Typisch tieners lr issu by Borgerhoff & Lamberigts

typisch tieners M o d e r n o p vo e d i n g s h a n d b o e k vo o r o u d e r s over internetg ebruik, uitgaan, seks, g edrag...

ui tgaan

de eerste stApJes vANAf Welke leeftIJd? AfsprAkeN MAkeN eN oNderhANdeleN vrIeNdeN, MUZIek eN vervoer Alcohol rokeN drUGs oNthoUd voorAl

68 70 74 78 86 90 94

in Lei d i n g

d e p u b ertei t wat is dat

horMoNeN de herseNeN hUMeUr loslAteN verschIl Met vroeGer? oNthoUd voorAl

14 20 24 26 30

103

123

126

129 BroN vAN INforMAtIe eN AMUseMeNt socIAle MedIA GreNZeN stelleN eN AfsprAkeN MAkeN NeveNeffecteN GAMeN oNthoUd voorAl

lIchAAM

113

106

M u LtiMe dia

Li chaaM en seksuaLi tei t

106

33 36

130 136 1 42 1 44 1 48 150 154

Grote verANderINGeN looks

seksUAlIteIt sMoor BloeMeN, BIJtJes eN BABBeleN oNlINe lIefde eN lUst

oNthoUd voorAl

thui s en g ez i n AfsprAkeN eN GreNZeN GekIBBel eN coNflIcteN prAteN roMMel eN klUsJes prIvAcY vrIeNdeN pesteN

1 5 8 Geld 1 6 6 school 1 74 vrIJe tIJd eN hoBBYâ&#x20AC;&#x2122;s 1 78 verschIlleNde GeZINsvorMeN 1 8 8 oNthoUd voorAl

inLeiding De puberteit van je kroost? niet meer dan een fase, een periode. maar wel een bijzonder pittige. eén waarbij er in een recordtijd zó veel op je af komt dat je misschien af en toe het noorden kwijtraakt. Dat je het even niet weet. mogen je tieners naar die fuif? Kan hun lief blijven slapen? Wat als ze dronken thuiskomen? Alleen nog maar willen gamen? met hun ogen rollen zodra jij iets zegt? Dit boek wil je helpen om het hoofd koel te houden. Verwacht vooral geen opvoedbijbel met strakke geboden, maar bereid je voor op vijf hoofdstukken propvol herkenbare situaties, praktische adviezen en handige tips van deskundigen. Ik mocht voor dit boek gebruik maken van de artikels die mijn collega’s en ik de voorbije jaren bij de Gezinsbond geschreven hebben, en ben daar oprecht dankbaar voor. De Gezinsbond zet zich al bijna honderd jaar in voor gezinnen, en doet dat op heel wat vlakken. een van die vlakken is opvoeding, en een van de knappe initiatieven is BoTsing, een tof tijdschrift voor ouders van tieners (www.gezinsbond.be/botsing). Al vijftien jaar mag ik meewerken aan dit boeiende blad, en dat voelt zonder overdrijven nog altijd als een droomjob. We zetten vier keer per jaar onze tanden in een nieuw tienerthema, interviewen mama’s, papa’s, zonen, dochters en experten ter zake, en geven ouders van tieners op die manier een steuntje in de rug. We laten hen voelen dat ze er in turbulente tijden niet alleen voor staan. Ik zeg ‘we’, want zo’n blad maak ik uiteraard niet alleen. mijn creatieve topcollega Sarah Saelens springt elke keer weer enthousiast op onze tandem en blijft dapper trappen tot

het nieuwe nummer er ligt. een ongelooflijk dikke dankjewel, Sarah, zowel voor de supergoede (en af en toe hilarische) samenwerking als voor het feit dat ik ook jouw teksten kon gebruiken voor dit boek. Vóór Sarah werkte ik samen met Hilde Vissers, die het basisrecept van BoTsing vastlegde: een magazine zonder belerend vingertje, moeilijke woorden of pretentie, maar boordevol tips en getuigenissen uit het leven gegrepen. Dit concept werkt nog altijd prima, dus ook aan Hilde een gemeende dankjewel. naast getuigenissen en tips vind je in dit boek ook een flink aantal anekdotes uit mijn eigen leven. Een leven als mama van drie, waaronder twee volbloed tieners. een mama die af en toe zelf twijfelt of ze ‘t wel goed aanpakt. een mama die heeft moeten leren om te relativeren en het niet persoonlijk te nemen wanneer haar tieners al eens cassant uit de hoek komen. een mama die het fantastisch vindt om toeschouwer en adviseur te mogen zijn bij het opgroeien van dat jonge volk. Amber en Aaron: dankjewel om zo’n heerlijk puberaal en fijn didactisch materiaal te zijn. Wat ik ook over jullie schrijf, onthoud vooral dat ik jullie doodgraag zie. Jongere broer Bastiaan: de opvolger van dit boek komt er dan wel als jij begint te puberen. maar wacht daar gerust nog wat mee. ook een stevige dankjewel aan alle off- en online supporters in de woelige weken voor de deadline, mijn gezin, familie, vrienden en collega’s: de traktatie volgt! nu is het aan jou, tijd om je onder te dompelen in de leefwereld van je tieners. 192 bladzijden. Veel te veel, volgens mijn oudste zoon. ‘What the f*ck, ik wacht wel op de film!’ Geweldig, zo’n uitspraak. En Typisch Tieners.

Sarah Van Gysegem

d e p u b e rte i t wat i s d at Papa Wim: Het grootste verschil met de kinderjaren? Vooral het uiterlijk! Mijn dochter is op korte tijd een jonge vrouw geworden. Ze gaat ook meer haar eigen weg, is minder aanhankelijk dan vroeger en discussieert vaker. Vooral over uitgaan en opruimen. Actrice Barbara Sarafian: Ik mag niet langer zomaar binnenvallen in de badkamer, ik moet kloppen, en dan nog houdt Julian zich schuil achter een handdoek. Die privacy… als moeder zou ik natuurlijk graag weten wat hij al doet en wat nog niet, maar ik blijf daar uit. Hij moet zich op zijn eigen tempo kunnen ontwikkelen. Babette (16): Ik heb héél veel last van m’n puberteit! De laatste twee jaar maak ik ruzie met alles en iedereen, maar vooral met mijn ouders. Ik begrijp dat ik van hen niet zomaar alles mag, maar zij moeten ook snappen dat het voor mij verschrikkelijk is om als enige uit de klas thuis te blijven. Dus… verander ik in een dramaqueen die schreeuwt en met de deuren slaat! Actrice Marijke Pinoy: Ik ben zelf nogal een heftige, dus voor mij is die puberteit niet bedreigend, maar boeiend. Hoe mijn jongens van kindjes naar ‘iets halfs’ gaan, zich willen smijten in de volwassenheid, maar er nog niet aan kunnen, knokken en vallen en weer overeind krabbelen, echt ontroerend om te zien. Het is niet niks, die puberteit, in de eerste plaats voor je tieners zelf. Je kunt het bekijken als een bijzondere, soms bizarre periode vol Grote Veranderingen. Beetje bij beetje worden je pubers verbouwd tot volwassen mannen en vrouwen. net als bij echte verbouwingen moet je beseffen dat het even kan duren, dat mooie dingen wat onder het stof raken, dat alles op zijn kop staat en dat het serieus op de zenuwen kan werken. maar je weet ook dat er ooit een eind aan komt. Het is een fase – en dat gaan we nog heel vaak herhalen. Twee grote H’s zijn verantwoordelijk voor de start en het verdere verloop van die verbouwingen: de Hormonen en de Hersenen. Ze zorgen voor een XL-pakket neveneffecten en beïnvloeden een derde H, het Humeur. en dat zal je geweten hebben. ook voor jou als ouder kan dit een pittige periode worden, want je bent stilaan toe aan het grote L-woord. Loslaten. Al doe je dat natuurlijk nooit helemaal. Want zelfs de meest weerbarstige pubers hebben hun pa en ma nog heel hard nodig. Stiekem dan toch. 6

LichaaM & s e k s ua L i te i t

d e p u b e r t e i t wat i s d at ?

horMoNeN

Hormonen

Volop in de aanbieding tijdens de puberteit: de groeien geslachtshormonen. Dit stelletje stoffen is in de tienerjaren bijzonder actief en zet alles in gang voor de extreme makeover van de buitenkant van je pubers. Ze brengen het jonge lijf van zonen of dochters even compleet uit balans en zorgen en passant nog voor zeurige en humeurige buien. Laten we even wat helderheid brengen in heel deze hormonenhandel.

1. groeihorMonen Papa Bart: Het opvallendste aan een puber? Hoe dat lichaam op korte tijd verandert! Rune, twee jaar geleden nog een klein Runeke, nu een gast van een meter negentig met een moustache! Kleine kinderen worden groot. Héél groot, als de zogenaamde groeispurt wat meezit. Door de groeihormonen schieten je pubers de hoogte in en breken ze vlot alle snelheidsrecords. na vier jaar spurten zijn je tieners gemiddeld vijfentwintig centimeter groter en wegen ze zo’n twintig kilo meer. cijfers om steil van achterover te vallen. Helaas verloopt al dat gegroei niet heerlijk harmonieus. Het gebeurt letterlijk met hor8

ten en stoten. De groeihormonen dartelen door het lichaam en blijven makkelijker plakken in de ledematen. Dus groeien eerst handen en voeten, daarna armen en benen, en dan pas de rest van het tienerlijf. Vooral bij jongens kan dat opvallen: met die grote handen, reusachtige voeten en lange ledematen lijken ze een poosje op baviaantjes. echt in hun apenjaren dus, met voeten als overzetboten onder onbehaarde stokjes van benen. meisjes kunnen eerst als hoogbenige gazelles rondlopen, voor ze wat vrouwelijke vormen krijgen. Voor ouders is die groeispurt een behoorlijk dure en uitputtende tijd. Je moet veel vaker op klerenjacht, want schoenen, broeken en truien zijn in no time te klein. Bovendien eten tieners je de oren van het hoofd. Sta-

pels boterhammen werken ze naar binnen, want al dat groeien vraagt tonnen energie. Wil je ook weten wanneer dat groeien weer stopt? Bij meisjes zijn de maandstonden een goeie graadmeter. meestal stoppen ze zo’n jaar na hun eerste menstruatie met groeien. Jongens blijven langer doorgroeien, maar beginnen er gemiddeld ook twee jaar later aan. eerst groeien en daarna uitzetten, dat is dus de gang van zaken. In theorie dan toch. In de praktijk klutsen die hormonen de volgorde wel eens door elkaar. Het kan net zo goed dat je puber eerst een poosje dikker door het leven gaat, en dan pas groeit. Voor dat fenomeen bestaat een weinig charmante naam: de vetspurt.

2. gesLachtshorMonen na de grote groeispurt komen de geslachtshormonen in actie. Zij zorgen voor extra haar hier en daar, zetten de zaad- of eicelproductie in gang en maken van je puber een volwassen, seksueel wezen. met alles erop en eraan. Zodat je al kunt dromen van een flinke kudde kleinkinderen. Al is daar geen haast bij, natuurlijk. Meisjes… meisjes belanden steeds vroeger in de puberteit, soms al vanaf negen jaar. Je merkt het eerst aan de borstjes: geen vlakke topjes meer, maar twee heuveltjes onder hun hemdje. Later volgt het eerste schaamhaar, en daarna krijgt je dochter die typisch vrouwelijke vormen: billen, borsten en brede heupen. Twee jaar na het aarzelende begin van de borstjes zal ze voor het eerst ongesteld worden. Haar cyclus komt op gang en die kleine meid is nu een jonge, vruchtbare vrouw. met alle gevoelens en verlangens die daarbij komen kijken. eén ding staat vast: de eerste keer ongesteld is een onver-

valst meidenmoment. een dochter voelt er meestal niets voor om dat grote nieuws aan papa’s neus te hangen. Dus mama’s: deel de smart van je dochter en zet met haar een boom op over tampons, maandverband, en wat het best bescherming biedt bij lekjes en ongelukjes. Want het kan een jaar duren voor die regels regelmaat vinden, en intussen houden ze géén rekening met zwemles of witte zomerrokjes. Gelukkig wordt er vandaag niet meer zo mysterieus gedaan over menstruatie, er hangen geen rode vlaggen meer uit en er vallen niet meer russen te bespeuren dan anders. Tienermeisjes vertellen alleszins héél vlot over ongesteld zijn en alles wat daar komt bij kijken. Lise (15): Ik werd voor het eerst ongesteld op school. Gelukkig konden de vriendinnen mij uit de nood helpen met maandverband en zo. Britt (16): Klopt, toen ik je tijdens de les plots uit de klas zag stappen, wist ik hoe laat het was en ben ik je direct achternagegaan met mijn Eerste Hulp Bij Ongesteldheid-zakje. Amber (15): Toen ik de eerste keer mijn regels had, vond mijn mama het nodig om dat aan heel de familie te vertellen. Kreeg ik ineens telefoon van mijn oom: “Ah, Ambertje! Proficiat, hè!” Katrien (16): Onder vriendinnen wordt daar ontzettend veel over gepraat! Welk maandverband je best koopt en zo. Amber: Ja, we zijn ook altijd goed op de hoogte van wie er op dat moment ongesteld is. Het is vaak het eerste wat we vertellen wanneer we aankomen op school: “Pfff, ik heb mijn regels!” Britt: Bij mij thuis weten ze dat ik die dagen wat lastiger loop, en ze doen niets liever dan mij ermee confronteren. “Ach ja, laat maar, je bent ongesteld.” Grrrr! Als ik op een bepaalde manier reageer of ik maak mij kwaad op iemand, is dat niet noodzakelijk 9

door mijn regels, hè! Ik kan toch gewoon écht kwaad zijn op die persoon? Daar word ik zó ambetant van, niet normaal!

d e p u b e r t e i t wat i s d at ? Hormonen

Jongens… De mannelijke geslachtshormonen toveren dat tengere jongetje om tot een breder en hoekiger exemplaar. Zijn lijf barst volledig uit z’n voegen, z’n lichaam wordt hariger en z’n gedrag haniger. Af en toe jodelt je tienerzoon er lustig op los door de beruchte baard in de keel. De piemel en de teelballen worden groter, en ongeveer twee jaar na de eerste tekenen van de puberteit, is alles in staat van paraatheid. Hij kan dan sperma aanmaken en aan een nageslacht beginnen. Vanaf dat moment zal hij ook zin krijgen om te vrijen. Over natte dromen wordt véél minder gekwebbeld dan over maandstonden. De meeste jongens krijgen hun eerste zaadlozing wanneer ze met zichzelf spelen, maar bij één op drie gebeurt het in hun slaap. Er hoeft niet eens een hete droom aan vooraf te gaan. Ze worden gewoon wakker met een kwakje sperma op het laken, en dat kan best eng zijn. Zorg dat je zoon wéét dat dit kan gebeuren. Het is niet raar, maar gewoon een vochtig voorteken van volwassen worden.

3. Late en vroege bloeiers Actrice Mieke Bouve: De puberteit heeft bij mij precies wat vertraging opgelopen. Alleen al fysiek bleef ik een beetje hangen. Ik was een heel magere, schriele tiener met kort haar, dus iedereen dacht dat ik een jongen was. Heel vervelend. Dat niet alleen, ook heel mijn hormonengedoe schoot maar niet in gang. Ik kreeg mijn maandstonden pas laat en jongens hebben me lang niet veel gezegd. Ze waren wel leuk om mee te spelen, maar voor de rest? Ik denk dat ik al achttien was toen ik voor het eerst kriebels en vlinders voelde. 10

Niet alle tieners zijn even rap rijp. Sommigen beginnen er al aan op hun elfde, anderen schieten pas op zestien uit de startblokken. Panikeer dus niet als het lijf van je pubers wat achterblijft bij of vooroploopt op dat van hun klasgenoten. Mijn tienerzoon begon al op zijn elfde aan een pijlsnelle groeispurt. Hij deed zijn plechtige communie in schoenen met maat 43, drie maanden later zat hij aan een 46 en was hij nog eens tien centimeter groter. Een ventje van twaalf met de schoenen en het lijf van een flinke zestienjarige. Niet altijd eenvoudig. Zijn lichaam was zijn brein een ferm eind voor. Hij kreeg verwarrende blikken van vijftienjarige meisjes terwijl hij eigenlijk nog gewoon Spiderman wou spelen.

4. Neveneffecten en onzekerheid Actrice Barbara Sarafian: Ik heb een deal met Julian: “Je gaat een moeilijke periode tegemoet, het kan onaangenaam zijn en pijn doen, je vel zal spannen en het zal kriebelen wanneer het niet mag. Voor de rest weet ik het niet, want ik ben geen man. Wat we kunnen doen, is gewoon aanvaarden dat je erdoor moet. Als je niet tevreden bent over een bepaald aspect van je uiterlijk, gaan we zoeken tot we een oplossing vinden.” Met als resultaat dat we op vier weken tijd al drie keer naar de kapper geweest zijn! (lacht) Sari (14): Soms ben ik best tevreden met hoe ik eruitzie, maar dan duiken er ineens een paar dikke ellendige puisten op die heel mijn dag verpesten. Je ziet ze vanop kilometers afstand staan! Alsof het allemaal niet genoeg is, zorgen hyperactieve hormonen ook nog voor een ellendig lijstje met nare neveneffecten: een vettiger vel en dito haar, ettertjes van puisten en zweetklieren die zwaar van katoen

geven. Nee, het is niet niks. Er gebeurt echt ontzettend veel met het lichaam van je tieners en ze zijn er vaak niet op voorbereid. Logisch dat ze ’t soms moeilijk hebben. Dat hele groeiproces houdt pubers een poosje totaal in de ban. Ze staan uren naar zichzelf te turen, maar zijn vaak doodongelukkig met hun spiegelbeeld. Donkere haartjes op gekke plaatsen, borsten die ongelijk groeien of helemaal niet, spichtige schouders, een scheve piemel, een drama bij een pukkel op het puntje van hun neus… Help! Wim Beyers (ontwikkelingspsycholoog): “Doordat hun lichaam zo snel verandert, gaan tieners voor het eerst écht naar zichzelf kijken. Ze vergelijken met leeftijdgenoten en merken dat er heel wat verschillen zijn. Je zult een meisje van zes niet snel horen zeuren over bolle bips of knokige knieën. Kinderen staan gewoon niet stil bij hun figuur en zijn in het algemeen best tevreden met lijf en leden. Bij tieners ligt dat wel wat anders.” Ilse De Block (coördinator De Opvoedingslijn): “Voelt je tiener zich lelijk? Zeg dan niet zomaar dat het zever is. Negeer dat gevoel niet, maar probeer er begrip voor te hebben. Zeg dat je het jammer vindt dat hij of zij op die manier naar zichzelf kijkt, maar vertel ook dat jij het anders ziet: ‘Voor mij zit een meisje met mooi, lang haar waar ik alleen maar kan van dromen!’” Daarnaast kan je kroost ook knap onzeker worden van de gestroomlijnde lichamen die ze via zowat alle media te zien krijgen: stevige borsten, gladde huid, uitgesproken jukbeenderen, een platte buik en dunne billen. Niet door zweet of crashdieet, maar door de kunsten van een photoshopper. Hoewel de trend de laatste jaren flink wat tegenwind krijgt, wordt het programma nog altijd enthousiast en overdadig gebruikt. Wim Beyers (ontwikkelingspsycholoog): “Photoshop is nefast voor het zelfbeeld van onze tieners. Velen lopen rond met een heel

erg geïdealiseerd beeld van een volwassen lichaam. Sommige meisjes spiegelen zich zo hard aan dat schoonheidsideaal dat ze ontzettend ontevreden worden over zichzelf. Stuur die foute beeldvorming dus bij. Geef duiding bij de dingen die je online of in tijdschriften ziet. Wat is echt en wat niet?” Ilse De Block (coördinator De Opvoedingslijn): “Kijk ook eens naar jezelf. Hoeveel moeite doe jij om aan dat ideaalbeeld te voldoen? Welke opmerkingen worden er thuis gemaakt over gewicht en uiterlijk?” Bij het zien van zoveel onzekerheid bij je pubers zal het erop aankomen hen gerust te stellen en hun mooie kanten zoveel mogelijk in de zon te zetten. Want tot je tieners helemaal ‘af’ zijn, kunnen ze een portie opstekers best gebruiken. Laat hen weten en voelen dat ze oké zijn zoals ze zijn.

Ook bij mijn tieners slaat de twijfel over hun lijf en leden regelmatig toe.

d e p u b e r t e i t wat i s d at ? Hormonen

• “Ik heb een veel te dikke neus. Net een varken. Iedereen in mijn klas heeft een kleinere neus.” • “Is dit vet, mama? Of heb ik daar te veel vel? Hoe zorg ik dat het daar verdwijnt?” • “Als ik vanaf nu elke dag vijftig sit-ups doe, heb ik dan tegen het einde van dit jaar een sixpack?” Ik sus en ik stel gerust en toon hun talrijke sites met Photoshop-blunders. De rest pakken we aan met een portie humor. Klaagt mijn dochter over te dikke billen, vraag ik haar of ze die van mij eens wil zien. Dan beseft ze meteen dat ze totaal geen reden heeft om te klagen! Zover staan we nu. We weten dat die hormonen flink van zich laten horen en ervoor zorgen dat de buitenkant en het zelfvertrouwen van je tieners een tijdje compleet in de steigers staan. Maar hoe zit het met die kuren en dat typische tienergedrag? Wordt dat allemaal hormonaal bepaald?

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ?

herseNeN

HerSenen

Mama Isolde: Mijn dochter van zestien zei me vorige week dat ze me voortaan bij mijn voornaam wil noemen. En die stemmingswisselingen… man man. Het ene moment ziet ze mij supergraag en wil ze de hele dag flodderen, het andere moment blijf ik beter uit haar buurt. O, en als ik tegenwoordig naar haar kamer kom, moet ik eerst even roepen dat ik er ben. ‘Privacy’ noemt ze dat. Papa Koenraad: Terwijl de oudste zoon van zestien nooit echt heeft gepuberd, is de jongste er op zijn elfde al aan begonnen. Hij gedraagt zich onredelijk, heeft dikwijls een rothumeur en reageert agressief. Ik wacht nu geduldig af tot hij stopt met pre-puberen, puberen en post-puberen…

er werd lang gedacht dat de hormonen de grote boosdoeners zijn wat betreft puberaal gedrag, maar dankzij onderzoek weten we nu dat we eigenlijk een verdieping te laag keken. Onder andere kinderen jeugdpsychiater Peter Adriaenssens vertelde dat het typische gedrag van tieners vooral te wijten is aan veranderingen in de hersenen. In de puberteit maken de hersenen enorme sprongen, en die sprongen zijn de oorzaak van heel wat problemen en spanningen tussen tieners en hun ouders. Als alle ouders dat wisten, zouden ze het moeilijke gedrag en de harde woorden van hun tieners niet persoonlijk nemen. Gedaan met maagzweren, schuldgevoel en slapeloze nachten!

Corine Faché (kinderen jeugdpsychiater): “‘Sprong’ is inderdaad het juiste woord. De hersenontwikkeling verloopt heel geleidelijk, maar onder andere in de tienerjaren komt er een spectaculaire kentering. Het zijn de hormonen die daartoe de aanzet geven. Hoe vroeger de hormonen bij je pubers opwellen, hoe sneller hun manier van denken verandert. een aantal hersenbanen worden sterker, waardoor je tieners – na héél veel training – beter gaan redeneren. De meeste tieners denken op een egocentrische manier: ze veronderstellen dat alles wat in hun omgeving gebeurt, met hen te maken heeft. Ik herken dat perfect uit mijn eigen puberteit. Wanneer ik de speelplaats op wandelde en er stond een groepje te giechelen, dacht ik dat ze me uitlachten. Tieners gaan er ook van uit dat iedereen die dikke puist heeft gezien of die domme opmerking heeft gehoord. eigenlijk is praktisch elke puber een beetje paranoïde. maar dat is lang niet alles. Tieners kunnen ook niet goed relativeren. Daardoor denken ze vaak in termen van ‘alles of niets’. Als één ding fout gaat, is alles om zeep. ‘Hij heeft raar naar mij gekeken, dus hij heeft mij niet meer graag en gaat mij nóóit meer bellen.’”

Peter Adriaenssens (kinderen jeugdpsychiater): “Zulke reacties zijn bijzonder storend, maar tieners kunnen het eigenlijk niet helpen. In hun hersenen is de zone die impulsief gedrag aanstuurt nu eenmaal veel krachtiger dan het gebied dat wijze gedachten voortbrengt. Daardoor komt de ik-reflex bij pubers altijd eerst. Volwassenen kunnen voelen, denken en daarna doen, omdat hun ‘wijze’ hersenen sterker zijn dan de impulsieve. Wanneer iemand ons oneerlijk behandelt, voelen we dat duidelijk: ‘mijn bloed kookte, maar ik heb niets laten merken...’ Tieners kunnen dat nog niet: bij hen is het voelen, doen en dan pas denken.” Dat is niet de enige taak waar de hersenen van je tieners voor staan: ze zullen moeten leren om niet alleen te denken aan vandaag, maar ook aan de toekomst. Tieners zien vaak alleen hun

Je tieners maken dus eigenlijk letterlijk denkfouten, en daar breng je hen niet zomaar van af. Je kunt hen wel helpen om de situatie eens vanuit een ander standpunt te bekijken. Het feit dat ze soms egocentrisch uit de hoek komen, zorgt in heel wat gezinnen voor flinke porties gekibbel. “Je maakt altijd het lievelingseten van mijn broers, nóóit eens dat van mij!” Ze zappen naar een ander programma zonder te checken wat de anderen willen en nemen ongevraagd het laatste schepje pasta uit de pan. Als je reageert, zuchten ze dat je hen viseert. Dat ze nóóit iets goed kunnen doen voor jou.

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ? Hersenen

voordeel in het onmiddellijke. Neem nu een jongen van zestien die per se dezelfde avond nog naar een fuif wil. Zijn ouders herinneren hem aan de afspraak dat hij de week erop al mag uitgaan en wijzen hem op het feit dat hij nu nog heel wat werk te doen heeft voor school. Toch blijft hij doordrammen. Peter Adriaenssens (kinderen jeugd psychiater): “Die jongen kan op dat moment geen balans maken en beseft niet dat de afspraak met zijn ouders best redelijk is. Zijn hersenen zijn gewoon nog niet sterk genoeg ontwikkeld om aan de toekomst te denken. Iets doen in functie van later is typisch voor volwassenen. Doordat hun hersenen volledig afgewerkt zijn, kunnen ze ook multitasken. Een moeder staat te strijken en denkt intussen: ‘Oeioei, mijn zoon heeft

binnenkort examens en hij heeft nog bijna niets geleerd. Wat als hij niet slaagt? Wat moet hij volgend jaar doen? Gaat hij later wel werk vinden? En een leuke partner?’ Zo speelt heel de dramatische film van de toekomst van zoon zich af in haar hoofd. Die jongen zelf is alleen bezig met NU, ook al heeft hij binnenkort examens.” Ook al weet je dat nu allemaal, dat wil niet zeggen dat je je tieners zomaar laat begaan. Wanneer ze overdrijven, reageer je. Als je tieners al hun zakgeld (ook dat van de volgende maanden) willen uitgeven aan alweer een nieuwe smartphone, grijp je in. Het is aan jou om hen erop te wijzen dat ze dan niets meer overhouden om uit te gaan of om een cadeautje te kopen voor vrienden. Peter Adriaenssens (kinderen jeugd psychiater): “Het is aan jou om te schaven. Ook al roepen je tieners dat je niet mee bent met de tijd, het is nu eenmaal jouw job om hun bepaalde waarden mee te geven. En in een job heb je niet altijd meteen resultaat. Van leerkrachten uit het secundair hoor ik vaak dat de laatstejaars de leukste zijn om les aan te geven, net omdat ze al wat verder kunnen kijken en plannen maken voor hun toekomst.”

1. Botsingen Jonas (13): Een kind kijkt op naar zijn ouders, een tiener… Simon (13): … kijkt op hen neer! (gelach) Mijn ouders zagen nu veel meer en hebben constant commentaar op mij. Toon (12): Wanneer je als kind iets fout doet, is het niet erg: “Ach ja, je zult het nog wel leren.” Nu roepen ze meteen: “Zeg, dat zou je toch al moeten weten, hè!” Lenny (14): Puberteit? Dan denk ik aan ouders die lastig doen. Nu ja, waarschijnlijk ben ik ook wat minder makkelijk. Ik let niet op mijn taal en zo. Mama Kristel: Die van ons is vijftien en hij pubert. Duidelijk. Hij wil voortdurend onderhandelen en als we niet opletten, raken we een paar keer per dag in een oeverloze discussie verwikkeld. Actrice Els Olaerts: Ik moet het af en toe serieus ontgelden. Als je mijn dochter soms bezig hoort, zou je denken dat ik ‘s werelds slechtste moeder ben! (lacht) Als je weet hoe het brein van je pubers werkt, is het echt niet verwonderlijk dat het af en toe botst: er zijn nu eenmaal ontzettend veel aanleidingen voor discussies. Best vermoeiend soms. Er was een tijd dat je kinderen geboeid luisterden naar wat jij en andere grote mensen vertelden. Ze vonden jouw uitleg fantastisch, knikten braaf en stelden geen woorden of waarden in vraag. Die tijd is voorbij. Zeg jij voorzichtig zwart, brullen ze heel graag en keihard wit. Ambiance verzekerd. Wim Beyers (ontwikkelingspsycholoog): “Pubers zijn volop aan het leren hoe ze moeten discussiëren. Sommigen maken er echt een sport van: ze trekken alles in twijfel en blijven doordrammen tot je overtuigd bent. De meeste tieners laten zich enorm sterk leiden door hun emoties en hebben moeite om verder te kijken dan hun ‘ik’. We

kunnen het hun niet kwalijk nemen, hun rationele ontwikkeling is nog niet helemaal af. Logisch redeneren, rekening houden met anderen, de gevolgen inschatten van hun Grote Plannen… dat zijn allemaal dingen die voorlopig niet zo goed lukken.” Ilse De Block (coördinator De Opvoedingslijn): “Op momenten dat het heel moeilijk en stroef loopt met je tiener, komt het erop aan om toch op zoek te gaan naar wat er goed loopt. Misschien is je ‘onhandelbare’ zoon wel heel lief voor zijn kleine zusje? Wel, benadruk dat aspect en geef hem daar een pluim voor. Dat kan een eerste stap zijn om uit een negatieve spiraal te geraken.” Peter Adriaenssens (kinderen jeugd psychiater): “Hoe vermoeiend ook, je komt er niet onderuit: jij moet je pubers tonen hoe het leven in elkaar zit, en daar ben je dagelijks mee bezig. Ik moedig ouders altijd aan om te vertellen over hun eigen tienerjaren. Sommigen denken dan: ‘Euh… ik heb zo’n periode gehad dat ik niet studeerde en moest daardoor een jaar blijven zitten. En eigenlijk dronk ik toen ook te veel alcohol. Dat ga ik toch niet aan hun neus hangen, zeker!’ Maar daarmee toon je juist aan je tieners dat dingen voorbijgaan, want dat beseffen ze misschien niet. Pubers zijn zeker niet altijd fier op wat ze uitspoken: ze zitten in een identiteitscrisis en vragen zich af wie ze gaan worden. Het kan een hele geruststelling zijn om te horen dat pa en ma óók woelige waters doorzwommen hebben en toch goed terechtgekomen zijn.” Ook al draaien ze met hun ogen en maken ze allusies op de prehistorie, toch probeer ik het af en toe: over mijn eigen tienerjaren vertellen. Toen ik voelde dat een van mijn tieners mij iets zat wijs te maken, heb ik verteld over die keer dat ik – alweer – geen zin had om op tijd naar huis te vertrekken. Ik zou een uur na afspraak thuiskomen, zag op tegen een preek, en besloot dus halverwege onze straat om mijn brommertje stil te 17

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ?

leggen en het puffend verder te duwen. Mijn ouders maakte ik wijs dat ik zonder benzine gevallen was. De ochtend erop dacht ik totaal niet meer aan dat gebruikte excuus. Ik sprong vrolijk op mijn brommer en startte hem probleemloos. Waarop mijn mama even tegen het raam tikte en riep: “Je bent vergeten dat je zonder benzine zit!” Het gevolg: een knalrood hoofd en gedurende een paar weken wat meer controle en striktere uren om naar huis te komen.

Hersenen

We weten nu dat het allemaal de schuld is van die puberale hersenpan, waar bepaalde zones nog niet goed ontwikkeld zijn en andere zones dan weer extra krachtig werken. Dus ja, tieners hebben een excuus om een tijdje een beetje dwaas te doen en ja, je mag daar wat begrip voor opbrengen. Maar dat wil zeker niet zeggen dat je als ouder zomaar moet toekijken. Het blijft jouw (slecht betaalde) job om ertegen in te gaan, duidelijk te maken wat de grenzen zijn en zo het ‘wijze’ deel van hun hersenen te stimuleren. Naarmate je pubers ouder worden, zullen ze het allemaal wat beter onder controle hebben. Dan krijgen ze meer oog voor anderen, worden korte lontjes weer langer en leren ze denken op lange termijn. Dan blikken ze samen met jou nog eens lachend terug op jullie botsingen. Marijke Bisschop (pedagoog en gedragstherapeut): “We weten tegenwoordig ontzettend veel over de puberteit: we begrijpen hoe het zit met hersenen en hormonen en kunnen tienergedrag wetenschappelijk verklaren. Daardoor is er de laatste jaren heel wat aandacht en begrip voor pubers, ze worden bijna in een aparte cocon gezet: ‘Oeioei, pas op, die is aan het puberen!’ Ik heb de indruk dat ouders nu soms te weinig ingrijpen, onder het motto ‘Ze mogen toch experimenteren!’ Oké, dat klopt, maar als vader of moeder moet je natuurlijk wel grenzen blijven stellen! Je moet de con-

trole behouden. Mijn moeder stond boven aan het raam te wachten om te zien wie mij thuisbracht na een avondje uit. Wanneer die jongen mee binnenkwam voor een kopje koffie, bonkte ze na een tijd met een tennisracket op de vloer. Als signaal dat-ie naar huis mocht.” 2. Gênaaant Mama Iris: Als ik naar de andere kant van de straat roep: “Daaaag, Kobe en Kwinten, love!” Dan wuift Kwinten, die nog in de lagere school zit, supergrappig terug en rolt Kobe, onze puber, eens serieus met zijn ogen. Hilarisch toch! Dat is voor mij het verschil tussen een kind en een tiener. Joke (15): Ik zie mijn pa heel graag, maar er zijn grenzen. Het probleem is dat hij een beetje oversociaal wordt in de buurt van mijn vrienden. Dan zak ik echt door de grond!

naar zichzelf en worden ze zich bewust van verschillen. Dat laatste is een bijzondere stap in hun denken: ze zien nu dat het ook ánders kan. Wim Beyers (ontwikkelingspsycholoog): “Kleine kinderen denken in termen van feiten. Het ene is zus, het andere zo en daarmee is de kous af. Tieners willen weten waaróm het zo is, en of er alternatieven bestaan. Ze gluren met een nieuwsgierige blik naar de buitenwereld, gaan nieuwe dingen ontdekken en vormen stilaan heel eigen ideeën.” Je tieners kijken dus verder dan alleen ‘jij’ en ‘ik’, ze observeren hun omgeving vanuit vogelperspectief en worden kritischer. Véél kritischer. Ze gaan nu ook jou, hun ouder, met een andere bril bekijken. Een bril die soms meer weg heeft van een loep en alles dus ferm uitvergroot. De kleren die je

draagt, de muziek waar je naar luistert, de manier waarop je ademt en de vrienden met wie je optrekt: alles en iedereen is vatbaar voor commentaar en het woord ‘gênaaaant’ vliegt je rond de oren. En zo val jij als ouder met een klap van je piëdestal. Je bent niet langer een superman of supervrouw en je kunt niet langer alle problemen oplossen. Je pubers beseffen dat je een gewoon wezen bent met fouten en tekorten, en trekken met hun vragen nu wat vaker naar leeftijdgenoten. Je staat niet meer met stip op nummer één in de populariteitspoll, en dat is even slikken. Toch ben je nog lang niet afgedankt! Ook al zien je pubers je niet meer als wonderwezen, je blijft belangrijk. Ze zuchten, ze draaien met hun ogen… maar wat je zegt, heeft zeker nog invloed. Je blijft ook die veilige plek waar ze altijd naartoe kunnen en vanwaaruit ze de grote buitenwereld kunnen bekijken, ontdekken en bekritiseren.

Mama Lies: Mijn dochter vindt mijn minuscuul kleine neuspiercing ineens belachelijk. “Helemaal niets voor mensen van jouw leeftijd!”, zegt ze dan! Net zoals zot en vrolijk doen, dat mogen moeders plots ook niet meer. Ik ben nu al eventjes beste vriendin af. Soms voel ik me alleen nog goed als haar persoonlijke taxichauffeur, bankautomaat en cateringbedrijf. Muzikant Axl Peleman: Net zoals elke puber geneert Thor zich af en toe voor z’n vader. Vaak volkomen terecht, hoor! Laatst waren we met z’n tweetjes op weg naar een automeeting en plots is er zo’n reteslecht disconummer op de radio. Dus wat doe ik? Ik zet de auto aan de kant, spring eruit en begin te dansen op straat. Intussen zie ik Thor wegzakken in de autozetel en zich zo klein mogelijk maken, en hoor ik hem zuchten: “Pa! Straks denken ze dat je weer drinkt!” Door al de veranderingen in hun hoofd en hersenen, kijken tieners met nieuwe ogen 19

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ? HUmeUr

hUMeUr Naast Hersenen en Hormonen is er nog een derde Hoofdletter H die een hoofdrol speelt in de tienerjaren van je kroost: het Humeur. Een typisch puberhumeur heeft wat weg van een typisch Belgisch weerbericht. Het ene moment geniet je van een zalig zonnetje, meteen daarna pakken gitzwarte wolken zich samen.

1. op de schoMMeL Janne: Ik kan ‘s morgens heel vrolijk opstaan, maar zodra ik beneden kom, is het om zeep. Weg vrolijkheid! Het lastige is dat niemand me lijkt te begrijpen, behalve mijn vriendinnen dan. Papa Freek: Ik merk alleszins een groot verschil met vroeger. Hanne is wispelturig, onvoorspelbaar en alles schommelt. Haar humeur switcht in geen tijd van dolgelukkig naar véél minder vrolijk. Soms verwacht ze dat we haar behandelen als een volwassene, maar op andere momenten is ze liever nog een kind. Het is moeilijk om te volgen. Charlotte: Soms roep ik: “Ik heb niemand en ik voel me alleen en ik wil een lief!” De 20

volgende dag ben ik weer helemaal happy: “Phuh, ik moet geen lief hebben! Ik ben dólgelukkig in mijn eentje.” Journaliste Annemie Struyf: Een van mijn dochters is ontzettend gevoelig en kwetsbaar. Ze voelt zich vaak triestig, depressief bijna, en ze stelt zich vragen over de zin van het leven. Het doet me denken aan mezelf op die leeftijd. Ik kon soms opstaan en me zonder reden vreselijk slecht voelen. Dan kreeg ik m’n dag niet op gang en vertrok ik met tranen in de ogen naar school. ‘Waarom?’, die weltschmerz heeft zij nu heel erg. Ik probeer haar te helpen om die gevoelens in het juiste kader te plaatsen. Als volwassene besef je dat moeilijke momenten voorbijgaan. Wanneer je ruzie hebt, weet je

dat er de dag nadien over gebabbeld kan worden. Maar bij een puber gebeurt dat allemaal voor de eerste keer, die emoties zijn dus gigantisch! Hun wereld stort in als hun lief het uitmaakt. Ik wil haar leren om de dingen te relativeren. Het hoort bij de puberteit, die ups en downs. Humeurschommelingen worden veroorzaakt door alles wat er gebeurt met de hormonen en de hersenen van je kroost. Vooral meisjes kunnen daar al heel jong last van hebben: “Ik ween, maar weet niet waarom!” Tieners beginnen ook al wat dieper na te denken over de dingen en gaan piekeren over zichzelf, de maatschappij en hun toekomst. mijn zoon was altijd het zonnetje in huis. een makkelijk, opgewekt en grappig kind dat hele dagen liep te zingen. Zijn humeur leek niet kapot te krijgen. maar plots kreeg ik het gevoel dat een andere jongen stiekem zijn plaats had ingenomen. Dat makkelijke kind werd ineens nogal snel boos. Hij was nog altijd opgewekt, maar kende nu ook minder vrolijke momenten. mijn mopjes vond hij niet langer hilarisch en ik kreeg een pak commentaar. op wat ik zei en hoe ik het zei. op wat ik deed en hoe ik het deed. Wanneer ik dan antwoordde dat hij een beetje moest dimmen, reageerde hij dat we in een vrij land leven. en dat hij gewoon gebruik maakte van zijn recht op meningsuiting.

Claire Wiewauters (pedagoog en psychotherapeut): “er komen een pak nieuwe opdrachten op hun bord terecht. Logisch dat ze ’t soms even niet zien zitten. Je kunt die donkere bui wel opmerken: ‘Het gaat je niet af, hè, de laatste tijd?’, maar probeer niet te vervallen in peptalk: ‘Komaan, herpak je! na regen komt zonneschijn.’ nee, gun die gasten gerust een dipje, daar hebben ze recht op. Wij zitten toch ook wel eens minder lekker in ons vel?” Els de rijck (huisarts): “maak duidelijk aan je tieners dat het leven altijd een beetje op en af is. Af en toe kun je zelfs serieus diep naar beneden sukkelen en is het moeilijk om weer naar boven te geraken. maar wanneer je je tieners een aantal vaardigheden bijbrengt, zoals het leren genieten van kleine dingen, raken ze makkelijker terug op die weg naar boven.”

Paul Verhaeghe (psychoanalyticus): “om gewone dipjes hoef je je geen zorgen te maken. Ze horen bij de leeftijd: pubers werken aan hun identiteit en dat kan vreselijk verwarrend zijn. enorme hoogtes, waar alles top of the bill is, worden afgewisseld met ontzettende dieptes.”

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ?

Het mag dan doodnormaal zijn dat je zoon of dochter af en toe donkere gedachten heeft, als ouder is het allesbehalve eenvoudig om je tiener ongelukkig te zien. Toch kun je niet alle problemen voorkomen, je kinderen zullen in hun leven wel vaker op narigheid botsen. Het komt er vooral op aan hen te leren omgaan met moeilijke situaties, zodat ze er later beter tegen gewapend zijn.

Humeur

2. Meer dan een dip Soms gaat het verder dan een doorsneedip. Wanneer is er meer aan de hand dan gewoon wat down zijn? Hoe zie je dat die dip te diep gaat en wanneer moet je je echt zorgen maken?

Peter Adriaenssens (kinderen jeugd psychiater): “Mijn eerste advies is: vertrouw op je buikgevoel. Je kent je kind van bij de geboorte, die tiener komt niet ineens aanwaaien. Vooral moeders zijn daar sterk in. Een mama weet bijvoorbeeld dat haar oudste dochter af en toe wat down is en de dingen vaak negatief ziet. Da’s nu eenmaal de stijl van dat kind. Maar als haar zoon er een tijd somber bijloopt, voelt ze dat er iets niet pluis is. Zo zit hij normaal niet in elkaar. Wel, dat buikgevoel moet je durven vasthouden. Mensen lezen in de krant dat tien procent van de jongeren depressief is en ze beginnen te twijfelen: ‘Zou die van ons dat ook hebben?’ Eventjes down zijn is nochtans niet problematisch: het helpt dikwijls om je eens te bezinnen over wat je wil in het leven.” Als de sombere bui blijft duren en als je pubers niet normaal meer functioneren, moet je uiteraard ingrijpen. Er zijn verschillende signalen die er kunnen op wijzen dat er meer aan de hand is dan een doorsneepuberdip: je tieners sluiten zich af, hebben totaal geen interesse meer in vrienden of hobby’s en nergens nog zin in. Ook besluiteloosheid, slecht slapen en concentratieproblemen kunnen een teken zijn. Pols bij je pubers zelf en vraag wat er in hun hoofd omgaat, maar steek ook je licht eens op in de omgeving: vraag aan leerkrachten of aan leiders van de jeugdbeweging of er volgens hen iets schort. Samen met een professional, bijvoorbeeld je huisarts, kun je bekijken wat er aan de hand is en of er verdere hulp nodig zou zijn.

Eén op vijf tieners denkt op een bepaald moment aan zelfdoding als mogelijke uitweg. Volgens klinisch psycholoog Manu Keirse is alertheid zeker en vast aangewezen. Manu Keirse (klinisch psycholoog): “We zouden ouders en scholen moeten verplichten om daar op in te spelen en erover te praten. Wanneer tieners van een leeftijdgenoot signalen opvangen dat hij eraan denkt om uit het leven te stappen, moeten ze aan de alarmbel durven trekken. Er zijn heel wat scholen die het onderwerp niet ter sprake willen brengen: ‘Je gaat leerlingen op het idee brengen.’ Wel, sorry, er zijn leerlingen die dat idee al hébben. Als het zo’n belangrijke doodsoorzaak is bij jongeren, weet je toch al genoeg?” • Zelfmoordlijn: 1813 of www.zelfmoord1813.be. • Tele-Onthaal: 106 of www.tele-onthaal.be. • www.depri.be: over de hardnekkige vooroordelen die rond depressie hangen. • www.similes.be: speciaal voor vrienden en familie van psychisch zieke mensen. • www.jac.be: hier kun je als tiener terecht met de meest uiteenlopende vragen. • www.fitinjehoofd.be: om je geestelijke gezondheid te trainen en te onderhouden. • www.zelfmoordpreventie.be: handige en heldere site van het centrum ter preventie van zelfdoding, voor wie zelf zulke plannen heeft en voor wie zo iemand kent.

zelfverwonding

duwde het mij alleen maar dieper in de put. Door alles wat tijdens hun tienerjaren op hen af komt, kunnen pubers danig in de knoop liggen met zichzelf. Soms zó erg dat ze zichzelf gaan verwonden. Het komt vaker voor dan je zou denken: maar liefst 20 procent van de tieners jonger dan achttien geven toe dat ze zichzelf het afgelopen jaar opzettelijk hebben verwond. Imke Baetens (psychotherapeut, gespecialiseerd in zelfverwonding): “Tieners die aan zelfverwonding doen, liggen in de knoop met zichzelf: ze worstelen met hun identiteit en hun puberteit, voelen zich slecht en zoeken een manier om daar even niet meer aan te denken. Bij sommigen blijft het bij een keertje proberen, als een soort van experiment, maar bij anderen groeit het uit tot een problematiek. Ongeveer de helft van die jongeren spreekt er met niemand over en dát moet volgens mij dringend veranderen. Want hoe langer je ermee blijft zitten, hoe meer littekens en vooral: hoe moeilijker om die zelfverwonding om te buigen naar een gezonde manier om met negatieve gevoelens om te gaan.” HULP & info

• www.zelfverwonding.be is een heel uitgebreide informatieve site over zelfverwonding in de adolescentie. Ook op http://verwonderd.weebly.com vind je info over zelfverwonding, met nadruk op sensibilisering, preventie en contact tussen lotgenoten. Is de stap naar een therapeut te groot, wandel dan binnen bij www.tejo.be voor een eerste gratis gesprek.

Lana (16): Ik liep mezelf constant te vergelijken met anderen en voelde me daardoor erg onzeker over mijn lichaam. Bovendien voelde ik zo veel druk op mijn schouders dat ik constant schrik had om iedereen teleur te stellen. Ik had over zelfverwonding gehoord en wou uittesten of het mij zou helpen. En ja, ik vergat dat rotgevoel héél even, maar daarna 23

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ?

loslAteN

L o S L AT e n

Actrice Els Dottermans: Ik zie mijn zonen eigenlijk alleen wanneer ze eten, studeren of op de laptop bezig zitten. Voor de rest zijn ze heel veel weg met hun vrienden. Ik ben dus niet langer op de hoogte van wat er allemaal in hun leefwereld gebeurt en dat vind ik wel jammer. Maar ik moet dat respecteren, hen beetje bij beetje loslaten. Knuffelen, fysiek contact met hun moeder… dat kan natuurlijk niet meer. Ik doe dat wel nog, maar het is meer een gevecht dan een echte knuffel. (lacht) Winnie (16): Negatieve kantjes van mijn ouders? Het zijn controlefreaks. Ze sturen voortdurend sms’jes zoals: “Alles oké?” of “Hoe zit het?”. Daar krijg ik soms de kriebels van.

ling af en je hebt er dus minder zicht en vat op. Allemaal tof voor hen, maar als ouder moet je op zoek naar de balans tussen controleren en loslaten.

Actrice Veerle Dobbelaere: Weet je wat ik heel belangrijk vind? Dat je goed kijkt naar je kinderen. Dat je kijkt naar wie ze zijn en wat ze echt nodig hebben, en dat je niet gaat pushen om te bereiken wat jij voor ogen hebt. Laat dat los. Respecteer en accepteer hen, met al hun goeie en minder goeie kanten.

Tijdens de puberteit gaan je kinderen op zoek naar hun identiteit: wie zijn ze, hoe staan ze in de wereld, wat willen ze worden en hoe kijken ze tegen bepaalde dingen aan? om zichzelf te ontdekken, kunnen ze niet langer een hecht en gezellig geheel vormen met hun pa en ma. Ze wrikken en wringen en maken zich beetje bij beetje los van jou.

Mama ranieh: In de lagere school ken je al hun leerkrachten en de ouders van hun vrienden. Maar nu? Ze spreken liever onder-

Marijke Bisschop (pedagoog en gedragstherapeut): “Pubers móeten zich losmaken van hun ouders en ze móeten rebelleren, dat

hoort erbij! Sommige ouders van vandaag vinden dat maar niets en gaan zich daarom gedragen als de coole vrienden van hun tieners. Toch zouden ze beter simpelweg ‘ouders’ blijven. Het is absoluut niet nodig om dezelfde kleren te dragen of mee te gaan snowboarden, ik ben er zeker van dat de meeste tieners dat gewoon vervelend vinden. nee, wees maar suf en zeur af en toe een beetje tegen je pubers, zodat ze tegen hun vrienden kunnen zeggen: ‘Pfff, ik mag weer niet van die oude!’ Wees gerust, je tieners houden van jou, maar ze vinden je ook irritant. Dat maakt het makkelijker om zich van jou los te maken. Blijf dus wie je bent en zeg af en toe duidelijk nee. Dan kunnen die pubers volop botsen, losbreken en het ritueel van de puberteit doormaken.” De tijd dat ze aan je rokken en aan je lippen hingen, is dus stilaan voorbij. Het lukt niet meer om alles te weten en te zien van je tieners, ze willen hun eigen leven leiden en jij wordt minder belangrijk. een opvoedkundige zei daarover: “Als ouder word je door je puber in de koelkast gestopt. Je gaat niet bij het afval, want daar bederf je. In de koelkast blijf je vers en als de nood het hoogst is, kunnen ze je er even uithalen.” Het komt erop aan om de gulden middenweg te vinden, een gezonde balans tussen vasthouden en loslaten. Je geeft je tieners wat ruimte om op zoek te gaan naar hun eigen identiteit, maar je blijft een stevig oogje in het zeil houden. Herman Damen (psycholoog): “Je kroost die begint te puberen, dat houdt ook risico’s in, en het is aan jou om die binnen de perken te houden. Je hebt niet alles onder controle, maar met een flinke portie relativeringsvermogen en véél geduld komt het met de meeste tieners wel goed. en ja, die gulden middenweg: aan de ene kant moet je niet te hoog boven je tieners gaan staan, aan de andere kant hoef je zeker niet op dezelfde golflengte te zitten. Ik krijg de kriebels

van uitspraken als: ‘mijn zoon is mijn beste vriend.’ nee, je zoon blijft je zoon, vrienden heb je ergens anders.” Je leert het ook een beetje door de ervaring, dat loslaten. Bij de oudste had ik het er ontzettend lastig mee. Huiswerk, hobby’s, vriendschappen… ik volgde het allemaal van heel dichtbij op. Ik was ook ongelooflijk bezorgd. Ze mocht met de fiets naar school, maar ik ben tot in het tweede middelbaar met haar meegereden. ook al zag ik hoe wijs en voorzichtig ze was op veel vlakken, ook al bewees ze dat ik haar kon vertrouwen, toch had ik het er heel moeilijk mee om los te laten en om niet te controleren. nu, bij de tweede, gaat het al een stuk beter. Ik ben een pak rustiger en snap dat die tiener wat vrijheid nodig heeft. Ik zit minder kort op zijn vel, hoef niet alles te weten. Bezorgd? nog altijd. Dat gaat er niet uit, vrees ik. Bij dezen: “Aaron, je hebt een gsm. Laat alsjeblief iets weten als je na school wat blijft babbelen met vrienden!” Loslaten betekent ook dat je aanvaardt dat je tieners geen afdrukken zijn van jou. Ze hebben andere interesses, een andere smaak en misschien zelfs andere waarden. Jij kunt niet anders dan die eigenheid respecteren, maar het is ook heel normaal dat de verschillen tussen jou en je tieners af en toe voor knallende conflicten zorgen. Nu hun leefwereld groter wordt en ze merken dat het er in andere gezinnen ánders aan toegaat, zullen sommige tieners tot vervelens toe vergelijken. “Jullie zijn echt saai! ella mag haar haar wél kleuren, waarom ik niet?” Ze voelen zich vaak benadeeld en willen voortdurend onderhandelen. Logisch dat je het daar af en toe ferm van op de heupen krijgt. Discussies tussen ouders en hun tieners gaan trouwens meestal over kledij, kapsel, uur van thuiskomst en zakgeld, en dus niet noodzakelijk over grote levenskwesties. oef. 25

VERSCHIL MET

d e p u b e r t e i t wat i s d at ? VerScHIL meT VroeGer?

vroeGer? Programmamaker rob Vanoudenhoven: Wij staken als pubers brommertjes in elkaar die veel te snel reden en niet verzekerd waren, met als gevolg: een rijkswachter voor de deur. Gelukkig was die man een ex-scoutsleider van mij en kneep hij een oogje dicht. Als tieners nu zulke dingen uitspoken, worden hun ouders voor het gerecht gesleept. Er is tegenwoordig echt een overregulering. Ik ben als kind honderdduizend keer van mijn fiets gevallen, zonder helm. Let op, ik snap de bezorgdheid, niemand wil zijn kind verliezen. Maar aan de andere kant moet je kinderen ook weerbaar maken. Nu weten ze niet hoe ver ze kunnen gaan omdat ze voortdurend beschermd worden. Wij leerden veel uit onze kwajongensstreken: we vielen eens in de vijver en hadden het geluk dat een vriendje ons eruit kon vissen.

Muzikant Axl Peleman: Ik heb het gevoel dat onze jeugd tegenwoordig te weinig ruimte en vrijheid krijgt. Dat heeft voor een groot deel met angst te maken: ouders zijn vandaag véél banger dan vroeger. Op dat vlak pleit ik zelf trouwens schuldig. Ik weet ook graag waar mijn zoon uithangt en zou bijna willen dat hij ons elk uur een sms’je stuurt. Terwijl mijn ouders vroeger nooit gevraagd hebben om eens te bellen vanuit een telefoonkotje. Het werd hier al aangehaald dat het een prima idee is om af en toe terug te denken aan je eigen tienerjaren. maar kun je je eigen puberteit wel vergelijken met die van je kroost? Zit er niet te veel verschil tussen tieners van nu en die van pakweg dertig jaar terug? Tieners zijn nog altijd tieners, zo blijkt, maar de maatschappij is fel veranderd.

Corine Faché (kinderen jeugdpsychiater): “onze tieners hebben massa’s mogelijkheden en moeten weerstaan aan een pak verleidingen. onder andere door het internet lijkt alles voor het grijpen te liggen. Heel wat ouders voelen zich machteloos: er gebeuren zóveel dingen waar ze totaal geen controle over hebben. Ik snap dus heel goed dat ze soms panikeren en wat meer betuttelen dan vroeger.” Greet (leerkracht): “Tieners van nu zijn niet zo anders dan vroeger. Het grote verschil is dat ze bestookt worden met informatie, ze kunnen alles op de voet volgen en met de hele wereld praten. Ze weten ontzettend veel en wíllen ook veel weten. Wij waren naïever, moesten nog brieven schrijven en wisten eigenlijk van niets. en ja, pubers zijn spontaner en mondiger geworden, maar daar heb ik geen probleem mee: er is in scholen nu ook meer ruimte voor dialoog. Van een gebrek aan respect heb ik nog nooit iets gemerkt. nee, echt, volgens mij komt er een fijne generatie aan. Het leukste aan mijn job? Die tieners zelf, dat ik mag meehelpen aan het vormen van jonge mensen. Ik zie hen voor mijn neus evolueren, keuzes maken en stilaan volwassen worden. Het lastigste? Hun ouders!” Jep. We mogen inderdaad de positieve punten van onze pubers niet uit het oog verliezen. Ze zijn heus niet allemaal, en zeker niet altijd, ontzettend moeilijk, tegendraads of humeurig. onderzoeken van de laatste jaren tonen zelfs aan dat het in de meeste gevallen vrij vlot loopt tussen tieners en hun ouders. De warmte van het gezin, familiewaarden en wat tijd doorbrengen met hun pa en ma: pubers kunnen het best appreciëren.

Herman Toch (marketeer): “Vroeger hadden vader en moeder alle wijsheid, kennis en ervaring, nu is er meer wisselwerking. Waarschijnlijk voor het eerst in de menselijke geschiedenis kunnen kinderen hun ouders iets leren. Pa en ma gaan aan hun twaalfjarige zoon vragen hoe die smartphone werkt. ‘Allee mama, je moet dat upgraden!’” en zelfs al komt er af en toe gedoe, zijn er dips of discussies, hou in je achterhoofd dat het er allemaal simpelweg bij hoort, dat ze het vaak niet kunnen helpen en dat je hun kuren niet persoonlijk moet nemen. Het is een fase. Herhaal dat desnoods als een mantra en blijf vooral ademen. De puberteit van je kroost is sowieso een ongemeen boeiende tijd. Je ziet live voor je ogen hoe je tieners stappen zetten richting volwassenheid: met vallen en opstaan, proberen en experimenteren, botsen en knotsen. Ze komen gevat uit de hoek, schudden je wakker, laten je binnengluren in hun boeiende jonge leven en zorgen ervoor dat jij de wereld weer eens anders bekijkt. Jawel. Tieners zijn top. Stiekem dan toch. Hoeveel tips, getuigenissen en goeie raad 27

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ? v e r s c hil m e t v r o e g e r ?

we hier ook geven, een handleiding voor een vlekkeloze puberteit of een ideale opvoeding bestaat eenvoudigweg niet. Je bent uiteindelijk maar een mens, het is heel normaal dat je het soms niet meer weet of af en toe de mist ingaat. Zit je met de handen in het haar? Steek dan even je licht op bij andere ouders en vraag hoe zij het aanpakken. Je kunt ook altijd aankloppen bij je huisarts of bij een van onderstaande instanties. HULP & info

• De opvoedingslijn bereik je via of 078 15 00 10 of opvoedingslijn@groeimee.be • www.groeimee.be is dé site over opvoeding. Je vindt er ook adressen van opvoedingswinkels. Ook op www.zitdazo.be/tieners-opvoeden krijg je heel wat handige tips. • De Gezinsbond heeft heel wat te bieden op het vlak van opvoeding. Surf zeker naar eens naar www.gezinsbond.be/opvoeding • Het tijdschrift BOTsing van de Gezinsbond bezorgt je om de drie maanden massa’s info over tieners en hun leef wereld. Meer info op www.gezinsbond.be/botsing • Een caw staat open voor iedereen met vragen en problemen. Adressen en telefoonnummers op www.caw.be of 078 15 03 00 • www.jongerengids.be is de snelste weg naar informatie voor jongeren. Je tieners vinden er een schat aan vragen en antwoorden. • Awel geeft een luisterend oor aan kinderen en jongeren. www.awel.be of tel 102

1 d e p u b e r t e i t wat i s d at ? o n TH o U D Vo o r A L

oNthoUd voorAl 1

Die hormonenhandel heeft De hersenen maken spectaook neveneffecten. Je pubers culaire sprongen. Die sprongen krijgen last van puistjes en zorgen voor typisch tienergedrag. onzekerheid. Zorg voor een Een portie paranoia en een toefje boost van hun zelfvertrouwen egocentrisme bijvoorbeeld. Ze door goeie kantjes in de zon kunnen er niet aan doen. Wat te zetten. niet wil zeggen dat je niet mag reageren.

Groei- en geslachtshormonen zorgen voor de make-over van je tieners. Geef tijd om te wennen en een grote dosis begrip, want het is knap verwarrend allemaal.

Hun humeur gaat schommelen. Van ultrazonnig naar gitzwart. In nog geen vijf minuten. Geen probleem en heel normaal, pubers hebben recht op dips.

Dips die blijven duren, deugen niet. Steek je licht op bij de omgeving van je puber en zoek hulp als blijkt dat je puber niet goed meer functioneert.

Tieners zoeken hun eigen weg. Een eigen identiteit. Zich losmaken van jou, het hoort erbij. Dat jij dat niet makkelijk vindt, ook. Zoek een gezonde balans tussen loslaten en vasthouden.

Doordrammen en discussieren. Zwart roepen wanneer jij wit zegt. Allemaal door die aanpassingen in de hersenpan van je puber. Blijf toch maar grenzen stellen. En proberen om het ‘wijze deel’ te stimuleren.

Tieners kijken met nieuwe ogen naar zichzelf. En naar jou. En zien waar je tekortschiet. En vinden jou gênant. Toch ben je nog lang niet afgedankt.

Pubers zijn nu niet zo anders dan vroeger. De tijd waarin ze opgroeien is dat wel. Er zijn een pak meer uitdagingen. Vooral voor jou, om dat allemaal wat in het oog te houden. Zonder te overdrijven.

niet vergeten: je krijgt niet alleen kommer en kwel. De puberteit is ook gewoon bijzonder boeiend. En niet meer dan een fase.

M u Lt i M e d i a De meeste tieners lijken versl@@fd, verslingerd en v@stgepl@kt @@n hun pc of sm@rtphone. m@@r wat spoken ze d@@r eigenlijk de hele tijd uit? Ze surfen, chatten, taggen, posten, checken in en swipen. Ze kijken, klikken en liken. Best mogelijk dat je zelf een digifreak bent en perfect snapt waarom je pubers zo in de ban zijn van de multimedia, maar het kan ook zijn dat een groot deel van dat digitale gedoe je ouderlijke petje te boven gaat. Dat simpelweg mailen en sms’en voor jou al voldoende is. Hoe dan ook kun je maar beter betrokken blijven. Log hier dus zeker niet uit, maar check in en werp een blik op het onlineleven van je tieners. Het is een verlengde van hun echte leven, dus ze doen er ook dezelfde dingen: ze praten, maken huiswerk en ruzie, worden verliefd en soms ook gepest. en net zoals in het echte leven hou jij vanop de zijlijn een oogje in het zeil en grijp je in wanneer nodig. Je stuurde hen niet zonder boe of ba het verkeer in, dus je laat hen ook op het internet niet zomaar los. Je vertelt hen over de pro’s en contra’s, de do’s-and-don’ts en maakt daar een stel stevige afspraken rond. niet door te infiltreren of te spioneren, maar door je te interesseren en hen te informeren. We nemen op de volgende bladzijden een duik in de digitale wereld, een wereld boordevol informatie, entertainment, sociale contacten en spannende games. een extra dimensie met voordelen en nadelen, dus een extra opvoedklus voor jou. een die minstens even boeiend is als al de andere.

BRON VAN

M u Lt i M e d i a B r o n VA n I n F o r m AT I e e n A m U S e m e n T

INforMAtIe EN

AMUseMeNt Jade (15): Wij zaten thuis onlangs drie dagen zonder internet. Een echte ramp. Ik moest toen net een presentatie voorbereiden met als titel ‘De recente overstromingen in Vlaanderen’ en kon niets opzoeken. Ik ben dan maar naar een vriendin gegaan. Komiek Jacques Vermeire: Nu zie je amper nog kinderen spelen op straat. Niet alleen omdat dat levensgevaarlijk is, maar ook omdat er zoveel toffe alternatieven zijn. Dankzij de computer staat mijn zoon bijvoorbeeld in contact met de hele wereld. En mijn dochter kijkt meer televisie dan ik ooit in mijn leven gedaan heb. Het is een totaal andere tijd nu. Beter of slechter? Daar spreek ik me niet over uit.

Actrice Sally-Jane Van Horenbeeck: Vroeger had ik met mijn zoon afspraken in verband met zijn pc en zo, maar ik heb die laten vallen omdat ik zag dat zijn interesse daar ligt. Hij zit ook niet van die hersenloze games te spelen. Nee, hij maakt grafische ontwerpen en schreef ook zijn allereerste boek. En of hij nu voor of na zijn huiswerk op de computer zit, daar maak ik me écht niet druk in. Dat vind ik mierenneuken! Die jongen heeft de hele dag op school gezeten, dan mag hij van mij eerst even ontspannen. Kinderen van vandaag groeien op met multimedia: er zijn tablets, laptops, sites en apps op maat van kinderhandjes, ze zoeken zelf filmpjes op, spelen spelletjes, en leren beetje bij beetje – en met jouw hulp – hoe

ze met dat immense aanbod moeten omgaan. eens je kroost in de puberteit is beland, wordt het web gewoonweg onmisbaar. om te beginnen als eindeloze bron van informatie bij het leren van lessen en het maken van taken. Geen tiener die nu nog op de fiets springt om in de bib iets op te zoeken of een tekst te kopiëren. Wanneer regeerde napoleon en wat hield die wet van newton ook weer in? Het antwoord ligt maar een muisklik ver. Uiteraard wordt zo heel wat tijd uitgespaard. Leraars moeten met hun opdrachten creatiever uit de hoek komen, want dingen als de klassieke boekbespreking liggen gewoon voor het grijpen. Wijs je tieners wel op het feit dat wat bovenaan bij Google verschijnt, niet altijd het meest betrouwbare is. Het komt erop aan hen goed te leren filteren en hun kritische geest aan te wakkeren. Waar komt die info vandaan en wie heeft die site online gezet? Af en toe bij je pubers aan de pc gaan zitten en wat feedback geven bij wat ze zien en vinden, is dus zeker geen overbodige luxe. natuurlijk zitten tieners ook puur voor het plezier online. Het internet is de grootste databank en inspiratiebron ter wereld en de meeste pubers zijn zo gewiekst en getraind dat ze er vlot vinden wat ze zoeken. op onder andere YouTube, Pinterest en We Heart It kunnen ze terecht voor alles wat ze maar willen. Van sport en techniek tot mode en muziek. Wij spaarden vroeger voor die ene elpee, en toen we hem eindelijk hadden, bleek dat we maar één song echt graag hoorden. nu kunnen ze elk lied dat ooit werd gezongen gratis beluisteren en voor een habbekrats downloaden. Duizenden foto’s van hun idolen bekijken, printen en tegen de muur hangen. Dansmoves en songteksten zoeken en die als volbloedpopsterren instuderen voor de spiegel. Tegenstanders die beweren dat het internet de creativiteit van kinderen beknot, worden

door deskundigen de mond gesnoerd. Tieners doen veel meer dan gewoon wat naar filmpjes kijken met het verstand op nul. Pedro De Bruyckere (pedagoog en jongerenonderzoeker): “op YouTube raadplegen ze ook superinteressante filmpjes die uitleggen hoe je iets kunt aanpakken. er bestaan er over make-up, maar ook over computers en sport. Daarna kunnen ze zelf aan de slag.” nel Broothaerts (multimediaspecialist bij Child Focus): “Sommige tieners hebben ook een eigen kanaal op YouTube en maken filmpjes met hun webcam. Ze pronken met hun zangtalent of geven tips over liefdesverdriet. Dat zijn echt superchique en creatieve dingen!” Volgens een enthousiaste vader zorgt het internet ook voor meer gelijkheid. Papa Michel: Het internet heeft ontzettend veel positieve gevolgen. In Minecraft maakt het niet uit of je ouders geld genoeg hadden om de grootste doos Lego of Playmobil te kopen. Als je een mooi huis gebouwd hebt, is dat gewoon een mooi huis. Een dure of een goedkope computer: geen mens die het ziet op Facebook. Je ouders hoeven geen volle platenkast of een Encyclopedia Britannica meer te hebben: ‘alle’ muziek van de ‘hele’ wereld staat op YouTube, en Wikipedia is uitgebreider dan om het even welke encyclopedie uit de geschiedenis van de mensheid.

2 M u Lt i M e d i a

socIAle

SocIALe meDIA

MedIA

1. continu contact Mama Carla: Die smartphone van mijn dochter werkt serieus op mijn zenuwen! Een godganse dag heeft ze dat toestel in haar handen, terwijl er zó veel andere dingen te doen zijn. En al de tijd die ze daar in stopt… onvoorstelbaar. “Ah, is er nieuws?”, vraag ik dan, “Vertel mij eens iets!” Zelfs toen we vijf dagen met ons tweeën op vakantie waren, zat ze in het restaurant, tegenover mij, met die gsm bezig. Quinten (13): Weet je wat ik ontzettend irritant vind? Mijn ouders die voortdurend vragen stellen over wat ik op mijn gsm doe. “Met wie praat je?” “Waarmee lach je?” “Waar kijk je naar?” “Waar is die foto ge36

Tja, die sociale media. misschien vind je ’t niet simpel om je in te beelden hoe belangrijk messenger & co zijn voor je kroost. Ikzelf kan me er eerlijk gezegd wel iets bij voorstellen. Ik ken het gevoel om behoorlijk verknocht te zijn aan mijn smartphone. om regelmatig te moeten checken. om iets te voelen trillen in mijn achterzak en toch te gaan piepen – al heb ik eigenlijk geen tijd omdat dit boek af moet. Bij tieners gaat het nog een tikkeltje verder. communiceren met leeftijdgenoten is voor hen cruciaal, want het zijn de enige levende wezens die perfect begrijpen hoe ze zich voelen. Dat communiceren gebeurt vooral en bij voorkeur via Snapchat, messenger en Instagram. Geen toegang hebben tot die apps voelt aan als totale isolatie. Geen wifi? Een garantie op een kleine portie drama.

Ik heb het meegemaakt tijdens een recente gezinsvakantie in Kroatië. Werkte de wifi niet, kreeg je gegrom alom en wrevel à volonté. en die wrevel is sowieso niet veraf wanneer je twaalf dagen met een tienerzoon en -dochter de hort op bent. Zowat alles kan een aanleiding zijn tot oeverloos gekibbel: van de plaats in de auto tot de manier van ademhalen. Dus wifi was welkom. Wifi zorgde voor zen. Wifi was mijn rustpunt. Hoe meer streepjes bereik, hoe meer streepjes glimlach op hun gezicht en hoe meer streepjes stilte voor mij.

trokken?” Djeezes. Runnen die een detectivebureau of zo? Ik ben gewoon wat aan ’t sturen naar mijn vrienden, mag het? Fotografe Lieve Blancquaert: De sociale media, heel wat ouders maken daar spel van, maar mij kan dat niet zoveel schelen. Ik hing als tiener uren en uren aan de telefoon, onze kinderen doen dat anders: zij sms’en en zitten op Messenger. Dat is hun manier van communiceren, dus waarom zou ik daar een probleem mee hebben? Zolang ze niet chatten met een drieënveertigjarige uit Charleroi die ze van haar noch pluimen kennen, is het voor mij oké. Kinderen die alleen maar tv-kijken of gamen: dat vind ik écht niet kunnen. Ongelooflijk asociale bezigheden zijn dat! 37

2 M U LTI M EDIA S o c ial e m e dia

Heel wat pubers zijn quasi continu bezig met dat onlinecontact en lijken zowat aan hun smartphone geplakt. Wat ze precies uitspoken op dat kleine toestel en waar de prioriteiten liggen, is vaak een goed bewaard geheim voor pa en ma. Ik steek mijn licht op bij mijn veertienjarige zoon en zoom in op zijn onlinebezigheden. Op een doorsneevakantiedag gaat het er bij hem als volgt aan toe: “Wanneer ik wakker word, zet ik meteen mijn iPod aan om te zien wie er mij op Messenger iets gestuurd heeft, en stuur ik een paar berichtjes naar mijn lief. Daarna zet ik via Spotify wat muziek op en check ik mijn Instagram. Soms is dat best veel werk, want ik wil alle nieuwe foto’s en filmpjes gezien hebben.

Het is niet leuk voor je vrienden als je hun post over het hoofd ziet, dus ik probeer echt wel om zoveel mogelijk te reageren. Dan ga ik naar YouTube om te kijken of er nog wat leuke nieuwe filmpjes zijn. Soms is het daarna richting Facebook, maar eigenlijk zit ik daar niet zoveel meer. Het is wel handig om een beetje op de hoogte te blijven van de actualiteit, je krijgt er via de kranten de hoogtepunten van het nieuws. Voor de rest zijn mensen van mijn leeftijd niet meer zo actief op Facebook. Het wordt alleen nog gebruikt om evenementen aan te kondigen, en voor de rest veranderen ze af en toe eens hun profiel- of omslagfoto. Oudere mensen posten er wel nog tamelijk veel, vrienden van mijn ouders en zo. Ik vind dat best oké,

hoor, ik geef ook duimpjes als ze er iets op zetten – omdat ik zo’n lieve jongen ben, hè! Op Snapchat zit ik alleen met echte vrienden, dat is gewoon af en toe een foto sturen van leuke dingen die ik zie of meemaak, chill en zonder druk. Op Twitter ga ik alleen als ik al de rest bekeken heb, daar volg ik vooral bekende mensen... Inchecken op Swarm doe ik niet, ik vind niet dat ik iedereen continu moet laten weten waar ik ben. Sommigen overdrijven daar echt in, het boeit toch niemand op welke snelweg je op dat moment rijdt of waar je een broodje koopt? Ik ben absoluut geen gamer, maar heb wel een paar spelletjes op mijn iPod staan: Subway Surfers, Flappy Bird en Minecraft. Die speel ik eigenlijk alleen als ik ergens de tijd moet doden, in de wachtkamer van de dokter of op de trein bijvoorbeeld. Dat is het zowat. Ah, wacht, met de familie zitten we nu ook in een groepje op WhatsApp: de neven en nichten, mijn ouders, tantes en nonkels, én zelfs mijn grootouders! Die mensen zijn echte coolios: ze sturen regelmatig foto’s door van hun citytrips en zo.” Best indrukwekkend, al die digitale sociale bezigheden van onze pubers. Voor ouders die er zelf niet zo vertrouwd mee zijn, blijft het misschien moeilijk te begrijpen. Even terugblikken naar je eigen jeugd kan in zo’n geval wel helpen. Nel Broothaerts (multimediaspecialist bij Child Focus): “Tieners vinden het superbelangrijk om in contact te blijven met hun vrienden, en dankzij die gsm hebben ze die vrienden altijd op zak. Misschien vergeten we te snel hoe het was om zestien te zijn. Zouden wij niet verknocht geweest zijn aan zo’n ding? Wanneer ik vroeger thuiskwam van school, hing ik al aan de telefoon met mijn beste vriendin nog voor mijn boekentas de grond had geraakt. Ik hoor mijn vader nog altijd zuchten: “Wat hebben jullie elkaar nog te vertellen na een hele dag op school?” Hetzelfde gebeurt vandaag, alleen is die

vaste telefoon vervangen door een smartphone en door Messenger, Snapchat en Instagram. Pubers hebben gewoon andere middelen gekregen om puber te zijn. Het internet is voor hen de ideale manier om bij hun maten te zijn als dat niet kan of mag van hun ouders. En al die technische snufjes passen perfect bij wat ze op dit moment in hun leven belangrijk vinden: dankzij de duimpjes en hartjes krijgen ze bevestiging van hun vrienden en via de chat kunnen ze eindeloos met elkaar babbelen. Héérlijk!”

2. Honderden vrienden Joris (14): Ik heb superveel vrienden op Facebook. Iedereen die ik tegen het lijf loop en interessant genoeg vind om mee in contact te blijven, voeg ik toe. Maar dat zijn natuurlijk niet allemaal mijn allerbeste vrienden, hè! Daar zitten ook gewoon kennissen van op kamp tussen. Papa Frederik: Ik zit al jaren op Instagram en Facebook, maar als ik zie hoeveel volgers en vrienden mijn tieners hebben: vijf keer zoveel als ik! Terwijl ik toch veel meer mensen ken… Het aantal volgers en vrienden van tieners is vaak onvoorstelbaar hoog. Toch hoef je voor hun volgende verjaardagsfeestje niet meteen het Sportpaleis af te huren. Niet al hun onlinecontacten zijn ook effectief vrienden. En ja, ze kunnen nog altijd perfect het verschil maken tussen kennissen en échte vrienden. Die echte vrienden bij wie ze honderd procent zichzelf kunnen zijn, dat blijft een beperkt groepje, dat van onschatbaar belang is. En dankzij de sociale media worden die waardevolle vriendschappen vaak nog verdiept.