WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VLUCHTELINGEN IN VRIJWILLIGERSWERK OVER HET PROJECT
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
FULLSCREEN
INHOUDSTAFEL
WAAROM ZOU JE?
ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN WAAROM ZOU JE ALS ORGANISATIE VLUCHTELINGEN INSCHAKELEN? WAAROM ZOUDEN ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN INTERESSE HEBBEN IN VRIJWILLIGERSWERK
IN DE PRAKTIJK
INLEIDING GOEDE PRAKTIJKEN DREMPELS SUCCESFACTOREN TIPS INSPIRATIE
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN VRIJWILLIGERSBELEID DIVERSITEITSBELEID HET PAD EFFENEN TIPS
3 3 3
4
5
VLUCHTELINGEN WERVEN
26
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN
31
WERK VINDPLAATSGERICHT LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS VERLAAG DREMPELS TIPS
26 27 28 30
5 6 18 19 20 20
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
31
STAPPEN VOOR EEN GOEDE BEGELEIDING
32
TIPS
35
21
21 22 24 25
REGELGEVING 36 WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN? DE VRIJWILLIGERSWET TIPS
OVER HET PROJECT
ONLINE BEVRAGING PLAATSBEZOEKEN FOCUSGROEPEN HEB JE NOG VRAGEN OF SUGGESTIES? CONTACTEER ONS! BIBLIOGRAFIE
36 37 38
39
39 39 39 40 41
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
FULLSCREEN
WAAROM ZOU JE? ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN?
In dit dossier focussen we op asielzoekers en vluchtelingen en hoe je hen kan inzetten als waardevolle vrijwillige medewerkers. Voor de duidelijkheid duiden we eerst even deze begrippen. De asielzoeker is de persoon die zijn land ontvlucht is, in België asiel heeft aangevraagd en waarvan de aanvraag in behandeling is. Een vluchteling is iemand die al verder in de procedure zit: zijn aan aanvraag is ontvankelijk bevonden. Een erkende vluchteling is iemand die een erkenning als vluchteling op zak heeft en dus formeel in België kan verblijven. “Bij ons vrijwilligt een vluchteling uit Irak en dat is gewoon super. Hij doet gewoon mee, is altijd bereid iets extra’s op te nemen, en ondanks het feit dat de communicatie niet altijd even vlot verloopt, verloopt de inschakeling gewoon gesmeerd.” (fragment uit Focusgroep vrijwilligerswerk en vluchtelingen, september 2017) In de verdere tekst spreken we gemakshalve steeds over vluchtelingen. Willen we attenderen op specifieke verschillen, doen we dat door gebruik te maken van de net beschreven begrippen.
WAAROM ZOU JE?
WAAROM ZOU JE ALS ORGANISATIE VLUCHTELINGEN INSCHAKELEN?
De vraag ‘waarom zou je?’ durven we een beetje vrijpostig beantwoorden met ‘waarom zou je niet?’. Een van de knelpunten bij heel wat organisaties is dat ze het idee hebben dat weinig mensen nog bereid zijn te vrijwilligen, dat het moeilijk is vrijwilligers te vinden. Dat klopt en dat klopt ook niet. Het klopt dat mensen kieskeuriger zijn, dus ook op het vlak van vrijwilligerswerk. In die optiek is het moeilijker om mensen te vinden. Ook omdat veel organisaties steeds weer in dezelfde vijver vissen, zodat het op den duur lastiger wordt nog voldoende mensen aan te trekken. En net daarom klopt de redenering ook niet: omdat er nog een groot potentieel aan vrijwilligers is dat niet aangesproken wordt. Mensen en doelgroepen die je wellicht in andere vijvers zal aantreffen, maar super bereid zijn om zich te engageren. Als je hen de hand reikt tenminste. Zo wandelt er nu een mooie opportuniteit voorbij: asielzoekers en vluchtelingen die hun plek zoeken in onze samenleving, kansen willen aangrijpen om de taal (beter) te leren, vaak hun dag moeten vullen met wachten, popelend van ongeduld om iets bij te dragen. Vluchtelingen inschakelen is goed voor je organisatie, omdat zij de werking kunnen versterken, waardoor je activiteiten rijker worden, letterlijk en figuurlijk anders ingekleurd. Je team straalt diversiteit uit. Je krijgt de kans je werking vanuit een andere blik te bekijken, wat mogelijk nieuwe impulsen geeft. De anderstaligheid van vluchtelingen is trouwens voor een aantal organisaties, zeker als ze dienstverlenende activiteiten opzetten naar de doelgroep, een troef: ze zetten vrijwilligers in om ter plekke te tolken, mensen wegwijs te maken, en dergelijke meer.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WAAROM ZOU JE? WAAROM ZOUDEN ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN INTERESSE HEBBEN IN VRIJWILLIGERSWERK?
De eerste reden ligt voor de hand: asielzoekers en vluchtelingen zijn mensen zoals jij en ik, die behoefte hebben om iets goed te doen voor anderen, waardering en erkenning te krijgen voor de talenten die ze hebben. Zich in te zetten voor een zaak waarin ze geloven. Er zijn nog tal van bijkomende redenen te bedenken: »» Vrijwilligerswerk helpt om competenties te ontwikkelen en aan te scherpen. Vluchtelingen kunnen hun kennis en hun vaardigheden niet altijd benoemen, en dan biedt het vrijwilligerswerk een mooi kader om te ontdekken welke talenten ingezet en mogelijk aangewend kunnen worden in de zoektocht naar een betaalde job. »» Met vrijwilligerswerk leren mensen de Vlaamse context vanuit een concrete praktijk kennen. »» Vrijwilligerswerk biedt een oefenkans voor taal. Door te vrijwilligen kunnen mensen hun taal oefenen in de praktijk. Via hun engagement versnellen ze daardoor het taalverwervingsproces. »» Vrijwilligerswerk helpt bij het uitbouwen van sociale netwerken. Vluchtelingen vrijwilligen graag omdat ze dan deel kunnen uitmaken van een groep, een geheel. da’s belangrijk om zich als persoon goed te voelen, te behoren tot, betrokken te zijn. »» Geen betere remedie tegen verveling dan vrijwilligerswerk. Mensen die een asielprocedure doorlopen, bezig zijn met hun papierwerk, wachten op de inburgering, op de eerste taalles, grijpen graag de kans om die traag voortschrijdende tijd nuttig te besteden. Ja, door te vrijwilligen bijvoorbeeld. Redenen te over voor asielzoekers en vluchtelingen om zich te engageren. In dit digitaal dossier gaan we daar verder dieper op in.
WAAROM ZOU JE?
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
IN DE PRAKTIJK INLEIDING
Het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw is principieel voor een zo ruim mogelijke toegankelijkheid tot het vrijwilligerswerk voor iedereen. Uit cijfers blijkt echter dat niet iedereen de weg vindt tot vrijwilligerswerk. Het project ‘Vluchtelingen in vrijwilligerswerk’, dat we met financiering van Fedasil uitvoeren, focust op vrijwilligerswerk voor vluchtelingen. Het is immers een manier om de maatschappelijke integratie te vergemakkelijken. De vrijwilligerspraktijk leert ons twee dingen. Ten eerste, dat er een grote bereidheid bestaat bij mensen om zich in te zetten voor asielzoekers en vluchtelingen. Ten tweede, dat vluchtelingen absoluut niet te beroerd zijn om te vrijwilligen. Er zijn in het werkveld zoveel prettige praktijken te rapen, straffe verhalen, schone samenwerkingen. Daar beginnen we mee in dit digitaal dossier: 3 praktijkverhalen en getuigenissen van vluchtelingen die er als vrijwilliger actief zijn, inclusief praktische tips.
IN DE PRAKTIJK
INLEIDING
TIPS
INSPIRATIE
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
IN DE PRAKTIJK REFU INTERIM [www.refuinterim.be
WAT? Refu Interim wil asielzoekers, erkende vluchtelingen en andere groepen van migranten een duw in de rug geven in hun traject naar werk en in het uitbouwen van hun sociaal netwerk. Dit doen ze door te fungeren als een ‘interimbureau’ dat helpt zoeken naar een job als vrijwilliger binnen de brede culturele, sociale en vrijetijdssector.
WAAROM? Vrijwilligerswerk is een perfecte manier voor nieuwkomers om het aanbod in deze sectoren te ontdekken, actief te participeren, een (eerste) werkervaring op te doen, eigen talenten en interesses te ontdekken, een sociaal netwerk uit te bouwen en Nederlands te oefenen.
© foto Refu Interim
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
REFU INTERIM
INSPIRATIE
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK In 2016 schakelde cirQ vzw meer dan 70 nieuwkomers in als vrijwilliger tijdens haar Gentse Feestenproductie ‘Batahlan’. CirQ vzw startte daarna Refu Interim op, dat de sociale en professionele zelfredzaamheid van nieuwkomers wil bevorderen. Dit doen ze onder meer door hen te begeleiden naar een vrijwilligersengagement binnen de brede culturele, sociale en vrijetijdssector. Er zijn geen taaleisen voor de vluchtelingen; ze moeten niet eerst een bepaald niveau behaald hebben in het Nederlands. Belangrijker is om verwachtingen af te toetsen en te kijken welke talenten en competenties hebben, die ze kunnen inzetten. Refu Interim vertrekt steeds vanuit de interesses, talenten en ervaringen van mensen. Na een intensief voortraject koppelen ze vluchtelingen als vrijwilliger aan een organisatie die bij hen past. Ze gaan dus als het ware op zoek naar een toffe vrijwilligersplek voor de vluchtelingen. De organisatie moet wel effectief een oefenkans Nederlands bieden en het is de bedoeling dat er ingezet kan worden op een duurzaam traject waarbij de vluchtelingen de kans hebben om een sociaal netwerk uit te bouwen. Alleen vrijwilligen is uit de boze. Er wordt ook steeds een vorm van kostenvergoeding gevraagd, aangezien de middelen van vluchtelingen erg beperkt zijn kunnen zij de onkosten niet zelf dragen. Het vrijwilligerswerk moet een kwalitatief goed aanbod zijn. Refu Interim werkt daarom ook met samenwerkingsovereenkomsten met de organisaties, waarbij deze zich engageren om de kwaliteit te waarborgen. Wat Refu Interim merkt is dat organisaties, die geen ervaring hebben in het werken met vluchtelingen, vaak niet nagedacht hebben over wat ze kunnen veranderen om meer vluchtelingen aan te trekken en aantrekkelijker te zijn voor deze doelgroep. Organisaties zetten nog te weinig in op het verlagen van de drempels.
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
REFU INTERIM
Doorheen de eerste ervaringen leerde Refu Interim ook veel uit fouten die ze maakten. Er wordt veel met humor gewerkt, communicatie wordt ondersteund met prenten. Eten kan een aandachtspunt zijn: je moet zorgen dat het aanbod gevarieerd is, bijvoorbeeld vegetarische maaltijden of Halal voorzien. Zou hou je best ook rekening met feestdagen van andere culturen.
TIPS VAN REFU INTERIM »» Laat de vluchteling niet aan zijn lot over, Je moet in de mensen investeren. »» Om de samenwerking te laten slagen, vervul je zeker deze voorwaarden: »» het moet plezant zijn »» het vrijwilligerswerk biedt ervaringen aan vluchtelingen »» wederkerigheid is belangrijk: help de vluchteling ook eens verder met een vraag
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
HET VERHAAL VAN OSAMA OSAMA VRIJWILLIGT BIJ Refu Interim, CAW Oost-Vlaanderen, het buurtcentrum en de voedselbank WOONT IN Gent
31 jaar
IN DE PRAKTIJK
2
PALESTINA
jaar in België
komt van
GOEDE PRAKTIJKEN
REFU INTERIM
OSAMA
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
HOE BEN JE IN HET VRIJWILLIGERSWERK GEROLD? Via een vriend, die zelf al vrijwilligerswerk deed. Hij vroeg me of ik ook vrijwilligerswerk wilde doen. Nu help ik op verschillende plaatsen. Bij Refu Interim help ik met het koken, opbouw en afbouw van evenementen. Ik had vroeger een restaurant, dus het werk in de keuken ligt me wel. Bij het CAW help ik vluchtelingen met het zoeken naar huizen, met hun administratie en ik tolk als dat nodig is. Ik ben zelf op het CAW afgestapt, omdat ik ervaring heb met de procedure en kan vertalen. Tenslotte help ik nog bij de voedselbedeling in de Sint-Antoniuskerk en in een buurtcentrum. DEED JE VROEGER AL OOIT VRIJWILLIGERSWERK? Ik was vrijwilliger bij het Rode Kruis in Palestina. Hier heb ik veel meer tijd, dus doe ik ook veel meer vrijwilligerswerk.
FULLSCREEN
De voldoening als je een woning vindt voor vluchtelingen is ook groot, want er zit voor die mensen wel tijdsdruk op. WAT VIND JE MINDER LEUK AAN VRIJWILLIGERSWERK? Vrjwilligerswerk is plezant. Soms merk je verschillen tussen personen: de ene is vriendelijk, de andere niet. Die negeer ik. Maar dat hangt af van personen, niet van organisaties.
WAAR DROOM JE VAN? Mijn diploma Politieke wetenschappen is onlangs gehomoleerd, dus ik zou graag werk vinden. Ik droom van ‘huisje, tuintje, kindje’, zoals jullie dat zeggen. Maar zelfs als ik dat bereik, zal ik blijven vrijwilligen!
WAAROM WILDE JE VRIJWILLIGERSWERK DOEN? Het tofste is dat je in contact komt met andere mensen, dat ik terug vrienden kan maken. Mijn agenda staat altijd vol, ze hebben me steeds nodig. Het geeft me ook de kans om Nederlands te oefenen. WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN JE VRIJWILLIGERSWERK? Als ik anderen blij kan maken, maakt mij dat zelf ook blij. Ik kan bij de events van Refu Interim mee genieten van de sfeer.
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
REFU INTERIM
OSAMA
TIPS VAN OSAMA »» Ik doe vrijwilligerswerk zonder vergoedingen, maar soms maak ik wel kosten. Het zou goed zijn als ik die kan inbrengen, want ik heb zelf niet zoveel budget; »» Laat je vrijwilligers ook andere vluchtelingen vragen om vrijwilligerswerk te doen.
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
IN DE PRAKTIJK OCMW ANTWERPEN [www.ocmw.antwerpen.be]
WAT? OCMW Antwerpen heeft een succesvol project waarbij vrijwilligers nieuwkomers wegwijs maken op vlak van hun papierwinkel. Veel vrijwilligers zijn zelf vluchtelingen die vertalen, in samenwerking met een Vlaming die uitlegt wat de nieuwkomers met de papieren moeten doen.ector.
WAAROM? Vluchtelingen moeten vaak een poosje wachten voor ze kunnen starten met inburgering. Intussen hebben ze wel al erg veel vragen, die via dit project beantwoord kunnen worden. Mensen die hetzelfde traject al voorgingen, voelen er vaak wel iets voor anderen in dezelfde situatie te helpen. Mensen krijgen zo de kans iets terug te doen.
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
OCMW ANTWERPEN
TIPS
INSPIRATIE
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK Het project zet vluchtelingen als vrijwilliger in, die vaak via de dienst activering van het OCMW aangeven dat ze iets zinvols willen doen, Nederlands willen oefenen, iets willen doen voor andere vluchtelingen, enzovoort. De dienst stuurt deze mensen dan door naar het project. Sommige mensen komen via doorverwijzing van het Servicepunt Vrijwilligerswerk stad Antwerpen bij het project terecht als vrijwilliger. Maar zeker niet te verwaarlozen is de mond aan mondreclame. Vrijwilligers die nu al actief zijn, vertellen in hun enthousiasme aan vrienden en familie wat ze doen en brengen zo nieuwe kandidaat-vrijwilligers aan. In het begin was het zoeken naar vrijwilligers, tegenwoordig moeten ze soms geweigerd worden omdat er meer dan genoeg mensen helpen. Vrijwilligers worden geselecteerd: zo heeft het project vooral nood aan kennis van bepaalde talen én moeten de vluchtelingen om te helpen voldoende kennis van het Nederlands hebben, anders is vertalen onmogelijk. Soms proberen ze dit in de praktijk eerst uit en komen de kandidaten proeven, zo kunnen ze zelf inschatten of het al lukt of nog niet. Mensen zijn natuurlijk terug welkom als hun Nederlands verbeterd is. In het gesprek vooraf wordt gepolst of er zaken zijn die de vrijwilligers niet willen doen. Zo zijn er bijvoorbeeld mensen die dan aangeven niet op stap te willen gaan, niet met een man alleen iets willen doen of geen avondvergaderingen kunnen bijwonen. Daar wordt rekening mee gehouden. De vluchtelingen en Vlamingen werken niet in vaste duo’s samen. Een leuke sfeer, samen activiteiten doen en betrokkenheid creëren, helpen om ook de samenwerking tussen de vrijwilligers goed te laten verlopen. Beide groepen zijn elkaar enorm gaan waarderen en weten dat ze elkaar niet kunnen missen. Er wordt gewerkt aan een open sfeer: ‘als er wrevels zijn, praat er dan over’. In groep werken is een grote meerwaarde: het voelt minder onwennig, er worden grapjes gemaakt en er worden sociale contacten gelegd. Het kunnen
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
OCMW ANTWERPEN
aansluiten bij onze cultuur, rekening houdend met de eigen cultuur, is één van de voorwaarden voor een goede integratie. Daarom is het mixen van beide types vrijwilligers zo heilzaam: Vlamingen en vluchtelingen werken samen in een evenwaardig statuut. Het is niet zo dat de Vlamingen boven de vluchtelingen staan of hen iets moeten leren. Ook al is het werk dat ze doen verschillend, het is gelijkwaardig.
TIPS VAN OCMW ANTWERPEN »» Maak goede taakafspraken met de vrijwilligers, van in het begin. »» Maak duidelijk dat de vrijwilliger bij problemen of vragen bij iemand terecht kan. »» Neem vooraf zorgen weg. Fouten maken of iets niet begrijpen mag. Laat weten dat er anderen zijn die steeds kunnen helpen. »» Bouw voldoende informele momenten in, maak er geen werksfeer of schools sfeertje van. Mensen leren meer in een ontspannen omgeving. »» Beperk verplichtingen: zo moet je alleen verwittigen als je niet kan komen, maar de vrijwilliger moet verder geen verantwoording afleggen. »» Zorg dat je de vluchtelingen en andere vrijwilligers met elkaar in contact laat komen, bijvoorbeeld samen vergaderen en eten.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
HET VERHAAL VAN DALIA DALIA VRIJWILLIGT BIJ OCMW Antwerpen WOONT IN Antwerpen
21 jaar
IN DE PRAKTIJK
1,5
SYRIË
jaar in België
komt van
GOEDE PRAKTIJKEN
OCMW ANTWERPEN
DALIA
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
HOE BEN JE IN HET VRIJWILLIGERSWERK GEROLD? Ik vrijwillig een 7-tal maanden bij Dinamo, waar ik mensen help bij hun administratieve opvolging door te tolken van Arabisch naar het Nederlands. Elke maandag en vrijdag ben ik hier. Ik was al vrijwilliger bij Tafels van Vrede, en ze hebben me toen gevraagd om hier te vrijwilligen. DEED JE VROEGER AL OOIT VRIJWILLIGERSWERK?
FULLSCREEN
Niets. Ik vind het heel tof. De mensen bij Dinamo zijn heel vriendelijk.
WAAR DROOM JE VAN? Ik droom ervan om te ondernemen als zelfstandige. En ik wil graag een groot huis met een bibliotheek (lacht). In Syrië was ik al gestart met een universitaire opleiding in IT, en vanaf september kan ik hier terug gaan studeren: farmacie in Brussel.
In Syrië gaf ik al bijles wiskunde, dat was als vrijwilliger. WAAROM WILDE JE VRIJWILLIGERSWERK DOEN? Door vrijwilligerswerk zit ik niet heel de tijd alleen; ik leer andere mensen kennen. WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN JE VRIJWILLIGERSWERK? Het geeft me zelfvertrouwen. Daardoor ben ik niet meer zenuwachtig om met Belgen te praten. Ik ontdek ook hoe ze denken en leven, wat de traditie en cultuur is van de mensen hier. Ik leer ook steeds meer woorden in het Nederlands en kan daar uitleg over vragen.
WAT VIND JE MINDER LEUK AAN VRIJWILLIGERSWERK?
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
OCMW ANTWERPEN
DALIA
TIPS VAN DALIA »» Ik spreek met vriendinnen over mijn vrijwilligerswerk, waardoor vandaag nog iemand gestart is als tolk. »» Vriendelijkheid is heel belangrijk. »» Het is belangrijk dat ik zelf ook de kans krijg om mijn Nederlands te oefenen en bij te leren.
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK LES GAZELLES DE BRUXELLES www.lesgazellesdebruxelles.be
WAT? Les Gazelles de Bruxelles wil via joggen volwassenen uit kansengroepen versterken en ontmoeting tot stand brengen. vrijetijdssector.
WAAROM? Iedereen die geen of moeilijk toegang heeft tot sport behoort tot de doelgroep: mensen in armoede, nieuwkomers, mensen zonder papieren,…. Les Gazelles beoogt een sociale en culturele mix waarbij er door sport ontmoeting en uitwisseling ontstaat. Op die manier bouwen ze tijdens het joggen bruggen tussen kansarmen en kansrijken.
© foto Les Gazelles de Bruxelles
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
LES GAZELLES DE BRUXELLES
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK Mensen in armoede, nieuwkomers of mensen zonder papieren ervaren vaak drempels die hen beletten deel te nemen aan bestaande sportinitiatieven. Daarom werd Les Gazelles de Bruxelles opgericht. Een diverse mix van lopers traint samen, onder andere om zich voor te bereiden op de befaamde 20 kilometer van Brussel. De organisatie is ontstaan vanuit een samenwerkingsverband met verschillende organisaties, waaruit nog steeds lopers worden aangetrokken. Les Gazelles heeft 28 vrijwilligers, niet allemaal vluchtelingen. Het gaat om een gezonde mix van Brusselaars en nieuwkomers. Vrijwilligers organiseren er samen de activiteiten, anderen zetelen ook in de Raad van Bestuur. De aantrekkingskracht van de organisatie ligt zeker in het concrete aanbod, een laagdrempelige toegang, en bij vragen proberen ze door te verwijzen naar de juiste organisatie om de nieuwkomers verder te helpen. Mensen doen mee omdat ze nieuwe mensen willen leren kennen. De leerkans Nederlands is ook een drijfveer. Vaak zijn mensen eerst deelnemer, om nadien vrijwilliger te worden. Communicatie is een aandachtspunt. Om te zorgen dat iedereen aanwezig is, wordt er vooraf opgebeld ter herinnering. Gewoon een mondelinge mededeling doen is niet altijd voldoende. Kanalen als Whatsapp, sms, e-mail en telefoon helpen om de boodschap te herhalen. Er zijn geen spanningen tussen de verschillende groepen. Brusselaars weten vooraf waar ze aan beginnen. Voor iemand start als vrijwilliger wordt er sterk gepolst naar talenten. Welke ervaringen hebben mensen al in hun thuisland opgedaan? Welke verwachtingen hebben ze? Wat willen ze nog bijleren? Daar wordt dan gericht op ingezet. Daarnaast wordt de informatienota met ondersteuning van prenten overlopen. Vrijwilligers worden regelmatig bedankt, bijvoorbeeld met een zomerbarbecue waar de vrijwilligers in de bloemetjes worden gezet. Les Gazelles gebruikt een uitgekiend draaiboek, waarin ze stappen omschrijven om vrijwilligers te vinden, te introduceren, evalueren en bedanken. Dit zorgt voor continuïteit in de begeleiding.
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
LES GAZELLES DE BRUXELLES
TIPS VAN LES GAZELLES »» Vertrek van de talenten van de potentiële vrijwilliger »» Laat mensen eerst iets uitproberen en dan pas hun engagement uitspreken. »» Hou er rekening mee dat de begeleiding in het begin wel wat extra moeite vergt, maar nadien loopt het vlotter. »» Start met taken waar mensen al goed in zijn, en als het vertrouwen er is, zet dan verdere stappen. Uit een klein engagement kan een groter engagement vloeien. »» Zorg dat je een netwerk opbouwt van organisaties die mee kunnen instaan voor ondersteuning en begeleiding: mensen met een hulpvraag shoppen immers meer dan eens met hun vragen, maar zo kan je hen gericht doorverwijzen. »» Geef vanuit de vrijwilligersorganisatie duidelijk aan dat je geen hulpverlener bent en bekijk een specifieke vraag op een afgesproken tijdstip of verwijs consequent door. »» Oefenkansen Nederlands en netwerken uitbouwen zij belangrijk voor de vrijwilligers. Geef die kansen dus ook.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
HET VERHAAL VAN KHALDON KHALDON VRIJWILLIGT BIJ Les Gazelles de Bruxelles WOONT IN Brussel
37 jaar
IN DE PRAKTIJK
1,5 jaar in België
GOEDE PRAKTIJKEN
SYRIË komt van
LES GAZELLES DE BRUXELLES
KHALDON
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
FULLSCREEN
HOE BEN JE IN HET VRIJWILLIGERSWERK GEROLD?
WAT VIND JE MINDER LEUK AAN VRIJWILLIGERSWERK?
Ik ben zelf gaan vragen om vrijwilligerswerk te doen bij mijn begeleiding van inburgering Brussel. Zo kwam ik bij Les Gazelles de Bruxelles terecht. Het lopen ging niet zo vlot, maar Koen vroeg me om vrijwilligerswerk te doen en ik help nu op administratief vlak. In Syrië studeerde ik economie, werkte ik als boekhouder en bankbediende. Mijn taal moet wel nog wat beter worden om echt te helpen bij de boekhouding. Sinds september vorig jaar volg ik Nederlandse les.
Bij Les Gazelles de Bruxelles zie ik geen minpunten. Ze helpen mij ook, en weten wat ik kan. Ik heb wel al bij een andere organisatie gevrijwilligd, en daar was niet altijd iedereen even vriendelijk. Ik werkte ook altijd samen met andere mensen, dat veranderde steeds en vond ik niet zo gemakkelijk.
DEED JE VROEGER AL OOIT VRIJWILLIGERSWERK? Niet zoals ik het hier doe; in Syrië hielp ik wel vaak andere mensen waar ik kon. Maar ik had minder tijd omdat ik werkte en dat was nooit via organisaties.
WAAR DROOM JE VAN? Ik hoop dat mijn diploma gelijkgeschakeld kan worden. Na mijn taallessen kan ik waarschijnlijk nog een korte opleiding gaan doen en hoop ik nadien terug te kunnen werken. Ik heb veel werkervaring en wil die graag gebruiken.
WAAROM WILDE JE VRIJWILLIGERSWERK DOEN? Vooral om mijn Nederlands te oefenen. Maar ook mensen ontmoeten, vrienden maken, sociaal contact vind ik belangrijk. WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN JE VRIJWILLIGERSWERK? Te kunnen helpen geeft me veel voldoening, en ik beleef plezier aan het contact met andere mensen.
IN DE PRAKTIJK
GOEDE PRAKTIJKEN
LES GAZELLES DE BRUXELLES
KHALDON
TIPS VAN KHALDON »» »» »» »»
vriendelijk zijn tegen je vrijwilligers is belangrijk help ook je vrijwilligers af en toe verder zorg voor vaste aanspreekpunten kijk naar wat vrijwilligers kunnen en zet daar op in
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK DREMPELS
zwak is, wat te behelpen met online vertaling (hoewel niet altijd accuraat, beperk je tot woorden en vertaal geen volzinnen op die manier) en vooral met beelden te werken. Maar vooral: er zijn tal van taken die van die aard, dat de beperkte taalkennis geen hinderpaal vormt.
Alle organisaties die op dit ogenblik vluchtelingen inzetten als vrijwilliger, zijn daar enthousiast over: deze vluchtelingen zijn immers doorgaans vrij goed opgeleid, hebben zin om zich te smijten en tonen zich als waardevolle en gemotiveerde medewerkers. Ook Europese ervaringen bevestigen dat vluchtelingen actief willen zijn, omdat ze daar de meerwaarde van ondervinden: deel uitmaken van een netwerk, sociale contacten, … Maar wat zijn nu enkele belangrijke drempels?
3. CULTURELE VERSCHILLEN Vluchtelingen komen van andere contreien, dat spreekt voor zich. Er zijn verschillen in tradities, in de manier waarop de samenleving georganiseerd is en in hoe mensen met elkaar omgaan. Er zijn vluchtelingen die weinig weten over onze gebruiken, er zijn er die wel een bredere kijk op de wereld hebben. Je kan vluchtelingen dus helpen in het ontdekken van onze samenleving. Dat kan perfect lukken als er sterk ingezet wordt op wederzijds respect en vertrouwen.
Het vrijwilligerswerk voor vluchtelingen, laat ons daar geen doekjes om winden, omvat een aantal barrières. Mits wat extra aandacht en kleine ingrepen kunnen tal van de drempels die vluchtelingen weerhouden te vrijwilligen, weggewerkt worden.
1. GEBREK AAN KNOWHOW De belangrijkste drempel is dat voor de meer gevestigde organisaties mogelijk wat knowhow ontbreekt. Bij de instroom van vluchtelingen kon vastgesteld worden dat er heel wat spontane initiatieven ontstonden, feitelijke verenigingen die vooral vanuit een buikgevoel handelden. Het spreekt voor zich dat ze al doende veel dingen bijleerden, dingen die ook nuttig kunnen zijn in jouw organisatie. Bij vluchtelingen zelf kan de weg vinden naar vrijwilligerswerk een drempel zijn. In elke gemeente zijn er mensen bereid een positieve brugfunctie te vervullen tussen de vluchteling en je organisatie. Dé tip is dus: plaats een vrijwilligersvacature voor zo’n brugfiguur. Deze persoon kan jullie helpen om van de inzet van vluchtelingen in je organisatie een succes te maken. Ook de regelgeving rond het inschakelen van vluchtelingen is niet altijd goed gekend. Je kan deze raadplegen in dit digitaal dossier (anchorlink naar hoofdstuk regelgeving). 2. TAAL Er zijn vluchtelingen die het Nederlands snel oppikken, voor anderen gaat het wat moeizamer, wat je als organisator misschien wat doet twijfelen. Ja hoor, de taalbarrière kan je enigszins overwinnen door je in eerste instantie, als de basiskennis Nederlands niet volstaat en de kennis van een andere Europese taal
IN DE PRAKTIJK
DREMPELS
4. MOBILITEIT Gezien de inplanting van veel opvangcentra, is het voor asielzoekers die daar nog verblijven niet altijd gemakkelijk om naar je organisatie te komen. Je kan hen daarbij assisteren door een keer mee te gaan; misschien is er wel een vrijwilliger die bereid is een ommetje te maken?
TIPS »» voor asielzoekers in de opvang zal er wellicht vanuit het centrum voorzien worden in een terugbetaling van de vervoerskosten, of het aanbieden van een ticket van De Lijn. Check het even. »» erkende vluchtelingen die een leefloon ontvangen, kunnen mits het voorleggen van de juiste papieren een abonnement aan goedkoop tarief aankopen. Misschien kan je de vluchteling daarop attenderen? Of je kan zelf nagaan in welke mate de organisatie een terugbetaling van de vervoerskosten op zich kan nemen.
HOME
WAAROM ZOU JE?
VOORBEREIDEN
IN DE PRAKTIJK
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK SUCCESFACTOREN
Wie vrijwilligers inschakelt of de samenwerking van vrijwilligers ervaart, is daar doorgaans positief over. Of het verhaal positief is, blijft of wordt, hangt af van enkele succesfactoren. 1. ZORG VOOR EEN WIN- WIN Elke vrijwilliger wil iets uit zijn vrijwilligerswerk halen, meer of minder uitgesproken, en dat is voor vluchtelingen niet anders. Zoals elders in het digitaal dossier omschreven, zijn er tal van redenen die vrijwilligerswerk aantrekkelijk kunnen maken. Zet daarop in. Uit de praktijk leren we dat er een zekere bereidheid moet zijn binnen de organisatie om de vluchteling ook wat wegwijs te maken buiten het vrijwilligerswerk: door hem verder te verwijzen, gebruik te maken van het netwerk van de organisatie om bepaalde problemen te helpen oplossen. Let wel, het gaat er niet om dat de organisatie waar de vluchteling vrijwilligt, een apart dienstverleningscircuit dient op te zetten, wel dat ze fungeert als een radar in het geheel. 2. WEES OPEN-MINDED EN OPEN HEARTED Open staan voor diversiteit is een sleutel tot succes. Vluchtelingen willen net als elke andere vrijwilliger een zinvol engagement, dat aangepast is aan hun competenties. Hoe beter je de talenten kan matchen aan de activiteiten, hoe meer slaagkans je hebt. Iemand benaderen vanuit zijn sterktes biedt effectieve samenwerkingsmogelijkheden: dat betekent kansen geven, verantwoordelijkheid geven.
IN DE PRAKTIJK
SUCCESFACTOREN
3. GEEF DE KANS OM TE WENNEN Tijdens hun vlucht hebben vluchtelingen tal van mensen en gezichten de revue zien passeren, kortstondig, in minder goede omstandigheden, personen die weinig te vertrouwen waren,… Het is daarom aangewezen om er - zeker bij aanvang - voor te zorgen dat er één vaste contactpersoon klaarstaat om de vluchteling te begeleiden, op te vangen, aanwezig te zijn, zodat een vertrouwelijke band kan worden opgebouwd. De kans dat je in de organisatie iemand vindt die speciale interesse heeft om dat op te nemen, is groot. Dat kan ook een andere vrijwilliger zijn.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
INLEIDING
GOEDE PRAKTIJKEN
DREMPELS
SUCCESFACTOREN
TIPS
FULLSCREEN
INSPIRATIE
IN DE PRAKTIJK TIPS
Vluchtelingen die vrijwilligen hebben gelijkaardige motieven als andere vrijwilligers, maar essentieel is dat ze actief willen zijn. Als je hen een warme omgeving biedt zullen ze supergemotiveerd zijn om zich naar best vermogen in te zetten. Jullie zorgen als organisatie voor een context: »» die open is. Problemen (praktisch, communicatie) worden onderzocht en opgelost. »» die instaat voor goede begeleiding. Je vindt zeker een vrijwilliger die geïntrigeerd is om voor anderen kansen te scheppen en in te staan voor een warme inbedding in de werking. »» die zich ervan bewust is dat vluchtelingen kennis moeten maken met een volledig andere context, omgeving, andere manieren van doen, maar daar geduld in kan opbrengen. »» die zijn ogen noch oren sluit voor vragen waarmee de vluchteling mogelijk komt aankloppen: als je het niet kan oplossen, zeg dat dan zeker, maar toon bereidheid om hem verder wegwijs te maken. Heb je er al eens aan gedacht om groepsvrijwilligerswerk te organiseren? Je kan bijvoorbeeld suggereren aan de vluchteling dat hij een voor hem vertrouwd persoon meebrengt om samen te vrijwilligen. Hou altijd voor ogen dat de vluchteling geen brok verzamelde problemen of trauma’s is, maar een mens die gerespecteerd wil worden en erkenning zoekt, net als iedere andere mens. Als je in je organisatie eigenwaarde kan geven aan elke vrijwilliger, dan zijn de kiemen om een goede samenwerking te ontwikkelen aanwezig. In de volgende hoofdstukken ontdek je hoe je jouw organisatie kan klaarstomen om vluchtelingen in te schakelen als vrijwilliger in jullie werking.
IN DE PRAKTIJK
TIPS
INSPIRATIE
Een aantal organisaties ontwikkelde al handige instrumenten, die je op onze website kan downloaden en gebruiken. Of heb je zelf al goed materiaal? Laat het onze zeker weten als je dit graag wil delen, want we vullen dit luik aan waar mogelijk.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VRIJWILLIGERSBELEID
DIVERSITEITSBELEID
HET PAD EFFENEN
TIPS
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN Inzetten van vluchtelingen vraagt enige voorbereiding, dat spreekt voor zich. Laat ons even overlopen waar je best aandacht voor hebt.
VRIJWILLIGERSBELEID
Het ontwikkelen van een vrijwilligersbeleid is altijd interessant, voor alle vrijwilligers. Dankzij een vrijwilligersbeleid teken je immers duidelijk uit wat de precieze rol en positie van de vrijwilligers is binnen de werking. Je bepaalt bovendien wat je van hen verlangt en vraagt, wat je hen aanbiedt, hoe je hen zal opvolgen en begeleiden. Wil je vluchtelingen inschakelen, dan doe je dat in het belang van alle partijen best ook doordacht. Denk vooraf over welke taken ze kunnen opnemen. Vluchtelingen die nog niet sterk genoeg staan wat betreft taalbeheersing, geef je bijvoorbeeld best geen taak waarbij de mondelinge vaardigheden essentieel zijn. denk ook na over welke begeleiding je de vrijwilligers kan aanbieden en of er een bereidheid bestaat binnen de organisatie om - althans minstens tijdelijk - wat extra aandacht te hebben voor de vluchteling, die zijn eerste stappen in onze samenleving en in je organisatie zet. Met andere woorden, vrijwilligers inschakelen vraagt dat je zorg draagt voor die onbetaalde maar onbetaalbare medewerker. Voor vluchtelingen die willen vrijwilligen is dat net zo, en daarbij heb je wat extra oog voor: »» de relatieve onbekendheid van de vluchteling voor onze manier van activiteiten ontwikkelen, organiseren, hoe een organisatie of vereniging in elkaar zit, … »» mogelijke taalbarrières en de manieren waarop je die kan overstijgen. het feit dat de vluchteling met nog tal van onzekerheden af te rekenen heeft (huisvesting, gezinshereniging, kans op werk,…). Er speelt bij vluchtelingen omwille van hun statuut zelf dus een zekere kwetsbaarheid, waarmee je best rekening houdt.
VOORBEREIDEN
VRIJWILLIGERSBELEID
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VRIJWILLIGERSBELEID
DIVERSITEITSBELEID
HET PAD EFFENEN
FULLSCREEN
TIPS
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN DIVERSITEITSBELEID
Goed inspelen op wat er in de wereld om de organisatie gebeurt, houdt de organisatie dynamisch en levendig. In een samenleving die gekenmerkt wordt door diversiteit is het daarom belangrijk om ook daarop in te zetten. Dat doe je met de implementatie van een diversiteitsbeleid. In de praktijk willen organisaties wel bepaalde doelgroepen bereiken, maar ze slagen daar niet altijd in: nieuwkomers en vluchtelingen, etnische- en culturele minderheden, mensen met een beperking, kwetsbare personen. Diversiteit in de organisatie brengen gaat dus over meer dan open staan voor vluchtelingen, hoewel het er vanzelfsprekend mogelijk ook bij hoort.
VOORBEREIDEN
DIVERSITEITSBELEID
TROEVEN VAN EEN DIVERSITEITSBELEID? Voordelen voor de organisatie »» het verrijkt de organisatie en zorgt voor een grotere openheid »» je krijgt meer vrijwilligers in de organisatie »» het vrijwilligersbestand reflecteert beter de huidige samenstelling van de samenleving »» je realiseert een brede kijk op de wereld en de verschillende culturen »» je kan het aanbod optimaliseren »» je realiseert een een groter bereik voor de activiteiten Voordelen voor alle vrijwilligers »» vrijwilligers ontdekken een grotere openheid naar mensen die een beetje anders zijn »» je verbindt in de praktijk vrijwilligers en mensen met een andere achtergrond met elkaar »» je pakt mogelijke vooroordelen effectief aan en draagt actief bij tot wederzijds begrip »» je scherpt de sociale vaardigheden van de vrijwilligers aan (vervolmaken in interculturele communicatie,…) »» het is een persoonlijke verrijking
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VRIJWILLIGERSBELEID
DIVERSITEITSBELEID
HET PAD EFFENEN
FULLSCREEN
TIPS
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN DIVERSITEITSBELEID IN DE PRAKTIJK Hoe pak je nu een diversiteitsbeleid aan in functie van het meer betrekken van vluchtelingen? We zien 2 situaties: 1. Er is al een mengelmoes aanwezig Binnen sommige organisaties en verenigingen ontwikkelt de verscheidenheid aan vrijwilligers zich als het ware automatisch en spontaan. Het gaat hier vooral om initiatieven die een concreet, praktisch en/of nuttig aanbod doen, dat interessant is voor vluchtelingen. Bijvoorbeeld door hen te ondersteunen bij het afhandelen van hun papierwerk; door sport of activiteiten aan te bieden,… De vluchtelingen zijn - zo blijkt uit de praktijk - meer dan bereid om zich dan ook in te zetten voor die organisatie, omdat ze zelf vooruit geholpen zijn. Ze ontwikkelen een sympathie voor die inzet en dienen zich dan zelf aan als vrijwilliger: om te vertalen, te tolken, administratieve taken op te nemen, hand- en spandiensten te leveren tijdens activiteiten. Het succes om vluchtelingen als vrijwilliger te integreren ligt vooral in het concrete, open aanbod waardoor de drempel dus drastisch verlaagt. De uitdaging voor deze organisaties bestaat erin om in het proces van de activiteiten zelf voldoende oog voor de diversiteit te ontwikkelen, ervoor te zorgen dat de samenwerking harmonieus loopt en in te zetten op samenwerking tussen alle medewerkers in openheid en met een respectvolle houding. Ze moeten ervoor zorgen dat de wederzijdse interacties op goede afspraken gebaseerd worden en indien nodig gecorrigeerd en bijgestuurd. We stellen vast dat dit soort verenigingen al doende leert en evolueert in het opzetten van diversiteit. Om dat verder in te bedden en duurzaam te verankeren is het goed dat er toch vroeg of laat werk gemaakt wordt van een diversiteitsbeleid.
VOORBEREIDEN
DIVERSITEITSBELEID
2. De medewerkersploeg is toch nog vooral homogeen Er zijn organisaties die geen vluchtelingen bereiken of er niet in slagen ze te houden als vrijwilliger. Dat is vooral problematisch als de organisatie zich naar de doelgroep wil richten, en vaststelt dat er niets gebeurt. Dan is het ontwikkelen van een diversiteitsbeleid een must. Een diversiteitsbeleid ontwikkelen impliceert dat je het vrijwilligersbeleid onder de loep neemt en systematisch nagaat of de werking wel zo open is als je denkt of als je wilt. Om dan alle obstakels die de diversiteit tegenwerken, weg te werken. Hoe kan je dat doen? »» vind inspiratie bij organisaties die ervaring hebben met diversiteit »» snor specifieke instrumenten, checklists,… op, zoals de tools van HRWijs, zodat je meer inzicht krijgt in de zichtbare en verborgen drempels binnen je eigen organisatie, laagdrempelig en toegankelijk communiceren,… Een absolute must om samenwerking tussen vrijwilligers te faciliteren, is investeren in begeleiding voor elke vrijwilliger, niet alleen maar ook als ze van divers pluimage zijn. Zo kan je vragen kanaliseren en vooroordelen wegwerken.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VRIJWILLIGERSBELEID
DIVERSITEITSBELEID
HET PAD EFFENEN
FULLSCREEN
TIPS
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN HET PAD EFFENEN
Uit de praktijkvoorbeelden blijkt dat veel organisaties prettige ervaringen hebben bij de samenwerking met vluchtelingen. Dat wil echter niet zeggen dat het altijd gemakkelijk verloopt. Vluchtelingen inzetten in je organisatie betekent in eerste instantie nadenken over welke rol en plaats de vluchtelingen kunnen opnemen en hoe je hen zal introduceren. Er zijn aandachtspunten die met wat goede wil opgelost kunnen worden:
JE AANBOD AFSTEMMEN EN ACTIVITEITEN AANPASSEN Heel wat vluchtelingen hebben meer in hun mars dan je denkt: ze hebben ervaring en competenties, die je pas ziet als je verder kijkt dan de status van ‘vluchteling’. Omdat ze zichzelf nog aan het oriënteren zijn in onze maatschappij, is het goed het aanbod wat meer op hun maat te snijden en activiteiten in stukken te hakken, zodat je die behapbaar maakt. Dat kan door een taak te geven waar je niet per definitie veel taal voor nodig hebt. Of waarbij je eventuele taalproblemen omzeilt door met beelden te werken, zodat het net wel haalbaar wordt.
AANKONDIGEN DAT JE HET GAAT DOEN: DRAAGVLAK CREËREN De introductie behelst dat je reeds aanwezige vrijwilligers enigszins voorbereidt op de komst van vluchtelingen, zeker als er nog geen vluchtelingen actief zijn binnen de organisatie. Als je niet goed weet hoe dat te doen, kan je ten rade gaan bij organisaties in de buurt die wel al met vluchtelingen werken, of contacteer je één van de goede praktijken die we belichten.
Opgelet: bij activiteiten waar specifieke veiligheidsrisico’s aan verbonden zijn, let je best op omdat je natuurlijk niet wil dat de vluchteling ongelukken krijgt of veroorzaakt. Wat technisch moeilijk uit te leggen is, laat je wellicht beter liggen tot een later tijdstip.
Zorg dat er een draagvlak ontstaat in de organisatie om de vluchtelingen warm te verwelkomen in de organisatie. Formuleer het als een uitdaging voor de anderen, dan wordt het meteen veel plezanter en bereid je al samenwerkingsbereidheid voor. Opgelet: vluchtelingen zijn geen marsmannetjes, maar gewone mensen. Met talenten en vaardigheden, misschien hier en daar andere gewoontes en nog niet perfect Nederlands sprekend, maar dat zijn verschillen die overbrugbaar zijn. Focus eerder op de gelijkenissen dan op de verschillen.
VOORBEREIDEN
HET PAD EFFENEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
VRIJWILLIGERSBELEID
DIVERSITEITSBELEID
HET PAD EFFENEN
TIPS
JE ORGANISATIE VOORBEREIDEN TIPS »» »» »»
Tools en tips over diversiteitsbeleid vind je op de website van HRWijs Vormingsaanbod: Kijk eens bij Orbit vzw, AGII of deSOM. Lokale besturen kunnen beroep doen op het opleidingsaanbod van de dienst Diversiteitsbeleid van VlaanderenHeb je er al eens aan gedacht om groepsvrijwilligerswerk te organiseren? Je kan bijvoorbeeld suggereren aan de vluchteling dat hij een voor hem vertrouwd persoon meebrengt om samen te vrijwilligen.
VOORBEREIDEN
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WERK VINDPLAATSGERICHT
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
VERLAAG DE DREMPELS
VLUCHTELINGEN WERVEN WERK VINDPLAATSGERICHT
Om vluchtelingen te werven komt het er in de eerste instantie op aan om in kaart te brengen waar je ze kan vinden én ze daar aan te spreken. »» Voor asielzoekers is dat vrij eenvoudig: je kan opnemen met een opvangstructuur in de buurt of een Lokaal Opvanginitiatief (LOI) om te zien of het mogelijk is dat je je organisatie daar komt voorstellen. Pols eens of er mensen interesse hebben om bij jullie te vrijwilligen. Asielzoekers die nog in procedure zitten, blijven meestal niet te lang in de opvangstructuur en schakel je dus best in voor tijdelijke activiteiten of erg specifieke zaken. »» Vluchtelingen die een erkenning op zak hebben, wonen in de gemeente en zijn al wat moeilijker te traceren. Om hen op spoor te komen, neem je best contact op met het OCMW of kan je zoeken naar initiatieven die ingericht worden ten behoeve van vluchtelingen, waar je hen kan treffen. Of je zoekt naar organisaties die al vluchtelingen als vrijwilliger inschakelen. Inspiratie nodig? Hoor eens bij je stad of gemeente of ze zo’n organisaties kennen, of neem een kijkje bij de vrijwilligersgroepen van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Er zijn nog tal van andere vindplaatsen: »» Heb je al gedacht aan Centra voor Volwassenenonderwijs? Daar kan je vluchtelingen vinden die wellicht op zoek zijn naar mogelijkheden om hun taal te verbeteren. »» Contact leggen met de inburgeringsinitiatieven is eveneens een mogelijkheid om potentiële vrijwilligers aan te spreken. »» Zie je het echt groots? Overweeg dan een standje op de (rommel)markt in grotere steden, daar vind je vaak ook vluchtelingen.
WERVEN
WERK VINDPLAATSGERICHT
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WERK VINDPLAATSGERICHT
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
VERLAAG DE DREMPELS
FULLSCREEN
TIPS
VLUCHTELINGEN WERVEN LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
Er wordt wel eens beweerd dat mensen die van andere continenten afkomstig zijn, niet weten wat vrijwilligerswerk is. Dat is niet helemaal correct. In heel de wereld wordt gevrijwilligt, mogelijk iets anders dan bij ons, maar toch. Wat zijn de grote verschillen? »» Vaak is er minder middenveld in landen buiten de EU; soms worden NGO’s wat met argusogen bekeken omwille van hun werking of zijn het instrumenten in de handen van een sterk controlerende overheid. Mogelijk levert dat enig wantrouwen op tegenover verenigingen en organisaties, terwijl zij net hier instaan voor de organisatie van het vrijwilligerswerk. »» In tegenstelling tot in onze contreien gebeurt heel wat vrijwilligerswerk zogenaamd direct. Wij noemen dat geen vrijwilligerswerk, maar vrijwillige inzet. Het gaat dan om mensen helpen, zonder dat er een organisatie bij betrokken is, terwijl vrijwilligerswerk in Vlaanderen steeds gebeurt vanuit een georganiseerd verband. »» Vrijwilligerswerk wordt dan ook niet altijd vrijwilligerswerk genoemd. Een erg bekend begrip in Afrika is Ubuntu: dat wil zeggen ‘je inzetten voor anderen’. Wil je een zicht op hoe vrijwilligerswerk invulling krijgt in de wereld, dan kan je dit rapport van de UNV bekijken.
WERVEN
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
Hoe investeer je dan in het juist duiden van vrijwilligerswerk? »» Leg vrijwilligerswerk niet uit als ‘gratis werken’ of ‘werken voor niks’. Benoem het eerder als ‘anderen helpen’ of ‘je inzetten voor anderen’. »» Leg de nadruk op de voordelen van vrijwilligerswerk: » » je leert andere mensen kennen » » je kan je talenten gebruiken en leert bij, wat nuttig kan zijn als je later betaald werk zoekt » » je verveelt je minder en krijgt een zinvolle bezigheid » » je leert ontdekken hoe dingen in Vlaanderen werken » » je krijgt de kans om je Nederlands flink te oefenen » … »
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WERK VINDPLAATSGERICHT
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
VERLAAG DE DREMPELS
FULLSCREEN
TIPS
VLUCHTELINGEN WERVEN VERLAAG DE DREMPELS
Zorg ervoor dat de toegang tot je organisatie zo laagdrempelig mogelijk is en blijf, want van zodra de vluchtelingen naar je organisatie toekomen, zijn ze aanspreekbaar om een rol op te nemen als vrijwilliger. Zoek uit via welke kanalen je de doelgroep kan bereiken, en beperk je niet tot 1 kanaal maar gebruik er verschillende om je boodschap te verspreiden. Ieder kanaal heeft voor-en nadelen, en zo versterken ze elkaar. NODIG UIT OM TE KOMEN KIJKEN OF EENMALIG MEE TE DOEN Trek mensen over de streep door hen te vragen of ze meedoen. Veel mensen willen vrijwilligen, maar worden nooit gevraagd. Mensen direct de kans geven om gewoon mee te doen, is een manier om hen te laten voelen dat de activiteit uitvoerbaar is, en je geeft hen meteen vertrouwen. NODIG GROEPJES VLUCHTELINGEN SAMEN UIT VOOR EEN RONDLEIDING Waarom geen kennismakingsmoment organiseren, met een groep vluchtelingen uit de buurt (af te spreken met OCMW, Opvang Fedasil of Rode Kruis, Caritas, je stad of gemeente) zodat ze uitgenodigd worden door één of meerdere organisaties om een kijkje te nemen achter de schermen. Het verlaagt de drempel zeker en wie weet houdt de organisatie daar vrijwilligers aan over. WERK VIA SLEUTELFIGUREN Een sleutelfiguur is iemand die zijn weg al voldoende kent in onze manier van verenigen en organiseren, die zelf in een organisatie actief is, de geplogenheden kent en mensen over hun drempelvrees kan helpen. Voorwaarde is dat deze sleutelfiguur goed begrijpt waar jullie organisatie voor staat en wat het prettig maakt om bij jullie te komen vrijwilligen. Je wil deze persoon immers als ambassadeur inzetten. De sleutelfiguur vraagt dan aan anderen of ze zich bij jullie willen inzetten. Het feit dat ze je organisatie aanbevelen, geeft ook vertrouwen. Een plek om sleutelfiguren te vinden is in je vereniging zelf en in eigen initiatieven van vluchtelingen en nieuwkomers. Maar ook personen die zelf aanvankelijk met een hulpvraag zitten, zijn mogelijk bereid een handje te helpen en zo de weg te openen voor de instroom van meer vluchtelingen als vrijwilliger. WERVEN
VERLAAG DE DREMPELS
STIMULEER MOND-AAN-MONDRECLAME Als je al asielzoekers en vluchtelingen hebt die bij je vrijwilligen, en ze zijn tevreden, dan bestaat de kans dat ze andere mensen kennen die ook wel interesse hebben. Geef bijvoorbeeld je flyer aan hen mee om uit te delen in hun netwerk. WERF VANUIT TAKEN, NIET VANUIT FUNCTIES Functies en titels kunnen verkeerd begrepen worden of zo abstract zijn dat mensen niet begrijpen wie of wat je zoekt. Belangrijk is een appel te doen op de talenten van de mensen, door de taken waarvoor je hulp zoekt concreet en duidelijk te maken. ZET JE SUCCESVERHALEN IN In dit digitaal dossier vind je tips en suggesties, die we sprokkelden in heel Vlaanderen. Er zijn echt tal van voorbeelden en goede praktijken, en meer nog: als je die organisaties of initiatieven contacteert, zijn ze zeker bereid je verder te helpen. MAAK JE VRIJWILLIGERSVACATURES BEKEND Op www.vrijwilligerswerk.be kan je perfect vacatures plaatsen waarbij je aangeeft dat je openstaat voor anderstaligen, eventueel met een oefenkans voor Nederlands. Een overzicht van deze vacatures vind je op onze website, ze kunnen worden gebruikt bij het bemiddelen van vluchtelingen naar vrijwilligerswerk. Voor organisaties die oefenkansen Nederlands in vrijwilligerswerk willen organiseren, is er ook de mogelijkheid dit bekend te maken op www.nederlandsoefenen.be.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WERK VINDPLAATSGERICHT
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
VERLAAG DE DREMPELS
FULLSCREEN
TIPS
VLUCHTELINGEN WERVEN GEBRUIK KLARE TAAL Communiceer eenvoudig en zorg vooral dat de concrete taak eruit springt. Geef concrete informatie over de activiteiten bij jullie, zodat mensen zich er iets tastbaars bij kunnen voorstellen. Dus niet: ‘kom vrijwilligen in ons dienstencentrum’, maar wel: ’wil jij gaan wandelen met één van onze senioren?’. Lees zeker ook de 10 vette tips om een goede vacature te schrijven nog eens na. Voor taaltips kan je terecht op Klare Taal Rendeert. LAAT JE WERVINGSMATERIAAL NALEZEN Je steekt vaak best wel wat werk in wervingsmateriaal. Vraag feedback aan je doelgroep over je communicatie: wat vinden ze van de taal die je gebruikt, de foto’s en vormgeving? Te moeilijk? Herkenbaar? Wervend? Je kan dit polsen bij mensen van andere herkomst of doelgroeporganisaties. Om te zien of je teksten verstaanbaar zijn en je niets over het hoofd hebt gezien, is het wijs ze even na te laten lezen door iemand die minder taalvaardig is. Wablieft herschrijft je teksten naar wens in heldere taal. GEBRUIK SOCIALE MEDIA De meeste mensen hebben tegenwoordig het internet op zak met een smartphone, en veel asielzoekers en vluchtelingen zijn actief op facebook. KIES VOOR DIVERS BEELDMATERIAAL Bij vluchtelingen die de taal minder machtig zijn, kan je met beelden werken; er zijn organisaties die filmpjes maken of de activiteiten visueel voorstellen met foto’s en tekeningen. Ondersteun tekst met beelden. Let op: pictogrammen zijn een beeldtaal, en niet altijd even herkenbaar. Ze kunnen ondersteunen maar zijn niet voor iedereen weggelegd. Geef aan dat jullie organisatie inzet op diversiteit, ook door bewust te kiezen voor beeldmateriaal dat daar bij past. Iemand jong, iemand ouder, een man en een vrouw, iemand met wat minder en wat meer kleur. Pas op voor clichés.
WERVEN
VERLAAG DE DREMPELS
OVERWEEG VERTALINGEN VAN KORTE TEKSTEN Een meertalige folder behoort tot de mogelijkheden, op voorwaarde dat er genoeg talen in worden opgenomen en er voldoende aandacht uitgaat naar correcte vertalingen. Gebruik dus liever geen Google Translate. Opgelet: een folder opgesteld in een andere taal kan de indruk wekken dat de kandidaat-vrijwilligers verder in die eigen taal bediend zullen worden. Mogelijk kan je dat niet waarmaken! Voorzie tolken indien nodig, je kan hiervoor vaak beroep doen op vluchtelingen die al wat verder staan met het Nederlands.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WERK VINDPLAATSGERICHT
LEG UIT WAT VRIJWILLIGERSWERK IS
VERLAAG DE DREMPELS
VLUCHTELINGEN WERVEN TIPS
»» Werk vindplaatsgericht en met sleutelfiguren. Probeer zoveel mogelijk te netwerken in de buurt, met andere organisaties en opvanginitiatieven zodat je zichtbaar bent. »» Een opvangcentrum in de buurt? Maak eens een afspraak ter plekke zodat je kan nagaan of er bereidheid is om samen te werken. »» De kans is erg groot er binnen het lokaal bestuur van jouw gemeente of stad een project loopt met of in functie van vluchtelingen. Misschien zit hier een kans in om aan te sluiten? »» Zorg voor een concreet aanbod waar de vluchteling ook iets aan heeft: ze geven iets, maar voelen ook dat ze iets terug krijgen. »» Pas je communicatie aan.
WERVEN
TIPS
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
STAPPEN VOOR GOEDE BEGELEIDING
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
Asielzoekers kunnen schitterende ervaringen opdoen in je organisatie en heel veel meerwaarde bieden, maar hun statuut zorgt voor een precaire situatie: veel onzekerheid (zal mijn aanvraag ontvankelijk zijn, zal ik erkenning krijgen?), veel regelwerk (documenten vertalen, de procedure doorlopen) en ze hebben veel vraagtekens (wat als ik een erkenning krijg?, wat met mijn familie?). Voor asielzoekers spelen er op de achtergrond dus meer factoren mee dan bij vluchtelingen die hun eigen plek al hebben gevonden. Maar schakel zeker asielzoekers in. Ze willen veel leren ĂŠn hun steentje bijdragen, maar kunnen mogelijk geen duurzaam engagement aangaan op dat specifieke ogenblik. Pas je vrijwilligersbeleid aan. Dat kost een beetje tijd en werk, maar levert veel op. Als je in de organisatie zorgt voor afgebakende en haalbare taken en activiteiten, versterk je daarmee iedereen: de organisatie krijgt er helpende handen bij en de asielzoeker krijgt een positief beeld van vrijwilligerswerk. Wie weet spoort hij andere mensen aan zich ook bij jullie in te zetten. Voor vluchtelingen, die het meeste van hun papierwerk achter de rug hebben, is de aanpak anders. Ze hebben iets meer zekerheid, ze wonen in een buurt en zijn ietwat honkvaster. Vanzelfsprekend hebben ze ook nog besognes over hun land van herkomst, achtergebleven familie enzovoort, maar ze richten zich zeker en vast op het leven in onze samenleving. In dit geval kan je de integratie faciliteren door een duurzaam en gastvrij vrijwilligersbeleid op te zetten.
BEGELEIDEN
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
STAPPEN VOOR GOEDE BEGELEIDING
FULLSCREEN
TIPS
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN STAPPEN VOOR EEN GOEDE BEGELEIDING
Vluchtelingen houden en begeleiden is in feite kinderspel, op voorwaarde dat je met bepaalde dingen rekening houdt. INTEGRATIE IN DE VRIJWILLIGERSGROEP Waarom blijven vrijwilligers vrijwilligen? Omdat ze resultaten zien, ze zich welkom én goed voelen in de organisatie en het mogelijk is om sociale contacten op te bouwen. De vluchtelingen waarmee wij spraken benoemden de kans om sociale omgang te hebben met anderen als één van de essentiële redenen om te vrijwilligen. Het maakt hun integratie gemakkelijker en ze leren de taal en gebruiken van de Vlamingen kennen. Om een goede integratie in de vrijwilligersgroep te verzekeren is het belangrijk dat de rest van de vrijwilligers weet dat er vluchtelingen komen vrijwilligen. Hen erop voorbereiden helpt openheid te scheppen. Geef de vrijwilligers de context van de vluchtelingen, zet eventueel een vorming intercultureel communiceren op en vraag welke vrijwilligers bereid zijn zich te ontfermen over de nieuwe vrijwilliger(s). STEL EEN BUDDY AAN Vluchtelingen stellen stabiliteit op prijs. Start daarom met één duidelijk aanspreekpunt, één mentor, één persoon die zich zeker de eerste weken ontfermt over de vluchteling. Het zal gemakkelijker zijn om het ijs te breken met de anderen, en geeft vertrouwdheid. Het beste is dat je al vanaf het persoonlijk onthaal zorgt dat die buddy erbij is. Zo loopt alles op natuurlijke wijze in elkaar.
BEGELEIDEN
STAPPEN VOOR EEN GOEDE BEGELEIDING
HEET PERSOONLIJK WELKOM Vrijwilligers die zich aanbieden, verwelkom je. Dat is voor vluchtelingen niet anders. Uit de praktijk horen we dat die eerste keer moeilijk kan zijn, aarzelend. Het kan daarom geen kwaad dat je daags voordien even naar de persoon in kwestie belt of een sms stuurt om even te herinneren aan de afspraak. Zorg dat je voor de verwelkoming op de dag zelf voldoende tijd uittrekt en de vluchteling een rondleiding geeft. Niet overdonderen is de boodschap. Zo’n eerste dag is vaak vol indrukken. »» Stel voor aan de andere vrijwilligers Nadat je wat extra info hebt gegeven over het vrijwilligerswerk, je eventueel ook papierwerk in orde brengt, stel je de vluchteling voor aan de andere vrijwilligers én aan de andere medewerkers. »» Laat weten wie de contactpersonen zijn Vergeet niet de gegevens uit te wisselen, van zowel de buddy als van de verantwoordelijke. Maak ook duidelijk met welke vragen hij bij wie terecht kan. OMSCHRIJF WEDERZIJDS VERWACHTINGEN Vrijwilligerswerk is essentie samenwerken en daarvoor zijn afspraken nodig. Dat is niet anders als je vluchtelingen inschakelt. Maak duidelijk wat je van hen verwacht en wat zij van jullie als organisatie kunnen verwachten. Het is verstandig om duidelijk grenzen af te bakenen, zodat er geen misverstanden ontstaan. Zo kan je aangeven dat je niet alle vragen of problemen waarop ze stuiten en die niet iets met het vrijwilligerswerk te maken hebben, kan oplossen. Maar als je als organisatie verbindingen legt, ook het netwerk van de medewerkers en de andere vrijwilligers inschakelt, dan kan je hier en daar wel openingen creëren en voorstellen doen. Zorg dat er een win-win ontstaat voor iedereen.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
STAPPEN VOOR GOEDE BEGELEIDING
FULLSCREEN
TIPS
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN GEEF KANSEN Geef de vluchteling de kans ook over zichzelf, zijn context etc… te vertellen, zonder dat je hem aan een kruisverhoor onderwerpt: er zijn wellicht ervaringen en herinneringen waarover hij niet wil vertellen, en dat respecteer je dan. GEEF FEEDBACK Vluchtelingen die gewoon meedraaien en nooit horen of ze het goed doen in de organisatie, zullen snel gedemotiveerd raken. Ze willen graag bevestiging of ze het goed doen. Zet je gewoon eens in de schoenen van de vluchteling: alles is nieuw, functioneert anders dan in het land van herkomst. Feedback geven over hoe ze presteren is dus aangewezen, ook al moet je bijsturen en aangeven dat bepaalde zaken anders zouden moeten. Als het nodig is, kan af en toe terug naar de verwachtingen te refereren. Zo kan het zijn dat de vluchteling losser omgaat met afspraken, niet altijd op tijd komt. Daar kan je hem zeker op aanspreken, of eventueel afspreken dat je een dag voordien via WhatsApp of per sms een bericht stuurt, om daarbij te helpen. Misschien is er een mobiliteitsprobleem en geraakt de vluchteling moeilijk ter plekke, omdat hij niet genoeg middelen heeft of onvoldoende kennis van het openbaar vervoer. Ook dat kan je gemakkelijk oplossen. BEDANK Een warm woord, een uiting van dankbaarheid. Dat kost niets en is super belangrijk. Als jij de vrijwilliger vriendelijk bejegend, dan krijg je dan in tienvoud terug.
BEGELEIDEN
STAPPEN VOOR EEN GOEDE BEGELEIDING
GEEF EEN REFERENTIE VOOR HET CV Vrijwilligers vrijwilligen zonder daarvoor per definitie iets voor in de plaats te krijgen. Voor jonge vrijwilligers én ook voor veel vluchtelingen komt het er echter ook op aan zich in de samenleving te oriënteren, een leven op te bouwen en een plek te vinden op de arbeidsmarkt. De organisatie kan daarbij helpen door een attest te geven aan de vrijwilligers: voor deelname aan activiteiten, voor bewezen skills, …Zo kunnen ze ook elders laten zien dat ze hun best doen in de gemeenschap en competenties aantonen. HOU REKENING MET FEESTDAGEN Vermits vluchtelingen uit verschillende werelddelen komen, met culturele gewoontes en tradities, is het verstandig om daar in de organisatie ruimte voor te creëren. Het minimum dat je kan doen is rekening houden met specifieke feestdagen. Je kan van die culturele diversiteit ook een troef maken in je organisatie door de vluchtelingen te laten meegenieten van Vlaamse tradities en feestdagen en omgekeerd. Dat betekent niet op de tippen van de tenen lopen, wel aandacht hebben voor wederzijds respect. LAAT NIETS LIGGEN We hebben wel eens de neiging om handelingen of acties van vrijwilligers te negeren of problemen niet aan te pakken uit angst een vrijwilliger te verliezen. Daar doe je niemand een plezier mee. Wees zeker ook alert voor de samenwerking en de verhoudingen tussen de vrijwilligers. Is er een andere manier van communiceren met de vluchtelingen in het vrijwilligersteam, ontstaan er kliekjes, voel of hoor je dat er ongepaste opmerkingen worden gemaakt? Dan moet je ingrijpen. Ga zeker het gesprek aan.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
STAPPEN VOOR GOEDE BEGELEIDING
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN UITWUIVEN Als mensen stoppen met vrijwilligen in je organisatie, dan is het goed om mooi af te sluiten. Ga het gesprek aan, luister naar waarom iemand ermee stopt, en leer ervan. Bedank voor de bewezen diensten. Omgekeerd merk je misschien zelf dat het niet loopt, ook niet na een correcte begeleiding. Als het echt niet lukt kan je beslissen om af te ronden. Doe ook dat correct en in schoonheid.
BEGELEIDEN
STAPPEN VOOR EEN GOEDE BEGELEIDING
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
ASIELZOEKERS VERSUS VLUCHTELINGEN
STAPPEN VOOR GOEDE BEGELEIDING
VLUCHTELINGEN BEGELEIDEN TIPS
»» Vluchtelingen zijn niet van marsepein: maak met hen afspraken zoals je met de andere vrijwilligers doet, op basis van wederzijds vertrouwen en respect. »» Ook vluchtelingen vragen een vriendelijk gezicht en liefst ook zeker in het begin - een vaste persoon zodat ze zich niet steeds moeten aanpassen »» Geef een goede begeleiding aan vluchtelingen, net als aan je andere vrijwilligers. Geef feedback, maak knelpunten bespreekbaar en waardeer. »» In het handboek ‘Vrijwilligerswerk op de Rails’ vind je tal van tips om vrijwilligers goed te begeleiden.
BEGELEIDEN
TIPS
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN
DE VRIJWILLIGERSWET
REGELGEVING WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN?
Door de wetswijziging in 2014 kunnen alle vreemdelingen met wettig verblijf vrijwilligerswerk doen. Ook iedereen die recht heeft op materiële opvang mag vrijwilligerswerk doen, behalve gezinnen met minderjarige kinderen zonder wettig verblijf. De details kan je nalezen op de website van het Agentschap Inburgering en Integratie. Bij moeilijke dossiers kan je ook contact nemen met de juridische helpdesk.
REGELGEVING
WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN?
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN
DE VRIJWILLIGERSWET
FULLSCREEN
TIPS
REGELGEVING DE VRIJWILLIGERSWET
De regels van de vrijwilligerswet zijn natuurlijk ook van toepassing op vluchtelingen die vrijwilligen. Ben je hier niet voldoende vertrouwd mee, lees ze dan na op onze website. Gezien de kwetsbare situatie waarin vluchtelingen zich bevinden, is het van essentieel belang erover te waken: »» »» »»
at mensen actief zijn in een organisatie die valt onder de toepassing d van de vrijwilligerswet. dat mensen effectief vallen onder het statuut van vrijwilliger, zodat ze niet beticht kunnen worden van zwartwerk of het omzeilen van regelgeving. dat ze degelijk verzekerd zijn: de vrijwilligerswet voorziet minstens de burgerrechtelijke aansprakelijkheid maar een verzekering Lichamelijke Ongevallen is aan te raden.
Enkele extra belangrijke aandachtspunten bij deze doelgroep: 1. WIE IS DE OPDRACHTGEVER? De opdrachtgever is de organisatie die het vrijwilligerswerk zelf, in eigen naam en onder eigen verantwoordelijkheid organiseert. Stuurt een OCMW of een opvanginitiatief vrijwilligers naar organisaties in de buurt om te vrijwilligen, dan zullen er dus met de ontvangende organisatie afspraken gemaakt moeten worden over: »» »»
ie de vrijwilliger helder en duidelijk informeert (conform de informatiew plicht volgens de vrijwilligerswet) wie de vrijwilliger verzekert (conform de verzekeringsplicht van de vrijwilligerswet)
REGELGEVING
DE VRIJWILLIGERSWET
2. MELDINGSPLICHT Asielzoekers die in een opvangcentrum verblijven, moeten hun vrijwilligerswerk melden bij Fedasil. In de praktijk is dat een melding aan de maatschappelijk werker van het opvangcentrum. Je kan de vrijwilliger daar bij helpen, er zijn geen speciale formulieren voor ontwikkeld, dus stel zelf iets op. Fedasil kan het vrijwilligerswerk beperken of verbieden in een aantal gevallen: »» »» »» »»
Als de activiteit geen vrijwilligerswerk is Als de activiteit door haar aard, duur of frequentie geen activiteit is die gewoonlijk door vrijwilligers wordt uitgeoefend Als de activiteit afbreuk doet aan de goede werking van de opvangstructuur Als er elementen zijn die wijzen op misbruik
Als de vrijwilliger een niet-begeleide minderjarige is, kan hij vrijwilligerswerk doen vanaf het jaar dat hij 16 wordt, maar de voogd of wettelijke vertegenwoordiger moet wel vooraf ingelicht worden.
3. VERGOEDINGEN
Asielzoekers die onder toepassing van de vrijwilligerswet vallen, kunnen een vrijwilligersvergoeding ontvangen, zolang dit volgens de wettelijke spelregels gaat. Dit heeft geen impact op de dagvergoeding die zij in hun opvangcentrum ontvangen. Mogelijk heeft de asielzoeker in opvang nog geen rekeningnummer, maar je kan de vergoeding contant geven. Regel dan een papier zodat je een bewijsstuk kan toevoegen aan je boekhouding of kas. Een vluchteling zal waarschijnlijk wel een rekeningnummer hebben: ze ontvangen immers een rijksregisternummer waarmee ze een rekening kunnen openen.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
WELKE ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN MOGEN VRIJWILLIGEN
DE VRIJWILLIGERSWET
REGELGEVING TIPS
»» Voor occasionele activiteiten kan je gemakkelijk gebruik maken van de gratis verzekering vrijwilligerswerk »» Het boekje ‘Slim Vrijwilligen’ biedt een goede leidraad bij de vrijwilligerswet.
REGELGEVING
TIPS
TIPS
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
FULLSCREEN
OVER HET PROJECT Toegankelijkheid van het vrijwilligerswerk voor iedereen is een cruciaal aandachtspunt. In mei 2017 startte het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk met het project ‘Vluchtelingen in Vrijwilligerswerk, met steun van Fedasil. Hoe kunnen vluchtelingen die dat wensen sterker ingeschakeld worden als vrijwilliger? Is het inschakelen van vluchtelingen een optie om het vrijwilligerspotentieel te versterken? Welke ondersteuning vragen vrijwilligersorganisaties en lokale besturen om vluchtelingen in te schakelen als vrijwilliger?
hun werking in de praktijk te bezoeken en telkens een gesprek aan te gaan met minstens één vrijwilliger-vluchteling.
Om een antwoord te formuleren op deze vragen, zetten we in op het verzamelen van ervaringen van organisaties. Om dit digitaal dossier te realiseren hebben we verder informatie verzameld op basis van schriftelijke bronnen, vragen en bevindingen van organisaties die succesvolle praktijken kunnen voorleggen. We deden dat alles met een online bevraging, 3 plaatsbezoeken en 2 focusgroepen.
Dankzij de gesprekken met de vluchtelingen, kregen we een goed idee van wat voor vluchtelingen belangrijk is in het vrijwilligerswerk. Vanzelfsprekend onthouden we jullie hun tips niet.
ONLINE BEVRAGING
We zijn gestart met een ruime bevraging van organisaties om zoveel mogelijk informatie te vergaren over het werken met vluchtelingen als vrijwilliger: goede recepten om de samenwerking te doen slagen, maar ook door te polsen naar wat organisaties ervan weerhoudt aan de slag te gaan met vluchtelingen. De bevraging werd online georganiseerd en door 167 respondenten ingevuld. De bevraging en de resultaten ervan kan je op de projectpagina (http://www.vlaanderenvrijwilligt.be/asielzoekers-en-vluchtelingen-vrijwilligerswerk/) terugvinden. In het bestek van het digitaal dossier selecteerden we de inhoud die de praktijk verder vooruithelpt. Uit de resultaten konden we heel wat goede suggesties en ideeën afleiden, die we vanzelfsprekend in het digitaal dossier opnamen.
PLAATSBEZOEKEN
Na het verzamelen van de antwoorden van de organisaties die de bevraging invulden, hebben we een aantal organisaties getraceerd en gecontacteerd om
OVER HET PROJECT
OPZET
Refu Interim in Gent, Les Gazelles de Bruxelles en het OCMW Antwerpen werden bezocht. Het gaat om drie organisaties die reeds ervaringen hebben met vluchtelingen als vrijwilliger en die dus ook perfect konden duiden hoe een constructieve samenwerking tot stand kan gebracht worden.
FOCUSGROEPEN
Ter afsluiting van onze dataverzameling uit het werkveld organiseerden we twee focusgroepen, met als doel enkele aspecten uit de bevraging verder af te toetsen, en dieper in te gaan op voorwaarden, mogelijkheden en tips vanuit de praktijk om in te zetten op vluchtelingen als vrijwilliger. De focusgroepen telden in totaal 16 deelnemers, met vertegenwoordigers uit organisaties met minder of meer ervaringen met vluchtelingen en vrijwilligerswerk. Ook deze focusgroepen leverden concrete suggesties op, die we in het dossier integreerden. We bundelden dat alles in dit digitaal dossier, met aandachtspunten in het werken met vluchtelingen en boordevol tips. Verder zetten we in op het informeren over de vrijwilligerswet bij medewerkers van opvangcentra en voorzien we een webpagina waar vrijwilligersvacatures voor anderstaligen (http://www.vlaanderenvrijwilligt.be/vacatures-voor-anderstaligen/)- dus ook vluchtelingen - gebundeld worden. We hopen dat het inzetten van vluchtelingen als vrijwilligers zo meer haalbaar wordt voor de organisaties die thans nog koudwatervrees hebben, en zij die het al doen kunnen nog bijleren uit de ervaring van anderen.
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
OVER HET PROJECT HEB JE NOG VRAGEN OF SUGGESTIES? CONTACTEER ONS! Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw Amerikalei 164 B1 2000 Antwerpen 03 218 59 01 www.vlaanderenvrijwilligt.be info@vsvw.be
OVER HET PROJECT
VAN A TOT Z
FULLSCREEN
HOME
WAAROM ZOU JE?
IN DE PRAKTIJK
VOORBEREIDEN
WERVEN
BEGELEIDEN
REGELGEVING HET PROJECT
FULLSCREEN
OVER HET PROJECT BIBLIOGRAFIE Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Vrijwilligerswerk door asielzoekers en statushouders in de opvang. Tips en aandachtspunten voor maatschappelijke organisaties. Brochure. Maart 2017. 28 blz. Vlaams Minderhedencentrum. Haertjens M.. Ik kan, ik kan, wat jij niet kan. Nieuwkomers in het vrijwilligerswerk. Een maatschappelijk inburgeringstraject. 2004, Brussel, 128 blz. Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw. Eva Hambach. Vrijwilligerswerk op de rails. Werken met vrijwilligers in 9 stappen in organisaties. 2017, Antwerpen, 106 blz. ONLINE BRONNEN https://www.gastvrijegemeente.be/tips-en-tricks http://centrumtalent.nl/nieuws/2017/03/20/vrijwilligerswerk-door-vluchtelingen-10-tips/ http://www.kenniscentrumwwz.be/node/336 https://www.wereldspelers.be/voor-jeugdwerkers/hoe-bereik-je-jonge-vluchtelingen https://prezi.com/p/mqzp1eodpwzg/ MEER INFORMATIE? www.fedasil.be www.agii.be www.vlaanderenvrijwilligt.be
OVER HET PROJECT
VAN A TOT Z
HOME
‘Vluchtelingen in vrijwilligerswerk’ is een uitgave van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw. Niets in deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Auteurs: Eva Hambach, Lies Pelsmakers Zetwerk: Patrick Dooms Foto’s: Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw, Refu Interim, Les Gazelles de Bruxelles Met dank aan: Fedasil, alle organisaties en vluchtelingen die meewerkten, in het bijzonder aan Refu Interim, Les Gazelles de Bruxelles en OCMW Antwerpen. D/2017/9253/10 Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw Amerikalei 164 bus 1 2000 Antwerpen 03 218 59 01 www.vlaanderenvrijwilligt.be