ผศ.น.สพ.ดร.ณุวีร ประภัสระกูล
สวัสดีครับทานสมาชิกทุกทาน ในปจจุบนั ทัง้ วงการแพทยและวงการสัตวแพทยไดเริม่ มีการตืน่ ตัวเรือ่ งการใชยาปฏิชวี นะ กับมากขึน้ เนือ่ งจากประสบปญหาเชือ้ ดือ้ ยาสงผลใหการรักษาทัง้ ผูป ว ยและสัตวปว ยไมประสบความสำเร็จ ทาง VPAT News ฉบั บ นี ้ ไ ด ร ั บ เกี ย รติ จ าก ผศ.น.สพ.ดร.ณุ ว ี ร ประภั ส ระกู ล หั ว หน า ภาควิ ช าจุ ล ชี ว วิ ท ยา คณะสั ต วแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยและบรรณาธิการวารสารผูป ระกอบการบำบัดโรคสัตวแหงประเทศไทยมาเปนผูไ ขความกระจาง ในเรือ่ งนีค้ รับ VPATNews : สวัสดีครับอาจารย ในลำดับแรกเลยอยากถามอาจารยวา ภาวะเชือ้ ดือ้ ยาในสัตว มี ห รื อ ไม แ ละจริ ง ๆ แล ว คำกำจั ด ความของคำว า เชื ้ อ ดื ้ อ ยาคื อ อะไร อ.ณุวีร : สวัสดีครับทุกทาน เชื้อดื้อยาเกิดขึ้นไดทั้งในโฮสตที่เปน สัตว คน หรือแมกระทั้งพืชครับ ตามคำจำกัดความแลวเชื้อดื้อยาหมายถึง ภาวะที่เชื้อโรคมีการพัฒนาและเรียนรูเพื่อตานทานตอ ฤทธิข์ องยา ซึง่ เคยใชไดผลมากอนสวนใหญเปนผลมาจากการเปลีย่ นแปลงทางพันธุกรรมของเชือ้ โรค ปญหาที่ตามมาก็คือ เชื้อโรคซึ่งดื้อตอยาปฏิชีวนะตัวใดตัวหนึ่งมักจะพลอยดื้อตอยาปฏิชีวนะอื่นที่ อยูในประเภทเดียวกันหรือมีสูตรโครงสรางคลายคลึงกันไดหรือแมแตการดื้อตอยาขามกลุมที่มี จุดออกฤทธิ์ของยาที่ใกลเคียงกัน ซึ่งทำใหจำเปนตองเปลี่ยนไปใชยาปฏิชีวนะประเภทอื่นหรือที่มี สูตรโครงสรางตางออกไป VPATNews : สาเหตุหลักๆ ของการเกิดเชือ้ ดือ้ ยาในสัตวคอื อะไรและจะมีวธิ กี ารแกไขอยางไร อ.ณุวีร : ภาวะการดื้อยาของเชื้อเกิดขึ้นไดจากธรรมชาติของเชื้อโรคเอง (Intrinsicresis tance) เชน ธรรมชาติของเชือ้ แกรมลบอยางเชน Escherichia coli ทีด่ อ้ื ตอ vancomycin กลุม streptococci และ anaerobes ที่ดื้อตอยา gentamicin โดยไมตองสัมผัสกับยามากอนเลยหรือเปนผลกรรม อยางหนึ่งของผูใชยา (acquire resistance) ขยายความก็คือ เปนผลภายหลังการใหยาเชื้อโรค จะสามารถเรียนรูแ ละปรับตัวเพือ่ ความอยูร อดของสายพันธุ โดยจะเห็นวาในอดีตหลังจากทีค่ ดิ คนยา penicillin และใชกนั อยางแพรหลายหลังจากนัน้ เพียง 1 ป ก็พบเชื้อดื้อตอ penicillin ขึ้น จึงไดมี การพัฒนายาใหมๆขึ้นมาเรื่อยๆ จนถึงปจจุบันซึง่ เราก็ตอ งจายแพงมากขึน้ เรือ่ ยๆเชนกัน แตกย็ งั ไม สามารถคิดคนยา เพือ่ ใหทนั ตอการปรับตัวของเชือ้ โรคไดอยูด ี วิธกี ารแกไขอยางเปนขัน้ ตอนนัน้ คงไมมี เพราะยาปฏิชีวนะในทางสัตวแพทยยังมีการใชในวงกวางซื้อหาไดงายและไมมีการจัดกลุมการใช ระหวางสัตวและคนอยางชัดเจนนัก โดยเฉพาะอยางยิ่งสัตวแพทยบางทานใชยาปฏิชีวนะเพียง เพื ่ อ ป อ งกั น การติ ด เชื ้ อ แทรกซ อ นทั ้ ง ๆที ่ ย ั ง ไม ท ราบสาเหตุ ท ี ่ แ ท จ ริ ง ของปฐมเหตุ ข องโรค ดังนัน้ ทีจ่ ะแนะนำไดอยางสัน้ ๆ ในเวลาจำกัด คือ 1. ใชที่ออกฤทธิ์ในวงแคบที่สุด ที่ตรงกับสาเหตุของการติดเชื้อ 2. ใชสอดคลองกับผลการทดสอบจากหองปฏิบัติการ ไดแกชนิดของเชื้อ และความไวรับตอยา 3. ใชใหเหมาะสมตามระยะเวลาและความเขมขนที่แนะนำ 4. ใชเมื่อจำเปน หากขอแนะนำตางๆนั้น หากไมสามารถนำไปปรับใชไดในทางปฏิบัติ คงเหลือขอแนะนำเดียวคือ ใหใชอยางมีสติตามหลักการทางจุลชีววิทยาคลินิก และเภสัชวิทยา ไมใชเนื่องจากความกลัวเพียงอยางเดียว VPATNews : ในฐานะเปนสัตวแพทยทท่ี ำงานดานคลินกิ อาจารยคดิ วาสัตวแพทยเราจะมี สวนชวยอยางไรไดบางในการกำจัดปญหานี้ อ.ณุวรี : ความจริงแลวปญหาการดือ้ ยาคือ ธรรมชาติของการปรับตัวของสิง่ มีชวี ติ ดังนัน้ คงเปน การยากที่จะกำจัดธรรมชาติของจุลชีพนั้นออกไป สิ่งที่ทำไดคงเปนเพียงการยอมรับและเขาใจวา เมือ่ มีการใชเมือ่ ใดจะตองมีผลจากการใชตามมาสัตวแพทยทท่ี ำงานคลินกิ สามารถการลดปญหาดวย ตระหนักวิธกี ารทัง้ 4 ขอ ทีก่ ลาวขางตนและเพิม่ เติมความรูเ ชิงจุลชีววิทยาคลินกิ วาปญหาในแตละทีข่ อง ระบบของรางกายนาจะมาจากการติดเชือ้ กลุม ใด เชน ทีผ่ วิ หนัง สวนใหญแลวเปน แบคทีเรีย แกรมบวก ชนิด Staphylococcus pseudintermedius การแกปญ หาในเบือ้ งตน ก็นกึ ถึงยาทีอ่ อกฤทธิต์ อ ผนัง เซลลโดยตรงที่ peptideglycan เชน beta-lactam, cephalosporins หรือ glycopeptide สวนของแบคทีเรียทีก่ อ ใหเกิดภาวะอาหารเปนพิษสวนใหญก็นา จะนึกถึงเชือ้ สกุล Enterobacteriaceae ซึง่ ยาทีค่ วรนึกถึงก็นา จะออกฤทธิต์ อ การขัดขวามการสังเคราะหโปรตีน หรือ DNA อยางไรก็ดปี ญ หา การติดเชือ้ มักมีสาเหตุโนมนำจากกรณีอน่ื ๆ เชน ชวงอายุ การจัดการ อาหาร สรีรวิทยาของสัตว ที่เปนปฐมเหตุของปญหา ดังนั้นผูใชยาตองตรึกตรองกอนวาการใหยาปฏิชีวนะเปนการแกปญหา ทีต่ น เหตุหรือปลายเหตุ หากตองการแกปญ หาอยางยัง่ ยืนนัน้ ทานควรตองทำอยางไร VPATNews : ทราบมาวาในเดือนมกราคม 2556 นี้ ทางอาจารยไดรบั มอบหมายเปนประธาน การจั ด งาน International Conference on Veterinary Science 2013 (ICVS2013) ของสั ต วแพทยสมาคมแห ง ประเทศไทยในพระบรมราชู ป ถั ม ป โดยมี concept งานคือ 3G ซึ่งเปนแนวคิดที่นาสนใจทีเดียว อยากใหอาจารยเลาถึงที่มาที่ไปของแนวคิดในการจั ด งาน ในครั ้ ง นี ้ อ.ณุวรี : วิถกี ารดำรงชีวติ ของคนในปจจุบนั ในขณะทีม่ คี วามเจริญกาวหนาทางวัตถุดา นตางๆเพิม่ มากขึน้ อยางกาวกระโดดในชวง 10 ปทผ่ี า นมาสัญลักษณ 3G เปนภาพของตัวแทนเทคโนโลยี ที่กาวเขาสูยุคสมัยของ Third Generation Mobile Network แตการพัฒนาของสังคมกลับเปน ปฏิภาคผกผันกับความสมดุลและความอุดมสมบูรณของสิ่งแวดลอม ยิ่งเราใชเทคโนโลยีเพื่อ
ความสบาย ผลจากความสะดวกสบายกลับมาทำลายคุณภาพชีวติ ของคนบนโลกมากขึน้ ในขณะที่ หนวยงานภาครัฐและเอกชนในวิชาชีพตางๆ ตืน่ ตัวเรือ่ งของการอนุรกั ษสง่ิ แวดลอมโดยนำ green technology ตางๆมาปรับใช เพื่อการคงอยูอยางผาสุขของลูกหลานในอนาคตผมเชื่อเหลือ เกินวาวงการสัตวแพทยเองก็ไดรบั ผลกระทบจากผลการเปลีย่ นแปลงของโลกไมนอ ยและไดตระหนัก ถึ ง ผลกระทบที ่ เ กิ ด จากระบบการเลี ้ ยงสั ต ว อ ุ ต สาหกรรมการแปรรู ป และตลอดจนหลั ก การ ปฏิ บ ั ต ิ ต า งๆบนคลิ น ิ ก ดั ง นั ้ น จึ ง ประยุ ก ต 3G ที ่ ส ื ่ อ ถึ ง พั ฒ นาการทางเทคโนโลยี ร ว มกั บ การใหหลักประกันที่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอมภายใตพันธกิจที่สัตวแพทยมีความเกี่ยวของจึงเปน Global Green Guarantee for Foods and Friends ครัง้ นีจ้ งึ เปนการประชุมวิชาการทีเ่ ปนสือ่ กลาง ทางวิชาการที่มีการนำเสนอขอมูลแบบอนุรักษสิ่งแวดลอมและความปลอดภัยที่มีตอผูบริโภค สัตวเลี้ยงและสวัสดิภาพสัตวใหสังคมไดรับทราบวาวิชาชีพสัตวแพทยก็ตระหนักถึงการสราง เครือขายและขอตกลงดานการเฝาระวังโรคควบคุมปองกันโรคในระดับนานาชาติ ปญหาดานมลพิษ และเทคโนโลยีการผลิตอยางยั่งยืนที่ตอบโจทยแนวโนมการขยายตัวที่ครอบคลุมประเทศสมาชิก ASEAN โดยใชเทคโนโลยีที่มีเปนมิตรตอสิ่งแวดลอมและปลอดภัยผูบริโภคสูงสุด VPATNew… : หลายๆคนอาจคิดวางาน ICVS มีแตหัวขอของปศุสัตวซึ่งคอนขางไกลตัวแต ไดขา วมาวาปน้ี จะมีการปรับเปลีย่ นรูปแบบหัวของานประชุมไปจากปทผ่ี า นๆมา อ.ณุวรี : จากปทผ่ี า นมาการประชุม ICVS เปนการชุมนุมทางวิชาการไดรบั การยอมรับทัง้ ในระดับ ประเทศและนานาชาติมีองคกรพันธมิตรมากมายซึ่งตองขอพระคุณคณะกรรมการชุ ด ที ่ ผ า นมา ทีไ่ ดสรางความเขมแข็งของงานอยางตอเนือ่ งในปน้ี เราจัดโปรแกรมทีม่ คี วามหลากหลายตามชนิด ของสัตว ไดแก สุกร สัตวปก สัตวเคี้ยวเอื้องและสัตวเลี้ยง งาน ICVS 2013 จะจัดขึน้ ในวันพุธที่ 16วันศุกรท่ี 18 มกราคมดีท่ี 18 มกราคม 2556 ทีเ่ ดิมคือ Impact forum เมืองทองธานี จ. นนทบุรี และสำหรับ สัตวแพทยที่ทำงานดานสัตวเลี้ยงและสัตวปา เราก็เตรียมโปรแกรมที่นาสนใจตางๆมากมายอาทิ เชน โรคติดเชื้อในสัตวเลี้ยง เทคนิคการใชยา ปฏิชีวนะ เทคนิคทางศัลยกรรม การแกปญหาทาง สูตกิ รรม เปนตน ซึง่ ไดรบั ความรวมมือเปนอยางดีจากทางสมาคม สัตวแพทย ผูป ระกอบการบำบัดโรค สัตวเสมอมา จึงตองขอกราบพระคุณเปนอยางสูงมา ณ ทีน่ ้ี หากคุณหมอทานที่ไมสะดวกเขาทั้ง 3 วันของงานประชุม ก็สามารถลงทะเบียนแบบ 1 day/CE ในวันที่ 18 มกราคม 2556 ก็ไดซึ่งเราจะเนนโปรแกรมวิชาการใหกับสัตวแพทยทท่ี ำงานคลินกิ สัตวเลี้ยง ในราคา 1,500 บาท ในราคานี้จะรวมอาหาร หนังสือ proceeding และกระเปา เชนเดียวกับผูท ล่ี งทะเบียน 3 วัน สามารถเขาไปดูรายละเอียดเพิม่ เติม http://www.icvsthailand.com VPATNews : สุดทายนี้อาจารยอยากจะฝากอะไรถึงสมาชิก VPAT ครับ อ.ณุวรี : ทำเร็ว เคาหาวา ล้ำหนา ทำชา เคาหาวา อืดอาด แกลงโง ก็หันมา ตวาด ทำเปนฉลาด ก็กลับ ระแวง พอทำกอน ก็วา ยังไมไดสั่ง ครั้นทำทีหลัง ก็ดา ไมรูจัดคิด นี่หละชีวิต อยาคิดอะไรมาก นะครับ แลวพบกันในวารสารฯ เลมหนา ( Modified from Facebook )
ผศ.น.สพ.ดร.ณุวีร ประภัสระกูล
การศึกษา : สัตวแพทยศาสตรบัณฑิต รุน 55 จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย Ph.D. (Animal Production) ป 2546 Faculty of Agriculture and Technololgy, Tokyo University of Agriculture and Technology, Japan Advanced training in veterinary microbiology ป 2549 Murdoch University, Western Australia ตำแหนงปจจุบัน : บรรณาธิการวารสารผูประกอบการบำบัดโรคสัตวแหงประเทศไทย ประธานการจัดประชุมวิชาการนานาชาติ International Conference on Veterinary Science 2013 หัวหนาภาควิชาจุลชีววิทยา สัตวแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย เจาของกิจการเสนาสัตวแพทยโพลีคลินิก