LandIdee - Mei/Juni by vipmedia_breda

LandIdee

mei / juni 2020 Nr 3 | € 6,95

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

GEZELLIG TERRAS

OMRING JE MET VROLIJKE BLOEMEN THUIS GENIETEN Asperges, de

allerlekkerste * voorjaarsgroente * Wereldse recepten van Ronald Giphart

WOONINSPIRATIE

Knusse boerderij met speelse elementen

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

02003

nr 3 | mei / juni 2020

KLEINE GELUKSMOMENTJES

Een nieuwe tuin begint met een bezoek aan Appeltern!

Kinderen t/m 12 jaar GRATIS!

GENIET VAN DE LENTE! APRIL & MEI 2020

TIEL A15

De Tuinen van Appeltern zijn gemaakt om jou te laten ervaren wat een tuin met je doet. Niet alleen wat betreft constructies, dieptewerking en beslotenheid, maar ook qua geuren en kleuren. Elke tuin heeft een eigen inrichting en een beplantingsplan. Kijk voor meer informatie op Appeltern.nl

DE TUINEN VAN APPELTERN • WALSTRAAT 2A • 6629 AD • APPELTERN • (0487) 54 17 32 • INFO@APPELTERN.NL

APPELTERN

APPELTERN A50

OSS

NIJMEGEN

voorwoord

DE WERELD SCHUDT OP ZIJN GRONDVESTEN EN DAN HAAL JE TROOST UIT KLEINE DINGEN.

Blijf gezond en pas goed op jezelf en je naasten! En heb je behoefte aan wat opbeurende berichtjes, volg dan #liefdevoorgroen

LandIdee 3

Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Shutterstock, Kees Bennema (portret)

Lieve lezers

Ik hoop dat het goed gaat met iedereen. Dat iedereen gezond blijft en de sociale onthouding goed doorstaat. Het is niet gemakkelijk om je familie en vrienden op afstand te houden, juist nu hebben we behoefte aan contact met onze dierbaren. Een magazine als LandIdee maken is in deze tijd een hele uitdaging, want LandIdee gaat juist over eropuit gaan en mooie (pluk)tuinen en natuurparken bezoeken. Dat kan nu allemaal niet. Daarom hebben we van onze vaste rubriek de Uitgids, de Blijfthuisgids gemaakt met activiteiten die je in en om het huis kunt doen . Want gelukkig mogen we nog wel onze tuin in en kunnen we daar genieten van de voorjaarszon. Tuinieren houdt ons niet alleen fysiek, maar ook mentaal gezond. Moestuiniers hebben nu alle tijd om zich over de gewassen te bekommeren. Omdat we elkaar nu niet mogen ontmoeten, maar wel graag onze groene avonturen delen, plaatsen we op onze social media kanalen fotoâ&#x20AC;&#x2122;s, tips en berichten vanuit de tuin met de hashtag #liefdevoorgroen. Zo kunnen we elkaar in deze barre tijden inspireren en motiveren om te blijven genieten van al het moois om ons heen. Voortjagen en jakkeren is er niet meer bij, de raderen draaien langzamer. Ik werk vanuit huis en af en toe komen de muren op mij af. Dan neem ik mijn koffiekopje even mee de tuin in en volg een vlinder die van bloem naar bloem fladdert. Of ik kijk naar de merels die nestelen in de haag. Heel rustgevend. De wereld schudt op zijn grondvesten en dan haal je troost uit kleine dingen. Deze week zag ik dat het scholeksterpaar is teruggekeerd in de wijk. Over een paar weken scharrelen de jongen weer door de straat. Ik hoop dat hun overlevingskansen toenemen nu het zo stil is buiten, dan komt er toch nog iets goeds uit deze vreselijke crisis.

Inhoud mei-juni

Seizoen 18 GELIEFDE GERANIUM

Pelargoniums voor balkon en terras

28 SPETTERENDE KLEUREN Decoreren met Pelargoniums

34 SMAKELIJKE MARMELADE Aroma-explosie op je brood

Reportage 10 DROOMHUIS IN VINKEL

Alle ruimte voor kinderen en dieren

42 IN DE TUIN VAN DORTH

Groen paradijsje in de Achterhoek

72 ZELFGEMAAKTE LIMONADE

Tillies zoektocht naar (h)eerlijke smaken

104 DO IT YOURSELVES

Boeketten uit de pluktuin van Marloes

Natuur 8 HET EDELHERT

Imposante bosbewoner

40 DE FRIESE ROODBONT

Nieuwe kansen voor oer-Hollands ras

Culinair

50 IN DE KEUKEN

70 IN DE TUIN

52 ZOETE VERLEIDING

78 EENVOUDIGE ELEGANTIE

56 GENIETEN VAN ASPERGES

96 GOEDE BUREN

64 WERELDSE RECEPTEN

100 VROLIJK KLEURENPALET

Gezondheid

Creatief

110 MEER DAN ONKRUID

84 ZO BONT IS DE ZOMER

Handige weetjes & tips Honing in zoete en hartige gerechten Klassieke en nieuwe gerechten

Culinaire reis met Ronald Giphart

De positieve eigenschappen van zevenblad

112 MULTITALENT OP DE WEIDE Gezonde siroop, zalf en thee van rode klaver

120 WARME ZONNESTRALEN Zo blijf je mooi in de zon

122 VOOR EEN STERKE BLAAS

Huismiddeltjes die je gezond houden

Gratis bij een abonnement!

Tuin Handige weetjes & tips Bloemen uit oude tijden

Zo haal je het beste uit je moestuin Dit bloeit in mei en juni

Van zachte pastels tot felle kleuren

90 STEEN OP STEEN

Leuke kunstwerkjes van kiezels

94 MUGGEN UIT JE HUIS

Maak een hor van mooie vitrage

In elk nummer 6 Lezerspost 7 Mensen in LandIdee 35 Neem een abonnement 36 Nieuws 39 Column door Koos Degeling 102 Doe mee & win 103 Neem een abonnement 125 Deze plek 126 Blijfthuisgids 129 Puzzel 130 Colofon & Voorproefje De interviews in deze editie van LandIdee vonden plaats vóór de maatregelen omtrent het coronavirus, dan wel telefonisch. Voor openstellingen, genoemd in artikelen, verwijzen we je naar de websites van de betreffende organisaties.

LEZERSPOST

Heb je een opmerking over LandIdee, wil je een foto delen met andere lezers of heb je een leuke tip? Schrijf een brief aan de redactie of stuur een e-mail. Het adres is LandIdee, postbus 7272, 4800 GG Breda of mail naar redactie.landidee@vipmedia.nl De redactie behoudt zich het recht voor om brieven in te korten.

Bloeiend oudje

“Deze mooie bloeiende clivia is vijftig jaar oud en met vijf bloemen een lust voor het oog’, schrijft Gerrie Verboom-van den Akker bij de foto die ze meestuurde. “Ik heb deze plant van het najaar uit mijn tuinhuisje gehaald en binnen gezet en zie het resultaat! Deze foto wil ik graag met de lezers delen.” Redactie: Dit is inderdaad een heel mooi exemplaar. Bedankt voor het delen!

THUIS WERKEN

Berkenschors

Ook de redactie van LandIdee werkt momenteel vanuit huis. Dat heeft zijn nadelen, want even snel overleg op de werkvloer is er niet meer bij; dat gaat via e-mail, de redactie-whatsappgroep, facetime en telefoon. Redacteur Annemarie Görts ziet het ook van de zonnige zijde. “Thuiswerken heeft ook zijn voordelen. Terwijl ik bezig ben met een reportage voor de volgende editie van LandIdee komt manlief cappuccino brengen. Met twee bemoedigende koekjes!”

Petra Bakker mailt ons met een waarschuwing. “Ik zit net Landidee maart/april door te bladeren en stuit op de decoraties met berkenschors. Ziet er fantastisch uit, maar hebben jullie enig idee hoe brandbaar berkenschors is? Wij maken daar de houtkachels mee aan, kan geen aanmaakblokje tegenop! Om dat nou om je kaars te wikkelen… Redactie: Je hebt helemaal gelijk Petra. We zochten het op en lazen dat de schors een brandbare olie bevat. Het schijnt zelfs zo te zijn dat de dunne schilfers zelfs in een nat bos nog vlam kunnen vatten. Dat is dus inderdaad oppassen geblazen! Of gewoon niet doen…

“Dankjewel voor de mooie prijs die ik gewonnen heb met de wedstrijd Fotografeer jouw ultieme herfstgevoel”, mailt Jeanne Zieltjens ons. “Blij verrast dat mijn foto in de prijzen is gevallen. Het is een spiegeling van bomen in het water, waardoor je het herfstgevoel dubbel ervaart.” Jeanne stuurde haar foto ‘Gespiegelde herfst’ in voor deze wedstrijd die LandIdee afgelopen najaar uitschreef. De prijzen waren onder meer de winnende foto op vurenhout. “Inmiddels pronkt het schilderij bij mij aan de muur. Ik houd ervan foto’s te maken van alles wat ik tegenkom. In de tuin, de bloemen, vlinders en vogels, maar ik trek er ook graag op uit in de natuur, zoals de bossen, waar ik deze foto heb gemaakt. Ik ben superblij met mijn gewonnen prijs.” Redactie: Een verdiende tweede plaats Jeanne. We zijn blij dat hij een mooi plekje aan je muur heeft gekregen.

Volg ons op Facebook: www.facebook.com/landidee.nl en Instagram @landideemagazine

6 LandIdee

Foto’s: Flora Press/Pavel Ovsik e.a.

Gespiegelde herfst

MENSEN IN LANDIDEE Of je nu graag in de keuken bezig bent, je eigen pluktuin hebt of zelf limonade maakt... iedereen heeft een passie en daar worden we blij van. Net als Eva en Jean die zich helemaal thuis voelen in hun omgetoverde boerderij in de natuur. Lees hun en andere verhalen in deze editie van LandIdee.

Eva

Pauline

PAULINE GYSELINCK leeft in twee werelden; ’s middags werkt ze op een krantenredactie en in de ochtend is ze druk met het bedrijfje Tillies. Deze limonadebusiness heeft ze overgenomen van een vriendin. De combinatie van het stressvolle werk bij de krant en het verkopen van huisgemaakte limonades, ice tea en waterijsjes biedt voor Pauline de juiste balans in haar leven. Toch loopt ze ook tegen praktische problemen aan. Zo mag ze geen fruit en kruiden uit eigen tuin verwerken en een machine om ingeleverde flessen te reinigen is voor nu te duur. Maar, ze houdt de moed erin en ze is nog lang niet klaar met experimenteren “Ik ben nu een jaar bezig om het onder de knie te krijgen, wat me wonderwel is gelukt.” Pagina 72

Lily

Mascha & Ronald

Marloes

EVA EN JEAN verruilden vijf jaar geleden het stadse leven in Utrecht voor een boerderij in Vinkel. Een beschilderde piano, een vintage apothekerskastje en bomenbehang zijn enkele blikvangers die je in hun inspirerende huis tegenkomt. Pagina 10 LILY DE BOER had één grote droom: een moestuin en een boomgaard met ganzen, eenden en kippen en zijzelf op klompen achter de kruiwagen. Inmiddels heeft ze die droom waargemaakt bij haar monumentale boerderij in de Achterhoek. Pagina 42 MASCHA LAMMES EN RONALD GIPHART delen niet alleen de liefde voor elkaar, maar ook voor het kokerellen. In hun nieuwe boek staan recepten uit eigen keuken, zoals hash browns, carne quisada en gazpacho. Pagina 64 MARLOES BIJLSMA heeft haar eigen groene oase gerealiseerd in de vorm van de pluktuin Do It Yourselves. In deze editie vertelt ze over het bloeien en groeien in haar kleurrijke bloementuin. Pagina 104 Foto’s: Sietske de Vries, Joyce Vloet, Henny van Belkom, Saskia Lelieveld, Veronique De Walsche

LandIdee 7

8 LandIdee

EDELHERT

Bosbewoner 6 tot 14 kilo weegt een pasgeboren hertenkalfje. Hoe ouder de moeder, hoe zwaarder het jong bij de geboorte.

140 dagen ongeveer, zo lang duurt het voordat het gewei van een edelhert volgroeid is. Het wordt elk jaar tussen februari en april afgestoten en groeit kort daarna weer opnieuw aan. Het imposante kopstuk dient als wapen in het gevecht om het paringsvoorrecht en moet indruk maken op het vrouwtje.

25 liter inhoud heeft de pens van het edelhert. Daardoor kan het dier ook vezelrijke voeding verteren. 2500 tot 3000 edelherten leven er in Nederland. Het grootste deel - circa 2000 dieren - op de Veluwe en de rest in de Oostvaardersplassen, en Limburg en Brabant.

1,5 meter kan de schofthoogte van een volwassen mannetjeshert worden. Daarmee is het een van de grootste in Nederland wonende zoogdieren.

75 decibel kan een mannetjes edelhert produceren tijdens het burlen in de bronsttijd. Dat is vergelijkbaar met het lawaai van een voorbijrijdende auto of een grasmaaier.

Vertaling: Sylvia Emonts Foto: Getty Images, Junior Bildarchiv

LandIdee 9

KINDERBOERDERIJ ONDER DE STERRENHEMEL Vijf jaar geleden kochten Eva (38) en haar man Jean (42) het huis van hun dromen. In het kleine Vinkel staat de boerderij waar ze samen met hun kinderen en dieren wonen. In welke stijl het pand is ingericht, vindt Eva moeilijk in een paar woorden te omvatten. Aan redacteur Ruth vertelt ze dat ze qua spullen gewoon kiest wat ze mooi vindt of waar ze tegenaan loopt. Tekst: Ruth Smeets Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Joyce Vloet

10 LandIdee

landidee reportage

LandIdee 11

12 LandIdee

landidee reportage

pelen”, antwoordt kleine Otis op de vraag van zijn moeder Eva waarmee hij buiten weleens helpt. Ondeugend kijkt het kleine jongetje me met zijn grote bruine ogen aan. De speelruimte voor Otis en zijn zus Lilou is misschien wel de voornaamste reden dat het stel op het platteland ging wonen. Zo kunnen de kinderen, net als Eva en Jean zelf, in het buitengebied opgroeien. Want ook al zijn Otis en Lilou nog maar drie en vijf jaar oud, ze zien nu al hoe je groenten kweekt en hoe planten groeien. Ik neem een slok van mijn thee, terwijl Eva me vertelt hoe zij en haar man Jean vijf jaar geleden hun boerderij in het NoordBrabantse Vinkel kochten. Een vriend van hen tipte het pand en meteen wisten ze: dit is ons droomhuis. De oude bewoners, die de voormalige koeienstal uit 1720 hadden opgeknapt, gunden hun woning enkel aan iemand die het genoeg zou weten te waarderen. Tijdens een spannend etentje werd erover gesproken. Niet veel later mochten Eva en Jean zich de nieuwe eigenaren noemen. Ze begonnen gelijk met het aanpakken van de tuin. Vijf jaar lang ging al hun vrije tijd op naar uitgraven en planten. Met resultaat. In de moestuin verbouwen ze inmiddels tomaten, courgette, pompoen en kruiden én er groeien wilde bloemen. Van lavendel heeft Eva zelf lavendelolie gemaakt. “Maar die moet denk ik nog een keer getrokken worden”’, lacht ze. Ook hebben ze een plukhaag van frambozen en bessen, waarvan de kinderen dagelijks plukken. “Dat vind ik heel bijzonder. Ze zien hoe je met dieren omgaat en rapen elke ochtend de eitjes van onze kippen. Eigenlijk hebben we een soort mini-kinderboerderij in de omgeving.” Die boerderij is compleet met hertjes en schapen in de wei van de buren. En met de Schotse hooglanders die me bleven aanstaren toen ik het over het grindpad richting de boerderij liep. Zelf hebben Eva en Jean kippen Shimmer en Shine - namen bedacht door Lilou -

‘De kinderen rapen elke ochtend de eitjes van onze kippen. Eigenlijk hebben we een soort mini-kinderboerderij.’ en varkentjes Frida (Kahlo) en Billie (Holiday). Kat Anijs fungeert als huisdier, boerderijkat en muizenvanger. Bij Frida en Billie mogen Otis en Lilou trouwens niet meer te dicht in de buurt komen. De varkentjes hebben een tijdje geleden namelijk een kip opgegeten. Uit voorzorg steek ik mijn eigen hand dan ook maar niet uit.

Invloeden uit de natuur Niet alleen buiten hebben de kinderen genoeg speelruimte. In de woonkamer hangt een schommel, waar Otis maar al te graag

even in wil. “Ik zet ze er vaak ook even in als ik ga koken”, vertelt Eva. Wat me gelijk opvalt in de grote, open ruimte zijn de speelse details overal. Tegelijkertijd straalt het hele interieur een zekere rust uit. En dat terwijl Eva haar spullen niet bewust bij elkaar heeft uitgezocht. “Ik houd er niet van als alles te goed past. Het moet altijd een beetje spannend blijven of clashen.” Veel inspiratie haalt ze uit de natuur. “Laatst zag ik tijdens een wandeling gedroogde varens die zo’n roestbruine kleur hebben. Daar krijg ik dan meteen ideeën

LandIdee 13

‘Ik word blij van natuurlijke kleuren, structuren of materialen. Dat leeft heel prettig.’

14 LandIdee

landidee reportage

bij. Sowieso word ik heel blij en rustig van natuurlijke kleuren, structuren of materialen. Dat leeft heel prettig.” Zo houdt ze veel van de kleur groen, die ik onder andere terugzie in de bank. Dat meubelstuk zag Eva toen ze nog studeerde in een chique interieurwinkel staan. “Ik weet nog dat ik dacht: ‘Als ik ooit genoeg geld heb om een bank te kopen, dan wil ik die.’ Toen we zijn verhuisd hebben we hem van mijn moeder gekregen als cadeau.” Natuurlijke kleuren en invloeden zijn ook op de bovenverdieping aanwezig. Op de kamer van Lilou hangt een bomenbehang waar Eva helemaal verliefd op werd toen ze het voor het eerst zag. Lilou zelf vindt het ’s nachts soms een beetje eng om overal zulke grote bomen om zich heen te zien. “Ik denk dat zij het liefst roze glitterbehang had gewild”, grapt Eva.

Eva maakt als fotograaf foto’s van buitenen festivalbruiloften, maar ook lifestyleportretten en interieurreportages. Dit jaar wil ze iets nieuws uitproberen: moestuinfotografie. “Als je een moestuin hebt, ben je daar eigenlijk het grootste deel van het jaar mee bezig, maar je hebt nooit foto’s van jezelf in de moestuin. Dat wil ik nu verder gaan uitwerken. De connectie met de buitenwereld in mijn werk vind ik heel belangrijk. Ik werk dan ook nooit met studio’s, maar wil altijd zoveel mogelijk raakvlakken met de natuur laten zien.” Toen Eva nog in de stad woonde en fotografeerde, reed ze met haar auto naar buitengebieden. Met een grote glimlach vertelt ze dat ze nu gewoon haar eigen bloemen zaait die ze voor foto’s wil gebruiken. “Ik pluk ze, ik droog ze en ik gebruik ze in mijn werk. En daarvoor hoef ik alleen maar naar buiten te lopen. Dat is echt heel fijn.”

Eva werkt nog vanuit huis, maar wil graag een werkplek boven in de schuur maken. Aan de achterkant maakten zij en Jean al een groot raam, zodat je helemaal uitkijkt over de velden.

Bijzondere details Haar liefde voor fotografie zie ik zeker terug in de woonkamer, Eva’s favoriete ruimte in huis. Daar staat een medicijnkastje vol camera’s. Met de meeste daarvan heeft ze ook echt gefotografeerd. En met het plastic Russisch exemplaar mag Lilou als ze wat ouder is aan de slag. Eva vertelt me dat het apothekerskastje zelf, net als haar camera’s, heel dierbaar voor haar zijn. “Ik heb die kast gekocht met het geld van opa en oma. Het idee was dat ik er iets van zou kopen wat me blijvend aan hen zou laten denken. Aan dat kastje zit veel geschiedenis. Als je het open doet, ruik je dat het nog ergens in een ziekenhuis is geweest.” De houten piano kocht ze op een veiling; er zaten toen nog geen bloemen op. “We kochten hem voor honderd euro. Later bleek dat het driehonderd euro kostte om hem in huis te krijgen.” Aan iedereen die het leuk vindt, vraagt ze om er een bloem op te schilderen en ze weet dan ook precies welke vriend welke bloem heeft gemaakt. “Het idee is dat de piano uiteindelijk helemaal bedekt is. Al durft niet iedereen het aan om erop te schilderen…” En dat begrijp ik maar al te goed.

Moestuinfotografie Het dromerige dat het bomenbehang met zich meebrengt, is iets wat Eva ook vaak terug laat komen in haar werk als fotograaf. Ze werkt nu nog vanuit huis, maar wil graag een werkplek boven in de schuur bij het huis maken. Aan de achterkant van de schuur hebben zij en Jean daarom al een groot raam gemaakt, zodat je helemaal uitkijkt over de velden. “Dat is zó mooi”, zegt ze. Jean werkt als manager in het aanvullend onderwijs en steekt in zijn vrije tijd graag de handen uit de mouwen. Zo bedacht hij voor een van zijn verjaardagen om samen met een groep vrienden een pizza-oven van leem te maken. Binnen een dag was het project klaar en stond er een zware lemen oven in de tuin. In de winter die volgde is het ding helaas stukgevroren.

LandIdee 15

‘Ik ben er heel gevoelig voor hoe een ruimte is ingericht en of er een fijne sfeer hangt.’

16 LandIdee

landidee reportage

Het valt me overigens op dat op de zijkant van het instrument kleine bloemetjes zijn getekend. “Die hebben de kinderen geschilderd. Ieder jaar komt er een nieuw bloemetje bij. Dan zien we hoe hun tekenkunsten zich ontwikkelen.” Ook de hoge boekenstapel naast de bank ontgaat me niet. Hoe kan het dat die niet omvalt? “Iedereen denkt inderdaad dat je er heel voorzichtig mee moet omgaan, maar er zit een standaard achter met hele korte schapjes”, legt Eva uit. “Ik heb de boeken allemaal op kleur opgestapeld. In de hal hebben we ook nog een grote boekenkast, maar dit zijn echt onze lievelingsboeken. Die mogen in de kamer.” Ik vraag haar ook naar de hoed, die aan een flinterdun touwtje boven het medicijnkastje hangt. “Dat is de zwevende man”, vertelt ze lachend. “Het is een idee dat ik ooit in een etalage in Engeland heb gezien en altijd een beetje is blijven hangen.”

en modern jaren zeventig huis groeide Eva zelf op, maar dat vond ze maar kil. Zeker wist ze dus dat ze ‘later’ een warm nest wilde. “Ik ben er heel gevoelig voor hoe een ruimte is ingericht en of er een fijne sfeer hangt”, vertelt ze. Wat betreft duurzaamheid leven Eva en Jean ‘lichtgroen’. “We hebben zonnepanelen, een warmteboiler, moestuintjes en afval gaat naar de varkentjes in de tuin. Ook proberen we zoveel mogelijk dingen te repareren in plaats van weg te gooien en eten we bewust.”

‘Ik denk dat Lilou het liefst roze glitterbehang had gewild’, grapt Eva over het bomenbehang in de slaapkamer van haar dochter.

Sterrenhemel Waar het stel voorheen in de grote stad Utrecht woonde, bevalt het leven in Vinkel hen nu prima, want eigenlijk zijn ze gewoon altijd buiten. Ik vraag Eva wat voor haar nou echt het meest bijzondere is aan wonen op deze boerderij. “De sterrenhemel ’s nachts”, antwoordt ze vastberaden. “In de stad zag je die gewoon nooit, maar hier maakt het zelfs het vuilnis buiten zetten geweldig. Dan loop je in alle rust in de frisse lucht en zie je zoveel sterren. Iedere keer denk ik dan weer: ik ben zo blij dat we hier kunnen wonen.”

BENIEUWD NAAR EVA’S FOTO’S? Kijk op www.tumbleweedandfireflies.com voor een impressie van Eva’s werk.

Een warme, kleurrijke plek Grotere meubels als de hangstoel en tafeltjes hebben Eva en Jean nieuw gekocht, maar accessoires en items als de piano en het medicijnkastje zijn vintage. Zelf is Eva heel erg van de oude spulletjes. Ze vertelt hoe haar studentenkamer jaren geleden één grote kleurexplosie was en bomvol stond met allerlei souvenirs, details en hangmatten. Daarmee heeft ze zelfs nog in een studentenkrantje gestaan, in een rubriek met aparte studentenkamers. En hoewel kleur alom aanwezig is in dit huis, heeft Eva al heel wat teruggeschroefd op dat gebied. “Voor mijn gevoel is het nog vrij rustig.” Compromissen sluiten met Jean is nodig, want waar Eva meer van spullen met een verhaal houdt, is Jean liefhebber van strak en modern. In een heel symmetrisch, strak

LandIdee 17

VOL VARIATIE

Pelargoniums zijn net zo variabel als de menselijke vingerafdruk. Geen twee bloemblaadjes zijn gelijk.

18 LandIdee

landidee seizoen

GELIEFDE GERANIUM

IN DE BAN VAN KLEUR EN GEUR

We noemen ze vaak geraniums, maar eigenlijk is de naam van een van de meest bekende balkon- en terrasplanten Pelargonium. En dan hebben we nog niet eens het onderscheid gemaakt tussen hanggeraniums, geurgeraniums, staande geraniums en Franse geraniumsâ&#x20AC;Ś ook allemaal Pelargoniums. EĂŠn ding hebben ze gemeen: hun kleurenrijkdom. Bovendien verspreiden sommige een heerlijke geur.

LandIdee 19

ONVERMOEIBAAR

Pelargoniums (hier ’Clarion Bicolor’) bloeien met de juiste verzorging onafgebroken door tot aan de eerste nachtvorst.

VERRUKKELIJK VOL

‘Viva Carolina’ is een gevulde, roosbloemige Pelargonium die doet denken aan zachte rozen en appelbloesems.

KEURIG IN HET GELID

De licht achterover gebogen blaadjes met paarsrode vlekken van Pelargonium echinatum zien eruit als ballerina’s met witte rokjes.

20 LandIdee

landidee seizoen

GELIEFDE GERANIUM

GEUR OP DE TUIN-Â TAFEL.

WILD EN MOOI

Maak een krans van verschillende soorten Pelargoniums op een stuk natgemaakt steekschuim en leg dat op een metalen dienblad. Zet in het midden een windlicht, omwikkel de bloemen met ranke windetakken en leg er kiezelstenen tussen.

LandIdee 21

ROOD, ROZE, LILA, WIT: ALLES IS MOGELIJK.

RODE PRACHT

De vuurrode ’Polka’ heeft geheimzinnige, donkere ogen.

OVER PELARGONIUM ▶ Pelargonium behoort, net als Geranium, tot de familie van de Geraniaceae. Het geslacht Pelargonium omvat circa 280 soorten en heel veel cultivars. De cultivars in dit artikel zijn niet allemaal even makkelijk verkrijgbaar, maar de keus blijft hoe dan ook groot. ▶ Je kunt de planten vermeerderen via stek. Snijd met een scherp mes net onder de bladaanzet een niet-bloeiende scheut af, verwijder de onderste bladeren en halveer alle andere bladeren om de verdamping te verminderen. Zet de scheut 2 cm diep in een potje met zaai- of stekgrond en trek een plastic zakje over de pot; dit werkt als een kasje. Zet de pot op een schaduwrijke, beschutte plek. ▶ Pelargoniums houden van luchtige, neutrale tot kalkrijke grond die niet te nat wordt. Giet bij voorkeur aan de voet van de plant en niet op de bladeren. Ze kunnen prima tegen kortstondige droogte, maar verwaarloos ze niet. ▶ Zet de planten na half mei op een zonnige, licht beschutte plek. Knip gedurende het seizoen regelmatig de uitgebloeide bloemen eruit, dan blijven ze tot ver in de herfst doorbloeien. ▶ Zo onverwoestbaar als ze in de zomer zijn, zo kwetsbaar zijn ze in de winter. Dan hebben ze een lichte overwinterplek nodig die niet onder de 5 graden komt. Denk aan een trappenhuis of garage met daglicht. Zorg dat de planten in de winter niet uitdrogen, maar geef ze vooral niet te veel water. In het voorjaar groeien ze opnieuw uit.

22 LandIdee

landidee seizoen

ie in de zomer wel eens door de Alpen heeft gereden, kent ze vast wel. De balkons met bakken vol geraniums, die als een waterval over de rand hangen. Veelal met rode bloemen, maar soms ook in tinten roze of juist meer richting oranje. Maar de tijd dat je ze vooral in Zuid-Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Noord-ItaliĂŤ zag, ligt al lang achter ons. Inmiddels fleuren ze ook onze terrassen en balkons op, niet in de laatste plaats omdat ze zo lekker gemakkelijk zijn. Want ben je weinig thuis of heb je niet van die groene vingers, dan is dit je plant! Een keertje vergeten water te geven? Geen probleem, Pelargonium kan verrassend goed tegen droogte. Een plotseling bloedhete dag met de zon pal op je terras of balkon? Ook daar verblikt of verbloost deze plant niet van.

Verwarring Maar hoe zit het nou met die naam? De verwarring is ontstaan in de zeventiende eeuw. Toen werd deze plant voor het eerst

vanuit Zuid-Afrika meegenomen naar Europa. De botanici die zich over de fleurige nieuwelingen bogen, zagen in de bloemen wel enige gelijkenis met die van de Europese ooievaarsbekken; deze waren in Europa al langer bekend onder de naam Geranium en kennen we nu als de tuingeraniums, de vaste planten die het geweldig doen in borders. Vanwege de gelijkenis kregen de nieuwelingen dezelfde naam. Pas later, in de achttiende eeuw, ontdekten botanici wel degelijk verschillen en uiteindelijk kreeg de plant een nieuwe naam: Pelargonium. In de volksmond wordt hij echter nog altijd steevast geranium genoemd. En dan zijn er nog meer verschillen. De meeste tuingeraniums zijn winterhard en komen ieder voorjaar weer op, terwijl Pelargoniums doorgaans worden verkocht als eenjarige. Wat niet wil zeggen dat je de planten niet kunt overhouden, maar daar moet je dan wel even werk van maken. Tot slot zijn er geen blauwe Pelargoniums, een bloemkleur die je bij tuingeraniums wel veel ziet.

BALKONVREUGDE

Pelargoniums bloeien weelderig en gemakkelijk in een pot. Alleen in de winter hebben ze een beschutte, lichte plek nodig.

PELARGONIUM OF GERANIUM?

De planten uit het tuincentrum die wij vaak als geranium kennen, zijn meestal Pelargoniums. Je vindt ze bij de eenjarige perkplanten, naast andere kleurrijke eenjarigen voor potten, kuipen en hanging baskets.

LandIdee 23

ELK JAAR KOMEN ER NIEUWE CULTIVARS BIJ.

KLEINE ZUSJES

’Lotta Lundberg’ en ’Frou Frou’ zijn zogeheten Angel Pelargoniums. Deze blijven doorgaans wat kleiner. Een aanrader voor warme zomeravonden zijn cultivars als Mosquitaway Lizzy, die sterk naar citroen geuren en zo muggen op afstand houden.

24 LandIdee

landidee seizoen

1 ’FROU FROU’ - Kleinbloemige Pelargonium met gevulde, roze bloemen. 2 ’KLEINER LIEBLING’ - Deze historische miniatuur Pelargonium bestaat al sinds ongeveer 1890. 3 ’DAMILOLA’ - Deze miniatuur uit de Stellar groep bloeit in een spectaculaire kleur magenta. Het blad is lichtgroen. 4 ’FRINGED JER’REY’ - Een Angel Pelargonium met kleine, paarse, gerafelde bloemen. Niet algemeen verkrijgbaar. 5 ’ANNSBROOK BEAUTY’ - Angel Pelargonium met sierlijke bloemen en een frisse citrusgeur. 6 ’PINK PANDORA’ - Een tulpbloemige cultivar met glanzend loof. 7 ’CAPTAIN STARLIGHT’ - Ook een Angel Pelargonium, nu met lila en witte bloembladeren. 8 ’LOTTA LUNDBERG’ - Stellar Pelargonium met paarsroze bloemen.

Europese carrière Overigens beschreef Carl Linnaeus in de achttiende eeuw al twintig soorten waarvan hij er enkele ook ‘geranium’ noemde. En reeds in 1870 verscheen er een Engelse tuincatalogus met daarin 604 ‘soorten’ Pelargoniums, waaronder 20 hangende, 220 bontbladige en 43 gevuldbloemige. Het mag duidelijk zijn dat de plant al snel zeer geliefd was. Het is grappig dat de plant, die zijn oorsprong vindt in Zuid-Afrika, in Europa stevig is omarmd en soms zelfs wordt gezien als onderdeel van het cultuurgoed. Niet alleen worden de hanggeraniums ook wel Oostenrijkse geraniums genoemd, de

Zwitsers hebben Pelargonium uitgeroepen tot nationaal symbool. De Franse geraniums hebben in zoverre met Frankrijk te maken, dat kwekers in dit land deze Pelargonium ontwikkelden: een struikachtige plant met fluweelzachte, veelal effen groene bladeren en veloursachtige bloemen in prachtige kleuren. Die variëren van zacht lila tot dieppaars en van felroze tot donkerrood. Ook zijn er vormen met meerkleurige bloemen.

Kleur en geur Zoals gezegd bestaan er van Pelargonium verschillende vormen. De hanggeraniums in de balkonbakken zijn afkomstig uit de

Pelargonium kent veel soorten en cultivars. Hoewel de keus bij tuincentra groot is, zoek je misschien een specifieke cultivar. Kwekerijen met een ruim assortiment zijn onder meer fuchsiakwekerij.nl, kwekerijmorningglory.nl en kwekerijgommer.com

KLEURENEXPLOSIE

De spetterende ’Happy of New Life’ zal je niet snel ontgaan.

LandIdee 25

1 ’ARISTO BEAUTY’ bekoort met dichte bloemen met een delicaat wit randje. 2 PELARGONIUM GIBOSSUM ruikt ’s nachts naar marsepein. 3 ’MRS SALTER BEVIS’ is een pelargonium die zich mooi vertakt. 4 ’KEWENSE’ is een oude hybride (uit P. zonale en P. inquinans) die in 1932 werd gevonden in Kew Gardens. 5 ’ANGELEYES BICOLOR’ bloeit rijk met kleine bloemen. 6 ‘WESTDALE APPLEBLOSSOM’ heeft bloemen die aan roosjes doen denken. Volgende pagina: 7 ’UNICORN ZONARTIC FAIRY’ Bij een poging om een geel bloeiende Pelargonium te kweken, ontstond deze zogeheten Unicorn Zonarctic serie. 8 ’VECTIS SNOW’ Deze cultivar uit de Stellar Groep heeft sierlijke stervormige, halfgevulde bloemen. 9 ’VOODOO’ De bloedrode bloemen van deze cultivar hebben een zwart hart wat de plant een heel bijzondere uitstraling geeft.

Geranium Peltatum Groep. Deze hebben gladde blaadjes met een wasachtig laagje, waardoor ze goed tegen zon en droogte kunnen. Maar ook op een plekje in de halfschaduw zal hij goed bloeien. En als je af en toe de uitgebloeide bloemen eruit haalt en om de paar weken wat plantvoeding bij het gietwater doet, blijft hij de hele zomer tot ver in de herfst bloeien. Dan is er ook de grote groep struikvormige geraniums (Pelargonium Zonale Groep), die vooral herkenbaar is aan het ronde, niervormige blad met vaak een mooie bladtekening. Je zou hem zo kunnen verwarren met de Franse geranium, maar de bloemen zijn duidelijk kleiner. Ze kunnen enkel

26 LandIdee

of gevuld zijn en geuren vaak heerlijk. Geurbommetjes, maar dan via hun blad, zijn de geurgeraniums zoals Pelargonium graveolens (rozengeur), P. crispum (citroen) of P. tomentosum (pepermunt). Maar er zijn ook geurgeraniums met vleugjes kaneel, sinaasappel, appeltjes, nootmuskaat of ananas. De eerste Pelargoniums die naar Europa kwamen hadden waarschijnlijk ook sterk geurende bladeren. Die waren toentertijd zeer geliefd bij de hogere kringen (die de dure planten konden betalen) om nare luchtjes uit kastelen en buitenverblijven te verdrijven. De geur komt vrij bij licht kneuzen of als je over de bovenzijde van het blad wrijft.

Op tafel Pelargonium op je bord of in je glas? Ook dat kan. Het meest hiervoor geschikt zijn de geurgeraniums; die hebben immers de meeste smaak. Je kunt zowel de bloemen als de blaadjes gebruiken. Vries bijvoorbeeld gesnipperd blad in een ijsblokjeshouder in en gebruik ze in een glas water, vruchtensap of ijsthee. Je kunt de bladeren ook gebruiken om kruidenboter, cake of een vinaigrette op smaak te brengen. Ook zouden de blaadjes een anti-bacteriële werking hebben en werkt een bad met blad van geurgeraniums ontspannend. Kortom: met Pelargonium kun je alle kanten op, van balkon tot bord tot bad.

landidee seizoen

BLOEMEN IN ALLE VORMEN: STERREN, ROZEN EN TULPEN.

LANG MOOI

Zet Pelargoniums in een luchtige potgrond die niet te lang nat blijft. En voorkom dat de grond helemaal uitdroogt; dan blijven ze lang mooi.

LandIdee 27

ZACHTE SIER

Deze prachtige decoratie is snel gemaakt. Zet Pelargoniums als snijbloemen in eenvoudige glazen of flesjes en plaats die in een metalen mandje. Wikkel er enkele ranken omheen en leg er wat kiezelstenen bij. Let wel: Pelargoniums gaan op de vaas niet lang mee.

28 LandIdee

landidee seizoen

NOSTALGISCH

Ook een idee: niet als snijbloem, maar met kluit en al in een pot met water als vrolijke decoratie. Kiezels houden de kluit op zijn plaats. Niet de ideale groeiomstandigheden voor Pelargonium, maar leuk voor een kortstondige decoratie.

GELIEFDE GERANIUM

SPETTERENDE KLEUREN Pelargoniums doen het niet alleen heel goed in een bak op balkon of terras. Ze lenen zich ook prima om in decoraties of bloemstukken te verwerken.

LandIdee 29

ZINK

Een rondje schuur levert soms leuke vondsten op. Hier zijn aan een gaasrek drie zinken potjes, gevuld met klein blijvende Pelargoniums, bevestigd. Je kunt het tafereel net zo aanvullen als je zelf wil, afhankelijk van wat je hebt gevonden.

’VIVA ROSITA’ Deze Pelargonium heeft bloemen als een roosje in miniatuurformaat.

WIT HART

De bloemen uit de Bermuda serie hebben een opvallend wit hart. Deze roze heet ’Soft Pink’.

30 LandIdee

landidee seizoen

ZOETE KOPJES

In kleine kopjes of kommetjes krijgen bloemen die bijna uitgebloeid zijn een nieuw leven als kleurrijke tafeldecoratie.

EEN TWEEDE LEVEN ALS TAFELDECORATIE. LandIdee 31

Pelargonium ’Pukin Kili’

Pelargonium echinatum ’Atomic’

RUIME KEUS IN BLOEMEN EN BLADEREN.

INGEBLIKT

Omdat Pelargoniums zo weinig veeleisend zijn, zijn ze perfect voor oude blikken en mokken (wel onderin een gat boren zodat het overtollige water weg kan lopen). Leuke toevoeging zijn de kleine naambordjes aan een stukje draad. Gebruik daarvoor bij voorkeur watervast papier en een merkstift.

32 LandIdee

landidee seizoen

SIERBLAD

Meng verschillende soorten Pelargoniums in een mandje of schaal. Mooi met de cultivar ’L’Elegante’, die klimopachtig blad heeft.

LandIdee 33

AROMAEXPLOSIE OP JE BROOD

Frambozen-pelargonium marmelade Voor 4-5 potten

INGREDIĂ&#x2039;NTEN 500 g geleisuiker (2:1), bloemen en bladeren van gedroogde geurpelargoniums (bosjes binden, omgekeerd een week ophangen), 1 kg frambozen (gewassen en gesorteerd), 1 vanillestokje

34 LandIdee

BEREIDING SUIKER Meng de geleisuiker met de Pelargonium. Doe daarvoor laagjes van 2 cm suiker en 2 cm gedroogde bloemen en bladeren in een grote weckpot. Herhaal dit tot de pot vol is. Laat het geheel twee weken staan tot de suiker sterk geurt.

BEREIDING MARMELADE Maak de frambozenmarmelade volgens de aanwijzingen op de verpakking (2:1 of 1:1). Doe de frambozen en de suiker in een grote pan en meng ze goed door.

Snijd het vanillestokje open en schraap het merg eruit. Doe het stokje en het merg bij de frambozen en suiker, breng het mengsel onder voortdurend roeren aan de kook en laat het exact 3 minuten zachtjes pruttelen. Verwijder het vanillestokje. Doe de marmelade in voorbereide, schone potten met schroefdeksel. Draai de potten stevig dicht en zet ze 10 minuten ondersteboven. Voorbereidingstijd: circa 15 minuten Wachttijd suiker: 2 weken

Productie en tekst: Kati Hofacker Styling: Anita Rieder Vertaling: Sylvia Emonts Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Birgid Allig, Shutterstock Locatie www.gaertnerei-angermaier.de

GELIEFDE GERANIUM

12x LandIdee VOOR € 54,95

LandIdee staat boordevol tips en ideeën voor iedereen die wil genieten van het binnen -en buitenleven. Elk nummer is geïnspireerd op een seizoen en besteedt veel aandacht aan natuur, feelgood, cultureel erfgoed, tuinieren, koken, interieur en gezondheid.

ESTÉE STROOKER KOOKT VAN EIGEN BODEM

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

NOSTALGISCH KERSTINTERIEUR

VOORPRET MET PRILLE BLOEIERS

VOOR KOUDE DAGEN

* Stevige winterkost * Feestkoekjes * Quiche & hartige taart

ZELF VERBOUWD

01902

Gezonde zuurkool

Heerlijk najaar!

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

01906

maart / april 2020 Nr 2 | € 6,95

nr 6 | Oktober / November 2019

Eindeloze zomeravonden!

mei / juni 2020 Nr 3 | € 6,95

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

DE LEUKSTE DECO-IDEEËN VOOR IN HUIS KEUKENGEHEIMEN

Lekkere gerechten zonder vlees

GEZELLIG TERRAS

OMRING JE MET VROLIJKE BLOEMEN

SFEERVOL WONEN

Canadese parel op Brabants landgoed

TOPRECEPTEN

Van Pascale Naessens & Donna Hay

HERGEBRUIK

Nostalgische vondsten in een nieuw jasje

WOONINSPIRATIE

Knusse boerderij met speelse elementen

Ga voor dit abonnement en andere aanbiedingen naar: landidee.mijntijdschrift.net Het abonnement is tot wederopzegging. Opzeggen van het abonnement is eenvoudig en kan per maand. Cadeauabonnementen stoppen automatisch.

02003

KLEINE GELUKSMOMENTJES

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

02002

nr 3 | mei / juni 2020

HEERLIJKE LENTEBLOEMEN

THUIS GENIETEN

*Asperges, de allerlekkerste voorjaarsgroente *Wereldse recepten van Ronald Giphart

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

02001

nr 2 | maart / april 2020

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

01907

nr 1 | februari / maart 2020

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

nr 7 | december / januari 2019-2020

BIJNA LENTE!

CREATIEF

HERFSTRECEPTEN

LandIdee

BIJZONDER WONEN

De oppassers van Slot Loevestein

Zo haak je een cactus

01905

CREATIEF

INSPIRATIE

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

WOLLIG WARM

Muts, sjaal en wanten om zelf te breien

Pakhuis van de walvisvaart

LandIdee

✴

VERSIER JE HUIS VOOR KERST

BIJZONDER WONEN

Wonen in een scheef monument

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

nr 5 | Augustus / September 2019

februari / maart 2020 Nr 1 | € 6,95

PRIL GELUK MET LIEVE BOLLETJES

Stijlvolle decoraties met sneeuwbes

Cosy Christmas

01904

NAAR BUITEN

Wintertuin voor vogels

Tijd voor een picknick!

LandIdee

SAMEN AAN TAFEL

WANDELEN OVER DE VELUWE

Zo breng je kleur in je interieur

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

✴ Zo bak je een kerststol ✴ Ultieme borrelhapjes ✴ Feesttoppers van Donna Hay

Zonnige recepten met tomaat

Oktober / November 2019 Nr 6 | € 6,95

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

Lekkere lichte maaltijdsalades

LANDELIJK LIMBURG

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

02003

LandIdee

December / januari 2019-2020 Nr 7 | € 6,95

nr 4 | Juli / Augustus 2019

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

nr 3 | mei / juni 2020

KLEINE GELUKSMOMENTJES

nr 2 | Maart / April 2019

PRACHTIG LIMBURG

Eindeloos wandelen over holle wegen

Happy spring!

LandIdee

BIJZONDER AMBACHT

Knusse boerderij met speelse elementen

Augustus / September 2019 Nr 5 | € 6,95

ROMANTISCH VOETVEER OVER DE LINGE

Brabantse lavendelolie WOONINSPIRATIE

01901

THUIS GENIETEN

*Asperges, de allerlekkerste voorjaarsgroente *Wereldse recepten van Ronald Giphart

Bye bye winterblues!

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

GEZELLIG TERRAS

Lentekuur voor je lichaam

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

GENIETEN VAN DE ZOMERTUIN OMRING JE MET VROLIJKE BLOEMEN

GROENE APOTHEEK

LandIdee

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

Juli / Augustus 2019 Nr 4 | € 6,95

nr 1 | Februari / maart 2019

for Christmas!

01807

01806

LandIdee

mei / juni 2020 Nr 3 | € 6,95

VOLOP VOORJAARSRECEPTEN

Met asperges, bladerdeeg en lamsvlees

Van studentenhuis naar sfeervolle benedenwoning BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 6 5

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 6 6 5

nr 6 | Oktober / November 2018

Wonen in een oude slagerij

nr 7 | december / januari 2018-2019

BIJZONDERE VERBOUWING

CHARMANTE VILLA

Kleurrijk & uitbundig interieur

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

Heerlijk herfst! Coming home

Lavendelpluk in de Limburgse heuvels

ZELF MAKEN VOOR PASEN

* Fluweelzachte toetjes van Donna Hay * Stamppotten van Werner Drent * De kunst van theezetten

BLOEMSCHIKKEN

Maart / April 2019 Nr 2 | € 6,95

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

TROOST OP KOUDE DAGEN

Zo maak je zelf de mooiste boeketten

BUITENLEVEN

Februari / maart 2019 Nr 1 | € 6,95

LandIdee

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

December / januari 2018-2019 Nr 7 | € 6,50

LandIdee

Oktober / November 2018 Nr 6 | € 6,50

DE NATUUR IN HUIS

Niets zo heerlijk als een wandeling door de natuur. Hoe leuk is het om dan ook de natuur binnenshuis terug te laten komen. MADE heeft voor de zomercollectie van dit jaar samengewerkt met het Natural History Museum. De collectie is geïnspireerd op originele illustraties van flora en fauna van toponderzoekers. De illustraties zijn getransformeerd tot mooie wanddecoraties. Ga voor een schitterende walvis, een tropische toekan of een prachtige plant (die wél overleeft zonder dat je water hoeft te geven).

www.made.com

VERHALEN UIT DE VOLKSTUIN

Volkstuinen zijn populairder dan ooit. Hoe komt het dat volkstuinders zo verzot zijn op hun stukje van de wereld? In ‘Volkstuinverhalen’ vertellen tuinders enthousiast over natuurlijk tuinieren, de terugkeer van inheemse planten en het plezier van eten van eigen grond. Over de onzin van ‘on’ in onkruid, omdat ze juist graag koken met brandnetel en zevenblad. Over hun duurzame escape uit het drukke stadsleven. Kortom, alles over het reilen en zeilen in een volkstuin komt aan bod in dit boek. Volkstuinverhalen - Over het groene stadsleven Suzanne de Boer en Marieke de Geus, 192 pagina’s, prijs € 21,95. KNNV Uitgeverij, ISBN 9789050117401

Water geven op zonne-energie

MILIEUBEWUSTE BROODZAK

Neem jij ook elke dag je brood mee in een plastic zakje? Hartstikke zonde, want dat zakje wordt weer weggegooid. PointVirgule heeft daarom een herbruikbare broodzak van 100% biologisch katoen ontwikkeld. Niet alleen je boterham met kaas of zondagse croissantje kan erin, de broodzak is ook geschikt voor groente en fruit. De zak kan dicht met een sluitkoord en de kruimels schud je er zo uit. De zak kan ook met de hand gewassen worden of op lage temperatuur mee in de wasmachine. De broodzak is verkrijgbaar in verschillende formaten bij de huishoudspeciaalzaak en via webshops. Ga voor meer informatie naar www.point-virgule.nl

36 LandIdee

Water geven zonder kraan, zelfs als je een paar dagen van huis bent? Gardena heeft een watergeefsysteem ontwikkeld dat op zonne-energie werkt, geheel zonder stekker of waterkraan. Dit druppelsysteem is ideaal voor planten op het balkon of het terras. De AquaBloom is geschikt voor maximaal 20 planten en het water komt uit een reservoir zoals een teil, emmer of regenton. De set bestaat uit een basisunit met zonnepaneel, oplaadbare batterijen, pomp, waterslang en druppelaars. De slang met druppelaars leg je langs de wortelkluit van de planten. Vervolgens kun je heel makkelijk zelf instellen wanneer en hoe lang jouw plantjes water krijgen. www.gardena.com

landidee nieuws

Opgeruimd!

Ben je de chaos in je keukenkastjes beu? Joseph Joseph introduceert nu handige voorraaddozen en een praktische bestekorganiser. Met de voorraaddozen maak je gebruik van elke centimeter kastruimte, niet alleen op, maar ook onder de plank. Je kunt kiezen voor voorraaddozen met een inhoud van 900 ml of 1,3 l. De bestekorganiser heeft vakken naast en boven elkaar, zodat de hele bestekset erin kan. De artikelen van Joseph Joseph vind je in kookwinkels en online op www.fonq.nl

Thee van Brabantse bodem

Theeliefhebber Johan Jansen keek tien jaar geleden zijn ogen uit tijdens een reis door China. Hij viel van de ene verbazing in de andere; zo zag hij dat groene, witte en zwarte thee allemaal worden gemaakt van de blaadjes van één plant, Camellia sinensis. Johan besloot daarom deze plant zelf te gaan kweken in Zundert met als motto ‘let’s make tea local’. Inmiddels heeft hij 120 smaken en de provincie Noord-Brabant heeft aan Johan de Agrofoodpluim uitgereikt. www.teabyme.eu

PORTRET VAN HET BOERENLEVEN

Melken, hooien, inkuilen, grasmaaien: het hoort er allemaal bij op het boerenbedrijf. In het boek ‘De geur van hooi’ vertelt journalist Tialda Hoogeveen aan de hand van het levensverhaal van Friese veeboer Siebe Peenstra over de grote ontwikkelingen in de landbouw van de twintigste eeuw. Siebe hield sinds zijn trouwdag dagboeken bij over zijn familie, maar ook over de intrede van de melkmachine, de tractor en de intensivering van de landbouw. De geur van hooi - Tialda Hoogeveen, 336 pagina’s, prijs € 22,99. Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 978 94 004 0576 9

Foto: Wim Hollemans

Foto: Marycke Naber

NAAR DE STAD

MOOISTE WANDELING VAN 2020

Een bijna volledig onverharde weg die door het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug, over de Holterberg, landgoed De Noetselerberg en de Nijverdalse Berg slingert. Dit is de mooiste wandelroute van 2020: Wandelsporen Holten Nijverdal. De wandelroute van 17 kilometer lang is door wandelaars zelf uitgekozen als favoriet. Bijkomend voordeel: de route is goed te bereiken met de trein. Op www.wandelzoekpagina.nl kun je de wandelroute gratis downloaden.

De Stichting Onderzoek Scholekster meldt dat de scholekster, die van oudsher aan de kust en in weilanden broedt, steeds vaker zijn nestje in de stad maakt. Het advies luidt broedende vogels niet te verstoren. De scholekster leeft van wormen en emelten, dus is het ook van belang om je gazon goed te verzorgen. Op die manier kunnen ook de kuikentjes van de scholekster overleven. Foto: Ellen Sandberg

LandIdee 37

Alles voor een positief verschil. Voor je huisdier, voor jou en de planeet. yarrah

Lekkere diervoeding van de allerbeste en dus biologische kwaliteit, zonder de natuur onnodig te belasten.

WWW.YARRAH.COM

Sfeervol & verantwoord Smeltvuur® met kaarsresten bijvullen

SIERKASSEN & PRIËLEN

Hobbykassen in vele soorten en maten

Ook voor u hebben wij de juiste hobbykas, tuinschuur, overkapping of tuinscherm. Kijk voor uw model op onze website. Informeer ook naar de mogelijkheden voor een eigen o ntwerp. Alle prijzen incl. BTW, fundatie en plaatsing.

Tuinkamer met dakramen en brede deuren

Tel. 070-8080160 | www.smeltvuur.nl

BEZOEK WONZE SHO ROOM IN EN WATERING

www.batisthobbykassen.nl

landidee column

KOOS DEGELING houdt van de natuur én van schrijven. Als echte vogelaar speurt hij vooral naar vogels en eenden, en schrijft hij daarover en over andere dieren in LandIdee.

Zeldzame dwaalgast Als je het woord niet kent, klinkt het als de benaming voor iemand die constant loopt te suffen en te dolen. Voor mij als kind echter, was het een toverwoord met dezelfde uitwerking als suiker voor een adhd’er. Een dwaalgast is een vogel die hopeloos verdwaald is en ver buiten zijn normale leefgebied is beland. Als jonge vogelaar sloop ik onophoudelijk door kreupelhout en rietkragen op zoek naar zo’n dwaalgast en dan natuurlijk het liefst een zeldzame dwaalgast. Aan de boorden van het IJsselmeer, tussen de honderden dagelijkse dobberaars zoals meerkoet, kuifeend en tafeleend, spotte ik een eend met afwijkend verenkleed. Met de verrekijker gericht op de vogel, bladerde ik ondertussen in mijn vogelboek. Ik hield stil bij een afbeelding van een vrouwtjeseend, keek door de verrekijker en vervolgens weer naar de afbeelding. De kleur, de strepen, het profiel, alles kwam overeen. De adrenaline schoot door mijn lijf, ik had een zeldzame dwaalgast in de kijker. Normaal gesproken alleen te vinden op een klein aantal plekken aan de zuidrand van Europa, maar nu in mijn eigen dorp: de witkopeend. Dit was het moment waar ik altijd naar had uitgekeken en ik wilde het zo lang mogelijk vasthouden.

Foto’s: Shutterstock

De kop werd hoog in de lucht gestoken, waarbij de diep roodbruine veren aan de zijkant van hun kop als een kraag opgezet werden.

Als een scherpschutter bleef ik de witkopeend volgen terwijl zij tussen de locals zwom. Met de adrenaline nog in het lijf, verwachtte ik spektakel van deze exoot: onorthodoxe jachttechnieken, ongeëvenaarde vliegbewegingen, grillig temperament. De verwachtingen waren hoog, maar in werkelijkheid poetste ze achteloos haar veren, nam een duikje naar voedsel en dronk een slok water. Nadat ze zich liet opjagen door een boerse meerkoet, viel mij op dat de eend eigenlijk best een nietszeggend uiterlijk had. Overwegend bruin, met wat witte veren op de kop. De volgende tien minuten bleef de snavel tussen de veren en hield ze de ogen gesloten. Ik liet de verrekijker zakken en zocht in mijn vogelboek naar spectaculaire feiten over de witkopeend, maar vond er geen. ‘Maar een zeldzame dwaalgast is het’, bevestigde ik nog eens aan mezelf. Ik greep de verrekijker opnieuw en vond de witkopeend nog steeds op dezelfde plek, zij dobberde verder met de snavel diep in de veren weggestopt. Langzaam verschoof mijn blik naar twee futen die naast de eend zwommen. De fuut echter, is geen dwaalgast, hij blijft het hele jaar. Zelfs in de sloot bij mijn ouderlijk huis zitten ze. Kortom, een veelvoorkomende standvogel. Maar deze futen grepen mijn aandacht. Met uitgestrekte nek en de kop vlak boven het water, zwommen ze naar elkaar toe en op tien centimeter afstand hielden ze plotseling halt. De kop werd hoog in de lucht gestoken, waarbij de diep roodbruine veren aan de zijkant van hun kop als een kraag opgezet werden. In ritme en om de beurt legden de futen een veertje op hun rug recht en tussendoor bewoog hun kop van links naar rechts. De verbinding werd verbroken toen beide vogels zich abrupt omdraaiden, wegzwommen en tegelijkertijd onder water doken. Ik hield mijn verrekijker gericht op het lege wateroppervlak en wachtte op wat ging komen. De futen kwamen, met waterplanten in hun snavel, boven. Ze zwommen naar elkaar toe. Maar nu werd er geen afstand gehouden en met heftig watergetrappel duwen ze zich tegen elkaars borst omhoog. Beide lichamen kwamen volledig boven water, waarbij ze elkaar hun waterplanten aanboden, ondertussen dansend op het wateroppervlak. Ademloos aanschouwde ik het ritueel, totdat het net zo plotseling ophield als het begon. De hoofdrolspelers gingen op in de massa van meerkoet, kuifeend, tafeleend en de verdwaalde witkopeend. Maar in mijn vogelboek, waar ik voorheen wegdroomde bij de dwaalgasten, was het vanaf die dag de doodgewone fuut die mijn onbetwiste favoriet was.

LandIdee 39

UITERLIJK

Het Friese roodbonte vee is over het gehele lichaam rood/wit gevlekt. De rode en de witte vlakken zijn scherp begrensd. De koeien hebben in verhouding een vrij lang lichaam, een adellijke kop en een paar sterke poten. Ze zijn geschikt voor zowel de melkproductie als de vleesproductie, een dubbeldoel ras.

40 LandIdee

landidee reportage

De Friese roodbont

NIEUWE KANSEN VOOR DE DUBBELDOEL KOE

Tweehonderd jaar geleden bestond de Friese veestapel uit een variatie van vele uiterlijkheden, maar roodbonte dieren hadden de overhand. Onder invloed van de grote vraag uit het buitenland naar uitsluitend zwartbonten daalde het aantal roodbonte koeien snel. Het is te danken aan enkele eigenzinnige boeren dat de Friese roodbonten behouden zijn gebleven. Tekst en fotografie: Jan Smit/dierenbeeldbank

n de negentiende eeuw stonden de Friese koeien wereldwijd bekend vanwege hun hoge melkproductie. Sommige Friese fokkers hadden een voorkeur voor roodbonte dieren, anderen voor zwartbonte. Invloeden van buitenaf bepaalden uiteindelijk hoe de koeien eruit kwamen te zien. Amerikaanse importeurs beschouwden namelijk alleen zwartbonte dieren, geboren uit twee zwartbonten, als fokzuiver. Roodbont zagen ze als niet raszuiver en lieten ze links liggen. Het Nederlandse Rundvee Stamboek (NRS) besloot in 1904, onder invloed van Amerikaanse kooplieden, geen roodbonte dieren meer te registreren. Dit beleid had tot gevolg dat steeds meer boeren overstapten op zwartbonte koeien. Naast de NRS bestond er ook het Friese Rundvee Stamboek (FRS). Ook zij hadden een sterke voorkeur voor zwartbonten, maar ze schreven de roodbonten niet geheel af. Ze werden onder de naam ‘Fries Roodbont’ in een hulpstamboek ingeschreven. De laatste was ‘Vondeling’, geboren uit twee zwartbonte ouders. De opvallende naam was niet toevallig gekozen. Het kwam nog al eens voor dat uit twee zwartbonten een rood kalf geboren werd. Omdat dit door de boeren met een zwartbonte veestapel als een brevet van onvermogen werd gezien, moest het rode kalf worden verdonkeremaand, te vondeling gelegd. Met een beetje geluk kreeg de vondeling een plekje in een andere stal.

Jildau en Krokus op é Heide Anno 2020 wordt het Fries roodbonte ras gehouden door enkele melkveehouders en hobbyboeren. Hobbyboer Teade de Jong uit het Friese Bakkeveen houdt momenteel twee koeien ‘Jildau op é Heide’ en Krokus op é Heide’. Hij begon twintig jaar geleden met koe ‘Blomke’ en is sindsdien helemaal verknocht aan het Fries roodbonte vee. “Het zijn fantastische, niet al te grote en vooral lieve koeien. Ik grijp bewust terug naar sperma van stieren met ‘oud bloed’ uit de jaren 70 van de vorige eeuw. Je krijgt, net als vroeger, mooie stevige en compacte dubbeldoel koeien. In het verleden gingen onze stiertjes naar een handelaar, die de dieren doorverkocht naar de mesterij om uiteindelijk te worden geslacht. Tegenwoordig houd ik één stiertje aan, dat ik laat slachten en eindigt in onze eigen diepvries. Het duurde even voordat ik het aandurfde mijn eigen dieren op te eten. Nu heb ik er geen problemen meer mee. Gelukkig maar, want je weet niet wat je proeft.” De Friese roodbont valt nog steeds onder de zeldzame en bedreigde huisdierrassen, maar de belangstelling groeit. Na een inventarisatie in 1993 bleek dat er nog maar zeventien raszuivere dieren over waren. Aanleiding voor de oprichting van de ‘Stichting Fries Roodbont Vee’, die de

roodbonten bij een groter publiek onder de aandacht wil brengen. De regelgeving van de overheid doet de roodbonten niet altijd goed. De fosfaat-wetgeving leidde ertoe dat er in twee jaar tijd veel roodbonten noodgedwongen zijn afgevoerd; een achteruitgang van 565 naar 340 geregistreerde dieren. Dat aantal is nu weer gestegen tot een kleine 600 dieren.

Minder melk, meer vlees De Nederlandse melkveestapel staat onder druk. Dat biedt misschien kansen voor de sterke oer-Hollandse dubbeldoelkoeien. Jonge veehouders kijken naar mogelijkheden om dubbeldoelkoeien, zoals het Fries roodbont, op hun bedrijf in te zetten. Dubbeldoel koeien geven minder melk dan een gangbare melkkoe, maar ze hebben meer vlees op de botten. De geboren stierkalveren zullen daarom meer opbrengen. De Friese roodbont is sterk, minder vaak ziek, vruchtbaarder en beter geschikt voor extensieve omstandigheden. Ook het ministerie van LNV ziet het belang van de originele Nederlandse koeienrassen waaronder de Friese roodbonten en beloont het gebruik van deze koeien met een premie van 150 euro per koe per jaar. Eindelijk een regeling waar de zeldzame Friese roodbont van profiteert.

Een roodbont kalf werd via de achterdeur verdonkeremaand, te vondeling gelegd.

LandIdee 41

‘IK WILDE ZÓ GRAAG BUITEN WONEN!’ ‘Een moestuin en een boomgaard met ganzen, eenden en kippen en ikzelf op mijn klompen achter de kruiwagen’, dat was de allergrootste droom van Lily de Boer. Het wonen in Haarlem ging haar steeds meer benauwen. Inmiddels woont ze al acht jaar in een monumentale boerderij in de Achterhoek. Haar 1 hectare grote tuin - uiteraard mét moestuin en boomgaard - is nu haar lust en haar leven. Tekst: Annemarie Görts Foto’s: Sietske de Vries

42 LandIdee

landidee tuin

LandIdee 43

44 LandIdee

landidee tuin

n de tuin van Dorth’ heet het paradijsje van Lily (52). Het is gelegen in de Kring van Dorth, een kern met slechts 270 inwoners in het Gelderse Lochem. Met haar toenmalige vriend kocht ze er in 2012 een honderd jaar oude boerderij in nog vrijwel originele staat. De stap om vanuit de Randstad naar de Achterhoek te verhuizen was een heel proces. Lily: “Mijn eerste tuintje had ik - na mijn studie - in Amsterdam. Later, in Haarlem, had ik een stadstuintje van 5 x 6 m maar deze werd al gauw te klein. Omdat het maar bleef kriebelen, ben ik naast mijn werk bij anderen gaan tuinieren. Bij mijn zus, bij mijn moeder, bij mijn schoonmoeder, bij

‘Deze appelbessen zijn echt superfood. Maar ik laat ze hangen voor de vogels want het is hier allemaal ecologisch en biodiversiteit.’ een kennis die een ongeluk kreeg.” Tot twee keer toe begon Lily in die tijd aan een cursus tuinontwerp maar maakte die niet af. Het verlangen om weer buiten te gaan wonen werd steeds groter en het stel besloot de stap te zetten. Dat duurde langer dan gedacht. “Zes à zeven jaar hebben we gezocht naar een plek om buiten te wonen. Uiteindelijk kozen we voor het oosten van het land, daar kom ik vandaan en hij had daar mooie jeugdherinneringen. Ik wist in die tijd van elk huis waar het te koop stond, hoe duur en hoe lang. Vaak werden er boerderijen verkocht via een kijkdag, vér boven de vraagprijs en voor ons te duur.” De kijkdag van de oude, gedateerde boerderij ‘De Nieuwe Haar’ in de Kring van Dorth lieten ze dan ook aan zich voorbij gaan. De dag erna sloeg de twijfel toe en belden ze toch de makelaar. “We mochten alsnog kijken,

hebben een bod gedaan en dat werd geaccepteerd. Dit huis was echt voor ons!”

Aardperen Drie jaar lang was het stel bezig met de renovatie van hun boerderij. Om geld uit te sparen, deden ze zoveel mogelijk zelf. Toen strandde de relatie. Lily besloot om in de boerderij te blijven wonen om haar droom niet op te hoeven geven. “Dit is mijn doel, ik heb geen kinderen, ga niet op vakantie. Ik wilde hier echt niet meer weg. Ik had zo’n drive om dóór te gaan, de tuin is in die tijd echt mijn redding geweest”, aldus Lily. Om het hoofd boven water te kunnen houden, startte ze naast haar werk als docent biologie een Bed & Breakfast. Maar eerst legde ze samen met haar buurman nog snel een grote, natuurlijk ogende vijver aan achter de boerderij. “Deze vijver móest klaar zijn voordat ik de eerste gasten

zou ontvangen!” Het voormalige weiland achter de boerderij was toen al deels beplant, er waren inmiddels ook al kleurige borders, twee boomgaarden en een houtsingel. En de moestuin natuurlijk, want dat was Lily’s allereerste project. Na een kop koffie in de gezellige keuken, laat Lily me de tuin zien. Langs kleurige borders in een heerlijk nonchalante stijl lopen we naar de moestuin toe. Deze is 8 bij 20 m en oogt heel sfeervol. “Aanvankelijk was het een potager, een mooie moestuin met graspaden”, vertelt Lily. “Maar op een gegeven moment ga je toch wat praktischer denken dus het werd steeds meer rechttoe rechtaan. In jaar vier, toen

GROND VERBETEREN

Toen Lily met haar moestuin begon bestond deze voor het grootste gedeelte uit arme, schrale zandgrond. Om de grond te verbeteren wordt er elke winter een laag één jaar oude paardenmest doorheen gewerkt. Lily: “Daarnaast hebben we afgelopen winter voor het eerst winterrogge als groenbemester gehad. Deze is in maart ondergespit dus langzamerhand wordt de grond wel beter.”

LandIdee 45

in de lucht”, zegt hij opgetogen. En meteen daarna, omhoog wijzend: “Kijk dáár, een buizerd op jacht!” Ook Lily geniet enorm van de natuurrijke plek waar ze woont. Dat ze ecologisch tuiniert en met In de tuin van Dorth de biodiversiteit wil vergroten, wekt dan ook geen verbazing. Om plaagdieren te weren is elk bed in de moestuin omrand met knoflook. Aan de rand van de moestuin hebben vingerhoedskruid, goudsbloem, toorts en prikneuzen zich her en der vrolijk uitgezaaid. Dit oogt niet alleen erg gezellig, de bloemen lokken ook allerlei nuttige insecten. Achter in de moestuin staan allerlei vaste planten door elkaar heen, gewoon voor de sfeer. Hier staat ook een mooie kweepeer

mijn partner weg was, dacht ik ‘ik ga het niet redden om dit óók nog netjes te houden’.” De graspaden verdwenen, alleen die in het midden bleef over. Inmiddels heeft Lily hulp voor haar moestuin. Want heel toevallig kwam in die tijd Henk als vrijwilliger aangewaaid, vanuit Deventer komt hij meerdere keren per week naar ‘zijn’ moestuin gefietst. “In ruil voor groente onderhoudt Henk nu de moestuin. Hij bepaalt ook welke groente wáár komt te staan. Dit waren bijvoorbeeld allemaal aardperen”, zegt Lily, terwijl ze naar een bed vol bonen wijst. “Henk werd er gek van omdat aardpeer zich enorm uitbreidt, je raakt deze eigenlijk nooit meer kwijt. Dus heb ik na drie jaar eindelijk ermee ingestemd dat het hier wegging. Het staat nu daar, helemaal achterin.” Om snel een border te vullen had Lily in het begin ook aardperen in de siertuin gezet. Aardpeer ook wel topinamboer of knolzonnebloem genoemd - geeft niet alleen smakelijk knolletjes maar ’s zomers ook mooie, gele straalbloempjes aan stengels van wel 2,5 m hoog. “In die border ben ik drie jaar bezig geweest om de plant weer weg te halen”, lacht Lily. “Maar als groenten zijn aardperen makkelijk en superlekker! Met blauwe kaas en champignons, in de winter in de oven, mmmmm!”

46 LandIdee

‘Aanvankelijk was het een potager, een mooie moestuin met graspaden. Maar op een gegeven moment ga je toch wat praktischer denken.’ Nuttige insecten Heerlijk om met zo’n enthousiaste tuindame door haar moestuin te struinen! Lily wijst me op een lagere, wat zoetere rabarber met mooie rode stelen, laat me vroegdragende aardbeien proeven en oogst alvast wat kapucijners. “Mijn lievelingsgroente zijn jonge kapucijners en jonge tuinbonen, met alleen maar een beetje knoflook en olijfolie, en wat zout en peper. Oh, dat is zo lekker!”, zegt ze gelukzalig. “En dan alleen maar heel even koken zodat de ergste bite ervan af is.” Het hele jaar eet ze uit eigen moestuin. Ze haalt amper groenten uit de winkel, alleen wat moeilijker te telen gewassen zoals paprika en komkommer. Terwijl Lily me rondleidt, is Henk bezig met onkruid wieden. Hij geniet volop van deze heerlijke plek, zo prachtig gelegen in het Achterhoekse coulissenlandschap. “Vanmorgen zag ik de kievieten, buitelend

naast bramen, frambozen, bessenstruiken, gojibessen en rimpelrozen. De rozenbottels laat ze hangen voor de vogels, het kleinfruit is voor eigen oogst. “Sinds twee jaar maak ik van de bessen jam. Vorig jaar had ik ook héél veel druiven, daar heb ik jam van gemaakt maar dat is een beetje mislukt. Een soort sap is het geworden, veel te dun, maar wel erg lekker. Je moet er meer pectine bijgooien, geloof ik, om dat een beetje dik te maken.”

Eetbare bloemen Op de kop van de moestuin ligt de kruidentuin, klassiek ingedeeld met buxusvakken. Van de gevreesde buxusmot heeft Lily in haar tuin nog amper last, alleen in de zijtuin is een stukje buxushaag kaalgevreten. Om te voorkomen dat ze straks alle buxus kwijt is, probeert ze dit seizoen een huis-, tuinen keukenmiddel uit.

landidee tuin

LandIdee 47

BLIJ MET SNIJBIET Lily vindt snijbiet een geweldige groente. â&#x20AC;&#x153;Als je echt niet meer weet wat je moet eten, dan kun je altijd nog snijbiet nemen, want hier kun je de hele zomer van oogsten. Lekker om te roerbakken met een uitje, knoflook, appel en walnoot.â&#x20AC;?

48 LandIdee

landidee tuin

Regelmatig strooit ze lookschilfers over de buxushaagjes. Vanwege de knoflooksmaak zouden de rupsen van de buxusmot dan niet meer van de blaadjes eten. Hopelijk gaat het werken. De kruidentuin herbergt een grote variatie aan kruiden. En dat is niet zomaar, want Lily houdt erg van koken. Behalve de gebruikelijke keukenkruiden staat er onder meer oesterblad, Vietnamese koriander, kerrieplant, aardbeimunt en zoethoutgras dat lekker is in Indische of Thaise gerechten. Tussen de kruiden staan allerlei eetbare bloemen zoals roosjes, viooltjes en daglelies (Hemerocallis). Een vrolijk gezicht! De moestuin met kruidentuin wordt aan één kant begrensd door een houtwal, een verhoogde aarden wal begroeid met onder meer eiken, vlier, lijsterbes en krentenboompjes. Dergelijke houtwallen werden ooit aangelegd om de perceelgrens aan te geven en eventueel wild buiten het perceel te houden. Nog steeds vormt de houtwal hier de perceelgrens. Met de boer van wie de houtwal is, heeft Lily afgesproken dat zíj de houtwal onderhoudt. Alsof het werk in haar eigen tuin nog niet genoeg is! Ze verwijdert er de woekerende bospest en maait ’s zomers het pad dat boven over de houtwal loopt. Tuinbezoekers en B&B gasten kunnen via dit heerlijke, schaduwrijke pad naar achter wandelen om vervolgens uit te komen in de bloemenweide achter Lily’s boomgaard. Via gemaaide graspaden loop je hier tussen de wilde bloemen door. Heel idyllisch!

Drie loopeenden De nog jonge boomgaard - met kersen, appelbomen en een perenboom - wordt begrensd door een haag van appelbes (Aronia). Deze bloeit in het voorjaar met witte schermbloemen en geeft ’s zomers kleine, auberginekleurige bessen met een hoog gehalte aan antioxidanten en vitamine C. “Deze appelbessen zijn echt superfood”, aldus Lily. “Maar ik laat ze hangen voor de vogels, want het is hier allemaal ecologisch. Dus hier is van

‘Sinds twee jaar maak ik van de bessen jam.’

alles voor de vogels en de beesten.” Dat er regelmatig reeën en vossen door haar tuin lopen vindt ze een hele eer. En ze kan ook erg genieten van de egel die ze ’s zomers vaak voorbij ziet komen, als ze op het terras achter de boerderij zit. “Deze egel heeft een vast rondje. Hij komt hier langs gelopen en loopt dan door de tuin naar de singel toe. Vorig jaar was er ook altijd een muis, die volgde dezelfde route om een uur of zeven, als ik hier mijn wijntje zat te drinken. Leuk om te ontdekken dat ook dieren een vaste route hebben!” Door de tuin waggelen ondertussen de drie loopeenden die Lily vorig jaar aanschafte. Een leuk gezicht en ze eten meteen alle slakken in de borders op. Als we richting de grote vijver lopen, springen ze al kwakend in het water, opgejaagd door Lily’s nog jonge kat. Bij de vijver laat Lily me trots de kleurige bloemenwal zien, gemaakt van de aarde uit de vijver. Van oude stenen uit de boerderij is hier een grote insectenmuur/zitbank gemaakt. Allerlei insecten vinden hierin een schuilplek, net als padden, kikkers en salamanders. Op weg naar de lommerrijke

voortuin passeren we een grote schuur; met behulp van vrienden is Lily deze aan het renoveren. Een flinke en tijdrovende klus! Als deze sfeervolle schuur klaar is, wil Lily er workshops tuinontwerp en beplanting gaan geven en is deze te huur voor bijvoorbeeld trainingen. Maar eerst wil ze de opleiding Tuinontwerp afronden die haar op dit moment veel tijd kost. Wat een drive heeft deze dame! Ondanks tegenslag heeft ze haar droom toch kunnen verwezenlijken. Lily: “Ik wilde zó graag buiten wonen. Het huis is eigenlijk bijzaak, als ik hier in een caravan zou wonen dan zou ik het ook goed vinden.”

OPEN TUIN

Nieuwsgierig naar de tuin van Lily? Op 25 en 26 juli is de tuin te bezoeken tijdens het Tuinrondje Gorssel en verder op afspraak. Voor gasten van de B&B is de tuin altijd vrij toegankelijk. Meer info: www.tuinrondjegorssel.nl en www.indetuinvandorth.nl

LandIdee 49

In de keuken

PAS OP, BITTER: FRUIT EN MELKPRODUCTEN

Ananas, papaja’s en kiwi’s bevatten enzymen die melkeiwitten splitsen en zo een bittere smaak kunnen geven aan melkproducten. Deze vruchten kun je dan ook beter apart eten of pas heel kort voor het serveren met melk of yoghurt mengen. De enzymen hebben namelijk een tijdje nodig voordat ze de eiwitten gesplitst hebben.

Suikerzoete keuken Is je deeg voor gebak te zoet geworden? Een scheutje appelazijn of een theelepel citroensap kan het gebak redden, want het zuur daarin neutraliseert de zoete smaak. Een andere mogelijkheid is het vermeerderen van de hoeveelheid overige ingrediënten en dan meteen twee cakes, taarten of extra muffins bakken.

Bananen goed houden

Een rijpe banaan is het allerlekkerst, maar zo gauw deze overrijp is, is er niks meer aan. Om de tros bananen die je hebt gekocht, goed te houden kun je een stukje vershoudfolie rondom de steel wikkelen. Bij het rijpen produceert een banaan ethyleen, dat via de steel zijn weg naar buiten zoekt. Door de folie kan het gas niet ontsnappen, waardoor de rijping vanzelf langzamer gaat en je bananen dus langer goed blijven.

50 LandIdee

DUURZAAM INKOPEN

Zijn al die plastic zakjes bij de versafdeling in de supermarkt jou ook een doorn in het oog? In veel supermarkten kun je tegenwoordig dezelfde netjes kopen die ook in biologische en reformwinkels worden gebruikt. Ze zijn wasbaar en kunnen telkens weer opnieuw worden gebruikt. Natuurlijk kun je ook zelf een tasje meenemen.

landidee culinair

Rabarber schillen of niet?

De schil van rabarber is weliswaar eetbaar, maar vooral bij dikke of wat oudere stengels niet echt lekker. Bovendien bevat de schil oxaalzuren die de opname van voedingsstoffen in het lichaam verhinderen. Daarom kun je rabarber het beste altijd schillen, zeker als het gaat om grote stengels die al enkele dagen in de keuken liggen.

KNAPPERIGE PANEER

Heb je nog wat stengelui over? Die kun je heel gemakkelijk invriezen. Snijd daarvoor de stengels in fijne ringen, doe ze in een afsluitbaar bakje en zet ze in de diepvries. Laat ze voor gebruik ontdooien in de koelkast als je ze rauw wil gebruiken. In warme gerechten kun je ze direct uit de diepvries in de pan doen.

In de pan kan bloemkool soms een beetje bruin kleuren. De bloemkool smaakt hetzelfde, maar het ziet er minder apetijtelijk uit. De roosjes blijven mooi wit als je een schijfje citroen of een scheutje citroensap aan het kookwater toevoegt.

In plaats van paneermeel kun je ook zoute pretzels of -stengels gebruiken. Doe ze in een diepvrieszakje en rol ze met de deegroller fijn. Je hoeft dan minder zout te gebruiken in je te paneren gerecht, zoals schnitzels.

Kruidenzout

Maak je eigen kruidenzout door zeezout met verse kruiden naar keuze in de verhouding 1:2 te mengen. Laat het mengsel drogen op een bakblik. Wie wil kan ook nog de geraspte schil van een biologische citroen toevoegen, of een paar gedroogde paddenstoelen of gedroogde pepertjes of chilivlokken.

ZOETE BLOEMENKWARK

Als in de zomer alle weides in volle bloei staan, veroveren eetbare bloemen de keuken weer. Maak bijvoorbeeld een ontbijt met bloemen door 250 g magere kwark te mengen met 2 el melk en 4 el honing. Was een handvol verse (onbespoten!) madeliefjes, dep ze droog, hak ze grof en roer ze door de kwark. Voeg naar wens nog wat in stukken gesneden fruit toe. Wil je meer kleur? Voeg dan nog wat bloemen van andere eetbare planten toe, zoals komkommerkruid of viooltjes.

LandIdee 51

Vertaling: Sylvia Emonts Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Stockfood, Shutterstock, Hersteller

STENGELUI IN PORTIES INVRIEZEN

WITTE BLOEMKOOL

Gegrilde peren met honing, tijm en blauwschimmelkaas

Zoete verleiding

HONING IJverig vliegen de bijen van bloem naar bloem. Van de nectar die ze daar uithalen, maken ze iets heel lekkers: honing.

52 LandIdee

landidee culinair

Varkensrack met honing, kruiden en aardappels

LandIdee 53

m 500 gram honing te maken, moet een bijenvolk ongeveer 75.000 kilometer afleggen. De vlijtige insecten slaan hun verzamelde bloemennectar op in hun maagjes waar de nectar wordt verrijkt met enzymen, terwijl ze hun rijke oogst naar de korf vervoeren. De werkbijen onttrekken langzaam maar zeker vocht uit de nectar in de honingraten en zorgen ervoor dat de honing door fermentatie houdbaar wordt. Een kostbaar proces waaraan wij deze siroopachtige lekkernij te danken hebben.

Pizza met geitenkaas, vijgen, honing en noten Voor 2 pizza’s

Product uit de natuur Het harde werk loont: honing van onze inheemse bijen is een zuiver en onbewerkt natuurproduct dat dankzij de antibacteriële en ontstekingsremmende stoffen zelfs een oud bewaard natuurgeneesmiddel is dat helpt bij keelpijn, verkoudheid, maag- en darmklachten en kleine wonden. In de keuken wordt honing vooral gebruikt als zoetstof voor desserts, maar het verfijnde aroma past ook als glazuur of zoete saus in veel hartige gerechten.

SOORTEN HONING

Een honingsoort die vernoemd is naar een ingrediënt moet voor minstens 60 procent bestaan uit de nectar van de naamgevende plant. Een kleine selectie: KOOLZAADHONING: licht beige tot bijna wit met een fruitig-bloemige smaak. LINDEHONING: felgeel tot groengeel met het aroma van geneeskrachtige kruiden. PAARDENBLOEMHONING: goudgeel met een intense, bloemige smaak. DENNENHONING: roodbruine meeldauwhoning met een krachtig moutaroma.

54 LandIdee

INGREDIËNTEN Voor het deeg ½ blokje verse gist (21 g), 1 tl zout, ½ tl suiker, 400 g bloem, 1-2 el olijfolie, bloem om mee te werken Voor de topping 1 rolletje geitenkaas, 50 g walnoten, 4 vijgen, 60 g mascarpone, 1 eidooier, 60 g ricotta, zout, versgemalen peper, 1 tl gedroogde tijm, 2 tl tijm- of bloemenhoning om te bedruppelen

BEREIDING Los voor het deeg de gist op in 200 ml lauwwarm water en kneed er met de rest van de ingrediënten een soepel deeg van. Laat het deeg afgedekt 45 minuten op een warme plek rijzen. Verdeel het deeg in twee porties en rol deze op een met bloem bestoven werkblad uit tot ronde bodems. Bekleed twee bakblikken met bakpapier, leg de bodems erop en laat ze afgedekt nog een keer 15 minuten rijzen. Snijd voor de topping de geitenkaas in 10 plakken. Hak de walnoten grof. Was de vijgen, dep ze droog en snijd ze in vieren. Roer de mascarpone met de eidooier en de ricotta glad en breng het mengsel op smaak met zout en peper. Verwarm de oven voor tot 230 graden met boven- en onderwarmte. Strijk het mascarponemengsel over de bodems, leg de plakken geitenkaas en de vijgen erop en strooi de noten en tijm erover. Bak de pizza’s na elkaar elk circa 15 minuten in de oven. Haal ze uit de oven, bedruppel ze voor het serveren naar wens met honing. Voorbereidingstijd: 30 minuten Rijstijd: 1 uur Baktijd per pizza: 15 minuten

Gegrilde zalm met honing-sojaglazuur en radijsjes Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 800 g zalmfilet, 2 el honing, 4 el plantaardige olie, 2 el citroensap, 8 el sojasaus, versgemalen peper, 1 biologische citroen, plantaardige olie om te bakken, 1 bosje radijsjes, 2 lente-uien, 1 el fijngehakte dille BEREIDING Verwarm de grill voor. Was de zalm, dep droog en snijd de filet zonodig in vier stukken. Meng de honing met de olie, het citroensap, de sojasaus en de peper. Leg de zalm in een grote ovenschaal, giet de marinade erover en laat de zalm ongeveer 10 minuten trekken. Keer de filets tussentijds. Was de citroen onder de hete kraan en snijd hem in plakken. Leg de zalm en de citroenschijven in twee geribbelde grillschalen, bestrijk ze met olie en zet ze onder de hete grill. Keer ze af en toe en bestrijk ze telkens opnieuw met de marinade. Gril de zalm circa 10 minuten. Je kunt de zalmfilets ook in een grote grillpan bereiden. Maak ondertussen de radijsjes en de lente-uien schoon en snijd ze in dunne plakjes en ringen. Leg de zalm op een plank of bord en verdeel de citroenschijven en een deel van de radijsjes erover. Strooi er wat lente-ui en dille over en maal er naar wens peper over. Bestrooi de rest van de radijsjes met het fijngesneden groen van de lente-uien en geef dat apart bij de zalm. Serveer direct. Voorbereidingstijd: 25 minuten Gaartijd: circa 10 minuten

Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 2 geitenbouten (à circa 1 kg), 5 el olijfolie, zout, versgemalen peper, 6 takjes rozemarijn, 2 plakken biologische sinaasappel, 2 el vloeibare honing, 150 ml witte wijn Voor de gratin 700 g vastkokende aardappels, 1 teen knoflook, boter voor de vorm, 150 g slagroom, 150 ml volle melk, zout, versgeraspte nootmuskaat BEREIDING Een dag van tevoren: was de bouten en dep ze droog. Bestrijk ze met olie, strooi er zout en peper over, leg op elke bout een takje rozemarijn en zet de bouten afgedekt met folie een nacht op een koele plek. De volgende dag: verwarm de oven voor tot 175 graden met hete lucht. Bestrooi het vlees opnieuw met zout en peper, leg het op meerdere lagen aluminiumfolie en leg er een takje rozemarijn en een schijf sinaasappel op. Druppel er honing over, giet de wijn erbij en vouw de aluminiumfolie stevig dicht. Leg de pakketjes op een bakblik in de oven. Zet een ovenvaste vorm met heet water op de bodem van de oven en gaar het vlees circa 1 uur en 45 minuten in de oven. Het vlees is gaar als het van het bot valt. Schil ondertussen de aardappels, was ze en schaaf ze in dunne plakken. Wrijf de gepelde knoflook over de binnenkant van een ovenschaal, vet de schaal in met boter en leg de aardappelschijfjes erin. Meng de room en de melk, voeg zout en nootmuskaat toe en giet het mengsel over de aardappels. Zet de schaal ongeveer 1 uur op de bovenste richel in de oven tot de aardappels gaar zijn. Neem de bouten en de gratin uit de oven. Snijd het vlees in plakken en giet het braadvocht erover. Serveer er de gratin en eventueel boontjes bij. Voorbereidingstijd: 40 minuten Gaartijd: 1 uur en 45 minuten

Varkensrack met honing, kruiden en aardappels Voor 4 personen

INGREDIËNTEN Varkensrack met 4 ribben, 1 takje laurier (of blaadjes), ½ handje tijm, 2 tenen knoflook, zout, versgemalen peper, 6 el olijfolie, 800 g nieuwe aardappels, 3 el honing, 100 ml droge witte wijn, 1 el sojasaus, ½ tl gemalen komijn, ½ tl zoetepaprikapoeder, ½ tl rietsuiker, 1 el grof gehakte rozemarijnnaaldjes, ½ tl korianderzaad

BEREIDING Dep het vlees droog en leg het in een kom. Was het lauriertakje (of de blaadjes), dep ze droog en houd twee blaadjes apart. Was de tijm en schud droog. Pel de knoflook en snijd hem in plakjes. Meng de twee laurierblaadjes, de helft van de tijm, zout, peper en knoflook met 4 el olie en marineer het vlees 3 uur hierin. Keer het vlees af en toe. Verwarm de oven voor tot 150 graden. Haal het vlees uit de marinade, leg het in een hoge braadslede en braad het in ongeveer 1 uur in de oven gaar. Overgiet het vlees regelmatig met braadvocht. Verhoog de temperatuur van de oven naar 180 graden. Schil de aardappels, was ze en snijd ze in parten. Meng de honing met de wijn en sojasaus. Bestrijk het vlees met dit mengsel en bestrooi het met komijn, paprikapoeder, rietsuiker, peper, zout, rozemarijn en korianderzaad. Leg de aardappelpartjes rond het vlees, strooi er zout over, leg de resterende laurier erop en strooi de rest van de tijm erover. Bak het geheel nog 45 minuten en bestrijk het vlees in de tussentijd nog twee keer met het honing-wijnsojamengsel. Voorbereidingstijd: 30 minuten Marineertijd: 3 uur Gaartijd: 1 uur en 45 minuten

Gegrilde peren met honing, tijm en blauwschimmelkaas Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 4 peren, 1 el plantaardige olie, ½ citroen, 2 el olijfolie, 2-3 el bloemenhoning, ½ handvol tijm, 100 g gorgonzola BEREIDING Was de peren, wrijf ze droog, verdeel ze in vieren en snijd de klokhuizen eruit. Verwarm de grill of een grillpan en bestrijk die licht met olie. Pers de halve citroen uit en meng het sap met de olijfolie en 1 el bloemenhoning. Bestrijk de peren daarmee en gril ze in porties op het snijvlak tot de peren een mooi grillpatroon hebben. Spoel de tijm af, schud droog en ris de blaadjes van de takjes. Leg de peren op een bord en druppel de rest van de honing erover. Strooi de tijmblaadjes erover. Brokkel voor het serveren de kruidige gorgonzola erover. Lekker met vers witbrood. Voorbereidingstijd: 10 minuten Gaartijd: 10 minuten

HONING: ZOWEL LEKKER BIJ HARTIG ALS ZOET! LandIdee 55

Tekst: Anja Schallenmüller Vertaling: Sylvia Emonts Foto: Stockfood, Shutterstock

Geitenbout in honingrozemarijnjus met aardappelgratin

GENIETEN VAN ASPERGES Lekker, het is weer volop aspergetijd! Tijd om deze heerlijk aromatische groente thuis in de keuken te halen voor een klassiek of juist een nieuw gerecht. We selecteerden een paar smakelijke recepten. 56 LandIdee

landidee culinair Heerlijke, verse asperges. Het schoonmaken en schillen neemt wat tijd in beslag, maar dan maak je er ook de heerlijkste gerechten mee.

Witte en groene asperges zijn tegenwoordig - door de warmere winters - vaak al eerder dan de traditionele tweede donderdag van april verkrijgbaar.

LandIdee 57

Asperges worden gestoken uit de typische aardwallen op de aspergevelden.

Witte en groene asperges worden het meest toegepast in de keuken. Die laatste zijn het gemakkelijkst, want ze hoeven niet helemaal geschild te worden. Ook bestaan er paarse asperges.

ASPERGES ZOALS VROEGER: ZACHT EN MET EEN DUNNE SCHIL.

et is slechts enkele millimeters hoog en met het blote oog nauwelijks te zien: het hoopje aarde, waaraan een doorgewinterde aspergekweker herkent dat daar een asperge zit die klaar is voor de oogst. Vervolgens wordt wat aarde weggehaald en wordt vanaf de zijkant met een oogstmes ongeveer 25 cm onder de aarde de stengel afgestoken. En dat is meteen de verklaring waarom het oogsten ‘asperge steken’ wordt genoemd. Hoewel asperges al ruim 5000 jaar bekend zijn als groente en geneeskrachtig kruid in de piramide van Saqqara in Egypte zijn muurtekeningen gevonden van asperges bestaat de aspergecultuur in Nederland nog maar zo’n honderd jaar. Het begon ooit rond Bergen op Zoom, waarna het zich uitbreidde naar zuidoost-Nederland. Momenteel worden op veel meer plekken in Nederland asperges geteeld, maar de meeste komen nog steeds uit Limburg en Noord-Brabant. In België worden de meeste asperges gekweekt rond Mechelen.

58 LandIdee

Seizoensgroente Rond asperges hangt altijd een soort magie. Net zoiets als de eerste aardbei uit eigen tuin, of nieuwe aardappeltjes. Dat komt niet in de laatste plaats door hun volksnaam: het witte goud. Maar ook omdat het seizoen relatief kort is. Traditioneel begint het aspergeseizoen de tweede donderdag van april, en deze duurt tot 24 juni. Maar door onze steeds milder wordende winters zie je de asperges echter steeds eerder in de winkel liggen, soms zelfs al eind februari. De datum van 24 juni ligt echter wel vrij vast. De telers stoppen dan met oogsten om de planten de tijd te geven om te groeien, zodat ze nieuwe energie kunnen opdoen zodat ze in de volgende lente nieuwe stengels kunnen ontwikkelen. Asperges zijn namelijk meerjarige planten, die wel tot tien jaar op dezelfde plek kunnen blijven staan. Houd hier ook rekening mee als je zelf asperges zou willen telen. Ze hebben een apart

plantbed nodig, dat je de komende jaren dus ook nergens anders meer voor kunt gebruiken.

Groen en paars Behalve witte asperges zijn er ook groene en paarse asperges. Overigens zijn witte asperges wit, omdat ze onder de grond groeien en niet met licht in aanraking komen. Gebeurt dat wel, dan worden ze ook groen. Voor witte asperges wordt de flink grond opgehoogd; de stengel zoekt zijn weg naar het licht en groeit zo uit tot een rechte asperge. Wel zijn er rassen, die beter geschikt zijn als witte of groene (of paarse) asperge. De teelt van groene asperges is gemakkelijker dan van witte, omdat de eerste gewoon boven de grond groeien. Ook in de keuken zijn groene asperges gemakkelijker. Hier hoef je alleen het houtige onderste deel af te snijden en een derde van de onderkant te schillen. Witte asperges schil je helemaal.

landidee culinair

Salade van groene asperges met zure room en gemarineerde zalm Voorgerecht, voor 4 personen

INGREDIĂ&#x2039;NTEN 12 groene asperges, 1 beker zure room, 1 citroen, zout, versgemalen peper, suiker, 50 g bieslook, 1-2 gemarineerde zalmfilets, 2-3 radijsjes

BEREIDING Maak de asperges schoon en snijd ze in dunne plakjes. Meng de asperges met de zure room, het sap van

de citroen, zout, peper en suiker en roer alles goed door. Snijd de bieslook in ringetjes en voeg die toe. Breng alles nog een keer verder op smaak. Snijd de zalmfilets in reepjes en de radijsjes in dunne plakjes. Schep de aspergesalade over de borden, schik de filets erover en garneer met de plakjes radijs. Voorbereidingstijd: 5 minuten Marineertijd (eventueel): 2-3 dagen

TIP Als je geen gemarineerde zalm kunt kopen, kun je die ook zelf maken. Wrijf

daarvoor 5 jeneverbessen, 1 tl witte peperkorrels, 50 g grof zeezout, 3 takjes dille, 5 takjes kervel, 8 blaadjes veldzuring en 30 g suiker in de vijzel fijn of gebruik een (staaf )mixer. Leg 2 zalmfilets met de huidzijde naar beneden in een passende schaal en wrijf ze in met het kruidenmengsel. Leg er 6 dunne plakjes sinaasappel op en bedek de filets met op maat geknipt bakpapier. Leg er een tweede schaal als versteviging op en laat de zalm 2-3 dagen in de koelkast marineren.

LandIdee 59

Gebakken asperges met gekaramelliseerde geitenkaas Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 8 groene asperges, 8 witte asperges, 10 el olijfolie, 4 stukken geitenkaas, 20 g honing, zout, peper, suiker, 20 g bruine suiker om te karamelliseren, 5 el witte azijn, 2 bosjes rucola BEREIDING Schil de asperges, snijd ze in stukken en bak

Asperge-roomsoep met tuinkers Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 250 g asperges of restjes, 1 kleine ui, 40 g boter, 30 ml witte wijn, zout, peper, een beetje suiker, 100 ml slagroom, 1 bakje tuinkers, 1 el maïzena (indien nodig)

BEREIDING Schil de asperges en snijd ze in kleine stukken. Doe de schillen in een pan met water tot ze helemaal onder water staan en laat ze 15 minuten goed doorkoken. Passeer ze door een zeef en zet de aspergebouillon apart. Pel en snipper de ui en fruit die in een pan met hete boter aan. Voeg de stukjes asperge toe en fruit ze mee. Blus af met witte wijn en giet de aspergebouillon erbij. Laat dit circa 10 minuten koken tot de aspergestukjes zacht zijn. Mix of pureer de soep en breng op smaak met zout, peper en suiker. Voeg de slagroom toe en bind de soep eventueel nog iets verder met maïzena (roer de maïzena eerst los met 4 el koud water). Passeer de soep door een fijne zeef, klop hem met een mixer schuimig en verdeel de soep over de soepkommen. Garneer met de tuinkers. Voorbereidingstijd: 20 minuten • Kooktijd: 15 minuten

De afgesneden uiteinden en de schillen van asperges kun je gebruiken om een heerlijke, al dan niet romige, aspergesoep te maken.

60 LandIdee

ze langzaam in de olijfolie in een pan met antiaanbaklaag. Bestrijk de geitenkaas met honing en bak de kaasjes circa 10 minuten in de op 200 graden voorverwarmde oven. Bestrooi de asperges met zout, peper en een beetje suiker en verdeel ze over de borden. Bestrooi de geitenkaas met bruine suiker en karamelliseer ze met een brander, bijvoorbeeld voor crème brûlée. Verdeel de kaasjes over de asperges. Roer een dressing van de witte wijnazijn, olie, zout en peper. Was en sorteer de rucola, schud de blaadjes droog en schep de dressing erdoor. Garneer de gebakken asperges en de geitenkaasjes met de rucola. Voorbereidingstijd: 12 minuten • Baktijd: 10 minuten

landidee culinair

LandIdee 61

VERFIJND KRUID.

Schnitzels met asperges Voor 4 personen

INGREDIĂ&#x2039;NTEN 1 kg asperges, suiker, zout, boter, 4 varkensschnitzels, peper, 2 eieren, bloem en paneermeel, olie, 50 g boter

Na het seizoen siert het aspergekruid de velden. Het groen kan worden verwerkt in een mooi boeket bloemen.

62 LandIdee

BEREIDING Schil de asperges, bind ze bijeen en kook ze circa 10 minuten met suiker, zout en een beetje boter. Klop de schnitzels extra plat en bestrooi ze met zout en peper. Klop de eieren los en doe ze in een platte schaal. Doe in twee andere platte schalen bloem en paneermeel. Haal de schnitzels eerst aan beide zijden door de bloem, dan door het ei en tenslotte door het paneermeel. Verhit de olie tot hoge temperatuur in een pan en bak de schnitzels hierin rondom aan. Voeg na het omdraaien eventueel wat boter toe en bak ze verder. De schnitzels zijn gaar als ze goudbruin zijn en een beetje krom trekken. Overgiet ze tijdens het bakken telkens met de hete olie uit de pan. Smelt de resterende boter. Verdeel de asperges over de borden en leg de schnitzel erbij. Giet de gesmolten boter over de asperges. Lekker met gebakken aardappelen in de schil. Voorbereidingstijd: 10 minuten Kooktijd asperges: 10 minuten

landidee culinair

Aspergecrème met verse aardbeien Voor 4 personen

INGREDIËNTEN 250 g asperges, 70 g suiker, 1 citroen (sap), 1 eiwit, 3 blaadjes

ASPERGETRUC

Als je geen speciale aspergepan hebt, kun je de asperges ook bij elkaar binden met een stuk keukentouw. Zo worden de bundeltjes gelijkmatig gaar terwijl ze niet in de pan kunnen breken als ze heen en weer worden geschud in het kokend water.

BEREIDING Schil de asperges en snijd ze in kleine stukken. Kook ze met een beetje suiker en citroensap in 20 minuten zacht, pureer ze en druk ze door een zeef. Laat dit afkoelen en meng dan met de rest van de suiker en het eiwit. Zet de kom in een bak koud water en blijf roeren tot het mengsel stijf wordt. Week de gelatineblaadjes, voeg ze toe, roer goed door en laat het mengsel afkoelen. Klop de slagroom stijf en schep die door het aspergemengsel. Snijd een deel van de aardbeien in kleine stukjes en roer ze ook door de crème. Doe het mengsel in een vorm en zet die in de koelkast. Marineer de rest van de aardbeien in citroensap met poedersuiker. Verdeel ze over een bord en leg er een plakje aspergecrème bij. Voorbereidingstijd: circa 15 minuten • Kooktijd: 20 minuten

LandIdee 63

Productie: Kati Hofacker Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Birgid Allig, Shutterstock M.m.v. www.spargel-rehm.de www.gasthaus-stark.de, www.motelamiio.com

gelatine, 180 g slagroom, 200 g aardbeien, een beetje poedersuiker

OVER DE AUTEURS

Mascha Lammes publiceerde eerder het boek Wereldbroodjes, waarvoor ze vijftig van de lekkerste broodjesrecepten uit alle windstreken verzamelde. Ronald Giphart werd bekend door zijn debuutroman Ik ook van jou. Daarna publiceerde hij vele bestsellers, waaronder Phileine zegt sorry, Ik omhels je met duizend armen en recentelijk Alle tijd. Inmiddels staat hij ook bekend als een van â&#x20AC;&#x2DC;s lands beste kookschrijvers. Zijn culinaire stukken verschijnen in meerdere kranten en zijn gebundeld in het boek Smakelijk! Eerder maakten ze samen het familiekookboek Vurukkulluk.

64 LandIdee

landidee culinair

WERELDSE GERECHTEN IN EIGEN KEUKEN Eten speelt in het leven van auteur Mascha Lammes en haar man Ronald Giphart een allesbepalende rol. In hun nieuwe boek De wereld thuis geven ze met ruim zeventig recepten een kijkje in hun eigen keuken en laten ze zien hoe gerechten en ingrediënten van over de hele wereld hen hebben geïnspireerd en beïnvloed in wat ze dagelijks thuis op tafel zetten. Schuif gezellig aan! Recepten: Mascha Lammes & Ronald Giphart Foto’s: Saskia Lelieveld

CANADA/ DUITSLAND

Hash browns met mangosalsa

Deze hash browns zijn eigenlijk gewoon röstipannenkoekjes. Ze worden veel gegeten in Noord-Amerika en het Verenigd Koninkrijk en dan vooral als ontbijt. Wij Nederlanders hebben traditioneel niet zo veel zin om in de ochtend al aan ’t kokkerellen te slaan. Zo verbaas ik me altijd over de matineuze Amerikaanse gewoonte om pannenkoekjes te bakken. Wie heeft er nou zin om een beslagje te maken met het slaap nog in de ogen? Maar goed, hash browns dus. Wij eten ze meestal als avondeten. Met een soepje erbij. Ontbijt-, lunch of hoofdgerecht / Voor 4 personen

INGREDIENTEN 1 kilo geschilde en geraspte aardappelen, 2 el bloem, 2 eieren, plantaardige olie, 8 plakken cheddar, 8 plakken Ardennerham (of andere gerookte ham naar keuze) Voor de mangosalsa 1 geschilde en in dunne reepjes gesneden mango, 250 g verse ananas, in kleine stukjes gesneden, 1 gesnipperd sjalotje, ½ bosje fijngehakte koriander, 1 el ahornsiroop, zest en sap van 1 limoen, ½ chilipeper, zonder zaadjes en fijngesneden, peper en zout BEREIDING Meng voor de salsa de mango, de ananas, het sjalotje, de koriander, de ahornsiroop, de limoenzest en het -sap en de chilipeper door elkaar. Breng op smaak met peper en zout. Zet weg in de koelkast. Meng in een ruime kom de geraspte aardappelen met de bloem, eieren en een flinke snuf zout. Verwarm de grill voor. Verhit de olie in een grote koekenpan en schep hierin 2 flinke lepels van het aardappelmengsel. Bak de hash browns in ongeveer 6 minuten knapperig en goudbruin. Houd ze warm in een ruime ovenschaal. Maak zo nog eens 6 hash browns. Beleg de hash browns met een plak cheddar en zet even onder de hete grill totdat de kaas is gesmolten. Leg op elk bord twee hash browns, beleg ze met wat ardennerham en schep er wat mangosalsa op.

LandIdee 65

ZELFS ALS WE VOOR HET VERRASSINGSMENU GAAN, SMEKEN WE OF DIT RECEPT ER ALSJEBLIEFT TUSSEN MAG.

Tonijnpizza

66 LandIdee

landidee culinair

NEDERLAND

Tonijnpizza

Dit recept komt van kok Rik de Jonge van restaurant Madeleine. Het gerechtje staat daar al jaren op de kaart en is onze favoriet. Zelfs als we voor het verrassingsmenu gaan, smeken we of deze er ‘alsjeblieft Rik’ tussen mag. Onze zoon heeft een tijd bij Madeleine gewerkt en zodoende het recept weten los te krijgen, en het vervolgens thuis bereid. Hoewel onze versie natuurlijk de finesse miste van een geroutineerde kokshand, bleef het wel overeind en sindsdien maken wij er ook goede sier mee. Voorgerecht / Voor 4 personen

Gegrilde courgettes met citroenrasp

INGREDIENTEN 1 komkommer, 150 ml water, 70 ml wittewijnazijn, 5 steranijsjes, 1 el suiker, 400 g in dunne plakjes gesneden tonijnfilet, 4 ½ el sesamolie, 3 el Japanse sojasaus plus wat extra, 8 vellen filodeeg, ontdooid, 1 losgeklopt ei, peper en zout, 5 el mayonaise, 1 tl wasabi, 2 el sojasaus, 1 lente-uitje, in dunne ringetjes gesneden, 3 el kappertjes, sesamzaad, maanzaad BEREIDING Schil de komkommer met een kaasschaaf in linten. Meng in een ruime kom het water met de azijn, steranijs en suiker en leg hierin de komkommerlinten. Zet minstens 3 uur in de koelkast. Marineer ondertussen de tonijnplakjes in 4 eetlepels sesamolie en 3 eetlepels Japanse sojasaus. Zet in de koelkast. Verwarm de oven voor op 200 ºC. Haal de filovellen van elkaar. Smeer een vel in met ei, bestrooi met peper en zout, leg er een tweede vel op en druk stevig aan. Snijd er (bijvoorbeeld met een omgekeerd kommetje) een cirkel uit van ongeveer 18 cm doorsnede en leg op een met bakpapier beklede ovenplaat. Herhaal dit met de andere filovellen. Bak de vier filocirkels in de oven in ongeveer 10 minuten goudbruin. Meng de mayonaise met de wasabi, sojasaus en ½ eetlepel sesamolie. Haal de komkommer uit de koelkast en laat uitlekken. Besmeer de filovellen met een goede laag mayonaisesaus, verdeel hierover de tonijnplakken, besprenkel met wat Japanse sojasaus en garneer met de komkommer, lente-uitjes, kappertjes, sesamzaad en maanzaad.

EEN VERRASSEND RECEPT WAARIN COURGETTE DE HOOFDROL SPEELT. ITALIË

Gegrilde courgettes met citroenrasp

Courgettes komen niet vaak bij ons op tafel. De groente heeft weinig smaak en is snel wat muf en waterig. Eigenlijk vinden we de courgette pas lekker als je hem niet echt proeft, zoals in een soepje of tempurabeslag. Dit gerechtje is daarop een uitzondering want de ster is hier de courgette. We eten het vaak in de zomer als bijgerecht. Bijgerecht / Voor 4 personen

INGREDIENTEN 2 courgettes, kontjes eraf gesneden, 4 el olijfolie, handje basilicum, rasp van 1 citroen, 3 el citroensap, zeezout Benodigdheden grillpan

BEREIDING Schaaf met een kaasschaaf de courgettes over de lengte in repen. Schep de courgettes over in een ruime kom, voeg 2 eetlepels olijfolie toe en hussel even om. Zet een grillpan op het vuur en gril hierin de courgetterepen aan weerskanten totdat een mooi grillpatroon ontstaat, dit duurt ongeveer 1 minuut per kant. Leg de courgette op een grote schaal. (Je kunt er nu voor kiezen de courgette in de koelkast te bewaren voordat je ze gaat opdienen of ze lauwwarm te serveren.) Strooi de basilicum en de citroenrasp over de courgettes. Besprenkel ze vervolgens met het citroensap en de rest van de olijfolie en eindig met een snufje zeezout.

LandIdee 67

Carne quisada

68 LandIdee

MEXICO

Carne quisada

Rick Stein is een Britse kok die regelmatig op de BBC te zien is als hij de wereld rondtrekt op zoek naar lekkere gerechten en mooie verhalen. Nu zijn wij, behalve onze oudste zoon, niet echt liefhebbers van het globetrotten, maar wel van Rick Stein! Wat een man, wat een charisma… Zucht. Enfin, tijdens een aflevering over Mexico passeerde er een fijn runderstoofpotje en daar hebben we onderstaand gerecht op gebaseerd. Hoofdgerecht / Voor 4 personen

INGREDIENTEN 500 g in blokjes gesneden sukadelappen, peper en zout, plantaardige olie, 1 fijngesneden chilipeper, 2 geperste teentjes knoflook, 2 gesnipperde uien, 1 rode paprika, in stukjes gesneden, ½ tl kruidnagelpoeder, 1 tl gedroogde oregano, 1 tl komijn poeder, 1 tl gerookte paprikapoeder, 2 laurierblaadjes, 500 ml runderbouillon, 8 kleine tortilla’s Voor de salsa 3 fijngesneden tomaten, 1 gesnipperde rode ui, 1 in dunne ringetjes gesneden jalapeño, sap van 1 limoen, ½ bosje grofgehakte koriander, zeezout BEREIDING Bestrooi het vlees met peper en zout. Verhit de olie in een braadpan en bak het vlees in ongeveer 7 minuten bruin. Haal uit de pan. Doe in dezelfde pan de chilipeper, de knoflook, de ui, de paprika, de kruidnagelpoeder, de oregano, de komijnpoeder, de paprikapoeder en de laurierblaadjes en bak 2 minuten aan. Voeg het vlees toe, roer even goed om en schenk de bouillon erbij. Laat het vlees met deksel op de pan minimaal 2 uur pruttelen of totdat het heel zacht is en uit elkaar valt. Laat het vocht een beetje inkoken. Maak ondertussen de tomatensalsa door in een kom de tomaten met de ui, de jalapeño, het limoensap, de koriander en wat zeezout te mengen. Verwarm de tortilla’s volgens de gebruiksaanwijzing. Serveer het stoofvlees met de tomatensalsa en de tortilla’s.

EEN DIGITALE WERELDREIS INSPIREERDE ONS VOOR DIT HEERLIJKE RECEPT.

Kanelbullar

ZWEDEN

Kanelbullar

De mooiste herinnering aan kaneel broodjes komt uit Zweden. We hadden met het gezin een flinke wandeling gemaakt en stonden boven op de berg uit te puffen en te genieten van het prachtige uitzicht. Uit mijn rugzak haalde ik een zak met kanelbullar uit de supermarkt. De broodjes kwamen uit de fabriek en waren zo klef als wat, maar lekkerder dan dat hebben we ze nooit gegeten. Dat mag je er echter niet van weerhouden om dit recept uit te proberen. Ontbijt- of lunchgerecht / Voor 12 stuks

INGREDIENTEN Voor het deeg 1 zakje instantgist (7 g), 150 ml melk, ½ el bakpoeder, 400 g bloem, 60 g boter, 50 suiker, 2 eieren, 1 tl zout, 1 el gemalen kardemom, olie om in te vetten, 2 el parelsuiker Voor de vulling 75 g boter, op kamertemperatuur, 30 g bruine basterdsuiker, 1 el kaneel BEREIDING Doe de gist met 3 eetlepels melk in een kommetje en roer goed door. Meng in een ruime kom het bakpoeder met de bloem. Doe de boter met de rest van de melk in een pannetje en laat de boter op laag vuur smelten. Roer het gistmengel door de bloem, schenk de melk met boter erbij en voeg de suiker, 1 ei, het zout en de kardemom toe. Kneed het deeg op een bebloemd werkvlak zeker 10 minuten goed door. Doe het deeg in een met olie ingevette kom en laat afgedekt met een theedoek op kamertemperatuur 1 uur rijzen. Meng voor de vulling de boter, suiker en

kaneel goed door elkaar en zet weg. Rol het deeg uit tot een rechthoekige lap van ongeveer 24 cm lengte. Smeer het botersuikermengsel gelijkmatig uit over het deeg en rol het over de lengte op. Snijd de rol in ongeveer twaalf schijven. Leg de schijven op een met bakpapier beklede ovenplaat en druk ze een beetje plat. Bedek de broodjes met een theedoek en laat ze opnieuw 1 uur rijzen. Verwarm de oven voor op 240 ºC. Meng in een kommetje het ei met 2 eetlepels water. Smeer de broodjes in met het eimengsel en strooi over ieder broodje wat van de parelsuiker. Bak de kaneelbroodjes goudbruin in ongeveer 10 minuten. Laat ze iets afkoelen alvorens ze te serveren: warm zijn ze het allerlekkerst!

Boek De wereld thuis Auteurs Mascha Lammes & Ronald Giphart Prijs € 24,99 ISBN 978 94 004 0580 6 Uitgever Thomas Rap

LandIdee 69

De tuin in!

KEN JE DEZE SCHOONHEID AL?

De bloemen van de winterharde roos Rosy BoomÂŽ Mini heeft niet alleen een magische aantrekkingskracht op bijen en andere insecten, maar ook op mensen. Niet alleen vanwege de zoetige geur, maar ook door de fraaie bloemen. Deze dwergroos bloeit wel vijf maanden (van junioktober) met ontelbaar veel bloemen en past ook prima in een kuip op het terras of balkon.

Bloemenzee

Het is de hoogste tijd om je hanging baskets en bakken te vullen met eenjarige zomerbloeiers. Bij de tuincentra is de keus nu enorm. Zet de plantjes niet te dicht op elkaar, want ze zullen flink uitgroeien en moeten het dan doen met de grond die ze tot hun beschikking hebben. Meng eventueel wat gelkorrels door de potgrond (dit houdt langer vocht vast) en druk wat mestkorrels met langzame afgifte tussen de kluitjes.

In de frisse lucht

Vanaf begin mei kun je je zaailingen die je op de vensterbank het opgekweekt op milde dagen op een beschutte plaats buiten zetten. Zo zorg je ervoor dat ze wennen aan de buitenlucht. Doe dit ongeveer twee weken. Daarna mogen de eenjarige bloemen of groenten de vollegrond in. Houd gedurende deze weken wel het weerbericht in de gaten en zet ze binnen als er een koude nacht wordt voorspeld.

Mooie schuilplaats voor insecten Een insectenhotel is een mooie schuilplaats voor nuttige insecten. Dit huisje draagt extra bij aan de biodiversiteit, want het heeft een dak dat is begroeid met vetplanten, zoals huislook. Een groendak in het klein, waardoor het insectenhotel mooi opgaat in de tuin.

70 LandIdee

landidee tuin

Naar buiten

Kuipplanten die geen vorst verdragen, kunnen half mei weer naar buiten. Na de IJsheiligen is de kans op nachtvorst geweken. Als het goed is heb je ze in de weken daarvoor alweer een beetje aan de buitentemperaturen laten wennen, door ze overdag buiten te zetten. Heb je dat niet gedaan, houd ze dan de eerste tijd goed in de gaten. Zet ze niet meteen in de felle zon en zorg ook voor beschutting tegen harde wind.

Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: DDP Images, Friedrich Strauss, Flora Press, Shutterstock, Harries Plantdesign GMBH & Co.kg

Dubbele bloei

Mooie dahlia’s

Vanaf mei kunnen de dahliaknollen de grond in. Tip: de grootbloemige dahlia ’Mingus Randy’ bloeit al vanaf midden juli in stralend paars. Insecten zijn dol op de enkelvoudige dahlia’s, zoals ’Bishop of Llandaff’ (foto onder), omdat ze in deze bloemen gemakkelijk bij de nectar kunnen.

Ridderspoor (Delphinium) is een indrukwekkend mooie blikvanger in de tuin. Wil je nog een keer genieten van die schoonheid met een bescheiden tweede bloei in de late zomer? Knip ze dan na de eerste bloei, eind juli, een hand hoog boven de grond af, maar laat wat blad staan. Geef ook wat vloeibare mest of mestkorrels.

Niet bestrijden

DIE MOOIE KLAPROOS Het is weer klaprozentijd en we kunnen volop genieten van de bonte pracht van deze bloemen. Om ervoor te zorgen dat de bloemen niet ongecontroleerd uitzaaien en je ze tot in de verste, ongewenste hoeken van de tuin terugvindt, moeten uitgebloeide bloemen regelmatig weggehaald worden. Zo voorkom je dat de klaprozen zaad ontwikkelen en zichzelf uitzaaien. Vind je een verrassing wel leuk? Laat dan wel enkele uitgebloeide bloemen staan.

Erger je vooral niet aan de hordes mieren die over de knoppen van de pioenrozen lopen. Zo komen op de planten af om te snoepen van de suikerachtige substantie die aan de bloemknoppen zit. De insecten doen verder geen kwaad en verdwijnen vanzelf als de pioen tot bloei komt.

LandIdee 71

72 LandIdee

landidee reportage

HET GELUK VAN ZELFGEMAAKTE LIMONADE Op het eerste gezicht staat een hectische krantenredactie mijlenver af van de zonnige wereld van huisgemaakte limonades en ijsjes. Toch pendelt Pauline Gyselinck elke dag tussen die twee levens. ’s Middags (en ’s nachts) is er het nieuws, in de voormiddag maakt ze tijd voor Tillies, en de zoektocht naar eerlijke smaken. Tekst: Kaat Schaubroeck Foto’s: Veronique De Walsche

inderen willen altijd weten waarom, volwassenen vragen zich weleens het omgekeerde af: ‘En waarom niet?’ Ruim een jaar geleden kreeg Pauline Gyselinck van een vriendin de vraag of ze haar limonadebedrijfje wilde overnemen: zelf kon ze dat door tijdgebrek niet meer verderzetten. ‘Hoe kom je erbij?’, dacht Pauline, maar weken later merkte ze dat het idee haar nog altijd niet had losgelaten. Tot ze besloot dat ze het er dan misschien maar op moest wagen. Zo werd ze zaakvoerder van Tillies, dat huisgemaakte limonades, ice teas en waterijsjes verkoopt. “Liever dat dan over vijf jaar spijt te hebben van iets wat ik nooit heb gedurfd”, zegt ze. “Ik ben nu een jaar bezig en ik leer ontzettend veel bij, over limonade maken, maar ook over de manier waarop je zo’n zaak moet runnen.”

Dromen en de praktijk Homemade limonade: dat roept bucolische taferelen op; iets met eeuwige zomers, joelende kinderen, versgebakken appeltaart en moeders die altijd thuis zijn. Het echte leven is echter net iets hectischer. Pauline is chef lay-out bij een grote Vlaamse krant, en combineert die fulltime job met een druk gezin (partner, twee kinderen, twee honden, een verbouwing) én nu dus ook een bescheiden zaak. “Die krantenwereld is boeiend, maar ook hard en stresserend. Die combinatie met de zachte sector van de limonade houdt het voor mij allemaal wat meer in balans. Het doet gewoon deugd om iets te hebben waarbij ik zelf beslis hoe ik werk, wanneer en met wie.” Nadat de kinderen naar school zijn gebracht en vóór het (late) werk bij de krant begint, regelt ze de verkoop en de administratie, en staat ze vooral limonade

LandIdee 73

74 LandIdee

landidee reportage

te maken in de keuken. Zo ambachtelijk is het echt: voorlopig gebeurt de hele productie nog in huis. Pauline perst het fruit, maakt eigen siropen met kruiden, mengt die ingrediënten met water en giet ze in flessen die ze pasteuriseert. Waar ze kan, werkt ze met producten uit de buurt en zo duurzaam mogelijk - al botst ze in de praktijk wel op praktische bezwaren. “Fruit en kruiden uit eigen tuin mag ik bijvoorbeeld niet verwerken, omdat ik geen teler ben. Het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid is erg streng, en terecht, maar het maakt het wel complexer om duurzaam te produceren. Veel mensen vragen me bijvoorbeeld om flessen terug te nemen en met statiegeld te werken, maar dat kan ik niet. Dan zou ik een machine moet aankopen om ze te reinigen, en dat is op dit moment veel te duur.” Voor evenementen en lokale markten liet ze wel een bar van steigerhout maken door een leefboerderij in de buurt, De Kanteling, waar mensen met een zorgvraag terecht kunnen. “Ik ben altijd blij als zo’n samenwerking lukt. Voor mij blijft dit de grote meerwaarde van wat ik doe: het contact met mensen in de buurt, die vaak ook met erg mooie producten bezig zijn. Niemand van ons wordt daar rijk van, maar je voelt de passie, en waar we kunnen, helpen we elkaar.”

De prijs van echte smaken Het valt op hoe die lokale producten de laatste jaren meer aandacht krijgen, zeker in een streek waar veel toeristen komen. Pauline streek tien jaar geleden neer in Sint-Maria-Horebeke, in een zachte plooi van de Vlaamse Ardennen, en was als foodie zelf enthousiast over al het lekkers uit de streek: koffie, wijn, kazen... Via initiatieven als Lekker Oost-Vlaams worden die streekproducten in de kijker gezet, terwijl de producenten zelf makkelijker in contact komen met horecazaken of uitbaters van B&B’s: zij serveren die lokale producten

dan weer graag aan hun bezoekers. Het geeft bescheiden initiatieven als Tillies een duwtje in de rug, al blijft de vraag dan natuurlijk: hoe groot wil (of moet) je als producent worden om het leefbaar te houden? Limonade is haast per definitie een zomerproduct. Kan de verkoop op warme dagen behoorlijk pieken, dan valt die vanaf de herfst min of meer stil. Voor de ijsjes op basis van puur fruit - ook in het assortiment geldt dat des te meer. Pauline kreeg al de raad om in zee te gaan met een grote supermarktketen, zodat ze een bredere en stabiele verkoop kan halen, want ook

FAVORIET VAN PAULINE

Een van de favorieten van Pauline is pompelmoes-tijmlimonade. Daarvoor maak je een siroop (250 ml water, 150g suiker) waarin je even een handvol tijmtakjes laat meekoken. Laat afkoelen en zeef. Pers en zeef de pompelmoes, en zoet naar smaak met de siroop. Vul vervolgens - ook weer naar smaak aan met bronwater. Eventueel kun je die limonade nog half om half combineren met tonic voor een zomerse mocktail.

LandIdee 75

‘Limonade doet denken aan kinderfeestjes, maar het is ook een perfect aperitief.’

76 LandIdee

landidee reportage

supermarkten zijn vaak enthousiast om met lokale telers te werken. Toch doet ze dat voorlopig liever niet. “Ik werk liever in een kleine setting waar mensen bewust naar lokale producten zoeken. Op een streekmarkt kan ik klanten uitleggen wat ik maak, in een supermarkt verdwijn ik wellicht tussen de rijen limonades. Plus: ik ben bang dat ik dan plots een veel te grote omzet moet draaien. Het moet doenbaar blijven voor mij.” Ook de prijs, zo’n zeven euro per liter, maakt dat het moeilijk concurreren is met mainstream merken. In vergelijking met commerciële limonades is Tillies duur, omdat ambacht nu eenmaal veel kost, of misschien ook omdat het voedsel in de

TOVEREN MET DRIE INGREDIËNTEN

Waar en hoe limonade precies is ontstaan, is niet helemaal zeker, maar rond 1100 verkochten en exporteerden handelaars in Cairo al een gesuikerd citroendrankje. Onder het Ottomaanse rijk vond limonade ook zijn weg naar Europa, en in de zeventiende eeuw waren de limonadeverkopers vooral in Rome en Parijs populair. In Parijs kregen de limonadiers zelfs een eigen gilde. Vaak circuleerden er binnen families traditionele recepten en dat was ook bij het ontstaan van Tillies het geval: de limonades zijn gebaseerd op een goed bewaard familierecept, maar de basis voor limonade is vrij eenvoudig en bestaat uit drie ingrediënten: geperst vruchtensap, suikersiroop (eventueel met kruiden) en bronwater. Er zitten dus geen bubbels in, al kun je natuurlijk ook bruisend water gebruiken. De kunst is vooral om de allerbeste ingrediënten te gebruiken: vers fruit en de geurige, frisgroene topjes van kruiden, zodat je aan de basis al een smaakbom hebt. Citroen en limoen veranderen van smaak als je ze meekookt, maar andere fruitsoorten kun je even laten opkoken en pasteuriseren. Bij limonade voor onmiddellijk gebruik hoeft dat uiteraard niet.

‘Toen Pauline destijds van de stad naar de buiten verhuisde, was dat vooral omdat ze op zoek was naar meer rust.’ supermarkten erg weinig kost. “Mensen in de stad struikelen minder over de prijs, maar hier schrikt het sommige klanten af, en dat begrijp ik. Maar de ingrediënten zijn vers, en het is allemaal puur natuur, zonder bewaarstoffen: die kwaliteit heeft een prijs, altijd.”

Bijpraten bij het aperitief Toen Pauline destijds van de stad naar de buiten verhuisde, was dat vooral omdat ze op zoek was naar meer rust - en naar de balans van minder en beter. Misschien is dat ook wel wat haar naar Tillies dreef: het verlangen naar een andere kwaliteit van leven. Van haar grootouders, die notoire levensgenieters waren, leerde ze de kunst van het aperitieven. Je legt even alles stil, en maakt tijd om met elkaar te praten. “Voor hen was dat steevast met een glaasje alcohol, maar ik was zelf al lang op zoek naar een alternatief. Ik drink nog altijd

graag een glas cava, maar ik voel me beter zonder alcohol. En de term ‘limonade’ doet denken aan kinderfeestjes, maar het is een perfect aperitief: in een mooi glas, bijvoorbeeld met een takje munt en ijsblokjes waar een limoentje in zit. Je moet het dresseren, er een mooi moment van maken voor jezelf en je gasten.” In de nabije toekomst wil ze dan ook vooral experimenteren met nieuwe ‘volwassen’ smaken, en suikerarme varianten. “Ik ben nu een jaar bezig geweest om het allemaal onder de knie te krijgen, wat me wonderwel is gelukt. Maar het was druk, en je balanceert in het begin toch vaak tussen euforie en paniek om de zoveelste rekening. Ik heb niet eens de tijd gehad om me af te vragen of ik hier echt gelukkig van word. (lacht) Nu kriebelt het wel om nieuwe dingen uit te proberen, en mijn eigen accenten te leggen.”

Tillies, Haringsveldweg 1, 9620 Sint-Maria-Oudenhove (Zottegem), hallo@tillies.be

www.tillies.be

LandIdee 77

PARADIJSELIJK

Wegdromen bij jeugdherinneringen en de tijd vergeten… Een tuin met weelderige borders hoeft geen droom te blijven, want heel veel planten ‘van vroeger’ zijn nog altijd volop te koop.

78 LandIdee

landidee tuin

BLOEMEN UIT OUDE TIJDEN Stoffig en ouderwets? Integendeel! Planten van ‘vroeger’ maken tegenwoordig juist indruk met hun eenvoudige elegantie. En met de trend voor meer natuurlijke tuinen, worden ze ook steeds vaker aangeplant.

LandIdee 79

ZEVEN ‘OUDJES’ VOOR DE TUIN ANNO NU

1 ITALIAANSE ARONSKELK Arum italicum ’Pictum’ (’Marmoratum’) vraagt een plek in de (half )schaduw. 2 LELIETJE-VAN-DALEN Convallaria majalis bloeit in het voorjaar. Kan in de tuin flink woekeren; in pot houd je hem beter in toom. 3 AKELEI Aquilegia wordt al lang aangeplant. Zorgen ieder jaar voor verrassingen, omdat ze zichzelf (niet hinderlijk) uitzaaien. 4 STOKROOS Alcea rosea zag je vroeger veel in boerentuinen. Een ideale plant, die het ook goed doet bij een muur. Leuk voor je geveltuintje! 5 JAKOBSLADDER Ook Polemonium caeruleum is een geliefde boerenplant, die zijn waarde door de jaren heen heeft bewezen. 6 WITTE BOTERBLOEM Ranunculus aconitifolius ’Pleniflorus’ staat graag aan de rand van een vijver. Een cultivar met gevulde bloemen. 7 BRANDENDE LIEFDE Lychnis chalcedonica bloeit rijk en wordt ongeveer 80 cm hoog.

un jij je nog herinneren welke bloemen je tuinierende oma en opa in de tuin hadden staan? Riddersporen, lelietje-van-dalen, brandende liefde, vingerhoedskruid… Maar ook geurende seringen en pioenen. Én niet te vergeten: dahlia’s! Een beetje zoals de lieflijke cottagetuinen in Engeland. Noem het planten van vroeger, maar daarmee doe je ze eigenlijk tekort. Ook in onze hedendaagse tuinen zijn deze soorten helemaal op hun plek. Juist nu we steeds

vaker tuinen willen met een natuurlijke of cottageachtige uitstraling, én planten die zichzelf goed kunnen redden. Ook bij een stevige herfststorm, hevige regenbui of langdurige droogte. Bedenk dan, dat de planten die oma al in de tuin had staan, en die je nu nog steeds kunt kopen, hun waarde dus wel bewezen hebben.

Insecten Door ‘oude’ soorten en hun cultivars te planten, houd je niet alleen deze planten

WEINIG ONDERHOUD

Soorten en cultivars die al langer meegaan in onze tuinen, zijn vaak die planten die je het minst hoeft te helpen. Zolang ze op de juiste plek staan, op grond die ze nodig hebben, met de juiste hoeveelheid zon of schaduw, zullen ze goed gedijen. Veel van deze soorten zaaien zichzelf uit of breiden zich uit via uitlopers, zoals het lelietjevan-dalen. Met deze laatste moet je een beetje uitkijken, maar zaailingen van een plant als akelei laten zich gemakkelijk uittrekken.

80 LandIdee

in stand, maar ook de insectenwereld. Een groot voordeel van met name oude cultivars is, dat ze vaak enkelvoudige bloemen hebben. Insecten als honingbijen en hommels kunnen in deze bloemen gemakkelijk bij de nectar komen, waarmee ze meteen ook voor bestuiving zorgen. De dubbele of gevulde bloemen van nieuwe cultivars zijn voor de insecten een stuk lastiger. Maar wanneer is een plant eigenlijk ‘van vroeger’? Dat is wanneer de soort of cultivar al heel lang onveranderd wordt gecultiveerd. Met andere woorden: ze hebben zoveel goede dan wel nuttige kwaliteiten, dat verder cultiveren niets zou toevoegen. Dat gebeurt natuurlijk wel, maar de ‘oudjes’ blijven stand houden. Zoals Helenium ’Moerheim Beauty’, die al in 1930 op de markt kwam en nog steeds de harten van vele tuiniers steelt. Of Achillea filipendula ’Parker’s Variety’,

landidee tuin

GEURENDE PLANTEN

WAAR KOOP JE DEZE PLANTEN?

Veel oude soorten en cultivars zijn gewoon te koop bij het tuincentrum, en anders bij kwekerijen. Het zijn immers beproefde rassen. Uiteraard kun je veel van deze soorten ook zelf uit zaad opkweken.

Veel planten van vroeger hebben een heerlijke geur, zoals de loopkamille op deze foto.

OPGEPAST

Vingerhoedskruid (Digitalis) bevat dan wel bestanddelen die helpen bij hartklachten, maar de plant is tevens erg giftig. Zet hem dus liever niet op een plek waar kinderen spelen.

LandIdee 81

MOOIE JEUGDHERINNERINGEN.

VOOR DE NEUS

ballonklokje. Alleen al om de namen zou je ze in de tuin willen hebben.

Verbeteringen Natuurlijk is het niet zo dat iedere nieuwe cultivar van een beproefde plantensoort slechter zou zijn dan de ‘oudere’ cultivar. Er komen ook cultivars die bijvoorbeeld beter bestand zijn tegen ziektes als meeldauw, die langer of rijker bloeien, die zich beter vertakken… en waarom zou je die geen kans geven? Zolang je kiest voor cultivars van soorten die al lang in tuinen worden aangeplant, zul je die uitstraling van ‘oma’s tuin’ krijgen. Met een geurende sering achter in de tuin, een pioenroos, mooie dahlia’s om van te plukken en een weelderige border waarboven het zoemt en gonst… Dat laatste mits je kiest voor enkelvoudige bloemen uiteraard!

Ook pioenrozen verspreiden als vanouds een heerlijke geur in het late voorjaar.

THUIS IN HET BOS

Geitenbaard (Aruncus dioicus) verlicht schaduwrijke hoeken in de tuin en ruikt heerlijk.

MOOI IN EEN POT

Sommige oude rassen zoals lelietjes-van-dalen, huislook, grasanjers en gebroken hartjes zijn ook heel geschikt om in potten te zetten. Zo kun je telkens weer nieuwe composities maken. In de winter kunnen ze gewoon in de bak blijven staan. Ze maken dan een doorstart in het nieuwe jaar.

82 LandIdee

Tekst: dr. Angelika Huber-Janisch Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Alamy, DPA/Picture Alliance, Flora Press, Friedrich Strauss, Fotalia, GAP, Imago, Shutterstock

POLEI

Karel de Grote was al fan van deze plant, want aan polei (Mentha pulegium) worden bijzondere eigenschappen toegeschreven. Dat komt al tot uitdrukking in de naam pulegium die afkomstig is van het Latijnse woord ‘pulex’, wat vlo betekent. Polei is een muntsoort die in de oudheid werd ingezet om vlooien te bestrijden. De plant stond ook bekend om zijn werking tegen rotting en werd daarom door zeelieden meegenomen om het drinkwater aan boord schoon te houden, zodat het langer houdbaar bleef. In geneeskundige boeken werd polei als koninklijk geneesmiddel ‘Pulegium regium’ geprezen. Daardoor wordt de plant in het Engels ook wel ‘Pennyroyal’ genoemd. Tegenwoordig wordt de plant vooral decoratief gebruikt, bijvoorbeeld in geurige gazons.

een duizendschoon uit de oude doos die veel vlinders en andere nuttige insecten aantrekt. Andere planten die hun waarde hebben bewezen en die je steeds vaker terugziet, zijn onder meer papavers, ganzerik, damastbloem, juffertje-in-het-groen, grasanjer, gebroken hartje, toorts en het

ROBOTMAAIERS. BY STIHL. ƒ ZORGELOOS MAAIPLEZIER MET 5 JAAR GARANTIE

EEN PERFECT GAZON EN MEER TIJD VOOR JOUW TUINPROJECTEN. Je kan je voortaan volledig concentreren op tuinprojecten die je echt passioneren, terwijl de iMOW® voor jouw gazon zorgt. De STIHL robotmaaiers leveren wat jij verwacht. Excellente resultaten. By STIHL. Bovendien krijg je tot 3 jaar extra garantie als je de machine jaarlijks laat onderhouden.

MEER UITLEG OVER DE GARANTIE VIND JE OP STIHL.NL/PRODUCTREGISTRATIE OF BIJ EEN STIHL DEALER IN JE BUURT.

ZO BONT IS DE ZOMER

84 LandIdee

Zoete pastelkleurtjes of knalgeel en fel paars: in je tuin en op weides bloeien nu de mooiste zomerbloemen waarmee je prachtige boeketten kunt maken. Haal het zomergevoel in huis.

landidee tuin

BLOEIENDE TAKKEN

Fruitbomen en seringen tonen zich nu van hun mooiste kant. Ze bloeien in wit, roze en lila en verspreiden de heerlijkste geuren. Vooral de geur van seringen is onweerstaanbaar. Tip: verwijder de onderste bladeren en sla de onderkant van de stelen met een hamer plat. Zo blijven seringen in een boeket langer mooi.

LandIdee 85

KLEURRIJKE VERSIERING AAN HET TUINHEK.

86 LandIdee

landidee tuin

VERZAMELWERK

Een strooptocht door de tuin kan een prachtig bont boeket opleveren. Arrangeer bijvoorbeeld enkelbloemige rozen, wederik, korenbloemen en lathyrus losjes in een mooie mand. (boven)

GROOT EN KLEIN

Heel mooi ook zijn boeketten met bloemen in verschillende maten, kleuren en vormen. Zoals hier in een gieter met de kleine bloempjes van kamille en vrouwenmantel gecombineerd met grote roze pioenrozen. (rechts)

BLOEMENGROET

Maak een vrolijke welkomstgroet met verse bloemen uit de tuin en de weide in een nostalgische kan en hang die aan het tuinhek. Mooi bij de felroze pioenrozen: kamille, rode klaver, veldsalie, korenbloemen en grassoorten. (links)

LandIdee 87

BESCHEIDEN SCHOONHEID

Zonnig gele paardenbloemen en witte waterkers. Veel meer heb je niet nodig voor een klein boeketje in een vaasje met een lief decoratiehart. (boven)

PUUR NATUUR

Pluk tijdens een wandeling en een rondje door de tuin vrouwenmantel, fluitenkruid, duizendblad, margrietjes en beemdkroon, steek ze in kleine vaasjes en bind die met een reepje jute aan een paal. Zo creëer je een wilde schoonheid. (links)

FIJN PORSELEIN

WILD & WONDERSCHOON.

88 LandIdee

Tekst: Dagmar Bartosch Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Heidi Fröhlich, GAP, Flora Press

In een porseleinen kan - met of zonder bloemdecoratie - komt het boeketje van muurbloemen, paarse tulpen, bieslookbloemen, vergeet-mij-nietjes en hop het mooist tot zijn recht. (onder)

ADVERTORIAL

Of het nu gaat om verse basilicum voor een zelfgemaakte pesto, geurende bloemen of om zoete, smaakvolle aardbeien, het begint allemaal met een zaadje. Om een succesvolle start te maken, kies je natuurlijk voor de beste zaden. Oranjeband Zaden is mede daarom razend populair onder doorgewinterde hobbytuiniers.

EEN SUCCESVOLLE OOGST BEGINT MET DE BESTE ZADEN W

anneer je zaden voor je moes- of siertuin aanschaft, zijn er volop keuzes te maken. Het begint natuurlijk bij de soorten groenten of planten die je wilt gaan zaaien. Zo zijn er van elke plant talloze variaties. Denk bij bijvoorbeeld basilicum maar eens aan Thaise basilicum of citroenbasilicum. Naast de soorten onderscheiden zaden zich ook in bijvoorbeeld de resistentie tegen ziekten of het moment waarop ze geteeld kunnen worden. Goed om dus eerst stil te staan bij je wensen en te kijken welke zaden daar het best bij passen.

en F1 hybride rassen. Bij F1 hybride rassen wordt gekweekt en geselecteerd op de beste eigenschappen. Ook wordt altijd gelet én getest op de houdbaarheid van de zaden, net als de sierwaarde en de kwaliteit van de planten. De professionals zijn altijd op zoek naar noviteiten waarmee de kwaliteit van de planten en het plezier van het tuinieren vergroot kan worden. Kies je voor Oranjeband Zaden, dan kies je voor goede zaden die bijdragen aan een goede opbrengst.

Zaden van tuindersrassen Oranjeband Zaden zijn heel geliefd onder hobby-tuiniers. Dat is niet zonder reden, want het merk heeft een uitgebreid assortiment zaden afkomstig van kwaliteits- en tuindersrassen. Wat die tuindersrassen nu zo bijzonder maakt? Deze zijn afkomstig van speciaal geselecteerde planten met goede eigenschappen. Zo hebben deze planten bijvoorbeeld een hogere opbrengst, een goede smaak of zien ze er juist aantrekkelijk uit. Het zijn maar enkele voorbeelden van aspecten waarin deze zaden uniek zijn. Zo kun je ook nog denken aan een langere houdbaarheid of een betere resistentie tegen ziekten. De professionals van Oranjeband Zaden hebben hier oog voor en zijn altijd bezig met het selecteren van de beste rassen. In het assortiment vind je de beste selecties van zaadvaste rassen

Je bekijkt het uitgebreide assortiment van Oranjeband Zaden op www.dezaden.nl. Hier vind je niet alleen zaden, maar ook allerhande andere tuinbenodigdheden zoals zaaihulpjes. DeZaden biedt daarnaast ook interessante blogs met volop inspiratie en informatie voor iedere (moes)tuinier!

IDYLLISCH BOS

Het leukste deel van het maken, is het verzamelen. Pak een picknickmand in en neem een emmertje voor de stenen mee en trek eropuit, bijvoorbeeld langs een mooie oever. Zoek kiezels die lijken op het tafereel dat je voor ogen hebt, zoals hier stenen die lijken op paddenstoelhoedjes en -stelen en vogels.

90 LandIdee

landidee creatief

STAMBOOMPJE

Plak de stenen met een lijmpistool op hout of dik aquarelkarton. Deze laatste kun je vooraf met aquarelverf beschilderen, zoals bij het bostafereel hiernaast. Het papier lijm je dan op een houten ondergrond. Voor dit boompje zijn kiezels in lichte kleuren gebruikt, alsof de boom net is uitgelopen. De stam is een bemost takje.

Kiezelstenen zijn vaak honderden jaren oud en daarmee de oudste getuigen van de geschiedenis.

KIEZEL KUNST We lopen er zonder erbij na te denken overheen, maar als je de tijd neemt om ze eens goed te bekijken, zie je dat iedere kiezelsteen zijn eigen bijzonderheid heeft. En daarmee maak je de leukste decoraties. Ga dus lekker wandelen en verzamelen!

LandIdee 91

DE VOGELTJES ZIJN ER AL

Hoe leuk is dit! Vooruitlopend op het broedseizoen werd in de winter dit tafereel tussen de nog kale takken bevestigd. Een ideetje voor later dit jaar? Voor deze vogeltjes zijn twee kiezels gebruikt, drie grote en drie hele kleintjes, die als vleugel dienen. Het oogje maak je met een watervaste stift.

KIEZELS WORDEN DOOR HET WATER ROND EN ZACHT GESLEPEN.

VOETJES EN MEER

Langs de waterkant zijn het vaakst mooie glad geslepen stenen te vinden. Kijk naar de vormen en laat je creativiteit de vrije loop. Met een grote kiezel en wat kleintjes bijvoorbeeld maak je eenvoudig een voetje. Leuk om er een paar in het gazon te ‘leggen’.

Simpele schoonheid: stenen zijn echte natural beauty’s.

92 LandIdee

landidee creatief

ALLEMAAL BEESTJES

In plaats van de kiezels onderdeel van een tafereel te maken, kun je ze ook zelf een metamorfose geven. In deze tuin bijvoorbeeld zijn de lieveheersbeestjes het hele jaar aanwezig. Je kunt kiezels vrij eenvoudig een patroon geven met watervaste stift of verf die je eventueel aflakt; het beste lukt dat op kiezels die van zichzelf al een lichte en effen kleur hebben.

LIEF SCHILDERIJTJE

Productie en tekst: Kati Hofacker Vertaling: Sylvia Emonts Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Birgid Allig, Shutterstock

Laat je fantasie de vrije loop en je komt vanzelf stenen tegen die je aan iets doen denken. Die eruitzien als een been of rok bijvoorbeeld. Zo ontstaan projecten die er heel anders uitzien dan je had bedoeld. Soms kun je zelfs niet meer stoppen met zoeken, want bij elke nieuwe steen die je vindt, krijg je weer nieuwe creatieve ideeĂŤn.

DIERLIJK

Als je geen zwarte en witte stenen kunt vinden voor deze lieve schaapjes, dan kun je ook lichte stenen met witte en zwarte wateroplosbare acrylverf beschilderen. Schilder bij voorkeur alleen de voorkant en niet de achterkant die gelijmd moet worden. Lijm de stenen dan met het lijmpistool op een plank en schilder de oogjes en voetjes met witte en zwarte verf erop.

LandIdee 93

De hor is gemaakt van een mooie vitragestof. Die moet natuurlijk wel fijn genoeg zijn om vliegende insecten (en spinnen) buiten te houden. (rechts) De hor kan aan de binnenof buitenkant worden bevestigd. Let er bij de buitenkant wel op dat de hor beschermd is tegen regen, anders wordt de stof snel vies. (onder)

Muggen niet welkom

Slapen met de ramen open is gezond. Maar in voorjaar en zomer liefst wel zonder het gezoem van muggen. Deze hor van vitrage is snel gemaakt en ziet er mooi uit. Ook voor andere ramen dan die van de slaapkamer, ĂŠn voor andere insecten, zoals vliegen.

94 LandIdee

DIT HEB JE NODIG

8 latten (8 mm dik x 25 mm breed) in de maat van de ramen, vitrage, nietmachine en nietjes, schroeven 3 x 14 mm, 4 schroefogen, 4 hoekverbindingen met passende schroeven, 4 schilderijhaken, isolatietape voor ramen

landidee creatief

LUCHTIGE BESCHERMING. ZO DOE JE DAT

1 Omdat de vitrage tussen twee latten wordt geklemd, heb je in totaal acht latten per raam nodig. Om de hor stevig te maken, worden de hoeken vastgezet met hoekverbindingen die passen bij de maat van de latten. 2 Voor een hor met een buitenmaat van bijvoorbeeld 80 x 100 cm heb je voor de ene zijde 2 latten van 100 cm en 2 latten van 75 cm nodig (100 cm aan de zijkant en 75 cm daartussenin). Voor de andere zijde neem je 2 latten van 95 cm en 2 van 80 cm (80 cm aan de zijkant en 95 cm daartussenin). 3 Leg één lijst in model, maar schroef de latten nog niet vast. Zorg wel dat ze goed blijven liggen. Leg de vitrage erop en niet die eerst aan de lange zijden en daarna aan de korte zijkanten vast. 4 Knip overtollige vitrage weg. Leg nu de latten van 95 cm op die van 100 cm en de 80 cm lange latten op die van 75 cm. Schroef alle latten, door de stof heen, aan elkaar vast. Breng ook de hoekverbindingen aan. 5 Om de horren te bevestigen worden aan de zijkanten 4 schroefogen aangebracht. De schilderijhaken komen aan het kozijn. 6 Plak vóór het plaatsen van de hor isolatietape op de randen, zodat insecten niet tussen de zijkanten door kunnen kruipen. Eenvoudige versie voor niet-knutselaars Plak zelfklevend klittenband op het kozijn en de andere kant van het klittenband tegen de vitragestof. Klit beide stukken tegen elkaar. Klaar!

Fabels en feiten Muggen hebben een hekel aan bepaalde luchtjes, zo vertelt ons de overlevering. Maar wetenschappers hebben hier inmiddels hun twijfels over. Wierook, lavendel, walnoten, munt, vitamine B... Uit onderzoeken blijkt dat de mug zich hier maar weinig van aantrekt. Wil je geen DEET gebruiken, het enige écht effectieve middel tegen muggen, dan kun je terugvallen op citriodiol. Deze stof is afkomstig van de citroen-eucalyptusboom en zou goed werken, blijkt uit onderzoek. Ook bewezen werkzaam is citronella. Wil je helemaal niet smeren maar toch zo min mogelijk last hebben van muggen, dan kun je nog twee dingen doen. Aangezien muggen hun eitjes leggen in stilstaand water, is het verstandig dit zoveel mogelijk te vermijden. Leg dus een deksel op de regenton en laat geen schotels of bakken met water in de tuin staan. En heb je een vijver, zorg dan dat deze voldoende beplant is, zowel ín de vijver als op de oever. Zo lok je natuurlijke vijanden van de larven naar je vijver. En plaats dan ondertussen toch maar deze horren.

LandIdee 95

Ontwerp en uitwerking: Stephan Schönberger Productie en tekst: Kati Hofacker Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Birgid Allig, Shutterstock

STEEDS VROEGER

Niets zo vervelend als gezoem bij je oor als je in bed ligt. Of ’s ochtends wakker worden met muggenbulten. En toch is dat iets waar we steeds meer rekening mee moeten houden. De winters worden steeds zachter, waardoor (steek)muggen steeds langer actief zijn. Of gewoon actief blijven, zoals in januari bleek uit de muggenradar van Nature Today (naturetoday.com). Het zou daarbij gaan om een steekmug, die geen winterslaap houdt en actief wordt zodra de temperatuur hoger wordt. En dan is er, meer specifiek, de huissteekmug. De eerste generatie komt doorgaans eind juni tevoorschijn. Maar in bijvoorbeeld 2018 was het beestje eind mei al volop actief, waarna de tweede generatie muggen half juni reeds volgde. Dat had alles te maken met hogere temperaturen dan normaal én voldoende neerslag: een gouden combi voor de huissteekmug. Regelmatige neerslag en warmte zijn namelijk nodig om broedplaatsen (in stilstaand water) gevuld te houden, zodat de larven de tijd hebben zich te ontwikkelen tot mug. En dan begint voor ons de ellende. Echter alleen door het vrouwtje, want alleen zij steekt. De vrouwtjes hebben namelijk bloed nodig om hun eitjes te laten rijpen: 3 minuten op onze arm is voldoende voor 50 tot 100 eitjes.

DE INZET VAN INSECTEN

Planten die bestuivende insecten lokken, zorgen voor een rijkere oogst in de moestuin. En sommige verspreiden geuren die schadelijke insecten op afstand houden.

96 LandIdee

landidee tuin

GOEDE BUREN IN DE MOESTUIN Telers weten het al generaties. Veel planten gedijen beter als je ze zij aan zij laat groeien met passende partners. Dat geldt ook voor sommige groenten, kruiden en bloemen.

e zusters van de Abdij van Fulda in Duitsland zijn trots op hun kloostertuin. Terecht, want al meer dan vijftig jaar wordt hier op natuurlijke wijze getuinierd. Hun perken zijn beroemd over de hele wereld en worden beschouwd als de wegvoorbereiders van het biologische tuinieren. Een wezenlijke bouwsteen van hun principe is net zo eenvoudig als geniaal: het verschil zit hem in het juiste mengsel. Want daardoor stijgt de opbrengst van de moestuin en blijft de tuin gezond. Niet voor niets is de Fulda kloostertuin een van de beroemdste mengcultuur-tuinen ter wereld.

De drie zusters Toch is de kloostertuin niet de eerste mengcultuur-tuin in zijn soort. Al heel lang geleden pasten de Azteken in Zuid-Amerika combinatieteelt toe. Heel bekend is ‘de drie zusters’: mais, pronkboon en pompoen. Mais is de eerste zuster; de hoge stengels vormen een stevige klimsteun voor de bonen, de tweede zuster. De bonen halen stikstof uit de lucht en geven die weer af aan de bodem, waar de planten van profiteren. De pompoen, de derde zuster, zorgt met zijn grote bladeren voor schaduw op de grond, zodat deze minder snel uitdroogt. De zusters van Fulda op hun beurt lieten zich inspireren door Gertrud Franck (1905-1996). Zij staat bekend als pionierster van deze vorm van tuinbouw. In de jaren zeventig ontwikkelde zij de mengcultuur in haar proeftuin bij Schwäbisch Hall. De resultaten van haar onderzoeken hield ze nauwkeurig bij in een boek dat de basis vormt voor veel andere publicaties rond dit thema. Haar praktische boek ‘Gesunder garten durch Mischcultur ’ is ook vertaald in het Nederlands, al is het niet gemakkelijk te vinden. Hierin staat alles wat je over dit thema wilt weten.

LandIdee 97

Stimulans en rem Maar wat is een mengcultuur eigenlijk? Mengcultuur is niets anders dan het beplanten van een plantvak of -bed met twee of meer culturen naast elkaar of door elkaar in de wetenschap dat deze planten elkaar in hun groei stimuleren of juist afremmen. Dat zijn dus planten die het goed met elkaar kunnen vinden en elkaar versterken, en geen soorten die elkaar beschadigen. Een paar voorbeelden van gunstige combinatieteelten vind je in de tabel in dit artikel. Een goede mengcultuur gaat niet alleen op voor groenten. Ook kruiden en bloemen tussen groenten kunnen de opbrengst van je moestuin vergroten of veilig stellen. Plant bijvoorbeeld Tagetes (afrikaantjes) en Calendula (goudsbloem) tussen de komkommers, tomaten, koolsoorten, pompoenen, wortels en sla; ze houden bepaalde plaaginsecten tegen zoals ritnaaldwormen, en wortelvlieg. Verder bevatten planten als tijm, lavendel, munt en Oost-Indische kers, en

TIP GRONDBEMESTERS Na de oogst van een bepaalde soort, kan de plek worden opgevuld met planten die stikstof uit de lucht halen en daarmee de bodem verrijken. Veel van deze grondbemesters zien er bovendien mooi uit en lokken veel insecten. Enkele van deze planten zijn Phacelia (foto), lupine, klaver, boekweit en zomerwikke.

bepaalde schermbloemen geurstoffen die schadelijke insecten verdrijven. Niet in de laatste plaats zien ze er ook nog eens heel mooi uit in het plantbed.

Klimsteun Niet zozeer om schadelijke insecten te weren, maar wel heel handig: hoge zonnebloemen kunnen dienen als klimhulp voor komkommers, erwten en sperziebonen en zorgen met hun wortels tegelijkertijd

voor een luchtige bodem. Planten met groot blad zorgen ervoor dat water minder snel verdampt. â&#x20AC;&#x153;Alle planten leven met elkaar en van elkaar,â&#x20AC;? zei Gertrud Franck. Wie zich verdiept in combinatieteelt - en dat is helemaal niet moeilijk - tuiniert duurzaam en met behulp van natuurlijke bronnen. Zo kun je, door te kiezen voor de juiste samenstelling van planten, een gezonde tuin hebben waarbij je geen chemische middelen nodig hebt.

BESTE BUREN

Planten die elkaar beschermen en ondersteunen, groeien beter en zorgen voor een rijkere oogst. Dat werkt ook in kleine omgevingen, zoals een balkon of terras.

98 LandIdee

landidee tuin

PARTNERS IN HET PERK

Nectarrijke bloemen trekken nuttige insecten aan. Plant ze dus gerust naast je groenten. (links)

GEWOONWEG BEELDIG

De perken in de kloostertuin van de Abdij van Fulda zijn prachtige voorbeelden van een gelukte combinatieteelt. (rechts)

GROENTE

GOEDE PARTNERS

SLECHTE PARTNERS

UIEN

Dille, komkommer, wortels, kropsla, rode bieten, courgettes, tomaten

Bonen, koolsoorten, erwten, aardappels

BONEN

Komkommer, koolsoorten, radijsjes, tomaten, courgettes, aardappels, snijbiet, rode biet, pompoen

Erwten, uien, venkel, look

ERWTEN

Koolsoorten, mais, wortels, rettich, aardappels

Bonen, aardappels, look, tomaten, uien

KOMKOMMERS

Bonen, koolsoorten, kropsla, rode bieten, selderij

Aardappels, rettich, radijsjes, tomaten, pompoenen, courgettes

WORTELS

Erwten, koolrabi, kropsla, snijbiet, pluksla

Selderij, rode bieten

RADIJS/RETTICH

Erwten, koolrabi, look, mais, snijbiet, pluksla

Komkommer, koolsoorten, courgettes

WITTE- EN RODEKOOL

Bonen, aardappels, look, snijbiet, rode bieten, selderij, tomaten

Koolrabi, rettich, uien

BOERENKOOL

Bonen, aardappels, look, snijbiet, rode bieten, selderij, tomaten

Koolrabi, rettich, uien

KOOLRABI

Bonen, erwten, komkommers, kropsla, look, rode bieten, schorseneren, selderij

Rettich, boerenkool, koolsoorten

RODE BIETEN

Bonen, komkommers, koolsoorten, koolrabi, pluksla, uien

Aardappels, look, mais, snijbiet, wortels

SPINAZIE

Bonen, erwten, boerenkool, radijsjes, sla, tomaten, komkommers, aardappels, koolrabi, wortels, pastinaken, rabarber, bloemkool

Snijbiet, rode bieten

TOMATEN

Bonen, koolsoorten, look, pluksla, uien

Erwten, venkel, aardappels, komkommers

Tekst: dr. Angelika Huber-Janisch Vertaling: Sylvia Emonts Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: DPA/Picture-Alliance, Friedrich Strauss, Flora Press, GAP, Shutterstock

WELKE GROENTEN PASSEN BIJ ELKAAR?

LandIdee 99

Dit bloeit in mei & juni

Gele zonnetjes

Wie donkere plekjes wil oplichten met vrolijke zonnetjes, moet Achillea filipendulina ofwel geel duizendblad in de tuin zetten. De goudgele bloemen vrolijken donkere muren op, hebben een heerlijk zachte geur en trekken allerlei insecten aan. Hoewel de plant grote schermvormige bloemen heeft, is hij ook geschikt voor kleine tuinen.

Rode spoorbloem

Centranthus ruber ofwel rode spoorbloem bloeit rood als de liefde en verwarmt de harten van vele tuinliefhebbers. Een ding is zeker: deze liefde blijft, want deze plant die behoort tot de valeriaansoorten, is winterhard en overleeft temperaturen tot min twintig graden. Het is ook nog eens een heel gemakkelijke plant.

Seringenpracht

Als de sering (Syringa vulgaris) weer bloeit, dan weet je zeker dat het ĂŠcht voorjaar is. Met zijn heerlijke geur lokt hij nu zelfs de laatste twijfelaars de tuin in om het nieuwe leven te vieren. Vergeet niet een paar takjes te plukken voor op de vaas!

LUCHT IN DE BORDER

Cosmea (Cosmos bipinnatus) behoort tot een van de gemakkelijkste en meest dankbare planten die je in je tuin kunt hebben. Ze bloeien maandenlang en zorgen voor zomerse vrolijkheid in je tuin. Bovendien zijn ze een rijke leverancier van nectar, dus de bijen en andere insecten zullen je dankbaar zijn.

100 LandIdee

landidee tuin

KLEINE SCHOONHEID

Flamboyante bloeier

Houd je wel van een beetje spektakel, zorg dan dat je een paar lelies in je tuin hebt. Ga voor Lilium regale, die in de knop roze is maar bloeit met witte bloemen met een geel hart (foto). Of kies cultivars in allerlei tinten roze, zoals de dieproze ’Robina’, of ’Pink perfection’, een lelie in een subtiele kleur roze maar wel met imposante bloemen.

De blauwe bloemen van de muuriris (Iris tectorum) zijn het bewonderen meer dan waard. Ze hebben niet alleen een prachtige blauwe kleur, maar ook nog eens fijne witte adertjes. Zet ze op een zonnige plek, want de rhizomen onder de grond vragen veel warmte om goed te kunnen bloeien. Plant ze dus niet te diep.

Uitbundige bloeier

Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: DPA/Picture-Alliance, Imago, Flora Press, Gap, Mauritius Images, Shutterstock

Zoek je nog een leuke plant voor op het balkon of het terras, kijk dan eens uit naar Monopsis unidentata. Deze plant uit Zuid-Afrika vormt lange stengels die bezaaid zijn met blauwpaarse bloempjes en mooi over de randen van bloembakken hangen. Zet ze gerust op een zonnige plek, maar vermijd de hete middagzon.

Warm kleurenpalet

Bieslook voor de sier

KAARSRECHTE PLUIMEN

Niet alleen vanwege het blad, ook vanwege de bloemen verdient bieslook (Allium schoenoprasum) een plekje in je kruiden- of siertuin. De bloemen staan leuk in de border, maar doen het ook prima in een pot. De plant gedijt goed in zon en halfschaduw en enigszins vochtige grond. En wist je dat bieslook in de buurt van rozen luizen op afstand houdt?

Bestaat er iets mooiers dan zwelgen in een bonte kleurenpracht? Gaillardia x grandiflora, de kokardebloem, heeft bloemblaadjes in fraai oranje-rood. Er bestaan ook allerlei cultivars, waaronder ’Burgunder’. Deze heeft dieprode bloemen met een oranjebruin hart. Kokardebloemen bloeien lang en rijk, gedijen prima op schrale grond en lokken vlinders en insecten.

Denk bij schuimbloem niet direct aan de omhulsels van schuimbeestjes (cicaden), zoals je wel bij andere planten ziet. Het gaat hier om Tiarella cordifolia, een bosplant met fragiele pluimen, die kaarsrecht omhoog gaan en waarin je met een beetje fantasie inderaad zou kunnen denken aan ‘schuim’. Het is een rijk bloeiende plant, die halfschaduwplekjes in de tuin fraai kan oplichten.

LandIdee 101

DOE MEE&WIN GESELECTEERD VOOR JOU! 1x Ketting Takje in de knop Bij het opruimen van de ravage na een grote storm vond sieraadontwerpster Corina Rietveld veel afgewaaide takken. Ze was geraakt door de fraaie takken, waarvan er zelfs al enkele in knop zaten. Geïnspireerd door deze schoonheid ontwierp Corina de After The Storm Collectie, een speciale serie sieraden waarin deze prachtige takjes de hoofdrol spelen en zo alsnog tot bloei kunnen komen. Prijs: € 79. Meer informatie vind je op www.corinarietveld.nl LandIdee mag 1 ketting Takje in de knop van Corina Rietveld weggeven.

3x Boek Bloemen uit de tuin Wat is er leuker dan een boeket uit je eigen tuin plukken? Je kiest zelf je bloemen, kleuren en stijl. Van een lief boeketje tot een flamboyant boeket in meerdere kleuren. Het boek Bloemen uit de tuin van Silvia Dekker is hét handboek voor wie zijn tuin wil omtoveren tot een waar bloemenparadijs. Leer stap voor stap het zelf zaaien, planten en plukken van de mooiste bloemen. Zo heb je altijd een vers boeket op tafel! Het boek kost € 20. Kijk voor meer informatie op www.kosmosuitgevers.nl LandIdee mag 3 exemplaren van Bloemen uit de tuin weggeven.

4x Boek Vogels kijken Vogels kijken van Ger Meesters is hét boek voor de beginnende vogelaar. In het boek leert hij je stapsgewijs de basis van vogels vinden, observeren én natuurlijk herkennen. Met meer dan 100 tips weet jij straks de mooiste vogels te spotten tijdens een wandeling in de natuur of gewoon in je eigen tuin. Het boek kost € 17,50. Kijk voor meer informatie op www.kosmosuitgevers.nl LandIdee mag 4 exemplaren van Vogels kijken weggeven.

3x Wandkaart Miyagi Bird Met deze wandkaart uit de collectie van Giga Meubel heb je een echte eyecatcher in je woonkamer. De wandkaart is gemaakt van bamboe en cunninghamia hout. Door de natuurlijke materialen en de opdruk van de reiger haal je de natuur in huis. De afmeting van de wandkaart is maar liefst 120 x 90 cm. De wandkaart kost € 39,95. Meer informatie vind je op www.gigameubel.nl LandIdee mag 3 wandkaarten van Giga Meubel weggeven.

Meedoen?

Wil je kans maken op een cadeau op deze pagina? Ga dan naar onze website www.landidee.nl/winnen en klik het cadeau van jouw keuze aan. Meedoen kan tot en met 30 juni 2020. De winaars krijgen vanzelf bericht

102 LandIdee

Liefde voor Groen

Kies een groen abonnement voor € 27,50 + ontvang een gratis gieter KIES VOOR EEN ABONNEMENT (4 NUMMERS) OP LANDIDEE OF TUINSEIZOEN OF DE TUIN OP TAFEL OF GROENER WONEN DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

WWW.TUINSEIZOEN.COM

PASTEL OF FEL De mooiste zomerbollen voor je tuin

Sierlijke rokjes

IN DE KEUKEN ❋ ❋ ❋

Tortilla met snijbiet Groenten op de bakplaat Champignonkroketjes

NIEUWSTE ZADEN VAN 2020!

TIPS & TRICKS

TUINIEREN IN DE KAS WWW.DETUINOPTAFEL.COM

01 2020 / € 7,25

EDITIE 4

Editie 01/2020

02003

Akelei betovert elke tuinliefhebber

MOOI & ISOLEREND

GEZOND BINNENKLIMAAT MET STRO EN KALKHENNEP

WWW.GROENERWONEN.COM

Klimplanten passen in elke tuin!

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 5 6

nr 3 | mei / juni 2020

KLEINE GELUKSMOMENTJES

Ontwerptoppers

Vera Greutink bezoekt bijzondere kwekerijen

02001

Knusse boerderij met speelse elementen

Heerlijke zomertuinen

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 6 3

zaait zich lekker uit

ZELF MAKEN Hanging basket bomvol bloemen

WOONINSPIRATIE

THUIS GENIETEN

*Asperges, de allerlekkerste voorjaarsgroente *Wereldse recepten van Ronald Giphart

ZO KWEEK JE ZELF EDAMAME

Spontaan vingerhoedskruid

voor heerlijk koel huis

ZO LEG JE EEN GROENDAK AAN

DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

OMRING JE MET VROLIJKE BLOEMEN

de Klimaatexpert

HOE HARM EDENS DUURZAAM LEVEN LEUK MAAKT

Heesters snoeien, vijveronderhoud & andere tuinklusjes GEZELLIG TERRAS

DROOMHUIS HETE ZOMER? 12 DUURZAAM Slimme oplossingen van 88 Warmtepomp zorgt

EDITIE 4 / € 6,95

Mei 2020 ∙ € 6,95

GfM

Mei 2020

NATUUR • GEZONDHEID • CULTUREEL ERFGOED • TUINIEREN • KOKEN • INTERIEUR

TUINSeizoen

DE TUIN OP TAFEL

TUINSeizoen

LandIdee

mei / juni 2020 Nr 3 | € 6,95

NOG MEER OPBRENGST: NIEUWSTE TRENDS ZONNE-ENERGIE

02001

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

GRATIS GIETER

GROEN OF WIT Inhoud 8 liter 39,5 x 22 x 36,5 cm.

Ook leuk om cadeau te geven! LANDIDEE VOOR IEDEREEN DIE WIL GENIETEN VAN HET BINNEN – EN BUITENLEVEN TUINSEIZOEN VOOR DE ECHTE TUINLIEFHEBBERS DE TUIN OP TAFEL VOOR DE ECHTE MOESTUINIERS DIE OOK HOUDEN VAN KOKEN GROENER WONEN OVER DUURZAAM WONEN EN MILIEUVRIENDELIJK LEVEN ZONDER IN TE LEVEREN OP COMFORT

Abonneren kan via liefdevoorgroen.mijntijdschrift.net Het abonnement loopt minstens 4 nummers en is tot wederopzegging. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch. Je bijdrage in de verzendkosten van de gieter bedraagt € 3,95.

104 LandIdee

landidee reportage

DO IT YOURSELVES

NATUURPARELTJE VOL VERGETEN BLOEMEN In pluktuin Do It Yourselves gaan de slippers en schoenen vaak uit. In een ontspannen sfeer kun je hier je eigen boeket seizoensbloemen plukken en samenstellen. Die kweekt eigenaresse Marloes Bijlsma op natuurlijke wijze in de vollegrond. Haar grote droom om een eigen pluktuin te hebben is daarmee werkelijkheid geworden. Tekst: Ruth Smeets Foto’s: Henny van Belkom

anneer Marloes Bijlsma (41) bezoekers door het poortje naar haar pluktuin Do It Yourselves ziet komen, valt haar meteen op hoe ze alles loslaten. Het wordt dan muisstil. Voor de meeste mensen is het een oase van rust. Niemand kletst en iedereen zoekt met zorg de ene bloem na de andere uit. Vaak op blote voeten. “Ik vind het heel leuk om te zien hoe mensen hier een bijna meditatieve avond of middag hebben”, vertelt Marloes. In 2011 kochten zij en haar man Wouter het idyllische plekje in Winterswijk. Dat is het dorp waar Marloes opgroeide, al dacht ze tijdens haar studietijd niet dat ze er ooit terug zou komen. Toch had het stel uiteindelijk de wens om ergens buitenaf te wonen, op een boerderij met een stukje grond, en kwamen ze uit bij het plaatsje in de Achterhoek. Gedurende haar opleiding tot tuinen landschapsarchitect kreeg Marloes veel les en kennis over alles rondom bloemen en planten. Haar grote droom was dan ook al heel lang om ooit een grote bloemgaarde aan te leggen. Na het kopen van hun ruime boerderij stond niets haar meer in de weg en in 2012 begon ze met het aanleggen van de pluktuin. Het was toen vooral een experiment voor haarzelf. Een jaar later stelde ze hem open voor publiek en begon de bloemenzee langzaam te groeien. Waar

het eerst nog een klein postzegeltje was in een weiland met schapen en koeien, moest het vee op een gegeven moment plaats maken voor steeds meer kleurrijke soorten. “Het leek me gewoon zo mooi dat je elke dag kan plukken wat je wil”, vertelt Marloes met een glimlach op haar gezicht. “En er staan veel meer bloemen in dan ik zelf kan plukken, dus dan vind ik het een mooie gedachte om iets wat heel dicht bij mij ligt te delen met andere mensen.” Het idee voor een pluktuin had ze al lang

in haar hoofd, voordat het een trend was, en ze had geen flauw idee of er überhaupt publiek op af zou komen. “Ik had zoiets van ‘ik zie wel. Ik ga het gewoon doen’. Een belangrijke beweegreden om de tuin te hebben is voor haar de natuur. “De nectar voor de insecten, de vlinders en alle zaden voor de muizen en vogeltjes... Het is echt een natuurpareltje geworden in dat opzicht. Ik vind het belangrijk om bezoekers in rondleidingen en workshops ook te vertellen over die bijdrage aan het buitenleven.”

LandIdee 105

106 LandIdee

landidee reportage

Wild sfeertje Marloes trekt met haar pluktuin lang niet alleen mensen uit de omgeving aan. “Mensen komen uit heel Nederland. Vaak als ze voor een dagje uit of voor een vakantie hier in de buurt zijn.” Onder dat publiek zijn vooral vrouwen van haar eigen leeftijd en jonger, vaak met kinderen. Zij hebben in pluktuin Do It Yourselves keuze uit ruim honderd verschillende soorten bloemen. Van oude, wilde soorten als boekweit en korenbloem tot soorten als dahlia, salvia en vrouwenmantel. Die mix van vaste planten, knollen en zaailingen staat verspreid over de hele tuin en is ingedeeld volgens een beplantingsplan. Ook probeert Marloes elk

Dochtertjes Mia en Sien worden veel betrokken bij de bloementuin. ‘Ik vind het belangrijk dat ze zien hoe dingen groeien en bloeien.’ jaar weer nieuwe dingen uit, waardoor haar assortiment groeit. “Toen ik begon, had ik eigenlijk alleen maar wilde bloemen. Dat is ook echt de sfeer die ik wil uitstralen, al merk ik dat mensen het heel leuk vinden om nazomerbloeiers als dahlia’s te plukken. Mijn doel is om ze ook bloemen te laten plukken die je niet bij een bloemist kan kopen.” Vaak krijgt ze van bezoekers te horen dat ze haar pluktuin associëren met de tuin van hun oma of met de bloembermen van vroeger. “Ze zien het als een tuin met vergeten bloemen. Dat vind ik heel bijzonder.”

Meditatie Vijf van de zeven dagen per week is Marloes sowieso bezig met het onderhoud van de pluktuin, die elke week van kleur verandert. “Ik zoek de bloemen uit op kleur, bloeiperiode en bloeiwijze. Elk

jaar maak ik een nieuw beplantingsplan en zet ik bewust bloemen op andere plekken neer.” Het onderhouden van Do It Yourselves is een drukke bezigheid, zeker in combinatie met haar baan als ruimtelijk ontwerper en omgevingsmanager bij Rijkswaterstaat en met de eigen serie posters en ansichtkaarten die ze ontwerpt. Toch ziet ze het werk in de pluktuin als hobby en ontspanning. “Ik werk graag ’s avonds in de tuin, als de kinderen in bed liggen. Voor mij is dat een soort meditatie. Zolang ik dat zo blijf zien, is het goed. Ik vind het heel belangrijk dat het evenwicht tussen werk en ontspanning klopt.” Ze vertelt dat het in de zomer vooral een kwestie is van bijhouden. De grootste piek is in maart. Dan heeft ze alle weekenden haar handen vol aan spitten en voorkweken in potten. Het is voor haar soms moeilijk te bepalen hoe groot haar tuin nog kan

worden. “Ik heb als uitgangspunt dat mijn man en ik alles met z’n tweeën moeten kunnen doen. Maar als de tuin nog meer groeit, moeten we hulp gaan inschakelen en ik weet niet of ik dat wel wil. Veel pluktuinen werken met vrijwilligers, maar die moet je aansturen en uitleg geven en ik weet niet of ik zulke dingen wel uit handen kan geven.” Het is overigens niet zo dat Marloes zelf standaard aanwezig is. De tuin doet zijn naam eer aan met een concept van volledige zelfservice. “Er staat een kastje met snoeischaren en er zijn mandjes met touw”, legt Marloes uit. “Mensen moeten ook zelf afrekenen. Dat gaat op vertrouwen, maar het werkt heel goed. Er wordt tot nu toe geen misbruik van gemaakt.”

Botanische illustraties Naast haar werk in de pluktuin maakt Marloes eigen producten als ansichtkaarten, posters en notitieboekjes met botanische illustraties. Het maken van die spulletjes is spontaan ontstaan. “Het leek me al langer leuk om kaarten te ontwerpen en toen ik er in 2015 mee begon, bleek dat het heel goed aansloeg. Daarom ben ik dit steeds verder gaan uitbouwen.” Marloes ontwerpt een paar keer per jaar een nieuwe collectie en verkoopt die online en in een winkel in

LandIdee 107

108 LandIdee

landidee reportage

‘Er staat een kastje met snoeischaren en er zijn mandjes met touw. ’ Winterswijk. Voor haar illustraties is de pluktuin uiteraard haar grootste inspiratie. “Als je mijn kaarten ziet, staan er heel vaak verbeeldingen op van boeketten of mooie veldbloemen en grassen.” Ook verkoopt ze zadensetjes en in de winter droogbloemen uit eigen tuin. Dat alles doet ze vanuit een ateliertje bij huis. “Lekker dicht bij de tuin en het voordeel is natuurlijk dat ik tijdens mijn studie veel planten heb moeten tekenen. Daar heb ik geleerd naar de details van bloemen te kijken. Als ik nu een bloem zie, kan ik hem gewoon kopiëren. Dat is wel grappig.”

Duurzaam leven Marloes en Wouter werken in de pluktuin met de seizoenen mee en maken daarbij geen gebruik van kunstmest of bestrijdingsmiddelen. Ook maken ze hun eigen compost. Dat vinden ze belangrijk om mee te geven aan hun dochtertjes Mia (10) en Sien (5), die veel worden betrokken bij alle buitenactiviteiten en het werken in de bloementuin. “Ik vind het belangrijk dat ze zien hoe dingen groeien en bloeien en wat ervoor nodig is om zulke mooie bloemen te krijgen”, vertelt Marloes. “Afgelopen winter heb ik samen met de kinderen een groot bijenhotel gemaakt, dat deze zomer in de pluktuin komt te staan. Het is leuk om te zien dat ze het buitenleven daardoor ook heel erg waarderen. Ze plukken graag zelf bloemetjes en kennen ook al de namen van veel planten.” Het gezin verbouwt een groot deel van hun eigen groenten in een moestuin en

probeert thuis zoveel mogelijk materialen te hergebruiken. “Duurzaam leven is voor ons echt een uitgangspunt. We kopen veel biologische producten en proberen niets te verspillen. Daar sluit de tuin dan weer mooi op aan.” Ook wil Marloes bezoekers laten zien dat seizoensbloemen lokaal

geteeld kunnen worden in de vollegrond, zonder gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen. “Juist daarom vind ik het heel waardevol om mensen de mogelijkheid te bieden in het seizoen zelf bloemen te plukken die net zolang op de vaas staan als bloemen uit de winkel.”

ZELF PLUKKEN

Pluktuin Do It Yourselves opent dit jaar, onder voorbehoud van de ontwikkelingen rondom het coronavirus, op donderdag 4 juni en blijft in principe tot en met september open. De sluitingsdatum hangt af van de weersomstandigheden. Je kunt er van donderdag tot en met zondag van 10-20 uur bloemen plukken. Ook geeft Marloes diverse workshops. Je kunt een bezoek combineren met een wandeling of fietstocht door het Nationaal Landschap Winterswijk en verblijven op een van de vele kampeerterreinen of bij B&B’s in de buurt. Kijk voor meer informatie op www.doityourselves.nl

LandIdee 109

Verfoeid & omarmd

ZEVENBLAD

Het is de aartsvijand van elke tuinier: zevenblad. Maar juist omdat dit kruid overal in grote aantallen groeit, heb je altijd een geneeskrachtig middel tegen verschillende aandoeningen bij de hand.

110 LandIdee

Zevenblad is goed te herkennen aan de driekantige bladsteel en zeventallige bladeren met drie blaadjes boven aan en twee maal twee blaadjes onder aan het blad. Daar komt de naam zevenblad ook vandaan. De plant bloeit in juni-juli met witte bloemen.

landidee gezondheid

oor veel tuinliefhebbers is zevenblad een storend onkruid, en dan drukken we ons nog mild uit. Hij wordt in de volksmond niet voor niets ook wel tuinmansverdriet genoemd. Met zijn lange, ondergrondse uitlopers wandelt de plant de hele tuin door en uitroeien is bijna onmogelijk. Elk stukje wortel, hoe klein ook, dat in de bodem achterblijft, loopt weer uit en vormt een nieuw plant die aan zijn wandeltocht door de tuin begint. Staat er erg veel zevenblad, dan zullen de wortels andere planten in hun groei belemmeren. Toch heeft deze onverwoestbare schermbloemige ook positieve eigenschappen. In plaats van zevenblad als lastig onkruid te benaderen, kun je de plant ook waarderen als gezond kruid. Vers geoogst zevenblad kan goed in de keuken worden gebruikt; het levert veel vitamine C, caroteen en ijzer. De smaak van de rauwe, jonge bladeren lijkt een beetje op die van peterselie of selderij. Je kunt ze heel goed verwerken in een salade of pesto. Gekookt doen de bladeren denken aan spinazie. Ook de bloemen, zaden en knapperige stelen zijn eetbaar.

Kompressen met zevenblad

Bij kleine snij- en schaafwonden, tegen reuma en jicht

INGREDIËNTEN Vers zevenblad BEREIDING Was de verse bladeren, schud ze droog en kneus ze in de vijzel of met een deegroller. Breng de brij direct op de pijnlijke plek aan, leg er een doek op en laat het mengsel 20 minuten intrekken. TOEPASSING Het kompres

bevordert de wondheling, werkt antibacterieel en pijnverlichtend.

Zevenbladthee

Bij verkoudheid, longontsteking, reuma en jicht

INGREDIËNTEN 1 el vers zevenblad, 1-2 saliebladeren, 1 jeneverbes BEREIDING Snijd de kruiden fijn en kneus de jeneverbes. Overgiet alles met 200 ml heet water en laat de thee 10 minuten trekken. Zeef de thee. TOEPASSING Drink als kuur, 3 maal daags een kop thee. Doe dit gedurende maximaal 6 weken.

Geneeskracht

raden we dit beslist niet aan. Maar heb je al zevenblad in de tuin, probeer het dan binnen de perken te houden (zie kader) en pluk er ondertussen ‘de vruchten’ van. Geniet van de oogst van de verse bladeren en de heilzame krachten.

HOUD HET BINNEN DE PERKEN

Zevenblad definitief weghalen is een zeer lastig karwei, maar je kunt het wel binnen de perken houden. Hoe je dat doet? We hebben een paar tips. • Plukken, plukken, plukken! Hiermee krijg je de plant niet weg, maar verzwak je hem wel en perk je een snelle uitbreiding wat in. • Plant sterke bodembedekkers op de plekken waar het zevenblad welig tiert; denk aan tuingeraniums, maagdenpalm… • Zijn delen in je tuin echt overwoekerd met zevenblad? Dan kun je overwegen dit deel af te dekken met landbouwfolie. Dit is echter een zeer rigoureuze aanpak en maakt je tuin er - minimaal een jaar lang - niet mooier op. • Je kunt er ook voor kiezen het zevenblad met een riek of vorkje te verwijderen. Bedenk dan wel dat je ervoor moet zorgen dat je alle stukjes wortel ook uit de grond moet halen.

Zevenbladsalade

Bij reuma, jicht, maag-darmklachten en verstopping

INGREDIËNTEN Zevenblad, veldsla, rucola, eetbare bloemen (bijvoorbeeld madeliefjes, goudsbloemen of paardenbloemen), 3 el olijfolie, 1 el appelazijn, zout, versgemalen peper BEREIDING Snijd de kruiden en bloemen grof. Roer een milde dressing van de appelazijn, olijfolie, zout en peper en schep die door de salade. Eet de verse salade direct. TOEPASSING Eet bij reuma of jicht een saladekuur van enkele dagen. Neem dan een paar dagen pauze. Deze salade bevordert de uitstoot van urinezuur uit gewrichten en vermindert het urinezuurgehalte in het bloed. Ook goed als je gezond bent, want zevenblad werkt ontstekingsremmend en ontzurend.

LandIdee 111

Tekst: Jana Eggert Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Alamy, Biolib, Birgid Allig, shutterstock

Zevenblad heeft bovendien verschillende geneeskrachtige werkingen. Het kruid werkt antibacterieel, ontzurend en vochtafdrijvend en kan ook worden gebruikt bij schimmels, ontstekingen, blaasontsteking, verkoudheid en insectenbeten. In de vorm van thee of weldadige kompressen kun je er zelfs ernstigere klachten zoals reuma, jicht en ischiaspijnen mee verlichten. Maar hoe leuk het ook is om keukenen geneeskrachtige kruiden in eigen tuin te kweken, in het geval van zevenblad

Multitalent

RODE KLAVER

Het zeldzame klavertje vier, te vinden bij de witte klaver, staat al eeuwenlang bekend als geluksbrenger. Zijn rode neefje daarentegen heeft vooral veel gezonde bestanddelen, die je op talloze manieren kunt inzetten in de huisapotheek.

112 LandIdee

landidee gezondheid Rode klaver stond in de Middeleeuwen bekend als uitstekend huismiddel bij verkoudheid, spijsverteringsklachten en huidproblemen. Nog niet zo lang geleden ontdekte men de plantaardige hormonen die de plant ook bevat.

LandIdee 113

De botanische naam van rode klaver, Trifolium pratense, betekent vrij vertaald ‘driebladige die op de weide groeit’.

SYMBOOL VAN DE ZOMER.

et geslacht Trifolium kent vele soorten klaver, die vaak nog in het wild voorkomen. Niet alleen de witte klaver (Trifolium repens) en de rode klaver (T. pratense), maar ook akkerklaver, hazenpootje, inkarnaatklaver en nog veel meer. Het zijn allemaal vaste of eenjarige planten, die stikstof kunnen binden en daarom vaak worden ingezet als natuurlijke bodemverbeteraars. Ook wordt het blad van klaver wel gebruikt als veevoer. Maar ook in de keuken kun je klaver gebruiken. De blaadjes kunnen in salades worden verwerkt en de bloemhoofdjes lenen zich prima voor thee. En wat te denken van klaverhoning? Het is echter de rode klaver met zijn purperrode bloemhoofdjes, die al van oudsher een plaatsje heeft in de huis-

114 LandIdee

apotheek. Al sinds de middeleeuwen wordt de plant beschouwd als een waar multitalent in de natuurgeneeskunde. De plant heeft een hoog gehalte aan looistoffen, waardoor ze adstringerende, pijnstillende en bacteriedodende eigenschappen hebben. Rode klaver kun je zowel inwendig als uitwendig toepassen. Inwendig helpen de bloemen bij keelpijn, hoesten, bronchitis en andere verkoudheidsklachten, en bij diarree en maag- en darmklachten. Uitwendig helpen ze bij eczeem, huidontstekingen, slecht helende wonden, huidschilferingen en jeukende en geïrriteerde plekken op de huid. Die uitwendige werking wordt nog eens bevorderd door het kruid tevens in te nemen in de vorm van thee of tinctuur.

Siroop van rode klaver Bij hoesten

INGREDIËNTEN 1 kg suiker, 1 litermaat verse rodeklaverbloemen, 1 biologische citroen BEREIDING Breng 1 l water met de suiker aan de kook en laat dat 15-20 minuten borrelend koken. Doe de klaverbloemen in een grote schaal en giet het suikerwater erover. Snijd de citroen in plakken en voeg die ook toe. Dek het mengsel af en laat het 24 uur trekken. Zeef het mengsel en breng de siroop nog een keer kort aan de kook. Schenk de siroop in schone, voorverwarmde flessen. Op een koele, donkere plaats is de siroop ongeveer 1 jaar houdbaar. TOEPASSING Neem bij hoesten en bronchitis meerdere keren per dag 1 el siroop of verdun de siroop met water. De siroop is bloedzuiverend, vermindert hoestprikkels en kalmeert de luchtwegen.

landidee gezondheid

Tinctuur van rode klaver

verse rodeklaverbloemen, 1 l alcohol 38-40 % (bijvoorbeeld jenever of wodka)

alcohol tot alle bloemen bedekt zijn. Laat het mengsel drie weken afgedekt, op een warme, donkere plek trekken en schud het dagelijks om. Zeef het mengsel en giet het in donkere flessen. Op een koele, donkere plek blijft de tinctuur minstens 3 jaar goed.

BEREIDING Doe de bloemen in een ruime pot met schroefdeksel en druk ze licht aan. Vul de pot of fles met de

TOEPASSING Volwassenen nemen naar wens 3 maal daags 10-20 druppels met wat water in kleine slokjes in. De

Bij overgangsklachten

INGREDIĂ&#x2039;NTEN 2 handenvol

tinctuur heeft een algemene werking. Het werkt ondersteunend bij klachten tijdens de menstruatie en overgang, bij maag- en darmontstekingen, prikkelbaarheid, slaapstoornissen en bij depressieve klachten, maar kan ook worden gebruikt als bloedzuiverend middel. Uitwendig - verdund met wat water en in de huid gewreven - kan de tinctuur helpen bij eczeem en ter verlichting van andere huidklachten.

LandIdee 115

Zalf van rode klaver Voor de regeneratie van de huid

INGREDIËNTEN 3 el verse of 3 tl gedroogde rodeklaverbloemen, 100 ml amandelolie, 20 g sheaboter of cacaoboter, 20 g bijenwas, 5 druppels etherische rozenolie

BEREIDING Doe de bloemen met de

REINIGEN EN ONTSLAKKEN. Plantaardige hormonen Naast looizuren bevat rode klaver ook fyto-oestrogenen. Dit zijn plantaardige hormonen die lijken op de vrouwelijke hormonen en in het lichaam een oestrogeenachtige werking hebben. Daarom kunnen ze helpen bij menstruatie- en overgangsklachten. Uit studies blijkt dat de fyto-hormonen ook een positieve invloed hebben op de bloedwaarden en bloedvaten, en dus ook kunnen werken bij aderverkalking. Bij uitwendige toepassing ondersteunen deze stoffen ook bij

116 LandIdee

het vermogen van het bindweeefsel om water op te slaan. Zo kan rode klaver het vochtgehalte in de huid reguleren, de elasticiteit verbeteren, rimpels, lijnen en ouderdomsverschijnselen verminderen en er dus ervoor zorgen dat de huid er glad en strak uitziet. Verder zou rode klaver het hele organisme stimuleren en bijvoorbeeld de lever helpen bij het afvoeren van afval- en gifstoffen. Daarmee is rode klaver ook heel geschikt bij het ontslakken van het lichaam. Kortom: een multitalent uit de natuur.

amandelolie in een afsluitbare pot en laat olie twee weken bij kamertemperatuur op een donkere plek trekken (1). Schud dagelijks om. Filter de olie door een fijne doek en druk de bloemen goed in de doek uit. Doe de olie met de shea- of cacaoboter en de bijenwas in een hittebestendige glazen pot (2). Zet de pot in warm water of verwarm au bain-marie en roer tot alle vaste bestanddelen gesmolten zijn. Laat het mengsel even afkoelen en roer de etherische rozenolie erdoor. Doe het mengsel in een schoon potje en bewaar het op een koele, donkere plek (3). Bij hygiënisch gebruik met een spatel blijft de zalf ongeveer 1 jaar goed.

TOEPASSING Breng de zalf dagelijks na de huidreiniging aan. De fyto-hormonen in de rode klaver zorgen voor een gladde huid, omdat ze het vermogen hebben water op te slaan en het vochtgehalte in de huid te verhogen. Daarom helpt de zalf bij het voorkomen van vormen van huidveroudering. Het is als het ware een soort anti-aging crème en verjongingsbron voor de huid. Bovendien helpt de zalf bij slecht genezende wonden, borstontstekingen en zwellingen.

landidee gezondheid

Olie van rode klaver

INGREDIËNTEN 2 handenvol rodeklaverbloemen, 300 ml olijfolie of amandelolie

warme en donkere plek en laat het 2-4 weken trekken. Schud dagelijks. Zeef de olie door een doek en pers de bloemen goed uit in de doek. Giet de olie in een donkere fles. Op een koele plek is de olie ongeveer 1 jaar houdbaar.

BEREIDING Doe de bloemen in een glas

TOEPASSING Masseer de olie na het

en vul het glas verder met olie. Ga uit van ongeveer 1/3 rodeklaverbloemen en 2/3 olie. Let op dat alle bloemen bedekt zijn met olie. Zet het mengsel op een

douchen in de huid. De olie zorgt ervoor dat de huid mooi strak en glad wordt en voorkomt huidveroudering en het ontstaan van rimpels.

Als massageolie bij huidveroudering en rimpels

Kompres met rode klaver Bij een jeukende en ontstoken huid en insectenbeten

INGREDIËNTEN 1-2 handenvol verse rodeklaverbloemen (voldoende voor een groot huidoppervlak) BEREIDING Leg de bloemen op een ondergrond en kneus ze met een deegroller totdat je een enigszins vochtige pasta hebt.

TOEPASSING Strijk de vochtige bloemenpasta op een katoenen doek en vouw er een plat pakje van. Leg het kompres 15-30 minuten op de jeukende of ontstoken huid. Kalmeert de huid, vermindert de ontsteking en bevordert het herstel.

Azijn van rode klaver Voor reiniging van het bloed

INGREDIËNTEN 3 handenvol rodeklaverbloemen, 1 l appel- of andere natuurazijn

BEREIDING Doe de bloemen in een afsluit bare pot en giet er de azijn overheen. Laat dit 2-3 weken op een zonnige plek trekken, waarna je de vloeistof zeeft. Donker en koel opgeborgen is deze azijn ongeveer 1 jaar houdbaar. TOEPASSING Indien nodig kun je een kuur met deze azijn doen. Drink ’s ochtends op de nuchtere maag een glas water met 1 el azijn. Bevordert de stofwisseling en verzacht overgangsverschijnselen. Deze azijn smaakt overigens ook prima over een salade.

LandIdee 117

Theemengsels INGREDIËNTEN rodeklaverbloemen, salie, smalle weegbree, vlierbloesem, tijm OVERGANG

INGREDIËNTEN rodeklaverbloemen, salie, vrouwenmantel, duizendblad, sint-janskruid

Zeep van rode klaver Voor vochtregulerende reiniging

INGREDIËNTEN 1 kg glycerinezeep (of gietzeep), 20 druppels etherische geraniumolie, verse of gedroogde rodeklaverbloemen BEREIDING Snijd de glycerinezeep met een mes in stukjes (1) en doe ze in een kleine pan of kom. Verwarm een grotere pan met water en zet hier de kleine pan of kom op (2). Smelt de zeep au bainmarie. Voeg, als deze gesmolten is, de

118 LandIdee

etherische olie toe en roer goed door. Doop nu de klaverbloemen een voor een in het vloeibare mengsel en rangschik ze in de (siliconen)vormpjes voor de zeep (3). Voeg daarna de vloeibare zeep toe en laat goed afkoelen. Na ongeveer een kwartier kun je ze uit de vormpjes halen. Leg ze droog weg op een koele plek. De zeepjes zijn ongeveer 1 jaar houdbaar.

STOFWISSELING INGREDIËNTEN rodeklaverbloemen, hondsdraf, brandnetel, madeliefje, munt

BEREIDING Doe gelijke delen van elk kruid in een kom en meng ze goed. Schep 1 el verse of 1 tl gedroogde kruiden in een normaal theeglas en giet hier kokend water overheen. Laat 5 minuten trekken en zeef de thee dan.

TOEPASSING Ideale zeep bij droge

TOEPASSING Indien nodig of als kuur

handen of als de huid van je handen trekkerig aanvoelt. Brengt vocht in en gaat verdere uitdroging tegen.

1-2 koppen per dag drinken. Gebruik je de thee als kuur, stop dan na 6 weken. Na 2 weken kun je de kuur weer hervatten.

Productie en tekst: Angelika Krause Vertaling: Sylvia Emonts Styling: Monika Noderer Foto’s: Birgid Allig, Shutterstock

VERKOUDHEID

Volg jij LandIdee al online?

www.landidee.nl Abonneer je op onze nieuwsbrief en laat je twee keer per maand inspireren door onze redactie. Je kunt meedoen aan leuke winacties en profiteren van leuke kortingen. De website van LandIdee staat boordevol tips en ideeën voor iedereen die wil genieten van het binnen- en buitenleven. Met veel aandacht voor natuur, feelgood, cultureel erfgoed, tuinieren, koken, interieur en gezondheid.

facebook.com/landidee.nl ❤ instagram.com/landideemagazine ❤ pinterest.com/landidee

Bezoek ons vergroot showterrein!

Unieke promotie HET BESTE, DUS BETE R.

TUINSERRE EUROMAXI • Met fundering • Met zaaibak • Met automatische opener

Euroserre kiest voor milieuvriendelijke productie met zonne-energie en2,36 nagenoeg x 3,80m volledig recycleerbare aluminium. Euroserre kiest voor milieuvriendelijke productie met zonne-energie en nagenoeg vol-

1350

EURO

3,09 x 4,57m

1680

EURO

EUROSERRE

HET BESTE, DUS BETER! N.V. Euro-Serre Geleenlaan 1 - B 3600 Genk www.euroserre.com Tel.: +32 (0)89 35 13 93 Bezoek onze website voor een verdeler in uw buurt.

Mooi in de zon

Na de lange winter zijn de warme zonnestralen een weldaad voor de huid. Maar de zon kan je huid ook beschadigen. Zo bescherm je je huid tegen zonnebrand en veroudering.

Wortelolie na het zonnebad

Schil 4 wortels, pureer ze en doe ze in een afsluitbare pot. Voeg 200 ml olijfolie toe en laat het mengsel drie weken op een warme en droge plek trekken. Zeef de olie en voeg 1-2 ml duindoorn-vruchtvlees-olie toe. Breng de olie na het douchen royaal aan op het lichaam. De wortelolie verzorgt en kalmeert de huid en voorkomt uitdroging na het zonnen. Verse wortels helpen ook bij het voorkomen van celschade. Ze bevatten de antioxidant bètacaroteen, die vrije radicalen bestrijdt.

ZO WERKEN ZONNESTRALEN

Onder invloed van UVA-stralen en de warmte van de zon, kan de huid vitamine D aanmaken. Dat is een prohormoon dat zorgt voor sterke botten en spieren. Voor volwassenen is het voldoende om in de zomer (afhankelijk van je huidtype) 10 tot 30 minuten met blote armen en benen in de middagzon te zitten om de benodigde hoeveelheid zonlicht op te vangen. Pas wel op dat je niet verbrandt, want daardoor veroudert je huid, krijg je pigmentvlekken en kun je zelfs huidkanker krijgen.

120 LandIdee

MILDE WASGEL

Zet thee van duizendblad en laat die afkoelen tot 40 graden. Voeg 2 tl olijfolie, 30 ml betaïne plantaardig, ¼ tl xanthaangom en 10 druppels lavendelolie toe en meng alles goed door. Wrijf daarvan een beetje op de huid en spoel met lauwwarm water af. Reinigt op milde wijze de door de zon geïrriteerde huid.

landidee gezondheid

GEL MET GOUDSBLOEM

NATUURLIJKE BESCHERMING MET TOMATEN

Door elke dag een boterham met tomatenpuree en wat olijfolie te eten, kun je de natuurlijke beschermingsfactor van de huid met twee tot drie treden verhogen. Dat komt door het antioxidant lycopeen, een rode kleurstof die vooral in hoge concentratie in gekookte tomaten zit.

KALMERENDE HUIDLOTION

Laat 400 ml goudsbloemthee afkoelen tot 70 graden. Verhit 100 ml amandelolie en 100 ml tegomuls (emulgator) tot 70 graden, voeg de thee toe en roer goed door tot het mengsel koud is. Roer er tot slot 5 druppels lavendelolie door en breng de lotion aan na de reiniging van de huid.

• Maak een tinctuur van 1 tl goudsbloemen en 20 ml alcohol (minimaal 70 %). Maak ook een olie van 1 tl sint-janskruidbloemen en 20 ml olijfolie. Laat beide drie weken trekken en zeef de mengsels. • Overgiet een handvol goudsbloemen met 100 ml heet water, laat het 10 minuten trekken en zeef het. • Doe 1 tl tinctuur in een glas, voeg dan eerst een ½ tl xanthaangom en vervolgens 40 ml goudsbloemthee toe. Schud het mengsel goed. Voeg 1 tl sint-janskruidolie toe, dek de pot goed af schud alles goed door. Gebruik de gel naar wens als after sun.

T G E L M ESGO U D M E LO B

Huislook

Hak de bladeren van huislook fijn en smeer de brij op de huidplekken die verbrand zijn. Leg er een doek op en laat de kruiden 30 minuten intrekken. Verkoelt de huid en bevordert de genezing.

HUID LOTION

EIEN B D R AA A S K E R M

LandIdee 121

Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Birgid Allig, Peter Raider, Shutterstock

AARDBEIENMASKER

Pureer 4 aardbeien met een vork en meng ze met 1 el kwark en 1 tl amandelolie. Breng het masker aan op het gezicht en decolleté en laat het 20 minuten intrekken. Spoel het masker met lauwwarm water af. Het masker verfrist, reinigt en kalmeert de huid na de zon.

tips

voor een gezonde blaas & nieren

Voetenbad met hooibloemen

Overgiet 50 g hooibloemen met 500 ml kokend water, laat het mengsel 10 minuten afgedekt trekken en zeef het. Vul een grote kom met warm water en voeg het aftreksel toe. Neem hierin een voetenbad van 15 minuten en voeg elke minuut nieuw heet water toe. Droog de voeten goed af en trek warme sokken aan. Kalmeert de blaas en kan pijn bij blaasontsteking verminderen.

NIERTHEE VOOR VOCHTAFDRIJVING

Meng 7 delen haverkruid (verkrijgbaar bij de apotheek en kruidenwinkel) met 1 deel brandnetelbladeren. Breng 250 ml water aan de kook, voeg een volle eetlepel kruiden toe en laat de thee 10 minuten zachtjes koken. Zeef de thee en drink dagelijks 3 tot 6 koppen. Drink daarbij bovendien veel water. Neem na 6 weken een pauze van minstens 2 weken. Helpt bij de vochtafdrijving en het doorspoelen van de nieren en blaas.

122 LandIdee

SAPKUUR MET VERSE KRUIDEN

Pers een week lang verse berkenbladeren uit in de sapcentrifuge en neem daarvan ĂŠĂŠn keer per dag aanvankelijk 2 en later 5 eetlepels. Drink daarbij dagelijks 2-3 liter water zonder koolzuur. Stap na een week over op sap van brandnetels, heermoes en paardenbloem. Ontgift de nieren en spoelt de blaas door.

landidee gezondheid

EERSTE HULP BIJ EEN URINEWEGINFECTIE

TEGEN BLAASÂ ONTSTEKING

Breng 1 tl gedroogd berendruifblad (reformwinkel) aan de kook met 1 kop water en laat de thee 15 minuten trekken. Drink dagelijks 3 tot 4 koppen tussen de maaltijden, maar doe dat niet langer dan een week.

NIEREN HOUDEN VAN WARMTE

Om een blaas- of nierbekkenontsteking te voorkomen, is het belangrijk dat het onderlijf, de rug en de voetzolen altijd warm zijn. Bij pijn aan blaas en/of nieren helpen warme kompressen of een kersenpitkussen. Laat wel altijd de oorzaak van de klachten onderzoeken door een arts.

Maak een mengsel van gelijke delen echte guldenroede, gedroogde en fijngehakte cranberryâ&#x20AC;&#x2122;s, stalkruid, heermoes en frambozenbladeren. Overgiet 1 tl van deze kruiden met 250 ml kokend water en laat het 5 minuten afgedekt trekken. Zeef de thee en drink indien nodig 1-2 liter, verdeeld over de dag. Drink daarbij ook veel water.

Bij de eerste klachten: selderij

Zodra je een branderig gevoel krijgt bij het urineren, is het verstandig om regelmatig selderij te eten. Deze groente bevat veel kalium dat urine- en vochtafdrijvend werkt. Zo worden de nieren en blaas doorgespoeld en kun je een verdere ontsteking van de urinewegen voorkomen. Eet bij voorkeur gestoofde stengels of knollen van de selderij in kleine porties verdeeld over de dag of drink dagelijks meerdere glazen vers geperst selderijsap. Vul het vochtverlies aan door veel water te drinken.

TEGEN BLAASSTENEN

Doe 10 g gedroogde en fijngesneden echte guldenroede in een pot met schroefdeksel en giet er 100 ml alcohol (70 %) bij. Sluit de pot af en laat het mengsel op een warme, lichte plek twee weken trekken. Schud dagelijks om. Volwassenen nemen 2 tot 3 maal daags 10 tot 30 druppels in. Drink daarbij veel water.

Gezonde darm, gezonde blaas

Wist je dat een gezonde darm van groot belang is bij het voorkomen van een blaasontsteking? Zorg daarom voor voldoende vezels in de vorm van groenten, fruit, zaden, ongebrande noten en peulvruchten. Ook gefermenteerde producten zoals tempeh of zuurkool zorgen voor een gezonde darmflora.

LandIdee 123

tips

voor een gezonde blaas & nieren

Kookvocht en sap van asperges

SCHEUTJE CITROEN

Als je weerstand laag is en de zuurgraad in je blaas niet optimaal, dan ligt een blaasontsteking op de loer. Als je dan toch water drinkt, voeg dan af en toe wat schijfjes citroen, citroen- of grapefruitsap of appelciderazijn aan het water toe. Zo verhoog je de zuurgraad en dat kan helpen een blaasontsteking te voorkomen.

MIERIKSWORTELHONING

Mierikswortel bevat mosterdolie die de groei van bacteriën en ziektekiemen in het lichaam remt. Zo werkt mierikswortel op natuurlijke wijze tegen bacteriële urineweginfecties. Rasp 25 g verse wortel en roer die door een gelijke hoeveelheid honing. Laat kort trekken. Neem 3 maal daags een theelepel.

124 LandIdee

VERSTERKEND VOOR HET IMMUUNSYSTEEM

Doe 500 ml rodebosbessensap, 125 ml water en 1 tl kokosolie in een pan. Doe 1 tl cistusrozen, 1 kaneelstokje en 3 kruidnagels in een theezeef en leg dat in de pan. Breng het mengsel aan de kook, laat het 10 minuten trekken en drink het warm.

Weldadig zitbad

Maak een mengsel van gelijke delen brandnetels, tijm, echte guldenroedebloemen, duizendbladbloemen en -bladeren, en kamillebloemen. Breng 3 el verse of 3 tl gedroogde kruiden en bloemen in een liter water aan de kook. Laat het mengsel 1 minuut doorkoken, neem het van het vuur en zeef het. Doe warm water in een bad dat diep genoeg is om het zitvlak helemaal met water te bedekken en voeg het aftreksel toe. Neem zo lang een bad als je prettig vindt.

Vertaling: Sylvia Emonts Foto’s: Birgid Allig, Imago, Your Photo Today, Mauritius Images, Peter Raider, Shutterstock, Brigitte Sporrer

Asparaginezuur is uitermate geschikt voor een doorspoeltherapie tegen blaasontstekingen. Je kunt daarvoor het kookvocht gebruiken of dagelijks een vers geperst glas aspergesap drinken.

Eef je DEZE PLEK KOESTER IK

‘ Mijn werkplek in het beste gebouw ter wereld’ Eefje Sperber (41) werkt als strategisch adviseur marketing en communicatie bij Kunstloc Brabant. Deze organisatie op het gebied van kunst en cultuur is gevestigd in de LocHal te Tilburg. Dit architectonisch hoogstandje heeft al talloze (inter)nationale prijzen gewonnen, waaronder die voor ‘beste gebouw ter wereld’. Tekst en foto’s: Daphne Doemges-Engelen Foto’s: Rhiannon Coolen, Imara Angulo Vidal, Joris Buijs Fotografie, Stijn Bollaert

“Vanaf mijn studie tot vorig jaar heb ik in Tilburg gewoond. Sinds vorig jaar zomer woon ik in Goirle, een dorp tegen Tilburg aan, dus ik kan lekker op de fiets naar het werk. Kunstloc wil zoveel mogelijk Brabanders deel laten nemen aan kunst en cultuur, want dat inspireert en verrijkt je leven. Sinds een jaar zijn we als organisatie - samen met onze partners Seats2Meet en Bibliotheek Midden-Brabant - gevestigd in de LocHal. Op deze plek in de

Tilburgse Spoorzone werd vroeger aan de locomotieven gesleuteld, de zogenaamde Locomotiefhal.

Toen het gebied werd herontwikkeld, had de gemeente een plek voor ogen waar kunst en cultuur samengingen met ondernemerschap. Ik vind het een fantastisch, imposant gebouw. Ondanks dat het maar liefst negentig bij zestig meter groot is en vijftien meter hoog, doet het toch niet té groot aan. In de LocHal is veel van het erfgoed bewaard gebleven. Zoals de spoorrails in de vloer en de hoge oranje balken waar vroeger de locomotieven aan werden gehangen. Direct bij binnenkomst door de hoofdentree zie je het trappenlandschap. Daar kunnen mensen studeren, werken of lezen, maar het kan ook gebruikt worden voor presentaties en evenementen. Dit trappenlandschap is mijn favoriete plek van het gebouw, omdat je daar een heel mooi uitzicht hebt over een deel van de LocHal met op de achtergrond het NS-station en de treinen. Ook het klimaat in het gebouw is bijzonder. Dat wordt geregeld door het innovatieve principe ‘heating the people, not the space’. Door een slim concept met drie verschillende klimaatzones hoeft niet steeds de hele ruimte verwarmd te worden. Het dak ligt daarnaast vol met zonnepanelen om energie op te wekken. Voor ons als Kunstloc Brabant is dit gebouw een geweldige etalage om te laten zien wat er speelt op het gebied van kunst en cultuur. ” heb jij ook een bijzondere plek die je graag wilt delen met de lezers van landidee ? laat het ons weten via redactie . landidee @ vipmedia . nl

LandIdee 125

Blijf-thuis-Gids KAMERPLANTEN VERPOTTEN

Barsten je kamerplanten bijna uit de pot? Dan is het hoog tijd om ze te verpotten, zodat ze verder kunnen groeien en sterk kunnen blijven. Jonge planten en snelgroeiende planten moeten elk jaar verpot worden, langzaam groeiende planten kun je eens in de twee à drie jaar verpotten. Zorg dat je een pot hebt die groter is dan de vorige. Bedek de bodem eventueel met scherven of strooi een laagje hydrokorrels over de bodem voor een betere drainage. Vul de pot vervolgens met een laag potgrond en zet daar de plant in en vul verder aan met potgrond. Let op dat je niet tot de rand vult, want dan kan er geen water meer bij. Zet je plant weer op de juiste plek en genieten maar!

HOLLAND: NATUUR IN DE DELTA

Voor de documentaire ‘Holland: Natuur in de delta’ is door vijftien camerateams in twee jaar tijd beeld vastgelegd van het leven van dieren in Nederland. Zo komt de bever, haas, ringslang, zeearend en het pimpernelblauwtje voor in de film. De prachtige beelden worden aangevuld met muziek van het Metropole Orkest. De documentaire is nu te zien op Netflix.

Geniet binnenshuis, in je tuin of op je balkon van de kleine geluksmomentjes! LEKKER PICKNICKEN

Om optimaal te genieten van de lunch én het zonnetje hoef je niet per se een terrasje op te zoeken. Ga eens heerlijk thuis picknicken in de tuin of op je balkon. Je kunt natuurlijk makkelijke hapjes in huis halen, maar wat is er nu leuker dan zelf aan de slag gaan? Zet bijvoorbeeld de oven aan en maak je eigen gezonde chips van courgette en aubergine. Zin in zoet? Bak dan een lekker bananenbrood of ga voor een muffin met pistache en chocolade.

126 LandIdee

Thuis blijven, dat hoeft absoluut niet saai te zijn. Daarom dit keer geen Uitgids, maar wel tips om de dagelijkse sleur te doorbreken. Wat dacht je van een heerlijke picknick op je eigen balkon, fit blijven binnenshuis of eindelijk die kamerplanten eens verpotten?

FIT BLIJVEN

Van bankhangen en picknicken wordt niemand fitter en onze gezondheid gaat natuurlijk boven alles. Uiteraard hebben we niet allemaal een loopband of een hometrainer in huis staan, maar er zijn genoeg oefeningen die je zonder of met weinig apparatuur kunt doen.

TOUWTJE SPRINGEN

We kennen het wel van vroeger op het schoolplein: touwtje springen. Ook voor volwassenen is dit een laagdrempelige oefening om effectief te bewegen. De zeer intensieve oefening is te vergelijken met joggen en fietsen, alleen bij touwtje springen train je zelfs nog meer spieren.

STEP UPS

Je hebt niet meer nodig dan een laag keukenkrukje of een traptrede. Tijdens een step up stap je eerst met je linkervoet op de verhoging en dan zet je je rechtervoet ernaast. Vervolgens stap je van de verhoging af. Herhaal dit in vlot tempo en je zult merken dat je vooral je kuiten, je hamstrings en de voorkant van je bovenbenen traint.

RUGSPIEREN

Ga op een matje liggen met je buik op de grond. Leg je handen op je rug en kom een klein stukje omhoog met je bovenlichaam. Laat jezelf vervolgens weer rustig zakken. Herhaal deze oefening. Let op dat je goed inademt als je omhoog gaat en uitademt als je zakt.

DIPPEN

Voor deze oefening heb je een stoel of lage tafel nodig. Plaats je handen op de rand en houd je armen gestrekt. Zorg dat je je billen voor het zitvlak houdt. Laat je lichaam richting de grond zakken (dippen) door je armen te buigen. Duw jezelf vervolgens weer omhoog. Herhaal deze oefening.

LandIdee 127

LEKKER LEZEN

In de luie stoel, op het balkon of in de hangmat in het zonnetje. Een boek lezen is de ultieme manier om te ontspannen en lezen kun je overal. Daarom een paar inspirerende en praktische boekentips.

PASTA GRANNIES

Een Italiaanse oma in de keuken, dat vraagt om de allerbeste pastarecepten. In het boek Pasta Grannies zijn familiegeheimen en -recepten gebundeld die van generatie op generatie zijn overgedragen. De ‘nonne’ laten zien dat echt Italiaans koken eenvoudig maar prachtig is en binnen ieders bereik ligt. Met dit boek neem je een kijkje in het kloppende hart van een Italiaans huishouden en je leert hoe je de beste pasta’s kunt bereiden. Pasta grannies - Vicki Bennison, 240 pagina’s, prijs € 27,99. ISBN 9789045219578

DUURZAAM HANDBOEK VOOR DE LUIE TUINIER

Je eigen stukje groen in de tuin of op het balkon. Veel mensen vinden het heerlijk, maar niet iedereen heeft ervaring met tuinieren. In het Duurzaam handboek voor de luie tuinier legt Loethe Olthuis in tien stappen uit hoe je je eigen stukje bloeiende natuur kunt realiseren. Het boek staat vol tips over waar je gratis planten kunt vinden, hoe je je tuin klimaatbestendig maakt en welke bloemen de meeste vlinders en bijen aantrekken. Wil je uit je tuin of van het balkon kunnen eten? Er staan ook handige tips in om fruit en groente te kweken. Ideaal voor de luie of beginnende tuinier. Duurzaam handboek voor de luie tuinier – Loethe Olthuis, 224 pagina’s, prijs € 24,99. ISBN 9789000372300

128 LandIdee

Foto’s: Shutterstock e.a.

REWILDING

Het dagelijks leven kan soms aanvoelen als een sleur waar je vol automatisme in meedraait. Heb je behoefte aan een eenvoudigere manier van leven? Het boek Rewilding is een praktische boek voor een natuurlijke levensstijl. De ideale gids waarmee je je even kunt loskoppelen van de alledaagse business. De schrijvers hebben zich laten inspireren door jager-verzamelaars, nomaden en natuurvolkeren. Rewilding - Bert Poffé en Kiki Nárdiz, 208 pagina’s, prijs € 25,99. ISBN 9789401464222

puzzel

Doe mee & win

2x Bloemenpakket van House of Thol House of Thol is een duurzaam Nederlands ontwerpmerk voor producten die een groen dagelijks leven eenvoudiger maken. Voor je planten, je boeketten, je stekken, bollen en zaden… Kortom: met House of Thol omring je je op een originele manier met groen. Dit pakket bestaat uit de volgende producten: • WATERWORKS - Een systeem dat er op een natuurlijke manier voor zorgt dat je plant steeds voldoende water krijgt. • FLOWER CONSTELLATIONS - Messing schijven om eenvoudig met minder bloemen een mooi boeket te schikken. Heel geschikt voor bloemen uit eigen tuin en nu ook in extra groot formaat! • BEE HAPPY - Met deze bloemkaarten stuur je niet alleen een kaartje, maar ook een uitgesteld boeketje: in het papier zijn zaadjes van wilde bloemen verwerkt. • HELIOS - Deze groeischijf maakt het eenvoudig om pitten, bollen en stekjes te laten groeien op water, waardoor je kunt genieten van een groeiende plant van wortels tot bladeren.

Woordzoeker De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

T.w.v.: € 123 Ga voor meer informatie naar www.houseofthol.nl

MEEDOEN?

Ga naar www.landidee.nl/ winnen en vul hier de oplossing in. Reageren kan t/m 30 juni 2020. De winnaars krijgen vanzelf bericht.

BEE HAPPY

FLOWER CONSTELLATIONS

S I R I L E B L A D D

B G U E O S P N N A E

C E I M T L I N J H O

A A T P U S IJ C E L H

C V M T S M A B R I E

RUIT STAMPER TULP VALERIAAN VAREN ZONNEHOED

KROON LELIE LOTUS MALVA NARCIS ROOS

DAHLIA EDELWEISS GIPSKRUID IRIS JASMIJN KELK

ANJER ASTER BLAD BREM CACTUS CAMELIA

T A L E S K R W E A N

U R V A L E R I A A N

S E J R M I I U I D O

L N O O R K A L I E Z

O O S S I E W L E D E

S T A M P E R K E L K

HELIOS

WATERWORKS

LandIdee 129

Voorproefje

Wijzigingen voorbehouden. Foto’s: Birgid Allig, Heidi Fröhlich, Jan Smit, Hanneke Reijbroek, Patrycja Lassocinska

LandIdee juli/augustus verschijnt op 10 juni 2020

BINNENKIJKER Licht huis met een heerlijk overdekt terras PICKNICKEN Kan ook prima in je eigen tuin NOLANA SCHAPEN Houden het koel in de zomer DE GROENTEMEIDEN Van biologische tuinderij De Stroom BATIKKEN Met deze eenvoudige techniek maak je zelf mooie kleden en kussens

Colofon

BLOEMENBOERDERIJ FLEUR-COULEUR Kweken met zorg voor het landschap Uitgever: VIPMEDIA Publishing & Services Postbus 7272 4800 GG Breda (NL) Tel. 076 - 530 17 15 Komiteitstraat 46-52 2170 Merksem Tel. 03 - 645 42 94 redactie.landidee@vipmedia.nl www.landidee.nl / www.landidee.be Hoofdredactie: Jacqueline Leenders Adjunct-hoofdredacteur: Monique van der Voort

130 LandIdee

Redactie: Monique van der Voort (eindredactie) Annemarie Görts, Danique Pals, Lisa Verdoorn-Middelkoop, Janouk Vermaas, Janneke de Wit, Ruth Smeets (stagiaire) Met medewerking van: Jan Smit, Koos Degeling, Sietske de Vries, Veronique De Walsche, Kaat Schaubroeck, Kees Bennema, Sylvia Emonts, Joyce Vloet, Daphne Doemges-Engelen, Henny van Belkom, Shutterstock Vormgeving: Iris Verheijen

Marketing: Chiara van Roeyen Druk: PreVision Graphic Solutions BV Advertentieverkoop: Marc Cruyplant Tel. 076 - 530 17 27 marc.cruyplant@vipmedia.nl Directie: Ed Bruijns (verantwoordelijk uitgever) Distributie losse verkoop Nederland: Betapress BV Distributie losse verkoop België: AMP NV

Abonnement: Een abonnement op LandIdee kost € 34,75 voor 6 nummers. Abonneren kan via www.landidee.nl / www.landidee.be of bel 0800-099 66 06 (NL) Opzegging abonnement of losse nummers bestellen: stuur een e-mail naar abo.landidee@vipmedia.nl of bel 076-530 17 18 (NL) of 03-645 42 94 (BE)

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, tenzij nadrukkelijk anders vermeld. Opzeggen van het abonnement is eenvoudig en kan per maand. Kwartaalabonnementen worden automatisch per kwartaal verlengd en kunnen per kwartaal opgezegd worden. Opzegtermijn is in alle gevallen 1 maand. LandIdee is een licentieuitgave van LandIdee Duitsland. Licentiegever is LandIdee Verlag GmbH, Münchener Straße 101, 85737 Ismaning. De rechten van de bijdragen die in het Duitse origineel van LandIdee zijn verschenen zijn in handen van LandIdee Verlag GmbH. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 2214-0212

Wij hebben een serre

voor ieders hobby. W

Onze ervaring, onze eigen ontwikkelde aluminiumproﬁelen en de solide construc�e staan garant voor een perfect product. Daarom geven wij 13 jaar garan�e op alle proﬁelen. U kan ons uitgebreid gamma ontdekken bij uw lokale dealer. Natuurlijk kan je vooraf al alle type serres ontdekken op de website.

GARA

Al 74 jaar produceren wij aluminium tuinkamers, hobbyserres en orangerieën.

Dealerinfo op aanvraag:

Onze ervaring, onze eigen ontwikkelde aluminium-

prowww.janssens-alusytems.be

Mechelsesteenweg 388, 2500 Lier T. +32 (0)15 30 67 80, info@janssens-alusystems.be Eigen Belgisch fabrikaat

Laat je inspireren Alles om te zaaien koop je natuurlijk bij DEZADEN.NL

Een warm welkom voor bijen en vlinders in jouw tuin!

www.dezaden.nl LOGO DE ZADEN.indd 1

19-02-16 12:39