ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ Ε.Μ.Π 2017-18, 9ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ 9
DESERT ISLAND POVEGLIA /VENICE
Στρατηγικές σχεδιασµού σε συνθήκες ερήµωσης
ΒΟΖΑΝΗ ΑΡΙΑ∆ΝΗ
Το αίτηµα αξιοποίησης ακατοίκητων ή εγκαταλειµµένων περιοχών, υπαγορεύεται ιστορικά από µια σειρά παραµέτρων: κοινωνικών, οικονοµικών, πολίτικων. Αν στα ηπειρωτικά ο σχεδιασµός αφορά κυρίως την επέκταση του αστικού τοπίου σε αναφορά µε ήδη διαµορφωµένα κέντρα, η περίπτωση των νησιών παρέχει την δυνατότητα σχεδιασµού µε σχετική αυτονοµία. Ποιοι όροι υπαγορεύουν τις στρατηγικές σχεδιασµού σε έναν τέτοιο τόπο?
Το νησί αποτελεί µια ιδιαίτερη περίπτωση τόπου, ως ανεξάρτητη οντότητα µε χαρακτηριστικά που ορίζονται από την θέση, την τοπογραφία, το περίγραµµα της ακτογραµµής και την ιστορία του. Αποτελώντας συχνά µέρος ενός ευρύτερου δικτύου ( αρχιπέλαγος) , τα νησιά αποτέλεσαν ιστορικά κοιτίδες πολιτισµού, αλλά και τόπους εκτοπισµού ή διαρκούς διεκδίκησης.
“Dreaming of islands—whether with joy or in fear—is dreaming of pulling away, of being already separate, far from any continent, of being lost and alone, or it is dreaming of starting from scratch, beginning anew, recreating. […] the island is also the origin, radical and absolute.” Gilles Deleuze “Causes and reasons of desert islands” http://www.transfer-arch.com/monograph/island
Στο αίτηµα σχεδιασµού για την κατοίκησή ενός έρηµου Νησιού ανάλογα µε την έκταση του και την θέση του, σηµαντικές προκλήσεις αποτελούν 1. Ο προσδιορισµός της νέας του ταυτότητας ( πρόγραµµα χρήσεων) 2. Η εξασφάλιση της οργάνωσης συνθηκών αστικότητας 3.Οι προϋποθέσεις της σύνδεσης τους µε το δίκτυο στο οποίο ανήκει.
ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Ως περιοχή µελέτης επιλέγεται το νησί Poveglia στην λιµνοθάλασσα της Βενετίας, σε άµεση γειτνίαση µε το νησί Lido και την πόλη της Βενετίας, εγκαταλελειµµένο και χωρίς ουσιαστική σύνδεση µε την πόλη εδώ και 50 χρόνια. Το νησί αποτέλεσε σε διάφορες χρονικές περιόδους τόπο εκτοπισµού διαφορετικών οµάδων πληθυσµού ( λεπρών , ηλικιωµένων, ψυχασθενών κα) που στεγάζονταν στα χαρακτηριστικά ιστορικά του κτήρια. ( νοσοκοµείο, εκκλησία, κτήρια διαµονής προσωπικού και κτήρια διοίκησης κα) Σήµερα, έντονη βλάστηση έχει κατακλύσει κάθε ελεύθερη επιφάνεια (όπως και τα κτήρια), και στην συνείδηση των Βένετων µένει ως ‘στοιχειωµένος’ τόπος λόγω της ιστορίας αλλά και της ερήµωσης του. Η πρόθεση του ιταλικού κράτους για αξιοποίηση του νησιού οδήγησε στην προκήρυξη αρχιτεκτονικών φοιτητικών διαγωνισµών το 2014 (New ways to live in Venice) και το 2016 ( University Island)
ΤΟΠΙΟ
στατικό/ δυναµικό / φυσικό / τεχνητό
ΤΟΠΟΣ
µνήµη/ λήθη διεκδίκηση
ΟΡΙΟ
σκληρό/ µαλακό/ ρευστό / παλλόµενο / συµπαγές/ διάτρητο
∆ΙΑΣΥΝ∆ΕΣΗ
φυσική /νοητή / πλωτή /σταθερή / εφήµερη / µόνιµη
Κ. Ρετσίνας , διπλωµατική υπό εκπόνηση 2017
POVEGLIA, 1779 print by Tironi-Sandi
∆ωµάτιο από την ψυχιατρική πτέρυγα του κτηρίου του νοσοκοµείου Photograph: Marco Secchi/Getty Images
ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΒΕΝΕΤΙΑΣ
The Venice lagoon is located in the northwest Adriatic Sea and is the largest Mediterranean lagoon (surface 500 km2, vertical north-south length 50 km, mean horizontal width 15 km). Around 415 km2 are subject to tidal excursion, the other areas are diked to create fish farms with water exchanges limited and regulated artificially. Only 5 % of the lagoon area has a depth greater than 5 m and 75 % is shallower than 2 m. The mean depth is 1.5 m, but there are areas deeper than 30 m. https://sites.google.com/site/shyfem/application1/lagoons/venice
ΒΕΝΕΤΙΑ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Η οργάνωση του µαθήµατος αναπτύσσεται σε 2 στάδια
Α. Ανάγνωση – ανάλυση της περιοχής./ ∆ιαλέξεις Οι σπουδαστές θα χωριστούν σε µεγάλο- οµάδες µε σκοπό την παρουσίαση θεµατικών ενοτήτων. Α. Ιστορική εξέλιξη και αναγνώριση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τόπου σε σχέση µε το ευρύτερο’ σύστηµα ‘στο οποίο εντάσσεται Β. Ανάλογα διεθνή παραδείγµατα / Μεθοδολογίες αστικής παρέµβασης σε αντίστοιχα περιβάλλοντα ( ερήµους /εγκαταλελειµµένους τόπους, θαλάσσια µέτωπα, υδάτινα περιβάλλοντα κα) Γ. Κριτική παρουσίαση των αποτελεσµάτων των φοιτητικών αρχιτεκτονικών διαγωνισµών
Β. Επεξεργασία της πρότασης ∆ιατύπωση στρατηγικών επέµβασης και σχεδιασµός της πρότασης. Το στάδιο αυτό αναλύεται σε επί µέρους ενότητες µε ενδιάµεσες παρουσιάσεις. H επεξεργασία αφορά τον σχεδιασµό και την οργάνωση του κτισµένου / άκτιστου χώρου, την συγκρότηση αστικού ιστού, την κυκλοφορία και το σενάριο σύνδεσης του νησιού µε το ευρύτερο δίκτυο της λιµνοθάλασσάς . Στις προτεινόµενες χρήσεις περιλαµβάνεται κατοικία και όποιες άλλες χρήσεις κρίνετε συµβατές µε το σενάριο της πρότασης σας σε αναφορά µε την µελλοντική ταυτότητα του τόπου Α) ∆ιαγραµµατική διατύπωση της στρατηγικής επέµβασης σε αναφορά µε την ανάλυση της περιοχής Β) Σχεδιασµός της πρότασης . Οι κατ’ ελάχιστον απαιτήσεις του µαθήµατος περιλαµβάνουν την τελική παρουσίαση σε σχέδια κλ. 1.1000, 1/500 (1/200) και σε πρόπλασµα κλ. 1/500 Στα πλαίσια του µαθήµατος θα οργανωθούν διαλέξεις από τους διδάσκοντες και προσκεκληµένους οµιλητές.
ALDO ROSSI, TEATRO DEL MONDO 1979 Venice Biennale 1980