DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN
TE 22 EENVOUDIG INSTALLEREN
Behaaglijk warm met infrarood
44 KLEINE ENERGIESLURPERS
Tips & tricks duurzame lifestyle met een baby
DE B E ST E I DE E Ë N V O O R DUUR Z AAM WO N EN
ENORME CO²-BESPARING
Tuinvrouw Karin Bloemen over haar groene missie
BINNENKIJKEN IN EEN 3D-GEPRINT HUIS
EDITIE 10
EDITIE 10 / € 6,95
WWW.GROENERWONEN.COM
ALLES OVER ISOLATIE KOEL IN DE ZOMER, WARM IN DE WINTER
02103
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6
6 DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN
TE 22 EENVOUDIG INSTALLEREN
Behaaglijk warm met infrarood
GROENE TRENDS Duurzaam schoonmaken, een comfortabele bureaustoel, natuurlijke olie voor je houten tafel en andere groene nieuwtjes en trends.
44 KLEINE ENERGIESLURPERS
Tips & tricks duurzame lifestyle met een baby
12
D E BE S T E ID EEË N VOO R DU U R ZA A M W ONE N
ENORME CO²-BESPARING
Tuinvrouw Karin Bloemen over haar groene missie
3D-GEPRINT HUIS Een energiezuinig huis dat laagje voor laagje is geprint. Hiervoor is minder beton nodig en dat betekent een forse CO2-besparing.
BINNENKIJKEN IN EEN 3D-GEPRINT HUIS
ALLES OVER ISOLATIE KOEL IN DE ZOMER, WARM IN DE WINTER
EDITIE 10
EDITIE 10 / € 6,95
WWW.GROENERWONEN.COM
20
02103
BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6
Coverfoto Houben/Van Mierlo architecten A.I.: YuconVR
KARIN BLOEMEN IN DE TUIN Ze was altijd al een tuinliefhebber en tijdens corona besloot ze haar tuinavonturen via het online platform Karins Tuintips te delen.
22
VERWARMEN MET INFRAROOD Ontdek deze manier van elektrisch verwarmen. Het is een kwestie van ophangen en de stekker in het stopcontact steken.
4
GROENERWONEN
30
ZONNEPANELEN Hacks en tricks voor iedereen die zonnepanelen heeft of overweegt ze aan te schaffen.
33
TIPS VAN DE VAKMAN Voorbereiden op de winter.
34
DUURZAAM INKOPEN Milieuvriendelijk shoppen in de reguliere supermarkt.
36
MOOIE KRINGLOOPTUIN Een duurzame tuin hoeft geen wilde bende te zijn. Check onze stijlvolle voorbeelden.
43
DOE MEE & WIN
INHOUD EDITIE 10 2021
44
60
50
66
DUURZAAM LEVEN MET EEN BABY Kleine kinderen zijn echte energieslurpers. Zo maak je een einde aan de constante stroom van wegwerpluiers, plastic speelgoed en nieuwe kinderkleertjes.
MOOI INGERICHT Grof huishoudelijk afval is de enige afvalstroom die niet slinkt maar toeneemt en dat komt vooral door meubels en andere interieuritems die we veel te snel afdanken. Ze zijn kapot of we vinden ze gewoon niet mooi meer en recyclen is lastig. Dat kan anders!
58
AFVAL WORDT DUTCH DESIGN Meubelmaker Bastiaan Tolhuijs maakt de mooiste design items van afval en reststromen. Zijn streven: van iets bestaands iets nieuws maken, maar dan mooier en waardevoller!
LAAGDREMPELIG ELEKTRISCH RIJDEN De plug-in hybride auto als opstapje naar all electric. Een testrit en een interview met Koos Burgman van de Vereniging Elektrische Rijders.
BEHOUD VAN KARAKTER Het verduurzamen van een jaren 30-huis is een uitdaging, zeker als het ook nog eens een monument is. Jetske Bouma en Pelle van Rees gingen de uitdaging aan.
74
DOSSIER ISOLATIE In Nederland is zo’n 60 procent van de woningen niet goed geïsoleerd, en dat terwijl isolatie alleen maar voordelen oplevert.
83
GREEN MAKE OVER Televisiemaker Gwen Jansen komt tot inzicht op een Italiaanse berg.
84
BEURS HUIS & ENERGIE Kom kijken in het Duurzaam Droomhuis.
86
MILIEU-IMPACT VAN DE BLOEMIST Groen is niet altijd goed en als het gaat om snijbloemen en kamerplanten is er nog een wereld te winnen. Bloemiste Margo Togni schreef er een boek over.
91
ONZE KLUSBOERDERIJ Het werk is bijna af, alleen de plintjes nog!
92
PLANTAARDIG ETEN Gemakkelijke recepten waar ook kinderen blij van worden.
98
VOLGENDE KEER & COLOFON
GROENERWONEN
5
HUIS UIT DE 3D-PRINTER
12
GROENERWONEN
De grote ‘zwerfkei’ in Eindhoven die Elize en haar man Harrie sinds augustus voor een half jaar hun thuis mogen noemen, werd wereldnieuws. Het is immers het eerste bewoonbare huis dat middels 3D beton printtechnologie vervaardigd is. Een innovatieve techniek, waardoor sneller en met meer flexibiliteit kan worden gebouwd, en die ook nog eens duurzamer is! Tekst: Daphne-Doemges-Engelen Foto’s: Bart van Overbeeke Sfeerimpressie: Houben/Van Mierlo architecten A.I.: YuconVR
GROENERWONEN
13
KARIN, OOK VOOR JOU IS ER IN DE CORONAPERIODE VEEL VERANDERD. VELEN HEBBEN HUN TIJD ANDERS MOETEN INDELEN EN OUDE HOBBY’S HERVONDEN. HOE ZIT DAT BIJ JOU? “Onlangs mocht ik voor het eerst weer optreden voor 50 mensen. Het is heel gek, met een heel andere dynamiek in de zaal. Voor mij is alles anders wat dat betreft. Normaal ga ik voor een grote show met een team van tien man op pad, maar dat is nu niet te doen. Hopelijk blijven de versoepelingen zich doorzetten en gaat het de goede richting op. Ondertussen heb ik inderdaad verschillende hobby’s hervonden. Tuinieren was altijd al een hobby. Vlak voor de coronacrisis had ik eens voorgesteld aan mijn hovenier om samen een filmpje op te nemen. Ik kreeg veel vragen en vond het zo jammer dat ik die niet allemaal persoonlijk kon beantwoorden. Toen had ik ineens veel tijd door corona. Dat was het moment om een slag te slaan en dat is eigenlijk heel leuk uitgepakt.”
DE TUIN IN MET KARIN BLOEMEN Toen door de uitbraak van het coronavirus het leven zoals we dat kenden tot stilstand kwam, ging cabaretière Karin Bloemen niet bij de pakken neerzitten. Waar theatershows geen doorgang konden vinden, vond Karin haar heil in de tuin. En die passie deelt ze maar wat graag met iedereen die het horen wil via haar online platform Karins Tuintips. Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Brigitte Glas, Jacqueline de Haas
20
GROENERWONEN
ENORM, WANT KARINS TUINTIPS IS INMIDDELS EEN COMPLEET PLATFORM MET VIDEO’S, EEN WEBSITE EN SOCIALE MEDIAKANALEN. HOE ERVAAR JE DAT EN WAT ZIJN DE REACTIES? “Je merkt dat de afgelopen tijd steeds meer mensen met hun tuin aan de slag gingen. Dat beaamt mijn hovenier ook. Mensen gaan bewust aan de slag en denken daarbij ook na over de inrichting en wat ze voor insecten en dieren kunnen betekenen. Dat is natuurlijk te gek. Via Karins Tuintips wil ik mensen enthousiasmeren om wat groener te leven. Je merkt namelijk dat veel mensen dat wel willen, maar geen idee hebben waar ze moeten beginnen. Met die filmpjes wil ik mensen op weg helpen. We proberen alle jaargetijden te coveren en geven handige tips die bij het seizoen passen. Via de website verkopen we daarom ook combinaties van planten voor een mooi bedrag. Dan kun je meteen aan de slag!” WE ZIJN MASSAAL IN DE TUIN AAN DE SLAG GEGAAN, MAAR WAT BETEKENT DE TUIN VOOR JOU? “Ik houd van mijn tuin. Als bekende Nederlander heb je vaak een druk en hectisch bestaan. Ik heb hierdoor erg de behoefte om buiten te zijn, maar kan niet overal heen. Je wordt immers snel herkend. De tuin is daardoor voor mij een heel belangrijk onderdeel van mijn vrijetijdsbesteding. Ik vind er rust. Met je handen in de grond werken, werkt
DOSSIER
INFRAROOD VERWARMING
VERWARMEN MET INFRAROODPANELEN Wat bij onze Duitse oosterburen al jaren een bekende vorm van verwarming is, is in Nederland nog relatief onbekend: infraroodverwarming. Deze elektrische vorm van verwarming kan echter heel aantrekkelijk zijn voor wie geen of minder gas wil verbruiken. Toch is er veel onduidelijk over deze vorm van verwarmen. Tijd om IR panelen eens onder de loep te nemen! Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: IG Infrarood Benelux, Shutterstock
22
GROENERWONEN
TIPS VAN VAKMAN ROB VAN DEN BERG Een vakman in hart en nieren, dat is Rob van den Berg. Als monteur bij Feenstra komt hij vaak bij mensen over de vloer. Niet alleen om technische zaken uit te voeren, maar ook om advies te geven. Veel mensen willen namelijk wel verduurzamen, maar niet iedereen kan of wil direct het hele huis aanpakken. Daarom geeft Rob tips aan mensen die stap voor stap duurzamer, maar comfortabel willen leven.
Voorbereiden op de winter Met het heerlijke nazomerse weer buiten denk je waarschijnlijk niet aan je verwarming. Toch is het juist goed om hier in de zomer bij stil te staan. Na een lange zomerslaap zal je cv-ketel straks in het najaar weer volop aan de bak moeten. Dan wil je natuurlijk niet in de kou komen te staan. Het is daarom goed om tegen het einde van de zomer je cv-ketel alvast te testen en te controleren of alles werkt zoals het zou moeten werken. Een cv-ketel die goed onderhouden is, bespaart immers ook energie.
NATIONALE CV-KETELTESTDAG Op 25 september is het de Nationale cv-keteltestdag. Door een simpele test kun je meteen zien of je cv-ketel nog goed werkt. Draai van minimaal drie radiatoren de kraan volledig open voor voldoende doorstroming en zet de thermostaat op 25 graden of drie graden hoger als het binnen al 25 graden is. Laat de thermostaat minimaal een half uur zo staan, en controleer of het inderdaad warmer wordt in huis. Is het warmer? Dan is je cv-ketel klaar voor de winter. Stijgt de temperatuur in huis niet? Kijk of je cv-ketel bijgevuld of ontlucht moet worden. Als dat ook niet werkt, is het verstandig om een monteur in te schakelen of kijk op www.eerstehulpbijstoring.nl en ontdek of je zelf de storing kunt verhelpen.
ONTLUCHTEN Borrelende en tikkende geluiden wijzen er vaak op dat er luchtbellen in de cv-installatie zitten. Als lucht wordt rondgepompt met het water, zal de doorstroming verslechteren of zelfs stoppen. Daardoor verspilt je cv-ketel onnodig energie. Je kan de ketel en de radiatoren zelf eenvoudig ontluchten. Gebruik hiervoor een ontluchtingssleutel. Zet de thermostaat omlaag en draai de radiatorkranen dicht. Wacht een half uur en gebruik daarna de ontluchtingssleutel om je radiator aan de zijkant te ontluchten. Begin bij de laagst gelegen radiator. Vang het vocht op met een doekje en draai de ontluchtingssleutel terug naar de oorspronkelijke positie. Daarna draai je weer minimaal drie radiatoren open en zet je de thermostaat weer op de gewenste stand. Controleer zowel voor als na het ontluchten de waterdruk van je cv-ketel.
CV-KETEL CONTROLEREN OP AFSTAND Vind je het lastig om regelmatig even naar je cv-ketel te kijken? Via een SIM-kaart in de ketel of een wifi-aansluiting kunnen onze ‘digitale monteurs’ tegenwoordig cv-ketels monitoren. Zo kunnen wij vanaf een afstand toekomstige problemen oplossen voordat ze echt een probleem worden. Vaak al voordat jij als bewoner er erg in hebt. Meer duurzame tips vind je op www.zorgeloos.nu
CV-KETEL BIJVULLEN Bij elke cv-ketel verdwijnt altijd een beetje water uit de radiatoren. Daardoor kan de waterdruk van je cv-ketel te laag worden om goed te functioneren en zal zo energie verspillen. Controleer de waterdruk op het display van je ketel of via de manometer. De druk moet tussen de 1,5 en 2 bar zijn. Vul je ketel bij als de druk onder deze drempelwaarde zit. Zet daarvoor eerst de kamerthermostaat lager. Wacht vervolgens circa een half uur tot de cv-ketel is afgeslagen en afgekoeld. Bevestig de vulslang aan de vulkraan. Deze bevindt zich in de buurt van de ketel. Knijp de slang vlak voor de vulkraan dicht en laat er water doorheen stromen, totdat de slang gespannen staat; laat dan pas het water het cv-systeem instromen. Hiermee voorkom je extra luchtbellen. Vul het systeem totdat de drukmeter ca. 1,8 bar aangeeft. Sluit de vulkraan en waterkraan. Vergeet niet de vulslang na het bijvullen los te koppelen. Vang het resterende water uit de vulslang op. Ontlucht indien nodig elke radiator. Zet tot slot de thermostaat weer hoger.
GROENERWONEN
33
DUURZAAM LEVEN MET EEN BABY, KAN DAT?
44
GROENERWONEN
DOSSIER ISOLATIE
ISOLATIE VAN JE WONING CONTROLEREN
In Nederland zijn twee van de drie woningen nog niet goed geïsoleerd. Dat is zonde, want je kan veel winnen met goede isolatie. Zo houd je de warmte in de winter beter binnenshuis en helpt het in de zomer je huis koel te houden. Dat bespaart je energiekosten en CO²-uitstoot. Bovendien is het isoleren van je woning noodzakelijk om in de toekomst aardgasvrij en energieneutraal te wonen. Kortom, tijd om de isolatie van jouw woning onder de loep te nemen. Tekst: Janneke de Wit Foto’s: Shutterstock
74
GROENERWONEN
HYBRIDE: DE GULDEN MIDDENWEG? Van waterstof tot stekker, er is van alles te kiezen als het op mobiliteit aankomt. Alles met zijn eigen voor- én nadelen uiteraard. Na het testen van een waterstofauto en een volledig elektrische auto onderwerpt redacteur Janouk Vermaas nu de plug-in hybride auto (PHEV) aan een test in de praktijk. Is dit de gulden middenweg tussen elektrisch rijden en benzine? We gaan het zien! Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Tjeerd de Laet, Janouk Vermaas
GROENERWONEN
61
‘EEN DUURZAAM INTERIEUR HOEFT NIET DUUR TE ZIJN’ Een huis inrichten is leuk! Vooral als je het over ver- en nieuwbouw hebt, is het vaak het laatste stadium waar reikhalzend naar uitgekeken wordt. Maar ook als je een bestaand huis hebt gekocht, is het leuk om er je eigen plekje van te maken middels het interieur. Nu je bij het bouwen van je huis zo goed op duurzaamheid hebt gelet of je huis zo duurzaam mogelijk hebt aangepast, wil je het natuurlijk ook duurzaam inrichten. Maar waar begin je? Machteld Rijnten van The Substitute helpt ons op weg! Tekst: Lisa Verdoorn-Middelkoop Foto’s: Heidi Willems | PURE styling, The Substitute e.a.
O
ver de impact van kleding en voedsel wordt veel nagedacht, maar als je kast kapot is, gooi je hem zonder na te denken bij het grofvuil en rijd je naar Ikea voor een nieuwe.” Volgens Machteld zit hier een grote blinde vlek. “Per jaar wordt er in Nederland ongeveer 500.000.000 kilo aan grof huishoudelijk afval weggegooid, waarvan het grootste deel interieurafval is en minder dan 10 procent gerecycled wordt. Het grof huishoudelijk afval is de enige afvalstroom die de laatste jaren niet slinkt, maar zelfs toeneemt. Niet alleen zeer belastend voor het milieu maar ook zonde van de waardevolle grondstoffen die op deze manier verloren gaan”, vertelt ze. “Op dit gebied is er dus nog veel te winnen!” Machteld is samen met Marieke Kamphuis oprichter van The Substitute, een online platform voor duurzame merken, makers en professionals met als doel het versnellen van de duurzaamheidstransitie in de interieur- en verbouwsector. Het idee voor The Substitute ontstond onder andere doordat Machteld zelf voor de uitdaging stond om haar huis
50
GROENERWONEN
duurzaam in te richten. “Ik had mijn hele huis verbouwd met duurzame materialen, leem op mijn muren, een duurzame gietvloer, een keuken van duurzame materialen en bamboe deuren, maar waar kon ik duurzame lampen en meubels vandaan halen?” Een van de eerste dingen waar ze tegenaan liep, was het feit dat het moeilijk te achterhalen is waar iets nu echt van gemaakt wordt, waar
MOEILIJK TE RECYCLEN Omdat de antwoorden uitbleven, ging ze zelf op zoek. Het probleem ligt volgens Machteld vooral bij de manier waarop meubels worden gemaakt. “Neem een bank: die bestaat uit hout, staal, schuim en stof. Een mix van allerlei materialen, waardoor het niet te recyclen is en dat is zonde.” Een probleem dat dus bij de wortels aangepakt moet worden en dat is
‘Niemand kon mij precies uitleggen waar mijn bank van gemaakt was.’ het exact vandaan komt en hoe het vervoerd wordt. Een van de dingen die we als consument volgens haar dan ook meer moeten doen, is vragen wáár het is gemaakt en door wíe. “Gewoon vragen, ook als het ongemakkelijk wordt. Jij gaat iets kopen, dus het is je recht om deze informatie te krijgen.” Dat de antwoorden vaak niet zo voor de hand liggen, bleek uit de vele onbeantwoorde vragen van Machteld. “Eigenlijk kon niemand precies uitleggen waar mijn bank van gemaakt was.”
precies wat The Substitute nastreeft. Dat het zeker mogelijk is om duurzaam in te richten, tonen verschillende cases al aan. “Onlangs heeft een meubelfabriek in Emmen een test gedaan met een stoel bestaande uit een hennepkuip en een stalen onderstel. De stoel is volledig gemaakt in Nederland, met grondstoffen uit een weiland om de hoek. Maar er worden ook stoelen gemaakt van gerecycled afvalpapier, afgewerkt met fineer afkomstig uit duurzaam beheerde bossen.”
Vloer: Forbo Flooring Systems nr. marmoleum concrete 3729 mica Muur: Vestingh LAB nr. adore 371 ecopaint Tafel: Vrienden Stoelen: Occony Lamp: Tolhuijs Design Tafelaccessoire: Deense dingen Wanddecoratie: Roos Terra
GROENERWONEN
51
VERDUURZAMEN MET BEHOUD VAN KARAKTER Toen Jetske Bouma (43) en Pelle van Rees (44) vier jaar geleden Polen achter zich lieten en samen met hun gezin terug naar Nederland verhuisden, viel hun oog op dit karakteristieke huis uit de jaren 30. Met enkel glas en nauwelijks isolatie, was er nog aardig wat werk aan de winkel, maar hier draaide het stel hun handen niet voor om. De grootste uitdaging? Het gemeentelijke monument verduurzamen mét behoud van het originele karakter. Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Henny van Belkom
66
GROENERWONEN
GROENERWONEN
67