De Tuin op Tafel 02

DE TUIN OP TAFEL

GfM

ZOETE AARDAPPEL UIT DE MOESTUIN

Vera Greutink over haar favoriete kerstomaatjes

Editie 02/2019

Zo kweek je asperges WWW.DETUINOPTAFEL.COM

02 2019 / € 7,25

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 2 8 6 3

Spicy salade ❋ Venkelcurry ❋ Sushi bowl ❋

01902

LEKKER VEEL VEGA RECEPTEN

GENIET VAN JE MOESTUIN OOGST

WE CHOOSE NATURE

We Choose Nature is een online-platform om wereldwijde bewustwording te creĂŤren voor een duurzamere manier van leven. Door mondiale en lokale initiatieven in de gelegenheid te stellen zich te presenteren aan de wereld en nieuws, informatie en tips te delen, inspireren we iedereen met respect voor de natuur om actie te ondernemen. We zijn er trots op dat Justdiggit het eerste initiatief is dat we ondersteunen.

We Choose Nature – Een initiatief van BIOCANNA

www.wechoosenature.org

DE TUIN WORDT MET DE DAG MOOIER Elk voorjaar word ik weer verliefd – op mijn eigen tuin. De moestuinbedden die langzaam vol raken, de vele tinten groen van de vaste groenten in de kruidlaag van ons voedselbosje en de opeenvolging van fruitbloesem die het aanplanten van sierbomen overbodig maakt. De tuin wordt met de dag mooier. Het is langer licht en dat betekent dat we niet alleen in het weekend, maar ook door de week ’s avonds een paar uur in ons persoonlijke paradijs doorbrengen. Een paar uur zaaien, planten en wieden zijn het perfecte tegenwicht voor de tijd die ik overdag achter mijn computer doorbreng met het schrijven over tuinieren en het ontwerpen van eetbare tuinen.

Maar ook al kent het moestuinjaar een bevredigend ritme, toch is elk seizoen weer anders. Als ik met beginnende tuiniers praat, zeggen ze vaak tegen mij: „Jij tuiniert al zo lang, jij weet vast alles al!’’ Niets is minder waar.

Het mooie van tuinieren is juist dat je nooit uitgeleerd raakt! Ongeacht hoe lang je tuiniert, er zijn altijd nieuwe teelttechnieken, nieuwe gewassen of nieuwe rassen die je kunt uitproberen. Nadat ik tijdens ons bezoek aan kwekerij De Zoetewei heb gezien hoe groot de zoete aardappels van Dimitri Jacobs zelfs in de openlucht worden, ga ik dit jaar zeker een aantal van de door hem aanbevolen rassen in mijn tuin planten. Daarnaast wil ik mijn zoektocht naar de ideale kerstomaat voortzetten. Ook al teel ik elk jaar mijn favoriet ’Black Cherry’, toch zaai ik daarnaast telkens nieuwe rassen, want wie weet is een van deze nóg lekkerder! Hoewel onze huidige moestuin relatief groot is, probeer ik steeds een betere, slimmere manier te bedenken om de ruimte te gebruiken om dichter bij onze droom van zelfvoorziening te komen. Een van de beste manieren om je opbrengst te vergroten is alle drie dimensies van je tuin te gebruiken. In het artikel ‘De hoogte in’ kun je lezen FOTO’S: REMCO GREUTINK, SASKIA LELIEVELD EN VERA GREUTINK

over de verschillende soorten klimsteunen die we hiervoor gebruiken en de gewassen die verticaal geteeld kunnen worden.

Afgezien van het verfijnen en verbeteren van bestaande technieken duiken er zelfs in een beroep zo oud als tuinieren af en toe ware pioniers op met revolutionaire ideeën. Voor mij is zorg voor de bodem de basis voor succesvol en ecologisch verantwoord tuinieren, maar wat doe je als je überhaupt geen grond hebt om in te telen? De Amerikaan Joel Karsten heeft voor zo’n situatie een radicale oplossing bedacht: tuinieren in strobalen. In het artikel op pagina 68 lees je alles over hoe je een strobalentuin op kunt zetten, wat je erin kunt telen en waarom deze manier van tuinieren volgens Joel zo veel makkelijker is dan een traditionele moestuin.

Kortom, tuinieren is een hobby waar je niet zo gauw op uitgekeken raakt!

Vera

inhoud MEI / JUNI 2019

Als moestuinier kun je bijna geen betere investering in je toekomst doen dan een aspergebed aanleggen. /n het begin zul je wat geduld moeten hebben, maar daarna kun je elk jaar opnieuw de vruchten ervan plukken – tot 20 jaar lang!

IN DE TUIN

26 Bloemen in mijn bed 30 De hoogte in 46 Alles begint bij de bodem 50 Asperges: kweken, oogsten & eten 60 Bomen met bonus 92 Kindvriendelijke snoeptuin voor Kalle

36 Funky Vegan Bakken Feestelijke gerechten van Emma Herngreen 74 Bakken met bonen Peulvruchten maken brood of cake lekkerder en gezonder 86 Isabel Boerdam schreef de Vegabijbel Van bonenburger tot sushi bowl

IN DE KEUKEN

INTERVIEW

8 Klein maar fijn: de lekkerste kleine tomaatjes

12 Deliciously Ella

Plantaardig koken met Ella Mills

4

20 Op bezoek bij zoeteaardappelkweker Dimitri Jacobs (De Zoetewei)

GfM DE TUIN OP TAFEL

Zoete aardappel is de laatste jaren enorm populair geworden. De aardappels zijn smakelijk en heel veelzijdig in de keuken, rijk aan vitaminen en arm aan koolhydraten. Daarmee houdt het goede nieuws nog niet op: zoete aardappel is ook nog prima zelf te kweken, als je maar de juiste rassen te pakken hebt.

Vera is dol op kleine tomaatjes: ‘Niet alleen vanwege hun schattige verschijning en goede smaak, maar ook omdat ze enorm productief kunnen zijn.’

68 Paul van Hedel vertelt alles over de voordelen van kweken in strobalen 80 De vlinders hebben ons nodig, zegt Ineke Radstaat van de Vlinderstichting

EN OOK

6 Colofon 57 Neem een abonnement 59 Doe mee & win 98 Volgende keer

DE TUIN OP TAFEL

GfM

42

MYRNA’S MOESTUIN

Over IJsheiligen, beestjes, de kas en zonder jas naar buiten!

GRATIS

BIJ EEN ABONNEMENT

5

20

GfM DE TUIN OP TAFEL

ZOETE AARDAPPEL Tot voor kort was zoete aardappel een nagenoeg onbekende groente, nu vind je hem in elke supermarkt en zijn populariteit neemt nog steeds toe: in Nederland is de consumptie binnen tien jaar met driehonderd procent gestegen. Dan duurt het niet lang voordat de avontuurlijke moestuinier zich begint af te vragen: ‘Kan ik deze groente misschien ook in ons klimaat telen?’ Volgens Dimitri Jacobs, eigenaar van kwekerij De Zoetewei, is het geen probleem, zolang je de juiste rassen hebt.

Tekst: Vera Greutink / Foto’s: Remco Greutink, Vera Greutink

DE TUIN OP TAFEL

GfM

21

BLOEMEN IN MIJN BED In de ogen van veel mensen is onze moestuin groot - regelmatig krijg ik de vraag wat we met de oogst doen en of we veel weggeven.

Maar in werkelijkheid zijn onze twaalf grote en vier kleine bedden ontoereikend om ons gezin van vier personen het hele jaar van groente te voorzien. Het gebruik van een van de bedden voor snijbloemen komt daarom misschien enigszins frivool over. Voor mij zijn er echter genoeg redenen om bloemen aan mijn tuin toe te voegen.

Tekst: Vera Greutink / Foto’s: Remco Greutink, Vera Greutink, Shutterstock 26

GfM DE TUIN OP TAFEL

N

et zoals mijn groenten heb ik mijn bloemen het liefst onbespoten en supervers. De beste manier om dit te bereiken is in beide gevallen door ze zelf te verbouwen. Het zelf telen is bij snijbloemen ook een aanzienlijk goedkopere optie: voor de prijs van één of twee boeketten uit de winkel kun je genoeg zaad kopen om je bed met een grote variatie aan bloemen te vullen en talloze boeketten te kunnen plukken. Je kunt dan bovendien precies de soorten en tinten kiezen die jij het mooist vindt, of ze nou momenteel bij de bloemisten in de mode zijn of niet.

Daarnaast is de toevoeging van bloemen ook goed voor de algehele gezondheid en productiviteit van je tuin. Bloemen trekken bestuivende insecten aan, die ervoor zorgen dat je fruitbomen en vruchtgroenten daadwerkelijk vruchten gaan dragen. Of ze kunnen andere nuttige insecten naar de tuin lokken zoals zweefvliegen die je groenten vrij van luizen zullen houden. Maar uiteindelijk is de belangrijkste reden gewoon het beetje schoonheid dat bloemen naar je tuin en je huis brengen.

Van zaaien tot plukken Het bed waarin ik mijn snijbloemen teel is 3 bij 1,20 m en krijgt in het voorjaar (net zoals onze groentebedden) een laagje compost.

Eenjarige snijbloemen hebben over het algemeen niet veel voeding nodig en vooral met stikstof moet je niet overdrijven, want dan zouden de planten veel blad produceren en weinig bloemen. Onze bedden zijn aangelegd op de as noord-zuid en daarom komen de hoogste planten (in dit geval de siererwten) aan de noordkant, zodat ze geen schaduw werpen op de andere bloemen.

Met uitzondering van de siererwten, die eerder gezaaid kunnen worden, zaai ik voor het gemak alle overige bloemen tegelijkertijd voor (eind maart/begin april). Na IJsheiligen (half mei) kunnen ze dan ook tegelijkertijd uitgeplant worden. Een goede onderlinge afstand is 25-30 cm. Op kleigrond zullen ze waarschijnlijk groter uitgroeien en kun je beter de grotere afstand aanhouden. Als de

BLOEMEN PLUKKEN Het beste moment om bloemen te plukken, is vroeg in de ochtend, want dan hebben de planten de hele nacht de tijd gehad om water op te nemen. Alle plantendelen zijn dan volgezogen waardoor de celspanning groot is en de stelen stevig. Over het algemeen is het het beste om bloemen te plukken die zich pas aan het openen zijn, want deze zullen het langst vers blijven.

Ze zijn dan ook nog niet door insecten bestoven wat ertoe zou kunnen leiden dat zich zaad begint te vormen en de bloemblaadjes hun kleur gaan verliezen. Als plukken in de ochtend niet haalbaar is, pluk dan in de avond, maar vermijd zeker plukken op het midden van een warme dag.

Gebruik voor het snijden een scherp mesje of een bloemenschaar en zet de bloemen meteen na het plukken in een emmer die voor een derde gevuld is met lauwwarm water. Knip altijd net boven een zijtakje met een knop zodat er snel weer nieuwe bloemen komen. Houd je emmers en vazen brandschoon - een goede richtlijn is ‘zo schoon als je theekopje’. Verwijder ook alle bladeren die onder water zouden komen, want deze gaan rotten en dat zal de levensduur van je boeket verkorten.

Minder blad betekent ook dat de bloemen langer vers blijven, omdat er minder blad is dat van water voorzien moet worden.

Laat, voordat je begint aan het bloemschikken, de bloemen een aantal uren (of de hele nacht) op een koele, donkere plek bijkomen. Om langer van je boeket te genieten kun je wat suiker, azijn en bleek aan het water toevoegen. Suiker geeft voeding, terwijl azijn en bleek voorkomen dat er bacteriën gaan groeien. Maar om eerlijk te zijn, doe ik dit zelf nauwelijks, want als een boeket verwelkt, kan ik gewoon weer een nieuwe plukken. Het enige wat ik wel doe is het water om de dag verversen.

planten eenmaal groeien, is het een goed idee om ze wat steun te geven, zodat ze recht omhoog groeien en langere stelen krijgen.

Je kunt grootmazige netten horizontaal over het bed spannen of op zijn minst draden langs de randen. Als de planten eenmaal beginnen te bloeien, wordt de belangrijkste taak plukken. Zo voorkom je dat de planten zaad gaan vormen en blijft het bed vele maanden productief. Aan het eind van het seizoen kun je eventueel zaden oogsten en drogen voor het volgende jaar.

DE TUIN OP TAFEL

GfM

27

FUNKY VEGAN BAKKEN Steeds mensen kiezen ervoor om af en toe of altijd plantaardig te eten en dat wordt steeds gemakkelijker, omdat er heel veel vegan kookboeken verschijnen. Zo’n nieuw en uitdagend kookboek is het Funky Vegan Bakboek van Emma Herngreen, boordevol feestelijke, plantaardige gerechten. Eten is volgens Emma onlosmakelijk verbonden met stemmingen. ‘Bij elk hoofdstuk vind je een playlist met muziek die naar mijn gevoel bij de stemming van het hoofdstuk past, want: muziek is mijn andere passie.’

Recepten: Emma Herngreen / Foto’s: Saskia Lelieveld Bite the guac Ingrediënten Voor de guacamole • 1 sjalotje • 1 teentje knoflook • 1 tomaat • 2 avocado’s • peper en zout Voor de frituurlaag • handje tortillachips • 100 ml sojaroom Om te frituren • 300 ml zonnebloemolie Bekleed het bord met bakpapier.

Snijd het sjalotje, de knoflookteen

DE TUIN OP TAFEL

GfM

en de tomaat fijn. Snijd de avocado’s doormidden, ontpit ze en schep het vruchtvlees eruit. Prak de avocado’s in een kom fijn met een vork. Roer het fijngesneden sjalotje, de knoflookteen en tomaat door de avocado.

Voeg peper en zout naar smaak toe.

Schep met een eetlepel bolletjes van de guacamole en verdeel deze over het bord. Zet het bord 20-30 minuten in de diepvries.

Maal voor de frituurlaag de tortillachips tot fijne kruimels. Dit kan gewoon met je handen.

Neem 2 ondiepe bakjes (of diepe borden): giet de sojaroom in het ene bakje en strooi de gemalen tortilla-

chips in het andere bakje.

Verhit in de diepe pan de zonne­ bloem­olie tot het bijna kookt.

Rol de guacamole-balletjes eerst door de sojaroom en dan door de tortillachips.

Frituur in de zonnebloemolie ongeveer 3 minuten per kant (ze blijven wat drijven), tot ze goudbruin zijn. Schep ze met de schuimspaan uit de olie en laat uitlekken.

Een variatie Serveer de balletjes met een frisse salsa om lekker te dippen.

37

Make me blush DE TUIN OP TAFEL

GfM

39

ALLES BEGINT BIJ DE BODEM 46

GfM DE TUIN OP TAFEL

De gezondheid van je planten valt of staat met de gezondheid en vruchtbaarheid van je bodem. Wil je succesvol tuinieren, begin dan met te zorgen voor je bodem. In plaats van de bodem uit te putten, zou je ernaar moeten streven hem in een betere conditie achter te laten dan dat je hem aantrof. Voor mij betekent dat: niet spitten, een beschermende mulchlaag aanbrengen en vooral veel organische materialen toevoegen.

Tekst: Vera Greutink / Foto’s: Remco Greutink, Shutterstock

W

il je alles over de samenstelling van de grond in je tuin weten, dan kun je een grondmonster nemen en het laten testen in een laboratorium.

Vooral voor een beginner kan een gedetailleerd laboratoriumrapport echter eerder verwarrend dan verhelderend zijn. Om eerlijk te zijn, heb ik zelf nooit een dergelijk onderzoek laten doen. Het is niet moeilijk om erachter te komen welke grondsoort je in je tuin hebt en de gesteldheid van de bodem kun je meestal vrij makkelijk aan de gezondheid van de planten aflezen. Een meer geoefend oog kan ook veel te weten komen door de wilde planten die er van nature voorkomen te bestuderen: zo groeit kruipende boterbloem op vochtige grond en is brandnetel een indicator voor een stikstofrijke bodem. Zelf hoef ik niet alles te weten, want de manier waarop ik de bodem zal behandelen, blijft in grote lijnen hetzelfde, ongeacht wat het uitgangspunt is.

Grondsoorten De vier belangrijkste grondsoorten die je in ons land kunt aantreffen zijn zandgrond, klei, leem en veen. De eerste drie onderscheiden zich vooral door de grootte van de deeltjes (vermalen gesteente) die hun basis vormen. Bij zandgrond zijn de deeltjes het grootst (tussen 0,5 en 2 mm), bij klei het kleinst (minder dan 0,002 mm).

Leem zit er ergens tussenin.

Door de grootte van de deeltjes is zand los en kun je er onmogelijk een bal van persen, maar plakt klei juist wel aan elkaar. Dit maakt dat zand goed draineert, maar ook gemakkelijker uitdroogt en dat klei de neiging heeft tot dichtslaan, maar het droogt tijdens een periode zonder regen niet zo gauw uit. Zand is gemakkelijker te bewerken en plantwortels kunnen er gemakkelijker hun weg vinden, terwijl klei sneller compact wordt, maar beter in staat is om voedingsstoffen vast te houden. Zand en klei zijn twee extreme grondsoorten, met leem het ideale midden‌. Leem heeft een goede structuur en de voordelen van beide grondsoorten; als dat de grondsoort is waarop je tuiniert, prijs jezelf dan gelukkig.

DE TUIN OP TAFEL

GfM

47

50

GfM DE TUIN OP TAFEL

ASPERGES Als moestuinier kun je bijna geen betere investering in je toekomst doen dan een aspergebed aanleggen. In het begin zul je wat geduld moeten hebben, maar daarna kun je elk jaar opnieuw de vruchten ervan plukken - tot 20 jaar lang!

Tekst: Vera Greutink / Foto’s: Remco Greutink, Vera Greutink, Shutterstock

DE TUIN OP TAFEL

GfM

51

BOMEN MET BONUS Waarom bloeien fruitbomen zo uitbundig? Niet om de wereld mooier te maken, maar vooral om voor voortplanting te zorgen want het ultieme doel van alle levende wezens is om hun genen door te geven. Naast mannelijke en vrouwelijke organen hebben bloemen echter meestal ook opvallende kroonbladeren.

Hun belangrijkste functie is om de aandacht van bestuivers te trekken, maar als bonus wordt de wereld er in het voorjaar toch ook wel mooier van.

Tekst: Vera Greutink / Foto’s: Remco Greutink, Vera Greutink, Shutterstock

DE TUIN OP TAFEL

GfM

61

ABRIKOOS (PRUNUS ARMENIACA) Abrikozen bloeien al in maart wat de kans op vorstschade groot maakt. Plant ze daarom op een beschutte plek en wees voorbereid om ze in geval van vorst eventueel met een doek te beschermen. De variëteit ’Kioto’ bloeit over een langere periode dan andere rassen waarmee de kans dat ten minste een deel van de bloemen aan eventuele vorstschade ontsnapt groter wordt. De vroege bloei betekent ook dat er meestal nog weinig bestuivers zijn en als ze er zijn, geven ze vaak de voorkeur aan andere planten die in dezelfde periode bloeien.

Daarom kun je abrikozen ook handmatig bestuiven, bijvoorbeeld met een penseeltje. Dat zorgt meestal voor ongelijkmatige vruchtzetting wat je later kunt corrigeren door de vruchten te dunnen.

PERZIK (PRUNUS PERSICA) Alles wat voor de abrikoos geldt, geldt ook voor de perzik, want ook dit is een vroege bloeier. Vele variëteiten zijn zelfbestuivend, maar handmatige bestuiving zal ook hier meer zekerheid geven met betrekking tot de oogst.

Vergeleken met de subtiele schoonheid van abrikozenbloesem schreeuwt het verzadigd roze van perzik om aandacht. Ooit zag ik in een tuinboek een foto van een tuin waarin bloeiende perzik onderbeplant werd met felroze tulpen en dat moest ik natuurlijk ook in mijn eigen tuin uitproberen.

Helaas pakte het bij ons niet zo goed uit, omdat tegen de tijd dat de tulpen bloeiden de perzik al lang uitgebloeid was.

DE TUIN OP TAFEL

GfM

65

80

GfM DE TUIN OP TAFEL

WELKOM VLINDERS Vlinders, niet elke moestuinier is er blij mee. Want ja, vlinders leggen eitjes en daaruit komen rupsen die je planten kaalvreten.

Gelukkig heeft de moestuinier van de meeste vlinders niets te vrezen, alleen de rupsen van het koolwitje kunnen er met je oogst vandoor gaan. Maar ook daar is op een diervriendelijke manier best wat aan te doen, vindt Ineke Radstaat van de Vlinderstichting.

Tekst: Jacqueline Leenders i.s.m. de Vlinderstichting / Foto’s: de Vlinderstichting: Henk Bosma, Kars Veling, Ineke Radstaat, Assche Wetering, Gerben de Graaf, Shutterstock

DE TUIN OP TAFEL

GfM

81

Pompoen-pecanburger

86

GfM DE TUIN OP TAFEL

VEGA BIJBEL

Als De Hippe Vegetariër maakt Isabel Boerdam al lang furore op internet en social media. Haar missie is vegetarisch eten voor iedereen haalbaar en aantrekkelijk te maken. Dat is in haar nieuwste boek Vegabijbel prima gelukt.

Van pompoenstoof tot courgettespaghetti en van falafel tot selderijsteak… vegetarisch eten kan net zo lekker en afwisselend zijn als maaltijden met vlees of vis. In De Tuin op Tafel een voorproefje uit haar boek.

Tekst: uit het boek Vegabijbel / Foto’s: Saskia Lelieveld

Pompoen-pecanburger • Voor 4 burgers Ingrediënten • 250 g flespompoen, schoongemaakt en in blokjes • 60 g pecannoten • 20 g amandelen • 20 g hazelnoten • 3 el kurkuma • 2 el paprikapoeder • 1 el gemalen korianderzaad • 2 el gedroogde peterselie • zonnebloemolie • zout en peper Verwarm de oven voor op 200 °C. Verdeel de pompoenblokjes over een met bakpapier beklede bakplaat, besprenkel met olie en breng op smaak met zout en peper. Rooster de pompoenblokjes 25 minuten.

DE TUIN OP TAFEL

GfM

Haal uit de oven en laat afkoelen.

Doe de helft van de noten in de keukenmachine en maal fijn. Voeg de pompoen toe en meng goed.

Doe het mengsel in een kom.

Hak de andere helft van de noten grof en voeg toe aan de kom samen met de kurkuma, het paprikapoeder, de koriander en peterselie.

Breng op smaak met zout en peper.

Maak met je hand 4 gelijke ballen van het deeg en maak deze plat door met je platte hand zacht op het deeg te duwen tot je een mooie burger hebt. Leg de burgers vervolgens op een plank.

Verhit wat olie in een koekenpan en bak de burgers in 8 minuten goudbruin en een beetje krokant.

Draai de burgers halverwege de baktijd een keer om, zodat beide kanten lekker bruin worden.

87