WONEN 56 KOEL Meer comfort
minder energie
PARADIJSJE 24 JEMaakEIGEN van je tuin een
vlindervriendelijke oase
EDITIE 5 / € 6,95
DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN
PIERRE WIND
‘WE KOKEN AL EEUWEN VERKEERD’ DE B E ST E I DE E Ë N V O O R DUUR Z AAM WO N EN
3 DUURZAME INSPIRATIEWONINGEN:
ISOLATIE, ZONNEPANELEN & WARMTEPOMP
EDITIE 5
WWW.GROENERWONEN.COM
START JE EIGEN ENERGIECOÖPERATIE!
SPECIAL
DUURZAAM OP VAKANTIE IN EIGEN LAND • BIJZONDERE LOGEERPLEKJES • SCHITTERENDE NATUURGEBIEDEN • ELEKTRISCH LADEN BIJ ATTRACTIES
02002
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6
Pierre Wind
‘ EUREKA! IK HEB HET!’
Hij is vol enthousiasme over zijn ontdekking en iedereen moet het weten. Chefkok Pierre Wind, bekend van zijn televisieprogramma’s, ontdekte dat we al eeuwenlang verkeerd koken en dat dit heel simpel anders en vooral duurzamer kan, met de Kookstop. Hij schreef er een boek over en het liefst schreeuwt hij het van de daken. Nu deelt hij zijn ontdekking met ons. Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Walter Kallenbach
P
ierre Wind is een energieke en enthousiaste man met een enorme passie voor goed en lekker eten. Als chefkok bracht hij meerdere kookboeken uit, runt hij een restaurant, geeft hij onderwijs aan een koksopleiding en nog véél meer. Stilzitten is voor deze duizendpoot geen optie. Onlangs bracht hij zijn nieuwste boek uit. ‘De ecokeuken van Wind’ is anders dan zijn andere boeken. Het is een compleet handboek met allerhande recepten, tips en informatie voor een duurzamere manier van koken. Centraal staat zijn grote ontdekking: de Kookstop.
GAS UIT! “Ik vind het zo gaaf dat we het hierover gaan hebben, wist je dat?”, opent Pierre ons gesprek. Hij is enthousiast en dat werkt aanstekelijk. Voor we het over zijn ontdekking hebben, gaan we eerst even terug in de tijd, naar hoe Pierre’s interesse voor duurzaam koken werd gewekt. “Ik mocht een jaar of tien geleden de Klimaatweegschaal van het Voedingscentrum presenteren”, vertelt Pierre. “Nu moet je weten, als ik ergens in duik, dan ben ik een soort pitbull. Ik pak een onderwerp beet en laat het niet meer los. Zo ging het ook met duurzaamheid en voeding. Ik ben me er
20
GROENERWONEN
in gaan verdiepen en probeerde steeds meer te weten te komen. Gaandeweg kwam ik op het idee van de Kookstop.” Pierre vertelt er vol passie over. “Toen heette dat natuurlijk helemaal niet zo, maar het begon met dat idee.” Pierre heeft het idee de afgelopen jaren uitgebreid getest en ontwikkeld en zou het nu het liefst met heel de wereld delen. “Ik vroeg me af, wat als je iets in koud water op zet en het vervolgens aan de kook brengt. Maar, in plaats van het door te laten koken, draai je op het moment van koken het gas uit en laat je het nagaren, zo lang als dat het anders zou koken.” Het idee is als volgt; koud water in de pan, het product erin, deksel er direct op. Aan de kook en dan direct warmtebron uit en nagaren met het deksel erop. Het bleek een gouden greep. “Het werkt! Joh, ik werd er zo enthousiast van. Alle bedenkingen die ik had bleken niet te kloppen. Zo zou je wel eens bang kunnen zijn dat het bruin wordt of niet goed gaart, maar ik heb het met zo veel dingen geprobeerd en keer op keer werkte het.” Je kunt niet om Pierre’s enthousiasme heen, maar dat is ook geheel begrijpelijk. “Neem nou een eitje. De meeste Nederlanders eten ‘m hardgekookt. Dat betekent; in koud water aan de kook brengen en acht minuten laten koken. In het boek heb ik een mooie berekening gemaakt. Stel dat je elke dag een
GROENERWONEN
21
24
GROENERWONEN
Gienus Reurink
‘WE WILLEN LATEN ZIEN DAT AFVAL NIET BESTAAT’ ‘Eén met de natuur in alles wat we doen’ is de slogan van hoveniersbedrijf Snoek Puur Groen. Duurzame materialen, hergebruik en biodiversiteit zijn volgens tuinontwerper Gienus Reurink (59) bij elk project het uitgangspunt, en als het even kan ook de opvang van regenwater. “Je moet de klant een beetje meenemen in het verhaal van duurzaamheid, van biodiversiteit en van goed voor de natuur zijn.” Tekst: Annemarie Görts Foto’s: Snoek Puur Groen, Iverde, Shutterstock, Frans Fazzi (portret)
D
rie jaar geleden hebben we onze naam veranderd van Snoek Hoveniers naar Snoek Puur Groen. Wij willen ons onderscheiden omdat we ons steeds meer verwant voelen met de natuur. Dus deze naam past veel beter bij ons”, vertelt Gienus. Hij is al 25 jaar werkzaam bij dit hoveniersbedrijf dat meer dan honderd werknemers telt en twee vestigingen heeft, één in Grou en één in Emmen. Al in 2014 werden ze bekroond met de Green Awards, een onderscheiding die jaarlijks wordt uitgereikt door NHL Stenden Hogeschool en duurzaamheidscentrum Educohof aan het meest duurzame bedrijf in Drenthe. In hetzelfde jaar werd een door Gienus ontworpen tuin verkozen tot Duurzaamste tuin van Nederland. Deze tuin - compleet met moestuin en composthoek – herbergt veel bijen- en vlinderplanten en veel materialen zijn er hergebruikt. Zo werd van het hout van een oud schuurtje een eigentijdse tuintafel gemaakt. De onderscheidingen en de naamsverandering van het bedrijf zorgden voor een enorme boost. Gienus: “Hierdoor kwamen er vaker klanten bij ons die bewust kiezen voor een groene, duurzame tuin. De toekomst is puur groen en als je daar nu niet in meegaat, dan
verlies je het als hoveniersbedrijf, dat weet ik zeker. Het is absoluut geen hype. Ik doe dit werk al 35 jaar en ik voelde me altijd al verwant met de natuur. Als je praat over duurzaamheid, circulariteit, hergebruik van materialen; dat deed ik in de jaren 80 ook al. Een tuin moet gewoon een mooie groene uitstraling hebben.”
MODERNE TUINEN Mensen die hun tuin volledig willen bestraten of die een schutting van gewolmaniseerd hout willen plaatsen, zijn bij Gienus aan het
plantjes. Duurzaam hoeft niet te betekenen dat je alleen een natuurtuin maakt met een waterpoeltje maar dat je ook een duurzame tuin kunt maken met een mooie vormgeving, door bijvoorbeeld met zichtlijnen te werken. Je kunt moderne tuinen maken die passen bij het huis en die hartstikke duurzaam zijn.” Voor de levende tuin vormt een vijver of een waterpoeltje wel een toegevoegde waarde, deze trekt kikkers aan maar ook vogels en egels die er komen drinken. Hagen, bomen, struiken en ander groen zijn eveneens goed voor het dierenleven. Snoek Puur Groen wil zich onder
‘Met een paar simpele planten kun je al veel biodiversiteit in een tuin krijgen.’ verkeerde adres. Dit past immers niet bij een groene tuin. Maar wat is een groene tuin dan wel? Volgens deze tuinontwerper is dat méér dan alleen een ecologische natuurtuin. “Als je het vroeger had over duurzaam dan zag je alleen tuinen met een waterpoeltje, een scheve pergola en volgepropt met veel te veel
meer onderscheiden met slimme, groene oplossingen. “Dat heeft ermee te maken dat je een tuin kunt vergroenen, dat je een stuk beleving kunt aanbrengen, dat het groen voorop staat”, legt Gienus uit. “Bijvoorbeeld met een gemengde haag of met een paar mooie meerstammige of solitaire bomen.”
GROENERWONEN
25
DOSSIER WATER
32
GROENERWONEN
‘WATER IS EEN KOSTBAAR GOED WAAROP WE MOETEN BESPAREN’ Nederland is een echt waterland en dat heeft niet alleen te maken met onze kust, de vele kanalen, plassen, meren en rivieren. Ook ons drinkwater staat er om bekend dat het van goede kwaliteit is. We vergeten hierdoor wel eens dat schoon water energie kost. Bovendien verandert ons klimaat en groeit de bevolking. Het is dus de hoogste tijd om met z’n allen meer water en dus energie te besparen, maar hoe doe je dat? Tekst: Danique Pals Foto’s: Shutterstock
GROENERWONEN
33
Dromen in een boomhuis of kamperen in de vrije natuur
DUURZAAM OP VAKANTIE IN EIGEN LAND
Een verre bestemming zit er deze zomer niet in. Wij hebben daarom de meest sustainable verblijfplaatsen en activiteiten voor je op een rijtje gezet. Gewoon in eigen land! Dat is natuurlijk ook nog eens een stuk duurzamer voor onze planeet. Laat je daarbij inspireren door onze tips.* Tekst: Ruth Smeets Foto’s: Texelyurts.nl en Shutterstock
38
GROENERWONEN
BACK TO BASIC DE CHARME VAN KAMPEREN IN STILTE *Hierbij houden wij wel een slag om de arm: niemand weet op dit moment precies wanneer en in welk tempo de boel weer opengaat. Houd daarom altijd de richtlijnen van de overheid in de gaten bij het eventueel plannen van tripjes.
Voor een duurzame kampeertrip ben bij je bij natuur- en ecocampings aan het juiste adres. Deze campings, waar je kunt overnachten in de meest pure vorm, zijn vooral in trek bij mensen die verlangen naar rust en privacy. Je hebt dus geen last van rumoerige speeltuinen, radio’s of auto’s op het terrein. Zelfs in piekperiodes wordt er alles aan gedaan om gasten zoveel mogelijk ruimte te bieden. Op één terrein na beschikken alle Natuurkampeerterreinen in Nederland over een warme douche. Ook een toilet en stromend water zijn aanwezig, vaak net als een slechtweervoorziening. Het feit dat er op Natuurkampeerterreinen geen vaste standplaatsen of seizoenplaatsen zijn, bevordert bovendien de natuurlijke uitstraling van de campings. Duurzaam ondernemen is een bewuste keuze voor de beheerders van deze kampeerterreinen. Op de website vind je per terrein welke duurzame activiteiten worden ondernomen. Denk aan het gebruik van groene energie en het gebruik van FSC-hout bij de bouw. Kijk voor meer informatie op www.natuurkampeerterreinen.nl
DUURZAAM KAMPEREN Een van die duurzame Natuurkampeerterreinen is ecocamping Paradijsvogels in het Zuid-Limburgse Vijlen, vlak bij het Drielandenpunt. Dit natuurkampeerterrein, gelegen in een van de mooiste landschappen van het gebied, beschikt over waterbesparende douches en toiletten en maakt gebruik van groene energie en zonnecellen. De camping wordt daardoor voor meer dan 100% voorzien van door PV opgewekte stroom. Verder wordt groenafval gecomposteerd en wordt er bij de schoonmaak en het onderhoud van het terrein geen gebruik gemaakt van chemische middelen. Paradijsvogels beheert 7 hectare grasland met schapen op natuurlijke wijze, 260 hoogstambomen met een rijk insecten- en vogelleven, een poel, nestkasten en alpensalamanders. Je kunt er als groep deelnemen aan natuurwerkzaamheden die op alle tijden van het jaar anders zijn. Ook is er op deze camping een moestuin aanwezig en kan er in de periode juni tot en met september in de hoogstamboomgaarden fruit geoogst worden. Dat fruit wordt dan onder andere weer bij workshops gebruikt. Natuurkampeerterrein Paradijsvogels is op 2,5 kilometer afstand bereikbaar met het openbaar vervoer, wat gelijk een perfecte eerste aanleiding is voor een wandeling door het rijke natuurgebied.
LUXE EN DUURZAAM COMFORTABELE ECOHOTELS Ben je geen fan van kamperen en houd je wel van een beetje luxe, maar óók duurzaam? Door de komst van ecohotels kun je zonder schuldgevoel ontspannen in alle luxe. In Amsterdam ligt hotel QO, dat is gebouwd met zoveel mogelijk gerecyclede en lokale materialen. Bijna eenderde van het beton dat is gebruikt voor de constructie is bijvoorbeeld afkomstig van de Amsterdamse Shell-toren en de tapijten in het hotel zijn gemaakt van 100% gerecycled materiaal zoals visnetten. Op het dak van het hotel bevindt zich een kas waarin eigen groenten en fruit worden gekweekt. Water dat in de zomer is opgewarmd wordt ondergronds opgeslagen tot het weer nodig is. Het water van de douches en wastafels wordt bovendien hergebruikt om de wc’s door te spoelen. Combineer een verblijf aan QO met een bezoek aan onze hoofdstad met zijn vele bezienswaardigheden. Kijk voor meer informatie op www.qo-amsterdam.com/nl/
GROENERWONEN
39
ADVERTORIAL
OP ONTDEKKINGSTOCHT IN EIGEN LAND
VERANTWOORD OP VAKANTIE
E
en vakantie in eigen land is een ontdekkingstocht op zich. In ons kleine landje zijn er veel bijzondere plekken te vinden die een uniek verhaal vertellen door het landschap, de cultuurhistorie en de mensen. Zeker met een fiets- of wandeltocht houd je je ecologische voetstap klein. Stichting De Groene Koepel, te gast in de natuur is dé organisatie die zich inzet voor duurzame verblijfsrecreatie. Met de keurmerken Natuurkampeerterreinen en Trekkershutten biedt De Groene Koepel een garantie voor duurzame kwaliteit van kamperen.
en het gebruik van natuurlijke middelen bij de schoonmaak en het onderhoud van het terrein. Ook is er steeds vaker een moestuin of kruidentuin te vinden waar je als gast vers groengoed voor je kampeermaaltje mag plukken.
TREKKERSHUTTEN Ook zonder eigen kampeermiddel kun je kamperen. In een Trekkershut heb je wel het buitengevoel, met net dat beetje extra
comfort. De keuze is groot: van eenvoudige hutjes met stapelbedden tot hutten compleet met keuken en sanitair. Je vindt zo’n 750 Trekkershutten op 250 locaties in de Benelux en in de Duitse Eifel. Op intieme Natuurkampeerterreinen tot grote familiecampings kom je steeds meer bijzondere Trekkershutten tegen. Met een overnachting in een Trekkershut kun je zonder gedoe een fiets- of wandeltocht maken of spontaan er een paar dagen op uit gaan.
NATUURKAMPEERTERREINEN Op de Natuurkampeerterreinen kampeer je midden in de natuur. Je vindt er rust, ruimte en vrijheid. Dat is kamperen zoals kamperen ooit bedoeld is. Je kunt er terecht met je tent, camper of caravan. Primitief zijn de terreinen al lang niet meer: er is altijd warm water en goed verzorgd sanitair. Vaak vind je er ook een slechtweeraccommodatie, met koelkast en wasmachine. Alle terreinen worden op een duurzame manier beheerd. Denk daarbij bijvoorbeeld aan waterbesparende toiletten, zonnepanelen, afvalscheiding
Om te kamperen op één van de 145 Natuurkampeerterreinen heb je de Natuurkampeerkaart nodig. Deze bestel je samen met Het Groene Boekje, waar je alle informatie over de 133 Natuurkampeerterreinen in Nederland, 11 in Frankrijk en 1 in de Belgische Ardennen vindt. Het Groene Boekje bestel je via www.natuurkampeerterreinen.nl
Op de geheel vernieuwde website is het nu gemakkelijk om een Trekkershut te zoeken en te boeken: www.trekkershutten.nl
Lees op www.degroenekoepel.nl over alle groene initiatieven van De Groene Koepel voor recreatieondernemers.
GROENERWONEN
43
KOM OP ADEM IN DE VEELZIJDIGE NATUUR VAN NEDERLAND Even helemaal tot rust komen? Dat kan wel eens nodig zijn nu we soms een stortvloed aan informatie over ons heen krijgen. Nederland heeft prachtige en relatief onbekende natuurgebieden waar je in alle stilte kunt genieten van Moeder Natuur op haar mooist. Spot zeldzame vogels, maak een stevige, lange wandeling en beleef inheemse landschappen als nooit tevoren. Tekst: Ruth Smeets Foto’s: Jonathan Leeuwis en Shutterstock
44
GROENERWONEN
DOSSIER KOEL WONEN
HOUD HOOFD EN HUIS KOEL De zomer van 2019 schaart zich in de top 3 van warmste zomers ooit. Zo’n zinderend warme zomer zal geen uitzondering zijn en als we even terugkijken op het prachtige voorjaar dat we tot nu toe gehad hebben, belooft dit wat. Tijdens warme dagen houd je je huis graag koel. Dit kan door grote aanpassingen zoals met isolatie of door te koelen met een warmtepomp. Maar, ook met zonnewering en door middel van praktische tips lukt het je om je huis deze zomer aangenaam koel te houden. Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Shutterstock
56
GROENERWONEN
GROENERWONEN
57
COLUMN ADRIAAN PIETERSMA
Na zijn studie kwam Adriaan Pietersma, directeur van Feenstra, in de energiewereld terecht. Allereerst in diverse functies bij Alliander en Vattenfall. Sinds 2018 werkt Adriaan bij Feenstra. ‘Onze ambitie: een veilige, gezonde en comfortabele woon omgeving voor iedereen, nu en in de toekomst.’
Energiebesef Als we willen besparen dan denken we al snel aan het eindresultaat: een lagere energierekening. Natuurlijk, het is mooi meegenomen als je aan het eind van het jaar geld terugkrijgt van je energieleverancier. Of beter nog: als je termijnbedrag omlaag kan. Toch is het de vraag of energie besparen goed werkt wanneer je alléén naar de korte termijn kijkt. Ik vergelijk het wel eens met afvallen. Heb je ooit een ‘crash-dieet’ gevolgd? De kilo’s vliegen eraf en binnen een paar weken pas je weer in je strak gesneden pak of je favoriete zomerjurk. Helaas is de vreugde meestal van korte duur. Je vervalt al snel weer in je oude eetpatroon en vóór je het weet ben je terug op het gewicht waar je niet blij mee was. En meestal komen er stiekem zelfs nog een paar kilo’s bij. Met het energieverbruik in huis werkt het net zo. Het is prima om eens een tijdje te letten op de stand van de thermostaat, om de lampen niet te laten branden en om apparaten eerder uit te zetten. Maar besparen zet pas écht zoden aan de dijk wanneer er structureel iets verandert aan de manier waarop we met energie omgaan. In een gezin met pubers, zoals dat van mij, kan dat interessante discussies opleveren. Mijn dochter van 13 heeft een kritische kijk op de wereld en ze komt graag voor haar mening uit. Vlees eten is slecht voor het milieu, krijg ik regelmatig te horen. Prima, goed punt. Maar zullen we het dan ook even over de douche hebben? “De douche?” “Ja, de douche..” Briljante uitvinding, daar zijn we het allemaal over eens. Ik begrijp heel goed dat je er enorm van bijkomt en er hélemaal opgefrist weer onder vandaan stapt. Maar ik heb er een béétje moeite mee als dat pas na drie kwartier gebeurt! In vijf minuten moet het toch óók lukken om schoon te worden? Zulke gesprekken aan de keukentafel lijken misschien onbelangrijk, maar dat zijn ze niet. Ze kunnen bijdragen aan ons energiebesef. Want als we elkaar scherp houden, worden we ons steeds meer bewust van de momenten en de manieren waarop we energie verbruiken. Dat zorgt uiteindelijk voor structurele veranderingen. Hoe beter we onze verslaving aan energie in de gaten hebben,
hoe eerder we ervan af komen. De afgelopen weken zaten we noodgedwongen veel thuis, vaak met het hele gezin. Bepaald geen ideale situatie, maar het heeft ook voordelen. Want voor velen van ons is comfortabel en zorgeloos wonen opeens belangrijker geworden dan ooit. Misschien gaan we daardoor structureel en kritisch nadenken over zaken als energie- en waterverbruik, maar bijvoorbeeld ook over de luchtkwaliteit in huis. Als dat zo is, levert de coronacrisis tóch nog iets positiefs op!
‘ Hoe beter we onze verslaving aan energie in de gaten hebben, hoe eerder we ervan af komen.’
GROENERWONEN
81
Zorgeloos Wonen
MEER IN HUIS! Thuis is de belangrijkste plek van de wereld. De plek waar u ontspant, waar u geniet, waar u veilig bent. Een plek die helemaal van uzelf is. De vakmensen van Feenstra maken het iedere dag mogelijk. Of het nu gaat om warmte, veiligheid, duurzame energie, comfort of gezonde lucht. Want zorgeloos wonen willen we allemaal. Nu, maar ook straks. Zorgeloos Wonen is een digitaal platform waar Feenstra als landelijke installateur laat zien wat de energietransitie gaat betekenen. We nemen u stap voor stap mee naar 2050, het jaar waarin Nederland CO2-neutraal wil zijn. Met duurzame adviezen en technische oplossingen waarmee u meteen aan de slag kunt. Met Feenstra heeft u mĂŠĂŠr in huis.
Op de hoogte blijven? Schrijf u in voor gratis updates: feenstra.com/updates Of ga naar www.zorgeloos.nu
VAN OUDERWETSE JAREN 30-WONING NAAR DUURZAAM DROOMHUIS Een bijdrage leveren aan de energietransitie in jouw wijk? Dat zagen Jeroen Vanson en zijn vrouw Laura wel zitten. Samen gingen ze de uitdaging aan om een jaren 30-woning aan de Vliet in Den Haag te kopen en duurzaam te renoveren. Hup, van het aardgas af en het energielabel verbeteren van G naar A. Tekst: Danique Pals Foto’s: Henny van Belkom
64
GROENERWONEN
‘We hebben ervoor gekozen om de woning waar mogelijk in ere te herstellen, we houden van de sfeer van een jaren 30-huis.’ GROENERWONEN
67