DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN
OPGELOST 43 SLIM Combi cv-ketel met
hybride warmtepomp
52 WATERSTOF Testrit in de auto van de toekomst
ISOLATIE VERDIEN JE RAZENDSNEL TERUG DE B E ST E I DE E Ë N V O O R DUUR Z AAM WO N EN
ECOHUIS WEERMAN REINIER VAN DEN BERG
‘OUDE KLEDING IN DE SPOUW’
EDITIE 7
EERLIJKE WOL VAN EIGEN BODEM
KEUKENSPECIAL
EDITIE 7 / € 6,95
WWW.GROENERWONEN.COM
FAIR FASHION
• ENERGIEVERBRUIK • VOEDSELVERSPILLING • DUURZAME KEUKENS
02004
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6
Nu met
€ 1.600,subsidie
Verduurzamen hoeft niet duur te zijn met hybride warmtepomp
“Het geluid dat mijn warmtepomp maakt is nihil”
Ontdek de Daikin Intergas Hybride warmtepomp.
Erben Wennemars – ex topschaatser Bekijk de online video serie
Op termijn zullen alle woningen gasloos worden, maar dat hoeft nog niet meteen. En kan ook niet bij elk huis. Goede isolatie is eerst belangrijk. En met een hybride warmtepomp kunt u al tot 50% op gaskosten besparen en stijgt het energielabel van uw woning. Verduurzamen is goedkoper dan u denkt! √ Stille 4KW, duurzame lucht/water warmtepomp voor ruimteverwarming √ Warm tap/douchewater blijft via compacte Intergas CV-ketel lopen √ Altijd automatisch de meest efficiënte verwarmingsmodus; gas en/of elektrisch √ Ideaal geschikt voor oudere woningen (tot bouwjaar 2000) met radiatoren √ Eenvoudige en snelle installatie mogelijk en optioneel te bedienen via telefoon √ Compact buitendeel geschikt voor balkons, en effectief tot –15°C √ Daikin maakt al warmtepompen sinds 1958. Productie vindt plaats in Europa √ Lage investering v.a. € 3.990,- incl. btw, standaard montage, na aftrek ISDE-subsidie
Vraag uw installateur om Daikin. Kijk op www.daikin.nl/hybride
met Erben over de hybride warmtepomp.
VOORWOORD DOOR JACQUELINE LEENDERS
Het heft in eigen hand Soms is het lastig om optimistisch te blijven als het gaat om de energietransitie. Er moet zoveel gebeuren voordat we allemaal van het gas af zijn, dat je er moedeloos van kunt worden. Sommige mensen vertalen dat in: ‘Ik doe helemaal niks, ik zie wel wat er gaat gebeuren.’ En dat kan nuttig zijn, want de gemeente kan ook beslissen dat er in jouw wijk een warmtenet wordt aangelegd of misschien heeft waterstof wel de toekomst. Maar de kans is groot dat dat warmtenet, of welke oplossing dan ook, nog jaren op zich laat wachten en wat doe je in die tussentijd? Isoleren is altijd een prima idee. Daar bespaar je meteen energie en dus geld mee, zoals je in ons uitgebreide dossier kunt lezen. Combineer die stevige isolatie met een hybride warmtepomp en je kunt voorlopig vooruit zonder enorme kosten te maken. Dit kan een hele goede tussenoplossing zijn, omdat deze pomp naast je cv-ketel functioneert. Op echt koude dagen springt de cv-ketel bij, zodat je nooit zit te rillen. In Groener Wonen kun je lezen hoe deze pomp precies werkt. Waar sommige mensen ontmoedigd raken, zetten anderen juist nu de schouders eronder. Zij zijn wél overtuigd van de noodzaak om actie te ondernemen. Zo heb ik veel bewondering voor al die vrijwilligers die overal in Nederland energiecoöperaties starten en lokaal energie opwekken. Bijvoorbeeld via een zonnepark of een windmolen. Vaak kun je bij deze coöperaties ook nog terecht voor informatie over het verduurzamen van je eigen huis. En besluit je een aandeel te kopen in bijvoorbeeld een windmolen, dan kan je dat ook nog een fijn financieel voordeel opleveren want het rendement bedraagt momenteel rond de 5 procent. Iemand die ook niet ontmoedigd raakt, is RTL-weerman Reinier van den Berg die zich als geen ander bewust is van de klimaatverandering. Als je al tientallen jaren het weer op de voet volgt, dan kun je je ogen niet sluiten voor de statistieken. Samen met zijn vrouw woont hij in een nieuw en superduurzaam huis waar de spouwmuren zijn opgevuld met versnipperd afgedankt textiel. Reinier probeert zo min mogelijk te vliegen, zijn huis is energieneutraal en hij rijdt elektrisch. De energieke weerman gaat echter nog een flinke stap verder. Hij is betrokken bij allerlei duurzame projecten waaronder het terugwinnen van olie uit gebruikt plastic. Het inspirerende interview dat collega Danique Pals met hem had, lees je op pagina 12. In deze editie van Groener Wonen vind je ook nog een special over keukens & koken. Er komen steeds meer duurzame keukens op de markt die je kunt voorzien van allerlei technische snufjes die je helpen het energieverbruik te verminderen. Gaat je huidige keuken nog wel even mee, lees dan onze tips over duurzaam schoonmaken en het tegengaan van voedselverspilling. Ook op kleine schaal kun je het verschil maken!
Ook op kleine schaal kun je het verschil maken!
Geïnspireerd geraakt door het tijdschrift? Heb je tips en ideeën voor de redactie? Mail ons via groenerwonen@vipmedia.nl
GROENERWONEN
3
DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN
OPGELOST 43 SLIM Combi cv-ketel met
hybride warmtepomp
26
12
30
20
34
24
38
GROENE TRENDS Zuinige radiatoren, biologische keukendoekjes, een circulair matras en andere groene nieuwtjes en trends.
52 WATERSTOF Testrit in de auto van de toekomst
ISOLATIE VERDIEN JE RAZENDSNEL TERUG D E B ES T E I DEE ËN VO O R D U U RZ A A M WO NEN
REINER VAN DEN BERG RTL-weerman Reinier van den Berg over zijn duurzaam ondernemerschap en zijn ecologische woning.
ECOHUIS WEERMAN REINIER VAN DEN BERG
‘OUDE KLEDING IN DE SPOUW’
EERLIJKE WOL VAN EIGEN BODEM
KEUKENSPECIAL
EDITIE 7 / € 6,95
WWW.GROENERWONEN.COM
FAIR FASHION
EDITIE 7
6
• ENERGIEVERBRUIK • VOEDSELVERSPILLING • DUURZAME KEUKENS
02004
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6
Coverfoto Henny van Belkom
DUURZAME KEUKENS Ga je een nieuwe keuken uitkiezen? Sta dan eens stil bij duurzame materialen en energiezuinige apparaten.
SCHOONMAKEN Weg met al die schadelijke chemicaliën. Enkele tips voor plantaardige schoonmaakmiddelen.
4
GROENERWONEN
ENERGIEVERBRUIK IN DE KEUKEN De kookstop, koken met restwarmte en andere manieren om zo zuinig mogelijk met energie om te gaan in de keuken.
VOEDSELVERSPILLING Blogger Mascha Bongenaar geeft je handige tips om je etenswaren zo goed mogelijk te bewaren en te herbruiken.
RECEPTEN Minder verspillen én verukkelijk eten met recepten uit het boek Eat it all van Licia Cagnoni.
ENERGIECOÖPERATIE Energiecollectief om | nieuwe energie levert enkel groene stroom dat lokaal in Nederland wordt opgewekt.
INHOUD EDITIE 4 2020
43
56
80
49
62
82
50
64
91
HYBRIDE WARMTEPOMP Wil je jouw huis stapsgewijs verduurzamen? Dan is een hybride warmtepomp de ideale uitkomst.
KLUSCOLUMN Eb en vloed.
DUURZAAM MET DE CV-KETEL Van waterzijdig inregelen tot een ontluchter en vuilfilter plaatsen. Hoe duurzaam ga jij om met je cv-ketel?
52
WATERSTOFAUTO Redacteur Janouk heeft een week lang mogen rijden in de Hyundai Nexo. Lees meer over haar ervaringen met deze innovatieve waterstofauto.
DUURZAME KLEDING Reina Ovinge maakt kleding van de vachten van haar angorageiten en merinoschapen.
DOE MEE & WIN
DOSSIER ISOLATIE Isolatie is dé stap naar een energiezuiniger huis.
77
KLIMAATPRUTSER GWEN Als maker van het SBS6-televisieprogramma Green Make Over probeert deze levensgenieter wat milieuvriendelijker te leven.
78
ENERGIELOKET DRENTHE Heb je vragen over het verduurzamen van je huis? Klop dan eens aan bij het energieloket.
ZUINIG STOKEN Ga deze winter zuinig om met de verwarming.
ULTRA-DUURZAAM HUIS Klassiek van buiten, modern van binnen en ook nog eens energielabel A+++.
COLUMN ADRIAAN PIETERSMA Verduurzamen is niet alleen zinvol, maar ook gewoon leuk.
92
STYLEN MET KAMERPLANTEN Een hippe hangplant in de hoek of een sierlijke kamerboom als middelpunt. Zo tover je jouw huis om tot een groen paradijs.
98
VOLGENDE KEER & COLOFON
GROENERWONEN
5
GROENE TRENDS 11
RETULP HERBRUIKBARE KOFFIEBEKER (11) 17 Nederlandse merk Retulp zit je altijd goed. De Met de Tumbler beker van het beker heeft een inhoud van 300 ml en is gemaakt van gerecycled roestvrij staal. Alleen in de dop zit plastic. Doordat de fles dubbelwandig is, blijft je koffie of thee tot wel 8 uur warm en je gezonde smoothie tot wel 12 uur koud. De beker is volledig lekvrij, vaatwasbestendig en heeft een handig theefilter. Voor elke verkochte fles doneert Retulp bovendien 1000 keer de inhoud van die fles aan schoon drinkwater in ontwikkelingslanden. De Retulp Tumbler is er in 14 kleuren en kost € 24,95. www.consumer.retulp.nl
MAKE COMPOST, NOT WASTE (12) We leven dit jaar meer thuis dan ooit en dat zorgt voor een toename van keukenafval. Veel waardevolle componenten zoals mineralen, voedingsstoffen en water worden met het restafval vernietigd. Bijna 40% recyclebare biomassa gaat verloren. Daarom is de KALEA bedacht: een keukenmachine waarin biologisch afval binnen 48 uur reukloos in compost wordt omgezet. De keukencomposter kan per cyclus tot 10 liter organisch afval, waaronder zelfs botten en notendoppen, verwerken. Hieruit ontstaat 1,5 liter voedingsrijke compost. Ideaal voor je tuin, maar ook voor je potplanten! Het water dat als bijproduct van de compost ontstaat, is namelijk rijk aan voedingsstoffen. www.mykalea.de
13
14
12
BIOLOGISCHE KEUKENDOEKJES (14) Deze organische katoenen afwasdoeken van de Zero Waste Club zijn perfect om de vaat mee af te drogen, maar ze doen het ook goed als schoonmaakdoekjes. Ze zijn gemaakt van 100% organisch katoen. De hoge kwaliteit zorgt ervoor dat ze lang meegaan. De doekjes worden duurzaam gemaakt in India door werknemers die onder goede arbeidsomstandigheden werken en een eerlijk loon ontvangen. De doekjes zijn 40 x 40 cm groot en verkrijgbaar in vijf kleuren. www.z-w-c.com
GROENERWONEN
Foto’s: Shutterstock e.a.
CIRCULAIR MATRAS (13) De Auping Evolve is het eerste volledig circulaire matras ter wereld. Dat is goed voor het milieu én voor je nachtrust. Door het gebruik van innovatieve materialen is het matras lekker zacht en ook nog eens ventilerend. De Auping Evolve won de Red Dot Design Award 2020 en ligt heerlijk dankzij de 4,5 cm dikke comfortlaag. Auping Evolve heeft recylcelabel A en is verkrijgbaar vanaf € 1.095. www.auping.com
11
HRsolar zonnewarmtesysteem • • • •
Efficiënte energiebesparing Hoog warm tapwater comfort Diverse subsidies Een veilige investering, nu en voor de toekomst
Help! Ik wil mijn huis verduurzamen! Maar hoe? Het verduurzamen van je huis is een manier om je wooncomfort te verhogen en je maandelijkse energiekosten te verlagen. Maar het geeft ook gewoon een goed gevoel want je bent bezig met het milieu. Hoe maak je de juiste beslissing die toekomstbestendig is? Wil je zonnecollectoren, PVT-panelen of kies je voor een warmtepomp met een all-electric oplossing? Waar begin je? Ons advies is om eerst te kijken naar de zon want die schijnt gratis. En kies nu niet meteen voor zonnepanelen die a lleen stroom opleveren maar kijk juist naar de grootste verbruiker van je energierekening. Dat zijn de kosten voor gas.
www.hrsolar.nl
Om die te verlagen adviseren wij te beginnen met een zonneboiler al dan niet gecombineerd met een warmtepomp of een all-electric oplossing. Zo kun je 100% gasloos gaan en eventueel afscheid nemen van je CV-ketel. Een HRsolar zonnewarmtesysteem combineert al deze verschillende technieken en slaat de gewonnen warmte op in een RVS voorraadvat. Zo wordt je woning (voor)verwarmt, kun je lekker warm douchen en je energierekening fors laten dalen. Met een HRsolar zonnewarmtesysteem ben je gegarandeerd van een zonnige toekomst. Ontdek ‘t.
‘Het hout van ons huis heeft van nature goede vochtregulerende eigenschappen.‘ een kleine installatie, maar hij doet het en het is een goede blauwdruk voor een grotere machine. “Zoals het er nu uitziet, willen we in 2021 starten met de productie in een echte fabriek, dus op grotere schaal. We maken dan van plastic afval weer olie. Het is een halffabrikaat, dus onze afnemers zitten voornamelijk in de olie-industrie. En die staan in de rij voor dit gewilde goedje, omdat het een stuk schonere olie is dan bijvoorbeeld uit Saudi-Arabië.” Op de vraag of de olie niet ontzettend tegen de duurzame haren instrijkt, heeft hij een logische verklaring. “Ten eerste, we willen plastic opruimen winstgevend maken, pas dan zul je zien dat er wereldwijd veel minder plastic afval in het milieu komt. Ten tweede wordt er olie geproduceerd, waardoor je geen nieuwe olie uit de grond hoeft te halen. Het mes snijdt dus aan twee kanten: er komt geen plastic in het milieu en de olie kun je laten zitten. De energie die het kost om dit te doen, wekken we bovendien zelf op. Wanneer we het plastic vergassen, komt er driekwart olie en een kwart gas vrij. Dit gas gebruiken we voor onze installatie.”
ECOLOGISCHE WONING Reinier is dus echt een duurzame ondernemer geworden, maar ook in zijn privéleven zie je het terugkomen. Samen met zijn vrouw
18
GROENERWONEN
en kinderen woonde hij voorheen in een vrijstaande jaren 20-woning. Deze woning hebben ze verduurzaamd. Toen na jaren de kinderen het huis uit gingen, was het tijd voor iets nieuws. Reinier: “Onze droom was om een mooi stukje grond te kopen en daarop een ecologisch ontworpen en energieneutrale woning te bouwen. Het pand is gemaakt met houtbouw en afgewerkt met natuurlijk leisteen uit de Ardennen. De spouw is volgespoten met snippers van oude kleding. Katoensnippers isoleren ontzettend goed! Bovendien heeft het hout van het huis van nature goede vochtregulerende eigenschappen.” En niet alleen het huis zelf is ecologisch, ook de toepassingen zijn gericht op duurzaamheid. Zo is er een waterwarmtepomp aanwezig, waardoor het huis in de zomer enigszins koel blijft en in de winter lekker behaaglijk. Alle lampen in huis zijn ledlampen en alle stroom wordt zelf opgewekt door middel van 32 zonnepanelen. Reinier en zijn vrouw koken elektrisch, eten vaker vegetarische gerechten en er is een elektrische auto waarmee Reinier zijn kilometers aflegt. Zelfs over de tuin is goed nagedacht, zo vertelt hij. “Ons huis staat in een agrarische omgeving. De tuin is heel ruim en we hebben een kruidenmengsel
gezaaid om de biodiversiteit te verhogen. Ook hebben we een ven laten graven waar altijd water in staat voor kikkers, salamanders en andere beesten. We willen nu ook bomen gaan aanplanten. Een agrarisch landschap is namelijk best mooi, maar het is vrij monotoon en dat is voor weidevogels niet positief. Door rijke mengsels te zaaien met veel bloeiende bloemen en planten, creëer je een aantrekkelijk gebied voor bijvoorbeeld insecten en vogels.”
VAKANTIE OP TERSCHELLING Duurzaam bezig zijn, zonder daarin door te slaan. Dat is wat Reinier en zijn vrouw proberen te doen. En de nodige handvatten hiervoor, deelt Reinier graag tijdens zijn lezingen. “Ik probeer allerhande tips te geven om mensen hun levenswijze een beetje te laten aanpassen. Denk hierbij aan je tuin of balkon, maar ook wat je in je winkelwagentje gooit. Het zijn tips, maar die moeten we wel waarmaken. Mijn vrouw en ik gingen voorheen soms op vliegvakantie, maar daar komen we wel heel erg van terug. We zijn net een weekje op Terschelling geweest en weet je... eigenlijk kom je net zo uitgerust terug van een weekje in eigen land dan een week in het buitenland. Dit jaar zijn we niet verder dan 250 kilometer van huis gegaan; de coronamaatregelen hebben daar aan bijgedragen. Dat minder reizen is ook een manier om je ecologische voetafdruk te verkleinen. En eigenlijk hoop ik dat we met z’n allen nog veel meer van corona hebben geleerd: we kunnen minstens één dag, of twee, thuiswerken en we hoeven niet voor alles de auto of het vliegtuig te pakken!”
Stapsgewijs uw woning verduurzamen? Kies voor de elektrische verwarmingen van Heat Save! Slechts 1 uur stroomverbruik voor 4 uur warmte Warmte door geĂŻntegreerde Larnage-tegel Kwaliteitsproduct geproduceerd in Frankrijk Geschikt voor bestaande, renovatie en nieuwbouw Onderhoudsvrije hoofdverwarming 10 jaar garantie op alle onderdelen
Ga voor advies op maat naar
www.heatsave.nl
Zonnepanelen laten installeren? Kies voor een Zonnekeur Installateur Kies voor kwaliteit, vakmanschap Kies voor kwaliteit, vakmanschap en bedrijfsvoering en betrouwbaarheid
Kies voor Zonnekeur Insta stallateur
Vind Zonnekeur Installateurs op www.zonnekeur.nl
Vind een Zonnekeur Installateur bij u in de buurt
www.zonnekeur.nl
‘GROENE’ KEUKEN Breng jij heel wat uren door in de keuken en wil je dat graag duurzaam doen? Je houdt je vast al wel bezig met voedselverspilling en minder water verspillen. Waar alleen nog niet iedereen bij stilstaat, is dat ook de keuken zélf duurzaam kan zijn. Steeds meer mensen hebben oog voor duurzaamheid en de omgang met de aarde. De DKG Groep, waar Keller Keukens en Bruynzeel Keukens onder vallen, spelen daar met hun duurzame proces volledig op in. Tekst: Danique Pals Foto’s: Shutterstock
20
GROENERWONEN
DUURZAME KEUKEN De DKG Groep produceert hun keukens door middel van een CO²-neutraal productieproces in hun fabriek in Bergen op Zoom. Op het dak van die fabriek liggen zo’n 8.000 zonnepanelen waarmee stroom wordt opgewekt om te verbruiken in de fabriek. En die stroom is nodig om per dag 500 keukens te produceren. Debbie van den Oever van Keller Keukens vertelt dat niet alleen het productieproces duurzaam is, maar ook de materialen. “Keukens worden grotendeels gemaakt van spaanplaat, als wij zaag- of restaval hebben dan gaat het ook terug naar de leveranciers. Zij vermalen het dan en daar worden weer nieuwe spaanplaten van gemaakt.” Er is ook hout en afval dat niet geschikt is om terug te gaan en dat gebruikt de DKG Groep weer om in de biomassa-verbrandingsinstallatie verbrandingsoven te gooien, waarmee ze hun eigen warmte opwekken. “Er kunnen op verzoek FSC-producten worden verstrekt, van hout dat komt uit verantwoord beheerde bossen. Naast hout werken we ook met leveranciers in natuursteen. We zijn daarom aangesloten bij een internationaal initiatief dat ervoor zorgt dat de landen waar de bronnen zijn ook zorgvuldig en eerlijk werk verrichten. De mensen worden niet uitgebuit en er wordt goed voor de natuur gezorgd.” Naast materiaal en het productieproces is ook het transport zo duurzaam mogelijk, legt Debbie uit. “We maken heel veel keukens en daarvoor heb je dus ook veel vrachtwagens nodig die door het land rijden. Ook bij de selectie van onze transporteur letten we erop dat ze ‘groen’ zijn. Ze maken gebruik van een efficiënt distributiebeleid en extra lange trailers, wat leidt tot minder brandstofverbruik. Ook wordt er gewerkt aan het inzetten van elektrische voertuigen in de grote steden.” En die duurzame gedachte wordt doorgetrokken in allerlei facetten. In de fabriek wordt namelijk uitsluitend met elektronische transportmiddelen gewerkt, het verpakkingsmateriaal is recyclebaar en er wordt alleen gewerkt met lak op waterbasis. Debbie: “We zijn er heel serieus mee bezig, zowel in de fabriek als op kantoor. We letten op het besparen van papier en we werken aan een volledig elektrisch leasewagenpark. En we merken dat de consument duurzaamheid steeds meer als criterium gaat zien bij het kopen van een keuken. Ze kiezen niet alleen voor een mooie keuken, maar ook een verantwoord product.”
ELEKTRISCH KOKEN Ben je eenmaal bezig met een duurzame keuken dan is het ook van belang om over te gaan op elektrisch koken. De meest zuinige manier is met een inductiekookplaat. In vergelijking met gas is er volgens Milieu Centraal nu nog weinig verschil qua CO²-uitstoot, maar als de stroom duurzamer wordt, wint inductie wel van het gas. Een inductieplaat verbruikt 175 kWh per jaar, een keramische kookplaat zo’n 225 kWh per jaar en een gewone elektrische kookplaat van gietijzer verbruikt 260 kWh per jaar. De inductieplaat verbruikt dus het minst en bovendien is het makkelijk schoon te maken en het is een stuk veiliger omdat je geen vlammen en geen verbrandingsgassen hebt. Let er wel op dat je de juiste pannen hebt want inductie werkt met magneten. Bij pannen zonder magnetiseerbare bodem werkt verwarmen met inductiestroom niet. Weet je niet of jouw pannen geschikt zijn? Houd er een magneetje bij, als het blijft plakken dan is de bodem magnetiseerbaar.
KOELKAST Een ander apparaat in de keuken waarop je kunt besparen is de koelkast. Wil je graag zo’n Amerikaanse koelkast? Dan is het goed om daar nog eens een nachtje over te slapen want zo’n grote koelkast is een enorme energieslurper. Een Amerikaanse koelkast verbruikt bijna 40 procent meer stroom dan een koelvriescombinatie. Heb je een nieuwe koelkast nodig, dan is het van belang om naar het energielabel te kijken: A+++ is het zuinigste label. Volgens Milieu Centraal verbruikt een koelkast met het label A+ twee keer zoveel energie als een koelkast met energielabel A+++. En dat is een groot verschil, daarom is het goed om er in de winkel altijd naar te vragen. Een voorbeeld van een koelkast met energielabel A+++ en daarnaast ook nog eens een slimme techniek waardoor je eten langer vers blijft, is de PerfectFresh Pro van Miele. In de lade van deze koelkast worden groente en fruit op een ideale temperatuur en met aangepaste luchtvochtigheid bewaard.
GROENERWONEN
21
Zorgeloos Wonen
MEER IN HUIS! Thuis is de belangrijkste plek van de wereld. De plek waar u ontspant, waar u geniet, waar u veilig bent. Een plek die helemaal van uzelf is. De vakmensen van Feenstra maken het iedere dag mogelijk. Of het nu gaat om warmte, veiligheid, duurzame energie, comfort of gezonde lucht. Want zorgeloos wonen willen we allemaal. Nu, maar ook straks. Zorgeloos Wonen is een digitaal platform waar Feenstra als landelijke installateur laat zien wat de energietransitie gaat betekenen. We nemen u stap voor stap mee naar 2050, het jaar waarin Nederland CO2-neutraal wil zijn. Met duurzame adviezen en technische oplossingen waarmee u meteen aan de slag kunt. Met Feenstra heeft u mĂŠĂŠr in huis.
Op de hoogte blijven? Schrijf u in voor gratis updates: feenstra.com/updates Of ga naar www.zorgeloos.nu
HET COMFORT VAN EEN HYBRIDE WARMTEPOMP Ben je nog niet toe aan een volledig elektrische warmtepomp, maar wil je wel een duurzame stap in de goede richting zetten? Met een hybride warmtepomp kun je stapsgewijs je huis verduur zamen, terwijl je hetzelfde comfort behoudt en tegelijkertijd toch je CO²-uitstoot voor verwarming en warm water met zo’n 20 procent verlaagt. Tekst: Danique Pals Foto’s: Shutterstock
GROENERWONEN
43
AUTO UIT VAN DE TOEKOMST Met enkele honderden exemplaren op de weg en slechts vijf tank stations staat de waterstofauto in ons land nog in de kinderschoenen. Onderschat deze nieuwe techniek echter niet! De waterstofauto doet stof oplaaien en wordt bekroond als auto van de toekomst. Wij namen de proef op de som en stapten in zo'n futuristische wagen. Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Janouk Vermaas, Nicole de Jong
52
GROENERWONEN
W
ie in Nederland een waterstofauto wil rijden heeft de keuze uit twee modellen. Toyota biedt de Mirai aan en Hyundai biedt de Nexo aan. Beide auto’s zijn aan de grote kant, dit heeft te maken met de waterstoftanks die een plekje in de auto moeten hebben. Ik mag een week lang toeren met de Nexo om zelf te ervaren hoe dat rijden met een waterstofauto in zijn werk gaat.
HOE RIJDT HET? Al snel doop ik de Nexo om tot ruimteschip. Je hebt niet het gevoel plaats te nemen in een auto, maar eerder in een futuristische cockpit dankzij de twee schermen en talloze knopjes, die gelukkig voor zich spreken. De auto start en rijdt geruisloos, zoals we vandaag de dag ook al van elektrische auto’s gewend zijn. Niet gek, want onder
‘De auto trekt vloeiend en snel op en ligt goed op de weg.' de motorkap ligt een elektromotor die de auto zijn kracht geeft (zie kader). De auto trekt vloeiend en snel op en ligt goed op de weg. Allerhande slimme snufjes geven je een veilig gevoel. Wanneer je bijvoorbeeld de richtingaanwijzer aan zet, verschijnen op het dashboard camerabeelden van alles wat er aan de kant van de auto gebeurt. Zelf moet ik nogal wennen aan het formaat, mijn eigen auto is een paar slagen kleiner. Door de camerabeelden en sensoren gaat inparkeren echter moeiteloos. Mocht je nu echt een krap plekje tegenkomen, dan parkeert de auto zichzelf gewoon in als je dat wilt. Dat kan terwijl je in de auto zit, maar ook met behulp van de afstandsbediening wanneer je ernaast staat. De auto is volledig emissievrij, het enige wat uit de uitlaat komt, is water. Het verhaal gaat dat dit zo schoon is dat je het moet kunnen drinken, maar ik sla die beker even over. Fun fact: de auto beschikt over een vakje waar je je iPhone in kunt leggen en deze dan automatisch laat opladen. Kan ik toch mooi zeggen dat mijn iPhone een week lang op waterstof heeft gewerkt, best cool!
GROENERWONEN
53
DOE MEE & WIN 3x
3x
Geef eens iets anders... geef een boompje cadeau! Hoe leuk, origineel en duurzaam is dat? Via Geefeenboompje.nl kun je voor allerlei gelegenheden een boompje kopen, zoals een ‘huwelijksboompje’, een ‘geboorteboompje’ en een ‘bedanktboompje’. Op de website vind je maar liefst 12 verschillende boomsoorten, van olijfboom (die blijft wat kleiner, handig als de tuin niet zo groot is) tot eik. Allemaal hebben ze een eigen symboliek en komen ze in een hippe, vrolijke verpakking met een kaartje dat je zelf kan personaliseren. De boompjes zijn te bestellen vanaf € 20,95. www.geefeenboompje.nl GROENER WONEN MAG 3X EEN BOOMPJE WEGGEVEN.
Met dit praktische inspiratieboek nemen tuinavonturier Katja Staring en Anna Kemp van Natuurlijk Buiten je mee op avontuur. Ze tonen je de wonderen en mogelijkheden in jouw tuin met nieuwe inzichten, inspirerende fotografie en talloze tips en trucs. Zodat je straks als ware kenner op safari kunt in je eigen natuurgebied, direct naast de deur. Het boek kost € 24,95. www.knnvuitgeverij.nl GROENER WONEN MAG 3X HET BOEK MAAK JE EIGEN JUNGLE WEGGEVEN.
Natuurlijk een boompje (1)
Boek Maak je eigen jungle (3)
1
3x
Boek Simpel leven
(4)
2x
IKAAT Kussen (2)
Het nieuwe social label IKAAT draagt een verhaal uit. De ambachtelijk gemaakte ikatstoffen uit Oezbekistan om de kussens brengen kleur in huis. Een eeuwenoud ambacht blijft behouden en stimuleert lokaal ondernemerschap. Niet alleen zijn deze kussens een feestje voor het oog, IKAAT helpt dromen waar te maken! Koop je zo’n kussen, dan zorgt IKAAT er ook voor dat een meisje in een ontwikkelingsland een week lang naar school kan. Prachtige handgemaakte items en een prachtig verhaal. Kussens vanaf € 74 en via private sales een uitgebreidere collectie met producten vanaf € 22. www.ikaat.com GROENER WONEN MAG 2X EEN IKAAT KUSSEN WEGGEVEN.
2
3
4
In deze prachtig geïllustreerde gids deelt Julia Watkins, de bedenkster van het succesvolle Instagram-account Simply Living Well, haar tips voor een simpel, duurzaam en afvalvrij leven. Watkins laat je zien hoe je plastic verpakkingen, schadelijke stoffen en wegwerpproducten kunt verwijderen uit je huishouden met praktische checklists, makkelijk te vervangen producten en duurzame upgrades voor je gehele huis. Aan alles is gedacht: maak bijvoorbeeld zelf appelcider azijn, drogerballen, herbruikbare hoezen, citrus-allesreiniger of verschillende kruidenmengsels. Of ga aan de slag met de recepten voor notenmelk, saladedressing of een bouillon van groenteresten. Deze gids staat vol toegankelijke projecten én recepten voor elke dag. Het boek kost € 25. www.fontaineuitgevers.nl GROENER WONEN MAG 3X HET BOEK SIMPEL LEVEN WEGGEVEN.
MEEDOEN? Ga naar www.groenerwonen.com/winnen en vul het formulier in. Dit kan tot en met 3 februari 2021. De winnaars krijgen vanzelf bericht.
62
GROENERWONEN
ADVERTORIAL
HEEL NEDERLAND AAN DE ELEKTRISCHE AUTO…BAM ! Nooit meer naar een tankstation rijden, maar gewoon thuiskomen, de stekker erin en klaar! Zo eenvoudig gaat het laden van een elektrische wagen.
A
ls heel Nederland aan de stekkerauto gaat, dan springen alle stoppen eruit. Dat kan het stroomnet helemaal niet aan. Dit soort vooroordelen worden steevast geroepen door mensen die hun huidige benzine- of dieselauto koesteren. Verandering gaan we liever uit de weg en proberen we zo lang mogelijk uit te stellen door excuses te verzinnen. Maar gedeeltelijk hebben ze wel gelijk. Het stroomnet zou dat zeker niet aankunnen als iedereen in de avond de auto aan de lader hangt. En daarom zijn er natuurlijk innovatieve producten nodig om dit probleem op te lossen.
SLIM LADEN IS BELANGRIJK Als je elektrisch gaat rijden en thuis wilt opladen, gebruik je natuurlijk meer energie. Dan kom je al snel op het idee om zonnepanelen op je dak te leggen. Hoe slim zou het dan zijn om al die zelf opgewekte energie ook zoveel mogelijk zelf te consumeren en je auto dus ook zo groen mogelijk op te laden. Want dat is één van die punten waarop de elektrische autoliefhebber vaak wordt aangesproken: Je tankt je auto vol met kolenstroom!. Met een slimme laadpaal kun je je wagen volladen met het overschot aan zonne-
stroom dat normaal terug naar het net gestuurd wordt. En dan is het belangrijk dat het laden op de juiste momenten en met exacte stroomsterkte geregeld wordt. Daarvoor is innovatieve techniek nodig. Maak kennis met de ‘myenergi zappi’, bescheiden zonder hoofdletters. Een slim laadstation dat zich onderscheid van andere merken en types die in een wildgroei op de markt komen. Eén die niet schermt met de maximale snelheid, hoogste vermogen of de laagste prijs. Bij myenergi gaan ze vooral voor slimme innovatieve producten en veiligheid, zonder ingewikkelde toepassingen. Maximaal gebruik maken van je eigen opgewekte energie, rekening houdend met de opbrengst van je zonnepanelen, dat is het ECO laden van zappi. Dat is logisch toch? En met dynami-
sche loadbalancing, een techniek die ervoor zorgt dat de hoofdzekering in alle omstandigheden veilig is en nooit wordt overbelast.
VEILIG, SLIM EN EENVOUDIG Alle slimme snufjes in de wereld van de elektronica maken het vaak ook veel te complex. Daar is bij de myenergi zappi rekening mee gehouden. Het blijft namelijk zo simpel als gezegd, stekker erin en laden maar. Met slechts de keuze FAST, voor zo snel mogelijk, net als bij een gewoon laadpunt, of de slimme ECO stand. Hierbij regelt de zappi alles automatisch en zal tegen het voordeligste tarief je wagen volladen. Zeker als in de toekomst het salderen wordt afgebouwd, is zelfconsumptie natuurlijk heel belangrijk. En met die gedachte is dit product ontwikkeld.
OVER MYENERGI
myenergi is sinds de start van het bedrijf in 2016 in het Verenigd Koninkrijk sterk gegroeid met eigen vestigingen in onder andere Nederland en Duitsland. Ontdek de #zappi en de rest van onze familie: #eddi, #harvi, #hub… en blijf op de hoogte via de sociale media kanalen. Meer info: www.myenergi.nl
GROENERWONEN
63
nen
Meer comfort Minder energie www.dibotherm.nl
GEZOND WONEN & ENERGIE BESPAREN SpeedComfort
De slimme radiatorventilator
✔ Bewust duurzaam
Meer comfort – minder energie tot 30% besparing mogelijk
en.nl
✔ Werkt schoon
Winnaar Greenchoic e Energieprijs 2019
Bestel nu op www.speedcomfort.nl
m wonen
Schone en duurzame isolatiefolie voor vloeren, daken en wanden
✔ Eenvoudig aan te brengen ✔ 50% minder dik
Meer weten? Bel 030 66 66 963 voor informatie of bestel online op www.isoboosterspecialist.nl
uren duurzame zetten Energie &stappen Water besparen?
Van droogtoilet Bespaar nuisoleren, kundige begeleiding voordelig tot zonne-energie Actie! dak maken,Van een deelauto rijden… kookkachel
tot waterzuivering rzaammetdeburen.nl
DUURZAAM MET DE BUREN Bestel op www.ecosave.com Doe het zelf met profesionele hulp
GROENER WONEN MET 100% NATUURVERF
THERMECO www.natuurverfwebshop.nl
E-PROJECT BV
THERMECON E-PROJECT BV
spouw-, dak-, isolatieherstel
spouw-, vloer- en buitengevelisolatie, dak-, vloer- en en vochtbestrijding buitengevelisola isolatieherstel en vochtbestrijd
B A N J A A R T S T R A AT 2 Z I E R I K Z E E TEL. 0111 43 94 00 INFO@THERMECON.NL
W W W. T H E R M E C O N . N L
DOSSIER
ISOLATIE: HOE FINANCIER JE DAT?
ISOLATIE
Isoleren is een investering in je huis die uiteindelijk energie en geld zal besparen. Om het nog iets aantrekkelijker te maken om je huis te verduurzamen, zijn er mogelijkheden om bijvoorbeeld geld bij te lenen of een subsidieaanvraag te doen.
V
oor je gaat isoleren is het van belang om een kostenplaatje te maken. Die kosten hangen af van de vorm van isolatie en van jouw situatie: wat voor woning heb je? Is het nieuwbouw of renovatie? Bovendien komen er bij buitengevelisolatie nog kosten bij voor een steiger, eventueel graafwerk of bouwkundige aanpassingen. Elk huis is anders en isoleren is maatwerk, maar bedenk ook vooral dat het je op lange termijn juist veel oplevert. Volgens Milieu Centraal kun je bij spouwmuurisolatie de winst vergelijken met een rente van 11% op een spaarrekening. Bij dakisolatie geldt hiervoor 8% en bij vloerisolatie 7%. Buitengevelisolatie is weer een stuk duurder dan spouwmuurisolatie, maar huizen vóór 1920 hebben bijvoorbeeld geen spouw.
SUBSIDIE Met de Subsidieregeling Energiebesparing Eigen Huis (SEEH) wordt gestimuleerd om je huis te isoleren. En sinds 1 september is ook het mogelijk om meer dan één keer zo’n subsidie-aanvraag in te dienen voor je woning. Het gaat hier niet meer alleen om koopwoningen; de aanvraag is ook mogelijk voor huurwoningen binnen een gemengde VvE (Vereniging van Eigenaren). Je kunt de aanvraag doen wanneer je minimaal twee andere isolatiemaatregelen laat uitvoeren dan de maatregel waarvoor je eerder subsidie ontving. Hierbij gaat het om isolatie van spouw, dak, gevel, vloer of glas. De subsidiebedragen zijn tijdelijk verhoogd. Hiervoor kom je in aanmerking wanneer één van de minimaal twee isolatiemaatregelen na 1 juni 2020 is uitgevoerd en betaald. De tijdelijke verhoging van de SEEH is beschikbaar tot en met 31 december 2020, dus zorg dat je voor die tijd je aanvraag indient. De subsidie voor energiebesparende maatregelen bedraagt maximaal € 10.000
per woning, maar voer je het zeer energiezuinige pakket uit dan kan dit oplopen tot maximaal € 15.000. Woon je in de provincie Friesland? Dan krijg je als woningeigenaar en VvE 10% extra tegemoetkoming wanneer je je huis laat verduurzamen. Op www. rvo.nl kun je vooraf inschatten op hoeveel subsidie je recht hebt.
EXTRA HYPOTHEEK Wanneer je je huis wilt verduurzamen, mag je extra geld lenen voor onder andere betere isolatie. Als je je hypotheek afsluit, kun je tot 6% van de waarde van je woning extra lenen voor energiebesparende maatregelen. Deze 6% komt dus, indien dit financieel nodig is, bovenop je maximaal te verkrijgen hypotheek. Hierbij geldt een maximum van € 9000. Kies je ervoor om een hypotheek af te sluiten om je huis te isoleren dan heb je een looptijd die kan oplopen tot dertig jaar. Dit betekent dat de maandlasten lager zijn in vergelijking tot een lening met korte loop-
tijd. Om die 6% extra te onvangen, moet je voldoen aan de volgende regels: een bruto jaarinkomen van tenminste € 33.000 en ten opzichte van je inkomen heb je geen financieringsruimte over. Het maximum is dan wel € 9.000, maar bij een woningwaarde van €100.000 is de extra hypotheek €6.000 en let op: bij een woningwaarde van €250.000 is de extra hypotheek € 9.000 en dus niet 6% van de woningwaarde. Wil je in aanmerking komen voor een extra hypotheek? Neem dan contact op met je hypotheekadviseur en de bank om te kijken of zij de extra hypotheek verstrekken en ook welke eventuele renteopslag zij rekenen. Vind je het moeilijk om te bepalen welke isolatiemaatregel of andere duurzame regel bij jouw woning van toepassing is? Kijk dan op www. verbeterjehuis.nl om te zien welke stappen jij richting een duurzamer huis kunt zetten. Op www.milieucentraal.nl vind je inschattingen van de kosten en besparingen per isolatiemaatregel.
GROENERWONEN
67
DOSSIER
DIVERSE ISOLATIEMATERIALEN ISOLATIE
Als je gaat isoleren, zijn er veel verschillende materialen waar je voor kunt kiezen. Elk isolatiemateriaal heeft zijn specifieke eigenschappen. Het is daarom van belang je vooraf goed in te lezen over welk materiaal bij jou en je woning past.
ISOLEREN MET SCHELPEN Om je huis zo duurzaam mogelijk te houden, kun je kiezen voor een ecologisch isolatiemateriaal. Heb je er bijvoorbeeld wel eens aan gedacht om je huis te isoleren met schelpen? Met de isolatieschelpen van Isoschelp isoleer je je huis op een gezonde en milieuvriendelijke manier. Je kunt de schelpen onder andere goed toepassen als isolatiemateriaal voor de kruipruimte. Deze ruimte staat er namelijk bekend om dat het meestal koud en vochtig is en dat zorgt ervoor dat huismijt en schimmels de kans krijgen om te groeien en uiteindelijk in je woning terecht komen. Door te isoleren met schelpen kun je dit voorkomen omdat Isoschelp geen vochtige lucht doorlaat. De luchtvochtigheid daalt en de temperatuur zal gelijkmatiger worden. De isolatiewaarde van Isoschelp bereikt een hogere isolatiewaarde naarmate de laag dikker wordt. Dat houdt in dat je voor een isolatiewaarde van 2.5 ongeveer een laag van 25 centimeter nodig hebt. En zo’n laag met Isoschelpen bestaat voor 98 procent uit kalk. Dit zorgt voor een droge lucht en dat betekent dat je boven een droge laag Isoschelp niet hoeft te ventileren. Maar, waar komen die schelpen eigenlijk vandaan? We weten allemaal dat je schelpen kunt vinden op het strand en dat willen we graag zo houden. Gelukkig is de voorraad Noorse stroomschelpen oneindig, omdat weekdieren elk jaar nieuwe schelpen maken. En bij de winning van schelpen wordt altijd overlegd met Rijkswaterstaat zodat uitputting voorkomen wordt. Per schip zuigt Isoschelp de schelpen uit de Noordzee, Waddenzee en Zeeuwse wateren. In de Waddenzee alleen al vind je zo’n 200.000 kubieke meter per jaar aan aanwas. De schelpen die worden gewonnen, worden aan boord van het schip gezeefd en gewassen. Aan land wordt dit proces herhaald met zoet water en vervolgens wordt het gebruikt om te isoleren. Behalve dat het een ecologisch isolatiemateriaal is, heeft het nog meer voordelen. Door het droge en zuivere klimaat dat de schelpen creëren, blijven zwammen, schimmels, pissebedden, zilvervisjes en ongedierte op afstand. Het is een sterk product dat niet scheurt of gaat rotten en het is geschikt voor elke type vloer. Kijk voor meer informatie over schelpen als isolatiemateriaal op www.isoschelp.nl
AERO-THERM
Je kunt naast conventionele isolatie ook kiezen voor Aero-Therm: glazen- of kunststof microbubbels in combinatie met aerogel in een laag van 0,8 tot 1 millimeter dik. Deze laag heeft een isolatiewaarde van 6 procent; dat klinkt weinig, maar de dunne laag heeft ongeveer hetzelfde effect als 70 tot 100 millimeter steenwol. Hoe dit kan? Aero-Therm reflecteert stralingswarmte en laat dit tot 70 procent terugkeren in de ruimte. Bovendien heeft de laag een snelle opwarmtijd waardoor je de verwarming lager kunt instellen en dat bespaart tot 35 procent energie. Als je de verwarming lager of uit zet, blijft het langer behaaglijk vanwege de langere afkoeltijd. Een ander bijkomend voordeel van de ‘warme’ wanden is dat er veel minder kans op condensvorming is en dus ook minder kans op schimmelgroei. Aero-Therm is verkrijgbaar in drie varianten: interieur, exterieur en vloer. Kijk op www.dwhgroep.nl/aero-therm
ISOBOOSTER
Isobooster is een duurzaam isolatiemateriaal bestaande uit meerdere lagen reflecterende folie en luchtkussenfolie. Het bestaat voor 99 procent uit volledig recyclebaar polyethyleen (kunststof). Polyethyleen bevat alleen koolstofatomen en waterstofatomen. Zou je het verbranden dan levert dat geen direct gevaar op voor mens of milieu. Bij de verwerking komen geen vezels of gassen vrij. Je hoeft geen beschermende maatregelen te nemen, zoals handschoenen of een gezichtsmasker, waardoor het geschikt is om zelf aan te brengen. Isobooster is te gebruiken voor dak- en gevelisolatie en voor vloeren en kruipruimtes. Door de geringe dikte tussen de 24 en 56 mm is het veelzijdig en ook toepasbaar in kleine ruimtes. Door de levensduur van minimaal 70 jaar kun je met Isobooster lang vooruit. Nascheiding bij einde levensduur kan eenvoudig: het mag gewoon in de plasticbak (PMD). Kijk op www.isoboosterspecialist.nl
GROENERWONEN
73
Tonzon: voor een drogere, comfortabele en energiezuinige woning SCHONE DROGERE KRUIPRUIMTE Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en ongezond. Door een onderdruk wordt continu vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht moet door ventilatie weer worden afgevoerd. Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken. TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, drogere kruipruimte. Misschien wel de meest duurzame maatregel voor veel Nederlandse woningen. Het biedt talloze voordelen waaronder energiebesparing. De Bodemfolie is volledig recyclebaar en ook zelf aan te brengen.
TONZON VLOERISOLATIE, ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT Vloeren verliezen vrijwel alle warmte aan de onderkant. Andere soorten isolatie beperken wel het warmteverlies door geleiding, maar stralen de doorgelaten warmte aan de onderkant gewoon uit. Zo lekt 24 uur per dag warmte aan de onderkant weg, waardoor nieuwbouwwoningen met vloerverwarming nog niet echt energiezuinig zijn. Het unieke TONZON Thermoskussen reduceert deze warmtestraling trapsgewijs tot vrijwel nul. De vloer wordt sneller warm, bereikt een hogere temperatuur en houdt de warmte langer vast. Meer comfort met minder energieverbruik.
KLIMAATEFFICIĂ‹NT Alle broeikasgassen die wij nu nog uitstoten, dragen bij aan de versnelling van het broeikaseffect. Daarom moeten we, als we energie willen besparen, ook gaan letten op de klimaat- en milieukosten die wij daarbij maken. De uitspraak dat alle isolatiematerialen goed zijn omdat ze alle energie besparen, is daarom niet juist. Soms duurt het jaren voordat alle energie is terugverdiend door de besparing op de CO2-uitstoot. Het TONZON Thermoskussen is de meest klimaatefficiĂŤnte vloerisolatie ter wereld zo blijkt uit onderzoek van het NIBE. Omdat er bij de uitvoering geen vrachtwagens zijn betrokken, blijft de uitstoot van fijnstof en stikstof in de binnensteden beperkt. Voor meer informatie ga naar: tonzon.nl/klimaatefficient
COLUMN FILMMAKER GWEN JANSEN
Sinds kort durf ik het gewoon hardop te zeggen... Ik ben een regel rechte klimaatprutser. Ik weet echt wel dat onze planeet ernstig naar de knoppen gaat door ons eigen gedrag. En als moeder van twee prachtdochters wil ik hier absoluut wel wat aan doen. Maar ik betrap mezelf erop toch te vaak niks te doen. Gelukkig ben ik sinds kort een fors minder grote klimaatprutser dan voorheen…
40 pakjes roomboter Gevulde speculaas, pepernoten met roze schuimpjes, pindarotsjes, gele M&M’s, kaneelstokken, Bossche Bollen of een megagrote roze suikerspin, het kan mij niet gek en zoet genoeg. En het maakt me ook werkelijk geen bal uit in welk seizoen ik deze heerlijkheden tot mij neem. Koken vind ik niets, maar het eten en bakken van taarten en cakes daarentegen helemaal super. En vooral het aflikken van de deeghaken en het opsnoepen van het overgebleven roomboterbeslag. Oke, eerlijk is eerlijk, soms verdwijnt er meer beslag in mijn eigen mond dan in het cakeblik. Maakt toch niets uit, dacht ik. Na het bakproces zou het daar toch ook binnen mum van tijd zijn beland. Lang verhaal kort, als er iemand gek is op lekker zoet eten en drinken, dan ben ik het wel. Woorden als zoetekauw, suikerjunk of snoepkont dekken al lang de lading niet meer. Genieten van al die zoete lekkernijen associeer ik met gezelligheid, vrolijkheid, een zorgeloos goed leven en energie. Ik zie het altijd als een enorme luxe en voorrecht, maar ook als onmisbare troost in bange of op mindere dagen. Geen idee of dat komt omdat dat me letterlijk met de paplepel is ingegoten of dat die sterke voorkeur voor suiker en zoetigheden aangeboren is. Ik heb daar onvoldoende voor doorgeleerd om dat te weten. Maar ik hoef dan weer geen geleerde te zijn om te merken dat, na ruim 40 jaar aan overdaad qua zoetigheden, onregelmatig eten en de nodige coronastress, de verhouding tussen mijn gewicht en lengte helemaal mis is. Ik besloot om voor het eerst in mijn leven op bezoek te gaan bij een diëtiste. Vooral ook ingegeven door alle coronawaarschuwingen dat vooral mensen met overgewicht een risico lopen. Bovendien hoor je steeds vaker dat mensen met een getinte huid, zoals ik, vanwege het natuurlijke tekort aan vitamine D zichzelf ook nog eens extra in de coronakijker spelen. Ik ben altijd heel erg voor zelfredzaamheid en geloofde eerlijk gezegd nooit zo in de impact die diëtistes zouden kunnen hebben. Zelf weet je toch zeker wel beter na al die jaren wat je lijf nodig heeft? Toch kom ik daar 360 graden van terug. Het oordeel van de expert kwam keihard binnen. Er waren maar liefst 60 pakjes roomboter in de loop der jaren te veel aan mijn lijf blijven hangen. Dus toch ‘ietwat’ te veel beslag van die deeghaken afgelikt. Elke dag sjouw ik dus al die pakjes boter met me mee. Ik vond het filmen al wat zwaarder gaan, maar dacht dat het lag aan
de grotere accu’s, de zwaardere projecten en wat zwaardere statieven die ik aan had geschaft. Ik ben nu aan het afkicken van suiker. Dat valt beslist niet mee. Die lekkere Snickers of Mars even snel tussendoor bij de opnames is gewoon voor mij gemaakt. De hele tijd ‘nee, dank je’ zeggen tegen zoetigheden terwijl je eigenlijk denkt ‘ja, heel graag’, daar word je niet vrolijk van. Maar inmiddels heeft mijn neerslachtigheid plaats gemaakt voor een enorm energieke blijdschap. Er zijn al 40 pakjes boter als sneeuw voor de zon verdwenen. En dit keer niet in mijn mond. Ik blijk hierdoor ineens nog voor jaren passende kleding in mijn kast te hebben hangen. De euro’s die ik heb bespaard zijn ook niet op één hand te tellen. Laat staan de winst voor mijn gezondheid. En dit alles puur door even te luisteren naar een expert en vervolgens het advies op te volgen. En ik ga nu door! Die laatste 20 gaan ook nog wel lukken nu ik ook echt in het dagelijks leven heb gemerkt wat de voordelen voor mij zijn. Het leven blijkt eigenlijk ook heel mooi te kunnen zijn, maar dan op een andere manier. Ingesleten gedrag veranderen is het lastigste wat er is. Alleen als je letterlijk aan den lijve voelt wat de grotere voordelen ervan zijn, ga je (blijvend) om. En anders niet. Zo is het ook met het omschakelen naar energiezuiniger en groener wonen. Waarvan akte.
GROENERWONEN
77
Klaar met commerciële energie? Hierom ga je voor energie van een coöperatie uit jouw eigen buurt: 100% groen, lokaal en zónder winstoogmerk Ook klaar met commerciële energie? Om te zien dat jouw leverancier niet ✔ Geen winstoogmerk, maar transparant is, alleen kortingen geeft winst voor jou en milieu aan nieuwe klanten en je energie ✔ Hoe meer klanten, hoe lager steeds duurder wordt? Hierom doen de prijs wij het écht anders. ✔ 100% duurzaam en lokaal
✔ S amen stimuleren we de lokale economie ✔ S inds 2015 een cijfer 10 van de Consumentenbond
om | nieuwe energie is namelijk een non-profit organisatie, waarbij alle opbrengsten worden geïnvesteerd in nieuwe duurzame projecten en in het structureel verlagen van de energietarieven. Samen met tientallen lokale energiecoöperaties vormen we het groenste collectief van Nederland.
Hoe groter het collectief, hoe lager de tarieven. Op die manier versnellen we de energietransitie en maken we duurzame energie betaalbaar voor iedereen! Hierdoor krijgen we sinds 2015 ieder jaar het rapportcijfer 10 van de Consumentenbond. En die energie, die wordt gewoon opgewekt bij een coöperatie in jouw eigen omgeving: 100% groen, lokaal en coöperatief. Zo kunnen we samen een belangrijke bijdrage leveren aan de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen. Doe ook mee en stap over via www.samenom.nl/hierom
hierom
COLUMN ADRIAAN PIETERSMA
Na zijn studie kwam Adriaan Pietersma, directeur van Feenstra, in de energiewereld terecht. Allereerst in diverse functies bij Alliander en Vattenfall. Sinds 2018 werkt Adriaan bij Feenstra. ‘Onze ambitie: een veilige, duurzame en comfortabele woon omgeving voor iedereen, nu en in de toekomst.’
Voor verduurzamen zijn geen subsidies nodig Als ik mijn woning duurzamer wil maken, staat er in veel gevallen een enthousiaste sponsor klaar om te helpen: de overheid. Zowel het Rijk als de provincies en gemeenten hebben subsidiepotjes die groene maatregelen financieel aantrekkelijker maken. Dat is mooi meegenomen, maar is het eigenlijk wel nodig? Ik heb soms het gevoel dat de politiek ons onderschat. Een subsidie is een aangenaam duwtje in de rug, waar je geen nee tegen zegt. Maar is het de belangrijkste reden waarom ik mijn dak isoleer, een zonneboiler aanschaf of een warmtepomp laat installeren? Nee, natuurlijk niet. Ik wil er gewoon mijn steentje aan bijdragen dat ook de generaties die na ons komen nog een leefbare planeet hebben. Als vader van twee kinderen vind ik dat een kwestie van logisch nadenken. En ik denk dat de overheid onze motivatie wel eens onderschat. We hebben lang niet altijd een beloning of een straf nodig om ervoor te zorgen dat we ons milieubewust gedragen. Thuis heb ik vier verschillende afvalcontainers: voor plastic, papier, organisch afval en restafval. Ik gebruik die bakken en mijn buren doen dat ook. In de hele straat zie ik elke week op de aangewezen dag de juiste containers aan de stoeprand staan. Daar krijgen we géén subsidie voor. Ik ken ook steeds meer mensen die erop letten waar hun kleding vandaan komt. Tweedehandswinkels en -websites beleven hoogtijdagen. En bij de supermarkt zie je dat bijna iedereen zijn of haar eigen boodschappentas meeneemt. Allemaal positieve ontwikkelingen, waar geen subsidie aan te pas komt. Met groene subsidies wil de overheid er onder meer voor zorgen dat we onze investeringen sneller terugverdienen. Toch gek dat je daar bij een cv-ketel op aardgas nooit iemand over hoort, over dat ‘terugverdienen’. Waarom dan wél wanneer we de energieprestatie van onze woning verbeteren? Het verduurzamen van je eigen woning levert gegarandeerd rendement op. Zelfs zonder subsidies is investeren in een duurzaam huis altijd rendabel, je moet alleen een beetje geduld hebben. Bovendien weet je zeker dat je met je geld iets goeds doet en dat is bij aandelen lang niet altijd het geval. Uiteraard ben ik geen tegenstander van subsidies op verduurzaming.
Met een subsidie kun je een nieuwe techniek, zoals warmtepompen, of een onderbelicht onderwerp, zoals isolatie, wat meer aandacht geven. Maar ik ben ervan overtuigd dat het idee van een duurzame samenleving op zichzelf aantrekkelijk genoeg is om mensen in beweging te brengen. Daarom is het jammer dat juist de subsidie soms te veel aandacht krijgt. Neem de elektrische auto. Bijna altijd gaat het over de lage bijtelling, de aanschafsubsidies en de fiscale voordelen voor de leaserijder. Maar ik vind het rijden in die stille, snelle en schone auto gewoon héél leuk. Waarom gaat het dáár niet over?
‘ We hebben lang niet altijd een beloning of een straf nodig om ervoor te zorgen dat we ons milieubewust gedragen.’
GROENERWONEN
91