http://www.vocus.nl/images/pdf/Landgoed-Hommerzaad-Escharen

landgoed Hommerzaad Escharen

Realisatie van het nieuwe landgoed Hommerzaad waarop drie vrijstaande woningen worden gebouwd. opdrachtgever oplevering procesbegeleiding landschapsarchitect

Bureau Praedium in ontwikkeling Bureau Praedium Loes Lijmbach Tuin- en landschapsarchitectuur

I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen

ering van de kwaliteiten t aan op de e ontwikkelen

merzaad zijn: het cultuurlandschap urgebied Gassels

‘vrij wonen op nieuw landgoed’ Ligging projectlocatie

n Escharen weg en het

Regionaal: locatie ligt aan rand bos.

Plaatselijk: paarse contour is nieuw te vormen landgoed.

Concept: de drie ‘groene kamers’ duidelijk te zien.

Grenzen projectlocatie

Landgoed Hommerzaad Escharen

2

Met steun van de provincie Noord-Brabant vormt de

dakoverstekken en veranda’s met uitzicht op het eigen

Vanaf het begin af aan is dit proces een groot succes.

eigenaar van een varkenshouderij 14,7 hectaren grond

terrein. Het landelijke gevoel vertaalt zich ook naar

De wethouders omarmden het meteen. We hebben een

bij zijn bedrijf om te komen tot een nieuw landgoed

natuurlijke materialen, zoals blank hout, keramische

bezoek gebracht aan de locatie, samen met de boer die

met de historische gebiedsnaam Hommerzaad. Het

dakpannen en gekeimde wanden. Er zijn geen dakgoten.

vaak direct een praktische oplossing verwacht. In dit

landgoederenbeleid van de provincie beoogt de

De kleuren zijn zo gekozen dat de contrasten in ieder

geval kwam die heel snel. De woningen moesten aan de

kwaliteiten van het buitengebied te verbeteren. Het

seizoen hun charme hebben: witte wanden met donkere

rand komen te liggen, dan zou het open karakter van de

landschap bij Escharen (ten zuiden van Grave) kent

daken en plinten. Dankzij schilddaken ogen de woningen

gronden aan de Cuijkse Steeg intact blijven.

een rijke variatie van grotere en kleine open akkers en

niet te hoog en blijft er samenhang met de groene

weilanden die zijn omringd door bos. Veel kavellijnen

omgeving. Bijzonder is de rol van de schoorsteen op het

Landschapsplan

volgen het beekdal van de Graafsche Raam of staan

overgangspunt tussen volumes. Deze woningen hebben

Een bijzondere ingreep is de extra strook bos die is

juist haaks daarop. Het plangebied ligt precies op

een schijfachtige schoorsteen die als een bouwvolume

gecreëerd los van de bestaande bosrand. Daardoor

de stijlrand die de natuurlijke overgang vormt tussen

op het scharnierpunt tussen de hoge en de lage kap

ontstaan er nieuwe coulissen die heel goed passen

het beekdal en de hogere beboste zandgrond. In een

staat. Er is voorzien in een binnen- en buitenhaard.

bij het open-gesloten karakter van de omgeving.

Het naastgelegen gebied kent meer van dat soort

nieuw aan te planten strook bos liggen de drie kavels uitgespaard als ‘groene kamers’. Aan twee zijden bieden

Opdracht

verrassende ruimten, met kleine maisakkers, af en toe

ze vrij uitzicht over de landerijen en aan de andere twee

In opdracht van het - in landgoedontwikkeling

een boerderij, loof en naaldbos. Deze zone ligt aan het

zijden kijken ze uit op de bosrand. De woningen zijn zo

gespecialiseerde - bureau Praedium zijn we betrokken

natuurgebied Het Gassels Broek, maar in alles ervaar je

gesitueerd dat ze niet uitkijken op elkaar. Het vrije gevoel

om bij Hommerzaad de architectonische en ruimtelijke

de overgang van gesloten naar open. Juist dat maakt het

krijgt alle ruimte, passend in de landelijke sfeer die het

inpassing van ‘het rood’ te verzorgen. Doel was een

zo spannend. Dit houdt in dat je – rijdend naar je huis

vertrekpunt is geweest voor dit ontwerp. De woningen,

landgoed te ontwikkelen, agrarisch gebied op te heffen

– veel verschillende landschapstypen beleeft, wat het

afgeleid van het boerderijtype, zijn landhuizen met grote

en natuur met drie landgoedwoningen terug te plaatsen.

wonen heel bijzonder maakt.

< Het plangebied: variatie van weiden en akkers, omringd door bos.

I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen

De kavels liggen als groene kamers in het nieuwe bos, met uitzicht over akkers op de eigen tuin met lange oprijlaan.

landhuizen

Schoorsteen vormt verbindende schijf tussen verschillende onderdelen van de woningen.

vlekkenplan woningplattegrond

voorgevel

achtergevel landgoedzijde I-3 Case Landgoed Hommerzaad Escharen

Landgoed De Hemel in Boxtel.

Landgoed De Koperen Hoeve in Reek, vier woningen gelegen aan een pleintje.

Cluster duurzame woningbouw.

Groepsaccomodatie De Hagelaar in Best.

visie landelijk gebied

Botte overgangen van dorp (of stad) naar platteland.

Industrie niet nog langer in agrarisch landschap.

Nieuwe kleinschalige markten.

Landelijk VOCUS is gespecialiseerd in ontwikkelingen in

gemeenten en provincies een ontwikkelingsplan moeten

van de Ecologische Hoofdstructuur, soms gewoon

het landelijk gebied. Als vaste partner van het in

gaan opstellen voor hoe Nederland er over vijftig jaar

een uitbreiding van een bestaand bos. In ruil voor de

landgoedontwikkelingen gespecialiseerde Bureau

moet uitzien. Het ontbreekt op dit moment aan een

extra natuur die wordt aangelegd, krijgt de ondernemer

Praedium uit Veghel zijn tientallen ‘rood voor groen’- en

‘grensoverschrijdend beleid’, waardoor er tussen steden/

de mogelijkheid om - afhankelijk van de grootte van

‘ruimte voor ruimte’-projecten gerealiseerd. Ook aan

dorpen en het omringende (cultuur)landschap zones

de percelen - een of meerdere landgoedwoningen

specifieke ontwikkelingen in het landelijk gebied, zoals

aan het ontstaan zijn van een ondermaatse ruimtelijke

te realiseren. Voorwaarde is wel dat de woningen

groepsaccommodaties en natuurbegraafplaatsen wordt

kwaliteit. Het herwinnen van de regie vergt een langere

qua uitstraling op het landgoed zijn afgestemd. De

gewerkt. In de directe omgeving is VOCUS betrokken bij

adem en de onderlinge strijd tussen gemeentes is groot.

beeldkwaliteit van rood en groen is bepalend om een

plannen voor de stichting Goois Natuurreservaat die de

We pleiten voor een landelijk beleidskader ‘overgangen

vergunning te krijgen voor een dergelijke ontwikkeling.

Gooise natuurgebieden beheert.

stad-land’, dat gemeentes ertoe kan bewegen de stedelijke en landelijke waarden beter te beschermen

Economische impuls

Snelle verstedelijking

en intergemeentelijk op elkaar af te stemmen. Verder

Bij landgoedvorming spelen veel uiteenlopende

Het Nederlandse landschap verstedelijkt in

pleiten we voor een notitie bedrijventerreinen, omdat

disciplines een rol. Bijvoorbeeld fiscaal, juridisch en

sneltreinvaart. In de provincies dijen middelgrote

deze terreinen als een snel groeiende schimmel over

financieel advies, ruimtelijke ordening, architectuur

plaatsen uit met bedrijventerreinen en woongebieden,

Nederland heen woekeren. Het is onacceptabel dat het

en natuurontwikkeling. ‘Gebiedsbranding’ geeft een

terwijl het landelijk gebied leegloopt en voorzieningen

ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen economisch

belangrijke, zo niet onmisbare, impuls aan een duurzame

niet langer rendabel zijn. Het effect is dat de overgangen

voordeliger is dan het herstructureren van verouderde

ontwikkeling van een gebied. Het zorgt voor het

van dorp (of stad) naar land rafelig, rommelig en

bedrijventerreinen waar leegstand is.

stimuleren van de regionale economie en het leidt ook

van een andere schaal zijn. Het feit dat ons land

tot hogere omzetten voor de betrokken ondernemers.

grotendeels door mensenhanden is geschapen en dat

Nieuwe landgoederen

Zo is er het voorbeeld van de boer die op zijn akker een

een overweldigende natuur ontbreekt, is geen vrijbrief

VOCUS ontwikkelt samen met Praedium nieuwe

speciaal plaatselijk graan verbouwt, dat vermalen wordt

slordig om te gaan met het landelijk gebied. Tussen

landgoederen. Wat behelst een landgoedontwikkeling?

door een plaatselijke molen, waarna een plaatselijke

gemeentelijke overheden bestaat te weinig coördinatie

Een agrarisch bedrijf besluit de activiteit te beëindigen

brouwerij er regionaal bier van brouwt. Het bier vindt

om gezamenlijke grensoverschrijdende waarden te

of te verplaatsen. Vaak is sprake van een aanpalend

gretig aftrek, de molen blijft behouden en het graan gaat

waarborgen. Het lijkt ‘ieder voor zich’.

of belendend natuurgebied. Door het agrarisch

niet verloren. We geloven in oorspronkelijkheid. Door

gebied te transformeren tot natuur, wordt de

weer verbanden te leggen kunnen kleinschalige nieuwe

Regie terugpakken

natuurwaarde versterkt en kunnen in sommige gevallen

markten ontstaan die grote betekenis hebben voor de

VOCUS is van mening dat de centrale overheid,

verbindingszones worden gemaakt, soms onderdeel

culturele gelaagdheid van ons land.

I-3 Visie landelijk gebied