2019-09-VL-Voka Tribune

VOKA

6 Spraakmaker

TRIBUNE

Een uitgave van Voka vzw | Jaargang 12 - september 2019 | Afgiftekantoor Gent X - Erkenningsnummer P708123

Q3 / 2019

Voka-voorzitter Wouter De Geest over uitdagingen voor Vlaanderen 18 Jonge toekomstmakers

Digi-ondernemers inspireren 35 Internationale politiek

Prof. David Criekemans: “Er is slecht op de winkel gelet.”

DURVEN DOORBREKEN!

Vlaanderen naar het koppeloton van de wereld

LAND ROVER FLEET & BUSINESS

NO HEADLINE REQUIRED

VANAF € 589/MAAND* Eén blik op de Range Rover Velar en u bent verkocht. Met zijn futuristisch design valt hij overal op. Binnen staat alles in het teken van uw comfort. Zo biedt hij u de aangename rijbeleving die u verwacht van een hoogstaande bedrijfswagen. Woorden schieten te kort om het Range Rover Velar gevoel te beschrijven. Ga hem dus zelf bekijken of testrijden bij een Land Rover verdeler in uw buurt. landrover.be

5,8-8,3 L/100 KM – CO2: 152-189 G/KM (NEDC) Milieu-informatie [KB 19/03/04]: landrover.be. Geef voorrang aan veiligheid. Getoond model uitgerust met opties. * Financiële Renting met aankoopoptie van 20% op een duurtijd van 60 maanden op Range Rover Velar D180. Catalogusprijs van de wagen € 48.388,43 (BTW Excl.), voorschot van € 7.135,67 (BTW Excl.), Fleet korting inbegrepen. Aanbod geldig tot 30/09/19, enkel bestemd voor professionele doeleinden. Onder voorbehoud van aanvaarding van uw dossier door Jaguar Land Rover Financial Services, handelsnaam van FCA Bank, Belgisch filiaal van FCA Bank S.p.A., verhuurder, Jules Cockxstraat 8-10, 1160 Oudergem met als maatschappelijke zetel Corso Agnelli 200, 10135 Torino - Italië. RPR: Brussel. KBO: 0699.630.712. Adverteerder : Jaguar Land Rover Belux S.A., Generaal Lemanstraat 47, 2018 Antwerpen. Gelieve met uw Land Rover dealer contact te nemen om meer te weten.

BINNENKOMER

VOKA.BE

Durven doorbreken!

We staan voor grote uitdagingen in Vlaanderen en de wereld. Maar met genoeg durf en de juiste ambities kunnen we tot belangrijke doorbraken komen. Dan ligt de weg naar het koppeloton van de wereld open. Jonge toekomstmaker Remco Evenepoel toont hoe het kan. En honderden andere toekomstmakers, jonge ondernemers, volgen zijn voorbeeld. In deze Tribune blikken we vooruit naar de uitdagingen voor de komende legislatuur.

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 3

DURVEN DOORBREKEN INHOUD

Inhoud

Q3/2019

18 DIGITALISERING Jonge toekomstmakers timmeren aan digitale transformatie 16 INTERVIEW Topeconoom Peter Praet (ex-ECB) over een mogelijke recessie

20 ANALYSE Leo Neels, Itinera, over de stand van het land

58 POLITCI OP BEDRIJFSSTAGE Meer dan negentig politici doen mee

REGULARS 3 BINNENKOMER 23 ACTUA 58 PROSIT 60 AGENDA 62 UITSMIJTER Voka Tribune is een magazine van Voka, Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 154 – 158, 1000 Brussel Tel. 02 229 81 11, Fax 02 229 81 00, info@voka.be, www.voka.be | Redactiecoördinator Sandy Panis - Redactie Kasper Demol, Katrien Stragier, Zoë Vandekerckhove | Verantwoordelijke uitgever Hans Maertens, i.o.v. Voka vzw Burgemeester Callewaertlaan 6, 8810 Lichtervelde | Advertenties Chris Lens Tel. 0475 856 232, chris.lens@voka.be | Grafische Vormgeving Martinique Salomons | Druk INNI group

4 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

WELK TOEKOM PROJECT KIEZEN WE? HOE KUNNEN WE MEE MET DE TRANSFORMATIES?

MST-

VOKA.BE

FOCUS

VLAANDEREN 2024 6 VLAANDEREN NAAR HET KOPPELOTON Voka-voorzitter Wouter De Geest over uitdagingen voor Vlaanderen 10 POLITIEKE PARADOXEN VAN NU Politiek filosofe Tinneke Beeckman: “Achter de angst schuilt veel ambitie.”

12 WAT JONGE ONDERNEMERS VERWACHTEN Drie toekomstmakers durven springen, en verwachten dat ook van politici

DOSSIER

DOORBRAKEN VOOR VLAANDEREN 26 DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

Ondernemers gaan volop voor duurzaamheid: ontdek hoe, met onder meer Alain De Laet (Delirium Tremens) en John Kinnen (Ecoworks).

38 INVESTEREN IN DE TOEKOMST We hebben te weinig geïnvesteerd in mobiliteit, onderwijs, zorg.

Ontdek hoe we dat recht kunnen zetten met onder meer prof. Lieven Annemans en Sophie Dutordoir (NMBS).

50 DE TOEKOMST WERKT Om onze verzorgingsstaat betaalbaar te houden moet iedereen aan het werk. Rika Coppens (Accent Jobs) en Hilda Martens (UHasselt) hebben daar frisse ideeën over.

EN VERDER 32 BOLTON DUURZAME NETWERKPRINTER 34 NIKO GAAT VOOR CHARTER DUURZAAM ONDERNEMEN 43 MONDOMIO ONDERNEMERSCHAP OP SCHOOL 56 JOBROAD NIEUWKOMERS AAN HET WERK 35 INTERVIEW PROFESSOR INTERNATIONALE POLITIEK CRIEKEMANS 46 REPORTAGE DUAAL LEREN IN HET HOGER ONDERWIJS

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 5

DURVEN DOORBREKEN SPRAAKMAKER

Wouter De Geest, voorzitter van Voka

“SAMEN NAAR HET KOPPELOTON VAN EUROPA EN DE WERELD” “Er is heel wat potentieel in Vlaanderen, maar we benutten het niet genoeg omdat we niet durven springen.” Dat zegt Voka-voorzitter Wouter De Geest. Voor de nieuwe Vlaamse regering ziet hij heel wat werven om dat potentieel tot volle bloei te brengen en Vlaanderen in het Europese koppeloton te krijgen, zelfs in dat van de wereld. “Ik kijk uit naar de realisaties van de nieuwe regeringsploeg. Als ondernemingen staan we klaar om onze schouders onder een wervend project te zetten.” Tekst: Sandy Panis – Foto’s: Ben Van den Brempt

6 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Ik hoop dat de nieuwe Vlaamse ploeg zich ook in haar daden zal opstellen als een verbindende durfregering.” WOUTER DE GEEST, VOORZITTER VOKA

e ontmoeten Wouter De Geest, B A SF -t o p m a n e n vo or z it t e r van Voka, in het hoofdkwartier van de chemiereus pal in de Antwerpse haven. Hij komt net terug van een korte vakantie, helemaal klaar om er weer in te vliegen. “Het doet altijd deugd om de pauzeknop even in te drukken”, zo zegt hij. “Als je geniet van de natuur, of voor een prachtig oud gebouw staat, dan plaats je alles in een ander perspectief. Dan ben je vol bewondering voor wat allemaal mogelijk was en is. Oude ideeën verdwijnen, nieuwe komen binnen.” Maar helemaal ‘weg’ was de voorzitter niet. Want hij bleef met argusogen de regeringsonderhandelingen volgen. Wegen op die onderhandelingen en op het regeerakkoord was in zijn eerste jaar als voorzitter van Voka een belangrijke opdracht. Nood aan doorbraken

“We hebben alles gedaan wat we moesten doen. We zijn met onze leden rond de tafel gaan zitten om te luisteren naar wat er bij hen leeft en wat hun noden zijn. We hebben vervolgens met het Voka-kenniscentrum alle uitdagingen en problemen in kaart gebracht, en we hebben becijferde oplossingen naar

voren geschoven. We zijn ons verkiezingsmemorandum in heel Vlaanderen gaan voorstellen, we hebben onze oplossingen toegelicht bij politici, voor en achter de schermen. We hebben onze voorstellen nog versterkt door samen te werken met sectorfederaties en andere werkgeversorganisaties, in het noorden en in het zuiden van het land. We hebben debatten georganiseerd, zowel publiek als in besloten kring.” “Maar ik zal pas écht tevreden zijn als onze voorstellen ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. Ik hoop dat de nieuwe Vlaamse ploeg zich in haar daden zal opstellen als een verbindende durfregering die de lat hoog genoeg legt en die iedereen mee aan boord neemt. We hebben echt nood aan doorbraken. De uitdagingen waar we voor staan zijn niet min: budgettair gezien zitten we zeker federaal met een diepe put, de pensioenfactuur, de krappe arbeidsmarkt, de files, het onderwijs, de internationale handelsbetrekkingen die onder hoogspanning staan, de klimaatproblematiek, het ongenoegen in de samenleving waardoor mensen kiezen voor extremen ... Dergelijke uitdagingen los je niet op met een kaasschaaf, daarvoor zijn fundamentele hervormingen nodig. Daarvoor heb je durf en ambitie nodig en moet je duidelijke keuzes maken.”

“Ik zal pas écht tevreden zijn als onze voorstellen ook daadwerkelijk gerealiseerd worden.”

“De onderhandelaars leggen de lat alleszins hoog. Vlaanderen moet een wereldreferentie worden op het vlak van innovatie, digitale transformatie en technologie. De Vlaamse ondernemingen zijn hier al volop mee bezig en staan klaar om die ambitie mee waar te maken. Ik ben ook blij dat de onderhandelaars de Scandinavische landen als maatstaf voorop stellen. In vele internationale rankings staan zij bovenaan, terwijl wij steeds lager zakken. Er is ook de politieke intentie om de werkzaamheidsgraad in Vlaanderen op te voeren naar 80 procent, een streefdoel dat wij al lang naar voren schuiven. Meer mensen extra aan het werk, waarbij niet alleen gekeken wordt naar de werklozen, maar ook naar de inactieven en de nieuwkomers, daarbij wint iedereen: de betrokkenen zelf, maar ook de ondernemingen en de hele maatschappij.” “Streven naar excellentie in ons onderwijs, met meer aandacht voor leerkrachten en klassenraden, dat is evengoed broodnodig. Tenminste toch als we niet in de PISA-benchmark willen blijven achteruit gaan. Extra investeringen in schoolgebouwen, infrastructuur en innovatie is al even cruciaal. We kunnen niet anders. Ik ben overigens ook heel tevreden dat politici erkennen dat innovatie de sleutel vormt in de oplossing voor de klimaatproblematiek. Wij als ondernemingen zijn daar al jaren mee bezig. Ook met de transitie naar duurzame energie. Op dat vlak is het hoopgevend dat de wil er is om de energiefactuur betaalbaar te houden en daarbij ook de competitiviteit te bewaken. Wij als Voka pleiten al jaren voor een energienorm waarbij we ons voortdurend benchmarken met de buurlanden.” Durf

Voka hanteerde het afgelopen jaar de slogan ‘Durf kiezen. Durf ondernemen.’ Dat komt dus volSEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 7

DURVEN DOORBREKEN SPRAAKMAKER

doende aan bod met wat nu op tafel ligt? “Ik kan alleen maar vaststellen dat sommige ‘heilige huisjes’ sneuvelen. Denk aan de woonbonus, de betonstop, het M-decreet, …. En dat er de politieke intentie is om

kan volgens ons het best via een V laamse jobstimulans voor medewerkers in een lagere loonschaal. Vlaanderen kan hiervoor perfect zijn fiscale autonomie inschakelen. Voorlopig staat dit nog niet

“In onze ondernemingen wordt hard gewerkt aan oplossingen voor de grote transities op het vlak van klimaat, arbeidsmarkt, digitalisering, ...” WOUTER DE GEEST, VOORZITTER VOKA

de eigen structuren onder de loep te nemen en efficiënter te maken. Niet alleen investeren dus, maar ook hervormen en saneren. Als ondernemingen moeten wij dat dagelijks doen: duidelijke keuzes maken, en efficiëntie voorop plaatsen.”Zijn er ook zaken die hij mist in de voornemens van de nieuwe ploeg? “Ja. Bijvoorbeeld, meer mensen aan het werk krijgen 8 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

opgenomen in de teksten. Op vlak van mobiliteit missen we de slimme kilometerheffing. We zijn er nochtans van overtuigd dat dit een doeltreffend middel is om de fileproblematiek te verlichten.” Realisaties

Mogen we zeggen dat we op Vlaams niveau op een goed spoor zitten? “Nog niet. De wil

om te veranderen moet er ook écht zijn, en dat zal maar blijken uit de concrete realisaties. Want goede intenties en aspiraties zonder realisaties zijn waardeloos. Of anders gezegd: een kip wordt niet beoordeeld op haar gekakel, maar op haar eieren. In Vlaanderen hebben we de neiging te veel in de achteruitkijkspiegel te kijken. Vooruit zien we enkel hindernissen. We zeggen dan: ‘We moeten veranderen, MAAR… zo slecht hadden we het toch niet’. Of we verliezen ons in compromissen omdat we niet durven springen. Ik hoop echt dat de nieuwe ploeg het ambitieniveau dat ze laat voelen, ook in de praktijk gaat waarmaken. Wij, ondernemingen in Vlaanderen, willen graag meewerken aan zo’n project.” Ondertussen blijven de onderhandelingen op federaal vlak doorlopen. “Ook daar moeten er doorbraken komen, want op federaal vlak liggen er belangrijke hef bomen. Den k maar aan het wegwerken van

VOKA.BE

het grote overheidstekort, de betaalbaarheid van de pensioenen, de noodza kelijke hervorming van de gezondheidszorg, aan een arbeidsmarktbeleid dat mensen aan het werk zet en aan energiemaatregelen die onze stroom leverbaar, betaalbaar en duurzaam houden.” De kaarten liggen federaal wel een pak moeilijker. “Moeilijk kan ook. Laat één ding wel duidelijk wezen. Wij zullen als ondernemingen nooit een beleid aanvaarden waarin stappen terug in de tijd worden gezet. Wij kunnen geen compromissen aanvaarden over fundamentele hervormingen die noodzakelijk zijn. Daar zullen wij op blijven hameren. In het Duits zeggen we: Steter Tropfen hölt den Stein. Het is de druppel die constant op de steen valt, die hem uiteindelijk doet splijten. Niet de storm.” Transities

Nochtans zijn er de afgelopen maanden toch wel wat stormen geweest: stakingen, de gele hesjes-beweging, de klimaatjongeren, de verkiezingsuitslagen zelf met een duidelijke foertstem. “De kiezer heeft een signaal gegeven dat we niet mogen negeren. Een daarvan is dat hij zich niet genoeg gehoord voelt. Zo ontstaat er een vervreemding van de politiek en gaan mensen zich profileren op bepaalde thema’s. Ik denk dat het voor ons belangrijk is dat we niet meegaan in die stormen maar dat we op onze eigen lijn blijven. Waar wij voor staan, dat is het belang van de ondernemingen, meer welvaart en welzijn in Vlaanderen, zelfs voor zingeving in het persoonlijk leven dankzij werk. In onze bedrijven gebeuren fantastische zaken, en het zijn de mensen die daar werken die dat realiseren. Daar wordt gewerkt aan oplossingen voor de grote transities op het vlak van klimaat, arbeidsmarkt, digita-

regelen die genomen worden.” debatten gevoerd worden en geen presentatiecultuur heerst. Ik wil dat in de toekomst nog versterken. Wat daar beslist wordt door ondernemers, zal Voka uitvoeren. En niet omgekeerd.”

lisering, internationalisering. We moeten die goede voorbeelden meer naar buiten brengen. En we moeten ervoor zorgen dat ondernemingen genoeg zuurstof krijgen om dat ook morgen nog te kunnen doen. Voor ons telt dan ook niet wie er aan de macht is, wel de maat-

Verbinden naar buiten … en naar binnen Voka-voorzitter Wouter De Geest heeft er niet alleen een druk parcours op zitten door de verkiezingen, ook binnen Voka en het werkgeverslandschap heeft hij heel wat werven. We noemen er hier enkele. De leden staan centraal “In alles wat we doen, moeten onze leden centraal staan. Morgen nog meer dan vandaag. Met 18.000 leden bruist ons netwerk. Maar dat mag ons niet zelfgenoegzaam maken. We moeten blijven verifiëren dat wat wij doen relevant en belangrijk is voor onze leden. We denken daarover na in een strategische oefening. Vaststaat dat we in de toekomst heel regelmatig onze leden zullen bevragen over hun prioriteiten. Dit geldt ook voor onze bestuursorganen. Ik ben blij dat daar echte

“In alles wat we doen, moeten onze leden centraal staan.”

Diversiteit versterken “Voka vormt met zijn 18.000 ondernemingen en een veelvoud aan ondernemers en ondernemende mensen een afspiegeling van de maatschappij. Dat moet ook weerspiegeld worden in onze bestuursorganen: man/vrouw, jong/oud, mensen met een migratieachtergrond, … Dat kan nog veel beter, de eerste stappen zijn gezet om dat structureel aan te pakken.” Streven naar excellentie “Als wij aan regeringen vragen om te streven naar excellentie voor Vlaanderen, dan moeten we dat zelf binnen onze organisatie ook doen. Is alles wat we doen top? Nemen wij de lead in het denken, in het noodzakelijk transformeren van processen in de maatschappij die ook belangrijk zijn voor onze leden? Ik denk bijvoorbeeld aan de digitalisering. Zijn we op dat vlak zelf wel goed bezig? En hoe kunnen we onze leden helpen om de digitale omslag te maken?” De Voka-alliantie dynamiseren “We moeten blijven werken aan de versterking van onze alliantie: met dynamische Voka – Kamers van Koophandel lokaal, ondersteund door een per formant Voka-kenniscentrum centraal. En dat in het belang van onze leden. Voor die leden is het ook belangrijk dat we samenwerken met de Vlaamse sectorfederaties en andere werkgeversorganisaties. Met het Vlaams werkgeversplatform, het samenwerkingsplatform van 17 Vlaamse sectororganisaties en Voka, zijn op dat vlak al belangrijke stappen gezet, maar het kan nog beter. En we moeten blijven luisteren en verbinden met andere organisaties: ngo’s, kennisinstellingen, universiteiten, …”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 9

FOCUS VLAANDEREN 2024

Interview

POLITIEK FILOSOFE TINNEKE BEECKMAN:

“DE BANGE, BOZE KIEZER IS EIGENLIJK NET AMBITIEUS” (EN ANDERE PARADOXEN VAN NU)

Gaan we angstige jaren tegemoet? Ja, menen sommigen op basis van de verkiezingsuitslag. Maar politiek filosofe Tinneke Beeckman ziet dat anders. “Er wordt gezegd dat de kiezer bang en boos is. Maar ik vind het net goed dat mensen zeggen: ‘Politici, jullie doen het niet goed genoeg’. Achter die angst gaat wel ambitie schuil.” We leggen haar deze en enkele andere paradoxen van nu voor. Tekst: Katrien Stragier – Foto: Chak López

Paradox 1: We zijn nog nooit zo welvarend geweest, maar toch zijn we bang en boos

Alle statistieken wijzen erop dat we het eigenlijk nog nooit zo goed hebben gehad, maar toch laten we protest horen in het stemhokje. “Het gaat vooral over: gaan mijn kinderen het nog zo goed hebben als ik? En dat is een terechte bekommernis. Het onderwijs is daar een goede indicator voor. Wij zijn in Vlaanderen altijd heel fier geweest op ons onderwijs, dat er mee voor heeft gezorgd dat we zo’n kwantumsprong konden ma10 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

ken. Als er dan berichten komen dat de kwaliteit daarvan daalt, dan genereert dat angst.” We gaan angstige jaren tegemoet? “Achter die angst zit ook een bekommernis. Het is goed dat we cijfers die aantonen dat de leesvaardigheid daalt niet trivialiseren. Ik vind het goed dat mensen zeggen: ‘Dat is niet goed genoeg’. Er zit dus ook wel een ambitie achter die angst en dat is gezond. Dat is een energie waar je iets mee kan doen. Maar die gevoelens worden vaak snel weggezet vanuit de politiek. Wij zijn de redelijke politici, en de anderen zijn irrationeel. Tja, als je zo betuttelend wordt toegesproken, stop je met luisteren.” Paradox 2: We hebben het minste aandacht voor het niveau waar het meeste beleid beslist wordt

Het Europese niveau bepaalt 60 tot 70 procent van het beleid. Toch is daar minder aandacht voor dan het Vlaamse of het federale niveau. “Ja, dat is echt een van de kernproblemen van deze tijd. Het heeft ermee te maken dat politiek heel fysiek is. Michael Ignatieff, politiek filosoof en voormalig kandidaat-premier in Canada, schrijft dat in ‘Fire and ashes’. Je voelt je meer betrokken bij politici die je kan ontmoeten. Europese politici zouden dus meer kunnen rondreizen of een campagne voeren zoals in de VS. Ten tweede is politiek iets heel competitiefs. De kiezer moet op jou stemmen en niet op die ander. Dat maakt deel uit van het spel, maar dat heb je minder Europees, waardoor de aandacht naar het nationale niveau wordt getrokken.” Het zorgt ook wel voor een schimmenspel, waarbij politici dingen beloven waarvan ze weten dat die op Europees niveau geregeld moeten worden.

“Fiscaliteit, afspraken over arbeidsvoorwaarden, … Je zit echt in een internationale competitie. Maar daar wordt heel weinig over gesproken, ook door vakbonden. Ik heb soms het gevoel dat hoe groter de machteloosheid van politici is, hoe harder ze tegen elkaar roepen. Het toppunt in de voorbije campagne was voor mij een televisiedebat tussen Peter De Roover (N-VA) en Kristof Calvo (Groen) over migratie. Allebei deden ze alsof het héél erg belangrijk was wat zij te zeggen hadden, terwijl bijvoorbeeld de buitengrenzen bewaken natuurlijk op het Europese niveau zit.”

“Als je een concept van burgerschap hebt, dan kan je veel van mensen vragen.” Werken die mechanismen niet in de hand dat veel burgers op hun honger blijven zitten?

“Heel erg. Zeker die rivaliteit tussen politici in debatten. Ik denk dat veel burgers denken: waarover gaat dat hier eigenlijk? Als iedereen kan zien dat carrièreplanning van politici belangrijker dreigt te worden dan het verschil dat zij zouden maken in het beleid, dan is er echt wel een groot probleem.” Paradox 3: We stellen feiten in vraag, maar niet politici die duidelijk liegen

Feiten liggen onder vuur, terwijl politici die een loopje nemen met de waarheid – zoals Donald Trump en Boris Johnson – veel aanhang hebben. Hoe valt dat te verklaren? “Vanuit de menswetenschappen is er een beeld opgehangen dat objectiviteit niet bestaat omdat iedereen vanuit een bepaalde context en achtergrond spreekt. En dat heeft Trump met zijn fake news eigenlijk overgenomen. De

liberal media liegen volgens hem allemaal, want ze zijn ‘liberal’. Het gaat dus niet meer over de inhoud, maar over wie iets zegt. Natuurlijk spreekt niemand volledig objectief, maar er zijn nog altijd wel mensen die leugens verkopen. Zoals sommige muziekstukken nu eenmaal vals klinken. Wat Trump en Johnson doen is mensen bevestigen in hun groot gelijk, zonder dat ze nog kritisch naar feiten moeten kijken.” Het is belangrijk wie iets zegt, zegt u. Je merkt daarbij wel dat gevestigde instituties met meer argwaan worden bekeken. “Iedereen die vroeger een positie van autoriteit innam wordt nu wegens die positie gewantrouwd. En wantrouwen ondermijnt een democratie, zoals filosoof Alexis de Tocqueville al in de 19e eeuw beschreef. Want je kan niet alles weten, dus moet je bijvoorbeeld voor cijfers wel op de Nationale Bank vertrouwen.” Mensen mee krijgen wordt de komende jaren cruciaal, want we staan voor grote maatschappelijke uitdagingen. Hoe zorgen we voor genoeg draagvlak? “Mensen zijn héél individualistisch geworden. Terwijl burgerschap vaak iets van jou vraagt dat je als individu niet wil doen. Het individu in mij verlangt bijvoorbeeld naar een groot huis met een zwembad, terwijl de burger in mij weet dat je daar wegens de klimaatverandering beter niet voor kiest. Of dat je zoekt naar energiezuinige technieken in plaats van een leven te leiden dat kosten genereert voor de volgende generatie. Als je wel zo’n concept van burgerschap hebt, dan kan je veel van mensen vragen. Ik denk ook niet dat mensen per definitie niets willen inleveren, maar ze moeten het gevoel hebben dat het een gedeelde inspanning is die iedereen ten goede komt.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 11

FOCUS VLAANDEREN 2024

Toekomstmakers

“GEEF ONS DUIDELIJKE REGELS, MINDER LASTEN EN MEER DURF” Ze zijn jong, en ze willen wat. Marie Van den Broeck, Yasmien Naciri en Bert De Brabandere koesteren de komende vijf jaar grootse plannen met hun ondernemingen en zien oplossingen waar vele anderen hindernissen zien. Al zijn die laatste er wel, zeggen ze. Wat de nieuwe regeringen kunnen doen om het jonge ondernemers zoals hen makkelijker te maken? “Véél”, klinkt het.

Toen haar oma sakkerde over haar krukken, zag Marie Van den Broeck een gat in de markt: opzetstukjes om medisch materiaal functioneler én mooier te maken. Waar bent u als ondernemer mee bezig?

“Iets meer dan twee jaar geleden ben ik met My Add On gestart. Het idee is gegroeid toen mijn oma plots met krukken moest lopen en klaagde dat die dingen altijd vallen. Als student Industrieel Ontwerp ben ik een sleeve beginnen te ontwerpen die bestaande krukken mooier en functioneler maakt: je hebt geen zere handen meer en dankzij een magneet kan je ze aan elkaar klikken zodat ze niet meer vallen. Vorig jaar zijn we voor het eerst echt beginnen te verkopen. Intussen hebben we meer dan 130 verkooppunten en verdelen we in meer dan acht landen.”

“Enkele voorbeelddossiers online hadden ons heel wat tijd kunnen besparen.” Wat zijn de plannen voor de komende vijf jaar?

Marie Van den Broeck (My Add On):

“De krukken van oma: gat in de markt”

12 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Binnenkort fusioneert My Add On met Entusia, dat ondergoed maakt voor mensen met licht urineverlies. Onze producten worden voor 90 procent in dezelfde winkels verkocht. Bovendien willen we allebei af van het grijze en saaie imago dat aan medische producten kleeft. Design is dan ook een prioriteit voor ons. De komende drie jaar zul len we een reeks nieuwe producten op de markt brengen die functioneel zijn maar er ook goed uitzien, onder meer voor mensen met een rolstoel en rollator, maar ook voor wie met middelgroot urineverlies kampt. We zijn volop bezig om deze producten ‘marktklaar’ te maken. We mikken bovendien op grotere deals met andere landen, voornamelijk binnen Europa maar we kijken ook naar Canada, Rusland en India.”

VOKA.BE

Wat kan er vanuit het beleid nog beter voor jonge ondernemers?

“Er is heel wat regelgeving waar je rekening mee moet houden, zeker in de medische sector. Het is normaal dat er regels zijn, maar het is wel niet eenvoudig om uit te zoeken waar je allemaal mee in orde moet zijn. Mocht de overheid enkele voorbeelddossiers online hebben, dan had ons dat alvast heel wat tijd kunnen besparen als startende onderneming.”

Ze is niet in één vakje te vatten, maar als er één woord Yasmien Naciri omschrijft is het wel dit: ondernemend. Waar bent u mee bezig als ondernemer?

“Ik ben oprichter van Fleks, een niet-traditioneel jeugdhuis in Antwerpen dat jongeren stimuleert om een eigen zaak op te starten en te ondernemen in de brede zin van het woord. Intussen hebben wij zo’n 200 jongeren bereikt. Daarnaast ben ik Amana gestart, een organisatie voor ontwikkelingshulp in Marokko. Dankzij onze projecten kunnen kinderen naar school en zetten we mensen aan het werk. Daarbovenop doe ik consultancy, die gaat van strategische communicatie tot HR.” Wat zijn de plannen voor de komende vijf jaar?

“Ik ben een sollicitatie-app en website aan het uitwerken met de focus op bedrijven die openstaan voor inclusie en dus bereid zijn om mensen met bijvoorbeeld een migratieachtergrond of een handicap aan te nemen, zolang ze aan de gevraagde waarden en competenties voldoen. Als ze gaan solliciteren, worden zulke kandidaten vaak afgewezen zonder dat ze goed weten waarom, blijkt uit onderzoek. Daardoor groeit hun wantrouwen tegenover werkgevers. Zo’n app kan daar aan tegemoet komen en de drempel verlagen. Maar het meeste van mijn tijd zal naar mijn bedrijf in Marokko gaan. Het doel daar is onder meer om jongeren landbouwtechnieken aan te leren zodat ze daarna zelf aan de slag kunnen gaan.”

“Structurele oplossingen als het statuut student ondernemer heb je nodig.” Wat kan het beleid beter doen voor jonge ondernemers?

Yasmien Naciri (Fleks, e.a.):

“Wie werk creëert, creëert impact”

“Véél. Ik ben zelf in armoede opgegroeid en toen ik als student bekeek of het interessant was om een onderneming te starten, zag ik dat het financiële plaatje dat helemaal niet is. Vandaar dat ik bij voormalig minister Philippe Muyters ben gaan aankloppen om het statuut van student-ondernemer te ontwikkelen, dat inmiddels bestaat. Zulke structurele oplossingen hebben we nodig. Zo betaal je als starter superveel aan de overheid, terwijl je nog aan het overleven bent. Die lasten moeten lichter. Maar ook de vooroordelen over ondernemers, onder meer bij linkse politici, moeten weg. Ondernemen is niet per definitie tegengesteld aan zorg dragen voor mens en milieu. Integendeel, wie werk creëert, creëert ook impact in de samenleving.” SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 13

FOCUS VLAANDEREN 2024

Waar bent u mee bezig als ondernemer?

“Sinds een drietal jaar sta ik aan het roer van ons familiebedrijf, dat opgericht is in 1894. Dat is stelselmatig gegroeid. Ik zet veel in op het bouwen van merken. Petrus, Bavik en Kwaremont – dat laatste is een echt succesverhaal – zijn de meest bekende, maar in totaal hebben we er een tiental, waarmee we in 37 landen actief zijn. We zullen dit jaar de 200.000 hectoliter bier benaderen.”

“Er is vooral nood aan een langetermijnvisie op politiek vlak.” Wat zijn de plannen voor de komende vijf jaar?

“Blijven inzetten op de flexibiliteit van ons productieapparaat. We moeten namelijk snel kunnen schakelen: wat op het ene moment in is, is dat op het andere moment niet meer. Kwaremont verkoopt bijvoorbeeld beter tijdens het wielerseizoen dan daarbuiten. Ook is het in de zomer veel drukker omdat er meer gedronken wordt. We hebben niet de schaal om onze wil op te leggen aan de markt, dus moeten wij ons kunnen aanpassen. Daarnaast wil ik onze merken nog sterker uitbouwen. Hoe? Dat houden we nog even voor onszelf (lacht).” Wat kan het beleid beter doen voor jonge ondernemers?

Bert De Brabandere (Brouwerij De Brabandere):

“Blijven inzetten op flexibiliteit”

Misschien doet de naam Bert De Brabandere niet meteen een belletje rinkelen, maar wie kent er niet de biermerken Bavik, Petrus of Kwaremont? Sterke merken, die de jonge bedrijfsleider en voorzitter van Jonge Voka de komende vijf jaar nog beter in de markt wil zetten. En het beleid? Dat moet het ondernemerschap beter in de markt zetten, vindt hij. “Jongeren moeten meer gepusht worden om te durven ondernemen.”

14 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Jongeren moeten nog veel sterker gepusht worden om te durven ondernemen en ook om te durven falen, want dat is geen schande. Dat hoeft trouwens niet te betekenen dat zij zelfstandige moeten worden, ook als werknemer binnen een bedrijf kan je ondernemend zijn. Daarnaast is er vooral nood aan een langetermijnvisie op politiek vlak, continuïteit in het beleid, zodat ondernemingen zich niet telkens aan nieuwe regels moeten aanpassen die niet altijd even goed doordacht zijn. Ik denk bijvoorbeeld aan het verbod op wegwerpverpakkingen op evenementen, wat op het eerste gezicht een logische maatregel lijkt. Maar om één pallet wegwerpbekers te vervangen hebben je 13 paletten herbruikbare bekers nodig. Die moet je transporteren, reinigen en zijn evengoed van plastic. Is dat dan wel zoveel beter?”

9 - 1 8 U0 0 2 OKTO BE R 2 01

FESTIVAL

JONG

ONDERNEMERSCHAP DURVEN DOORGAAN! KRUITFABRIEK VILVOORDE

TICKET 65 EURO

M A I N STAG E — DAV Y KE ST E N S

YO U NG EN TR EP R ENEU R

YOUNG INTRAPRENEUR

NEXT GENERATION

ALEXANDRA LIMAGE — SPRINT TRANSPORT

ZERLINE VAN ACKER — CONFIDAS

ISABELLE VERMEIRE — VECARRO

JEROEN DE WIT — TEAMLEADER

KENNY HELSENS — IN THE POCKET

FILIP BIESMANS - TECTUM GROUP

Durf jij ook? De Vlaamse Mark Zuckerberg is terug uit Silicon Valley en wel met een nieuwe start-up die ook dit keer, na SparkCentral, de verwachtingen overstijgt. Wat betekent ‘durven doorgaan’ voor een ondernemer als Davy Kestens? Je komt het te weten tijdens het Festival Jong Ondernemerschap! Een eigen onderneming starten, instappen in een familiebedrijf of als intrapreneur: topproﬁelen brengen hun inspirerende verhaal over wat ‘durven doorgaan’ voor hen betekent. Inschrijven kan via www.voka.be/festival

FOCUS VLAANDEREN 2024

Topeconoom Peter Praet

“BIJ EEN ECHTE RECESSIE IS HET AAN DE POLITIEK”

Verbolgen of net verheugd over de lage rente? U heeft ze aan deze man te danken: de Belg Peter Praet, tot voor kort hoofdeconoom van de Europese Centrale Bank (ECB) en door ‘The Economist’ de meest invloedrijke econoom van Europa genoemd. Hoe kijkt hij naar de vertragende economie? “Als het tot een echte recessie komt, kan het monetair beleid vandaag niet veel doen. Dan is het aan de politici.” Tekst: Katrien Stragier – Foto: Dann

16 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

Meer dan de helft van de Vlaamse ondernemingen denkt dat de beste jaren achter de rug liggen, blijkt uit de recentste conjunctuuranalyse van Voka. Hebben zij gelijk?

“Je ziet wereldwijd een sterke vertraging van de industrie en van de handel. De dienstensectoren doen het beter en de bouw doet het – dankzij de lage rentevoeten – zelfs nog zeer goed. Maar is dat houdbaar? Meestal volgen de dienstensectoren wat er gebeurt in de industrie. Dus moeten we die vertraging héél serieus nemen. Komt er geen verandering

ële markten veel jojo-gedrag. Die volatiliteit is de manifestatie van onzekerheden en dat is nooit goed voor het bedrijfsleven.” Het is dus vooral het politieke klimaat die de economie in zijn greep houdt?

“Dat klopt. We zitten in een tweeteconomie met tabloidcommunicatie van beleidsmakers. Dat is heel slecht. Volgens dat populistisch discours zijn internationale handel en internationale samenwerking geen win-win, maar eerder ‘I win, you lose’. Dat heeft veel onzekerheden gecreëerd, die

“We zitten in een tweeteconomie met tabloidcommunicatie van beleidsmakers.” in de industrie, dan kan dat een ernstig probleem zijn. Anderzijds blijven bedrijven aanwerven en worden er meer en meer arbeidsovereenkomsten in Europa omgezet van tijdelijke naar permanente. De reden? Er is een groot gebrek aan skills en dus leiden bedrijven werknemers op, die ze aan boord willen houden.” Er is veel vrees voor een wereldwijde recessie bij ondernemingen. Is die gegrond?

“De recessierisico’s zijn groter geworden en dat komt vooral door het beleid van de VS. President Trump profileert zich als een dealmaker en deals maken is niet iets wat een lange termijn eist, dat probeer je snel voor mekaar te krijgen. In de handelsoorlog met China bestempelen optimisten de houding van Trump als een onderhandelingstechniek: hij zet hoog in, maar uiteindelijk komt het wel goed. Leeft die veronderstelling, dan doen de financiële markten het prima. Maar dan komt er een tweet in de andere richting en slaat het om. En zo zie je op de financi-

blijven aanslepen. Denk ook maar aan de brexit. In welke omgeving zullen bedrijven functioneren in de komende vijf à tien jaar? Dat is niet duidelijk. Je ziet dan ook dat meer en meer bedrijven wachten met investeringen. Bedrijven zijn bovendien erg complex georganiseerd, met global value chains. Kleine fricties in die keten kunnen catastrofaal zijn voor de hele organisatie en de rendabiliteit.“ Bepaalde economen gaan ervan uit dat wij in België bij een harde brexit in recessie gaan. U ook?

“Wij zijn minder kwetsbaar voor een recessie dan de VS. En ik geloof dat veel bedrijven flexibel zijn. Maar je moet de impact niet onderschatten.” Hebben wij in Europa economische tools die we kunnen inzetten?

“Het is niet met monetair beleid, waarbij de rente nog verder naar beneden gaat en echt negatief wordt, dat je op dat moment de situatie fundamenteel verandert. Als er een echte recessie komt, dan ligt de bal in het kamp van de

“Wij zijn minder kwetsbaar voor een recessie dan de VS.”

politici. Je moet duidelijkheid hebben over de richting die je uitgaat. Voor de banken is bijvoorbeeld de voltooiing van de bankenunie erg belangrijk. He t w a a rb o r g e n v a n d e deposito’s: moet dat collectief gewaarborgd worden of niet? Of partieel? We zijn aan het aarzelen in welke richting dat moet gaan en bedrijfsleiders voelen dat.” Zijn we in België voldoende gewapend tegen een verslechterende conjunctuur?

“We zitten in de middenmoot. De voorbije regeringen hebben het relatief goed gedaan, en onder meer op het vlak van pensioenen stappen gezet, maar het had meer kunnen zijn.” Moet niet vooral de productiviteitsgroei, of beter: het gebrek daaraan, ons zorgen baren?

“Sinds twee decennia daalt de productiviteit in de economie. En mensen geloven dat niet, want alles gaat sneller. De technologische tools voor enorme productiviteitswinsten bestaan. Die productiviteitswinsten zullen de jobs waarborgen als we knap genoeg zijn om die te integreren in onze arbeidsmarkt. Daar heb je skills voor nodig, een goede omgeving, opleidingen en dergelijke meer. Die zaken zijn gekend, maar je moet het doén.“ Hervormingen liggen bij mensen niet altijd makkelijke

Het probleem vandaag, na de verkiezingen, is vooral de onduidelijkheid. Je moet op nationaal niveau sterke regeringen hebben met een duidelijk beleid. En de regeringsvorming mag niet zo lang duren als in 2010.” Geen 541 dagen?

“Nee, sommige economen zeggen: dat is goed, want regeringen doen meer kwaad dan goed. Maar dat is populisme. We hebben beleid nodig.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 17

FOCUS VLAANDEREN 2024

Cases

DIGITALISERING:

De komende vijf jaar zal elk bedrijf met digitalisering geconfronteerd worden. Uit een bevraging van de Stichting Innovatie & Arbeid blijkt dat zeven op de tien ondernemingen zeggen dat digitalisering kansen biedt om te groeien. 46% van de ondernemingen hebben hun businessplan al aangepast aan een digitale toekomst. Wij spraken met digi-ondernemers Elisabet Lamote (Trooper), Bart De Waele (Wijs) en Tom Van De Putte (Bingli) over hoe zij vooruit kijken naar 2024. Tekst: Zoë Vandekerckhove

18 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Trooper

KANSEN OM TE GROEIEN

Maak kennis met Trooper, een online platform, waar je aankopen doet en tegelijk een goed doel of vereniging steunt.

Elisabet Lamote: “Wanneer je je aankoop doet via Trooper bij een aangesloten webshop, schenken zij een percent aan de vereniging van jouw keuze. Sinds het ontstaan van Trooper zijn er al meer dan 4.000 verenigingen aangesloten, gebeurden er al meer dan 300.000 aankopen en werd er

al meer dan 800.000 euro ingezameld voor verenigingen. Daarbij gaat het niet alleen om erkende verenigingen. Ook feitelijke verenigingen, die geen recht hebben op subsidies, kunnen via Trooper de nodige middelen bekomen.” Hoe kijken jullie vooruit naar 2024?

Elisabet Lamote: “Wij vinden dat verenigingen de middelen verdienen om hun droom te kunnen realiseren. In de toekomst zouden wij via ons online platform voor de helft van de Vlaamse verenigingen elk jaar voldoende inkomstmiddelen willen voorzien. Zo kunnen we iedereen een plekje geven: groot, klein, jong of oud. Want wij geloven dat verenigingen de maizena van Vlaanderen zijn.”

Bingli

VOKA.BE

gaat worden door computers. Wij menen dat de combinatie van de intelligentie van een computer en de intelligentie van een mens tot betere resultaten zal leiden.”

Tom Van De Putte: “Wist je dat een patiënt in Europa na 11 seconden onderbroken wordt door de dokter wegens tijdsdruk? Wij lossen dat probleem op door 70 tot 100% van de vragen van de arts op voorhand te stellen. Dat geeft als groot voordeel dat zowel de patiënt als de arts beter voorbereid zijn. Daarnaast werken we differentieel diagnostisch. Dat betekent dat we op basis van de antwoorden die de patiënt geeft op onze vragen, potentiële diagnoses berekenen voor de arts, ter voorbereiding van de consultatie.” Hoe kijken jullie vooruit naar 2024?

Tom Van De Putte: “Meer dan de helft van de wereldbevolking is minder dan 4 minuten tijd kwijt als ze een arts zien. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft bewezen dat een consultatie pas kwalitatief is vanaf 5 minuten. Dat wil zeggen dat meer dan de helft van de wereldbevolking geen kwalitatieve consultaties krijgt omwille van tijdsgebrek. Wij geloven dat technologie, arw a t tificiële intelligentie en digitale t e k s t tools gebruikt moeten worden schrap- om het humane aspect van de geneeskunde terug te brengen. pen Maar er moet geen vrees zijn noch bij de artsen, noch bij de patiënten dat de arts vervangen

Wijs

Wat als artsen door middel van een chatbot hun patiënten beter kunnen voorbereiden op hun consultatie? De applicatie ‘Bingli’ maakt die gedachte werkelijkheid.

Wist je dat… In Gent ligt het hoofdkantoor van het digitaal communicatiebureau Wijs. Hun sterkte? Het ontwerpen van de customer experience van bedrijven.

Bart De Waele: “Wij weten dat een merk niet meer alleen door reclame gemaakt wordt, maar ook door elk raakpunt van dat merk met zijn klanten. Meer en meer van die raakpunten zijn digitaal. Onze taak is elk van die raakpunten vorm te geven, er een verhaal aan te koppelen en het technologisch te ondersteunen.” Hoe kijken jullie vooruit naar 2024?

Bart De Waele: “Bedrijven zullen meer en meer die geïntegreerde aanpak vragen en daarvoor zijn heel veel verschillende expertises nodig. Maar het wordt wel steeds moeilijker voor ons om de juiste mensen te vinden. Alleen door mensen kansen te geven, maar ook door die talenten zelf te gaan opleiden, kunnen wij onze expertise uitbreiden. Met dat laatste zijn wij al bezig. Samen met de Artevelde Hogeschool hebben wij twee postgraduaten opgericht: digitale marketing en UX-design. Zo kunnen we sneller inspelen op de veranderingen in de digitale wereld.”

… niet elke onderneming een website heeft. Een website hebben lijkt vanzelfsprekend. Toch heeft maar acht op de tien ondernemingen een website. 16% heeft er geen. Voornamelijk grote en middelgrote ondernemingen hebben allemaal een website. … in 6% van de ondernemingen robots aan het werk zijn. Een derde van de ondernemingen geeft aan dat ze de afgelopen jaren geïnvesteerd hebben in automatisering. Als er robots actief zijn in een onderneming, staan ze in voor 25% van de werkzaamheden. … het personeel dat een beeldscherm nodig heeft om zijn of haar werk te doen is verdubbeld sinds 2001. In 2001 hadden vier op de tien personeelsleden een beeldscherm nodig, in 2004 en 2007 was dat zes op de tien en in 2018 bijna acht op de tien (76%). Ook het gebruik van internet bij personeelsleden is tussen 2007 en 2018 naar 73% gestegen. Bron: ondernemingsenquête Stichting Innovatie & Arbeid. Benieuwd naar meer digitale weetjes? In november brengt Voka – Vlaams netwerk van ondernemingen een Voka Tribune volledig in het teken van de digitalisering. To be continued…

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 19

FOCUS VLAANDEREN 2024

Leo Neels, algemeen directeur Itinera

“HANDEN AAN DE PLOEG!” “We hebben het nog nooit zo goed gehad, maar nu leven we boven onze stand”, zo zegt Leo Neels, algemeen directeur van de Itinera. In het jongste boek ‘De stand van het land’ van de denktank, maken de onderzoekers een haarscherpe analyse over de zwaktes en sterktes van Vlaanderen en België. “In internationale vergelijkingen nemen we maar een gemiddelde positie in, terwijl we eigenlijk in het koppeloton kunnen zitten.” Volgens Neels is daar maar één remedie voor: “Goed bestuur.” Auteur: Sandy Panis – Foto’s: Chak López

eo Neels leidt Itinera, dat altijd de aandacht terugbrengt op de onderliggende feiten en cijfers, met een tijdsperspectief van zo’n 10 jaar, en lessen trekt uit vergelijkbare landen die het beter doen. Wanneer we Leo Neels ontmoeten, haalt hij er dan ook meteen 20 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

een aantal cijfers bij. “Op de Global Competitiveness Index, een ranking van 137 landen, staat Zwitserland eerst, Duitsland op plaats nummer 6, Nederland op 4. Wij op 21. Choquerend vind ik dat. Op de werkzaamheidsgraad index van de OESO staat Zwitserland op 2, Nederland op 5, wij op plaats 31. Dramatisch. Of kijk naar de Voka ‘Waar-voor-je-geld’-

index. Met Zweden op 1 en Nederland op 6 van 24 landen, staat België op 15. Verontrustend.” “Er is geen enkele objectieve reden waarom we in die rankings niet bij die topgroep zouden behoren. We kampen met dezelfde problemen, kijk naar Zwitserland met zijn regio’s en verschillende talen: zeer vergelijkbaar.

VOKA.BE

dreigt de continuïteit van onze verzorgingsstaat.”

Nederland, we leven naast mekaar. Het enige verschil: goed bestuur. Deze landen hebben al heel lang hun huiswerk gemaakt en grondige hervormingen doorgevoerd. Zweden, bijvoorbeeld, heeft net zoals België een brede verzorgingsstaat. Ze hebben wel in heel korte tijd het overheidsbeslag drastisch gereduceerd, quasi allemaal dankzij efficiëntiewinsten.”

“We hebben inderdaad hoge overheidsuitgaven. We zitten daar in het goede gezelschap van Scandinavische landen. Alleen, zij scoren op de andere rankings wel goed, en wij niet. We werken met te weinig en niet lang genoeg. Onze groep niet-actieven is veel te groot. En de groei van onze productiviteit, vroeger onze troef, vertraagt nu. Sorry, maar als je een verzorgingsstaat wil, dan kun je je dat niet permitteren.” Voor Leo Neels is de opdracht voor de nieuwe regeringsploeg dan ook glashelder: los dit op. “Tijdens de campagne hoorden we veel mooie voorstellen die uitstekend geschikt waren…

“Tijdens de campagne hoorden we veel mooie voorstellen die uitstekend geschikt waren… voor een ander land.” LEO NEELS, ITINERA

“Bij ons wordt dan vaak geroepen: ‘Maar we hebben ons al kapot bespaard’. Maar als je kijkt naar de cijfers, dan kun je enkel het tegenovergestelde vaststellen. Op twintig jaar tijd zijn onze overheidsuitgaven verdubbeld. Elk procentje dat bespaard werd, is wel steeds enorm uitvergroot, zodat iedereen het gevoel kreeg dat we de broeksriem serieus aan het aanspannen waren.”

voor een ander land. De bandbreedte waarbinnen er gewerkt moet worden is immers voor elke ploeg, links of rechts, dezelfde, en dat start met het overheidstekort van rond de 10 miljard euro en onze onaanvaardbare bestuursinefficiënties. Dat moét je oplossen om te verzekeren dat de toekomstige generaties ook nog van deze verzorgingsstaat kunnen genieten!”

Die vele uitgaven, dat zou dan toch ten goede van de burger moeten komen? “Een grote meerderheid van de Belgen leeft goed, maar de fundering van onze verzorginsstaat kraakt: we leven op de pof van onze kinderen en kleinkinderen, boven onze stand. Dat be-

Het lijkt onbegonnen werk… “Maar het is wel de verantwoordelijkheid en de plicht van wie aan het roer staat. Daar moesten zij aan werken sedert 26 mei, en tot de laatste dag voor de volgende verkiezingen. Dat betekent een totale restauratie van de politieke verantwoordelijkheid.”

“We leven op de pof van onze kinderen en kleinkinderen, boven onze stand.”

Welke raad wil je de nieuwe regering dan meegeven? “Eén: bouw de slechte particratie af: weg met te veel bestuurslagen, weg met de aberrant inefficiënte structuren, stop de politieke benoemingen, schaf de kabinetten af. Twee, focus op goed bestuur: heldere doelstellingen, en totale kostenefficiëntie. Een verkozen mandaat dient niet om je herverkiezing voor te bereiden, maar om de toekomst van het land te verzekeren. De samenstelling van de regering(en) is minder belangrijk dan hun programma. Een goede verzorginsstaat herverdeelt de taart, en dat is schitterende solidariteit, maar we moeten nu focussen op het bakken van de taart, de heropbouw van de welvaartscreatie.” “Dé focus van de politiek moet dan zijn: formuleer een duidelijke, wervende doelstelling en betrek daarbij iedereen. Mensen voelen zich betrokken als het over de toekomst van hun kinderen gaat. Doe daar iets mee. Maak het meetbaar: we willen naar plaats 5 in de competitiveness index - daar zitten ook sociale indicatoren in.” “Respecteer kennis: laat het plan voor de concrete uitwerking, het stappenplan, het tijdsbestek, … voorbereiden door kennisinstellingen: universiteiten, de Nationale Bank, het Planbureau, … Laat hen een plan uittekenen en de uitvoering opvolgen. En ga er dan voor! Met zijn allen! Handen aan de ploeg! En zal dat soms moeilijk zijn? Jazeker. Maar anderen hebben het ons voorgedaan. Dus wij moeten dat ook kunnen.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 21

In de spotlights via de MICE-special van Voka Rechterpagina

redactioneel artikel

Linkerpagina

advertentie

Aan ruim 35.000 beslissingsnemers in Vlaanderen uw eventlocatie, meetingcentrum, conferentie- of incentivemogelijkheden voorstellen? Dat kan in de MICE-special! Na de succesvolle eerste editie wordt de bijlage in het voorjaar van 2020 opnieuw verdeeld met alle regionale Voka-magazines. Via een interessante formule zetten we uw locatie of diensten uitgebreid in de kijker op een dubbele pagina. U levert zelf een paginagrote advertentie aan; het artikel wordt verzorgd door ons professioneel team van copywriters en fotografen. Dankzij die evenwichtige mix van publiciteit en redactie is visibiliteit gegarandeerd!

Meer weten? Contacteer dan vrijblijvend Chris Lens, senior accountmanager bij Voka. Koningsstraat 154-158 â&#x20AC;&#x201C; 1000 Brussel | chris.lens@voka.be | 0475 856 232

VOKA.BE

VOKA TRIBUNE DURVEN DOORBREKEN

Actua VOKA OPEN BEDRIJVENDAG KLEURT GROEN

WEEK VAN DE MOBILITEIT:

f de gevel nu rood, grijs of nog een andere tint heeft, van binnenuit kleuren onze bedrijven steeds groener. Heel wat ondernemers zetten immers sterk in op duurzaamheid, en dat mag gezien worden. Tijdens de 29ste editie van de Voka Open Bedrijvendag op zondag 6 oktober zullen honderdduizenden bezoekers dit kloppende groene hart van onze ondernemingen massaal met hun eigen ogen kunnen ontdekken en beleven. De klimaatmarsen en de alomtegenwoordigheid van het milieuvraagstuk in de media bewijzen dat het thema van dit jaar, ‘GROEN: duurzaam ondernemen’, niemand nog onberoerd laat. Voka Open Bedrijvendag biedt klanten, sollicitanten, medewerkers en andere geïnteresseerden de unieke kans om vanop de werkvloer kennis te maken met de groene oplossingen waar onze ondernemingen elke dag hard aan timmeren. Bedrijven van wie duurzaam ondernemen de core business is, worden tijdens de Voka Open Bedrijvendag ondergebracht in de ‘Greenspot’, dé hotspot voor groene ondernemers. Voka Open Bedrijvendag is bovendien ook de grootste jobbeurs van het jaar: voor het publiek een unieke opportuniteit om een toekomstige job te ontdekken, al eens uit te proberen, toekomstige collega’s aan het werk te zien, de sfeer op te snuiven, en dat geheel vrijblijvend.

OOK VOKA DOET MEE!

n Vlaanderen tuft nog altijd ruim 68 procent met de auto naar het werk. Dat terwijl er maar liefst de helft meer file is op vijf jaar tijd. De Week van de Mobiliteit, die dit jaar plaatsvindt van 16 tot 22 september, daagt pendelaars over heel Europa uit om te proeven van alternatieve vervoersmogelijkheden. Heel wat werkgevers en werknemers trappen deze week af met een Car Free Day en spreken met hun collega’s af om de eigen wagen te laten staan en pakweg eens de (elektrische) fiets te nemen of het openbaar vervoer. Of om te telewerken, want 19 september is ook uitgeroepen tot Nationale Telewerkdag. Als afsluiter neemt een rist steden en gemeenten deel aan de Autoloze Zondag op 22 september. Ook Voka gaat de uitdaging van de Week van de Mobiliteit aan: medewerkers zullen minder achter het stuur plaatsnemen, tenzij het achter dat van een fiets is of tenzij al carpoolend met andere collega’s.

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 23

mobco, Apple leverancier voor professionele klanten.

Presteer meer dankzij Apple en mobco “Ondernemingen stappen in een recordtempo het mobiele tijdperk binnen, maar gebruiken slechts een fractie van de mogelijkheden.” Aan het woord is Ulrik Van Schepdael, bestuurder van mobco in Dilbeek. “Apple toestellen zijn gekend om hun gebruiksgemak, dankzij onze expertise kunnen we deze ervaring ook garanderen binnen bedrijven. De iPhones, iPads en Mac computers die we leveren zijn vooraf ingesteld om meteen te functioneren binnen uw bedrijf, inclusief de standaard Microsoft Office applicaties, toegang tot het intranet en netwerkbestanden! Hoe beter deze integratie, hoe efficiënter de werknemer.” mobco biedt toestellen, software en bijhorende beheersdiensten aan, waardoor bedrijven kunnen genieten van een complete ‘ontzorging’ van hun ‘mobiele’ werkplek.

Apple Business Series Naast het volledige Apple hardware-gamma, levert mobco ook een ruime keuze aan accessoires en diensten. Maar er is meer! Met de Apple Business Series biedt mobco een exclusieve bundel aan; elk toestel wordt vooraf ingesteld geleverd samen met extra business accessoires, software en diensten. “Dankzij deze gratis aanvullingen kan de werknemer met zijn nieuw toestel meteen aan de slag, zonder hulp van IT, een duidelijke tijdswinst”. De samenwerking met Apple Financial Services laat mobco ook toe het materiaal aan te bieden in een leasing formule, zonder extra kosten. Dit levert een extra besparing op tot 30% over 24 maanden!

Integratie en anti-phishing Mobiele toestellen leveren de grootste winst aan efficiëntie als deze geïntegreerd worden in de bestaande bedrijfsprocessen. mobco kan de huidige IT-infrastructuur eenvoudig mobiel ontsluiten dankzij slimme configuraties van standaard apps of door bedrijfseigen apps te ontwikkelen. Extra aandacht gaat ook naar de beveiliging van de bedrijfsgegevens en de bescherming van de persoonlijke data. “Met geavanceerde anti-phishing oplossingen beschermen we elke medewerker tegen aanvallen via eender welke app, een doorbraak in mobiele beveiliging en een must-have voor elk bedrijf!” aldus nog Van Schepdael.

mobco we mobilize your business

Apple en mobco “Dankzij onze expertise verlagen we de operationele kost voor het bedrijf en ontsluiten we alle bedrijfsgegevens op een veilige manier naar Apple toestellen op kantoor, thuis of onderweg.” Kortom, een lagere kost, een betere ervaring voor de gebruiker en dus een hogere efficiëntie! Mobco is Apple Authorized Reseller en werkt uitsluitend voor bedrijven.

surf naar mob.co/apple voor meer info

DOSSIER Doorbraken voor Vlaanderen De toekomst is duurzaam en internationaal

28 Column

“Klimaat, een van de grootste uitdagingen” Ellen Vanassche, Voka

29 Column

“Vlaams verdienmodel bedreigd” Gilles Suply, Voka

30 Interview

“Ik wil de groenste worden” Delirium Tremens-man, Alain De Laet

32 Cases

Bedrijven zetten in op duurzaamheid

45 Tips

Lessen uit Nederland Zorgprofessor Cordula Wagner

46 Reportage

Duaal leren in het hoger onderwijs Experten maken stand van zaken

De toekomst werkt

WOUTER BEKE (CD&V)

Column

“Iedereen aan de slag” Veronique Leroy, Voka

54 Reportage

Werken maakt gelukkig Met Accent Jobs, UHasselt en Jobroad

Bolton, Niko en Ecoworks

35 Gesprek

“Wat schiet er straks voor ons nog over?” Professor internationale politiek Criekemans

Investeren in de toekomst

40 Column

“Nood aan inhaalbeweging” Bart Van Craeynest, Voka

41 De Vragen

Meer ondernemerschap in zorg, mobiliteit en onderwijs Drie ervaringsdeskundigen aan het woord

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 25

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

Tijdlijn

DOORBRAAK: De toekomst is duurzaam en internationaal

Als open economie hebben geopolitieke spanningen een grote impact op onze handel. Ook de klimaatproblematiek, vaak indirect oorzaak van geopolitieke verschuivingen, raakt ons allemaal. We moeten daarom de nodige ambitie en creativiteit tonen om met de problemen om te gaan en ze ook op te lossen. Ondernemers, jong en oud, tonen dat dat kan: groeien, duurzaam en internationaal, en dat in een wereld vol verandering…

13%

2019

31 oktober 2019: nieuwe deadline brexit

Handelsakkoord China – VS? Definitief klimaat-en energieplan bij Europese Commissie Opmaak Belgische langetermijnvisie klimaat 2050

De productie van groene stroom moet goed zijn voor 13% van het energieverbruik

18%

Tegen 2020 moet het energieverbruik in ons land 18% lager dan in 2007

Macron en Trump vinden dat Rusland weer aan tafel moet zitten bij de G7

2020

Overheidsschuld van Europees zorgenkind Italië loopt tegen 2020 op tot 135% bbp

26 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Op 19 juni 2020 worden strengere rekenregels voor recyclage van kracht

juli 2020: bezoekers van Tomorrowland zullen kampeermateriaal kunnen huren

VOKA.BE

EU verbiedt bepaalde wegwerpplastic voor eenmalig gebruik Federale verkiezingen Duitsland: quid Merkel?

31 maart: Eerste veiling bouw nieuwe elektriciteitscentrales

Europese autobouwers riskeren forse boetes als modellen de Europese CO2-uitstootdoelen niet halen

2022

Vlaanderen mikt op organisatie WK voetbal 2021

KLM vliegt vanaf 2022 op oud frituurvet

Kerncentrale Doel 3 sluit (1e stap kernuitstap)

2021

Presidentsverkiezingen Frankrijk: quid Macron?

gram

Appartement in 2022 belangrijkste woonvorm in Vlaanderen (VCB)

CO2 per km Streefdoel uitstoot autoâ&#x20AC;&#x2122;s tegen 2021 in EU

Studie NBB over sociaaleconomische kosten migratie klaar

7,5%

Vlaanderen wil 7,5% groene wagens

Engagement Vlaamse verpakkingsindustrie: in petverpakkingen 25% gerecycleerd plastic November: Amerikaanse verkiezingen: wie volgt Trump op?

Vlaams afschakelplan water bij droogte klaar

2023 Nationale verkiezingen Turkije: quid Erdogan?

Eind 2022: alle Duitse kerncentrales moeten dicht

Deelfietsbedrijf Blue-bike mikt op 30.000 gebruikers en een half miljoen ritten tegen 2023

2024 Rekening rijden?

550 miljoen Tegen 2022 telt de Chinese middenklasse 550 miljoen mensen

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

Column

“Klimaat: een van de grootste uitdagingen van onze tijd”

limaatverandering is wereldwijd een van de grootste uitdagingen van onze tijd. De nieuwe Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil Europa tegen 2050 zelfs het eerste klimaatneutrale continent maken ter wereld. Het is terecht dat klimaatverandering veel aandacht krijgt. De gevolgen ervan worden immers meer voelbaar: denk maar aan de recente hittegolven en intensere regenbuien. Experts waarschuwen dat we hier maar beter aan wennen. Het klimaatprobleem moet bij de wortels aangepakt worden, maar tegelijkertijd moeten we economische groei vrijwaren. Eind vorig jaar hebben we een ontwerp klimaat- en energieplan ingediend bij de Europese Commissie. Dit plan omvat tal van beleidsmaatregelen. De Europese Commissie heeft dit doorgenomen en formuleerde midden juni een lijst van opmerkingen. Het is voor onze beleidsmakers dan ook een topprioriteit om met deze aanbevelingen aan de slag te gaan aangezien eind dit jaar een definitief plan op tafel moet liggen. Er wordt door Europa meer aandacht gevraagd voor ener28 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Er zullen technologische doorbraken nodig zijn om de vooropgestelde emissiereducties te realiseren.” giezekerheid, interne markt, onderzoek, innovatie, energieefficiëntie en concurrentievermogen. Laten dit nu net cruciale elementen zijn om de transitie te doen slagen. Technologische doorbraken zullen nodig zijn om de vooropgestelde emissiereducties te realiseren. Inzetten op innovatie en een evenwichtig investeringskader voor onder andere energie-efficiëntie zijn belangrijke bouwstenen. Ten tweede mogen we niet vergeten dat vele producten en diensten die bedrijven leveren een deel van de oplossing zijn. Vlaanderen moet dan ook inzetten op een positief ondernemersklimaat en industrieel beleid waarbij rekening gehouden wordt met de economische context waarin bedrijven opereren en de noodzakelijke randvoorwaarden om de vooropgestelde maatregelen uit te voeren. Tot op vandaag ontbreekt echter een degelijke impactanalyse

Ellen Vanassche Adviseur Milieu & klimaat Ellen.vanassche@voka.be

met de verwachte effecten van het ontwerpplan. Tot slot weten we allemaal dat de renovatiegraad van onze gebouwen dringend omhoog moet willen we tegen 2050 klimaatneutraal zijn. Ons verouderd en relatief energieinefficiënt woningenpark is goed voor ongeveer een derde van ons energieverbruik. Een versnelling van de renovaties is dan ook nog eens goed voor de economie, de schatkist én het klimaat. Ook op transport zijn bijkomende inspanningen noodzakelijk. Als enige sector stijgt de uitstoot hier jaar na jaar. Een slimme kilometerheffing, die óók stuurt op klimaataspecten, moet hier soelaas brengen. Een allesomvattende en doortastende aanpak - met politieke keuzes die moed vragen - is dan ook noodzakelijk om de broodnodige transitie te realiseren.

VOKA.BE

Column

“Geopolitieke spanningen bedreigen Vlaams verdienmodel”

laanderen is een van de meest open economieën ter wereld. Buitenlandse bedrijven creëren jaarlijks ruwweg 45 miljard euro aan toegevoegde waarde in Vlaanderen. De afgelopen jaren tekende Vlaanderen consistent een exportcijfer op dat ruim boven de 300 miljard euro ligt. En onze import heeft ook de kaap van 300 miljard euro reeds enkele jaren geleden overschreden. Een open wereldeconomie is dan ook van cruciaal belang voor de Vlaamse welvaart. Er steken echter steeds meer geopolitieke spanningen de kop op die een bedreiging vormen voor dit Vlaamse verdienmodel. De brexit hangt als een zwaard van Damocles boven Vlaanderen. De VS vaart een uitgesproken protectionistische koers en bestempelt de EU als een ‘economische vijand’. Europese bedrijven moeten het vaker afleggen tegen Chinese staatsbedrijven omdat deze ferm geruggesteund worden door de overheid. En we bevinden ons in het midden van een internationale race voor Artificiële Intelligentie (AI) en machine learning, die zal bepalen waar de welvaart van morgen naartoe zal vloeien.

“We bevinden ons in een internationale race voor Artificiële Intelligentie, die zal bepalen waar de welvaart van morgen naartoe vloeit.” In de geglobaliseerde wereld van vandaag is het naïef om te denken dat Vlaanderen alleen het hoofd kan bieden aan deze uitdagingen. Actie van de EU zal dan ook in de komende legislatuur broodnodig zijn om te vermijden dat Europa vervelt tot het museum van de wereld. De volgende Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moet daarom aan de slag gaan met de uitwerking van een transversaal industrieel beleid om de internationale competitiviteit van onze bedrijven te vrijwaren. Dit industriebeleid moet prioritair inzetten op drie werven. Ten eerste moet er verder werk gemaakt worden van de interne markt. In tegenstelling tot hun internationale con-

Gilles Suply Adviseur internationaal ondernemen Gilles.suply@ voka.be

currenten worden innovatieve start-ups in Europa nog steeds geconfronteerd met sterk verschillende regelgevende kaders tussen de 28 lidstaten. De interne markt moet daarom nog een pak verder verdiept worden. Ten tweede dient een slim innovatiebeleid uitgerold te worden dat op Europees niveau strategisch gecoördineerd wordt. Doen we hier niets, dan dreigen bijvoorbeeld onze grote autoproducenten te vervellen tot carrosserieleveranciers van Google en Amazon omdat Europa de AI-boot gemist heeft. Een ambitieus en gebalanceerd Europees handels- en investeringsbeleid is het sluitstuk van een succesvol industrieel beleid. Zo moet de EU een sterke pleitbezorger zijn voor een multilateraal wereldhandelssysteem gebaseerd op regels. Tegelijkertijd moet de EU echter ook beter een gelijk internationaal speelveld bewaken. Enkel als er ambitieus beleid gevoerd wordt rond deze werven, zal Europa en bijgevolg Vlaanderen er in slagen om haar welvaart duurzaam te verankeren.

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 29

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

Gesprek Groene brouwer Alain De Laet, Brouwerij Huyghe

GEEN GRIJZE MUIS, WEL ROZE OLIFANTEN “Onze ambitie is om zo snel mogelijk de groenste brouwer van het land te zijn”, zegt CEO Alain De Laet van Brouwerij Huyghe. Die van het Delirium-bier met de roze olifant. Tekst: Hans Housen - Foto’s: ID

rouwerij Huyghe in Melle loop je niet voorbij: een felblauwe art deco gevel met daarop roze ‘Delirium Tremens’-olifantjes. “Je komt gepast”, zegt Alain De Laet onderweg naar het bruine bedrijfscafé. “Halftwaalf à twaalf uur is het beste proefmoment. De smaakpapillen staan dan open, ze voelen de honger.” “Ik heb het mooiste beroep ter wereld… Je mag op café gaan, plezier maken, en je bent nog altijd aan het werken.” De geschiedenis overspant vier generaties. Zoon Alexandre staat voor de komende vijfde. “Ik heb altijd gezegd, hij moet slimmer zijn dan ik. Marketing en verdere internationalisering zullen zeer belangrijk zijn.” “Eind juli staan we op plus 27 procent”, vertelt De Laet met de recentste cijfers in de hand. “We gaan dit jaar zo’n 240.000 hectoliter produceren. Dat is zo’n 40 à 42 miljoen euro omzet.” De drie strategische merken Delirium, la Guilotine en Averbode leveren 67 procent van die omzet. Daarnaast brouwt Huyghe een breed gamma nichebieren: St-Idesbald, Campus, Früli, Mongozo, Floris, ... Elk jaar lanceert Huyghe er twee nieuwe. Bierexport

Vier vijfde van wat Huyghe brouwt, gaat de grens over. Frankrijk kopt de lijst van 102 exportlanden met meer dan 11 miljoen euro omzet. China, de VS, het VK en Canada volgen. China boomt met plus 65 procent. “We spreken nu over 35 à 40 containers per maand, vooral Delirium-bieren en Früli-aardbeienbier”, zegt De Laet. “Maar ik ben voorzichtig, want in China kan wetgeving erg plots veranderen. We mogen er bijvoorbeeld geen stevia-zoetstof gebruiken. Eigenaardig, want China produceert zelf stevia.” De VS tikt dit jaar al 35 procent hoger. Daar tornt Brouwerij Huyghe op tegen de lokale onafhankelijke craftbierbrouwers. 30 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

Brouwerij Huyghe investeerde de afgelopen jaren meer dan 30 miljoen euro in groene stroom, een nieuwe brouwzaal, de nieuwste filtratietechnologie, een nieuwe flessenlijn, stoomketel, moutsilo’s, … De voorbije tien jaar kromp het stroomverbruik per hectoliter bier van 27,5 kWh naar 12,1 kWh. Het waterverbruik slonk van 8,47 liter naar 3,45 liter per liter bier. Per hectoliter wordt zo’n 250 megajoule minder stoom verbruikt (nog 67 megajoule/hL) en 30 kg minder CO2 uitgestoten (nog 12,6 kg/hL).

Meer dan 5.000 zijn er intussen. “In de VS telt de naam van de brouwerij, niet het biermerk. Lokale bierverkopers lopen er de cafés plat met steeds weer nieuwe craftbieren. We hebben daarom een eigen distributiebedrijf opgezet, met intussen al achttien mensen. En dat werkt. Onze vertegenwoordigers rijden elk rond met een grote opblaasbare roze olifant in de koffer. Die kost 2.500 euro per stuk, maar op events trekken we wel de aandacht.” Heeft Trump een impact op het bedrijf, met de handelsoorlog tussen de VS en China? “Trump heeft de vennootschapsbelasting verlaagd. Dat is interessant, zeker voor wie met een nieuw bedrijf begint. En ten tweede, mijn Chinese vertegenwoordiger zei me letterlijk dat er in China niemand nog met Amerikaans bier de straat op durft. Voor ons is die handelsoorlog dus een goede zaak.” De 1,7 miljoen euro export naar het Verenigd Koninkrijk blijft stabiel. Hoe anticipeert De Laet op de brexit? “De importeurs vrezen dat de grens op een bepaald moment oververzadigd zal raken”, antwoordt hij. “Sommigen

“Ik wil zo vlug mogelijk de groenste brouwer zijn.” BROUWERIJ HUYGHE

hebben stocks aangelegd, en anderen bouwen die intussen weer wat af. Een Brits pond dat keldert, eet wel de marge van de importeurs op. Dat zal ook eerder een probleem zijn dan de vraag of de Brit nog Belgisch bier blijft drinken.” Groenste brouwer

De familiale brouwer in Alain De Laet houdt van traditie, maar kijkt ook vooruit, richting volgende generatie: “Ik wil zo vlug mogelijk de groenste brouwer zijn. Het is dankzij ons duurzaam ondernemen dat we extra ruimte krijgen in het ruimtelijk uitvoeringsplan en hier verder kunnen groeien.” Alain De Laet werd in november 2016 verkozen tot Voka-ambassadeur OostVlaanderen, met het thema duurzaam ondernemen. En om zichzelf continu te triggeren, ondertekende hij het Voka-Charter voor duurzaam ondernemen.

De ambitie reikt nog verder: het verbruik moet nog lager. Besparen en informatie gaan voor De Laet hand in hand. Daarom investeerde hij recent 200.000 euro in slimme water- en elektriciteitsmeters en meetsoftware. “We meten nu op 175 punten water, stoom, elektriciteit en chemicaliën verbruik. Mijn lievelingsvraag voor de ingenieurs in huis is: ‘Kun je ergens verbruik besparen’? En ik zoek mee. Ik wandel hier heel vaak rond, ook op zaterdag. Als de machines stil zijn, hoor je het best de persluchtlekken.” Alain De Laet zoekt het ook meer dichtbij. “We willen lokaal geteelde zomergerst. In België wordt die niet geteeld, behoudens misschien een beetje in Wallonië. We voeren nu 4.000 ton in vanuit Frankrijk en Denemarken. Als we dat transport kunnen uitschakelen…” Er loopt al een proefproject samen met het ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek) en de burgemeester van Koksijde toont interesse. “Maar we spreken dan al bij al over 60 ton. Een peulschil. Maar het is een begin. Daar brouw je 1,2 miljoen Deliriumglazen mee. Een 3.000 hectoliter.” Zit er een nieuw bier in? “Ik wil de kwaliteit afwachten. Maar dat er iets speciaals kan gebeuren, dat spreekt vanzelf.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 31

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

Cases

SUCCESVOL DUURZAAM ONDERNEMEN Economie en ecologie: ja, die kunnen perfect samengaan. Steeds meer ondernemers zetten hier expliciet op in. Niet alleen omdat het een business case is, maar ook omdat ze uitdrukkelijk maatschappelijke verantwoordelijkheid willen opnemen. Het Voka Charter Duurzaam Ondernemen helpt hen daarbij. Tekst: Kasper Demol

dat ook kan als kmo. Via de Stad Aalst konden we onze eerste deelname aan het Voka Charter Duurzaam Ondernemen laten sponsoren als voorbeeld voor andere kleine en middelgrote ondernemingen. We zijn nu goed op weg om onze officiële erkenning van de Verenigde Naties te krijgen”, aldus Patrick Tonneau.

Patrick Tonneau en zijn team, Bolton:

“WE WILLEN ONS ENERGIEVERBRUIK OP VIER JAAR TIJD TERUGBRENGEN TOT EEN VIERDE.” Bolton: economie en ecologie hand in hand

20 jaar na de opstart als copyshop maakte Bolton in 2015 de overstap naar een ecologische netwerkdrukkerij. Maar wat betekent dat juist? “Het ecologische aspect spreekt voor zich: we proberen de impact op de natuur te beperken. Dat deden we voordien ook al, maar vooral op het vlak van energie. Sinds onze verhuis in 2017 gebruiken we meer machines, maar toch minder energie. Dankzij ingrepen als geothermie, LEDverlichting en sinds deze zomer ook zonnepanelen willen we ons energieverbruik op vier jaar tijd terugbrengen tot een vierde”, zegt zaakvoerder Patrick Tonneau trots. 32 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Makelaars

Wat dan met de term ‘netwerkdrukkerij’? “Bij Bolton doen we niet alles zelf, maar werken we samen met andere drukkers die een bepaalde specialisatie in huis hebben. Noem ons gerust een drukwerkmakelaar. Door samenwerking met andere drukkers leveren we kwalitatief drukwerk af tegen een lagere prijs voor de klant dan wanneer we alles zelf zouden doen.” Voorbeeldfunctie

Het motto van Patrick Tonneau is dat economie en ecologie perfect hand in hand kunnen gaan, los van de bedrijfsgrootte. “Wij willen niet alleen aantonen dat je succesvol duurzaam kunt ondernemen, maar vooral dat je

“Wij willen niet alleen aantonen dat je succesvol duurzaam kunt ondernemen, maar vooral dat je dat ook kan als kmo.”

Toch beseft ook Patrick Tonneau dat niet alles vanzelf gaat. Duurzaam ondernemen moet volgens hem verder ondersteund worden, zonder dat daarvoor meteen naar de overheid gekeken moet worden. “Bedrijven kunnen elkaar vooruithelpen. Individueel zorg je voor een druppel op een hete plaat, samen kunnen we die plaat minstens goed laten sissen. Van de overheid verwacht ik vooral dat ze haar papiermolen afbouwt, processen vlotter laat verlopen en dat de wetgeving helder en duidelijk is. Want nu heerst er vaak twijfel.” 2024

De ondersteuning van en samenwerking met andere bedrijven vormt de rode draad in de ambitie voor de komende vijf jaar. “We willen nog meer zorgen voor samenwerking tussen collega-ondernemers, zodat we samen kunnen groeien en in één beweging ook onze klanten een betere dienstverlening kunnen geven.”

VOKA.BE

Internationale erkenning dankzij het Voka Charter Duurzaam Ondernemen

John Kinnen, Ecoworks:

“KIES JE VOOR MEER AIRCO’S OF MEER GROEN ALS HET IN DE ZOMER TE WARM WORDT IN DE STAD?” “Gericht duurzame oplossingen zoeken”

Wat krijg je als je enkele vrienden, waaronder een pas afgestudeerde bioloog op zoek naar een job, bij wijze van zomerproject een zwemvijver laat aanleggen? In het geval van Ecoworks een gezond groeiende kmo met meer dan dertig werknemers. “And counting, we zoeken nog steeds volk!’, voegt zaakvoerder John Kinnen toe. Want na eerst wat ervaring op te doen met zwemvijvers, kwamen er ook groendaken en groengevels bij. “Zwemvijvers leggen we nog steeds aan, dat vormt zo’n 25% van onze omzet. We zagen vooral een sterke vraag naar groendaken en -gevels en ook steeds meer naar duurzaam waterbeheer in een gebouw.” Hitte-eilanden

Wie langs de hoofdzetel van de Raad van Europa in Brussel, de Corda-campus in Hasselt of de Vooruit in Gent wandelde, zag wellicht al creaties van Ecoworks. “Hoewel we ons niet beperken tot steden, is het geen toeval dat we daar veel projecten realiseren. We surfen eigenlijk op een niche die de voorbije jaren bij heel wat ste-

delijke planners, architecten en bouwplannen opmars maakte. De komende jaren zal die trend van ‘levende gebouwen’ ook alleen maar toenemen. De voorbije zomers was het vaak te warm in de steden. Dan kan je kiezen waarmee je voor afkoeling zorgt: meer airco’s of meer groen?” Grondstof

Vanuit de ervaring met groendaken en -gevels ziet Ecoworks zich verder evolueren naar een waterspecialist in stedelijke omgeving. “Ook de afvoer van water is een belangrijk element. Binnen 10 jaar zullen we heel wat problemen krijgen met verouderde riolering. Het moment dus om ons systeem te herdenken en gericht duurzame oplossingen te zoeken. Want nu wordt water zo snel mogelijk afgevoerd onder de grond. Terwijl je het net langer moet vasthouden en verspreiden over het groen in de stad om uiteindelijk in de grond te laten sijpelen.

“We moeten onze riolering herdenken naar een duurzame oplossing.”

Het Voka Char ter Duur zaam Ondernemen (VCDO) biedt uw onderneming de mogelijkheid om via een actieplan op maat, resul t aatger icht en cont inu optimaliserend aan duurzaam ondernemen te werken. De 17 Duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de Verenigde Naties vormen hiervoor het universeel kader. De SDG’s zijn perfect bruikbaar als kritisch reflectiekader voor toekomstgerichte bedrijfsstrategieën en businessmodellen.

Voor elk organisatie Elke Vlaamse onderneming of organisatie kan zich kandidaat stellen voor deelname, ongeacht grootte van de onderneming, aantal werknemers of aard van de activiteit. De enige voorwaarde is het engagement om te voldoen aan de sociale, welzijns- en milieuwetgeving en het opmaken en realiseren van een actieplan. Ook zin om het Voka Charter Duurzaam Ondernemen en wie weet het UNITAR-certificaat te behalen? Kijk op www.voka. be/vcdo voor meer informatie en contactgegevens in uw regio.

2024

Bij Ecoworks weten ze waar ze naartoe willen de komende jaren. “We zijn gestart als drie vrienden met een ecologisch project en een fijne en zeer tevreden eerste SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 33

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

klant. Die basis is belangrijk in onze groei: het bewaken van een vriendelijke sfeer, de focus op de tevreden klant en enthousiasme blijven halen uit onze missie. En toch is goed personeel vinden niet eenvoudig. We zoeken mensen die echt in onze familie passen en onze klanten gelukkig willen maken. Maar we zien ook dat de projecten steeds groter worden en bovendien willen we nieuwe markten aanboren. We hebben nog wel wat ambitie. Dat mis ik eerlijk gezegd wat bij onze beleidsmakers. Ik weet niet goed wat ik moet verwachten, terwijl minstens een richting toch noodzakelijk is. Zeg waar je naartoe wilt en neem mensen mee in dat verhaal. Al besef ik ook dat het gemakkelijker gezegd is dan gedaan. Ik vind het soms al moeilijk om 30 mensen in dezelfde richting te krijgen, een hele samenleving is nog net iets anders”, aldus John Kinnen. Niko: duurzaam ondernemen in het DNA

Niko kent u misschien van de lichtschakelaars of ander elektrisch installatiemateriaal in huis. Het familiebedrijf dat dit jaar 100 kaarsjes uitblaast, zet volop in op duurzaam ondernemen. “Het zit gewoon ingebakken in het DNA van Niko om de impact van ons bedrijf op het milieu en de omgeving zo laag mogelijk te houden.” Dit jaar ontving Niko al voor de 18e keer het Milieucharter van Voka OostVlaanderen. Maar het gaat nog verder en doet nu ook mee met het Voka Charter voor Duurzaam Ondernemen (VCDO), om op de zeventien sustainable development goals (SDG’s) van de Verenigde Naties te werken. Ambitie

Bij Niko ziet men de toekomst door een groene bril. Via talrijke acties werkt men aan de milieuimpact. “We slagen er spijtig genoeg nog niet in om echt cradleto-cradle te werken, maar onze verpakkingen en grondstoffen 34 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Dany Sturtewagen, Niko:

“ZELFS NA 18 MILIEUCHARTERS NOG BIJLEREN OVER DUURZAAM ONDERNEMEN” maken we wel steeds meer recupereerbaar. Dat is een van de aandachtspunten bij het uitwerken van nieuwe producten in onze ontwikkelingsafdeling”, geeft Dany Sturtewagen mee. Wat hoopt Niko na 18 Milieucharters nog bij te leren met het Voka Charter Duurzaam Ondernemen? “Met onze deelname willen we van andere bedrijven leren hoe we onze werking nog duurzamer kunnen maken. Zowel op het vlak van energie- en waterverbruik als wat de duurzame tewerkstelling voor onze mensen betreft.” Fileproblematiek

Zorgen voor tewerkstelling in België is voor Niko een must. “We willen absoluut onze elektrotechnische productie in eigen land houden, dus zetten we sterk in op automatisering, een innovatieve arbeidsorganisatie en meer verantwoordelijkheid voor onze medewerkers. De meeste mensen komen uit de onmiddellijke omgeving, die vinden we gemakkelijk. Maar voor heel wat bedien-

“Onze verpakkingen en grondstoffen maken we steeds meer recupereerbaar.”

den is een specialisatie vereist en die vind je niet zomaar in het Waasland. De mobiliteitsproblematiek speelt daar echt in ons nadeel, want mensen ‘van over het water’ geraken niet zo gemakkelijk hier. We hebben al goede werknemers verloren die te lang onderweg waren door de files. Als ik één uitdaging mag voorleggen aan onze politici: ‘Los alstublieft de files op’.” 2024

Voor Niko schuift Dany Sturtewagen ook een duidelijke ambitie naar voren. “We zijn wereldberoemd in België, maar we zouden graag meer omzet uit het buitenland halen. Dat lukt elk jaar beter, maar met bijna 70% van onze omzet in België streven we toch meer evenwicht na. Ik ben ervan overtuigd dat het zal lukken, dankzij de innovatieve en kwaliteitsvolle producten waar we aan werken.”

VOKA.BE

Interview

PROFESSOR INTERNATIONALE POLITIEK

DAVID CRIEKEMANS OVER … “Er is slecht op de winkel gelet” BELGIË

“We slagen er niet in één richting uit te gaan” DE EU

WOUTER BEKE (CD&V)

“Trump beseft dat VS aan macht heeft ingeboet” DE VS

“De Chinese economie op koers om grootste ter wereld te worden” CHINA

Op de klok loopt Peking 8 uur voor op Brussel. Maar de Usain Bolt van de wereldeconomie dreigt ons veel meer voorbij te snellen. Zeker in de race om kobalt, een cruciaal onderdeel voor batterijen en dus voor de omslag van olie naar elektriciteit. “De Chinezen verzekeren zich via één-op-één deals met andere landen van de toegang tot schaarse grondstoffen. Wat schiet er straks nog voor ons over?”, werpt professor Internationale Politiek David Criekemans (Universiteit Antwerpen) op. Tekst: Katrien Stragier - Foto’s: Chak López

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 35

DOSSIER DE TOEKOMST IS DUURZAAM EN INTERNATIONAAL

We kijken op 31 oktober tegen een nieuwe deadline aan in de brexit-saga. Staart Europa niet te veel naar de eigen navel terwijl anderen volop macht accumuleren?

“Ja, dat denk ik wel. Ik doceerde de voorbije weken geopolitiek tijdens een summer school in Genève. Deelnemers uit China en India hadden daar zoiets van: ‘Europa?’. We hebben nog altijd een sterke economie, maar politiek slagen we er niet in om één richting uit te gaan. Europa zit in de jaren van de verdeeldheid. En ondertussen zijn de andere grootmachten weer volop aan machtspolitiek aan het doen. Kijk maar naar de VS en China.” Het gaat toch om veel meer dan een handelsoorlog, maar een strijd om het dominante model?

“Natuurlijk. Donald Trump voelt aan dat de VS erg aan relatieve macht heeft ingeboet. De Chinese economie lijkt op koers om de grootste ter wereld te worden. Het is ook slim van Xi Jinping om zijn geld te zetten op nichesectoren zoals 5G, 3D-printing,

hernieuwbare energie, artificial intelligence. Daardoor kan het een bedrijf als Huawei creëren. Het initiatief ‘One belt, one road’ (een strategie waarbij de Chinese overheid infrastructuur en investeringen ontwikkelt in andere landen, red.) dient om dat mee uit te rollen. Zo zie je de Chinezen nu heel openlijk Europa binnenkomen via de haven van Piraeus, die ze dankzij de besparingen in Griekenland 36 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

goedkoop hebben gekocht. En nu zijn ze de landen in de Balkan worteltjes aan het voorhouden om daar een corridor te ontsluiten Tegelijkertijd lijkt Trump de Amerikaanse economie opnieuw van de Chinese te willen ontkoppelen. Die schokken zinderen door in de wereldeconomie en treffen ook Europa.” In 2016 was er in Vlaanderen veel discussie toen het Chinese staatsbedrijf State Grid wilde participeren in Eandis, dat ons distributienet voor gas en elektriciteit beheert.

“Dat is strategische infrastructuur natuurlijk. Voor een stuk moet het ook wel kunnen om met de Chinezen in zee te gaan. De enige manier om als Europeanen met die nieuwe wereld om te gaan is dat je met iedereen een beetje samenwerkt, op pragmatische wijze, en niet in exclusieve relaties.”

Europa staat open voor China, maar omgekeerd is dat wel veel minder het geval.

“Dat zou je moeten afdwingen. Europa omvat een markt van 500 miljoen relatief rijke inwoners. De grootmacht die erin slaagt om ons in zijn pool binnen te rijven heeft de betere kaarten in het nieuwe wereldsysteem dat zich aan het materialiseren is. De échte strijd draait dus om Europa. Maar

we zijn met 27 EU-landen, en dat maakt het niet eenvoudig om het hard te spelen. Zo staat Hongarije over mensenrechtendossiers in China vol op de rem. We zouden ook een actievere strategie moeten hebben om gebruik te maken van Trump en de Chinezen zeggen: ‘Maak een deal met ons en niet met die boeman. Maar dan is het wel menens over dossiers zoals intellectuele eigendom.’”

“Europa dreigt het museum van de wereld te worden.” DAVID CRIEKEMANS, UNIVERSITEIT ANTWERPEN

China heeft monsterbedrijven zoals Huawei, Alibaba, Tencent. Europa niet. Waar ligt dat aan?

“Kijk naar de fusie tussen de treinafdelingen van Siemens en Alstom, die is tegengehouden. De Europese competitieregels hebben de c o n s u-

ment voor een stuk beschermd. Maar misschien moet de EU een aantal sleutelsectoren identificeren waar je toch enkele Europese leiders aanvaardt om de technologische strijd met de andere opkomende machten verder aan te gaan. Anders zijn we binnenkort nergens nog leader in. Mocht je bijvoorbeeld een Europese tegenhanger van Google groen licht geven, dan

VOKA.BE

gaat je privékapitaal ook zeggen: ‘Kijk, hier hebben we iets’. Er is momenteel te veel kapitaal dat zijn weg aan het zoeken is naar rendement, maar dat niet vindt.” Naast een oud continent dreigen we ook een oude economie te worden.

“Ja, Europa dreigt het museum van de wereld te worden. Er is nog een window of opportunity van 10 à 15 jaar om daar wat aan te doen, maar lang moeten we niet meer mee wachten.” Als China de lead gaat nemen, waarom zijn we dan vanuit Europa zo obsessief met Trump bezig?

“We kijken graag naar de westerse landen, maar de wereld is steeds meer niet-westers. Je moet ook met de anderen praten, die niet noodzakelijk jouw waarden delen.” Is dat ook niet de kracht van China, dat het bijvoorbeeld in Afrika sneller opportuniteiten heeft gegrepen?

“China heeft er via bilaterale deals (deals die één-op-één tussen twee landen worden gesloten, red.) voor gezorgd dat het toegang heeft tot schaarse grondstoffen. In die wereld worden we nu wakker. Want we willen veel meer elektrisch gaan doen, maar dan hebben we batterijen nodig. En dan hebben we kobalt nodig. Maar als alles binnenkort in bilaterale deals met de Chinezen zit, wat schiet er dan nog voor ons over? Bedrijven hebben de politiek nodig om toegang tot die schaarse grondstoffen te bieden. Daar is het window geen 10 of 15 jaar maar deze beleidslegislatuur, de komende vijf jaar.” Wordt de energietransitie hét dossier dat de machtsverschuivingen zal bepalen?

“Ongetwijfeld zal het een belangrijke factor worden, ook al omdat de keerzijde van deze medaille het klimaat- en milieubeleid

omvat. Energie vormt een van de hoekstenen van beschavingen. Denk olie weg en de haven van Antwerpen staat er quasi niet meer. De energietransitie is een race tegen de tijd. Met hun exploitatie van schaliegas hebben de Amerikanen 10, 20 jaar extra tijd gekocht om de definitieve transitie te maken.” Is er genoeg sense of urgency in Europa?

“Die is er nog veel te weinig. Waar zit bij ons de knowhow? Dat gaat van Denemarken tot Frankrijk. Uit die regio in West-Europa – het kern-Europa zeg maar – moet de vernieuwing van binnenuit komen. De grote EU met 27 lidstaten is een goed vehikel om bijvoorbeeld doelstellingen voor het klimaat te formuleren, maar ik denk dat je een kleiner kern-Europa nodig hebt om te zeggen: ‘We gaan het kapitaal dat we nu nog hebben recycleren om een nieuw verdienmodel uit te bouwen dat terug productief is en de basis kan vormen voor nieuwe welvaartscreatie.’” Hoe staat het kleine België er voor in die veranderende wereld?

“Het kleine België heeft zich de laatste 70 jaar niet moeten bezighouden met de grote, geopolitieke verhoudingen in Europa omdat die ongeveer vast lagen. Maar nu lijken de dingen veel meer

“De energietransitie is een race tegen de tijd.”

in flux. Na de brexit in GrootBrittannië volgt misschien wel Hongarije en andere lidstaten. In Frankrijk zijn er verkiezingen in 2022. Komt de extreemrechtse Marine Le Pen aan de macht, dan steekt l’Europe des patries de kop op, die veel minder gaan samenwerken met elkaar. Na verloop van tijd zullen die elkaar terug gaan beconcurreren. De EU zoals ze nu bestaat is een vraagteken. Misschien moeten we terug meer in partnerschappen denken, bijvoorbeeld met de Nederlanders.” Met Charles Michel levert België vanaf 1 december de Europese president. Is dat een troef?

“Het toont aan dat onze diplomatie gewaardeerd wordt. Maar dat wil niet zeggen dat België er goed aan toe is. Er is door een paar generaties politici niet zo goed op de winkel gelet. We hebben een loodzware staatsschuld terwijl we nu net moeten investeren. De Nederlanders gaan dat wel kunnen, dus nog een argument om met hen samen te werken. En om op het privékapitaal aan te boren. Sommige partijen willen dat belasten, maar het kan een broodnodige driver zijn voor vernieuwing. Er is dus veel potentieel maar een gebrek aan strategie. Meer is mogelijk en zelfs noodzakelijk.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 37

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

Tijdlijn

DOORBRAAK: Investeren in de toekomst

Ontoereikende investeringen in onder andere digitalisering, mobiliteit, zorg en onderwijs bedreigen onze concurrentiepositie. We zullen op heel wat vlakken een serieuze inhaalbeweging moeten maken om een toppositie te kunnen bereiken. Maar met voldoende ambitie en ondernemerschap moet dat lukken.

2019 Nieuwe eindtermen eerste graad gaan in (met meer focus op STEM)

Start werken aan de Brusselse Ring

13 landen, waaronder België, ontwikkelen vier Europese supercomputers: nodig voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen of bescherming tegen cyberaanvallen

186

scholen bieden 79 duale studierichtingen aan

Voorjaar: Start hoofdwerken Oosterweelverbinding rechteroever

2020

182 ‘Scholen van morgen’ in gebruik, bouw of ontwerpfase, met steun van PMV en Vlaamse overheid

Aantal ziekenhuisbedden: 5,7 per 1.000 inwoners (te hoog!)

December: liberalisering spoor, privébedrijven mogen reizigers vervoeren

België op de negende plaats in de Digital Economy and Society Index

6.000 Vanaf schooljaar 2020-2021 zijn er jaarlijks meer dan 6.000 extra leraren nodig.

2021 Tewerkstelling personen met een beperking: 40,7 (te laag!)

38 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

15 oktober: Europa verwacht van België een begroting voor 2020

Vanaf 2021 dalen de spoortarieven voor goederenvervoer met 4% kondigde minister Bellot aan

VOKA.BE

2023

Toren voor onderzoek naar biotechnologie KU Leuven klaar

19 regionale CM-afdelingen gaan op in één Vlaamse en één Waalse De Vlaamse overheid heeft zich ertoe geëngageerd om tegen 2022 minstens 1.000 mobipunten op te richten

De Brusselse vervoersmaatschappij wil tegen 2023 475 miljoen ritten per jaar uitvoeren, 60 miljoen meer dan nu

Liberalisering spoor: federale regering wijst contract toe om treinen te laten rijden met subsidies

2024

GROTE CAPACITEITS-PROBLEMEN dreigen in het onderwijs Tegen 2022 dreigt het 4G-netwerk in Brussel volgens Agoria verzadigd te zijn

SECUNDAIR ONDERWIJS

KLEUTER- EN LAGERE SCHOOL

+40.000 +17.000 leerlingen leerlingen

2022 Werken Oosterweelverbinding op linkeroever zijn klaar

Subquota voor de specialisaties in opleiding geneeskunde

Streefdoel aantal ziekenhuisbedden: 2,5 à 4 per 1000 inwoners Medio 2021 verrijst in Vilvoorde Europa’s grootste innovatiecampus

EU verplicht alcoholslot in nieuwe auto’s

Top 3

Streefdoel: België in top 3 Digital Economy and Society Index

Streefdoel tewerkstelling personen met een beperking: 60%

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

Column

“Nood aan een inhaalbeweging in investeringen”

e Belgische overheden, ook de Vlaamse, investeren al decennialang te weinig. De totale Belgische overheidsinvesteringen bedroegen de voorbije 20 jaar gemiddeld net iets meer dan 2% van het bbp per jaar. Dat is samen met Duitsland het laagste van Europa, en staat in schril contrast met het feit dat we bij de Europese top behoren qua belastingdruk. De Belgische en Vlaamse belastingbetaler krijgt eenvoudigweg niet de infrastructuur waarvoor hij of zij betaalt. Meer nog, de overheidsinvesteringen waren de voorbije decennia maar net voldoende om de normale slijtage van de publieke infrastructuur te compenseren.

“De Belgische en Vlaamse belastingbetaler krijgt eenvoudigweg niet de infrastructuur waarvoor hij of zij betaalt.” per jaar kost. In extreme gevallen leidt dat tot zelfs tot acute problemen, wat de voorbije jaren pijnlijk geïllustreerd werd door de afbrokkelende Brusselse tunnels.

zen, dreigen we op termijn een belangrijk economisch potentieel mis te lopen. Hetzelfde geldt voor het onderwijs. Net als voor zoveel overheidsdomeinen, spenderen we al relatief veel aan onderwijs, maar dat is vooral gericht op lopende uitgaven en te weinig op investeringen. Om het toponderwijs waar onze economie nood aan heeft te blijven leveren, is ook binnen het onderwijs een verschuiving in de overheidsuitgaven naar meer investeringen aan de orde.

Degelijke overheidsinvesteDe volgende Vlaamse regering ringen zijn ook essentieel om moet de lijn naar meer invesonze economie in het spoor te houden van de technologische Bart Van teringen doortrekken om onze veranderingen die op ons af- Craeynest economie te doen aansluiten komen. De digitalisering biedt Hoofdeconoom bij de topregio’s in Europa. Dat Voka zal extra investeringen in verDat betekent dat onze infra- enorme economische opportu- Bart.van“De digitalisering een fundamentele zegt Johan keersinfrastructuur, Thijs, in digitale structuur (in ruime zin) al lang isniteiten, maar om die te transformatie”, kunnen craeynest@ voka.be realiseren moet ook de digitale infrastructuur, in O&O en in niet meer in overeenstemming de snelsprekende Limburger die de snelschakelende CEO is van het is met een groeiende economie, basisinfrastructuur op niveau onderwijs vereisen. De grootsneldigitaliserende KBC. “Die raakt niet alleen de voorkant, wat de klant en al helemaal niet met de ver- zijn. Daarmee verwant doet de ste uitdaging ligt daarbij in de Maarwe ook heel onze backoffice, processen; onze producten worden anderingenziet. waarmee onder Vlaamse overheid alonze belangrijke financiering. Om ruimte te cregeredesigned. een fortuin: miljard over een periodeëren vanvoor 4 jaar, van die investeringen zal inspanningen om te1,5 investeren meer op technologisch vlak Dat ge- kost de nieuwe regering onvermijconfronteerd worden. En daar in O&O, maar niettemin blijven 2017 tot 2020. En het is een volledig andere manier van werken.” hangt ook een economisch we op dat vlak achter op de topdelijk moeten besparen op de Tekst: Katrien Stragier - Foto’s: Chak López prijskaartje aan vast. Zo dragen regio’s in Europa. Als Vlaandelopende uitgaven. Dat zal niet de ontoereikende investeringen ren echt wil meespelen met de makkelijk zijn, maar een grote in de verkeersinfrastructuur bij Europese top, moet de overheid focus op investeringen zal onze tot het fileprobleem, dat volgens haar investeringen in O&O economie structureel sterker maken. ramingen van de OESO onze verder blijven opkrikken. Als economie zo’n 2% van het bbp we niet voor die richting kie40 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

keer vragen

Naar meer ondernemerschap in onderwijs, zorg en mobiliteit? Zoâ&#x20AC;&#x2122;n 12 miljard geeft de Vlaamse overheid uit aan onderwijs, toch tuimelen de resultaten van onze leerlingen in het ene na het andere onderzoek omlaag. Elk jaar pompen overheden ook meer middelen in zorg en welzijn, maar op het vlak van kwaliteit van zorg staan we maar op de elfde plaats in West-Europa. Naar het openbaar vervoer vloeien er al evenzeer enorme bedragen, toch ligt het gebruik eerder laag terwijl de files maar blijven aangroeien. Is daar meer ondernemerschap nodig? Tekst: Katrien Stragier

Lieven Annemans, Universiteit Gent

Debbie Goudriaan Mondomio

Sophie Dutordoir, Topvrouw NMBS

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 41

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

“VLAANDEREN KWEEKVIJVER VOOR ONDERNEMERSCHAP IN DE ZORG” Gezondheidseconoom Lieven Annemans (Universiteit Gent) vindt de vele innovaties in de zorg prachtig, maar hij plaatst meteen ook enkele kanttekeningen.

GROEIT HET ONDERNEMERSCHAP IN ONZE GEZONDHEIDSZORG?

“Zeker! Vlaanderen groeide de jongste jaren uit tot een echte kweekvijver voor ondernemerschap in de gezondheidssector. En dat leidt tot een vloedgolf aan innovaties, wat prachtig is. Maar niet alle ondernemers hebben begrepen dat innovatie in de eerste plaats als doel moet hebben de gezondheid van de mensen te behouden of te verbeteren, waarbij rang of stand geen rol mogen spelen. Anders gezegd, wanneer ondernemerschap leidt tot echte verbeteringen dan moeten die voor iedereen toegankelijk zijn. En dat vraagt een opname in het pakket van de ziekteverzekering.

HOE VOORKOMEN WE EEN GEZONDHEIDSZORG MET TWEE SNELHEDEN DOOR VERDERE LIBERALISERING?

“Een bepaalde graad van liberalisering van het zorgaanbod of van de ontwikkeling van innovaties is op zich niet onwenselijk: het kan initiatief en ondernemerschap bevorderen. Uiteraard kan dit enkel mits duidelijke regels omtrent welke zorg verantwoord en doeltreffend is, op welke manier en hoeveel de overheid die zorg betaalt enzovoort. Liberalisering betekent ook niet

dat men mensen naar hartenlust kan behandelen en hun betaalkaarten verslijten. Goede zorg moet betaalbaar zijn voor iedereen. In mijn boek ‘Je geld of je leven in de gezondheidszorg’ argumenteer ik dat we vandaag al verschillende snelheden hebben, van mensen die zelfs hun noodzakelijke zorg niet kunnen betalen, over anderen met een extra verzekering (maar die vaak te kort schiet), tot zij die zich echt alles kunnen permitteren. Zodra je niet alleen het aanbod van zorg maar ook de organisatie en de verzekering ervan liberaliseert, kom je in de problemen.”

WAAR ZOU ONZE GEZONDHEIDSZORG OVER 5 JAAR MOETEN STAAN?

“Ik heb recent een concept geïntroduceerd waar we idealiter binnen 5 jaar moeten aan voldoen: het EQO-systeem (Equity and Quality Optimizing). Dat is een systeem dat kwaliteit én rechtvaardigheid optimaliseert. Het moet voldoen aan 7 eisen, ondermeer blijven investeren in gezondheid, met een groei van meer dan 2% per jaar: meer investeren in gezondheidsinformatisering met volledige connectie tussen alle bestaande systemen, waarbij men alle informatie slechts éénmaal moet inbrengen.”

“WANNEER ONDERNEMERSCHAP LEIDT TOT ECHTE VERBETERINGEN DAN MOETEN DIE VOOR IEDEREEN TOEGANKELIJK ZIJN.” LIEVEN ANNEMANS, UNIVERSITEIT GENT

42 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

“ONDERNEMERSCHAP OP SCHOOL” Debbie Goudriaan was teleurgesteld in het onderwijs. En voor haar kinderen vond ze geen goede alternatieve school. Ze besloot het dan maar zelf te doen: ze richtte ‘Mondomio’ op, een basisschool met focus op ondernemerschap.

VANWAAR DIT INITIATIEF?

“Ik kom zelf uit het onderwijs en heb als juf in klassieke scholen gewerkt, maar ik raakte daar al snel teleurgesteld. De klassen zijn vaak zeer groot, waardoor je moeilijk volgens de individuele behoeften van het kind kan werken. Toen ik op zoek moest naar een school voor mijn dochters, zocht ik dan ook een alternatief. Mijn kinderen stuurde ik naar een methodeschool, maar daar zijn dan weer te weinig regels en houvast. Na een opleiding tot schooldirecteur ben ik met Mondomio in Balen zelf een basisschool gestart, met kleine klassen, op tempo van het kind maar ook met duidelijke regels. Zo worden leerlingen bij ons niet gegroepeerd per leerjaren maar zetten we hen samen naargelang hun niveau. Ook leraren worden ingezet naargelang hun talent en moeten niet alle vakken geven, wat voor meer leerwinst zorgt bij leerlingen. Het geeft leerkrachten het gevoel dat ze écht iets kunnen bijdragen, omdat dat wat ze onderwijzen hun talent is. Daarnaast werken we met flexibele uren, wat voor werkende ouders de work-lifebalance eenvoudiger maakt. Zo mogen ze hun kinderen tot 10u ’s ochtends brengen.”

JULLIE ZETTEN IN OP ONDERNEMERSCHAP. HOE?

“Zowel bij de leerlingen als bij de leerkrachten moedigen wij ondernemerschap aan. Zo hadden wij voor de school minibusjes die tijdens de vakanties toch maar bleven staan. Eén van de leerkrachten kreeg het schitterende idee om die

busjes te verhuren tijdens de weekends en vakantieperiodes, wanneer de school ze niet gebruikt. Zo hebben we samen met de leerlingen een businessplan opgesteld. Een win-win voor iedereen. Vanaf dit schooljaar voeren we trouwens ook het vak ‘Ondernemerschap’ in, 1 uur per week.”

WAAR WILLEN JULLIE OVER VIJF JAAR STAAN?

“Dankzij een investeerder hopen we de komende jaren over heel Vlaanderen Mondomioscholen te openen. Leerkrachten van ons organiseren ook opleidingen om collega’s uit het klassieke onderwijs te laten kennismaken met onze methodes en filosofie. We merkten dat er in het begin vanuit het klassieke onderwijs nogal wantrouwig werd gekeken naar onze school. Maar dat is gekenterd. Ondertussen komen ze van andere scholen bij ons kijken hoe we het doen. Zelf blijf ik alvast zeker als ondernemer aan de slag. Dat doe ik veel liever dan binnen de vier muren van een school zitten, heb ik ontdekt (lacht).”

“DANKZIJ EEN INVESTEERDER HOPEN WE OVER HEEL VLAANDEREN MONDOMIOSCHOLEN TE OPENEN.” DEBBIE GOUDRIAAN, MONDOMIO

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 43

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

“STEUN VAN DE OVERHEID NODIG” Sophie Dutordoir weet wat ondernemen is. Momenteel stoomt ze de NMBS klaar voor de liberalisering van het spoor.

U STOND AAN HET HOOFD VAN ELECTRABEL, NU BIJ DE NMBS. EEN GROOT VERSCHIL?

“Ik zie tal van overeenkomsten. Ze spelen allebei een belangrijke socio-economische rol en stellen een basisgoed ter beschikking. Ze moeten beiden hun corebusiness verzoenen met milieu-imperatieven en een juiste prijszetting, en delen een industrieel karakter. Ten slotte hebben ze allebei veel stakeholders.”

DE NMBS VRAAGT 10 JAAR LANGER EXCLUSIVITEIT OP BINNENLANDS REIZIGERSVERVOER. WAT MISSEN JULLIE NOG VOOR DE LIBERALISERING?

“De afgelopen drie jaar is het aantal reizigers telkens met meer dan 3,5% toegenomen. Zij hebben recht op een nog betere dienstverlening. In die context hebben we een ambitieus actieplan om te werken aan de zwakke punten. We moeten de basics rechttrekken, voluit focussen op onze basismetiers en concrete resultaten voorleggen. We hebben ook de steun van de overheid nodig. Vooreerst voor de ontwikkeling van een ambitieuze langetermijnvisie op mobiliteit met een duidelijke rol hierin voor het spoor. Verder een duidelijk financieel kader,

dat belangrijke investeringen mogelijk maakt in onder meer rijtuigen, sporen en digitalisering. We hebben ook dringend nood aan een beheerscontract met de overheid dat de opdracht van openbare dienst actualiseert en resultaatsverbeteringen inhoudt, gekoppeld aan resultaatsverbintenissen vanwege de infrastructuurbeheerder Infrabel. Ten slotte, in open dialoog met de sociale partners, moeten we samen inzetten op een modern en duurzaam personeelsbeleid dat juiste en meer flexibele arbeidsvoorwaarden biedt.”

WAAR WILLEN JULLIE OVER VIJF JAAR STAAN?

“De NMBS moet de ruggengraat blijven van de mobiliteit in België en een internationale draaischijf met hechte samenwerkingsverbanden met de buurlanden. Ze moet erin zijn geslaagd om zich in de diepte te transformeren en geëvolueerd zijn naar een moderne, klantvriendelijke, digitale, efficiënte en financieel performante onderneming die de concurrentie aankan en waar veiligheid, stiptheid, duurzaamheid, klanten en medewerkers centraal staan.”

“DE NMBS MOET DE RUGGENGRAAT BLIJVEN VAN DE MOBILITEIT IN BELGIË.” SOPHIE DUTORDOIR, TOPVROUW NMBS

44 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

Kijken bij de buren

TENDENSEN

IN DE NEDERLANDSE ZORG Cordula Wagner, van opleiding fysiotherapeut en socioloog, is uitstekend geplaatst om te kijken welke tendensen er momenteel in Nederland spelen in de zorg. Zij is directeur van Nivel, de Nederlandse kennisinstelling die onderzoek verricht om de gezondheidszorg in Nederland zo goed mogelijk te organiseren. Net zoals in België kampen ze daar immers met heel wat vraagstukken. Tekst: Sandy Panis

MEER AUTONOMIE VOOR ZORGVERLENERS EN PATIËNTEN

“In het verleden zijn heel wat procedures opgesteld om fouten, vergissingen en tekortkomingen in het zorgproces te vermijden. De zorgverleners zijn verplicht al hun handelingen te registreren zodat ze kunnen aantonen dat ze zich aan de voorgeschreven veiligheidsregels houden. Daar komt men nu op terug omdat zorgverleners gebukt gaan onder die administratieve last. Nu kijkt men richting ‘uitkomstgerichte zorg’. Het zijn niet de procedures die men gaat meten, maar bijvoorbeeld hoeveel patiënten fit het ziekenhuis verlaten. Zorgverleners krijgen meer autonomie om in een team en samen met de patiënt af te spreken wat de beste zorg is voor de individuele behoeften van de patiënt, ook als dat betekent dat daarbij afgeweken wordt van de gangbare procedures. Nu is de grootste uitdaging de juiste balans vinden tussen beide benaderingen.”

VERSCHUIVING NAAR EXTRAMURALE ZORG

“Er is een verschuiving naar de extramurale zorg, waarbij delen van de langdurige zorg van een centrale regie is overgebracht naar de gemeenten. De huisartsen treden daar op als poortwachter. In Nederland moet je altijd eerst langs de huisarts passeren die dan

FOCUS OP CONCENTRATIE

“Al enige jaren zien we bij de ziekenhuizen een focus op concentratie en specialisatie. Men gaat ervan uit dat niet alle ziekenhuizen alle behandelingen moeten kunnen aanbieden. Dat is ten eerste heel duur, maar ten tweede is dat ook niet goed voor de gezondheidsuitkomst. Want hoe meer ervaring een chirurg heeft, hoe beter de operatie zal verlopen. Zo zie je dat ziekenhuizen gaan fuseren om hun patiëntengroepen te vergroten.”

SAMEN GAAN VOOR DOELSTELLINGEN

vervolgens inschat of verdere specialistische zorg nodig is. Vooral bij de ouderenzorg gaat men daarbij een beroep doen op de community. Ouderen worden aangemoedigd zo lang mogelijk zelfstandig thuis te wonen. Lukt dat niet, dan gaat de gemeente eerst kijken of iemand uit de onmiddellijke omgeving van de patiënt, een familielid of goede buur, de ondersteuning kan opvangen. Pas als dat niet het geval is, wordt extra hulp ingeschakeld uit het lokale netwerk. Dankzij de digitalisering is er meer mogelijk om mensen langer thuis te houden.”

“Er is veel mogelijk als je met verschillende actoren streeft naar een gezamenlijk doel. Zo hadden we een vijfjarig programma opgesteld met een stappenplan om zorggerelateerde schade met 50 procent te verminderen. Dat gaf een enorme drive aan alle betrokkenen en we hebben die doelstelling gehaald. Toen het programma afgelopen was, zagen we toch weer een terugval. Daarom willen we in 2020 een nieuw programma opstarten.”

Cordula Wagner is een van de spreker op het Health Community Congres van 24/9. Info: www.voka.be/healthcommunitycongres2019

SEPTEMBER SEPTEMBER2019 201 VOKA TRIBUNE 45

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

Reportage

DUAAL LEREN IN HET HOGER ONDERWIJS

Na enkele jaren proefdraaien gingen op 2 september 2019 79 duale studierichtingen in het secundair onderwijs officieel van start. Geweldig nieuws, maar wat als deze leerlingen afstuderen en naar het hoger onderwijs gaan? Kunnen we het duaal traject ook uitbreiden naar het hoger onderwijs? Tijdens het schooljaar 2019-2020 starten er alvast proefprojecten rond dit thema. Vickie Dekocker, verantwoordelijke innovatie binnen Syntra Vlaanderen, Alexander Maeyaert, projectleider bij GAN België en Jonas De Raeve, adviseur onderwijs van Voka over duaal leren in het hoger onderwijs. Tekst: Zoë Vandekerckhove

46 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

“Hogescholen hebben voldoende autonomie om duaal leren nu al aan te bieden. De vraag is of er meer nodig is om hen dat ook echt te laten doen.” JONAS DE RAEVE, VOKA

n het secundair onderwijs studeerden vorig schooljaar de eerste leerlingen duaal leren af. Ze volgden een opleiding waarbij hun lessen op school gecombineerd werden met lessen op de werkvloer. Het ging om een pilootproject van Voka – Kamer van Koophandel Mechelen-Kempen met steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF). Dit schooljaar proberen de Voka – Kamers van Koophandel een gelijkend ESF-project op te zetten voor duaal leren in het hoger onderwijs. “Op zich hebben hogescholen vandaag voldoende autonomie om duaal leren al aan te bieden. De vraag is of er meer nodig is? Moet er structureel iets aan regelgeving zijn?”, legt Jonas De Raeve (Voka) uit. In het secundair is het wel afgebakend. Door het proefproject in het hoger onderwijs willen de verschillende partijen kijken hogeschool aanleren. Dat stuk of dat ook hier nodig is. gaan de bedrijven aanleren op de werkvloer. Bij duaal leren Er bestaan op dit moment al is er dus een gedeelde verantstages in het hoger onderwijs, woordelijkheid”, verduidelijkt waarbij de student ervaring Jonas De Raeve (Voka). opdoet op de werkvloer. Is de grens tussen beide niet enorm D ie vera nt wo ordel ijk heid klein? “Bij een stage ligt de roept ook vragen op over de fiverantwoordelijkheid van de nanciering van het onderwijs. opleiding bij de hogescholen. Vandaag de dag gaat die volDe hogeschool organiseert ledig naar de opleidingsvereen stage zodat de student strekker. Maar er zijn alternahet deel wat hij/zij heeft ge- tieve mogelijkheden. “Je kan zien in de les, in de praktijk bijvoorbeeld zeggen iedereen kan waarnemen. Bij duaal le- die bijdraagt aan het opleiren gaat men een deel van die dingstraject, krijgt een deel opleiding niet langer aan de van de financiering. Een duaal

traject dat 60% gebeurt door de werkgever en 40% door de school, wordt dan ook zo gefinancierd ”, geeft Vickie Dekocker (Syntra Vlaanderen) als voorbeeld. Trailblazers

Willen we de kloof tussen arbeidsmarkt en onderwijs verkleinen, dan moet er een betere samenwerking ontstaan. Syntra Vlaanderen heeft met hun nieuw platform de eerste stap gezet. Sinds kort vinden studenten en scholen een overzicht van beschikbare werkplekken op de website van duaal leren. Ook kan je zien welk traject er aangeleerd kan worden. Vickie Dekocker ziet nog meer mogelijkheden. “Nu zijn die werkplekken op basis van de opleidingen die er aangeboden worden. Maar je zou ook vanuit de bedrijfscontext kunnen vertrekken. Wat zijn de competenties die nodig zijn en welke kan het bedrijf zelf aanleren? Op basis daarvan kan het bedrijf dan naar de opleidingsverstrekker stappen en vragen voor een bijhorend theoretisch traject”, zegt Vickie Dekocker. In het Verenigd Koninkrijk bepalen bedrijven uit verschillende sectoren in ‘trailblazer’groepen welke competenties ze nodig hebben. Samen met de school stellen ze dan het traject op. “Wat interessant is aan die formule, is dat je je kunt laten opleiden in compeSEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 47

DOSSIER INVESTEREN IN DE TOEKOMST

met duaal leren en de partnerschappen onder te brengen in een nieuw Agentschap Duaal Leren dat het duaal leren op alle onderwijsniveaus coördineert en intensifieert. Daarnaast willen we de werking ook versterken met mensen uit het onderwijs. Zo wordt het agentschap zowel gedragen door onderwijs als werk.”

tenties die in meerdere beroepen, in verschillende bedrijven en in verschillende sectoren aan bod kunnen komen”, legt Vickie Dekocker uit. Naar het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk heeft het Global Apprenticeship Network (GAN) België in samenwerking met Syntra Vlaanderen een werkgroep ‘duaal leren voor grote ondernemingen’ opgericht. Doelstelling is om zoveel mogelijk grote bedrijven te betrekken bij duaal leren in het hoger onderwijs. Alexander Maeyaert: “We willen duaal leren op de kaart zetten en daar heb je natuurlijk grote ondernemingen voor nodig. Zij zijn de katalysator om zowel ouders als studenten alsook andere bedrijven te overtuigen,” Alexander Maeyaert (GAN België). Agentschap duaal leren

Duaal leren kan je niet opdelen in verschillende vakjes, maar 48 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Duaal leren moet je zien als een traject van levenslang leren, dat mensen herhaaldelijk gaan doorlopen.” VICKIE DEKOCKER, SYNTRA VLAANDEREN

dat is wat er momenteel wel gebeurt. “Alles rond duaal leren in het secundair onderwijs zit bij Syntra Vlaanderen, alles rond duaal leren in het hoger onderwijs zit weer bij andere partijen”, verduidelijkt Alexander Maeyaert (GAN België). Voka stelt daarom een nieuw Agentschap voor duaal leren voor. Jonas De Raeve (Voka): “Syntra Vlaanderen is vandaag verantwoordelijk voor twee zaken: duaal leren en ondernemersvorming. Wij stellen voor om de huidige werking van Syntra Vlaanderen in verband

Ook A lex a nder Maeyaer t ziet de voordelen van dergelijk agentschap. “We moeten beter in staat kunnen zijn om te monitoren wat er duaal aan het gebeuren is. Niet enkel de kwantiteit, maar ook de kwaliteit. Als je nu leest over duaal leren, dan zijn dat cijfers over hoeveel opleidingen er zijn gestart, hoeveel studenten er momenteel in duaal leren zijn, hoeveel scholen duaal leren aanbieden, … Maar we hebben heel weinig cijfers over de effectiviteit van die opleidingen. Ik denk dat er daar voor het Agentschap voor Duaal Leren een grote rol is weggelegd.” Levenslang leren

Ondanks dat Vlaanderen veel mogelijkheden heeft om bij te scholen tijdens de loopbaan – opleid ingscheques, opleidingsverlof, … – wordt er minder gebruik van gemaakt in vergelijking met het buitenland. Duaal leren kan daar verandering in brengen. Syntra Vlaanderen is als werkregisseur sterke voorstander. Vickie Dekocker (Syntra Vlaanderen): “Onze visie is dat duaal leren een opleidingsweg is en geen systeem voor de secundaire scholen alleen, maar voor veel meer doelgroepen. Dat zorgt er eigenlijk ook voor dat bedrijven en scholen dit veel ruimer moeten zien, in een traject van levenslang leren dat mensen herhaaldelijk gaan doorlopen.”

ARE YOU READY TO SCORE BIG? Wether you’re looking for funding or corporate collaboration, The Big Score guarantees high-quality matchmaking between game-changing tech companies and top-tier investors & corporate innovation leaders, with one clear goal: to score deals. OCTOBER 21 • 22 • 23 MEETDISTRICT, GHENT

75 LIVE PITCHES FROM 100% B2B COMPANIES

20+ ONE-ON-ONE TARGETED MEETINGS

ENJOY A 20% OFF YOUR TICKET AS A VOKA MEMBER! thebigscore.eu

DOSSIER DE TOEKOMST WERKT

Tijdlijn

DOORBRAAK: De toekomst werkt

De vergrijzing zet de overheidsfinanciën onder druk, terwijl de arbeidsmarkt snakt naar geschikte werkkrachten. Om de mismatch op de arbeidsmarkt op te lossen zullen we op een andere manier moeten kijken naar jobs en loopbanen. Zingeving, flexibiliteit, levenslang leren en ‘iedereen aan boord’, zullen daarbij doorslaggevend zijn.

2020

2019 OVERHEIDSUITGAVEN

+23 miljoen per week

GEPENSIONEERDEN:

+1.000 per week

Europa wil tegen 2020 dat 73,2% procent van elke bevolkingsgroep tussen 20 en 64 jaar een baan heeft

ECB verwacht groei van 1,6 procent

Europa wil dat 69% van de vrouwen aan het werk is (vandaag is dat 65,5%)

LANGDURIG ZIEKEN

+450 per week

ECB betonneert bodemrente tot 2020

1991

2019

4:1

3:1

2070

2:1

De vergrijzing slaat alsmaar harder toe

50 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

60 jaar SWT bij ondernemingen in herstructurering naar 60 jaar

VOKA.BE

2023

+100

Propyleenfabriek van Borealis in de Antwerpse haven moet in 2022 van start gaan, goed voor minstens 100 extra jobs

Bpost verwacht dat 60% van de omzet van e-commerce komt (pakjesvervoer), dat vraagt flexibele arbeid

Vanaf 2023 gaan 3.800 Vlaamse ambtenaren aan de slag in ‘Kantoor 2023’ (nieuw duurzaam gebouw)

+500

Twee fabrieken van Ineos in Antwerpse haven gaan open, goed voor 500 rechtstreekse jobs

2022

Vanaf 2023 krimpt de leeftijdsgroep van 15- tot 64-jarigen

2023

Dalen de onderwijsresultaten verder in PISA 2021?

Bij ongewijzigd beleid: OVERHEIDSTEKORT

+2,7% van het bbp

De regering-Michel heeft aan Europa laten weten dat ons land pas in 2021 haar begroting in evenwicht zal hebben

ECB verwacht 1,5 procent groei

2021

JOBS

+150.000 UITGAVEN VOOR PENSIOENEN:

+4,6

miljard euro in totaal

PENSIOENFACTUUR VAN STATUTAIREN VOOR DE LOKALE BESTUREN:

3,3

miljard euro in totaal

KOOPKRACHT

+6,5%

DOSSIER DE TOEKOMST WERKT

Column

“Iedereen aan de slag”

en op de vier Vlamingen tussen 20 en 64 jaar is niet aan het werk; voor Wallonië en Brussel loopt dit op tot bijna 4 op de 10. Ook geen enkele generatie had in ons land kortere carrières dan degene die nu afzwaait. Tegelijkertijd wordt de pensioenfactuur steeds zwaarder en de krapte op de arbeidsmarkt steeds nijpender. Die combinatie zet de draagkracht van de sociale zekerheid, en het pensioenstelsel in het bijzonder, stevig onder druk. Wij proberen vandaag een welvaartsstaat van hetzelfde niveau als de Zweden te onderhouden, maar we doen dat verhoudingsgewijs met 900.000 werkenden minder. Met meer en langer werken is dus van fundamenteel belang voor de maatschappij als we dit niveau van welvaartsstaat willen behouden. Maar veel animo is er niet voor dat langer werken. In België overweegt maar liefst de helft van de Nederlandstaligen boven de 25 jaar om vroeger te stoppen dan de pensioengerechtigde leeftijd, zo blijkt uit een recente enquête van ‘Knack’. Onderzoek na onderzoek geven Belgen aan rond hun 60ste te willen stoppen. En het blijft niet bij willen: gemiddeld trekken we de deur 52 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

“Wij proberen een welvaartsstaat als Zweden te onderhouden, maar met 900.000 werkenden minder.” van de werkvloer op ons 61ste achter ons dicht. In zowat alle industrielanden wordt vandaag langer gewerkt dan in België. Er zijn geen tientallen mogelijkheden om de vergrijzing te financieren. Meer mensen moeten aan het werk en we moeten langer werken. Er zijn ingrijpende maatregelen nodig om een werkzaamheidsgraad van 80% te realiseren. Drie werven zijn daarvoor onmisbaar. Ten eerste moet iedereen die kan werken daarin maximaal wordt aangespoord. De officiële werkloosheid blijft dalen maar die werklozen vormen slechts het topje van de ijsberg. Daaronder schuilt een grote groep inactieven, zoals huismoeders/vaders en langdurig zieken, die niet werken maar niet zijn ingeschreven als werkloze. Uiteraard is een deel van die inactiviteit onvermijdelijk of zelfs nuttig. Maar dat neemt niet weg dat het grootste deel, mits extra

Veronique Leroy Adviseur sociaal recht en arbeidsmarkt veronique. leroy@voka.be

inspanning, wel op de arbeidsmarkt actief zou kunnen zijn. Ten tweede is het belangrijk dat werk voor mensen met lage lonen ook effectief loont. Vooral bij de lage lonen is de vergoeding voor werken te gering in vergelijking met een uitkering. Het verder optrekken van de brutolonen is geen optie want dan zullen de ondernemingen die banen schrappen wegens te duur. Daarom kan Vlaanderen haar fiscale autonomie aanwenden om werken nog lonender te maken, zodat mensen met een laag loon voor dezelfde brutokost netto meer overhouden. Ten derde is levenslang leren onmisbaar als mensen langer zullen werken. Ook de digitalisering zal de arbeidsmarkt blijven veranderen. Er wordt al decennia over gepraat, maar we slagen er niet in om sterke resultaten neer te zetten. Zo moeten veel meer Vlaamse werknemers en inactieven bereid gevonden worden om zich te blijven bijscholen. De tijd van halfslachtige oplossingen is voorbij. De lat moet hoog liggen, en ingrijpende maatregelen zijn nodig om erover te kunnen springen.

KOM NAAR

6 OKTOBER

VAN 10 TOT 17 U

Ontdek • Ontmoet • Beleef • Onderneem

Jaarthema:

Stiekem een job passen? Ontdek in de uitneembare gids waarom Voka Open Bedrijvendag de grootste jobbeurs van het jaar is.

Duurzaam ondernemen www.openbedrijvendag.be volg ons op:

#openbedrijvendag

DOSSIER DE TOEKOMST WERKT

Rika Coppens, CEO Accent Jobs

“WERKEN GEEFT ZIN EN MAAKT GELUKKIG” “We moeten mensen terug meer zin geven om te werken”, vindt Rika Coppens, CEO van het uitzendbedrijf Accent Jobs. “De voorbije jaren is er sterk ingezet op het creëren van ‘jobs, jobs, jobs’. Die zijn er intussen. Nu moeten we ervoor zorgen dat er goesting is om die in te vullen, zodat er over vijf jaar meer mensen aan het werk zijn.” Ze ziet drie grote werven voor onze arbeidsmarkt. Tekst: Katrien Stragier – Foto’s: Lieven Van Assche

54 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

Werf 1: Volk, volk, volk

“Als ik klanten vraag wat we vanuit Accent Jobs voor hen kunnen doen, is het antwoord steevast: ‘Mensen vinden’. Volgens een recente studie zullen zonder maatregelen in 2030 maar liefst 584.000 vacatures – dat is 1 op de 10 – niet ingevuld geraken.” “Politici hebben ingezet op ‘jobs, jobs, jobs’. Nu moeten ze ervoor zorgen dat de activeringsgraad stijgt en mensen opnieuw met werken geconnecteerd worden. Veel mensen zien niet meer het positieve van gaan werken: je hebt collega’s aan wie je je verhaal over thuis kwijt kan en met wie je plezier kan maken, je kan er jezelf ontplooien en leert nieuwe dingen bij… Als je in een goede omgeving terechtkomt tenminste, daar is

bijvoorbeeld zeggen: ‘Je moet om 8u30 beginnen’, dan bedoelen we niet 8u40, terwijl dat in sommige andere culturen ook nog op tijd is.”

Werf 2: Flexibel werken

“Door de krapte op de arbeidsmarkt zullen werkgevers vaker flexibele oplossingen moeten zoeken. Werken in shifts of tijdens het weekend, is niet populair. Waarom dan niet zeggen: ‘Je moet niet elk weekend werken, maar slechts één op de twee?’ Zulke oplossingen kunnen ook helpen om ouderen aan de slag te houden. Waarom zou je geen twee mensen aannemen die drie dagen per week werken in plaats van één fulltime? Ik denk dat je daar veel kandidaten voor zou hebben, zeker gepensioneerden want die

“We mogen werken niet als een noodzakelijk kwaad beschouwen.” ook een taak voor werkgevers weggelegd. We mogen werken niet als een noodzakelijk kwaad beschouwen, maar als iets dat zin geeft en gelukkig maakt. Ik beschouw het als mijn taak om missionaris van werk te zijn.”

mogen onbeperkt bijverdienen. En dan heb je als werknemer ook de perfecte oplossing bij ziekte of verlof, de andere van de twee kan het even overnemen. Maar werkgevers denken nog te vaak: ‘Ik heb vier shifts en iedereen moet in dat stramien passen, anders kom je “Daarnaast speelt ook het finan- hier niet binnen’.” ciële plaatje. Van uitzendmedewerkers die in onze kantoren “Eén baan voor veertig jaar, dat komen, krijgen we soms letterlijk is ook helemaal voorbij. Ik heb het commentaar: ‘Waarom zou de indruk dat jongeren werken ik voor 20 euro netto meer per meer als een middel zien om maand uit mijn kot komen’? En andere dingen te doen. Om het ik snap dat ook, zeker als je met gsm-abonnement te betalen, om een redelijk laag loon dan ook nog op reis te gaan, … Werk is een van eens kinderopvang moet betalen de dingen die moet passen in de als je gaat werken. Maar het toont totale agenda: eerst negen maanaan dat er iets grondig fout zit.” den werken aan een projectje, daarna drie maanden verbouwen, “Bovendien moeten we diversiteit … Door de krapte kunnen ze even nog meer stimuleren. We merken stoppen met werken, daarna vinwel dat de top van bedrijven meer den ze toch wel iets. Bovendien openstaat voor mensen van een moet je, zeker als we met z’n alandere origine. Maar op de werk- len langer moeten werken, zien vloer zelf blijkt het niet altijd even dat er op tijd pauzes ingebouwd makkelijk. Dat heeft niet per se te kunnen worden. Je kunt mensen maken met racisme, maar er zijn ook meer gemotiveerd houden nu eenmaal meer verschillen te als er een stuk flexibiliteit is in overbruggen. Als we in België arbeidsroosters.”

Werf 3: Allemaal digitaal

“Om alle vacatures ingevuld te krijgen, is er een resolute upgrade van de digital skills nodig, zowel bij arbeiders als bedienden. Alleen blijkt amper 18 procent van de Vlamingen bereid om zich bij te scholen. Ik denk dat hier ook een rol voor de politiek is weggelegd om een stukje verplichting op te leggen. Werkgevers én werknemers zullen er meer tijd in moeten steken, die laatsten soms ook buiten de werkuren. En volg je niet de nodige opleiding om mee te zijn of geeft de werkgever niet voldoende opportuniteiten, dan moet daar ook een zekere afstraffing aan gekoppeld worden.” “Want het klopt dat werkgevers volop mensen zoeken, maar de juiste skills moeten er ook zijn. Techniek wordt steeds belangrijker. We moeten dan ook van de aversie af die soms bestaat om voor een technische richting te kiezen. Werken in de bouw is niet alleen met een schop een berg zand ruimen. Je moet daar intussen ook drones besturen! Er zitten allerlei coole technieken in alle sectoren.” “Nu, er zijn zeker positieve dingen gebeurd in ons onderwijs. Maar onlangs had ik het cv in handen van iemand die zeven jaar over een bacheloropleiding had gedaan. Dan vraag ik me toch af: waar zit de discipline en volharding? Zijn we op dat vlak niet te soft aan het worden?” “Ik denk ook dat sociale media een probleem vormen. Kinderen vervelen zich daardoor niet meer, en dan heb je ook minder creativiteit. Terwijl volgens een studie van consultancybedrijf McKinsey creativiteit en social skills net dé troeven zullen zijn voor een toekomstige succesvolle carrière. Vlaanderen moet zich dan ook ontwikkelen tot een epicentrum van creatieve en innovatieve economie, want daarin kunnen we globaal een wezenlijk verschil maken.”

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 55

DOSSIER DE TOEKOMST WERKT

Professor Personeelsbeleid Hilda Martens (UHasselt)

Sneller op weg naar een job dankzij ‘Jobroad’

“We moeten mensen terug meer zin geven om te werken”, vindt niet alleen Rika Coppens van Accent Jobs maar ook Hilda Martens, professor emeritus Personeelsbeleid aan de UHasselt. ‘Werkgoesting’, noemt zij het. “Dat is ook economisch trouwens héél belangrijk.”

De krapte op de arbeidsmarkt wordt steeds nijpender. Toch blijven bepaalde bevolkingsgroepen, zoals anderstaligen, slechter scoren in de werkloosheidscijfers. Via het project ‘Jobroad’ probeert Accent Jobs samen met onder andere Voka en de VDAB hier verandering in te brengen.

Consultant Werken aan Werkgoesting, noemt Hilda Martens zich. “Werknemers met werkgoesting maken minder fouten, brengen meer op en zijn een beter uithangbord om nieuwe medewerkers aan te trekken. Bovendien is het voor leidinggevenden prettiger om met hen te werken”, weet ze. “Het meest efficiënte is om werknemers zélf te vragen wat er beter kan.”

“Binnen Jobroad hebben we aandacht voor mensen met een langere afstand naar de arbeidsmarkt”, legt de CEO van Accent Jobs, Rika Coppens, uit. “We zijn gestart met vluchtelingen, omdat die problematiek twee jaar geleden acuut was. Nu zijn we bezig met een project met ex-gedetineerden.”

Hoogopgeleide anderstaligen, nog een aandachtspunt voor onze arbeidsmarkt, hébben die werkgoesting vaak wel. “Toch zien we in statistieken dat zij het zelfs moeilijker hebben dan laagopgeleide anderstaligen”, werpt Hilda Martens op. Met het project HOA@Work probeert ze daar samen met onder andere de VDAB verandering in te brengen. En met succes: 60 procent van de deelnemers is aan de slag, terwijl dat gemiddeld maar 10 à 15 procent is. Concreet worden de deelnemers via workshops klaargestoomd, krijgen ze een mentor en lopen zij stage in een bedrijf, HOA@Work is continu op zoek naar bedrijven die een interessante stageplaats willen aanbieden. “Eens werkgevers hun potentieel zien, zijn ze vaak bereid om een extra inspanning te leveren. Zeker op het vlak van taal is dat nodig, maar we zien dat deze anderstaligen wel heel loyaal blijven, zelfs als ze elders meer kunnen verdienen.”

56 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Bij nieuwkomers maken vooral onze structuren om aan werk te geraken het veelal niet makkelijk, weet Tine Maes van Voka – Kamer van Koophandel West-Vlaanderen. “Zij hebben daar dikwijls geen kennis van.” Maar Jobroad maakt de weg voor hen eenvoudiger. Werkgevers met vacatures kunnen deelnemen aan een projectdag. In de weken voor die dag worden anderstalige kandidaten gezocht. Wie geselecteerd is, kan tijdens de projectdag kennismaken met de potentiële werkgever. In West-Vlaanderen is dankzij Jobroad inmiddels 40 procent van de deelnemers aan de slag. “Er wordt competentiegericht gescreend, dat geeft zulke kandidaten meer kansen”, zegt Tine Maes. “Maar taal is een issue, zeker bij bedrijven die nog geen anderstaligen in dienst hebben. De eerste aanwerving is cruciaal. Zodra die er is, merken we dat er andere volgen.”

Health Community Congres 24 09 2019 1 3 u 3 0 / De n B e rg / Lo n d e r ze e l

DURVERS EN DROMERS VAN NU

DOENERS VAN DE TOEKOMST

Ons zorgsysteem menswaardig, duurzaam en toegankelijk houden? Dan moet het kwalitatiever, veiliger en efficiĂŤnter worden. Nu veranderen en verbeteren is dus de boodschap, om zo welzijn en zorg van de toekomst vorm te geven. Daarvoor hebben we durvers, dromers en doeners nodig. Hoort u daar ook bij? Mis dan zeker het congres van Voka Health Community op 24 september niet! Meer informatie en inschrijven op: www.voka.be/healthcommunitycongres2019

Structurele partner van Voka:

VOKA TRIBUNE

Prosit

MEER DAN 90

PARLEMENTSLEDEN OP BEDRIJFSSTAGE

58 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

1. Kamerlid Wouter De Vriendt trapt in West-Vlaanderen het stageseizoen 2019 op gang bij het Oostendse chemiebedrijf Proviron.

Voor het 27ste jaar op rij organiseert het Vlaams netwerk voor ondernemingen van 19 augustus tot 20 september de Voka Zomerstages voor politici.

2. `Sport is business’. Dat kon Vlaams volksvertegenwoordiger Steve Vandenberghe aan den lijve ondervinden tijdens zijn stage bij Club Brugge.

Voka wil met dit initiatief parlementsleden nauwer in contact brengen met het bedrijfsleven. Dubbel zoveel politici dan vorig jaar gingen op het aanbod in. Gesprekken met de medewerkers en hun management, meelopen op de werkvloer, van aankoop tot verkoop alles te zien krijgen … Boeiende ervaringen.

3. Tien politici deden een collectieve stage bij een bedrijf of locatie in het havengebied. 4. Kamerlid Hans Verreyt mocht aan de slag bij Global PSA.

Wouter De Vriendt van Groen trapte in West-Vlaanderen de Voka Zomerstages af bij het Oostendse Proviron. “Meer contact tussen politici en bedrijven is nodig. Daarom ben ik al jaren vaste klant van de zomerstages bij Voka”, liet De Vriendt weten op Twitter. Het bezoek bij de nichespeler in de chemiesector werd duidelijk gesmaakt. “Innovatie is er troef”, aldus De Vriendt. De officiële aftrap vond op 21 augustus plaats in de Antwerpse haven via een collectieve stage. In de voormiddag kregen politici een inleiding over het belang en de werking van de haven. In de namiddag bezochten ze individueel een bedrijf of een specifieke locatie in het havengebied.

Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka vzw: “Het is noodzakelijk dat politici en ondernemers elkaar beter leren kennen en elkaars problemen en uitdagingen begrijpen. Daartoe bieden de Voka Zomerstages een unieke kans.” Volg de Voka Zomerstages live op Twitter via #vokazomerstages. 4

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 59

VOKA TRIBUNE DURVEN DOORBREKEN

agenda www.voka.be/antwerpen-waasland

Galerij der Prominenten  11/09, 18u30 | Voka (Antwerpen) Kick-off Maximaliseer uw persoonlijke verkoopstijl  17/09, 09u30 | Voka (Antwerpen) Achter de schermen bij Sportpaleis Group  20/09, 10u00 | Sportpaleis (Merksem) Port Summit  25/09, 15u00 | Radisson Blu Astrid Hotel (Antwerpen) Filmconcert: Gladiator  27/09, 19u30 | Koningin Elisabethzaal (Antwerpen) Kick-off Businessclub UK  01/10, 11u00 | TBA Voka Open Bedrijvendag  06/10, 10u00 | Voka (Antwerpen) Antwerp Real Estate 2019  07/10, 14u30 | BNP Paribas Fortis (Antwerpen) Kick-off Succesvol vermarkten van innovatieve producten en diensten  16/10, 09u30 | Voka (Antwerpen) www.voka.be/mechelen-kempen

Lerend netwerk IT  12/09, voormiddag | Voka (Geel) Lerend netwerk Duurzaam Ondernemen  16/09, van 15u30 | Voka (Geel) Lerend netwerk Supply Chain Management Groep 1  16/09, van 15u00 | Gheys (Beringen) Global Mentorship  25/09, van 16u00 | Voka (Vlaams-Brabant) Meet the expert: Japan  26/09, van 09u00 | Voka (Mechelen) Prijs Ondernemen 2019  26/09, van 18u00 | Alta Ripa (Oud-Turnhout) Plato Next Generation 2019  27/09, van 08u00 | Hooge Heyde (Vlaams-Brabant) Festival Jong Ondernemerschap  02/10, van 18u00 | De Kruitfabriek (Vilvoorde) Lerend netwerk Veiligheid en Milieu  14/10, van 13u30 | Voka (Mechelen) Dag van de Groeier  15/10, van 18u00 | Frame21 (Herentals) Optimaliseer uw presentatieskills (met Wim De Vilder)  18/10, van 08u45 | Voka (Geel)

7in1 Netwerkevent (Voka Lokaal Midden Kempen)  24/10, van 18u00 | Hendrickx Feesten (Kasterlee) Bryo StartUp Mechelen-Kempen  06/12, van 18u00 | Voka (Mechelen) www.voka.be/limburg

Infosessie: update personeelszaken  13/09, 09u00 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) Jong Voka Limburg Kick-Off  18/09, 18u30 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) Startevent Netwerken 2019  25/09, 18u30 | Thor Central (Genk) Plato Rendez-vous  30/09, 12u00 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) The World for Smarties  01/10, 18u00 | Corda Campus (Hasselt) Real Leaders 2019  02/10, 18u00 | Hostellerie La Butte aux Bois (Lanaken) Business Club Artificial Intelligence  03/10, 16u00 | Nog te bepalen Inspiratieontbijt: Gert Roeckx, Signify  09/10, 07u45 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) De kracht van het familiecharter  09/10, 19u00 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) Van medewerker tot leidinggevende  10/10, 09u00 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) Dag van Vastgoed  10/10, 18u30 | Z33 (Hasselt) Transport bij internationale handel  14/10, 09u00 | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt) Onder Ondernemers: Tilkin Powder Coatings versus Altermezzo  14/10, 17u30 | Tilkin Powder Coatings (Tongeren) Roadtrip Industrie 4.0  15/10 | Duitsland Excel voor dummies  21/10, 09.00u | ‘Huis van de Limburgse Ondernemer’ (Hasselt)

Najaarslunch 9 oktober 2019 - Hotel Le Plaza

Welke nieuwe wind door Brussel? Met Brussels minister Elke Van den Brandt www.voka.be/metropolitan-najaarslunch

60 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

VOKA.BE

www.voka.be/oost-vlaanderen

Lerend netwerk - Douane-experts  10/09, 09u00 | Voka (Gent) Next–Door Network - Regiofeest Aalst  10/09, 16u00 | Golf De Kluizen (Aalst) Next-Door Network - Regiofeest Vlaamse Ardennen  11/09, 16u00 | Lake House The Outsider (Oudenaarde) HR Class - Flexibel verlonen: zet in op een motiverend loonpakket voor uw medewerkers  12/09, 09u00 | Voka (Gent) Entry modes in opkomende markten en M&A in het buitenland  12/09, 15u00 | Voka (Gent) Next-Door Network - Regiofeest Gent  12/09, 16u00 | Voka (Gent) Business Club West-Afrika  13/09, 12u00 | Voka (Gent) Big Refresh - De grote najaarsupdate van 2019  16/09, 08u30 | Voka (Gent) Update uw kennis van de vennootschapsbelasting  17/09, 09u00 | Voka (Gent) Next-Door Network - Regiofeest Meetjesland-Leiestreek  17/09, 16u00 | Woestyne (Aalter) Plato XL  18/09 | Gent Oorsprong- & leveranciersverklaring in de praktijk  19/09, 09u00 | Voka (Gent) Next-Door Network - Regiofeest Dendermonde  19/09, 16u00 | Burgemeesterhof (Massemen) www.voka.be/vlaams-brabant

Fietsoplossingen voor bedrijven  12/09, 11u00 | Befimmo, Nossegem Indian Summer BBQ: ontmoet onze nieuwe leden  12/09, 17u00 | Crowne Plaza Transport & Safety Event  18/09, 10u30 | Tour & Taxis MIP Evening @ Freja Home Styling met Johan Op de Beeck  19/09, 18u30 | Freja Home Styling Voka Fiesta, The Race Edition  20/09, 17u00 | Fordgarage Feyaerts MIP Breakfast @ BMW Juma met Eddy Haesendonck  24/09, 07u30 | BMW Juma Leuven

Meet the Speakers-day  25/09, 09u00 | Kinnarps Hercules Trophy Vlaams-Brabant  28/09, 09u00 | Provinciedomein Kessel-Lo Global Pitch @ Vlassenroot  01/10, 09u00 | Vlassenroot, Groot-Bijgaarden Ambassadeurslunch Hongarije  17/10, 11u30 | Voka Metropolitan Global Pitch @ Kim’s Chocolates  24/10, 09u30 | Backstage Rock Werchter Infosessie Circulaire economie www.voka.be/brusselse-metropool

Congres ‘Brussel als Knooppunt’  17/9, 13u00 | Tour & Taxis, Brussel Najaarslunch, met Elke Van den Brandt  9/10, 12u00 | Hotel Le Plaza, Brussel Metropolitan Cultural Night  13/11, 18u00 | Kaaitheater, Brussel www.voka.be/ west-vlaanderen

Opleiding dual use  20/09, 09u00 | Voka (Kortrijk) Infosessie Welt  20/09, 08u30 | Hotel Domein Polderwind (Zuienkerke) Talentenmarkt Welt 2019  24/09, 14u00 | Clubhouse Alberta (Zeebrugge) Infosessie: Insanely Customer Centric Culture  25/09, 08u30 | Voka (Kortrijk) Voka Ladies: Heidi Rakels  25/09, 18u30 | Barco (Kortrijk) Seminarie: Btw en diensten  26/09, 08u30 | Deloitte (Roeselare) Voka Hotspot: Buro Modern  27/09, 08u00 | Buro Modern (Waregem) Start Export Academy  27/09, Voka (Kortrijk) Seminarie: Het ABC van de btw  01/10, 09u00 | Voka (Kortrijk) Start Business Club Product Management  01/10 | NTB Infosessie: Hoe kan een overname of overdracht het best worden voorbereid?  02/10, 08u00 | Voka (Kortrijk)

FESTIVAL

JONG

K R UITFABR IE K V ILVOOR D E 2 OK TOBE R 20 1 9 - 1 8 u 0 0

ONDERNEMERSCHAP DURVEN DOORGAAN!

SEPTEMBER 2019 VOKA TRIBUNE 61

VOKA TRIBUNE

Uitsmijter - Hans Maertens re dag meer toegevoegde waarde te creëren. Meer nog, als ze dat niet doen, dreigen ze uit de markt gebonjourd te worden. Deze zomer nam ik de tijd om bedrijven te bezoeken en ondernemers te bevragen, en nam met politici deel aan een aantal zomerstages van Voka bij bedrijven. Het was weeral een openbaring om te zien hoe onze bedrijven bezig zijn met innovatie, en dit in een steeds sneller tempo. De antwoorden die gezocht worden op de klimaatuitdagingen, zijn groot. “We zijn niet het probleem, maar de oplossing. En als we de oplossing vinden, dan kunnen we die internationaal op de markt brengen”, zo hoorde ik meerdere keren. Internationalisering is de sleutel voor de toekomst van onze bedrijven. We hebben vrij handelsverkeer nodig voor onze economie die meer dan 80 procent exporteert. Onze bedrijven kunnen maar excelleren door een open economie. En ze kunnen het: vele bedrijven zijn echte stille kampioenen in hun niche. Last but not least, zag ik ondernemers op een andere manier omgaan met medewerkers en de arbeidsmarkt. De krapte op de arbeidsmarkt blijft nijpend maar bedrijven passen zich aan: ze zetten meer in op competenties dan op diploma bij aanwervingen, ze investeren in opleiding en levenslang leren, zoeken naar flexibele oplossingen, …

TOP ONDERNEMERS H

et voorbije jaar werd de dagelijkse actu-

aliteit overheerst door politiek nieuws. Het begon met de zware discussies in de regering Charles Michel I, de regeringscrisis om dit jaar over te gaan in de verkiezingen en de moeilijke regeringsvormingen. Economisch nieuws werd ook aangestuurd door de politici: handelsoorlogen tussen VS en China, de brexit, ...

“Op televisie worden reportages gemaakt over topdokters; waarom niet meer over topondernemers?” Bij al dat politiek nieuws – zelden opbeurend of hoopgevend – zou een mens wel eens vergeten dat er ook ondernemingen zijn die iedere dag, vaak in moeilijke marktomstandigheden, het beste van zichzelf geven. Ze zijn met hun medewerkers steeds op zoek naar nieuwe klanten en markten, ze verbeteren hun producten en diensten, ze proberen iede-

62 VOKA TRIBUNE SEPTEMBER 2019

Op televisie worden reportages gemaakt over topdokters; waarom niet meer over topondernemers? Deze zomer hebben we kunnen genieten van schitterende Belgen in de Ronde van Frankrijk, van het jonge supertalent Remco Evenepoel, van de hockey-mannen die Europees kampioen werden… allemaal topsporters live te volgen op televisie; en waarom zijn topondernemers niet meer live te volgen? Topdokters, topsporters, topondernemers… Vlaanderen heeft alle troeven om tot de beste regio’s van Europa te behoren. Nu alleen nog toppolitici die durven doorbreken en Vlaanderen naar het koppeleton van de wereld brengen. Hans Maertens, Gedelegeerd bestuurder Voka – Vlaams netwerk van ondernemingen

jongeren ontdekken met VOKA hoe de toekomst werkt 1

vrijdag 20 en zaterdag 21 september in het MAS Antwerpen meer info over dit gratis event www.mnm.be

in samenwerking met: de Vlaamse Ondernemers â&#x20AC;˘ imec stad Antwerpen â&#x20AC;˘ UAntwerpen

discover your future

efficiënter werken met Apple en mobco

mobco levert alle Apple toestellen met � 0% leasing kost � professionele ondersteuning � vooraf ingesteld � gratis business accessoire surf naar mob.co/apple voor meer info

mobco we mobilize your business

Actie onder voorwaarden en enkel geldig voor professionele klanten: - toestelconfiguratie vereist een MDM die door mobco kan worden ingesteld - bijgeleverde accessoire naar gelang type toestel - 0% leasing na goedkeuring van Apple Financial Services en actie geldig tot 30/09/19