Voorwoord Inleiding
9 19
1. Plagen is om liefde vragen? Pesten ook! 21
Wat is dat, ‘normaal’ zijn? Plagen versus pesten Vier maal anders bekeken Vormen van pesten De oorsprong van pesten Pesten versus pesten Pesten en de media Positiviteit: een belangrijke factor
24
2. PESTEN OP SCHOOL
65
26 28 37 48 56 59 63
Help, ik word gepest! 68 De rol van de ouders 71 De rol van de school 73 Pestprotocol 86 3. pesten en de werkomgeving 95 De vicieuze cirkel 98 Een nieuwe collega? 99
Wanneer spreek je van pesten op het werk? Gevolgen van pesten op het werk Waar kun je terecht? De oplossing ligt grotendeels bij jezelf Gouden tips voor de werkgever
4. IK DENK, JIJ DENKT, WIJ DENKEN
100 105 123 130 133 135
Inleiding 137 Hoe denken ons leven en mens-zijn bepaalt 140 Wie ben ik? Hoe ons zelfbeeld onze wereld bepaalt 145 De kritische wachter 151 De trechter der beperkingen 153 Polariteit en schadelijk denken 157 Emotionele verdoving 162 166 Sleutels tot verandering De weg naar affirmaties 169 De weg naar afformaties 172 Liefde 176 Investeer in een droombord 184
5. MIJN PLAN VAN AANPAK
Dank u
187 204
Lieve Romy en Louis, Ik draag dit boek graag op aan jullie. ‘Wat voor een rups het einde is, noemen wij een vlinder.’ Deze quote typeert hoe wij als gezin naar het leven kijken. Ik leer jullie dat er aan alles een positieve kant is. Jullie weten dat het in je gemoedstoestand zit en dat jullie zelf de sleutel tot verandering en groei zijn. Je hoeft niet bezig te zijn met wat iemand anders van jou denkt. Ik wil jullie niet in een rol duwen, je mag zelf je eigen ‘spaghettisaus’ samenstellen. Lieve schatjes van patatjes, zonnetjes van mijn bestaan, ik ben dankbaar dat ik jullie mama mag zijn. Lots of love, Jullie mama
•
7•
Voorwoord
Beste lezer, Je hebt dit boek niet zomaar in handen. De kans dat jij zelf ooit gepest werd, acht ik heel groot. Is dat niet het geval, dan ken je misschien iemand in jouw omgeving die gepest werd of wordt: je zoon, dochter, partner, collega, werknemer… Iedereen kent wel iemand die te maken kreeg met pestgedrag. Of misschien leef je samen met een pester. Ook dat is geen lachertje. Wat moet je ermee? Hoe kan het pesten stoppen? Het is een vraag die ervaringsdeskundigen, psychologen en psychiaters al jaren bezighoudt. Pesten is een gespreksonderwerp waar je niet onderuit kunt. Het is in deze tijd een heus fenomeen geworden en iedereen heeft er zijn eigen mening over en lijkt te lijden aan het ‘ik-weet-het-beter’-syndroom: ‘ik-weet-hetbeter’-syndroom: andere mensen zullen jou wel eens even vertellen hoe je weerbaarder moet worden. Er bestaan al heel wat boeken over pesten. Dit boek benadrukt echter dat er ook nog een leven is na pesten. Misschien voel je je niet altijd begrepen? Als er iemand is die weet hoe jij je als gepeste voelt, dan ben ik het wel. Ook ik weet hoe het voelt om je uitgesloten te voelen, een minderwaardigheidsgevoel te hebben en om aan de zijlijn te staan en te denken: Wanneer tel ik? Waarom hoor ik er niet bij? Doe ik iets verkeerd? Heb ik iets fout gezegd? Met dit boek wil ik ervoor zorgen dat mensen die ooit gepest werden niet de rest van hun leven ongelukkig zijn. Ik vind het dan ook hartverwarmend
•
9•
te weten dat jij nu mijn boek gaat lezen. Nadien zal je leven niet meer hetzelfde zijn. Dit boek wil jou laten groeien en je afstand leren nemen van de moeilijke plaats in je leven waar je je op dit moment bevindt. Ik geloof dat eenieder van ons zijn innerlijke kracht kan aanspreken en afstand kan doen van zijn (huidige) omstandigheden. Je vraagt je misschien af hoe het komt dat ik je dit nu al kan vertellen? Een aantal jaren geleden stond ook ik op een totaal andere plaats dan vandaag. Mijn collega’s en ik werden gepest door onze werkgever. Het begrip dat ik zocht, bleek moeilijk te vinden. Ik wilde mijn verhaal van de daken schreeuwen, maar mijn familie en vriendenkring begrepen niet hoe het zo ver was kunnen komen. Op een bepaald moment wist ik niet meer wie de echte Ellen was. Had je me toen gekend, je ging lopen. En eerlijk gezegd, gebeurde dat ook met heel wat mensen. Enkele de echte vrienden bleven over. In het hoofdstuk ‘Pesten en de werkomgeving’ vind je mijn eigen verhaal. Ik leerde om positief door het leven te gaan en om mijn denken te veranderen. En als ik dat kan, kun jij het ook. Pestslachtoffers hebben een verhoogde kans op lichamelijke en psychische klachten, maar ik geloof dat we de gevolgen op emotioneel vlak (stress, depressie, angsten, onzekerheid…) kunnen beperken. In het eerste deel van dit boek bespreek ik het fenomeen ‘pesten’. Welke vormen van pesten bestaan er? Wat is het verschil tussen plagen en pesten? Welke methodes worden gehanteerd tegen pesten? Wie is er betrokken bij het pestgebeuren? In hoofdstuk 2 focus ik me op pesten op school, terwijl er in hoofdstuk 3 wordt ingegaan op pesten op het werk. Vanaf hoofdstuk 4 begint het tweede deel van het boek, waarbij jouw eigen ontwikkeling centraal staat. Dit deel van het boek heeft als doel je te laten reflecteren: hoe beïnvloeden je gedachten en overtuigingen het pestgebeuren, en bij uitbreiding je hele leven? Je krijgt inzicht in je eigen rol in het geheel, wat de sleutel tot verandering is. Praktische oefeningen
•
10 •
en spreuken vormen een rode draad door dit boek om je te doen stilstaan bij je eigen situatie en de mogelijkheden die in jezelf liggen. Ik adviseer je om een hoofdstuk grondig te lezen en onmiddellijk erna de oefeningen te maken. Je kunt het boek natuurlijk ook gewoon doorlezen zonder de oefeningen te maken en het nadien opnieuw lezen om de oefeningen te maken. Als je het boek op deze manier gebruikt, dan weet ik een ding wel zeker: je leven zal nooit meer hetzelfde zijn. Ik wens je oprecht veel leesplezier en succes. Fonkelende groet, Ellen
behandel anderen zoals je wil dat ze jou behandelen
•
11 •
Voorwoord ian thomas
Ian Thomas - ooit ook wel de Vlaamse Justin Bieber genoemd en nu Amerikaanse superster in spe - wordt overal bejubeld en toegejuicht. En terecht. Ooit was dit echter anders: op zijn vorige school werd hij erg gepest en op zijn weg naar het succes liep hij behoorlijk wat ‘haters’ tegen het lijf. Gesterkt door vrienden en familie bleef Ian niet bij de pakken zitten en gebruikte hij deze negatieve ervaringen als inspiratiebron voor de eerlijke song haters waarin hij schoon schip maakte met zijn pesters. De ‘haters’ reageerden met tonnen kritiek en zelfs enkele (doods)bedrei gingen. De clip bij het nummer werd ternauwernood van het internet gehaald om erger te voorkomen… Na een woelige nacht en veel gepieker draaide Ian de knop om en besloot hij niet langer aandacht te geven aan de ‘haters’. “Wat ik ook doe, het zal nooit voor iederéén goed (genoeg) zijn. Dus nu doe ik de dingen die ik écht wil doen en waar ik zélf gelukkig van word. Ik houd me niet meer bezig met mensen die alleen maar destructieve kritiek en dreigende taal uiten, en dat terwijl ze me niet eens kennen. Ik ga nu voor de dingen waar ik in geloof en luister alleen nog naar de mensen die het goed met mij voor hebben en in mij geloven.” En dat lukt hem aardig. Ian timmert intussen naarstig verder aan zijn muziekcarrière, laat zich niet beperken door onze landsgrenzen en nog veel minder door de ‘haters’. “Ik denk eigenlijk nooit meer aan mijn pesters. Ze hebben me niet klein gekregen, integendeel. Net omdat het eerst zo moeizaam liep, maken overdonderende optredens zoals in de Rose Bowl in Amerika (4 juli 2014) me ontzettend blij: ik doe wat ik graag doe en
•
12 •
daarin zullen pesters me niet tegenhouden. Soms is hun negativiteit zelfs een extra stimulans om te slagen in de dingen die ik voor ogen heb. Succes is the best revenge J. Dankzij het nodige doorzettingsvermogen en de steun van vrienden en familie staat Ian sterker in zijn schoenen dan ooit te voren. De ‘haters’ zijn dan wel niet meer zìjn probleem, hij beseft maar al te goed dat ze dagelijks nog vele levens kapot maken. Daarom helpt hij anderen graag verder met deze tips: Ƅ
Online praatfora, zoals Ask.fm, zijn de uitgelezen plek om anoniem kritiek te spuien. Delete die broeihaarden van pesterijen en onthoud: het is wel erg gemakkelijk om anoniem te pesten. Velen durven hun woorden amper te herhalen buiten de anonieme grenzen van het internet.
Ƅ
Luister enkel naar mensen die het goed met je voor hebben. Verspil geen tijd aan het luisteren naar en lezen van wat ‘haters’ zeggen en schrijven. Steek die tijd en energie liever in iets waar je kracht uit haalt. Ik heb bijvoorbeeld een tijdje aikido gevolgd en nu volg ik een intensieve training gym.
Ƅ
Praten is een must: omring je met positieve mensen en lucht je hart bij iemand die je vertrouwt. Je staat er niet alleen voor en er is altijd wel ìemand die kan en wil luisteren.
Ƅ
Laat je kop niet hangen: pesten zegt meer over de pester zelf dan over de gepeste. Hij/zij maakt anderen het leven zuur omdat hij/zij zelf niet goed in zijn/haar vel zit. Zij die gelukkig en/of succesvol zijn, zijn zelden negatief over anderen. Bovendien heeft pesten geen enkel nut: Niemand wordt beter van pesten. Noch de gepeste, noch de pester zelf.
Ƅ
Geef nooit op: it is hard to beat somebody who does not give up.
Veel succes! Ian Thomas
•
13 •
Voorwoord gie deboutte
Op weg naar beter
Dit boek behandelt een thema dat vele mensen raakt. Pestgedrag is immers wijd verspreid en treft vele kinderen, jongeren en volwassen. Ellen Somers, de auteur van dit boek, kreeg te maken met pesterijen op het werk en kent het pestprobleem dan ook van binnenuit. Zoals alle slachtoffers van pestgedrag is ook Ellen op zoek gegaan naar een manier om die pijnlijke ervaring achter zich te laten of – liever nog – om haar pestverleden te ontgroeien door te begrijpen wat er aan de hand was, lessen te trekken uit haar ervaring en nieuwe, positieve doelen voorop te stellen. Ellen gaat nog een stap verder: ze reikt bovendien lees-, denk- en doestof aan voor al wie op school of op de werkvloer met pesterijen te maken heeft (gehad). Op en tussen de regels verduidelijkt dit boek hoe Ellen uit het diepe dal van aanhoudend gepest en vernederd worden is gekropen. Op een genuanceerde, respectvolle en heel persoonlijke manier richt ze zich tot haar lezers. Het pleit voor haar dat ze zich hierbij ook richt tot (vroegere) pestkoppen. Ook zij worden uitgedaagd om stil te staan bij hun gedrag en drijfveren. Al lezend wordt duidelijk welke ideeën en inspiratiebronnen houvast bieden aan de respectivator en levenscoach die Ellen nu is. Hopelijk biedt dit boek meer dan een gevoel van troost en (h)erkenning en zet het mensen effectief op weg naar beter begrip van het pestgebeuren
•
14 •
en helpt het anderen om hun pestpijn of pestgedrag alsnog achter zich te laten. Gezien het relatief hoge aantal pesterijen binnen de school- en werkomgeving is de nood aan boeken als ‘Pestitude’ groot. Ellen Somers heeft de roep naar informatie, advies en hulp goed begrepen. Nu maar hopen dat ook de Vlaamse overheid snel en met volle overtuiging inzet op het versterken van het onderzoek naar de best mogelijke preventieve en curatieve aanpak van pestgedrag binnen scholen, sport- en jeugdclubs en op het werk. Gie Deboutte Voorzitter Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten Stafmedewerker Leefsleutels vzw en wetenschappelijk medewerker UAntwerpen (MIOS), KHLim en KULeuven (LINC).
•
15 •