http://www.vocus.nl/images/pdf/Consument-gericht-bouwen

consumentgericht bouwen voor ouderen

Vier ontwerpstudies voor ouderenwoningen, waarbij bewoners meer of minder keuzevrijheid hebben in de samenstelling van de woning. opdrachtgever VOCUS - eigen initiatief planvorming 2004

I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen

‘juist voor ouderen meer keuzevrijheid’

Doorzonwoning 90o draaien, daardoor geen keurslijf meer.

Hofje met voorgevel, daarachter variatie in keuzes.

Patiomodules, geschikt voor bouwen in hoge dichtheid.

Op eigen initiatief worden binnen VOCUS regelmatig

Onze visie is dat juist voor ouderen meer inspraak

De ouderen van vandaag zijn onze ouders, de ouderen

ontwerpstudies verricht om nieuwe kansen te exploreren.

en keuzevrijheid nodig is bij de samenstelling van

van de toekomst zijn we zelf. Daarnaast lijkt de rol van

Op dit moment zijn twee kenmerkende ontwikkelingen in

een nieuwe woning. In elk model geldt de volgende

de vroegere bejaardeninstituten zoals verzorgings- en

de Nederlandse woningmarkt te zien: consumentgericht

vraagstelling: welke spelregels moet je minimaal bepalen

verpleeghuizen uitgespeeld en nieuwe ideeën zullen

bouwen en het bouwen voor ouderen. Over beide wordt

om woningen betaalbaar te houden en het ontwerp- en

moeten worden aangedragen.

veel gesproken, maar het ontbreekt aan vernieuwende

bouwproces beheersbaar te laten plaatsvinden?

Inleiding

ideeën op dit terrein. We combineren deze twee

De taak van de architect

thema’s binnen één onderzoek. We willen ouderen door

Tendens: consumentgericht bouwen

Met de veranderde vraag-aanbod verhouding in de

middel van bouwsystemen de mogelijkheid geven hun

In Nederland begint zich een ontwikkeling af te

woningbouw en de intredende vergrijzinghausse lijkt een

nieuwbouwwoning onder regie samen te stellen.

tekenen die de algehele woningbouwtraditie van de

belangrijke taak voor architecten en stedenbouwkundigen

afgelopen 100 jaar lijkt te doorbreken. In het verleden

weggelegd. Ideeën en concepten voor meer woning-

Onderzoek

bepaalden volkshuisvesters het aanbod van woningen.

differentiatie dienen te worden ontwikkeld. Nog steeds

Er zijn vier basismodellen opgesteld met de volgende

Tegenwoordig regeert de consument op de Nederlandse

bouwen wij (rij-)woningen die weinig geschikt zijn

stedenbouwkundige thema’s:

woningmarkt. Bewoners zijn kritisch en vragen om meer

voor ouderen en minder validen. Onze focus: flexibel

1. het veld

keuzevrijheid bij de totstandkoming van woonhuis en

ruimtegebruik en voldoende basiscomfort, dan zijn

2. de rij

woonomgeving. Zeker nu de woningmarkt grote klappen

woningaanpassingen vaak overbodig.

3. de hof

krijgt door de recessie is onderscheidend vermogen bij

4. het gebouw

woningbouwprojecten cruciaal. Initiatiefnemers kunnen

Doelstelling

het zich niet meer permitteren om geen rekening te

Door middel van praktijkgericht onderzoek en

houden met individuele woonwensen van hun klanten.

samenwerkingsvormen met derden, waaronder

Woonvisie Alhoewel we de mening zijn toegedaan dat de

een zelf geïnitieerde ‘denktank’ en diverse contacten

woonbehoeften van ouderen zo veel mogelijk ín de

Tendens: vergrijzing

met dienstverleners en zorginstellingen, wil VOCUS een

bestaande wijk en ín de bestaande woning moeten

Hoe geven wij vorm aan de vergrijzing van onze

bijdrage leveren in de discussie over meer keuzevrijheid

worden opgelost, hebben we in dit onderzoek specifiek

samenleving? Deze trend begint in Nederland

voor bewoners en in het bijzonder ouderen. Er is een

gekeken naar projectmatige nieuwbouw.

steeds meer voelbaar te worden. In 2030 bereikt de

eigen woonconcept ontwikkeld gericht op kleinschalige

vergrijzinghausse zijn maximum.

nieuwbouwprojecten voor ouderen.

< Het Veld: de toekomstige bewoners kopen een perceel. Door middel van vast geprijsde woonmodules ontwikkelt men een eigen woning.

I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen

Straatprofiel en bebouwingsvlek zijn vooraf bepaald,

Verkaveling op basis van stramienen van 10,80 m, De

Maximaal aantal te stapelen units op basis van spelregels,

uitgaande van een vierkant.

woningen hebben een h.o.h. maat van 5,40 m.

onder andere voor bebouwingshoogten.

Bij doelgroep â&#x20AC;&#x2DC;ouderenâ&#x20AC;&#x2122; kleine clusters van circa 8 of 12 eenheden. Hoogte maximaal 2 lagen in verband met kleinschaligheid.

plattegrond begane grond

plattegrond verdieping

3D-beeld wijkje

‘speeldoos van bouwmodules’

Vierkante basisverkaveling met 16 puzzelstuk-percelen.

Grid zorgt voor voldoende afstand en variatie.

Hoogte aan rand drie lagen, aan achterkanten één laag.

Keuzematrix van stapelmodules 5,40 x 5,40m; elke module heeft een vast bedrag.

Het veld In dit model worden woningen verkaveld op een van te voren bepaald vierkant terrrein met aan elke zijde een straat. In dit ‘veld’ worden in twee richtingen stramienen getrokken van 10,80 m. hart op hart. Een in elkaar grijpend verkavelingspatroon is zo ontworpen dat variatie ontstaat, onder andere door langgerekte en L-vormige percelen. Binnen het kavel bepalen de bewoners zelf wat de totaalgrootte en vorm van het huis wordt. De woning heeft een vaste ‘footprint’ voor modules van 5,40 x 5,40 x 3,00 m. Aantal en plaats zijn vrij, mits technisch haalbaar. In de modules kunnen slaap-, woon-, werk- en opslag-inbouwpakketten worden gekozen.

Architectuur Er is bewust gekozen nog geen architectonische uitspraken te doen. Diverse materiaaltoepassingen zijn denkbaar. De bewoners kiezen uit een ramen- en deuren ‘biblotheek’ waarbinnen diverse elementen te selecteren zijn. Er is ook een studie gedaan naar kappenarchitectuur: zadel- en lessenaarsdaken zijn eveneens te integreren.

I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen

Rijwoning 90o gedraaid. Rijtje woningen in de lengte

Op begane grond en dak zijn uitbreidingen mogelijk.

verkaveld. Rode verdieping is drager van het plan.

begane grond basis

1e verdieping basis

Gevels van begane grond en dak wisselen per woning, Hierdoor ontstaat diversiteit.

2e verdieping optie

Miljoenen bestaande doorzonwoningen zijn niet uitbreidbaar met een slaapkamer en badkamer op de begane grond. erkeruitbreiding optie

slaapkamer bgg optie

1e verdieping basis

1e verdieping basis

plattegronden rijwoningen met kap

‘uitbreidbare doorzonwoning’

Perceelsmaat 5,40 x 10,80 m, in de breedte georienteerd.

Door de breedte is uitbreiding mogelijk. Spelregels voor

Hierdoor ontstaan korte straten van zes woningen.

uItbreidingen zorgen voor een gevarieerd beeld.

Ondiepe voortuinen en brede achtertuinen.

De rij De verkaveling van de rij is gebaseerd op een doorzonwoning van 5,40 x 10,80 m. De woningen zijn met de lange zijde naar de straat georiënteerd, zodat er op eenvoudige wijze uitbreidingen aan de woningen te maken zijn. De uitbreidingen kunnen in diverse materialen uitgevoerd worden en zijn zowel op de begane grond als op het dak van de eerste verdieping mogelijk. Het volume van de eerste verdieping heeft bij elke woning dezelfde materialisering waardoor de eenheid van de rij woningen behouden blijft.

Ruimtelijk beeld van een wijkje van 36 wooneenheden met in kleur de diverse uitbreidingsopties. De donkergrijze band is de constante factor in het plan.

Ook bij eengezinswoningen met kappen kunnen diverse uitbreidingsopties worden ingezet, zonder dat de samenhang van het totaal verloren gaat.

Het vastleggen van een goed beeldkwaliteitsplan voor de woningen geeft kaders voor de toekomst.

I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen

Straatprofiel en bebouwingsvlek zijn vooraf bepaald.

plattegrond begane grond

De gevel en de verkaveling zijn vooraf bepaald.

Diepte en indeling door bewoners te bepalen.

‘u-vormig binnenhof is uitbreidbaar’

Op grotere schaal kan de u-vom worden doorgestempeld,

De middenrij geeft een centrale as met aan het begin de

Ommuurde achtertuin is een geregisseerde harde

zodat een weefsel ontstaat.

parkeerplaatsen. De hof zelf is autoluw.

scheiding tussen privé en openbaar.

Donkergrijs: vaste voorgevel.

Lichtgrijs: variabele dieptes van woningen.

De hof Bij de hofwoning zijn zowel de rooilijn en de architectuur van de voorgevel bepaald. De bewoner heeft keuze uit verschillende stramienmaten tussen 5,40 en 6,60 meter h.o.h. De diepte van de woning is variabel. Bij verschillende dieptes varieert de indeling van de woning.

I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen

Vier clusters met open middenzone. Door de clusters los

Elke woning heeft een kleine patioruimte. Deze liggen op

Vier modules vormen samen een zorgeenheid, geschikt

van elkaar te houden ontstaan binnenstraten.

de verdieping aan de straatzijde.

voor intramurale zorg.

plattegrond begane grond

plattegrond verdieping

‘24 identieke modules vormen samen één gebouw’

Vierkante ‘footprint’ met 8 kleine patio’s draaiend om een

De wooneenheid bestaat uit een langgerekt U-vorm en is

Door een verschuiving is aan elke zijde een gat ontstaan

grote patioruimte als centrum.

als bouwsteen te schakelen en te stapelen.

dat de entree vormt naar het middenhof.

Het gebouw In dit model is het aantal vrijheidsgraden beperkt, echter de indelingen zijn flexibel. De modules zijn geschikt om stapelingen mee te maken. Hierdoor is een hoge bebouwingsdichtheid te bereiken en kunnen voorzieningen in het plan opgenomen worden. Vertrekpunt is de u-vormige stapelmodule. In het complex is op de begane grond elke woning via de buitenrand van het gebouw bereikbaar. De overige woningen zijn via de rode ontsluitingszones te bereiken. In de middenruimte liggen bijvoorbeeld intramurale zorgfuncties.

plattegrond 3 kamerwoning met patio

plattegrond zorgeenheid (4 kamers)

schematische opbouw I-10 Consumentgericht bouwen voor ouderen