Europa, chemie - de toekomst by VNCI

Europa, chemie

â&#x20AC;&#x201D; de toekomst

Europa, chemie

â&#x20AC;&#x201D; de toekomst

Europa =

EZ G —

T N

e– e n ti

ev – pr

d—

—

— —

ht ic ez to

ie ct du re

... CO

—

nage

B E L EI

a n t–

—

ven

—

...

E R G IE

—

TREND OF INCIDENT— de

n – co

–

enh

—

PC IP

– chemische –

- Ko p

IT AL

e iè r s

–

— KB M —

—

a rr

rre

—

EF EN

— milieu—

–c

T—

–

– EU-richtlijn! –

= CHEMIE =

Responsibl

–

st EM

IPPC

–

—

k–

innovatie

nd CH

lie

k—

ro =

IN TE G

L RO

and C ON

– ie

n d el

hm W

is a t

du –

nc –

- au tor

– T

o ff e st

MILIEU

–p

D P O LL UT

—

leakage

—

ro nd

–

• ha

—

E AT

fen–

of – st

—

ene g

voedselveiligheid

eid

REVEN TI NP

—

–

—

se om

–g

... g CONVENANT

— Responsible — kansen– Care

h er

ie s -

REACH

tie

—

veilingsysteem –

lua

carbon leak

- em is s

str

gro

RICHTLIJN

ili

– –e

n•

–

ie at

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

EMISSIE

onze welvaart?

— wat draagt chemie bij aan

De chemische industrie is een van de sleutelsectoren in de Europese Unie. Als toeleverancier aan vrijwel alle andere bedrijfstakken in de maakindustrie levert ze een onmisbare bijdrage aan de groei van de welvaart in de Unie. Dat doet ze op verschillende manieren: zo produceert de bedrijfstak veel (nieuwe) basismaterialen voor producten die de kwaliteit van ons leven verbeteren of in algemene zin ons leven veraangenamen en zorgt de branche voor werkgelegenheid: 1,2 miljoen EU-burgers hebben een baan in de chemie. Daarnaast is de chemie een cruciale bedrijfstak als het gaat om de uitÂdagingen van de toekomst. De wereldbevolking stijgt tot het jaar 2050 van 6,7 naar 9,2 miljard mensen en die mensen willen welvaart, maar op zijn minst eten en drinken, gezondheid en een leefbaar klimaat. De chemische industrie is een sector die op al die terreinen een wezenlijke bijdrage levert. Europa, chemie â&#x20AC;&#x201C; de toekomst

Er warm bijzitten Uw zorg Uit berekeningen van het VN-klimaatÂ panel blijkt dat er per jaar vele megatonnen CO2 de lucht in gaan voor het koelen en warm houden van woningen en kantoren. Reden voor de Europese Commissie om de regels fors aan te scherpen, waardoor het energieverbruik moet gaan dalen. De consument ziet zijn energierekening dan ook niet meer te hoog oplopen.

Onze bijdrage Door slimme isolatie en verlichting kan het energieverbruik flink omlaag. De chemische industrie zorgt voor lichte, kunststof kozijnen en speciale verf die zonnestralen reflecteert waardoor de temperatuur in het huis in de zomer aangenaam blijft zonder dat de airconditioning aanhoeft. Daarnaast werkt de industrie aan gipsplaten waarin kleine met was gevulde bolletjes zijn verwerkt. Overdag absorberen de balletjes de warmte om die vervolgens â&#x20AC;&#x2122;s avonds weer af te geven. Prettig voor de portemonnee van de consument en goed voor het milieu.

—

nage enh

ie s -

ht ic ez

ie ct du

—

. t ..

- Ko p

a n t– ven

n – co

B E L EI

... CO 2

m ili

—

E R G IE

—

–

– chemis

—

IT AL

ag td ui

—C

d—

ou rh de

—

e iè r s

—

a rr

—

— milieu—

TREND OF INCIDENT— on

... w

–

—

EF EN

- carbon leakage

rre

— India

—

–c

–

—

st IE

nd EM

is a t

= CHEMIE =

MILIEU

T— voor onze export? BB —

ro CH

–

—

- au tor

Responsible Care

— hoe belangrijk is chemie

–g =

k—

—

n d el

• ha

–

— Responsible — kansen– Care

IPPC

- em is s

e– ar

ev – pr

e n ti

nd C O NT Na

re –

EACH

–

– EU-richtlijn! –

Nederland innovatie CONVENANT

TE G

D P O LL UT

—

voedselveiligheid

REVEN TI NP

–

... lig

veilingsysteem –

alu

E AT

—

– –e v

.. v

groene –

RICHTLIJN

In Nederland is de betekenis van de chemische industrie groot. De bijdrage van de sector aan de Nederlandse economie bijvoorbeeld is substantieel. De chemie in Nederland zette in 2008 ruim 50 miljard euro om. Met een (bruto) toegevoegde waarde van bijna veertien miljard euro leverde de sector een bijdrage aan het bruto binnenlands product van 2,9 procent. De bedrijfstak besteedt daarbij zo’n 2,5 procent van haar omzet aan eigen onderzoek en ontwikkeling. Dat is 900 miljoen euro per jaar. Daarnaast laat zij voor 200 miljoen euro onderzoek en ontwikkeling uitvoeren door andere partijen. Bij elkaar is dat 1,1 miljard euro, die jaarlijks wordt besteed aan veelal hoogwaardig onderzoek. Nog wat cijfers. Ongeveer driekwart van de in Nederland vervaardigde chemische producten wordt geëxporteerd. Hiervan gaat 75 procent naar landen in Europa en een kwart naar landen daarbuiten. In 2008 had de totale export een waarde van 62 miljard euro. De import bedroeg 45 miljard. Dat betekent dat de chemische industrie een positieve bijdrage aan de handelsbalans leverde van 17 miljard euro. Niet gering. En natuurlijk verdienen veel Nederlanders een boterham in de bedrijfstak: op dit moment grofweg 66.000 mensen. Een derde van hen is voorzien van een HBO- of academische opleiding.

Europa, chemie – de toekomst

Laat de storm maar komen Uw zorg Rijkswaterstaat houdt zich al jaren bezig met het verstevigen van de dijken in Nederland. Er wordt alles aan gedaan om een nieuwe watersnoodramp te voorkomen. Want niet alleen de Zeeuwen herinneren zich de watersnoodramp van 1953 nog goed.

Onze bijdrage Polyurethaan dijkbekleding bestaat uit een twee-componenten kunststof die kleine breukstenen aan elkaar lijmt, waardoor er een sterke deklaag ontstaat in de open structuur van de dijk. Deze dijkbekleding zorgt ervoor dat dijken verstevigen, de schade bij een storm beperkt blijft en flora en fauna kunnen blijven groeien op de dijken. Zodat de Zeeuwen rustig kunnen slapen.

—

a t ie

- au t o r is

nd st

e kg er w

IE EM

fen–

of – st — ie at tr

– chemische –

—

— Responsible — kansen– Care

–g

tie

REACH

= er

lua

– –e va

IE Pr

ili

EM g

CH re

= CHEMIE

...

= –

r ist

carbon

groene –

er te voorzien?

leakage

— welke uitdagingen zijn

Vooraanstaande positie

Het economisch belang van de chemie in Nederland en Europa is dus evident. In 2008 overschreed de omzet in de EU de 550 miljard euro. Die positie neemt de chemie al vele decennia in, maar die positie staat wel onder druk. Dat wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door het feit dat de bedrijfstak in de periode van 1995 tot 2007 vier procent marktaandeel op de wereldmarkt verloor. Vooral landen als China en India zijn in opkomst en slagen er in ‘sophisticated’ productiefaciliteiten te ontwikkelen, die op volle toeren draaien. Anders gezegd: de positie en de betekenis van de chemische industrie in Europa zijn niet vanzelfsprekend. Er liggen dus uitdagingen voor de komende jaren om de chemie haar plaats te laten behouden, in het belang van de Europese economie en dus de welvaart en het welzijn van haar burgers.

Europa, chemie – de toekomst

Met hart en ziel

Uw zorg Wat als u ziek wordt, bijvoorbeeld als u een hartprobleem krijgt? Uiterste zorg is dan geboden.

Onze bijdrage Biomaterialen kunnen in de toekomst vele levens redden. Tot nu toe worden bijvoorbeeld hartkleppen vervangen door een mechanische of een varkenshartklep. Het nadeel is dat patiënten levenslang antistollingsmiddelen moeten slikken en dat de klep slechts tien tot vijftien jaar meegaat. Een biomedische hartklep kan via een sneetje in de lies worden ingebracht en zal ter plekke een nieuwe lichaamseigen hartklep creëren. En daarmee is de patiënt voorgoed genezen.

Beleid — hoe achterhaald is

–

o — AP

—

–

MILIEU

e iè r s

—

— —

a rr

–

n d el

t o ff e

—

• ha

- au toris at

– T BB

– —

— Responsible — kansen– Care

leakage

—

ro nd

fen–

of – st

ene g

– chemische –

—

–

— —

se st

REACH

tie

–g

pe CONVENANT

= is

veilingsyste

gro

... g

– –e va l

n•

RICHTLIJN

ili

EM gi

tie

EMISSIE

CH –

a str

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

het oude imago?

= D EI

Dat roept de vraag op wat er zou moeten gebeuren en of we

bereid zijn de noodzakelijke maatregelen te treffen. Dat

laatste is van niet te onderschatten belang. De chemische industrie roept

bij veel mensen nog associaties op met rokende schoorstenen en vervuil-

de rivieren. Chemie zou eerder milieuvervuilend en gezondheidschadend

zijn dan dat ze ons helpt het milieu schoon te maken en te houden. Laat

staan dat ze de gezondheid van mensen zou bevorderen. Dat beeld is,

carbon leakage

–

- em issie

e–

D P O LL UT

enti

E AT

nd C O NT Na

IPPC

ev – pr

d—

k—

voedselveiligheid milieu te verbeteren en de resultaten daarvan inzichtelijk te maken. De REVEN TI NP

zich permanent hun prestaties op het gebied van gezondheid, veiligheid en

eem –

–

—

meeste chemiebedrijven hebben de – EU-richtlijn! – doelstellingen van Responsible Care

na hi —C — India

— eu ro pa

Europa, chemie – de toekomst

—

–

—

–c

= CHEMIE =

innovatie

–

TA L

maatschap.

onderschreven. Deelname eraan is een voorwaarde voor het VNCI-lid-

n—

gen om het oude beeld te corrigeren en duidelijk te maken dat de sector –p veiligheid, gezondheid en het — milieu u b hoog in het vaandel heeft staan. Niet d i lie e h voor niets hebben deemeeste bedrijven k – zich aangesloten bij het mondiale r L IN TE GR v O o R programma Responsible Care, een initiatief van de internationale chemi— Responsible Care sche industrie. Door deelname aan het programma verplichten bedrijven

—

zeker in Nederland, achterhaald, maar het kost de chemie veel inspannin-

Zuinige auto’s Uw zorg Consumenten zijn niet meer alleen op zoek naar een mooie auto. Ook zuinig en veilig rijden staan hoog in het vaandel. Per slot van rekening kost een brandstofslurpende auto niet alleen veel geld, hij belast ook het milieu, bijvoorbeeld met CO2, een broeikasgas dat verantwoordelijk wordt geacht voor een deel van de klimaatverandering.

Onze bijdrage Door het gebruik van kunststof componenten, die de auto niet alleen lichter, maar vaak ook veiliger maken, is het brandstofverbruik, vergeleken met 30 jaar geleden, niet toegenomen. Sterker: in de meeste gevallen is het gedaald. Denk aan de bumpers, dashboard bekleding en de airbag. Daarnaast belast de moderne auto dankzij de chemie ook het milieu minder dan zijn oudere broertje: veel schadelijke bestanddelen zijn dankzij R&D in de chemische onderzoeklabs vervangen door milieuvriendelijker vervangers. De CO2-uitstoot van auto’s wordt steeds lager.

= CH EM

–

d—

ou rh de on — —

–

age

a n t– ven

n – co

B E L EI

—

id he en eg el

. IE

va el

t ..

—

... w

rre

— milieu—

n w

EF EN

–c

enh

—

PC IP

st CH

T—

E R G IE

—

- Ko p

IT AL AP

e iè r s

–

n ge in ag

– chemische –

nd =

G – ie ct du re

o ff e st

— — KB M —

—

a rr

t ie

= CHEMIE =

r is a

–

- au to

innovati

fen–

k—

of – st

n d el

—

MILIEU

—

hm W

voedselveilig

–

ro nd

—

–

—

• ha

—

kansen–

–g

ene g

— Responsible — Care

—

–

REACH

–

—

CONVENANT

alu

veilingsysteem –

... g

– –e v

gro

RICHTLIJN

ili

CH at

...

groene –

= –

str

n•

—

= CHEMIE =

verdere verbetering

i eg

EMISSIE

—

leakage

carbon

— continue werken aan

Procesveiligheid

Veiligheid heeft in de chemische industrie de hoogste prio riteit. Bij procesveiligheid gaat het om de veiligheid van de technische installaties en de wijze waarop de processen in deze installaties worden uitgevoerd. Een incident kan leiden tot persoonlijk letsel, economische schade en mogelijk zelfs tot effecten buiten het bedrijfsterrein. Het laatste heeft tot gevolg dat de overheid, mede onder invloed van enkele incidenten zoals de Seveso-ramp, versterkt toezicht uitoefent op de chemische industrie. Dit heeft mede geleid tot het rapport Trend of Incident dat de minister van Sociale Zaken in 2005 de Tweede Kamer heeft aangeboden. Hierin werd de vrees uitgesproken dat de veiligheid in de chemische industrie de komende jaren wellicht zou verslechteren. Bezuinigingen op onderhoud en gebrek aan goed geschoold personeel werden als belangrijkste factoren aangewezen. Deze verwachting is niet uitgekomen. De chemische industrie kent en beheerst de risico’s die voortvloeien uit de bedrijvigheid in de sector; de sector voldoet aan de vastgestelde normen. De kans op een grootschalig incident is klein in vergelijking met andere maatschappelijke risico’s en de veiligheid ligt in Nederland internationaal gezien en vergeleken met andere bedrijfstakken op een hoog niveau. Toch blijft de Nederlandse chemische industrie continue werken aan verdere verbetering.

Europa, chemie – de toekomst

Plastic geld

Uw zorg Niet alleen kan geld uit je portemonnee verdwijnen, geld kan door slijtage ook echt verdwijnen. Is onze schatkist over een tijdje leeg?

Onze bijdrage Het gebruik van plastic bankbiljetten wordt de laatste decennia steeds populairder. De biljetten gaan hierdoor langer mee, zijn waterafstotend en bieden meer mogelijkheden voor veilig足 heid. In veel landen is er al plastic geld. Onze eigen euro wordt nog steeds gemaakt van papier. Er worden wel plastic vezels in de eurobiljetten verwerkt. Denk bijvoorbeeld aan de hologramfolie en de vezels die opgloeien onder ultraviolet licht.

Emissies

EZ G nd C O NT Na

e– e n ti

ev – pr

d—

— N & N

ht ic ez to

ie ct

nage

B E L EI

a n t–

—

enh

ven

TREND OF INCIDENT— rh

con

–

E R G IE

—

Kop

—

PC IP

– chemische –

–

ou rh de on — — IT AL AP

e iè r s

–

— – ie ct du

— KB M —

—

a rr

rre

—

EF EN

–c

–

T—

– EU-richtlijn! –

Respons

= CHEMIE =

IPPC

innovatie

st M

k–

–

a t ie

lie

k—

—

- au t o r is

– T BB

t o ff e

ar W

leakage

—

hm –

n–

offe – st

ro nd

—

IN TE G

L RO

D P O LL UT

—

n d el

MILIEU

–p

E AT

–

• ha

—

tie

—

voedselveiligheid

—

REVEN TI NP

ene g

—

— –

... g

— Responsible — kansen– Care

–g

pe CONVENANT

REACH

tie

—

eid

s ie s

ro RICHTLIJN

h er

- em is

lua

gro

veilingsysteem –

– –e va

n•

ili

EMISSIE

–

t tra

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

carbon le

— werkt een convenant?

De chemische industrie in Nederland wil zo min mogelijk schadelijke stoffen uitstoten naar water, lucht en bodem en zo weinig mogelijk afval produceren. Ze werkt daarvoor samen met de Nederlandse overheid. Een belangrijke rol speelde daarbij de Integrated Pollution Prevention and Control (IPPC) richtlijn. Deze EU-richtlijn is gericht op een geïntegreerde preventie en bestrijding van milieuverontreiniging. De richtlijn verplicht de EU-lidstaten om emissies naar water, lucht en bodem (inclusief maatregelen voor afvalstoffen) van grote milieuvervuilende bedrijven en van de intensieve veehouderij te reguleren. Dat gebeurt via een integrale vergunning, die gebaseerd moet zijn op de ‘beste beschikbare technieken’ (BBT). De industrie sloot in 1993 een ‘milieuconvenant’ met de Nederlandse overheid en de resultaten waren spectaculair: van 61 van de 74 stoffen uit het zogenoemde ‘milieuconvenant’ werden in 2007 al de voor 2010 afgesproken doelstellingen gehaald. Het convenant heeft ervoor gezorgd dat de industrie de fasering van zijn milieu-investeringen heeft kunnen aanpassen aan zijn eigen investeringsritme. De Europese Industriële Emissierichtlijn, de nieuwe naam voor IPPC, die binnenkort in tweede lezing in het parlement behandeld wordt, zou tenminste ook deze flexibiliteit moeten toestaan.

Europa, chemie – de toekomst

| 11

Stille wegen

Uw zorg Omwonenden bij een snelweg klagen steen en been over de geluidsoverlast. Ook de lelijke geluidschermen zijn velen een doorn in het oog.

Onze bijdrage Een ultrastil rubberen wegdek bestaat uit prefabplaten die gemaakt zijn van rubberkorrels afkomstig van vermalen vrachtwagenbanden. De korrels zijn met lijm samengeperst tot een plaat. Aan het oppervlak is een stof opgebracht om de plaat stroef te maken voor de verkeersveiligheid. Stil asfalt maakt hoge geluidschermen overbodig. De chemie maakt zelfs producten die de vervaardiging van stillere banden mogelijk maakt.

—

ie is a t

- au tor

nd st

e eg el kg er

... w

IE EM

fen–

of – st — ie at

– chemische –

—

— Responsible — kansen– Care

–g

–

REACH

—

alu

= Pr

. g

– –e v

ili

CH –

str

leakage

groene grondstoffen i eg

= CHEMIE =

...

carbon

groene –

— de weg naar

Chemie & CO2

Een van de terreinen waar de chemische industrie streeft naar permanente verbetering is het geen verbruik van fossiele brandstoffen. Sinds de jaren zeventig al voert de industrie een actief energiebeleid. Daardoor kon de sterke groei van de industrie samengaan met een beperkte toename van het energieverbruik en een nagenoeg gelijkblijvende emissie van met energie-opwekking samen hangende CO2. Bij de opwekking van energie door verbranding van fossiele brandstoffen, zoals olie, gas en steenkool, en dus ook bij het maken van de producten die iedereen dagelijks gebruikt, komt CO2 vrij. En CO2 is een van de veroorzakers van het zogenoemde ‘broeikaseffect’, een mogelijke oorzaak van klimaatverandering. Daarom onderzoekt de chemische industrie mogelijkheden om hernieuwbare grondstoffen te gebruiken. De chemie heeft ambitieuze doelstellingen voor het gebruiken van biomassa, maar voordat we daar de vruchten van kunnen plukken, zijn we wel een aantal jaren verder. We moeten ons dus tevens richten op maatregelen die CO2-emissies beperken. De chemische industrie heeft de afgelopen tientallen jaren de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen, zoals lach- en HFK23-gas, fors verlaagd, zo blijkt uit CBS-cijfers. Om de klimaatdoelstellingen te halen voert de Europese Commissie een beleid dat er op gericht is CO2-emissies verder terug te dringen. Een van de maatregelen van de Commissie was het in het leven roepen (per 1 januari 2005) van een emissiehandelssysteem voor de periode tot 2012. Europa, chemie – de toekomst

| 13

Ondervoeding Uw zorg Ongeveer twee miljard mensen in de wereld lijden aan ondervoeding doordat ze via hun voedsel te weinig essentiĂŤle voedingsstoffen binnenkrijgen. Bij ondervoeding gaat het vaak om vitamine-A-gebrek, waardoor mensen vatbaarder zijn voor allerlei infectieziekten en zelfs blind kunnen worden.

Onze bijdrage De voedzame rijstkorrel: een soort nepkorrel door vitamines en mineralen te mengen met rijstmeel en die met een extruder om te zetten in korrels die nauwelijks van echte korrels te onderscheiden zijn. De vitaminen en mineralen blijven bij het koken behouden.

Emissiehandel

CH EM

— wat zijn de gevolgen voor – ie ct –

d—

ou rh de on —

—

— IT AL AP

– IP

—

e iè r s

KB M —

—

a rr

= CHEMIE =

–

innov

MILIEU

– chemische –

= CH

a n t–

ven

n – co

eg el

. IE

t ..

—

... w

— milieu—

n w

EF EN

–c

st CH

T—

B E L EI

—

E R G IE

nd =

voeds

–

s a ti

k—

- au to ri

– T BB —

t o ff e

—

en–

ff – s to

—

ro nd

—

n d el

—

• ha

—

–

—

— Responsible — kansen– Care

—

ene g

Bio

CONVENANT

REACH

–g

— –

alu

—

se RICHTLIJN

veilingsysteem –

str

gro

... g

n•

ili

EM re

EMISSIE

CH –

– –e v tie

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

leakage

de chemische industrie?

Begin januari 2008 kwam de Europese Commissie met nieuwe voorstellen voor de handel in CO2-emissierechten. Kern van de wijziging ten opzichte van de bestaande situatie was dat bedrijven niet langer gratis rechten kregen toegewezen, maar rechten moesten kopen via een veilingsysteem. De chemische industrie in de EU zou daardoor voor hoge kosten worden geplaatst, waardoor de concurrentiepositie ten opzicht van fabrieken in Amerika en Azië verder zou verslechteren. Bovendien zou een eenzijdige, alleen voor de in de EU gevestigde industrie geldende maatregel kunnen leiden tot verplaatsing van bestaande en vooral nieuwe productievestigingen van Europa naar plaatsen op de wereld waar minder haast wordt gemaakt met verlaging van de limieten voor CO2-emissie. Dat verschijnsel zou leiden tot verlies aan werkgelegenheid en stagnerende welvaartsgroei in Europa en tot zogenoemde ‘carbon leakage’: een mondiale verhoging van de CO2-uitstoot en lucht vervuiling doordat productie wordt verplaatst naar delen van de wereld met lagere milieu-eisen.

Europa, chemie – de toekomst

| 15

Schilderen zonder ongemak

Uw zorg Iedereen herkent het. Thuisblijven omdat de schilder komt. Vervolgens moeten alle deuren en ramen vele uren geopend worden omdat de aangebrachte verf moet drogen.

Onze bijdrage Wachten hoeft niet meer. Dankzij de ontwikkeling van nieuwe mengsels kan verf in een half uur zo droog zijn dat deuren en ramen gesloten kunnen worden. De verf is zo samengesteld dat hij onder invloed van infrarood en ultraviolet licht razendsnel droogt. En dat met behoud van alle goede eigen足 schappen. Het nieuwe product is de experimentele fase voorbij. Binnenkort dus in het schap.

Addertjes D

— valt aan de prestatie-eisen =

EZ G

na hi

e–

nd C O NT Na

e n ti

v – p re

— N & N

ht ic ez to —

ie ct du

—

... CO 2

en -

B E L EI

a n t– ven

n – co

. IE

—

t ..

E R G IE

—

TREND OF INCIDENT—

hag

– chemische –

–

- Ko pen

—

PC IP

—C

— – ie ct

d—

ou rh de on — — IT AL

e iè r s

–

ag td

— KB M —

—

a rr

rre

—

— milieu—

–

–c

T—

—

n w

– EU-richtlijn! –

EF EN

Responsible Care

— India

IPPC

—

k–

= CHEMIE =

lie

–

st CH

k—

n d el

—

nd =

–p

L IN TE GR RO

innovatie

a t ie

du –

ar W

- au t o r is

– T BB

o ff e st

hm –

leakage

—

n–

ro nd

offe – st

—

D P O LL UT

—

MILIEU

E AT

–

• ha

—

ene g

voedselveiligheid

REVEN TI NP

—

— –

— Responsible — kansen– Care

se CONVENANT

–g

... g

REACH

r ve

ie s -

—

veilingsysteem –

alu

carbon leakage

- em is s

str

gro

RICHTLIJN

ili

– –e v

n•

–

ie at

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

EMISSIE

te voldoen?

De chemische industrie heeft de Commissie op dat dreigende gevaar gewezen en alternatieven aangedragen. Uiteindelijk lijkt de Commissie te kiezen voor een werkbare tussenoplossing, waarbij sectoren die zijn blootgesteld aan mondiale concurrentie, zoals de chemische industrie, vooralsnog gratis emissierechten krijgen toebedeeld. Maar er liggen nog wel enkele addertjes onder het gras verscholen: de hoeveelheid rechten die een bedrijf krijgt, zal zijn gebaseerd op een ‘benchmark’: wie het best presteert, krijgt de meeste gratis rechten. Zoals het er nu naar uit ziet, wordt die benchmark vrij stevig aangezet en moeten de meeste bedrijven aanpoten om aan de prestatie-eisen te voldoen. Lukt ze dat niet, dan krijgen ze naar verhouding minder rechten en zullen ze alsnog rechten moeten kopen. Bovendien zal het volume aan emissierechten stelselmatig worden terug gebracht. En uiteindelijk kan op basis van de milieutop in Kopenhagen, in december 2009, alsnog gekozen worden voor een voor de chemische industrie nadeliger scenario.

Europa, chemie – de toekomst

| 17

Cultuurbescherming

Uw zorg Behoud en het opknappen van het werk van meesterkunstenaars is wat musea dagelijks bezighoudt. Vakmensen werken nauwkeurig aan een schilderij van 400 jaar oud en moeten laagje voor laagje verwijderen.

Onze bijdrage Het is de kunst om een oplosmiddel te gebruiken dat wel de oude vernislagen verwijdert, maar niet de verf aantast. Vernis op harsbasis vergeelde vroeger al na 25 jaar: moderne natuurhars met UV-blokkers pas na 100 jaar. De chemische industrie maakt tegen足 woordig ook verf die niet meer verkleurt.

CO2-balans — waar is de chemie

voor verantwoordelijk?

Eu – ie ct –

o rh de on — — IT AL AP

—

–

MILIEU

—

e iè r s

—

ag td

a rr

ti e

–

—

– chemische –

= CH EM

—

n t–

—

ELE

r is a

ar TO

- au to

– T

o ff e

BB —

hm W

fen–

of – st

ro nd

be –

—

• ha

n d el

—

–

—

ene g

Bio

CONVENANT

— Responsible — kansen– Care

— –

REACH

alu

–g

se RICHTLIJN

... g

= Pr

leakage

– –e v

gro

veilingsysteem –

tie

n•

ili

ist

CH –

g re

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

EMISSIE

Is dat dan niet terecht? Behoort de chemische industrie door de aard van haar productie dan niet tot de sectoren die verantwoordelijk zijn voor de meeste CO2-emissie? Een veelgehoorde, maar te weerleggen stelling. Per slot van rekening levert de chemische industrie producten waarmee elders CO2-reductie bereikt kan worden. Polystyreen bijvoorbeeld, bekend van wegwerpbekertjes, patatbakjes en piepschuim, kan gebruikt worden voor isolatie van daken en vloeren. Bepaalde kunststoffen maken auto’s lichter, waardoor ze minder brandstof verbruiken. De realiteit is dat tegenover elke gram directe en indirecte CO2-uitstoot bij de productie, gemiddeld een besparing staat van in de verdere levenscyclus van het product tussen de 2.2 en 2.6 gram. Dat bracht afgelopen zomer een onderzoek van McKinsey (uitgevoerd in opdracht van de International Council of Chemical Associations ICCA), aan het licht. Voor producten als woningisolatie is die verhouding nog veel gunstiger. Dat leidt tot de niet direct voor de hand liggende conclusie dat méér chemie tot een beter klimaat leidt. Zonder die verstrekkende conclusie kan wel gesteld worden dat het bij het vaststellen van emissiebeleid essentieel is om te kijken naar de effecten in de hele keten.

Europa, chemie – de toekomst

| 19

Snelle sporters

Uw zorg Sporters willen steeds sneller. Nieuwe trainingsmethoden en betere voeding dragen in belangrijke mate bij aan het permanent verbreken van records.

Onze bijdrage Koolstofvezels vormen in combinatie met kunsthars een ideaal composietmateriaal voor voorvorken en frames van race足 fietsen. Daarnaast lopen sporters in nauwsluitende en ademende kleding of op hardloopschoenen met een uitgekiende balans tussen comfort, snelheid en grip: de chemische industrie zorgt voor materialen waarmee de sporter op maat bediend kan worden en zijn ambitie om steeds sneller, hoger en verder te gaan, kan verwezenlijken.

Belemmeringen =

— hoe kan chemie blijven

CH EM

bijdragen aan onze welvaart?

G — – ie

d—

ou rh de on — —

a n t– ven

n – co

–

en -

id he en eg el

. IE

va el

t ..

rre

—

... w

— milieu—

n w

EF EN

–c

B E L EI

—

st CH

T—

E R G IE

hag

IT AL AP

—

e iè r s

– PC IP

– chemische –

—

- Ko pen

— KB M —

—

a rr

= CHEMIE =

–

innovati

MILIEU

nd =

voedselveilig

–

ti e

ct –

k—

—

ri s a

- au to

– T BB

o ff e

—

en–

ff – s to

be n d el

—

ro nd

—

• ha

—

–

—

ene g

Bio

CONVENANT

— Responsible — kansen– Care

— –

REACH

tie

–g

lua

= Pr

– –e

RICHTLIJN

veilingsysteem –

gro

... g

leakage

str

n•

ili

EM re

EMISSIE

CH –

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

Werkbare regelgeving om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, is niet de enige voorwaarde voor de chemie om blijvend te kunnen bijdragen aan de Nederlandse en Europese welvaartsontwikkeling. Er moet er ook voldoende kapitaal (via eigen vermogen of krediet verstrekking) beschikbaar zijn waarmee de sector zijn operaties en investeringen kan financieren. Dat betekent dat bedrijven niet geconfronteerd moeten worden met hoge lasten en dat overheden het Europese bankwezen moeten stimuleren de kredietvoorziening snel weer op niveau te brengen. Daarnaast moeten, om concurrerend te blijven op de wereldmarkt, grondstoffen zoals olie en gas, maar ook plantaardige olieën en ethanol, tegen aanvaardbare prijzen beschikbaar blijven. De leveringsbetrouwbaarheid moet daarbij gegarandeerd zijn. Liberalisering van de Europese gasmarkt en diversificatie van de bronnen is daarbij een voorwaarde. Hetzelfde geldt voor de elektriciteitsvoorziening. De chemische industrie kan niet functioneren wanneer niet op lange termijn een stabiele, concurrerend geprijsde elektriciteitsvoorziening is gegarandeerd. Daarnaast is het in het belang van de Europese chemische industrie om bestaande handelsbarrières uit de weg te ruimen. Zeker in een tijd van crisis steekt het gevaar van protectionisme de kop op. Het heeft de voorkeur handelsbeperkende maatregelen, zoals het hanteren van in- of uitvoertarieven, te bestrijden via multilaterale afspraken in WTO-verband. Europa, chemie – de toekomst

| 21

Innovatieve bescherming Uw zorg Grote oorlogen zijn gelukkig niet meer aan de orde van de dag. Wel worden militairen steeds vaker ingezet voor missies, waar ze te maken kunnen krijgen met sluipschutters. Kogelvrije vesten zijn dan een must op het â&#x20AC;&#x2DC;slagveldâ&#x20AC;&#x2122; van de moderne oorlogvoering.

Onze bijdrage Een kogelwerend vest vangt de kogel op en verspreidt de kracht. De energie wordt geabsorbeerd. De kogel vervormt en dringt minder diep door. Veel vesten worden gemaakt van supersterke polyetheenvezels en versterkt met platen van staal, titanium en keramiek.

D EI =

–

O EZ G

— —

o ff e st

—

ene g

leakage

—

gro

n•

—

–p

–

ht ic ez to —

nage enh

ie ct du

—

t ..

... CO 2

- Ko p

a n t– ven

B E L EI

—

id he

n – co

E R G IE

ili

– p re

N & N

— IT AL AP

—

PC IP

– chemische –

—

ti e ven

d—

ou rh de on —

–

—

ag td ui

nd C O NT Na

–

—

— KB M

e iè r s

—

a ti e

a rr

- au to ri s

TREND OF INCIDENT— ou

–

—

... w

— milieu—

rre

n w

—

–c

EF EN

T—

–

st =

= CHEMIE =

en–

–

ff – s to

—

Responsible

–

—

k–

innovatie

– EU-richtlijn! –

k—

–

—

lie

D P O LL UT

—

n d el

—

MILIEU

L IN TE GR

E AT

–

—

— Responsible — kansen– Care

–g

• ha

REVEN TI NP

ro nd

Bio

tie

voedselveiligheid

–

REACH

CONVENANT

lua

—

veilingsysteem –

... g

ili

EM re

CH –

ra ist

– –e e

...

groene –

— welke acties zijn er nodig?IPPC RICHTLIJN

= CHEMIE =

carbon leak

s ie s

carbon

EMISSIE

- em is

Innovatie

- carbon leakage

Om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen, heeft de chemische sector behoefte aan voldoende gekwalificeerde medewerkers. De Europese Commissie erkent de chemie als een innovatieve sector die van groot belang is voor de economie en duurzame ontwikkeling. In de High Level Group on the Competitiveness of the European Chemicals Industry hebben vertegenwoordigers van de Europese Commissie, nationale overheden ngoâ&#x20AC;&#x2122;s en de chemische inndustrie een actieprogramma gedefinieerd om de structuren voor innovatie te versterken. De High Level groep noemt de Nederlandse centra voor open chemische innovatie (Cociâ&#x20AC;&#x2122;s) en de Human Capital Agenda van de Regiegroep Chemie (een op initiatief van de VNCI in het leven geroepen denktank met vertegenwoordigers van industrie, wetenschap en onderwijs) in zijn eindrapport als na te volgen voorbeelden van structurele stimulering van innovatie. Innovatie in de chemie is onmisbaar om de maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan, de klimaatproblematiek maar ook zaken als vergrijzing, vetzucht, beschikbaarheid van voldoende kwalitatief voedsel, te kunnen oplossen. We pleiten dan ook voor een extra impuls in innovatie. Dat versterkt de innovatiekracht van de chemische industrie en maakt investeren in Europa voor innovatieve bedrijven weer aantrekkelijk.

Europa, chemie â&#x20AC;&#x201C; de toekomst

| 23

Overleven in de rimboe

Uw zorg In de tropen kan een muggensteek de doodsteek zijn. Malaria is geen pretje. Miljoenen mensen lijden eraan. Elke dag.

Onze bijdrage De malariaparasiet wordt snel resistent en is dus moeilijk klein te krijgen. De chemische en farmaceutische industrie doen voortdurend onderzoek naar nieuwe medicijnen om malaria te voorkomen en te genezen.

Nanotechnologie =

EZ G O

— N

na hi —C

ie ct du re

—

. t ..

... CO 2

ht ic ez to —

nage enh

- Ko p

a n t– ven

B E L EI

—

n – co

E R G IE

v – p re

e– e n ti

& N

— IT AL AP

—

e iè r s

– PC IP

– chemische –

nd C O NT Na

–

d—

ou rh de on —

— KB M —

ag td ui

s ie s

— – ie

ct du re

– T BB

o ff e

—

leakage

—

a rr

ili

TREND OF INCIDENT— de

–

—

— milieu—

... w

n w

rre

—

EF EN

–c

T—

— India

—

–

s a ti

– EU-richtlijn! –

Responsible Care

= CHEMIE =

- au to ri

IPPC

–

—

k–

st CH

lie

innovatie

nd =

n–

—

L IN TE GR

–

—

ff e – s to

k—

—

ro nd

nc n d el

MILIEU

D P O LL UT

voedselveiligheid

E AT

—

• ha

—

–

—

REVEN TI NP

—

ene g

— Responsible — kansen– Care

— Bio

CONVENANT

–g

se –

—

veilingsysteem –

REACH

tie

pe RICHTLIJN

... g

lua

carbon leakage

–p

- em is

ro g n• ro

ili

EM gi

– –e

CH re

tie

= CHEMIE =

...

groene –

= –

a str

EMISSIE

minder zijn? carbon

— mag het een onsje

- carbon leakage

Een opkomend gebied voor innovatie is nanotechnologie. Nanomaterialen zijn uiterst kleine deeltjes met afmetingen tussen de 1 en 100 nanometer (een nanometer is 1 miljardste van een meter). Het onderzoek naar de toepassingsmogelijkheden van nanotechnologie en nanomaterialen (N&N) ontwikkelt zich snel. N&N worden ook al in de markt gebruikt. Analisten zijn van mening dat de markt voor dergelijke producten momenteel een omvang van circa 2,5 miljard euro heeft, maar zou kunnen groeien tot honderden miljarden euro’s in 2010 en daarna zelfs tot 1 biljoen euro. Nanotechnologie kent ook nadelen. De term dreigt te verworden tot een modewoord, met verschillende betekenissen en toepassingen. Bovendien zijn er buitenissige voorspellingen en beloften over in omloop, waardoor het hele gebied in diskrediet dreigt te komen. Bovendien zijn de risico’s van deeltjes op nanoschaal voor werknemers, consumenten en milieu onvoldoende bekend. Vanwege die onzekerheid is de VNCI van mening dat het onderzoek naar methoden om risico’s in kaart te brengen moet worden geïntensiveerd. Daarnaast adviseert de VNCI leden die met nanotech werken om expliciet beleid daarvoor te ontwikkelen. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van een gedragscode, zoals een aantal (groepen van) bedrijven die reeds heeft opgesteld. De vraag of er naast het bestaande beleid ter bescherming van mens en milieu een specifiek overheidsbeleid moet worden ontwikkeld om de risico’s van N&N te beperken, moet in internationaal verband worden beantwoord. Europa, chemie – de toekomst

| 25

Een stevige tackle

Uw zorg Voetbal is een populaire sport. Door alle tackles en slidings hebben grasmatten tijdens een voetbalwedstrijd heel wat te verduren.

Onze bijdrage De gloednieuwe grasmat: een combinatie van echt gras en kunstgrasvezels. Kunstgrasvezels worden 20 centimeter diep in de grond geïnjecteerd met behulp van computergestuurde machines. Tijdens het groeiproces ‘vergroeien’ de wortels van het natuurgras met de kunstgrasvezels en verankeren de graszoden tot een stabiel en vlak veld. Op die manier zijn de natuurlijke grasvezels goed beschermd tegen tackles en slidings. Bovendien zorgen ze voor een betere afwatering van het veld.

REACH — waar staat dat voor? = CH

G — – ie ct

ar k—

d—

ou rh de on —

—

— IT AL AP

—

– IP

—

MILIEU

KB M

e iè r s

—

a rr

= CHEMIE =

–

n d el

inno

—

– chemische –

= CH

a n t–

ven

n – co

eg el

. IE

t ..

— milieu

n w

–c

T—

st CH

B E L EI

—

E R G IE

nd =

voe

–

a ti e

du –

- au to ri s

– T BB —

o ff e st

en–

• ha

ff – s to

—

— Responsible — kansen– Care

—

ro nd

–

—

ene g

—

Bio

CONVENANT

REACH

tie

— –

lua

–g

= Pr

– –e

RICHTLIJN

veilingsysteem –

gro

... g

leakage

str

n•

ili

EM re

EMISSIE

CH –

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

REACH is de recente Europese verordening voor chemische stoffen. De afkorting staat voor Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemische stoffen. Niet alleen producenten en importeurs van chemicaliën vallen onder REACH, maar alle bedrijven die met chemische stoffen, stoffen in preparaten, of stoffen in voorwerpen te maken hebben.

Zowel nationaal als internationaal zijn allerlei partijen hard bezig geweest

om de implementatie van REACH soepel te laten verlopen. In de loop van

dat doel in het leven is geroepen, het Europees Agentschap voor chemiIE

sche stoffen (ECHA) in Helsinki. Deze preregistratie was nodig om stoffen

vanaf 1carbon december leakage 2008 definitief te registreren.

De— –VNCI onderschrijft de doelstelling van REACH, namelijk het waarborp

Responsible Care

ie s -

en p re v

D P O LL U

van de industrie. De VNCI is van mening dat in de REACH-verordening

–

REVEN TI NP

—

– EU-richtlijn! –

–

over het algemeen een redelijke balans is gevonden tussen mens, milieu on

en economie. Dat neemt niet weg dat de invoering van REACH voor de –

—C

ti e –

lie

E AT

L IN TE GR

IPPC gebruik van stoffen én behoud/verbetering van het concurrentievermogen

ovatie

industrie, en vooral voor MKB-bedrijven, een enorme inspanning bete— India

—

ro pa

kent. REACH brengt hoge administratieve en bedrijfskosten met zich mee. Het concurrentievermogen van het Nederlandse chemische bedrijfsleven

TREND OF INCIDENT— —

nha

—

... CO 2

- Ko pe

komt daardoor onder druk te staan.

u—

–

—

rre

gen

- em is s

edselveiligheid

eid

k– gen van veiligheid op hoog niveau voor mens en milieu van productie en

nd C O NT Na

EM —

e ov

2008 is begonnen met zogenoemde ‘preregistratie’ bij het bureau dat voor

—

Europa, chemie – de toekomst

| 27

ili

Een veilig broodje-ros

Uw zorg U houdt van een broodje-ros. Heerlijk als het vers is, maar o wat bederft het snel. En dan is zoâ&#x20AC;&#x2122;n broodje geen feest. Sterker: dan kun je er knap ziek van worden.

Onze bijdrage Dankzij de chemische industrie heeft de verpakkingsindustrie een ultradunne folie ontwikkeld waarmee producten als vleesbeleg - maar uiteraard ook andere - langer fris blijven. Chemie heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van tal van verpakkingsmiddelen voor voeding en dranken en heeft daarmee bijgedragen aan een gezonde, veilige en hygiĂŤnische behandeling van ons eten. Prettig voor de liefhebber van het broodje-ros.

Samenvattend

EZ O

v – p re

e– e n ti

nd C O NT Na

–

d—

—

– EU-richtlijn! –

—

ht ic ez

rre

—

— IT AL AP

—

–

—

e iè r s

—

– chemische –

—

G — – ie

ct du re

– T BB

o ff e

—

leakage

td ui

a rr

Resp

–c

k–

T—

lie

s a ti

IPPC

innovatie

–

—

- au to ri

—

L IN TE GR

= CHEMIE =

n–

k—

–

ff e – s to

ar TO

—

hm W

tie

ro nd

nc –

MILIEU

D P O LL UT

voedselveiligheid

E AT

—

• ha

n d el

—

–

—

REVEN TI NP

—

ene g

— Bio

–g

se –

— Responsible — kansen– Care

tie

REACH

CONVENANT

lua

—

veilingsysteem –

... g

carbo

–p

s ie s

ro RICHTLIJN

ili

– –e

g n• ro

- em is

EM re

tie

CH –

a str

= CHEMIE =

...

groene –

carbon

EMISSIE

— ....

De chemische industrie is een levende bedrijfstak, die investeert en innoveert, welvaart en banen creëert, milieu, veiligheid en gezondheid respecteert en die een belangrijke rol speelt in het aangaan van de uitdagingen van de toekomst. Zo’n industrie verdient het gekoesterd te worden. Toch?

Europa, chemie – de toekomst

| 29

Colofon

VNCI Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie Postbus 443 2260 AK Leidschendam T: +31 70 337 87 87 E-mail: info@vnci.nl www.vnci.nl Tekst: Jos de Gruiter, VNCI Eindredactie: Fien van Gelder, VNCI Ontwerp: Volta_ontwerpers, Utrecht Fotografie: Hollandse Hoogte Druk: Kobalt Oktober 2009 Hoewel bij deze publicatie de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden auteur(s), redacteur(en) en uitgever deswege geen aansprakelijkheid, noch voor schade, van welke aard ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die (mede) gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. ÂŠ Copyright 2009, VNCI, Leidschendam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever: VNCI, Postbus 443, 2260 AK Leidschendam.