12-13 > Test: Wat voor eter ben jij? 8-9 > Smaaklessen met Pierre Wind
19 > Moeilijke eters
5 > Tien scheten per dag is gezond • 10 >Giga groentes komen uit Engeland • 22 > Feest in je broodtrommel
September 2016
Kidsweek & het Voedingscentrum Voor je ligt een wel heel speciale krant! Deze Kidsweek gaat helemaal over eten en is gemaakt samen met het Voedingscentrum. Dat is een organisatie die informatie geeft over gezond, lekker, veilig en bewust eten. Veel plezier ermee!
weetje Slimme truc
In de meeste restaurants krijg je een piepklein beetje groente en een grote lap vlees geserveerd. Koks denken dat hun klanten dat zo willen. Maar wat blijkt uit een test? Scheppen koks twee keer zoveel groente op, dan eten gasten een grotere portie. Gezonder en lekkerder! En nog steeds dik tevreden klanten.
mop
Twee eieren liggen in een pan met kokend water. De één zegt: ‘Wat is het hier heet, hè?’ Antwoordt de ander: ‘Daar word je hard van!’
Alles over eten HH
Eten doe je elke dag. Gelukkig maar, want van voedsel krijg je energie die je goed kunt gebruiken om te leren op school, te spelen, te sporten, te groeien en zelfs om te slapen. Maar er is zoveel meer over te vertellen. Welke weg legt een hap af in je lichaam? En welke reis maakt het over de wereld voordat het op je bord belandt? Wat is nou eigenlijk
gezond of ongezond? Je leest alles over voedingsstoffen die ervoor zorgen dat je sterk wordt en fit blijft. Maar ook over het eten waar sporters dol op zijn en hoe je dierentuindieren nou echt verwent. Bovendien vind je in deze krant heerlijke recepten voor tussendoortjes en lekkere lunches. (W)Eet smakelijk!
2 Jij en eten Verzinnen jouw ouders altijd wat je eet? Dat is niet overal zo! Doris eet bijvoorbeeld geen vlees meer en Mert en Hassan kweken in hun schooltuin de groentes voor thuis.
‘Hakken en harken’ Elke woensdag zijn Mert (11) en Hassan (11) aan het planten, zaaien of poten. Ze zijn dan net als de rest van groep 8 van de Flevoparkschool in Amsterdam hard aan het werk in hun schooltuintje. Wat het leukst aan het tuinwerk is? ‘Oogsten!’ roepen de jongens in koor. Maar voor je kunt oogsten, moet er gewerkt worden. Juf Veeru roept naar de klas: ‘Hakken en harken maar! Al het onkruid moet weg.’ Hassan legt uit dat het oppassen geblazen is. ‘Als je niet weet waar je planten staan, trek je er per ongeluk een verkeerde uit. Dat gebeurde mij met m’n ui…’ Na het wieden gaat de klas verder met het planten van bloemen. Terwijl Hassan een ingewikkelde knol de grond induwt, zegt zijn buurvrouw dat meisjes beter zijn in tuinieren.
Mert
Hassan
‘Echt niet!’ roept hij terug. ‘Die willen hun handen niet vies maken en zijn bang voor spinnen!’
Proeven Mert wijst tevreden aan wat er allemaal in zijn tuin groeit: ‘Aardappel, zonnebloem, mais, lente-uien, munt, paprika, venkel, tuinbonen. Ik heb al sla geoogst, heel lekker.’ Hassan steekt zijn neus in een bosje munt: ‘Mmm, ruikt heerlijk! Daar zijn mijn ouders blij mee, kunnen ze lekker thee zetten.’ Mert vertelt dat venkelblaadjes zo grappig smaken: ‘Een beetje naar drop.’ Dat vindt hij het leukste aan zijn eigen schooltuin: oogsten en proeven. Mert: ‘Ik had nog nooit radijsjes gegeten. Die uit mijn tuin waren heel pittig, daar houd ik van.’
‘ Ik mis het gewoon niet’ Doris (13) uit Amsterdam eet al vier jaar geen vlees. ‘Als je één dag vegetarisch eet, merk je dat bijna niet. Dan is twee dagen ook niet moeilijk. En zo ga je dan gewoon door.’ ‘Bijna vier jaar geleden zei ik tijdens het avondeten tegen mijn ouders dat ik vegetariër werd’, vertelt Doris. ‘Ik hield niet zo van vlees. En ik vond het zielig voor de dieren. Veel vlees eten is ook best slecht voor het milieu.’ Haar ouders vonden het goed. Maar ze maakten zich wel zorgen of ze genoeg ijzer en eiwitten binnen zou krijgen. ‘Ik eet nu vleesvervangers,’ legt Doris uit. ‘Maar niet in allemaal zitten de goede voedingsstoffen. Sommige burgers zijn gewoon kaas met paneermeel. Lekker, maar die
zijn minder goed dan tofu bijvoorbeeld.’ Samen met haar ouders verzint Doris wat er elke week op het menu staat. Een salade met bonen en noten of pasta met tonijn. ’Mijn ouders eten nu ook twee keer per week vegetarisch.’
Filmpje Moeilijk vond Doris het niet om te stoppen met vlees eten. Maar haar hele familie zal niet snel vegetariër worden. Doris: ‘Mijn broertje houdt erg van vlees. Het maakt hem niet uit dat het zielig is. We hebben samen een filmpje van de Beestieboys gezien, dat ze een koe gingen volgen die geslacht werd. Dat vond ik heel heftig. Eigenlijk zou iedereen moeten weten hoe dat gaat.’
Kunstig eten 3
De Mona Lisa van Leonardo da Vinci is een superberoemd schilderij. Veel mensen vinden de vrouw op het kunstwerk de mooiste van de wereld. Dankzij kunstenaar Alon Zaid is ze nu ook echt om op te vreten. Hij maakte haar na van groente! bsr agency
Deze steile groene berg kom je niet snel in de natuur tegen. Maar wel in je fruitmand. De Schotse kunstenaar David Gilliver stelt zijn twee centimeter hoge poppetjes graag voor een grote uitdaging. Zoals het beklimmen van een sappige kiwi. bsr agency
Deze aardappels liggen lekker te bakken. Niet in de pan, maar in de zon! De Duitse Peter Pink gebruikt graag groente om zijn kunstwerken mee te maken. Zodra je een zonnebril op een aardappel zet, zie je een persoon tevoorschijn komen, vindt hij. HH
4 Waar komt eten vandaan?
De wereldreis van ons eten
Zomerse aardbeien Zoete, verse, sappige aardbeien zijn zo heerlijk, dat je ze het hele jaar wel wilt eten. Dat kan, maar alleen in de zomer groeien ze buiten in ons eigen land. In het voor- en najaar komen Nederlandse aardbeien uit een kas. De rest van het jaar komen ze met een vrachtwagen uit Spanje, of vliegen ze over uit IsraĂŤl en Egypte.
Het eten dat in onze supermarkten ligt, heeft er soms een wereldreis opzitten. Aardbeien komen uit Spanje, uien uit Chili en appels uit Nieuw-Zeeland. Best gek, want in Nederland groeit ook veel groente en fruit. En al die lange reizen, zijn niet echt goed voor het milieu. Weet jij eigenlijk waar jouw eten vandaan komt?
Spanje Exotische uien Een ui kan heel goed in Nederlandse grond groeien. Zo goed, dat we er veel meer hebben dan we op kunnen. Daarom verkopen boeren ieder jaar een miljard uien aan het buitenland. Dat zijn bijna tweeduizend uien per minuut! En toch liggen er in de Nederlandse supermarkten uien die gekweekt worden aan de andere kant van de wereld. Bijvoorbeeld zoete uien uit Chili.
ZuidAfrika Chili
NieuwZeeland Sinaasappels uit warme landen Ons land is te koud voor sinaasappelbomen. Maar een lekker sappige sinaasappel willen we niet missen, dus halen we sinaasappels een groot deel van het jaar uit Spanje en Marokko. Als het ook daar te koud is, komen de oranje vruchten helemaal uit Zuid-Afrika en Zuid-Amerika.
Hollandse appels
In ons appelland groeien 365 miljoen kilo appels per jaar. Dat is gemiddeld een miljoen kilo per dag! De helft eten we zelf op, de andere helft gaat naar supermarkten in het buitenland. Na de oogst kunnen ze bijna een jaar bewaard worden in koelhuizen. Toch liggen er in onze winkels ook heel veel buitenlandse appels, bijvoorbeeld uit Chili, Frankrijk en Nieuw-Zeeland. Door een ander klimaat groeien daar andere soorten appels en in andere periodes.
Duurzaam eten
Opdrachtje
Benieuwd waar het groente en fruit in jouw supermarkt vandaan komt? Ga naar de winkel en neem dit boodschappenlijstje mee:
1. Een ananas. Waar komt die vandaan? 2. Een zoete aardappel. Kun je er een vinden die in Nederland gekweekt is? 3. Een kiwi. Worden die ook in Europa gekweekt?
Groente en fruit uit andere landen maken een lange reis met boot, vrachtwagen of vliegtuig. Daardoor zijn ze soms duurder. Vooral het vervoer per vliegtuig is slecht voor het milieu, want dat kost veel brandstof. Groente en fruit dat in Nederland is gekweekt maar uit een kas komt, is ook minder duurzaam. Het kost in de winter namelijk veel energie om de kassen warm en licht te maken. Wil je duurzaam eten? Kies dan voor groente en fruit dat buiten groeit in ons eigen land. ANP, Dreamstime, iStock
De weg van het eten 5
Over eten en scheten Eten geeft je energie. Maar hoe haalt je lichaam die energie dan uit een appel of boterham? Daar zorgt je spijsvertering voor. Die begint in je mond en eindigt in de wc-pot. Als je eten ziet of ruikt, kan het water je in de mond lopen. Dat komt door je speekselklieren, die extra speeksel maken om je eten mee te vermengen. Hier start de vertering.
Je dunne darm is wel zes meter lang (zo hoog als een huis!) en ligt als een gekronkelde slang in je buik. Terwijl de voedselbrij uit je maag die lange weg aflegt, neemt je darmwand alle voedingsstoffen zoals suikers, aminozuren (eiwitbrokjes), vitamines en mineralen op. Je bloed vervoert de voedingsstoffen naar de rest van je lichaam.
Alles wat je lichaam niet kan gebruiken, komt terecht in je dikke darm. Hier wordt water en zout uit de brij gehaald. Wat overblijft is een dikke prut: poep.
Zodra je slikt, komt het mengsel van eten en spuug in je slokdarm terecht. Die vervoert het prutje naar je maag door knijpbewegingen te maken.
Je
Het bovenste gedeelte van je maag, vermengt je eten met maagsap. Het maagzuur dat daarin zit, breekt het eten in heel kleine stukjes af en doodt bacteriën. Het onderste stuk van je maag kneedt alles goed door elkaar tot een vloeibare brij.
endeldarm bewaart de poep tot er genoeg is en je hersenen een seintje krijgen dat je naar de wc moet.
‘Tien scheten per dag is gezond’ Kun je aan je poep zien of je gezond eet? ‘Aan je poep kun je een beetje zien hoe het van binnen gaat. Het is niet goed als je aan je poep kunt zien wat je gisteren gegeten hebt. Zitten er bijvoorbeeld hele maiskorrels in, dan kauw je niet goed. Het is belangrijk dat je je eten zo klein mogelijk maalt. Dan kunnen je darmen de voedingsstoffen zo goed mogelijk opnemen.’
anders, maar het moet wel bruin zijn en niet ineens zwart of wit. Dat poep stinkt is normaal, maar het is niet normaal dat anderen niet meer naar de wc durven als jij net bent geweest. Als je poep anders is dan normaal, kan dat aan je eten liggen. Maar het kan ook zijn dat er iets met je darmen aan de hand is.’
Is het goed om scheten te laten? Hoe ziet gezonde poep eruit? ‘Gezonde poep ziet er uit als een mooi Nienke Tode-Gottenbos is darmflorakundige worstje. Het moet niet te dik zijn, maar ook en schreef het boek De Poepdokter. Ze niet te dun. De kleur bruin is iedere keer
weet alles over spijsvertering en poep.
‘Zeker, veel gezonder dan ze op te houden. Iedereen laat scheten, normaal ongeveer tien tot vijftien per dag. Wat voor scheten je laat, hangt soms ook af van je eten.’
HH en iStock
6 De Schijf van Vijf
Een bord vol bouwstoff We eten om energie te krijgen. Maar ook om te groeien, sterk te worden én om gezond te blijven. Daarom is het beter om niet alles waar je zin in hebt, zomaar in je mond stoppen. Je hebt voeding nodig die vol vitamines, mineralen, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels zit. Bouwstoffen dus. Hoe kies je het best?
Kiezen wat gezond én lekker voor je is, hoeft niet ingewikkeld te zijn. Om dat te laten zien heeft het Voedingscentrum een hulpje gemaakt: de Schijf van Vijf. Op deze grote plaat staat wat je allemaal nodig hebt. Als je iedere dag genoeg uit elk vak eet, krijg je alle voedingstoffen binnen die je nodig hebt.
dranken
Schrijf het op
nd eet? Knap en fijn! Maar je Denk jij dat je heel afwisselend en gezo udt. Succes! weet het pas zeker als je het een keer bijho
Kruis aan: vandaag heb ik gegeten: Melk of yoghurt Ei Kaas Vlees Vis Noten (bv pindakaas of notenpasta zonder zout of suiker) Fruit Groente Margarine of olie Volkoren pasta, zilvervliesrijst of aardappels Bruine of volkoren boterhammen Water of thee zonder suiker
Hoeveel:
Niet uit de Schijf van Vijf: (denk aan: witte boterhammen, koekjes, frisdrank, hagelslag, jam, chips, ijs, chocola, pizza, worst voor op brood) ekruist? Goed bezig! En Heb jij elk vakje van de Schijf van Vijf aang ? Minder dan drie? Lukt het jou hoeveel dingen staan er in het invulvak om het invulvak een dag leeg te houden?
brood, graanproducten en aardappelen Geen vlees, wat wel? Dit is een goed weekmenu als je geen vlees eet: een dag vis, twee dagen peulvruchten, twee dagen een portie noten en drie of vier eieren. Een goede vleesvervanger bevat eitwit, ijzer, vitamine B1 en B12 en niet te veel zout. Ook peulvruchten, tahoe, tempé, ei en noten zijn goede vervangers.
7
ffen
Een tafel vol Wat kan er allemaal met de Schijf van Vijf? Kijk maar eens goed naar deze tafel. Alles wat hier op staat, mag je op een dag eten. Meer tips, menu’s en informatie over de Schijf van Vijf vind je op www.voedingscentrum.nl/ schijfvanvijf. Je kunt er opzoeken welke hoeveelheden bij jouw leeftijd passen. Of lezen over wat er niet in de Schijf van Vijf past.
groente en fruit
smeer- en bereidingsvetten
zuivel, noten, vis, peulvruchten, vlees en ei Wat hoort er niet bij? Weet jij nu alles van de Schijf van Vijf? Welke maaltijd hoort er dan niet in thuis? • Bruine boterham met kaas • Bietjessalade met appel • Yoghurt met muesli • Ontbijtkoek met boter
Tips! De Schijf van Vijf hoef je niet uit je hoofd te leren. Maar deze tips zijn wél heel handig om te onthouden: 1. Groente en fruit zijn top! Als snack tussendoor en bij de lunch of ’s avonds bij je avondeten. 2. Stop in elke maaltijd bruin of volkorenbrood, volkoren pasta, zilvervliesrijst of aardappels. Je lijf is extra blij met de vezels die hier in zitten. 3. Elke dag vlees eten is niet nodig. Wissel af met vis, noten, bruine bonen, linzen, kikkererwten of eieren. En vergeet de melk en yoghurt niet. 4. Vet heb je nodig! Tenminste, de goede vetten uit olijfolie of margarine. 5. Drink genoeg! Geen limo’s en sapjes, maar water of thee zonder suiker.
Waar vind je snoep, koek en frisdrank in de Schijf van Vijf? Simpel: ze staan er niet in. Al die zoetigheden zijn namelijk niet gezond. Dat wil niet zeggen dat je nooit meer snoep mag. Onthoud dit: iets te snacken of snoepen mag, maar niet te veel en niet te vaak. Kies elke dag maximaal drie tot vijf keer iets kleins buiten de Schijf van Vijf. Iets kleins is bijvoorbeeld een koekje, stukje chocolade, zoet beleg of een lepel ketchup. Ook kun je drie keer per week iets groters kiezen buiten de Schijf van Vijf, zoals een stuk taart, een zakje chips of een glas frisdrank.
Illustraties: Voedingscentrum en StudioTjonge
Antwoord: De ontbijtkoek. Heel lekker, maar helaas zit er ook veel suiker in. Dat past niet in de schijf. Wel kun je zo’n plak koek heel af en toe als tussendoortje nemen.
8 Smaaklessen
‘Proeven is gewoon kicken!’ Niemand die zo enthousiast kan vertellen over eten, proeven en verschillende smaken als Pierre Wind. Vandaar dat de topkok jaren geleden Smaaklessen verzon. Lessen op school waarin een kok, of je eigen juf of meester je van alles leert over eten en proeven. ‘Iedereen moet verplicht voedingslessen krijgen op school’, vindt Pierre. ‘Sommige kinderen weten het verschil niet tussen een komkommer en een courgette. Dat is heel erg.’
Net zoals hij het heel erg vindt dat sommigen niet weten dat overgewicht en een ziekte als diabetes met voeding te maken hebben. Of in wat voor soort sap de meeste vitamine C zit. Sterker nog, dat kinderen niet weten wat vitamine C ís. Daarom verzon hij lessen vol proefjes om in de klas te doen. Een paar van die proefjes vind je op deze pagina. ‘Bij elke vraag die ik beantwoord, komt er weer een nieuwe op. Er is zóveel te vertellen!’ roept Pierre enthousiast.
Pierre: "Ik word helemaal gek als ik mooie koffie of chocola ruik. Of een goede tomatensoep, dan wil ik er wel een bad in nemen! Of als je een schilletje van een citroen kneust, alsof ik in een citroenbos loop. Ik smeer er zelfs vaak mijn nek mee in, zodat ik naar frisse citroen ruik, zo lekker vind ik dat." Vies bestaat niet
Zintuigproefjes: Doe de proefpersoon een blinddoek om, zodat hij niks ziet. Laat een opengesneden ui ruiken. En laat een eetlepel geraspte chocola proeven. En? Pierre: ‘Wedden dat jouw proefpersoon niet weet wat-ie eet? Zo belangrijk zijn je neus en ogen om te kunnen proeven.’ Laat iemand een lepel vanillesuiker proeven terwijl hij zijn neus goed dichtknijpt.
Proeven is onderzoeken. Dat doe je niet alleen met je mond. Je doet het met zes zintuigen: Horen: Hoe klinkt een tomaat als je hem doorsnijdt? Kijken: Is een tomaat groen? Dan is hij nog niet rijp. Voelen: Een tomaat is rond. Voel maar of-ie perfect glad is. Ruiken: Een tomaat ruikt niet echt. Maar haal je dat groene dingetje eraf, dan wel! Proeven: In je mond. Bijt in je hapje en laat het 15 seconde door je hele mond gaan. Dan komt er heel veel smaak vrij. Daarna kun je het doorslikken of uitspugen. Emotie: Als je lekker zit te eten en er gaat ineens iemand over zijn nek, dan smaakt je eten minder. Als je verliefd bent, smaakt een tomaat lekkerder dan als je ruzie hebt.
Pierre: 'Van mij moet iedereen plechtig deze eed afleggen: "Ik beloof dat ik nooit meer zal zeggen ik lust het niet, zonder eerst geproefd te hebben."'
Pierre: ‘Hij zal denken dat het gewone suiker is. Vanille kun je namelijk alleen maar ruiken!’
9
Test het uit! Wat: Er bestaan twee soorten aardappels: bloemig en vastkokend. Patatjes worden niet gemaakt van de bloemige soort, dan zou de boel uit elkaar vallen. Hoe weet je nou of een aardappel bloemig of vastkokend is als je wilt gaan bakken?
’
Hoe? Snijd je aardappel doormidden. Wrijf als een malloot de twee helften tegen elkaar tot je er mesjogge van wordt. Dat duurt zo’n 30 seconden. Wat is er gebeurd? Pierre: ‘Heeft jouw aardappel een witte schuimrand gekregen? Dan heb je een bloemige te pakken! In deze aardappel zit veel zetmeel waardoor-ie uit elkaar valt. Handig voor in een stamppot. Wist je dat ze dat aardappelzetmeel ook gebruiken om behangplaksel van te maken?
Vier vragen aan Pierre 1
Wat moet iedereen een keer proeven?
Rettich, paprika (die is namelijk zoet) en broccoli. Ontdek maar dat je deze groente ook rauw kunt eten. Eigenlijk moet je de hele groente-top 10 kennen met bijvoorbeeld: avocado, aubergine, courgette, komkommer. Ik vind het ook zo jammer dat niemand meer koolsoorten herkent. Houd een proeverij in de klas!
2
Hoe proef je?
Er zijn verschillende smaken: zuur, zout, bitter, zoet. Strijk een wattenstaafje vol
zout maar eens over je tong. Daar zitten duizenden smaakpapillen op die de smaak doorgeven aan je hersens. Vergelijk je tong maar met een postbode. Als die zijn werk niet goed kan doen, krijg jij gekke post. Een voorbeeld? Proef maar iets terwijl je je tong helemaal droog veegt met een servet. Nou?
3
Zijn er nog meer smaken?
Zeker, hartig bijvoorbeeld, dat noem je umami. Bloemkool smaakt zo, en sojasaus. Het is een soort smaakversterker. Ik vind dat er nog meer smaken zijn, zoals zeepsmaak.
Iedereen heeft wel eens per ongeluk zeep in zijn mond gehad! Maar rozemarijn, tijm en koriander smaken ook naar zeep. Een beetje daarvan is wel lekker, als je maar niet een hele tak in je mond stopt. En kicken joh, er is nóg een smaak! Zoals water smaakt. Of spinazie, vlees, of postelein. IJzer! Dat heeft een soort bloedsmaak.’
4
Waarom moet je alles proeven?
Als je iemand niet kent, ga je ook eerst kennis maken. Hoe weet je bijvoorbeeld dat je met het zoontje van Ronaldo voetbalt, als je niks tegen hem zegt? Hetzelfde geldt voor eten. Door te proeven, geeft een tomaat zich bloot.
Wil jij ook smaaklessen op school? Kijk dan op www.smaaklessen.nl voor meer informatie. En speciaal voor deze krant verzon Pierre Wind nog meer proefjes die je kunt vinden op www.voedingscentrum.nl/kidsweek
10 Bijzonder eten!
Vierkante meloenen Ze kosten wel driehonderd euro en je kunt ze niet eens eten. Maar bijzonder zijn ze wel, deze vierkante watermeloenen. Ze komen uit Japan, waar de vierkante vruchten een populair cadeau zijn. Om ze te maken, worden watermeloenen in een vierkante doos gezet, zodat ze tegen de wanden aan groeien. Het vierkante fruit is zo duur, omdat ze vijf keer per dag gedraaid moeten worden, zodat alle kanten even mooi zijn. Maar hoe geinig ook, de blokken zijn niet lekker. De meloenen zijn namelijk te klein om rijp te kunnen worden.
iStock
De grootste groenten ter wereld De grootste ui, aardappel, biet, pastinaak en bloemkool ter wereld hebben één ding gemeen: ze zijn allemaal gekweekt door de Brit Peter Glazebrook. Dat hij zulke enorme groente verbouwt, is geen toeval. Hij heeft namelijk ontdekt welke voedingsstoffen groente nodig hebben om zo groot te worden. En dus lukt het hem telkens weer om de records te breken. Of hij de enorme groenten ook allemaal zelf opeet, is niet bekend. Hij kan in ieder geval veel mensen uitnodigen, als hij een wortel van 4,8 kilo in de pan hakt.
Boerderij op zee ANP
Er staan heel veel boerderijen in Nederland, maar sinds kort is er één die wel heel bijzonder is. De Noordzeeboerderij staat namelijk midden in zee, tien kilometer van de kust van Texel. Op deze boerderij wordt een heel
bijzondere groente gekweekt: zeewier. En dat groeit natuurlijk in zee, aan lange lijnen onder water. Zeewier is heel gezond en lekker in sushi, salades en soepen. In welk gerecht zou jij wel wat zeewier willen proeven?
Een lekker hapje luis Denk je dat je nog nooit een luis gegeten hebt? Wedden van wel? Je hebt vast wel eens een roze koek gegeten. Om die zo’n mooie kleur te geven, is kleurstof nodig. En die wordt gemaakt van schildluizen, die leven op cactussen in Zuid-Amerika. Daar worden ze met de hand van de cactussen gehaald, verzameld en vermalen tot rood poeder. Vies? Nee hoor, het zit in heel veel voedsel en je proeft er niets van. Of lust jij soms geen snoep en aardbeienyoghurt? EPA
Dreamstime en iStock
Sportvoer 11
‘Gezond eten is net zo belangrijk als hard trainen’ Al 25 jaar zit Raymon van der Biezen (29) iedere dag op zijn fiets. Op zijn achtste werd hij voor het eerst Nederlands jeugdkampioen BMX. Nu is hij Europees kampioen. Volgens hem kun je alleen topsporter zijn als je gezond eet, dus het komt goed uit dat Raymon alles lekker vindt. Op je vierde begon je met BMX’en. Lustte je toen al alles? ‘Zeker niet! Eten vond ik niet zo belangrijk, ik wilde het liefst de hele dag fietsen. Toch moest ik altijd alles proberen: groentes, rijst, aardappelen, vlees en vis. Snoepen mocht ik niet te veel en frisdrank alleen in het weekend.’
Snoep je nooit? ‘Natuurlijk eet ik weleens een koekje, maar daar heeft mijn lichaam niets aan. Er zitten geen goede voedingsstoffen in. Frisdrank drink ik ook bijna nooit. Het is wel lekker, maar ik weet dat er vaak superveel suiker in zit. Geef mij maar een fruitsmoothie.’
Nu ben je topsporter. Is gezond eten echt zo belangrijk? ‘Bij sporten heb je kracht en energie nodig, dat haal je allemaal uit voeding. Voor een topsporter is gezond eten daarom net zo belangrijk als hard trainen en genoeg slapen. Topsporters moeten ook vaker eten, om de energie te verdelen. Ik lunch bijvoorbeeld twee keer: om twaalf uur en om twee uur.’
Wat eet je tijdens een wedstrijd? ‘Een BMX-wedstrijd duurt soms 3,5 uur. Goed ontbijten is daarbij extra belangrijk. Dat doe ik met havermoutpap met veel fruit, noten en zaden. Tussendoor eet ik een banaan of yoghurt. Na een wedstrijd heb ik echt trek en eet ik een bord met bijvoorbeeld boerenkool of spaghetti, zodat mijn lichaam kan herstellen.’
weetjes Sportvoer voor je lijf Bewegen kost energie en dat krijg je uit eten. Hoe werkt dat? • In pasta, rijst, aardappelen, brood, groente en fruit zitten koolhydraten die je energie geven. • Vis, olijfolie, avocado, noten en zaden leveren goede vetten voor je lijf. • In vlees en vleesvervangers, vis, noten, kwark en eieren zitten veel eiwitten die je spieren nodig hebben om te herstellen na het sporten.
Wist je dat…
Ontbijt als een Wereldkampioen
Water
Benieuwd wat Dafne Schippers eet voordat ze de atletiekbaan op gaat? Op haar blog www.dafnelikes.com verzamelt ze recepten. Wat denk je van een heerlijke omelet of een klein Afrikaans pannenkoekje? Niet alleen goed voer voor een wereldkampioen op de 200 meter sprint!
… je kunt zien dat je te weinig gedronken hebt als je plas donkergeel is? … je eigenlijk al te weinig gedronken hebt als je dorst krijgt? Als je sport, word je warm. Om niet oververhit te raken, verdampt je lijf extra vocht: zweet! Daarom heb je drinken nodig als je sport, het liefst water. Sportdrankjes juist niet, die zitten bomvol calorieën. Wist je dat je wel één liter vocht per uur kunt verliezen tijdens een goed potje sporten?
SCS, DJBMX en iStock
12 Test
Wat voor eter ben j 1. Hèhè. Eindelijk thuis uit school. Honger! Ik… a. .…smeer eerst een boterham tegen de honger. Als die op is, neem ik nog een koekje bij de thee. Kan ik er weer even tegen aan. b. … ren meteen naar de snoeptrommel om er een lolly en twee dropsleutels uit te grissen. Mmm… c. … neem een handje ongezouten noten. Lekker en gezond. Na het sporten kan ik dan nog een banaan eten. Daar krijg ik precies genoeg energie van.
4. ‘Ik heb een pooooootje met vet, al op de taaaaafel gezet…’ Leuk! De avondvierdaagse. Om tijdens het lopen genoeg energie te hebben, heb jij wat te eten bij je. Wat? a. Wat mijn moeder in mijn rugtas heeft gestopt. Ik hoop op een appel en wat te snoepen! b. Een zak snoep en een flesje frisdrank. c. Een flesje water en een banaan.
2. Op mijn boterhammen smeer ik het liefste: a. Kaas, of pindakaas, of ham, jam, of... Eigenlijk kies ik altijd wat anders. b. Chocopasta, hagelslag of jam. Da’s gewoon het lekkerst. c. 30+ kaas met daarop een blaadje sla en plakjes komkommer. Mijn vaste recept. 3. Je moeder stuurt je naar de supermarkt om ontbijt voor zondagochtend te kopen. Jij komt thuis met… a. Bananen, melk, eieren, kaas, appelstroop en brood en natuurlijk croissants. Het is toch weekend? b. Zo’n pak cornflakes waar een grote plaat van die nieuwe Disney-film op staat. Geen idee hoe het smaakt, maar die doos vind ik het mooist. c. Havermout, appels en melk. Mmm, kaneel over warme appeltjes in de pap, dat vind ik altijd zo’n heerlijk én gezond ontbijt!
superfoodie
snoepkont
13
n jij?
Eten. Je doet het elke dag. Maar wat stop jij nou het liefst in je mond? Fruit? Snoep? Of gewoon alles wat er voor je neus staat? Doe de test en ontdek of jij een snoepkont, bewuste kiezer of een superfoodie bent.
5. Hoera! Je oma is jarig. Ze zet altijd haar hele tafel vol eten voor haar gasten. Wat schep jij op jouw bordje? a. Een stukje taart, dat hoort bij een verjaardag! b. Ik neem alles! Het is feest, dus ik proef van alles tot ik er misselijk van ben. c. Wat komkommertjes en radijsjes. Heerlijke snoepgroente! 6. a. b. c.
Dorst! Ik drink: Een glas light frisdrank. Een pakje sap. Water.
7. Je hebt net een sportwedstrijd gespeeld en zit nu met je team in de kantine van je club. Wat bestel jij? a. Ranja en een dropsleutel. Vaste prik. b. Zo’n flesje sportdrank en een bakje patat. Dat heb ik wel verdiend. c. Alleen water. Ik heb zelf een appel en een boterham bij me. 8. Als er tijdens een film lekkere dingen op tafel staan, maar ik zit nog vol van het avondeten, dan… a. … graai ik toch iets lekkers. Past er heus nog wel bij. b. … let ik niet eens meer op de film. Mmmm, alles even proeven hoor. c. … neem ik niks. Ik heb toch geen honger?
bewuste kiezer
uitslag Meestal a: Bewuste kiezer
Meestal b: Snoepkont
Meestal c: Superfoodie
Jij bent een bewuste kiezer. Je weet wat je lekker vindt, maar weet ook dat niet alles gezond is. Maar oeh, wat is het moeilijk om niet altijd toe te geven aan je snoepdrang. Die lekkere drankjes of snoepjes die overal worden verkocht, natúúrlijk heb je daar zin in. Gelukkig weet jij heel goed dat je snoepen en gezond eten het best kunt afwisselen. Als je gezond ontbijt en luncht, kun je best af en toe een koekje snoepen.
Jij bent een echte snoepkont. Taart, chips, pizza, je kunt jou er midden in de nacht voor wakker maken. Snoepen is gewoon het lekkerst! Maar snoepkontje, weet je dat gezonde dingen óók heel lekker zijn? Wat dacht je van aardbeien, nootjes, of snoeptomaatjes? Daarin zit geen suiker of vet, maar wel de goede voedingsstoffen die je nodig hebt om fit en gezond te worden. Beheers jezelf wat vaker en kies voor iets gezonds als je trek hebt!
Een echte superfoodie zit er in jou. Jij weet álles van gezond eten. Maar vooral ben je op de hoogte van wat er niet gezond is. Snoep? Chips? Die rotzooi komt er bij jou niet in. Jij eet alleen waar je fit en sterk van wordt. Super goed dat je precies weet wat de gezondste keuze is en dat je daar ook altijd voor kiest. Maar ben je niet veel te streng voor jezelf? Op een feestje mag je best een stukje taart eten. Met af en toe snoepen is niet zo veel mis, zo lang je het maar niet elke dag doet. Illustraties: Flos Vingerhoets
14 Overal verleidingen tips Uit het onderzoek kwamen nog meer slimme tips om niet in verleiding te komen: • Vraag je ouders om minder snacks te kopen. • Eet geen snoep vlak voor het eten. • Als je zin hebt in snoep, neem dan eerst een appel of een boterham, dan vergeet je het vast weer. • Vraag je ouders om het snoep hoog en uit zicht op te bergen, want dan denk je er niet aan.
Wie niet sterk is, moet slim zijn! Overal om je heen zie je snoepjes, chips en andere snacks. Iedereen weet wel dat die dingen niet gezond zijn, maar hoe ga je met al die verleidingen om? Dat weet professor in de psychologie Denise de Ridder. Zij deed er onderzoek naar onder kinderen uit de hele wereld.
De Ridder: "Als je van deze dingen een gewoonte maakt, dan kost het geen inspanning om je er aan te houden." Wat zijn verleidingen?
De Ridder ontdekte dat de meeste kinderen heel goed weten wat gezond is en wat niet. Maar ook dat ze zelf heel goed oplossingen kunnen verzinnen om niet te veel ongezonde dingen te snoepen en snacken. ‘Je moet niet eten als je met andere dingen bezig bent, zei een jongen tegen mij,’ vertelt de professor. ‘Dat is een goede tip. Zit je achter je computer met chips naast je, dan is die zak zo op. Zonder dat je ervan geniet.’
Slim plan De meeste mensen denken dat ze sterk moeten zijn en nee moeten zeggen tegen zichzelf. 'Ik zeg liever: Wie niet sterk is moet slim zijn', zegt
De Ridder. 'Als je oog in oog met snoep en koek staat dat je niet wilt eten, maak je het jezelf alleen maar moeilijk.’ Daarom moet je eerder bedenken hoe je het gaat aanpakken. ‘Je moet voorkomen dat je nee moet zeggen. Verzin samen met je ouders een slim plan om dat aan te pakken.’
Denise de Ridder schreef over haar onderzoek het boek Fluitend door de chocoladefabriek. Daarin staan slimme strategieën voor ouders zodat ze niet alles hoeven te verbieden. En kinderen hoeven niet de hele dag te zeuren om snoep. Wel zo gezellig!
Je kunt wel bedenken dat je alleen maar gezond wilt eten, maar makkelijk wordt het je niet gemaakt. Overal zie je snackachtige dingen. In de sportkantine, in de supermarkt, in andere winkels. Snacks zijn meestal goedkoop, je hoeft het niet meer klaar te maken en ze zijn onderweg op te eten. Maar eigenlijk zijn bijna alle snacks te vet,te zout, te zoet en er zitten te veel calorieën in. De Ridder: ‘Je wordt niet snel dik van een gewone maaltijd, maar juist wel van ongezonde tussendoortjes.’ Illustraties: Flos Vingerhoets. Beeld: HH
15
Puzzelen Heb jij ook moestuintjes gespaard? Met een beetje groene vingers en wat geluk heb je er de hele zomer van kunnen smullen. Of houd jij het liever bij puzzelen?
Appels en peren Normaal gesproken kun je appels niet met peren vergelijken, maar in deze puzzel wel! Kijk goed naar de patroontjes en zoek zo de appels en peren in paren bij elkaar. Welke appel houd je over?
Zontomaatjes Tomaten zijn er in steeds meer kleuren, maar zo bont heb jij ze vast nog niet gezien! Geef alle tomaten de juiste kleur. Zorg er wel voor dat alle zes kleuren maar ĂŠĂŠn keer per rij, kolom en vak van zes vakjes voorkomen!
Moeswoorden Streep alle woorden in het tuintje weg. Letters mogen meerdere keren gebruikt worden. De overgebleven letters vormen samen een spreekwoord.
O S C H O F F E L N L H E N I B E
N E T T O P M O I N A N E L A I N
G P N L A A R Z E N E T O S Z E S
E N E I E O R G D N N C I A Z B R
D T N U G T E S O A C L N E R L E
I O M E L R C B L O I I I U N O K
aardappels aubergine basilicum bietjes blaadjes bladluizen bloemen bloemkool boerenkool boon broccoli erwten gaas groeien
E M A B Z H E P R C P R C E N E N
R A N M O I R B U S V O T A O M I
T A A E Z E U M U N L C I L Z E U
E T N R V O R L I A E J T S E N T
handschoenen insecten invriezen laarzen lenteui mieren nestje ompotten ongedierte oogsten paprika peterselie peul prei
I E E E D A O E D S E J D A A L B
N P D R D A K G N A L S N I U T M
S R O W E U P I S K L E N T E U I
S E J T E I B P R T O B G A A S E
E I L E S R E T E P E O O O D E R
T U I N B O N E N L A N L O V N E
E L O O K M E O L B S P I N N E N
regen rucola schoffel sla sperziebonen spinazie spinnen tomaat tuinbonen tuinkers tuinslang verplanten vogels zon
Zoek de tien verschillen
Puzzels: Jacqueline Ancona
De antwoorden van de puzzels vind je op www.voedingscentrum.nl/kidsweek
16 Kennistest
De grote eetquiz Eten is lekker, maar weet je ook hoe het groeit, hoe gezond het is of hoe je het klaarmaakt? Doe deze eetquiz en test je kennis.
3. Waaraan is geen suiker toegevoegd? a. Vla b. Paprika chips c. Ketchup d. Krokante muesli e. Biefstuk 4. Van welk fruit zijn dit verschillende soorten: Elstar, Pink Lady, Golden Delicious en Granny Smith? a. Banaan b. Peer c. Appel
1. Welke van deze groentes groeit onder de grond? a. Aubergine b. Komkommer c. Wortel
5. Welk voedingsmiddel kan nooit bederven? a. Ketchup b. Honing c. Mosterd
2. Wat is de naam van deze groentes? Vul in: courgette, asperge, boerenkool, radijs, prei
6. Insecten staan hier niet zo vaak op het menu, maar in Mexico smullen ze er van. Welk diertje eten ze daar graag? a. Sprinkhanen b. Lieveheersbeestje c. Mieren
a ..................................... b .....................................
c .....................................
d .....................................
e .....................................
7. Welk tussendoortje kun je beter niet te vaak eten? a. Gekleurde patatjes: reepjes komkommer, paprika en wortel b. Fruitig ijsje: zelfgemaakt ijs van aardbei en yoghurt c. Pittig chipje: chips met een dipsaus van mayo en curry 8. Erwtensoep is een typisch Nederlands gerecht dat veel gegeten wordt in de winter. Wat is een andere naam voor erwtensoep? a. Snot b. Snert c. Smurrie
12. In een appelflap zitten 361 calorieën. Hoe lang moet je fietsen om die te verbranden? a. 10 minuten b. 30 minuten c. 70 minuten 11. Welke snack krijg je als je mais poft? a. Pretzel b. Chips c. Popcorn
HH en Dreamstime
1. c 2. a – radijs, b – asperge, c – courgette, d – prei, e – boerenkool 3. e Alleen aan biefstuk is geen suiker toegevoegd. Vla, paprika chips, ketchup en krokante muesli zijn allemaal producten die in een fabriek worden gemaakt. Om ze lekker te laten smaken is suiker toegevoegd. Suiker maakt producten langer houdbaar en zoeter zodat mensen ze lekkerder vinden. Teveel suiker is natuurlijk niet gezond. 4. c 5. b 6. a 7. c In chipjes met saus zitten veel vetten en suikers en weinig goede voedingsstoffen. Daarom zijn rauwkost en ijs van fruit en yoghurt een gezondere keuze voor een tussendoortje. 8. b 9. c 10. b 11. c 12. c
10. Hoe heet deze vrucht die vol zit met eetbare pitjes? a. Pitjesappel b. Granaatappel c. Sinaasappel 9. Hoeveel suikerklontjes zitten er in een limonadeglas met 150 ml appelsap a. 0 b. 2 c. 4
antwoorden
17
18 Cupcakekampioen
‘Leer het recept uit je hoofd!’ Als je een keer gaat snoepen, geniet dan echt van iets bijzonders. Neem geen kleffe supermarktcake, maar ga voor de allerlekkerste zelfgebakken cupcake. Wie anders dan CupcakeCup kampioen Carmen kan je daar de beste baktips voor geven? Al sinds ze vijf is, staat Carmen wekelijks in de keuken om te bakken. ‘Ik begon met koekjes maken, dat leerde ik van mijn oma. Daarna bakte ik veel biscuittaarten, toen kwamen de cupcakes en nu bak ik alles door elkaar.’ Niet alle baksels eet ze zelf op. ‘Als er bezoek op zondag komt, dan deel ik graag cake of koekjes uit,’ legt Carmen uit.
YouTube Carmen vond het fantastisch dat ze vorig jaar meedeed aan de CupcakeCup. ‘Ik heb zoveel geleerd! Ik leerde van de koks om mooie marsepeinen jurkjes te
Carmen (13) Meest trots op:
de citroenspiraal die
ze maken met een speciale moest namaken tijdens de Cupcakecup reliëfplaat. En ze lieten ons geweldige smaakcombinaties Lekkerste cupcake: proeven.’ Volgens Carmen is ze Koekkruimel cupcake. zo’n goede bakker geworden door te experimenteren, te proeven en te oefenen. ‘Ik zocht alles op YouTube op. Hoe je een taart decoreert, hoe je van marsepein roosjes boetseert. Overal zijn wel filmpjes van.’ Een tip Gouden voor beginnende bakkers tips: van heeft ze ook: ‘Oefen goed • Onthoud dat je en leer het recept voor nodig alles 200 gram cupcakes uit je hoofd!’ gt zo’n hebt. Een ei wee t zijn Wat dat recept is? 50 gram, dus da Dat zie je hieronder. er altijd vier. ag Onthouden dus! Zorg dat je besl
•
goed luchtig is.
Carmens recept voor naturel cupcakes Ingrediënten:
200 gram roomboter 200 gram suiker 4 eieren 200 gram zelfrijzend bakmeel
Ook nodig:
Bakvormpjes voor cupcakes Mixer Mengkom
Hoe bak je? • Verwarm de oven voor. Elke oven is anders. Een heteluchtoven moet op 180 of 190 graden. • Meng alles met de mixer, op de volgorde zoals de ingrediënten in het lijstje staan. Soms is het goed om even te wachten tussen de eieren en het zelfrijzend bakmeel. Als je het meel er te snel bij gooit, zakken je cakejes later in. • Mix tot het beslag er wit uitziet. • Vul de vormpjes voor driekwart. • Stop de cakejes in de warme oven en bak ongeveer 20 minuten. • Haal de cakejes eruit als ze gaar zijn. Als je met je vinger in het midden drukt, moet het cakeje terugveren. Als je een deuk maakt, is het nog niet goed. • Laat de cakejes afkoelen voordat je gaat decoreren. • Versier! Bijvoorbeeld met een laagje glazuur. Of een dun plakje marsepein.
De onderste laag maak je van chocoladebeslag (halveer je zelfrijzend bakmeel en vervang door cacaopoeder) Voor de rest maak je naturel beslag waa r je stukjes van kletskoppen en stroopkoeken doorheen roert.
Beste smaakcombinatie:
kokos, witte chocola, hazelnoot.
Moeilijkste van cupcakes bakken:
een poppetje van marsepein boetseren.
Dieren 19 Het zijn knagers, snoeperds, peuzelaars en verslinders. Van muis tot olifant, álle dieren zijn dol op eten. In de natuur zijn ze de hele dag op zoek naar lekkere hapjes. Maar hoe scharrelen ijsberen, gorilla’s en anderen in de dierentuin hun voedsel bij elkaar?
Bananen? Doe mij maar noten!
Moeilijke eters Net als bij mensen, zijn er ook dieren die heel kieskeurig zijn. Neem de okapi, een bosgiraffe uit Congo. Die heeft snel last van z’n darmen. Voor Diergaarde Blijdorp was het een grote zoektocht naar eten waar het beest dol op is, én geen buikpijn van krijgt! Wat blijkt? Het snoeiafval van potrozen is precies het hapje waar de okapi blij van wordt. Onbespoten, van de beste kwaliteit, voor echte fijnproevers. Ook de giraffen zijn er dol op. Door hun voer in een ruif te stoppen met kleine gaatjes, moeten de langnekken goed gymnastieken met hun tong om het eten eruit te krijgen. Net als in het wild.
Wat eten apen meestal? Denk jij bananen? Mis! Ze eten vooral bladeren! ‘In bananen zit te veel suiker voor de gorilla’s’, legt Constance Alderlieste van Diergaarde Blijdorp uit. ‘Daar worden ze te dik van.’ Naast bladvoedsel staat ook veel groente op het apenmenu. De verzorgers in Blijdorp zorgen dat de mensapen veel moeite moeten doen voor ze hun hapjes te pakken hebben. Net als in de natuur. Voor de twintigste verjaardag van Bokito dit jaar, pakten de verzorgers zijn traktatie dan ook goed in. De zilverrug kreeg een jutezak met walnoten. Zijn lievelingshapje!
Vreetzak!
Olifanten zijn veelvraten. Dit is het menu dat een mannetje elke dag in Blijdorp opgediend krijgt:
Drie maanden niet eten De ijsberentweeling Sizzel en Todz vierde vorig jaar hun eerste verjaardag met een heerlijke ijstaart vol bevroren haring, wortel, andijvie, hondenbrokken en roosvicee. Heerlijk én leuk om mee te spelen. Weet je dat ze ook nog steeds bij hun moeder melk drinken? Die ijsbeermoeders zijn echte bikkels. Als ze drachtig zijn, sluiten ze zichzelf drie maanden op in een hol en… eten al die tijd niet! Ook niet als ze kleintjes krijgen. Constance: ‘Na die tijd zijn de moeders sterk vermagerd. Een ijsbeer moet dus voordat ze gaat rusten zoveel mogelijk vet hebben. Daarom eten ze graag vette haring en makreel.’ Waar maak je mams blij mee als ze eindelijk uit haar winterrust komt? Constance: ‘Een likje levertraan, die we op de stenen van het verblijf smeren.’
• 100 liter water (als het heel warm is zelfs wel 300 liter) • 3 kilo olifantenbrokken • mineralen en kalk • 18 kilo hooi • 25 kilo kuilgras • wilgentakken • 4 kilo wortel • 2 kilo appel • soms wat andijvie Ga daar maar eens boodschappen voor doen! iStock
20 Wie eet wat?
Wat eet de rest van de wereld?
Fotograaf Peter Menzel bezocht met zijn vrouw Faith D’Aluisio maar liefst 29 landen om te zien wat mensen er eten. Hij zette families op de foto met alle boodschappen die ze in een week eten. Dat leverde indrukwekkende plaatjes op.
Koeweit De familie Al Haggan woont met hun twee bediendes in Koeweit. De kinderen Rayyan, Hamad, Fatema en Dana eten graag hun familierecept: kip biryani met basmati rijst.
Menzel noemde het fotoproject Hungry Planet (Hongerige Planeet), en hij maakte er een boek van. Wat bijzonder aan de foto’s is, is dat je meteen kunt zien hoeveel de eetgewoontes van mensen verschillen. Niet iedereen kan evenveel betalen voor zijn eten. En ook de manier van
Nederland De vaders Alex en Niels en hun tweeling James en Emily wonen in Den Haag. Er staat een heleboel op hun tafel wat je wel typisch Nederlands kunt noemen. Wat dacht je van al die boterhammen, pakken melk en kaas? Zie je dat op de andere foto’s ook staan? En waarin verschilt dat van jouw tafel thuis denk je?
koken verschilt overal. Nog een groot verschil dat je kunt zoeken op de foto’s: waar eten ze het meeste kant-en-klaareten uit de supermarkt? En waar maken ze alles zelf klaar? Als je alle voedingsmiddelen voor een week zo bij elkaar zet, word je je bewuster van wat je allemaal eet.
21
Ecuador Aardappelsoep met kool is het favoriete recept van de familie Ayme uit Tingo in Ecuador. Het gezin bestaat uit moeder Ermelinda, vader Orlando en hun acht kinderen. Een dochter staat niet op de foto. Want zij woont bij haar opa en oma om hen te helpen. Hier wordt gekookt op houtvuur, en het eten wordt bewaard door het te drogen. En waar zouden ze hun boodschappen doen denk je?
Verenigde Staten De lievelingsgerechten van de familie Revis uit North Carolina in de Verenigde Staten zijn spaghetti, aardappels en sesamkip. Wat vooral opvalt is hoe fel gekleurd alle verpakkingen uit de supermarkt zijn.
HH
22 De keuken in Moeder Alja: ‘Het moeilijkst was het om het kaaszeil van de boterhammenboot rechtop te laten staan. De truc? Er zit een plukje krulsla tussen verstopt!’
Knutselen met eten Vaak is het een verrassing wat er in Sientjes (11) broodtrommel zit op donderdag. Geen gewone boterham met kaas in ieder geval. Wat wel? Een boterhammenboot met kaaszeil. Een omeletbloem. Of een knakworstenmonster! Moeder Alja maakt prachtige kunstwerken van Sientjes lunch. Het maken van een bento box, een lunch met groentes, rijst, vlees en vis, is een Japanse traditie. Sientje: ‘Het is eigenlijk een lunchtrommel vol grapjes en gezonde dingen.’ Hoe haar ouders ooit op het idee kwamen om op donderdag een bijzondere lunch mee naar school te nemen, weet Sientje niet meer. ‘Maar we konden het wel goed gebruiken om ze dingen te laten eten die ze eerst niet zo lekker vonden’, verklapt haar moeder. ‘O ja,’ vult Sientje aan, ‘ik vond eerst radijsjes niet zo fantastisch. Maar als bloemetje vind ik ze wel lekker. Ik eet er meer groente door.’ Haar klasgenoten komen graag de lunchtrommels bewonderen. Maar proeven mogen ze niet vaak. ‘Alleen dingen die ik echt niet lekker vind, geef ik weg’, zegt Sientje. Om al
die mooie gerechten te kunnen maken, hebben ze thuis leuke spulletjes verzameld. Om wortels tot kronkelende wokkels te snijden bijvoorbeeld. Maar er zijn meer trucjes. Sientje: ‘Mijn vader maakt heel dunne omeletjes en daar vouwt hij een bloem van. Of hij snijdt een vormpje uit de boterham en daar bakt hij een eitje in.’ Wat is de mooiste box die ze ooit mee kreeg? Sientje: ‘Allemaal eigenlijk! O ja! De knakworstmonsters vond ik heel leuk. Die hadden een grappig open mondje. En ze waren heel lekker!’
Radijsbloemen Radijsbloemen zien er geweldig uit én zijn simpel om te maken. Sientje legt uit hoe je dat doet: • Maak meerdere sneetjes in de radijs. Kijk uit dat je hem niet doorsnijdt. • Leg de radijs een tijdje in koud water. Dan gaan de sneetjes helemaal open. Het mooist worden ze als je ze zo een nachtje in de koelkast laat staan.’
Wil jij ook een keer een bento box maken? Dan heeft moeder Alja tips: • Gebruik brood dat uit de vriezer komt, daar kun je goed vormpjes uit snijden. • Doe geen jam of honing op de boterham. Dat trekt erin. Daar wordt je brood slap van. • In een platte brooddoos blijft je kunstwerk het beste klem zitten. Meer tips vind je op Facebook op de pagina Bento Donderdag. En zoek op Instagram op #bentodonderdag voor nog meer lunchkunstwerken!
3 x lekker tussendoor Hartige cupcakes
Om zelf lekkere tussendoortjes, lunches of toetjes te maken hoef je geen keukenprins(es) te zijn. Deze drie lekkere recepten zijn supersimpel én superlekker. Duik de keuken in en verras je familie en vrienden!
Nodig voor 12 cakejes:
6 eieren 4 eetlepels melk 1 paprika 1 bosuitje Een muffinbakvorm 12 papieren cakevormpjes
Fruitpizza Nodig voor 8 pizza’s:
Zo maak je het: Zet de oven aan op 180˚C. Breek je eieren in een mengkom. Doe de melk erbij en klop het mengsel met een garde. Snijd de paprika in kleine blokjes en de bosui in kleine reepjes en doe samen in een kom. Doe de papieren vormpjes in de bakvorm. Vul de bakjes met een lepel van de groente en giet er daarna een beetje eimengsel overheen. Zet de cupcakes in de oven en bak 15 tot 20 minuten tot ze goudbruin zijn.
Een 2 cm dikke schijf watermeloen 10 witte druiven, gewassen 10 aardbeien, gewassen 1 perzik 1 kiwi Handje blauwe bessen, gewassen 1 eetlepel geraspte kokos Zo maak je het: Leg de schijf watermeloen op een platte schaal. Snijd de druiven en aardbeien doormidden. Schil de perzik en de kiwi en maak er partjes van. Versier de watermeloen op zo’n manier dat het op een pizza gaat lijken. Tot slot strooi je er kokos overheen en snijd je de fruitpizza in mooie stukken.
Deze pizza hoeft niet in de oven!
23
Deze cakejes zijn heel handig om mee te nemen! Wat dacht je van een picknick of schoolreis? Yoghurt ijsjes Nodig voor 6 ijsjes:
300 gram magere Turkse of Griekse yoghurt 1 eetlepel honing 100 gram gewassen aardbeien 50 gram gewassen frambozen 6 kartonnen bekertjes 6 ijsstokjes Zo maak je het: Doe de yoghurt in een kom en roer de honing erdoor. Snij de frambozen en aardbeien klein en prak ze daarna door elkaar. Laat er nog een paar stukjes in zitten. Schep de fruitprut in de yoghurt en roer een beetje door. Doe je mengsel in de bekertjes en zet in de vriezer. Na een uur steek je de ijsstokjes erin. Na nog drie uur vriezen zijn je ijsjes klaar!
Tip! Zet de bekertjes een paar seconde in warm water. Draai aan het stokje zodat je ijsjes makkelijk loskomen.
Deze recepten komen uit het kookboek De kleine keukenhulp van het Voedingscentrum. Bestel 'm voor € 12,95 op www.voedingscentrum.nl/webshop
24 Moppen Sprookjesraadsel
Kletseieren
Eierraadsel
Welk sprookjesfiguur gaat graag naar de bakker?
Twee eieren komen elkaar op straat tegen. Vraagt de één aan de ander: ‘Hoe gaat het? Zijn jouw kinderen goed terechtgekomen?’ Antwoordt de ander: ‘Eentje is advocaat geworden en de ander uitsmijter.’
Waar wonen de meeste eieren?
Antwoord: Broodkapje. Wat is groen en drijft? Antwoord: Andrijvie. Wat is groen en zwaait op en neer?
Antwoord: Op een eiland.
Groene raadsels
Bij de dokter
Melk halen Jantje moet van zijn moeder naar de supermarkt om een pak halfvolle melk te halen. In de winkel vraagt Jantje aan een medewerker: ‘Verkoopt u ook halfvolle melk?’ Medewerker: ‘Nee, alleen maar volle melk.’ Antwoordt Jantje: ‘O, dat geeft niet hoor, dan haal ik wel de helft eruit.’
Een ei en een tomaat zitten in de wachtkamer van de dokter. Vraagt het ei aan de tomaat: ‘Zo, zonnebrand vergeten?’
Antwoord: Spruitenwissers. Wat is groen en heel moe? Antwoord: Een krop slaap.
Puree
Wat is groen en vliegt van de berg af?
Er zit een aardappel op de stoep. Een andere aardappel loopt naar hem toe en vraagt: ‘Waarom ben je zo verdrietig?’ Antwoordt de verdrietige aardappel: ‘Mijn vader zit in de puree!’
Antwoord: Een skiwi.
Dapper oranje Wat is oranje en heel dapper? Antwoord: Een wortheldje.
colofon De Kidsweek krant 'Alles over eten' is tot stand gekomen in opdracht van het Voedingscentrum in samenwerking met Uitgeverij Young & Connected BV, uitgever van Kidsweek en 7Days.
Redactie: Marrit Schuddebeurs, Liesbeth Vijfvinkel
Young & Connected: Budi Goudsmit,
Vormgeving: Anita Tjong (StudioTjonge)
Martine Karsten, Joris van Roemburg
Beeldredactie: Sandra Geeve
Meer informatie op www.voedingscentrum.nl/
Drukkerij: Rodi Media
ikganaarschool.
Voedingscentrum: Els van Gurp, Janoeke Pauw,
Druk- en zetfouten voorbehouden. De inhoud van deze
Kitty van Wijk
krant is auteursrechtelijk beschermd.