De Papierwinkel
Formaliteiten en regels in het vrijwilligerswerk Eva Hambach
1
Inhoud Inleiding
7
Het gezond verstand
9
Vrijwilligersovereenkomsten
9
We willen er sneller van af Ga je niet langs start? Betalen! Ze geven hun vinger, wij nemen hun hand Het wisselcontract
9 10 11 12
Afspraken
12
Sus Antigoon Medisch controleur Kasverschillen Van goede zeden?
13 13 14 15
Maar, zij willen dat
16
Werknemers in ziekteverlof laten vrijwilligen Buiten gebonjourd als werknemer en dan aan de slag als vrijwilliger?
16 16
Vergoedingen 17 Betaalde vrijwilliger? Huh? ‘Ja maar, zo goed heeft hij zijn best niet gedaan hoor!’ Beter laat dan nooit? Mieke wel, Janneke niet Brood na de spelen? Een zakcent toestoppen, kan dat? Maken de kleren de vrijwilliger? Fahren, fahren, fahren auf die autobahn
17 18 18 19 20 20 21 22
RVA 23 Eerst even de spelregels op een rij De RVA doet lastig? De RVA in het ongewisse laten over waar de activiteit zal plaatsvinden Een job die normaal betaald is door een vrijwilliger laten uitoefenen
23 23 24 24
5
Zeggen aan de vrijwilliger dat hij/zij de activiteit niet aan te geven omdat de pakkans volgens jullie klein is 25 Doen of je neus bloedt 25 Vrijwilligers swappen 25 Vrijwilligerswerk gebruiken als ‘dekmantel’ voor een proefperiode 26 De vrijwilliger een wortel voor de neus houden (en die dan wegtrekken) 26
Vrijwilligersverhuur 27 Vrijwilligers uitlenen tussen non profit organisaties Vrijwilligers uitlenen ‘op vraag van’…. Vrijwilligerswerk à volonté
27 29 29
Zeker verzekerd?
30
Grenzen aan de immuniteit? 31 De vrijwilliger is niet tot in de oneindigheid immuun 31 Op wat slaat die burgerrechtelijke aansprakelijkheid nu eigenlijk? 32 Minnelijk schikken, ja of nee? 32 Opletten dat je niemands’ rechten kortwiekt! 33 Conclusie 34
En mijn voiture?
34
Mijn wagen is helemaal besmeurd! De vrijwilliger knalt met de wagen tegen iemand anders? Het stalen ros is gestolen Geen papieren op zak wat nu?
34 35 36 36
Tot slot
6
37
Inleiding Het vrijwilligerswerk loopt, daarvan zijn we rotsvast overtuigd, op een meer dan behoorlijke manier in Vlaanderen. Dat neemt niet weg dat het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw geregeld stuit op vragen of problemen waarvan we soms achterover vallen. Hoe komt het toch, vragen we ons af, dat sommige organisaties zo door de bocht gaan bij het engageren van vrijwilligers? We stellen geregeld zo'n ‘professionele foefelarij’ vast dat het bijna gênant is, alsof de vrijwilliger ‘vogelvrij’ is. Alle soorten en vormen van regels doen er wel toe, maar lijken dan plots voor onze vrijwilligers van minder belang. De vrijwilliger rekent echter op jou. Vandaag en morgen meer dan voordien. Wij stellen vast dat de vragen van vrijwilligers toenemen. Vaak gaat het om vragen die de vrijwilliger in feite zou moeten kunnen droppen binnen de eigen werking, zoals ‘kan ik een kostenvergoeding krijgen’, of ‘ben ik ook verzekerd voor lichamelijke ongevallen’, en meer van dergelijke - in essentie simpele - vragen, die de organisatie in principe zelfs zonder nadenken kan beantwoorden. Die vrijwilligers die bij ons komen, merken we, vinden geen duidelijkheid in hun eigen vrijwilligersstructuur. Onduidelijkheid leidt tot onzekerheid en mogelijk ook tot het afhaken van vrijwilligers. En wie wil dat vrijwilligers, die zo schaars zijn, er de brui aan geven en her en der gaan zeggen dat vrijwilligen in feite niet plezant is, dat het amateuristisch georganiseerd wordt, dat de vrijwilliger fungeert als voetveeg. Niemand toch? Deze publicatie is er niet op gericht met het vingertje te wijzen. Wellicht doen jullie het al voor meer dan tachtig procent of zelfs meer goed. Ook dan is het raadzaam ook die resterende procentjes te verbeteren. Vrijwilligers zijn mondiger, kritischer en wist je dat er geregeld iemand een advocaat onder de arm neemt om zijn of haar gelijk te bewijzen? Natuurlijk, de complexiteit van de regelgeving over, voor en rond vrijwilligerswerk is ook niet min. Die regelgeving blinkt niet altijd uit in helderheid en bevat soms een kiem om de regels enigszins te omzeilen. We willen in deze publicatie wat ingaan op welk gevaar de organisatie loopt als ze de regels te los interpreteert. Tot slot. Wij zien vaak dat een vrijwilligersorganisatie ‘goed’ wil doen, mensen extra kansen wil geven tot vrijwilligen door zich op een aantal terreinen soepel op te stellen. In deze publicatie willen we stilstaan bij de meest voorkomende valstrikken in het vrijwilligerswerk, die hinderlijk kunnen zijn voor de vrijwilligers, én die riskant kunnen zijn voor de organisatie.
7
Erop attenderen hoe het beter kan, is niet enkel goed voor de organisatie zelf die vrijwilligers inzet, of voor de vrijwilligers alleen. Het is van groot belang voor het vrijwilligerswerk op zich, onder andere om te vermijden dat de overheid nog meer regels begint te produceren om alles te regelen, en om ervoor te zorgen dat instanties die het vrijwilligerswerk willen controleren, dat met een oog van vertrouwen in plaats van met een blik vol wantrouwen zullen doen. Veel leesplezier Eva Hambach
8