In gesprek Schrijver Robert Vuijsje (Alleen maar nette mensen, Beste vriend) gaat voor V in gesprek met bekende en minder bekende Nederlanders over de rol die hun afkomst speelt in hun leven. Hij spreekt onder anderen nog met Richard Krajicek (Tsjechische ouders), directeur van het ATP-tennistoernooi in Rotterdam en het dj-duo Sunnery James en Ryan Marciano (Surinaams).
Land van afkomst INTERVIEW VICTORIA KOBLENKO (34)
Welke rol speelt afkomst in Nederland? Robert Vuijsje onderzoekt het in een reeks interviews. Actrice Victoria Koblenko: ‘Nu worden we allemaal gedwongen een kant te kiezen.’ Foto Robin de Puy
Thuiskomst V oor het eerst was ze bereid het te doen. ‘Toen ik ging acteren, was ik als de dood dat ik zou worden gevraagd voor de rol van dellebel met een Oost-Europees accent. Zo wilde ik me niet profileren. Het lag te dicht bij mijn ego en mijn emotie.’
Nederlands ‘Als het Nederlands elftal speelt.’ Russisch/ Oekraïens ‘Laat ik het homo Sovieticus noemen. Als ik in Moskou in het theater zit en een voorstelling bekijk van De Kersentuin of De Drie Gezusters.’ Eten ‘Kaviaar met wodka.’
Welke emotie was dat? ‘Ik was 12 toen we vanuit Oekraïne, het heette nog Sovjet-Unie, naar Nederland verhuisden. Voor mij was het de eerste keer dat ik werd geconfronteerd met anders zijn. Ik had er geen enkel benul van dat ik in een ander deel van de wereld zou terechtkomen, waar ik werd gereduceerd tot perestrojka, wodka en Gorbatsjov. Vaak niet eens slecht bedoeld, maar dat was het beeld dat mensen van mij hadden als Rus. Perestrojka, wodka, Gorbatsjov – iedere keer weer. Ik ben nu 34, twee jaar geleden heb ik voor het eerst meer dan één slok alcohol gedronken. Ik wilde niet drinken, omdat ik me moest afzetten tegen het stereotype van die wodka.’
Nederlandse Turken en Marokkanen die hier zijn geboren, maar zich veel meer allochtoon voelen dan ik. Ik denk dat het komt doordat zij hier opgroeien in een gemeenschap van mensen met dezelfde afkomst. In Nederland heb ik bijna nooit contact met andere Russen.’
Kan het ook komen doordat zij zich anders behandeld voelen dan jij? ‘Dat kan zeker. Als mensen zich ervan bewust zijn dat ik niet uit Nederland kom, merk ik het meteen. Bij de eerste kennismaking, de eerste handdruk, sta je met 1-0 achter. Ik geloof dat ik er ook wel iets van merk tijdens het daten. Laten we elkaar geen mietje
‘Kennelijk suggereren mijn afkomst en mijn uiterlijk dat ik niet preuts ben’
In de Nederlandse film Homies (Jon Karthaus, 2015), sinds vorige week in de bioscoop, speelt Victoria Koblenko een Russisch personage. ‘Geen snelledel, maar een Russisch maffiameisje dat geen woord Nederlands spreekt. In de film spreek ik alleen Russisch.’
En hoe voelde dat? ‘Die emotie is er voor mij niet meer. Inmiddels heb ik zo veel Nederlandse personages gespeeld, dat het niet is: we hebben een Joegoslavische hoer nodig, laten we Victoria bellen. Ik weet ook dat wanneer ik bijvoorbeeld naar Amerika zou gaan om te acteren, ik meer kans maak als ik me specialiseer in dat typetje. Daar heb ik geen problemen mee.’ Hoe was het om als meisje van 12 naar Nederland te komen? ‘Het was niet mijn keuze, dat deden mijn ouders voor mij. Maar ik vond het fijn. In die periode zat ik te wachten op een nieuwe uitdaging. Die kreeg ik: een nieuwe school en een nieuwe taal. Ik ken een hoop
noemen, vrouwen zijn het belangrijkste exportproduct van Oekraïne. Mannen benaderen mij alsof ik een harem heb, alsof ik makkelijk ben. Terwijl ik heel fatsoenlijk ben, het braafste meisje van de klas. Kennelijk suggereren mijn afkomst en mijn uiterlijk dat ik niet preuts ben. Wanneer ik vertel dat ik mijn partners makkelijk op twee handen kan tellen, vragen ze: per week?’
Heb je zelf een voorkeur? ‘Lev (de Oekraïense oud-profvoetballer Evgeniy Levchenko, die ook in Nederland woont, RV) was de enige man die ik heb gehad uit die streken. Verder waren het allemaal Nederlanders. Lev was veel meer proOekraïne dan ik, hij was er meer mee bezig. Ik voel me voor 70 procent
Nederlands en voor de rest Russisch en Oekraïens, bij hem was het omgekeerd. Bij Nederlandse mannen merk ik dat ik me meer Russisch voel dan bij Lev. Als zij Nederlands zijn, krijg ik meer de rol van Russische vrouw die ze dingen leert over het land, dan wordt mijn afkomst meer benadrukt.’
Voel je een band met andere zogeheten allochtonen? ‘Mijn vriendinnenclub bestaat uit vrouwen van Iraanse, Turkse, Surinaamse en Marokkaanse afkomst. We zijn alle vijf boogschutter. Ik denk dat het temperament ons verbindt, we zijn opvliegender. En veeleisender richting de mannen.’ Kom je uit Rusland of uit Oekraïne? ‘Ik heb altijd gezegd: ik kom uit Oekraïne, want zo heet het nu. Maar ik heb het ontstaan van die natie niet meegemaakt, we waren al weg. De mensen daar kloppen zich op de borst dat ze Russisch zijn of juist Oekraïns. Ik ken die gevoelens niet, ik voel me allebei. Toen ik een Russische film opnam, riepen Nederlanders: hoe kun je in Moskou werken? Ik begrijp dat niet. Tot vorig jaar hoefde ik nooit na te denken over de vraag of ik Russisch of Oekraïens was. De mensen die daar wonen ook niet. Nu worden we allemaal gedwongen een kant te kiezen. ‘In Rusland zullen ze altijd grappen blijven maken over Oekraïners zoals wij hier doen over Belgen. Mensen uit Oost-Oekraïne spreken Russisch met zo’n zwaar accent dat ze nooit Russen zullen worden. In Rusland zullen ze altijd op hen neerkijken, zoals in Nederland gebeurt met Marokkanen.’ Zou je makkelijker naar een ander land kunnen verhuizen dan een reguliere Hollander? ‘Nederland voelt als thuiskomen, maar ik zou zo naar een ander land kunnen gaan. Ik heb het al een keer gedaan en dat vond ik een mooi en geslaagd experiment, ik denk dat ik me snel ergens thuis kan voelen. Nee, ik zou niet naar Rusland of Oekraïne gaan. Een ander land.’
Victoria Koblenko (Sovjet-Unie, 1980) speelde onder meer in de televisieseries Feuten, Vuurzee, Bloedverwanten en Goede Tijden, Slechte Tijden. Ook studeerde ze politicologie aan de Universiteit Leiden. Ze was te zien in films en toneelstukken in Nederland en Rusland. Homies draait nu in de bioscoop.