Mei 2020
WWW.TUINSEIZOEN.COM
PASTEL OF FEL De mooiste zomerbollen voor je tuin
Heesters snoeien, vijveronderhoud & andere tuinklusjes Spontaan vingerhoedskruid zaait zich lekker uit
ZELF MAKEN Hanging basket bomvol bloemen
Heerlijke zomertuinen
Ontwerptoppers
Klimplanten passen in elke tuin!
Sierlijke rokjes Akelei betovert elke tuinliefhebber BP
TUINSeizoen
TUINSeizoen Mei 2020 ∙ € 6,95
Akeleien kruisen onderling makkelijk waardoor je nooit weet welke bloeitint de zaailingen krijgen.
80
Tuinseizoen 04   2020
Favoriet van Annemarie GROENDREDACTEUR ANNEMARIE GÖRTS WERKT EIGENLIJK LIEVER IN HAAR TUIN DAN DAT ZE ACHTER HAAR COMPUTER ZIT. TOCH DEELT ZIJ AL RUIM TWINTIG JAAR HAAR KENNIS VAN GROEN MET DE LEZERS VAN TUINSEIZOEN. IN DEZE SERIE LAAT ZE JE IEDERE MAAND KENNIS MAKEN MET EEN VAN HAAR FAVORIETE PLANTEN.
Akelei
Omdat ik houd van speelse tuin waar planten gezellig door elkaar heen groeien, zijn akeleien bij mij favoriet. Deze zwerfplant met zijn betoverende bloemen kiest zelf waar hij zich wil uitzaaien, zonder dat het hinderlijk wordt. TEKST: ANNEMARIE GÖRTS FOTO: IVERDE, SHUTTERSTOCK
H
et mooist vind ik tuinen waar alles weelderig groeit, met spannende combinaties waarvan het net lijkt alsof ze vanzelf zo zijn ontstaan. Een strak geregisseerde tuin is niet aan mij besteed. Geef mij maar een cottagetuin van een gepassioneerde tuinliefhebber, zoals je die in Engeland vaak tegenkomt.Waar phloxen, papavers en rozen vrolijk door elkaar heen groeien, en waar akeleien, vingerhoedskruid en toortsen zich her en der hebben uitgezaaid.Van deze planten, die ik zelf ook allemaal in mijn tuin heb, vind ik akeleien het meest verrassend. Ze zijn speels en luchtig, en je weet nooit waar in het voorjaar nieuwe zaailingen opduiken. In de loop der jaren hebben ze zich verspreid door onze tuin; ik vind ze nu in de schaduwborder bij de veranda, tussen de maagdenpalm onder de boerenhortensia’s, in het vak met aardbeien en kruiden, en naast de vaste, smeedijzeren barbecue staat er nu ook één, gewoon tussen de kinderkopjes. Deze heeft mooie, witte bloemen terwijl ik me niet kan herinneren ooit witte akeleien te hebben aangeplant. Ik ben ooit begonnen met een cultivar met grote paarse bloemen en één met karmijnrode, wat kleinere bloemen. De plantenlabels bleken niet te kloppen, dus welke het zijn weet ik niet. Inmiddels heb ik blauwe, witte én roze akeleien. Ze kruisen onderling makkelijk waardoor je nooit weet welke bloeitint de zaailingen krijgen. Dat blijft steeds een verrassing! En wat te denken van de luchtige bloeiwijze met feeërieke bloemen? Deze verschijnen in april-mei aan stengels van 40 tot 80 cm hoog. De meeste hebben vijf kroonbladeren met een puntig spoor waarin nectar zit verstopt.
Frivool tweekleurig Akeleien zijn goede bijenplanten vooral voor hommels met een lange tong want zij kunnen goed bij de nectar. De gespoorde bloemen zijn kenmerkend voor deze vaste plant. Wellicht heeft akelei ofwel Aquilegia hieraan zijn naam te danken. Met een beetje fantasie lijken de sporen op de scherpe klauwen van een adelaar ofwel aquila, in het Latijn. In het boekje ‘Plantennamen nader verklaard’ van wijlen plantenkenner en tuinboekenauteur Wim Oudshoorn lees ik echter wat anders. Aquilegia zou mogelijk verwijzen naar acheleia, een middeleeuwse Duitse naam óf naar aquilegus, wat ‘water aantrekkend’ betekent. Dit in verband met de vorm van de kroonbladen, deze hebben de vorm van een puntige beker waarin regenwater kan worden opvangen. Hoe dan ook, altijd interessant om via de naamgeving méér over een plantengeslacht te weten te komen. De keuze aan akeleien is groot.Vooral bij de gespecialiseerde kwekers zijn allerlei bijzonder soorten en cultivars verkrijgbaar met bloemen in wit, roze, lila, paars, blauw, donkerrood en geel. En dan heb je ook nog frivole tweekleurige akeleien, zoals Aquilegia ’Biedermeier’ (op de foto links). Maar je hoeft echt niet voor een bijzonder soortje te kiezen, de meest gewone Aquilegia vulgaris is namelijk ook prachtig. Deze ouderwetse, sterke soort heeft paarsblauwe bloemen en wordt ook wel boerenakelei of gewone akelei genoemd.Wil je een witte, kies dan de sterke, grootbloemige cultivar ’Nivea’. Een mooie zachtroze is ’Heidi’.
zijn gevulde roze met witte bloemen, vaak met een fraaie groene zweem. Of ’Black Barlow’ die met zijn gevulde purperzwarte bloemen voor fraaie, donkere accenten in de tuin zorgt. Vind je dit wat te somber dan is Aquilegia vulgaris ’Ruby Port’ (wijnrood en gevuldbloemig) wellicht een betere optie. Kortom, keuze genoeg! Een bijzondere soort is Aquilegia fragrans. Deze heeft crèmekleurige bloemen die heerlijk geuren en dat is bij de meeste soorten niet het geval. Een tuin waarin planten gezellig door de tuin heen zwerven is dus mijn ideaal. Maar sommige planten zijn al te enthousiast. Zoals Campanula lactiflora ’Loddon Anna’ (roze klokjesbloem), deze produceerde zóveel zaailingen dat ik hem al na drie jaar mijn tuin uit heb gegooid. Akelei heeft dat niet, die is meer bescheiden. Staat zo’n spontane zaailing op een plek waar hij niet goed uit kan groeien, dan verplant ik hem gewoon. De beste plek is in de halfschaduw of zon, in losse, humusrijke grond. Hoe teer zo’n plantje bovengronds lijkt, hoe krachtig de dikke, vlezige wortels ogen. Dankzij dit type wortels verdragen akeleien vrij goed een periode van droogte.
Meer bescheiden Wist je dat er ook akeleien zijn met gevulde bloemen? Ze zien er totaal anders uit - ze missen ook de karakteristieke sporen aan de kroonbladeren - maar ze zijn eveneens sprookjesachtig mooi! Neem bijvoorbeeld Aquilegia ’Nora Barlow’ (op de foto rechts) met 04 2020 Tuinseizoen
81
WEELDERIGE PASTELTUIN LANGS RUIGE POLDERS
De tuin van Geke Rook in de Kop van Overijssel verandert door de jaren heen voortdurend van vorm en karakter. Door rigoureuze beslissingen, gouden grepen en nieuwe inspiratie. De tuin heeft dan ook vele vaste fans die elk jaar weer terugkomen. Terecht, want deze tuin is een plaatje. Een mediterrane pasteltuin, pal aan de ruige polders van Nationaal Park Weerribben-Wieden. TEKST: KATJA STARING @DAILYGREENSPIRATION FOTO’S: SIETSKE DE VRIES
46
Tuinseizoen 04 2020
Tuinreportage
04 2020 Tuinseizoen
47
48
Tuinseizoen 04 2020
Tuinreportage
D
aar zaten ze begin jaren tachtig, Geke Rook en haar man Henk, in een garage. Maar die stond toch maar mooi op hun eigen stukje grond. Schuin gelegen tegen een leemrug uit de ijstijd, grenzend aan natuurgebied de Weerribben-Wieden. Ach, ze waren toen allebei midden twintig en nog jong, dus ze konden wat hebben. En álles wat je nu ziet, hebben ze met eigen handen opgebouwd. Het aflopende terrein werd geëffend, Henk bouwde in zijn vrije tijd met hulp van familie en vrienden het vrijstaande huis. Geke had zich intussen over de tuin ontfermd. Niet dat ze vanaf het begin af aan al flink groene vingers had, maar toen ze eenmaal een kas had, en ze aan zaaien en kweken begon... toen kreeg ze de smaak te pakken. Ondertussen metselde Henk door, in stukjes en beetjes bouwde hij een muur. Steeds als de steenhandelaar een partij van de gewenste kromgebakken bakstenen op de kop getikt had, kwam er een deel bij. Zo is een haast mediterrane tuin ontstaan, daar aan de rand van de polder, waar de ooievaars van de buren staan te klepperen op hun hoge nest. De nachtmerrie “Toen ik begon met zaaien en kweken in de kas, ben ik ook veel meer gaan combineren. In het begin zette ik de tuin vol met krijgertjes van andere tuiniers. Helaas liftte daarbij ook zevenblad mee en dat woekerde op een gegeven moment de hele tuin door, het was een nachtmerrie. Had ik het in de ene hoek weggehaald, stond het in de andere weer te groeien. ’s Nachts zag ik nóg zevenblad. Op een gegeven moment was Henk er klaar mee. ‘Nu doen we het op mijn manier!’, riep hij en alle planten gingen eruit, hij spande plastic over de borders om het onkruid in de kiem te smoren.” Dat radicale proces duurde drie jaar. In die periode bleef de tuin dicht voor bezoekers en dat was voor Geke best even moeilijk. “Maar het zevenblad bleek uitgeroeid.” Henk komt wel vaker met van die akelig rigoureuze oplossingen die later een gouden greep blijken. Geke probeert dan eerst nog een tijd tegen te sputteren, maar gaat op den duur overstag. “Hij wilde een heg bij de poort helemaal terugsnoeien, liefst rooien. Ik hield dat steeds tegen, want ik wilde dat de tuin er mooi bleef uitzien voor bezoekers. Op een gegeven moment zei Henk: ‘Er is altijd wel een reden om er niet aan te beginnen, nu is die heg aan de beurt.’ En hij ging aan de slag en toen bleek dat de tuin er geweldig van opknapte. Als je nou door de poort stapt, heb je direct een mooi overzicht.” Om toch wat hoogte te creëren heeft Geke een hele trits laagstamfruitboompjes en wat grassen en rozen neergezet. “Op een andere plek kwam er ineens ijzerhard op en daar heb ik Alliums langs gezet. Zo creëer je ook een afscheiding.”
WATER TAPPEN In een hoek van de tuin bevindt zich een oude gierkelder onder de grond, nu gebruikt als wateropslag met een pomp erbij. In de tuin staan verder 23 kranen die aangesloten kunnen worden op een pomp in de sloot.
Dagje ouder In haar begintijd had Geke de tuin in kamers opgedeeld, afgeschermd met hagen. “Maar het snoeien werd ons te veel, dus die hebben we grotendeels weggehaald. Daarna hebben we wat borders verkleind, waarvoor gazon in de plaats is gekomen. Wij worden ook een dagje ouder, dus dan moet je het allemaal wat eenvoudiger maken. Maar toen ik de grote border deels had opgeofferd en omgegooid, reageerden een paar vaste bezoekers zelfs boos. Tja...” Nu is er een grote open tuin, waardoor je toch over paadjes kunt dwalen en waar volop bijzonders te ontdekken is, het hele seizoen lang. “Leden van tuinclubs die hier komen, hoor je eerst vrolijk kwetterend wandelen tot ze op een gegeven moment achter het huis komen. Daar kijken ze dan ineens vanaf het terras uit over het lager gelegen groene land en… valt iedereen stil. Dan hoor je ze even zuchten en van het uitzicht genieten.” Geke vervolgt: “Ik vind het leuk om mensen te ontvangen die echt van tuinieren houden. Die snappen wat ik doe, daar heb ik leuke gesprekken mee. Vaak, als ze weggaan, is het alsof we elkaar al jaren kennen.” 04 2020 Tuinseizoen
49
1
20
Tuinseizoen 04 2020
Chelsea Flower Show
INSPIREREND CHELSEA Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog gaat de Chelsea Flower Show deze maand niet door. Daarom hier inspirerende Chelsea beeld uit de voorgaande jaren! TEKST EN FOTO’S: ANNEMARIE GÖRTS
Luxe paviljoen 1 Overkappingen in de tuin zijn tegenwoordig erg populair, zo kun je
Lijnen en vormen 2 Deze zitplek te midden van natuurlijk ogende beplanting is sober van
ONTWERP: CHRIS BEARDSHAW
ONTWERP: NAOMI FERRETT-COHEN
immers veel meer van het buitenleven genieten. Dit luxe uitgevoerde paviljoen vormt een enigszins besloten buitenkamer door de houten wanden. Omdat deze zijn te verschuiven, kun je in het paviljoen de optimale omstandigheden creëren om er heerlijk te zitten. Door de aangrenzende border ervaar je in het paviljoen toch het tuingevoel.
kleur, maar toch trekt deze erg de aandacht door de enorme variatie aan lijnen en vormen. De ronde vorm van terras en tuinbank contrasteert sterk met de grote, hoekige tegels. En in tegenstelling tot deze onregelmatige tegels vormen de lichtgrijze planken van de bank een krachtig ritme, net als de bloemfiguren in de rugleuning.
2
04 2020 Tuinseizoen
21
EEN DROOM VOOR ELK SEIZOEN
Waarom zijn tuiniers zelden te stoppen? Heel eenvoudig: in ruil voor al dat werk krijgen ze elk jaar, ieder seizoen en zelfs dag na dag een nieuwe tuin cadeau. Vorige herfst waren we te gast in De Wiedenhof van Leo Laureys en Suzanne Wynter, deze lente gingen we er terug, en ontdekten we dezelfde tuin, maar dan helemaal anders. TEKST: KAAT SCHAUBROECK FOTO’S: VERONIQUE DE WALSCHE
6
Tuinseizoen 04 2020
Aan plantvakken doen de heren niet. De tuin is een bonte verzameling en alles mag door elkaar groeien.
04   2020 Tuinseizoen
7
10
Tuinseizoen 04 2020
Tuinreportage
‘Wij tuiniers willen te vaak zaken forceren, terwijl we het klimaat moeten volgen.’ 04 2020 Tuinseizoen
11
Begonia ’Non Stop Orange’ doet zijn naam eer aan, want hij bloeit maandenlang door.
26
Tuinseizoen 04 2020
Bijzondere bollen
VROLIJK ZOMERFEEST Ook zo’n zin in een heerlijke zomer? Met bloemen in allerlei vrolijke kleuren, waar je van kunt plukken en die soms maandenlang nieuwe bloemen geven? Maak er een vrolijk zomerfeest van en plant nu zomerbollen! TEKST: ANNEMARIE GÖRTS FOTO’S: IBULB
O
m al vroeg in het jaar kleur in de tuin te krijgen, worden massaal voorjaarsbloeiende bollen zoals tulpen en narcissen aangeplant. Er zijn ook allerlei bolgewassen die juist in de zomer bloeien, maar die zijn bij de meeste tuinliefhebbers een ondergeschoven kindje. Want waarom zou je ze aanplanten, als de zomertuin al genoeg kleur heeft? Met name vaste planten, rozen en eenjarigen bloeien dan immers volop. Toch kunnen zomerbloeiende bolgewassen - van oorsprong afkomstig uit warme, verre contreien zoals Zuid-Afrika of ZuidAmerika - de tuin een extra boost geven door hun schitterende bloemen in vaak vrolijke tinten. Plant ze dan wel op een zonnige, warme plek; althans, dat geldt voor de meeste zomerbollen. Sommige van deze exotische planten geven een tropisch tintje aan je tuin of terras, je krijgt er op zonnige zomerdagen vanzelf een fijn vakantiegevoel van! Houd je van zo’n tropisch accent in je tuin, kies dan bijvoorbeeld voor Canna. Deze wordt ook wel Indisch bloemriet genoemd hoewel hij van oorsprong uit CentraalAmerika komt. Maar hoe dan ook oogt deze snelgroeiende plant zeer exotisch met zijn grote bladeren en bloeistengels die meer dan 1 m hoog kunnen worden. Aan de top van deze bloeistengels verschijnen tot ver in oktober flamboyante, vaak felgekleurde bloemen. Of wat dacht je van Calla (ook wel
Zantedeschia of aronskelk genoemd) met zijn opvallende kelken in wit, felgeel, oranje, roze of zelfs paars? Prachtige accenten Minder opvallend maar wel heel apart is Eucomis, ook wel bekend als ananasplant of kuiflelie. Zijn dikke, stevige bloeiaar heeft aan de top een grappig kuifje van bladeren waardoor de bloeiwijze aan die van ananas doet denken. Met zijn subtiele bloeitinten in groengeel, wit of zachtroze springt Eucomis niet erg in het oog. Ga je liever voor een spectaculair knaleffect in je tuin, dan kun
je beter kiezen voor dahlia’s, Crocomia’s of knolbegonia’s. Dit zijn alle drie uitbundig bloeiende bolgewassen. Crocosmia (of montbretia) is het makkelijkst; het is een van de weinige zomerbollen die je ’s winters gewoon in de tuin kunt laten staan en die elk jaar opnieuw weer terugkomt. Hij combineert sierlijk, grasachtig blad met losse bloeiaren in geel, oranje of rood. Crocosmia’s vormen in juli-augustus prachtige accenten in de border en zijn goed te combineren met vaste planten. Sommige cultivars ontwikkelen na de bloei bessen die ook erg decoratief zijn en die ook mooi
Gladiolen, begonia’s en dahlia’s vormen hier een mooi geheel met de borderplanten.
04 2020 Tuinseizoen
27
AAN DE SLAG! • Plant de bollen in april, mei of juni in de border of in potten. Kijk op de verpakking welke tijd voor dat specifieke bolgewas het beste is. Zo kun je Crocosmia het beste al in april planten, anders geeft deze (meestal winterharde) zomerbol het eerste jaar weinig bloei. • De meeste zomerbloeiende bolgewassen houden van zon en warmte. Een open plek (dus niet in de drup van bomen) die voor het grootste deel van de dag in de zon ligt, is daarom het meest ideaal. De knolbegonia vormt hier een uitzondering op, deze houdt juist van halfschaduw. • Plant de bollen en knollen in goede, luchtige tuingrond die enigszins vocht vasthoudt. Op te natte grond zullen ze gaan rotten. Werk bij het aanplanten voldoende compost of oude stalmest door de grond. Op humusrijke grond zullen zomerbollen rijker bloeien! • Slakken zijn dol op de jonge scheuten van dahlia’s. Bescherm ze hiertegen met bijvoorbeeld slakkenvallen of door koperen ringen rondom de planten aan te brengen. • Geen zin of tijd om zomerbollen te planten? Veel soorten zijn wat later in het seizoen ook verkrijgbaar als potgekweekte plant. Handig om gaten in de border mee op te vullen. En ook leuk voor in potten!
Een spannende combinatie van de bijna fluoriserende roze Dahlia ’Feline Yvonne’ met de donkerbladige Canna ’Cannova’.
Meer tips over zomerbollen vind je op www.bloembol.org
Compact groeiende dahlia’s doen het ook goed in potten.
De vlammende bloeitinten van Dahlia ’Rainbow Silence’ zorgen hier voor een vrolijk accent op het terras.
28
Tuinseizoen 04 2020
Bijzondere bollen
Tip: Met een donkerbladige dahlia, begonia of Canna kun je in de border een fraai bladcontrast creëren.
staan in boeketten. Ook knolbegonia’s zijn prima borderplanten, maar die komen misschien nog wel meer tot hun recht in potten en hangmanden. Met hun hangende bloemen en eindeloze bloei vormen ze maandenlang een blikvanger. De perfecte zomerbloeier om een plek in de halfschaduw mee op te fleuren! In de volle middagzon verbranden ze snel hun bladeren. Pastel, fel of donker En dan zijn er natuurlijk nog de dahlia’s. Binnen de zomerbloeiende bollen vormen deze populaire zomerbollen een aparte groep. De verscheidenheid aan bloemvormen en -kleuren bij dahlia’s is enorm; deze varieert van de bolronde bloemen van pompondahlia’s tot de grote, spinachtige bloemen van de cactusdahlia’s. De meeste dahlia’s hebben gevulde bloemen, maar er zijn ook enkelbloemige dahlia’s met meer natuurlijk ogende bloemen. Dahlia’s zijn verkrijgbaar in een groot scala aan bloeitinten: geel, oranje, rood, paars of wit en dan zijn er ook nog tweekleurige dahlia’s. Dat maakt het kiezen soms lastig! Maar of je nu houdt van pastel, fel of donker, er zijn volop dahlia’s te vinden die in het gewenste kleurenschema van jouw tuin passen. Plant ze in de border, in potten of in een aparte plukhoek; van dahlia’s kun je tot in oktober bloemen oogsten. Kies dan wel voor dahlia’s met gevulde bloemen, want deze zijn in de vaas beter houdbaar dan enkelbloemige dahlia’s. De enkelbloemige dahlia’s lokken daarentegen weer veel bijen! Kortom, de variatie en mogelijkheden met zomerbollen zijn erg groot. Zomerbollen hebben maar één nadeel: de meeste moet je in najaar uit de grond halen, omdat ze niet winterhard zijn.
Dahlia’s, begonia’s en gladiolen in oranje en rode tinten trekken in deze border alle aandacht.
BOL OF KNOL? We hebben het dan wel over zomerbollen, maar veel van deze exotische planten groeien niet uit een bol maar uit een knol, zoals bijvoorbeeld dahlia’s, gladiolen en knolbegonia’s. Een knol is een verdikt, vlezig stengel- of wortelgedeelte waarin het reservevoedsel voor de plant is opgeslagen. Ook een bol bevat reservevoedsel; dit bevindt zich in de zogenaamde schubben of rokken. Omdat er meerdere soorten knollen én bollen zijn, is het soms moeilijk te bepalen waar je nu mee te maken hebt. En om het nog moeilijker te maken, zijn er ook nog zomerbloeiende bolgewassen zonder bol of knol maar met wortelstokken, zoals Canna. Deze ontwikkelen zich uit kruipende vlezige stengels onder de grond.
04 2020 Tuinseizoen
29