Alsof hij vandaag dirigeert!

Spectaculaire Willem Mengelberg remasterings

Voor de muziek van Ludwig van Beethoven had de beroemde vooroorlogse dirigent van het Concertgebouworkest Willem Mengelberg speciale belangstelling. In 1895 dirigeerde hij bij zijn aantreden bij het Concertgebouw orkest Beethovens Vijfde Symfonie en in 1944 dirigeerde hij in Parijs tot besluit van zijn carrière een Beethoven-cyclus. Recent verscheen bij de Willem Mengelberg Stichting een revolutionaire remasteringop twee CD’s van Mengelbergs opname van Beethovens symfonieën 7 en 9, het 5e pianoconcert en de Egmont ouverture. Audio-specialist Jochem Geene stofte de al decennia tot de verbeelding sprekende opnames af en bracht Mengelbergs dirigeren levensecht voor het voetlicht.

Beethovens Negende Symfonie had een bijzondere plaats in Mengelbergs repertoire. Met het solistenensemble in de samenstelling als in de CD-uitvoering (To van der Sluys, Suze Luger, Louis van Tulder en Willem Ravelli) werkte hij van 1936 tot 1940. Louis van Tulder zong zelfs al sinds 1930 als solist bij Mengelberg in de 9e Symfonie. In de jaren tot en met 1944 – de laatste keer dat Mengelberg in Nederland dirigeerde - bleven Luger, Van Tulder en Ravelli als solisten hun medewerking verlenen. Zo is de uitvoering behalve een tot de verbeelding sprekende opname in de klassieke, romantische opvatting ook een tijdsdocument. Zinderend van warmte, met veel affect en pathos wordt de 9e voor het voetlicht gebracht, emotioneel en wellicht ook een tikje theatraal. Dankzij Jochem Geene kunnen deze opnames nu eindelijk zonder de traditionele beperkingen van opnames uit 1940 kan worden beluisterd. Geene bracht de oude mono opnames namelijk terug naar de bron. Met hulp van de softwarematige mogelijkheden van het heden slaagde hij erin de akoestiek van het Concertgebouw zoals die oorspronkelijk klonk terug in de opname te brengen met. Het resultaat is ongelofelijk.

Cor de Groot

Met pianist Cor de Groot (1914-1993) als solist heeft Mengelberg in Amsterdam tussen 1942 en 1944 in 7 concerten samengespeeld. Het hoogtepunt daarvan was in 1942 een concert in Wenen door het Concertgebouworkest onder leiding van Mengelberg, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de Wiener Philharmoniker. Dat was destijds enorm eervol, maar zo midden in de oorlog heeft dat De Groots reputatie nadien ernstig geschaad. Toch was hij in 1956 jurylid van het Koningin Elizabeth Concours in Brussel en zat later ook later ook als jurylid naast pianisten als Arthur Rubinstein, Claudio Arrau en Robert Casadesus. In 1959 raakte hij aan zijn rechterhand geblesseerd en moest hij zijn pianocarrière uiteindelijk opgeven. Deze schitterende restauratie van Beethovens beroemde 5e pianoconcert met De Groot als solist onder Mengelberg is een monument binnen de nationale uitvoeringspraktijk.

Meer informatie:

Meer over Mengelberg

Frits Zwart: Conductor Willem Mengelberg: Acclaimed and accused (Amsterdam University Press, 2019).

Meer over boek en CD-uitgave Info: WillemMengelberg.nl