Voka opent Talentcenter in Mechelen

Voka start met het allereerste Talentcenter van Vlaanderen. De primeur is voor Technopolis in Mechelen. In een Talentcenter kunnen leerlingen van 12 tot 14 jaar taal- en rekentesten en technische proeven uitvoeren. Om zo een studiekeuze te maken die nog beter bij hun talenten en interesses liggen. “Elk jaar veranderen 18.000 leerlingen in Vlaanderen van studierichting. Omdat de studiekeuze niet goed aansluit bij hun talenten en interesses. Daar willen we verandering in brengen”, zegt Tom Laveren van Voka Mechelen-Kempen.

AUTEUR: RUBEN NOLLET

FOTOGRAFIE: KAREL DUERNICKX

Technopolis bruist. Tientallen uitbundige schoolkinderen rennen door het ‘doe­centrum’ voor wetenschap en technologie in Mechelen, verwonderd door wat ze daar zien. Een toestel waarmee je een tornado simuleert. Een apparaat dat de golvende krachten weergeeft die inwerken op hangbruggen. Magnetische deeltjes die je kan doen dansen. Zoveel om te ontdekken en uit te proberen. Voka kon geen betere locatie vinden als eerste Talentcenter.

“Het Talentcenter is een initiatief van Voka dat jongeren wil ondersteunen en begeleiden bij hun zoektocht naar de juiste studierichting”, vertelt Julie Beysens, senior adviseur onderwijs bij Voka. “We zijn ervan overtuigd dat we op die manier twee kwesties kunnen helpen aanpakken die maatschappelijk heel belangrijk zijn. Om te beginnen is er het probleem van de acute krapte op de arbeidsmarkt, die vandaag groter is dan ooit. Bij de VDAB tellen ze nu al 207 knelpuntberoepen, vaak technische profielen. Met het Talentcenter willen we het onderwijs beter afstemmen op die noden van de arbeidsmarkt.”

De tweede kwestie is daar nauw mee verbonden en heeft alles te maken met ons onderwijs: het beruchte watervalsysteem. Leerlingen beginnen in een richting die niet bij hen past en moeten de volgende jaren schakelen voor ze iets vinden dat hen wel ligt. In het beste geval, want vaak leidt het vooral tot demotivatie en schoolmoeheid. Met name TSO en BSO zijn daar het slachtoffer van, ook al omdat ouders het foute vooroordeel hebben dat die technische richtingen minderwaardig zijn.

“Nochtans weten we dat ze ook uitstekende perspectieven bieden naar de arbeidsmarkt en ook naar hoger onderwijs”, zegt prof. dr. Wouter Duyck, hoogleraar psychologie aan UGent en vice­voorzitter van NVAO, de NederlandsVlaamse accreditatie­organisatie die toeziet op de kwaliteit van universiteiten en hogescholen. “Het is absurd dat elk jaar 18.000 kinderen vaststellen dat ze een foute keuze gemaakt hebben en niet op hun plaats zitten. Dat zijn elk jaar 18.000 drama’s. En we doen te weinig om hen te helpen. In het beste geval wat foldertjes of infodagen, maar geen wetenschappelijke instrumenten op maat van de leerlingen, afgestemd op wat ze zelf kunnen of graag doen.”

Menukaart

Dat is precies waar het Talentcenter een mouw aan wil passen. Het idee, afkomstig uit Graz in Oostenrijk, is in wezen eenvoudig: leerlingen van de eerste graad secundair voeren allerlei testen en proeven uit, die een beeld geven van hun competenties en interesses. Op basis van dat zogenaamde Talentenrapport kunnen de jongeren samen met hun ouders beter geïnformeerd kiezen. Beysens: “In het rapport geven we meteen ook alle mogelijke studierichtingen mee die aansluiten op de resultaten. Dat net gooien we zo breed mogelijk, dus niet alleen ASO maar ook TSO, BSO en KSO. We kijken vanuit de talenten en interesses van de leerling, en we bieden de ouders en de omgeving een bredere blik dan wat ze al kennen zodat ze de beste keuze kunnen maken. Wat houden die andere richtingen precies in? Wat zijn de mogelijkheden achteraf? Kunnen ze daarmee doorstromen naar de arbeidsmarkt of naar hoger onderwijs?

Zo hopen we te vermijden dat ze puur uit automatisme ASO kiezen ‘om zo hoog mogelijk te beginnen’. Het positieve advies toont wat het best past, en dat kan evengoed TSO, BSO of KSO zijn.”

Daar is ook grote nood aan, bevestigt Duyck: “Het onderwijslandschap is de laatste decennia heel sterk veranderd, met verschillende hervormingen. Het is soms hallucinant hoe ouders nauwelijks op de hoogte zijn van het bestaande aanbod in hun regio. Zelfs leraren basisonderwijs hebben er vaak geen beeld van. In dat perspectief moet je het Talentcenter zien. We willen de menukaart van het onderwijs aanschouwelijk maken, zonder daarom te raken aan de keuzevrijheid van de ouders en de leerlingen. Het is geen selectietest die zegt wat leerlingen precies moeten gaan studeren of welk beroep ze moeten kiezen.”

VR-game

De reden waarom Voka UGent mee aan boord haalde als partner is dat het project absoluut wetenschappelijk onderbouwd moest zijn. Een jaar of tien geleden hadden prof. dr. Duyck en zijn team al iets gelijkaardigs ontwikkeld voor het hoger onderwijs – het studiekeuzeinstrument SIMON, dat later mee leidde tot de Columbusproef van de Vlaamse regering. Het lag dan ook voor de hand om hetzelfde te doen voor het leerplichtonderwijs. Duyck: “We hebben een module ontwikkeld waarin we leerlingen ondersteunen om zelf hun studiekeuze te exploreren. We bepalen op basis van wetenschappelijke literatuur hun interesseprofiel en tonen tegelijk welke studierichtingen in de eerste en tweede graad daarbij aansluiten. Zo hopen we dat sommige leerlingen op 12 of 14 jaar al zullen ontdekken dat bijvoorbeeld een TSO­richting als Industriële wetenschappen veel beter bij hun interesses en competenties past en dat ze niet per se een ASO­richting hoeven te doen.”

Laptops van Vanroey.be

ICT­dienstverlener Vanroey.be uit Turnhout sponsorde de laptops van het Talentcenter. CEO Pat Van Roey: “Wij vinden het belangrijk om doordacht deel uit te maken van de samenleving waarin we actief zijn. We engageren ons graag voor dit project.”

Doctoranda Merel Dutry en prof. Nicolas Dirix hebben in het team van Duyck een heel diverse batterij testen uitgewerkt. Ze bestaat uit acht onderdelen waarmee de leerlingen anderhalf tot twee uur zoet mee zullen zijn. Voor kinderen van die leeftijd is dat ook het hoogst haalbare. Het gaat enerzijds om de gekende cognitieve testen, die de vaardigheden op het vlak van lezen en rekenen nagaan. Maar er zitten ook verrassende proeven in. Eén daarvan is zelfs een unicum in Europa. Duyck: “We gebruiken een VRgame waarbij de leerlingen een kraan besturen om lading in een container te zetten en te schikken. Dat gaat dus over technisch inzicht. We stelden vast dat we in de hele wetenschappelijke literatuur geen enkele test vonden met als uitgangspunt dat TSO­leerlingen er beter op zullen scoren dan andere. Met die game brengen we ook weer dat positieve verhaal over techniek.” De resultaten van al die testen worden vervolgens via een algoritme verwerkt tot een advies en een overzicht van de opties.

Langetermijnvisie

Kinderen sneller hun plaats laten ontdekken op school moet het Vlaamse onderwijs weer opkrikken. De laatste jaren zijn we namelijk snel aan het wegglijden op de internationale ranglijsten. Dat heeft gevolgen op alle vlakken, stelt Duyck: “De cognitieve basisvaardigheden, goed kunnen lezen en schrijven, zijn cruciaal, zowel voor persoonlijke als economische ontwikkeling. Ze leiden tot meer welzijn en geluk, verkleinen de kans op depressie, maken je economisch onafhankelijk. Onderwijseconomisch onderzoek wijst bovendien uit dat er een rechtstreeks verband bestaat met het bnp van een land. Ik vind het dan ook bijzonder dat Voka de langetermijnvisie heeft om te investeren in een project als de Talentcenters. Als zoveel kinderen een verkeerde studiekeuze maken, zorgt dat voor een enorme onderbenutting van het potentieel dat later op de arbeidsmarkt komt. En dat drukt op de productiviteit van onze bedrijven.” ■

De troeven van Technopolis

Het allereerste Talentcenter komt in Technopolis in Mechelen. Het speelse ontdekkingscentrum rond wetenschap en technologie was onmiddellijk gewonnen voor het idee. “Ze waren snel heel enthousiast om mee in het project te stappen en promoten het nu ook mee”, vertelt Myriam Heeremans, directeur ondernemerschap en levenslang leren bij Voka Mechelen­Kempen. “Het grote voordeel is dat de kinderen hier niet alleen hun testen kunnen doen. Tussendoor kunnen ze ook een uurtje rondlopen en dingen in de praktijk zien en beleven. Op die manier halen we de testing ook uit de klasomgeving. Technopolis stelt twee lokalen ter beschikking in De Makerij en de STEK­toren.” Een deel van de testen zal op laptops gebeuren, een deel zullen praktische proeven zijn waarbij kinderen hun motorische vaardigheden en hand­oogcoördinatie testen. Hier in Technopolis wordt het meer dan enkel een test. Het zal ook een beleving zijn.” De start is voor na de Paasvakantie. Al meer dan 20 scholen ­ goed voor 63 klassen ­ uit Mechelen en omgeving toonden interesse om met hun leerlingen het Talentcenter te bezoeken. “Dit gaat een grote meerwaarde zijn voor alle jongeren die niet meteen hun weg vinden in het enorme aanbod van studierichtingen.”