Nu er woningen onder staan krijgt de houtconstructie de
s e p t e m b e r 2 0 07
aandacht die het verdient.
het houtblad
8
Constructief zijn de woningen hybride: het gedeelte onder de houtloods is uitgevoerd in houtskeletbouw, het achterhuis is uit kalkzandsteen op-
foto’s: www.johnlewismarshall.com
gemetseld.
s e p t e m b e r 2 0 07 het houtblad
9
w o n i n g e n r o e m e r v i s s c h e r s t r a at b u s s u m
va n h o u t lo o d s tot w o o n g e b o u w Een afgedankte houtloods kreeg in Bussum een tweede leven als omlijsting van bijzondere woningbouw; een combinatie die zowel de nieuwe woningen als het oude gebouw ten goede is gekomen.
s e p t e m b e r 2 0 07 het houtblad
10
De voordeur is bij alle
Het oude pannendak laat
woningen in de meest linkse
licht door, door de architect
van de drie traveeën die één
liefdevol aangeduid als
woning telt.
‘de sterrenhemel’.
Locatie: Roemer Visscherlaan Bussum Opdrachtgever/aannemer: Bouwbedrijf In den Eng Culemborg Ontwerp: VOCUS architecten bna Bussum; Bob Custers (vocus.nl) in samenwerking met Joep Mol Architect ’s-Hertogenbosch (joepmolarchitect.nl) Constructeur: G.J.M. Bouwadvies Bergen op Zoom (gjm.nl) Wrc gevelbekleding: Houthandel Van Houwelingen Zeist (vanhouwelingenhout.nl) FSC-meranti kozijnen (onder loodskap binnenkozijnen, draai/ kiepramen), FSC-iroko kozijnen (achterbouw patiowoningen): Trako Zevenbergen (trakobv.nl) Merbau tuindeur, vuren schutting: Trako Zevenbergen Ontwerpjaar: 2001-2005 Bouwperiode: zomer 2006 augustus 2007 Bouwkosten: niet openbaar
Dwarsdoorsnede.
de spanten, dwars op de kap met een onderlinge afstand
nummer op het dakspant staat geschreven. Een getal dat
van 3 m, waren uitzonderlijk. In plaats van de gebruikelijke
niettemin alléén maar hoort bij juist jouw eigen woning.
gordingen die met een drukbalk boven in het spant zijn
Het overkomt de bewoners van de zes gloednieuwe
verbonden, worden ze hier via pendelstaven afgesteund
patiowoningen die recent in de Bussumse Roemer
op het onderste deel van de hoofdsconstructie.
Visscherstraat zijn gerealiseerd, deels onder het dak van
Tussen de spanten onder de sporenkap waren steeds dus
een vroegere houtloods van de Gooische Houthandel.
hoge ruimtes van 3 m breed en 12 m diep. Met een beetje fantasie konden de architecten in die leegte als het ware
Extra’s De getallen op die spanten staan daar al sinds
zó een aantal lage woningen gebouwd zien worden.
eind jaren vijftig, toen deze in 1925 gebouwde loods vanaf
Nadat ze na een aanvankelijk weigering hun plan verder
de naburige Brediusweg moest verhuizen. Zorgvuldig
uitwerkten, gaf de ontwikkelaar groen licht.
werd de hele constructie toen gemarkeerd, gedemonteerd en op de huidige locatie in elkaar gezet: circa 63 m lang,
Oog voor detail Het plan kent twee delen waarvan de
10 m breed en met een nokhoogte van 8,25 m. De getallen
zes patiowoningen onder de kap van de houtloods de
dienden bij de herbouw als hulpmiddel en ze zijn dan ook
meeste aandacht opeisen. Het tweede gedeelte, een blok
zo geschilderd dat de toenmalige bouwers ze nauwelijks
met negen eengezinswoningen haaks op de loods (dus
over het hoofd konden zien: eerst een wit vlakje en dáár
ook op de Roemer Visscherstraat) is daar onlosmakelijk
dan bovenop de dikke, zwarte cijfers - het lijkt of een
mee verbonden. Voor dit blok moesten drie traveeën van
sjabloon is gebruikt. Hoewel enigszins afgesleten, zijn ze
de houtloods wijken, hetgeen alleen mogelijk was door
nog steeds goed leesbaar. En precies daardoor horen ze bij
het ontbreken van een monumentenstatus.
de vele curieuze extra’s die dit project in Bussum zo bij-
De projectomvang van vijftien woningen was in meer
zonder maken.
opzichten ideaal; het geheel werd er rendabel door en bleef toch kleinschalig genoeg om de omgeving niet te
Fantasie Dat de loods een herbestemming kreeg, was
verstoren.
niet vanzelfsprekend. Door het ontbreken van een monumentenstatus lag sloop meer voor de hand. Bovendien is
dat d e lo o d s e e n h e r b e s t e m m i n g k r e e g ,
de fraaie Roemer Visscherstraat verder geheel bebouwd met woningen zoals die nu het meest geliefd zijn: jaren
was niet vanzelfsprekend
dertig, kloek, roodbruine baksteen, uitbundig houtwerk, indrukwekkende pannendaken. Toen de houtloods zijn
Moderne vorm, ouderwetse kwaliteit Het blok
functie verloor, leek hier dus een ideale plek vrij te komen
met eengezinswoningen past zelfs naadloos in dit jaren
voor nieuwbouw in een vergelijkbare stijl. En dat is dan
dertig-buurtje. Het heeft een mooie donkerbruine bak-
ook precies wat ontwikkelaar In den Eng van plan was.
steen en een indrukwekkend pannendak dat een volle woonverdieping bergt. Pas als je goed kijkt, blijkt de
Het aangezochte Architectenbureau Vocus kwam in de
architectuur eigentijds. Dat zie je vooral aan de robuuste
persoon van architect-eigenaar Bos Custers samen met
erkers in de straatgevels, het strakke ritme van de kozijnen,
zijn vroegere studievriend Joep Mol echter met een ander
het grijswitte in plaats van gelige schilderwerk. De detail-
voorstel. De oude loods zou niet alleen grotendeels blij-
lering is bijzonder fraai, zelfs de boeidelen kregen profiel-
ven staan, maar zelfs een hoofdrol krijgen in het nieuwe
tjes.
ontwerp. Deels was dat vanwege stedenbouwkundige motieven; de langerekte loods leverde tegenover de
Een dergelijke aandacht voor details ontleent Custers
kleinere dubbele villa’s een belangrijke bijdrage aan het
overigens rechtstreeks aan Bussum - een plaats waar hij
structureren van de straat. Verder waardeerden Custers en
zeven jaar geleden bij toeval neerstreek om zijn eigen
Mol de bijzondere kwaliteiten van het oude houten
bureau op te richten. Hij werd getroffen door de enorme
bouwwerk. Het hout was hier ooit in etages opgelat om
variatie en schoonheid van de plaatselijke bouwkunst, al
aan de lucht te drogen. Het bouwwerk had daarom geen
waren de architecten ervan veelal onbekend. Het opende
muren en bestond puur uit een indrukwekkende hout-
niet alleen zijn ogen, maar inspireerde hem tevens om zelf
s e p t e m b e r 2 0 07
constructie onder een ver uitkragende sporenkap. Vooral
ver uitkragende dak, een ander getal dan je eigen huis-
11
het houtblad
Het is bijzonder als vlak voor je voordeur, nog onder het
s e p t e m b e r 2 0 07 het houtblad
12
De hal ontvangt zijn licht dankzij een scheve lichtschacht parallel met de schuine schoren.
Achter de loods zetten de woningen zich voort met een patio met gang erlangs, en een achterhuis van twee etages.
Uitzicht vanuit de slaapkamer.
project tot in de kleinste details is ontworpen en vervaar-
blok met eengezinswoningen te zien, maar nog sterker in
digd, maakt dat het hele ensemble van 15 woningen een
de patiowoningen.
weldadige rust uitstraalt, evenals bescheidenheid en dienstbaarheid aan het grotere geheel. De schoonheid van
Passen en meten De maten van de houtloods zijn
de plek - de prachtige Bussumse straat - wordt er alleen
bepalend voor alle woningen die hier onderdak kregen.
maar door versterkt. Wat geldt voor de straat, geldt niet
Het sterkst gold dat voor de traveemaat: de onderlinge
minder voor de loods. Vroeger werd het fraaie patina van
afstand van de spanten van de loods (zoals gezegd circa
dit bouwwerk waarschijnlijk zelden opgemerkt. Nu er
3 m). Dat is te smal voor een woonkamer, maar breed
woningen onder staan, krijgt de houtconstructie als van-
genoeg voor een riante hal. Hieruit kwam het ontwerp
zelf aandacht. De ontwerpers hebben hier ook bewust op
voort waarin elk van de zes woningen drie traveeën breed
ingezet. Dat blijkt als je naar een woning toegaat. De
is, en slechts woonkamer en hal zich werkelijk onder het
voordeur is bij alle woningen op dezelfde plaats gesitu-
loodsdak bevinden. Daarbij past de hal precies binnen een
eerd, in de meest linkse van de drie traveeën die één
travee, en kon dus worden ingepast zonder dat de con-
woning telt. Daar bevindt zich de deur, met de hal, in een
structie hoefde te worden aangepast. Bij de woonkamers -
vrij laag met baksteen bekleed volume (plafondhoogte
twee traveeën breed - was het steeds noodzakelijk één
2,60 m). Dat volume is ver naar achter geplaatst, tot vlak
balk weg te zagen die anders dwars door de kamer zou
voor de nok van het loodsdak, en schijnbaar staat het
gaan. Het verlies aan stabiliteit is opgevangen met stalen
helemaal los - de verbindingmuur met de woonkamer
trekstangen. Achter de loods zetten de woningen zich
bevindt zich achter in een diepe, smalle nis.
voort met een patio met gang erlangs, en een achterhuis van twee etages. Het zijn ruime woningen (190 m2) waar-
de hal is verbazend licht
van er enkele met een kelder onder het achterhuis zijn uitgevoerd. Alle hebben een eigen garage in een afzonderlijk blok gekregen. Ondanks hun grootte ogen ze
Om bij de woning te komen, moet je dus eerst een stuk
zowel aan straat- als achterzijde bescheiden.
onder dat loodsdak door, via een pad dat wordt geflankeerd door de spanten van die oude loods: een spannend
Materiaaltoepassing Constructief zijn de woningen
geheel van stijlen, balken en gordingen met daarop de al
hybride: het gedeelte onder de houtloods is uitgevoerd in
genoemde oude cijfers. Vanaf dit pad heb je tevens prach-
houtskeletbouw, het achterhuis is uit kalkzandsteen opge-
tig zicht op het oude pannendak, waar het daglicht tussen
metseld. Achteraf gezien was dit onnodig gecompliceerd.
de kromme pannen doorstraalt, door Custers liefdevol
De geprefabriceerde houtskeletbouw bleek, juist onder
aangeduid als ‘de sterrenhemel’.
die oude kap, toch een te star systeem. De relatief lichte en
Die hal is trouwens een verbazend lichte ruimte, dankzij
makkelijk hanteerbare elementen ontbeerden flexibiliteit.
de scheve lichtschacht die op dit lage volume is geplaatst
Wellicht was ook hier kalkzandsteen praktischer geweest,
(exact parallel met de schuine schoren van de loods). Hij
aldus opdrachtgever en architect. Architectonisch maakt
‘hapt’ licht via een daklicht in de achterzijde van het loods-
het niet uit: geen van beide constructies is in het exterieur
dak.
afleesbaar. Zowel voor- als achterhuis kregen bij de
Hiervan wordt ook in woonkamer in de oude loods ge-
woon- en slaapkamers een open houten gevelbekleding,
profiteerd - in het tweede en derde travee. Het plafond
de overige delen van het huis zijn met dezelfde baksteen
kreeg hier de maximale door de loods toegestane hoogte:
bekleed. Het geeft de patiowoningen en het blok een-
een riante 3,40 m. Het mooiste van deze grote kamers is
gezinswoningen een verwantschap, net als de gelijksoor-
hun uitzicht naar twee kanten: achter de patio, voor de
tige kozijnen en de zinken kraal op alle muren, muurtjes
straat. Aan beide kanten zijn grote ramen, waar tegelijk de
en daken. Dat de houten gevelbekleding bij de patio-
beschutting van de sporenkap wordt ervaren. Modern en
woningen en de garages is uitgevoerd in western red
oud: ze combineren opperbest. •
cedar, en bij schuttingen van de gezinswoningen in vurenhout, doet daar niets aan af; beide hebben dezelfde afwerking met grijs Olympic stain.
hilde de haan
s e p t e m b e r 2 0 07
Sterrenhemel De zorgvuldigheid waarmee het hele
wel, maar dan met ouderwetse kwaliteit. Dat is aan het
13
het houtblad
zorgvuldiger te detailleren. Liefst in moderne vormen, dat