Durme- en Scheldeland - 2018-2 by Natuurvereniging vzw Durme

Durme- en Scheldeland NR 2 I 2018 I JAARGANG 21 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

Bouwen aan de toekomst

Opmars van de bever

Jaaroverzicht 2017 vzw Durme

Colofon

Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme. Redactieraad: Thomas Van Lancker (hoofdredactie en opmaak). Michaël Crapoen, Sarah Geers, Kristof Scheldeman, Martine Van Audenhove

Voorwoord

Bouwen aan de toekomst

Dagvlinderfiche: de grote vos

Rubriek: achter de schermen

Met dank aan:

10 Opmars van de bever

Geert Braem, Sylvain Cuvelier, Patrick De Brauwer, Geert De Smet, Joris Everaert, Sara Meersman, André Verstraeten.

12 Sigmaplan brengt veiligheid en topnatuur

Taalkundig advies: Paule Bosch Secretariaat:

14 Jaaroverzicht 2017 vzw Durme

Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Tel: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be

16 André Verstraeten Meest Verdienstelijke Lokeraar 2017

Lidmaatschappen:

18 Struweeltjes

12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid. Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland willen abonneren betalen 6 euro extra per kalenderjaar

Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van naam en adres. Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties. Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd. Bedankt voor jouw steun!

Inhoud

Cover:

kind turend door telescoop bezoekerscentrum Molsbroek

Foto:

Dirk De Wilde

20 Fotopagina 22 Winteractiviteit vleermuizen 26 Vogelnieuws 28 Kalender april - juli Onze partners:

Vo o r w o o r d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

De “Wase Wolf ” Beste leden Dat de wolf terug is in België was toch wel het natuurnieuws van de voorbije maanden. En de zekerheid dat het een wolf betreft is ook 100% , want het betreft een gezenderd exemplaar, zodat het dier op zijn (of liever haar) rondzwervingen gevolgd kan worden. In onze regio doet het velen terugdenken aan de Waaslandwolf. Wanneer was dat ook alweer? Wel, dat was in het jaar 2000. Toen werden maar liefst 62 dode schapen toegeschreven aan deze wolf. Of wolfachtige, want het is nooit met zekerheid komen vast te staan of het een echte wilde wolf betrof, een ontsnapt exemplaar of zelfs een soort wolfshond. Het dier verdween na ongeveer een jaar even mysterieus als het opgedoken was. Nadien begonnen verhalen de ronde te doen dat het dier gedood werd door een jager en begraven of opgezet werd. Maar ook dit werd nooit definitief bevestigd. Naar aanleiding van dit verhaal kreeg in 2001 een in Belsele gebrouwen bier de naam 'Waase Wolf'. Dit bier wordt nog steeds gebrouwen, en was toevallig tijdelijk, omdat er een probleem was met de bevoorrading van Dobbelken, ook te drinken in het bezoekerscentrum Molsbroek net toen de wolvin Naya opdook in Vlaanderen. Zo kwam ik aan de titel van dit voorwoord. Buiten het bier dus echter geen nieuwe Waaslandwolf in onze contreien. Maar dat is wellicht enkel een kwestie van tijd. Niettemin werd de voorbije jaren toch wel heel wat andere fauna en flora (her)ontdekt in onze regio: zoals jullie weten, is de bever al een tijdje terug, we kunnen ook denken aan de mopsvleermuis, het broedgeval van de rode wouw vorig jaar, de zeldzame vlinder- en libellensoorten, de zeldzame planten die opnieuw opduiken, enz… Hopelijk kunnen we ook dit jaar weer een of andere soort aan dit lijstje toevoegen. Als ik mag kiezen, dan mag dat best een otter zijn. Het is uiteraard fijn vast te stellen dat veel van deze waarnemingen verbonden zijn aan de natuurreservaten die de vereniging beheert. En daar doen we het natuurlijk voor, alles begint immers met het behoud van de leefomgeving van al deze soorten. Daarom kopen we ook - waar mogelijk - elk jaar nieuwe gronden in onze natuurgebieden aan. De nieuwe wetgeving rond aankopen maakt het ons mogelijk om vanaf dit jaar nog meer gronden te kopen dan voordien, wat een uitstekende zaak is. Meer gronden kunnen kopen betekent echter ook nood aan meer financiële middelen, want in tegenstelling tot wat sommigen denken, wordt de aankoop van gronden slechts gedeeltelijk (60-70%) ondersteund door de Vlaamse overheid. Voor de overige 30-40% moet de vereniging zelf zorgen. Je kan het ook anders verwoorden door te stellen dat wij eigenlijk de overheid 30-40 % ondersteunen bij het realiseren van nieuwe natuurgebieden in Vlaanderen. Jullie steun, als lid, als deelnemer aan activiteiten, als bezoeker van de bezoekerscentra Molsbroek en Donkmeer, enz… is en blijft dan ook broodnodig, en we zijn er jullie steeds dankbaar voor. Geniet van de lente! Geert De Smet Secretaris (met dank aan Wikipedia om mijn geheugen over de Waaslandwolf op te frissen)

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Bouwen aan de toekomst Patrick De Brauwer

Sommige beheermaterialen stonden in open lucht.

Half februari werd gestart met de voorbereidende werken.

Na het gieten van de betonplaat kon de bouw van start gaan. © vzw Durme

De constructie gebeurt in houtskelet.

Wie de voorbije weken in de buurt van ons bezoekerscentrum aan het Molsbroek voorbijkwam, zal allicht de drukke bouwactiviteiten bemerkt hebben. Vzw Durme bouwt een loods om al het materiaal in te bergen dat noodzakelijk is bij het beheer van de natuur in onze reservaten. Met de recente uitbreiding van reservaat het Molsbroek met de Hamputten, de Hagemeersen en de enclave Molsbergen die we in beheer kregen, is dit niets te vroeg. De voorbije jaren stonden ons materiaal en onze voertuigen omwille van het ontbreken van eigen infrastructuur her en der gestald in een gehuurde bergplaats of zelfs in open lucht, wat in het laatste geval niet ideaal is voor de levensduur. Eind 2016 nam onze Raad van Bestuur de beslissing om een eigen loods op te richten. Er werd na onderhandeling een stukje terrein aangekocht van onze buur in de Molsbergenstraat, na consultatie van de dienst ruimtelijke ordening over de voorwaarden voor het oprichten van een loods. Na verschillende offertes werd door De Houthoeve een ontwerp opgemaakt dat ter goedkeuring werd ingediend bij de stad Lokeren. Na de administratieve procedures kregen we eind 2017 groen licht voor de bouwwerken. Half februari werd gestart met de voorbereidende werken, zoals het plaatsen van een regenwater- en infiltratieput, en het gieten van de betonplaat. De constructie van de loods gebeurt in houtskelet en wordt aan de buitenzijden afgewerkt met lariksbeplanking zodat het geheel past in de omgeving en aansluit op de dakhelling van de naastliggende oude schietstand, wat een opgelegde voorwaarde was. We voorzien ook al de nodige leidingen om het regenwater te gebruiken aan de loods en ook op termijn in ons bezoekerscentrum voor toiletspoeling.

Eind maart werd de loods volledig afgewerkt.

Wie bouwt, weet dat dit geld kost. Dit is niet anders voor onze vereniging die dit dient te bekostigen met eigen middelen. Om dit project te kunnen financieren dienen we toch een vrij aanzienlijk bedrag te lenen. Ik wil dan ook graag een oproep doen aan al diegenen die ons een warm hart toe dragen om een gift te doen die ons helpt de financiële last van deze investering te minderen. Je kunt dit doen door een bedrag te stortten op onderstaand adres en rekeningnummer, met de vermelding “gift voor de loods”.Vanaf 40 euro krijg je begin 2019 dan een fiscaal attest dat je kan inbrengen in je belastingen.

BOUW MEE AAN DE TOEKOMST VAN VZW DURME EN DOE EEN GIFT Vzw Durme, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met vermelding “gift Loods” Vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Dagvlinderfiche: de grote vos Sylvain Cuvelier - VVE WG Dagvlinders Reeds vijf jaren draait het Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied op volle toeren. Dit gaat jaarlijks gepaard met een eerste dagvlinderfiche van een soort die we in de lente kunnen waarnemen in het projectgebied. Voor 2018 betreft het een dagvlinder die tot de uitzonderlijke waarnemingen binnen het gebied mag worden gerekend. De grote vos (Nymphalis polychloros) is een forse vlinder die nogal wat uiterlijke gelijkenis vertoont met de kleine vos. De grotere afmeting en de minder felle oranje grondkleur kunnen al een eerste aanwijzing geven maar voor betrouwbare determinaties zijn de volgende kenmerken veel belangrijker. Op de voorvleugelpunt (apex) komt geen helderwitte vlek voor zoals bij zijn kleinere naamgenoot. Midden op de bovenzijde van de voorvleugel zijn er vier forse, zwarte stippen en bij de kleine vos zijn dat er maar drie. Ook de donkere achterrand van de voorvleugels helpt want deze vertoont geen blauwe maanvlekken wat wel het geval is bij de kleine vos. De onderzijde is donker en biedt een prima camouflage om als vlinder tijdens de winter te overleven. De twee geslachten verschillen amper van uiterlijk en zijn moeilijk te onderscheiden.

Grote vos (20-03-2014, Oignies-en-Thiérache, België).

Onderzijde grote vos (02-05-2015, Cáceres, Spanje).

Zoals andere schoenlappers, overwintert de grote vos als volwassen vlinder in beschutte, koele en donkere plaatsen zoals in holle bomen, houtstapels of bunkers. Het is niet ongewoon om ze dan samen met andere schoenlappers aan te treffen. Na de winter, vooral in april en mei, zoekt het wijfje voor de eiafzetting vaak vrijstaande, zonbeschenen bomen uit waar ze haar gele eitjes rond de hoge twijgen in ringvorm legt. Uiteindelijk verkleuren de eitjes naar donkerrood.

Rupsen grote vos (08-05-2017, Cuges-les-Pins, Frankrijk). © Jurgen Couckuyt

De rupsen, met roestrode lengtestrepen en doornachtige uitsteeksels, leven in een opvallend, gemeenschappelijk spinsel. Geregeld verhuizen ze van tak zonder deze volledig kaal te vreten. Pas als de rupsen volgroeid zijn, gaan ze weg uit de groep en kan je ze solitair vinden. Kort daarna zoeken ze bij de grond een plaats en veranderen in een hangpop. Twee tot drie weken later komt de vlinder reeds uit.

Grote vos (17-06-2017, Olloy-sur-Viroin, België).

Inzet: grote vos drinkend op mest (05-08-2013, Büllingen, België).

De enige generatie afkomstig van de overwinteraars vliegt vervolgens in één generatie vanaf half juni. Eens september zijn de meeste grote vossen al in diapauze en zien we ze pas na de winter terug. Heel opmerkelijk is dat het bijna uitsluitend overwinteraars zijn die we in de regio te zien krijgen. Mogelijk is dit een teken dat we in onze streek enkel zwervers hebben uit de wijde omgeving maar ook elders zijn waarnemingen van de grote vos in de zomer schaars. Iepen en wilgen zijn de meest gemelde waardplanten van de grote vos. Populier, zoete kers en diverse fruitbomen zijn ook al vermeld als voedselbron voor de rupsen. De vlinder zelf bezoekt nauwelijks bloemen. In het vroege voorjaar kan je de grote vos wel eens waarnemen op bloeiende wilgenkatjes. Windvrije bosranden en oude boomgaarden zijn ook plaatsen waar we de grote vos kunnen aantreffen. Typisch ook is dat de grote vos frequent gezien wordt drinkend bij plasjes op de grond of sap zuigend uit bloedende bomen, mest en overrijp fruit. De grote vos voedt zich ook soms met honingdauw. Langs bosranden, op ooghoogte, verdedigen de mannetjes hun territorium. Ze geven de voorkeur aan korte vegetaties en opvallende punten in de omgeving. Zowel de mannetjes als de wijfjes zonnen graag op boomstammen aan bosranden met een goede expositie, zelfs laat op de dag. Ook de rupsen zitten graag in groep op uitstekende takken te zonnen waardoor ze opvallen en regelmatig het bezoek krijgen van sluipwespen. De rupsen zijn dikwijls geparasiteerd. De grote vos is een krachtige vlieger. Al snel na het ontpoppen gaat de vlinder aan het zwerven. Warme zomers bieden uiteraard de beste kansen om hun areaal tijdelijk uit te breiden.

Pop van de grote vos (21-05-2017, Cuges-lesPins, Frankrijk). © Jurgen Couckuyt

Detail eitjes grote vos (11-06-2017, Cuges-les-Pins). © Jurgen Couckuyt

In onze regio is de grote vos een zeldzame observatie die overal kan opduiken. De soort wordt hier ook niet elk jaar vermeld. Van 1976 tot eind 2017 zijn in het gebied slechts 22 waarnemingen gekend van in totaal 23 exemplaren.

Kaart: verspreiding van de grote vos © Project Dagvlinders Durme en Scheldegebied

Rode bol: waarneming van de grote vos (2004-2017) Blauwe lijnen: Durme, Schelde, Moervaart en Dender Groen: Boscomplexen Zwarte lijnen: Spoorlijnen Rode lijnen: E34 - E17 Daarvan zijn 22 overwinterende exemplaren. Deze werden gezien tussen 11 maart en 24 mei. Er is slechts één waarneming in de zomer, op 26 juli 2012. Dat was trouwens het topjaar in de streek met 10 waarnemingen. In het projectgebied (periode 2004-2017) gaat het vermoedelijk over dwaalgasten, die zich sporadisch ophouden in bossen met zonnige, open plekken en misschien heel even een poging doen om een populatie op te bouwen zoals in 2012. Hoogstwaarschijnlijk plant de grote vos zich in onze streek niet continu voort. Mogelijk hadden we ondertussen al een eerste melding voor het huidige jaar over de grote vos. We hopen dat jullie zeker melding maken van dergelijke waarneming zodat we de grote vos in onze streek nog beter leren kennen. Wil je op hoogte blijven? Schrijf je in op de dagvlinderflash bij couckuyt.jurgen@telenet.be en/of filip.vandevelde@skynet.be, en wie weet komt je eigen foto in de volgende editie.

Aantallen grote vos per jaar (2004-2017). © Project Dagvlinders Durme- en Scheldegebied.

STEUN VZW DURME EN DOE EEN GIFT Wil je de natuur in de streek van Durme, Moervaart en Schelde een extra duwtje in de rug geven? Doe een gift van minimaal 40 euro en ontvang een fiscaal attest. Giften kunnen overgeschreven worden op rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met de vermeliding van uw naam en de mededeling “Gift vzw Durme”. 8

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Rubriek: achter de schermen Wie zijn de mensen achter de schermen van vzw Durme? Daar willen we jullie in deze rubriek een beeld van geven. Personeel, vrijwilligers, partners,… Want het organiseren van tal van activiteiten, het beheren van 450 hectare natuur of het begeleiden van al die schoolgroepen, dat gebeurt natuurlijk niet vanzelf. Daarom zetten we graag de mensen in de kijker die vzw Durme draaiende houden. Zin om er deel van uit te maken? Neem dan zeker contact op via vrijwilliger@vzwdurme.be. Sociale functie van vzw Durme Dat werken in de natuur helend werkt, dat weten we al lang. En dat je vaak terug met je voetjes op de grond komt, na een dag zwoegen en ploeteren in een van onze reservaten. Ook dat konden we al meerdere keren aan den lijve ondervinden. Daarom nemen we als natuurvereniging graag onze sociale functie op. We vangen regelmatig jongeren en volwassenen op die deze rustgevende functie van de natuur goed kunnen gebruiken.

Zo werken we samen met het OCMW Lokeren, vzw LIA, Samenlevingsopbouw, HCA Oost-Vlaanderen, enz. Het is niet altijd even eenvoudig, en vaak arbeidsintensief, maar op het einde van het verhaal zien we steeds een mooi resultaat. Jongeren bloeien open, mensen vinden hun zelfvertrouwen terug en stromen terug naar de arbeidsmarkt, én er is weer hard gewerkt in onze natuur. Win win! “Jongeren die overal door de mazen van het net dreigen te vallen, vinden opnieuw zuurstof in de natuur. De samenwerking met Vzw Durme biedt hierin mogelijkheden om net die jongeren doorheen kleine succeservaringen weer aansluiting bij de maatschappij te laten vinden.” - Hannes Van Troos (Pedagogisch Coördinator Time-Out en Dagbestedingsproject De Knoop). Stage lopen bij vzw Durme Jaarlijks worden we door heel wat scholen gecontacteerd met de vraag naar een stageplaats voor hun leerlingen. De plaatsen zijn beperkt, maar toch kunnen we enkele leerlingen en studenten een inkijk geven in onze werking. Zowel secundaire scholieren als bijvoorbeeld studenten in de opleiding Groenmanagement kunnen bij ons terecht.

Ze draaien mee in de terreinploeg, ondersteunen onze educatieve werking of nemen een bepaald aspect van onze werking onder de loep, zoals de inrichting van bezoekerscentrum Molsbroek (Studenten van het LUCA Brussel). 9

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Opmars van de bever Sarah Geers Sinds 2012 is de bever terug in Lokeren. Hij werd er voor het eerst gespot in de Hamputten aan het Molsbroek. Een omgeknaagde boom liet er geen twijfel over bestaan. Sindsdien is de bever aan een opmars bezig. We zien zijn sporen nu geregeld, en wellicht is hij (of zijn zijn jongen) verder opgetrokken richting Wachtebeke via Daknam en Eksaarde. Een prachtig, maar voorzichtig succesverhaal. Een gegeerde soort

De laatste bever in België werd gezien in 1848. Daarna verdween de soort voor meer dan honderd jaar in bijna heel Europa. In het begin van de 20ste eeuw leefden er slechts 1.200 exemplaren in heel Eurazië. De jacht was de grote boosdoener. Beverhuid was zeer gegeerd. Het bont werd gebruikt voor de productie van de ‘castorenhoed’. De dichte vacht (23.000 haren/cm², terwijl dat bij de mens maar 300/cm² is) heeft een zijdeachtige glans en is waterdicht. Heel duur, maar dus ook heel populair bij een bepaalde groep van de bevolking. Waardoor er nog meer vraag kwam naar beverhuid, de bever nog zeldzamer werd, het nog exclusiever en duurder werd, en dus nóg gegeerder.

Het bont van de bever werd o.a. gebruikt voor de productie van de zeer populaire castorenhoed.

Daarnaast werden er geneeskundige krachten toegeschreven aan castoreum of bevergeil. Het werd bovendien gebruikt als smaakstof en in de parfumerie. Tot slot waren er slimmeriken die op vrijdag bever op het menu zetten. Door de schubben op de staart werd hij door de kerk ingedeeld bij de vissen. En vrijdag was visdag… Herintroductie leidt tot de terugkomst van de bever

In Nederland werden in 1988 12 bevers geïntroduceerd in de Biesbosch. Ze kregen - onder grote persbelangstelling - een zender mee. Deze herintroductie was een vervolg op de succesvolle herintroducties in Polen en Oost-Duitsland, waar eerst uitvoerig enkele bezorgdheden onderzocht werden. Zo bleek dat de schade aan dijken of aan gewassen door bevers te verwaarlozen was. Stilaan vond de bever ook zijn weg naar België. Na anderhalve eeuw afwezigheid zitten er nu terug zo’n 1.000 bevers in België. In Wallonië verschenen bevers voor het eerst weer in 1990, in het bekken van de Roer in de Hoge Venen. Wellicht waren deze dieren afkomstig uit de Duitse Eifel. Uitbreiding naar de rest van België werd maar mogelijk geacht op vrij lange termijn, pakweg 20 tot 30 jaar.

Veel belangstelling bij de introductie van de bever in 1988 in de Biesbosch (boven) en in 1994 in Gelderland (onder). © ANP

Tussen 1998 en 2000 gebeurde echter een niet-officiële – zeg maar illegale – herintroductie van 101 bevers in Wallonië, voornamelijk in de Ardennen en de omgeving van Namen (uit Duitsland).

In het voorjaar van 2000 werd de eerste bever gesignaleerd op Vlaams grondgebied langs de Dijle in Vlaams-Brabant, afkomstig van de Waalse populatie net over de grens. Sindsdien wordt hij steeds vaker gespot, en ook in onze regio. Er zitten bevers in Hamme, Dendermonde, Berlare, Lokeren en nu dus ook in Moerbeke en Wachtebeke.

In Daknam werd de bever vastgelegd d.m.v. een wildcamera.

Conservators Katy en Eric van het reservaat de Lokerse Moervaartmeersen waren direct enthousiast. “We zagen regelmatig verse knaagsporen, en duidelijke modder- en glijbanen op de oever waar het dier vaak uit het water komt.” Reden genoeg voor Joris Everaert om een wildcamera te plaatsen, en jawel hoor, niet veel later konden we het dier vastleggen op beeld. We zijn nog volop aan het onderzoeken hoeveel bevers er zijn en of de bever op doortrek is of zich definitief zal vestigen langs de Zuidlede en de Moervaart. Er werden namelijk ook heel wat sporen gevonden in het Provinciaal Domein Puyenbroeck in Wachtebeke. We vermoeden dat de bever een nakomeling is van de beverfamilie in de Hamputten. Na 3 jaar moeten jonge bevers hun eigen weg gaan, en zoeken ze een eigen thuis en een partner. Bevers zijn hun hele leven trouw, en worden zo’n 15 jaar oud. Hopelijk dus nog jarenlang beverplezier in Daknam en Eksaarde! Dankzij jullie warme acties en steun kunnen wij ook in 2018 de bever beschermen. Tijdens de Warmste Week van Studio Brussel zamelden we maar liefst 6.843,45 euro in. De Heetste Tocht, de Citytrail van Lokeren en de Zwemmathon in het provinciaal zwembad Puyenbroeck brachten deze mooie som bij elkaar. Met dit bedrag heeft vzw Durme ondertussen een waardevol perceel bos in het biotoop van de bever aan de Zuidlede kunnen aankopen. Bedankt!

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Sigmaplan brengt veiligheid en topnatuur André Verstraeten Het Sigmaplan in de Durmevallei is een onderdeel van een groter geheel, dat langs de Zeeschelde is uitgestippeld door 'De Vlaamse Waterweg'. Dit plan zal beveiligen tegen overstromingen bij extreem stormtij en dit combineren met de zorg voor biotopen met een bijzondere natuurwaarde.Voor vzw Durme wordt het Sigmaplan het grootst mogelijke natuurontwikkelingsproject langs de Durme, dat ook oog heeft voor recreatieve, natuureducatieve en economische elementen. De positieve inschatting door vzw Durme sluit aan bij die van Natuurpunt, Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Over dit plan is via vergaderingen en brochures steeds ruime informatie verspreid door 'De Vlaamse Waterweg' (tot 2017 Waterwegen en Zeekanaal). De inrichting van een Infopunt nabij Driegoten in Hamme, de schitterende reconstructie van de 'De Koolputten' bij de Mirabrug en de ingebruikname van het beerkaaihuisje door vzw LIA, die kwetsbare jongeren opvangt, gebeurden al in het kader van dit Sigmaplan. In de Bunt in Hamme zijn de inrichtingswerken ver gevorderd. In de toekomst zal er dagelijks een beperkt tij doordringen en bij stormtij kan het gebied volledig onder water lopen en zo elders overstroming helpen voorkomen. Overgangsbeheer Groot en Klein Broek

Op de noordelijke oever van de Durme in Elversele en Waasmunster-Sombeke wordt nu druk gewerkt in het Groot en Klein Broek aan de voorbereiding van de toekomstige dijkverplaatsing. Zo kan later de huidige Durmedijk gedeeltelijk worden weggegraven en zullen deze gebieden dagelijks water opvangen en bij stormtij elders overstromingen voorkomen. Hierij verdwijnen nu heel wat populieren en streekvreemde aanplantingen, om in de toekomst plaats te maken voor de verplaatste dijk en een zoet-waterschor waarop rietvelden en wilgenvloedbos spontaan zullen ontwikkelen. Dergelijke zoetwaterschorren zijn bijzonder zeldzaam in Europa en kregen de hoogste ecologische waardering. De wandelaars en trage fietsers zullen vanaf de verplaatste dijken steeds een mooi uitzicht hebben op het voortdurend af- of opvloeiende water, de slikken en de schorren. Dit uitzicht zal meestal beter zijn dan vanaf de huidige Durmedijk. Bij hoogwater wordt dat een grote waterplas en enkele uren later bij laagwater een slik met veel watervogels. Voor de snelle fietsers komt er op de meeste plaatsen een afzonderlijk fietspad naast de dijk. Dit zal de beruchte incidenten tussen wandelaars en snelle fietsers helpen voorkomen. Buiten het overstromingsgebied ging in dit plan ook aandacht naar de bestaande toestanden. Zo zal de poel die geregeld gebruikt werd bij natuuronderzoek in Waasmunster-Sombeke, worden vervangen door een gelijkaardige waterpartij driehonderd meter dichter bij de bewoning. 12

Het Meulendijkbroek - nabij het Beerkaaihuisje in Sombeke - staat nu gedeeltelijk onder water. © André Verstraeten

Geslaagde startdag van het overgangsbeheer in het Groot en Klein Broek met 130 aanwezigen.

Vzw Durme werkt nu mee aan het overgangsbeheer van het Klein en Groot Broek in Elversele en Sombeke. Dit gebeurt op basis van een beheerplan ontworpen door het INBO. In februari organiseerde vzw Durme, in samenwerking met vzw LIA, een startdag voor geïnteresseerde toekomstige vrijwilligers-medewerkers. Het werd een succesdag met 130 deelnemers die ruime informatie kregen over de inrichting en het bijzonder positieve toekomstbeeld van het Groot en Klein Broek. Ondertussen inventariseerden vrijwilligers van vzw Durme in het Groot en Klein Broek ook al de nog op te ruimen afsluitingen, gebouwtjes, stortplaatsen en maïsvelden die omgezet zullen worden tot graslanden om een aangepast overgangsbeheer te bekomen. De plekken met kleine hoeveelheden zwerfvuil werden door vrijwilligers al verwijderd in maart 2018, voordat de plantengroei die rommel onzichtbaar maakt. In uitvoering van dit overgangsbeheer heeft 'De Vlaamse Waterweg', na overleg met vzw Durme, de sluis bij het Meulendijkbroek geopend zodat het afzonderlijke deel van het Groot Broek, nabij het beerkaaihuisje, nu al gedeeltelijk onder water staat. Vzw Durme zorgt voor geregeld toezicht op die waterpeilen. Op die basis zal daar vermoedelijk nog licht bijgestuurd worden. Ondertussen hebben de watervogels zoals bergeenden, wintertalingen, krakeenden en wilde eenden al mooi gebruik gemaakt van deze ondiepe waterpartij. Zo zaten er begin maart al 40 koppels krakeenden! Als het daar verder rustig kan blijven, is daar tijdens het voorjaar een echt watervogelparadijs te verwachten. Al een voorsmaakje van wat op grote schaal zal volgen eens de ontpoldering hier overal is uitgevoerd. Over het eindresultaat van die werken is er geen twijfel, want alle gelijkaardige uitgevoerde realisaties van het Sigmaplan in Kruibeke, Berlare en Wichelen bewezen hun nut tijdens het laatste stormtij, verhoogden de natuurwaarden en lokten daar veel meer bezoekers dan voorheen. Opvallend is wel dat er op verschillende plaatsen acties ontstonden tegen de Sigmawerken. De ervaring in Kruibeke en Wichelen leert ondertussen dat deze actievoerders nadien de eersten zijn om naar de positieve resultaten te komen kijken en vaak de felste supporters van de uitgevoerde projecten worden.Wordt het ook zo met een kleine kern in Sombeke?

Wandelen en fietsen langs de Sigmaprojecten in de Durmevallei In maart 2018 publiceerde vzw Durme een geïllustreerde kaart 'Wandelen en fietsen langs de Sigmaprojecten in de Durmevallei'. Ze biedt een mooi overzicht van de werken en de reeds zichtbare realisaties van het Sigmaplan. De kaart werd aan de pers, de toeristische diensten en bevriende organisaties voorgesteld in het Infopunt Durmevallei in Driegoten in Hamme. De kaart is gratis te bekomen in het bezoekerscentrum Molsbroek in Lokeren, De Koolputten bij de Mirabrug in Waasmunster, het Infopunt Durmevallei in Driegoten in Hamme en bij de toeristische diensten van de gemeenten langs de Durme. Als bijlage bij dit tijdschrift wordt aan alle leden van vzw Durme deze kaart aangeboden als een uitnodiging tot veel wandelen fietsplezier en natuurbeleving in de Durmestreek. 13

Bezoekerscentrum Molsbroek kreeg zoâ&#x20AC;&#x2122;n 34.000 bezoekers.

We organiseerden

122 activiteiten voor het brede publiek, goed voor 3.160

M o vz

deelnemers.

430 groepen kwamen

langs voor een geleid bezoek,

7.400 deelnemers.

Bezoekerscentrum Donkmeer

i.s.m. Gemeente Berlare naar een nieuwe locatie.

verhuisde

Jaaroverzicht 2017

We namen 45,48 ha natuur extra in bescherming.

Er zijn 8

personeels-

leden werkzaam (7.6 VTE).

D n d in

Meer dan 100 vrijwilligers ondersteunden de werking van vzw Durme.

Ons ledenaantal gaat in stijgende lijn, met vooral een toename van het aandeel steunende leden. In totaal hebben we 1.790 leden.

Enkele kwetsbare soorten kregen extra aandacht. Zo richtten we een broed-

eiland

voor lepelaars in Paardeweide-Oost.

De biodiversiteit in onze reservaten nam dankzij ons natuurbeheer toe. Zo stelden we voor het eerst veenpluis vast in de Reservaatzone Donkmeer in Berlare.

We traden in actie tegen

verschillende milieu-

overtredingen.

Opmerkelijke waarnemingen in 2017 zijn o.a. hondskruid (een nieuwe orchideeĂŤnsoort) in de Fondatie (Sinaai), een broedgeval van de kwak in de Reservatezone Donkmeer (Berlare)

en een rode

wouw in de Eenbes (Lokeren-Moerbeke).

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Meest Verdienstelijke Lokeraar 2017 Geert Braem De oud-voorzitter van vzw Durme,André Verstraeten, werd op 23 januari 2018 op het stadhuis in Lokeren gehuldigd als Meest Verdienstelijke Lokeraar van het voorbije jaar. Een meer dan verdiende bekroning voor zijn bijna 50 jaar vrijwilligerswerk voor mens en natuur in Lokeren. Burgemeester Anthuenis vertelde in zijn lofrede dat André misschien al vijftien jaar tot de genomineerden behoorde, maar telkens, zoals wielrenner Raymond Poulidor destijds, net naast de titel greep. Dat de relatie tussen het stadsbestuur en André niet altijd grote liefde was, zal hierin allicht meegespeeld hebben. De publicatie van zijn boek “Durme.Van Tielt tot Tielrode” trok de jury uiteindelijk toch over de streep. Het juryverslag leest dan ook als een 'Lifetime Achievement Award'.

André mocht de prijs van Meest Verdienstelijke Lokeraar in ontvangst nemen van burgemeester Anthuenis. © Giovanni Van Avermaat

Voor André hebben verschillende scharniermomenten die zijn liefde en inzet voor de natuur mee bepaald. Zo een eerste gebeurtenis was zijn contact als achttienjarige met de toenmalige natuurvereniging De Wielewaal. Hij ontdekte er mensen die door een verrekijker naar vogels keken en die aandacht hadden voor de zorg voor natuur en landschap. Een echte mijlpaal vormde voor hem de oprichting van de regionale natuurvereniging vzw Durme in 1969, samen met een groep bevriende vogelringers. De doelstellingen waren acties voeren tegen natuurschendingen en –bedreigingen en het pas aangelegde Molsbroek als reservaat beheren.

Met het in dienst nemen van gewetensbezwaarden in 1977 werd een eerste stap gezet naar de uitgroei van een professioneel team binnen vzw Durme. In 1985 volgde dan de bekroning met de ingebruikname van het bezoekerscentrum Molsbroek. Twaalf jaar planning en zoeken naar financiering gingen hieraan vooraf. Vandaag trekken meer dan 400 groepen en tienduizenden bezoekers naar deze meest bezochte toeristische plek van Lokeren. Het laatste grote scharniermoment voor André kwam er in 1992. Vzw Durme kreeg toen de toekenning van subsidies voor de aankoop van reservaten. Daardoor werd het een van de drie erkende terreinbeherende verenigingen in Vlaanderen. Dankzij deze financiële steun van de Vlaamse Overheid begon André samen met andere Lokeraars via gerichte aankopen aan de uitbouw van alle Lokerse natuurreservaten.Vandaag zijn deze natuurparels zoals het Molsbroek, de Buylaers, de Lokerse Moervaartmeersen, de Linie, de Eenbes, de Daknamse Meersen (Natuurpunt) en verschillende natuurrelicten uitgegroeid tot een oppervlakte van meer dan 200 ha.

Zoals hierboven reeds vermeld waren er soms wel wat spanningen tussen André en het stadsbestuur. Met volgehouden acties tegen illegaal bouwen en storten, ruilverkavelingen in natuurgebied, een zwaar vervuilende verbrandingsoven, de openstelling en inrichting van trage wegen ….., maakte hij zich niet altijd geliefd bij de leidinggevenden van de stad. Toch konden er met de stad ook dossiers op een zeer positieve manier worden gerealiseerd: de bouw van het bezoekerscentrum, het natuurbeheer van de bermen van het spoorwegpad, de Buylaers, de Kasteelsite van Eksaarde, de volledige aanleg van Everslaarbos.

Het is duidelijk dat André deze prijs van Meest Verdienstelijke Lokeraar 2017 dubbel en dik verdiend heeft. Vaak was hij de pionier of trok hij samen met andere vrijwilligers en het personeel van vzw Durme aan de kar om kwetsbare natuur in Lokeren veilig te stellen voor de toekomstige generaties. Als de Lokeraars vandaag kunnen genieten van zoveel groen, is zijn bijdrage daaraan niet te onderschatten. Zijn doorzettingsvermogen, volharding, dossierkennis en realisaties zullen een inspiratiebron blijven voor iedereen die zich in Lokeren inzet voor milieueducatie of het behoud en beheer van natuur. Alle vrijwilligers en het personeel van vzw Durme wensen hem dan ook: “Van harte proficiat”.

De trofee werd ontworpen door kunstenares Sofie Muller. © Giovanni Van Avermaat

Nieuwe privacywetgeving in mei van kracht Martine Van Audenhove De nieuwe… Watte…? Op 25 mei dit jaar gaat de nieuwe privacywetgeving van kracht (eigenlijk de Algemene Verordening Gegevensbescherming). Dit is een Europese wetgeving die als doel heeft burgers meer rechten te geven inzake de bescherming van hun persoonlijke gegevens, en die organisaties meer verantwoordelijkheid geeft in het verzamelen en verwerken van persoonsgegevens. Niet zo gek in een maatschappij die verder digitaliseert, waar je om de haverklap gegevens (al dan niet gevraagd) doorgeeft en waar je achteraf eigenlijk geen controle meer over hebt. Dus best wel goed dat hier meer duidelijkheid en transparantie in komt! Privacyverklaring Ook vzw Durme moet in orde zijn met deze regelgeving. Dat betekent dat we uitzoeken welke persoonsgegevens we verzamelen, en dat we ons hierbij vragen stellen: hebben we al deze gegevens wel nodig, hoe bewaren we ze, hoe lang wensen we ze bij te houden, zijn ze wel voldoende beveiligd, hoe zit het eigenlijk met die fotorechten, …? Alle antwoorden vind je in onze Privacyverklaring, die binnenkort op de website staat. Recht op inzage Misschien al handig om te weten: elk lid heeft recht op inzage. Dat betekent dat je te allen tijde je gegevens kan inkijken, aanpassen of wissen en dat je ook recht hebt op vergetelheid. We houden persoonsgegevens dus niet oneindig lang bij. Bij wie je terecht kan voor het veranderen van gegevens vind je in de Privacyverklaring. Heb je een vraag over deze materie? Mail naar martine.vanaudenhove@vzwdurme.be.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Struweeltjes Vzw Durme bestaat bijna 50 jaar En dat gaan we vieren! Binnenkort hoor je er veel meer over, maar we zijn alvast op zoek naar oude én recente foto’s van onze reservaten, onze activiteiten, onze vrijwilligers, onze bezoekerscentra, ... van de voorbije 50 jaar. Heb jij enkele sprekende beelden of prachtige landschapsfoto’s (of dia’s) die in ons overzicht niet mogen ontbreken? Stuur ze dan gerust door naar info@vzwdurme.be of kom ze even binnen steken op ons secretariaat. We zijn al benieuwd. Wil je graag meer te weten komen over de boommarter in de Fondatie? Dan kan je vanaf nu met het hele gezin op stap met Eufrazie. Aan de drie toegangswegen van de Fondatie van Boudelo vind je een wandelfolder (aan de infoborden) met een uitgestippelde route (2,5 tot 6 km). Een interactieve wandeling met QR-codes wijdt je in het geheime leven van Eufrazie, de boommarter in. Je kan de folder ook downloaden op onze website www.vzwdurme.be. Ga naar onze reservaten en klik op ‘Fondatie van Boudelo’.Veel plezier! Plaggen voor de ecotuin (Molsbroek 1980).

Sarah Geers

Wie spot de boommarter?

Schade na storm

De boommarter is een zeldzaam diertje, dat je in onze regio enkel in de buurt van de Fondatie van Boudelo (Sinaai – Stekene) en de Linie (Eksaarde) kan aantreffen. De boommarter lijkt qua uiterlijk sterk op de steenmarter, maar in tegenstelling tot de meer algemene steenmarter, mijdt de boommarter de bebouwde kom.

Op 18 januari trok een stevige storm door ons land. Deze storm zorgde ook in onze natuurreservaten voor heel wat schade. Tientallen bomen werden er ontworteld en op vele plaatsen braken zware spillen (takken) af door de hevige rukwinden.

Boommarters zijn bosbewoners, en maken hun nest in konijnenholen, kraaiennesten, eekhoornnesten of gewoon boven op takken of in boomholten. Vooral de vrouwtjes en hun jongen leven in holle bomen. In de buurt van deze nestbomen kan je ook gemakkelijker boommarters zien. Maar je moet ongelofelijk veel geluk hebben zo’n nestplaats te vinden!

De ergste schade werd gemeten in een wilgenbos (site de Moerasput) in Waasmunster waar onder andere een volledige boom op de nabijgelegen drukke weg (N446) terechtkwam. Ook in de Hagemeersen in Lokeren kwam een, uit ons reservaat afkomstige, dikke wilgentak terecht op een geparkeerde auto. Gelukkig vielen er in beide voorvallen geen gewonden.

Als gevolg van de schade werd in beide zones en met toestemming van het ANB en de betrokken gemeentes, preventief een noodkap uitgevoerd van enkele bomen die misschien in de toekomst een gevaar vormen voor de veiligheid. Kristof Scheldeman Boek over de mascaret Eind 2017 verscheen een boek in het Frans over de mascaret. Het bevat mooie foto's, tekeningen en grafieken over het wereldwijd grillig voorkomen van de getijden en alle plaatsen ter wereld waar die vloedgolf op relatief ondiepe tijdrivieren voorkomt. Ook de mascaret op de Durme, de enige plek waar dit fenomeen te zien is in België, en het infobord bij de Mirabrug in Waasmunster staan vermeld in dit boek. Het is geschreven door Antony ‘yep’ Colas, die wereldwijd op heel wat plaatsen ging surfen op de sterkere mascarets. De verkooprichtprijs bedraagt 24,24 euro (ISBNnummer 978-2-9510162-2-4). Bestellen kan ook online via de Fnac in Frankrijk: https://livre.fnac.com.

Nieuw bloed bij vzw Durme Welkom terreinwerker Thijs Sinds begin februari is Thijs Van der Schueren als halftijds terreinwerker aan de slag bij vzw Durme. Naast terreinwerker bij vzw Durme is hij eveneens actief in de bijzondere jeugdzorg. Door de aanwerving van Thijs kan vzw Durme nu rekenen op een vaste professionele terreinploeg van 3 voltijdse werkkrachten (Bob, Kris en Rachid) en 1 halftijdse werkkracht (Thijs) om haar beheertaken uit te voeren. Thijs is een goedlachse, sociale kerel die graag buitenwerk verricht, een ideale attitude om goed te kunnen functioneren binnen onze ‘duiventil’ de terreinploeg, waar naast de vaste ploeg bijna dagdagelijks nieuwe helpende handen zoals stagiairs, vrijwilligers, time-out jongeren, beleefdagers,… opduiken. Zijn ervaring met de kettingzaag komt alvast goed van pas bij de talrijke kap- en knotwerken die jaarlijks uitgevoerd dienen te worden in onze reservaten. Welkom Thijs! Welkom conservator Daan Daarnaast werd begin dit jaar Daan Van Eenaeme aangesteld als nieuwe conservator voor de Eenbes in Lokeren en Moerbeke. Daan is een enthousiaste jonge kerel die in Vlaanderen bekend is geworden door de expertise die hij heeft opgebouwd rond het opsporen van vlindereitjes en overwinterende rupsen en poppen. Als gepassioneerd dagvlinderkenner wacht Daan nl. niet tot de lente om dagvlinders te kunnen bewonderen en inventariseren, maar gaat hij ook in winter naar hen op zoek. Dat Daan ook graag beheerwerk uitvoert, heeft hij alvast reeds bewezen afgelopen maanden. Samen met vrienden ging hij in het reservaat reeds actief aan de slag met het verwijderen van braampartijen die onze zeldzame populatie eenbes dreigt te overwoekeren en met het knotten en afzetten van wilgen. Welkom Daan in de conservatorploeg van vzw Durme! Kristof Scheldeman 19

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Tijdens de cursus Breien met natuurlijke wol breiden we met Atelier Marie Paula lokale en duurzame cactusjes. Wat een leuk resultaat!

Meer dan 50 bezoekers kwamen watervogels bewondern tijdens het vogelkijkmoment bij het Meulendijkbroek in Waasmunster.

Ridder Nico nam de kinderen en hun ouders mee op een boeiende tocht doorheen de Eendenkooi.

André Verstraeten werd voor zijn jarenlange inzet voor de natuur bekroond en won de prijs van Meest Verdienstelijke Lokeraar (zie p 16). © Mieke Verstraeten

Ze bleven extra lang onder de grond, maar van zodra de nachten warm genoeg werden, kwam de paddentrek op gang. Kwam jij ook helpen? © Vzw Durme

Natascha en Wendy stelden de QR-folder rond Eufrazie voor. De folder is gratis beschikbaar in de 3 toegangswegen van de Fondatie.

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Winteractiviteit vleermuizen Joris Everaert Veel mensen denken dat vleermuizen zelden of nooit wakker worden uit hun winterslaap, eerder uitzonderlijk om bijvoorbeeld eens te drinken. Onderzoek met automatisch en continu metende batdetectoren toonde aan dat bepaalde soorten zoals de gewone dwergvleermuis, de ruige dwergvleermuis en de rosse vleermuis tijdens de winter ook regelmatig foeragerend kunnen worden aangetroffen. Het gaat hierbij uiteraard om relatief beperkte aantallen en vaak ook afwisselend verschillende individuen. De winteractiviteit is het grootst in periodes met een temperatuur van meer dan 6°C wanneer – relatief gezien – ook de hoogste aantallen insecten rondvliegen. De voorheen uitgestorven gewaande zeldzame mopsvleermuis die in Vlaanderen enkel nog in het Waasland wordt vastgesteld (zie eerdere artikels in Durmeen Scheldeland) is een bijzonder koudetolerante soort die zelfs bij nog lagere temperaturen van 2 à 3°C regelmatig foeragerend kan worden vastgesteld. De mopsvleermuis is gespecialiseerd op het vangen van kleine nachtvlinders en een aantal nachtvlindersoorten vliegen ook (of zelfs grotendeels) in de wintermaanden. Afgelopen winter werd vastgesteld dat er een mopsvleermuis achter één van de grote houten vleermuispanelen (zie foto) verbleef die vzw Durme twee jaar geleden heeft geïnstalleerd op enkele locaties in de regio. Deze mopsvleermuis bleek in december, januari en begin februari tijdens ongeveer 65% van de nachten uit te vliegen om te foerageren! Tijdens twee korte periodes met strenge vorst verbleef deze mopsvleermuis overdag niet meer achter het paneel. Wellicht zocht het dier toen een iets warmere plek op.

Vzw Durme installeerde verschillende houten vleermuispanelen in de regio.

Pas op! Deze pagina’s zijn voorbehouden voor kinderen!

De pad

wrattige huid

mannetje

mooie ogen

Vanaf het moment dat de koude vriesnachten plaats maken voor warmere en vochtigere avonden, maak je veel kans om padden tegen te komen op wegen en paden.

Na hun winterslaap kunnen ze niet wachten om op zoek te gaan naar een partner in hun geboortepoel of vijver. Het mannetje klampt zich vast aan een vrouwtje. De eitjes worden in snoeren afgezet in het water en daarna bevrucht. Uit deze eitjes komen dan kikkervisjes die zich verder ontwikkelen tot padden. Padden zijn vleeseters. Ze eten slakken, wormen, spinnen, andere insecten, … Ze wachten het goede moment af om met hun kleverige tong hun prooi te verschalken.

Gewone pad

vrouwtje gewone pad

gladde huid

opvallend trommelvlies

Waar vind je mij?

bruine kikker

Verwar ze niet met de bruine kikker. Bruine kikkers hebben een gladde huid in plaats van een droge, wrattige huid. Ook is bij hen het trommelvlies duidelijk zichtbaar.

“Is een pad giftig?”

Ja. Een beetje. Daarom was je best je handen nadat je een pad hebt aangeraakt. Een pad heeft namelijk achter elk oog een gifklier. Met dat gif kan hij vijanden afschrikken. Een hond bijvoorbeeld zal een pad snel uitspuwen omdat het gif in zijn mond gaat branden. Heb jij ook een vraag over een dier of over de natuur? Stuur je mailtje naar natuurvraag@vzwdurme.be. In het volgende tijdschrift krijg je antwoord! 23

Hup, hup, hup! Maak de volgende origamikikker en spring er lustig op los!

Wist je dat? Er tijdens de paddentrek heel wat padden worden overreden? Dit gebeurt als ze na hun winterslaap terugkeren naar hun poel om daar te gaan paren. Ze bij deze volksverhuizing tot 1,5 km kunnen afleggen? Best ver voor zoâ&#x20AC;&#x2122;n klein diertje! Ook vzw Durme jaarlijks activiteiten organiseert om deze dieren een zo veilig mogelijke oversteek te garanderen? De bovenkant van de eitjes donkerder van kleur zijn en de bovenkant eerder bleek? Dit zorgt immers voor de camouflage. Sommige mannetjespadden beginnen te piepen als je ze onder de oksels neemt? Dit doen ze omdat ze denken dat er een ander mannetje op hun rug zitâ&#x20AC;Ś Er een knoflookpad en een rugstreeppad bestaat? 24

Dé speciaalzaak voor optische instrumenten Natuurkijkers.be is dé speciaalzaak en enig in Vlaanderen met zowel een fysieke winkel als een onlinewebsite voor optische instrumenten zoals verrekijkers, sterrenkijkers, telescopen en microscopen. We streven naar optimale klantentevredenheid. Daartoe nemen we voldoende tijd voor uitstekend advies, een aanbod van kwalitatieve producten tegen concurrentiële prijzen en een prima dienst na verkoop. De aankoop van een optisch instrument kan een hele investering zijn. Daarom is het belangrijk dat u alles eerst kan bekijken en uittesten. Wist u dat u al onze producten zonder aankoopverplichting kan komen uitproberen ter plaatse of in het vlakbij gelegen stadspark? Bel ons gerust voor een persoonlijke afspraak. Of breng gerust uw staal mee naar de winkel indien u op zoek bent naar een degelijke microscoop of binoculair. We testen het voor u uit! Zo trachten we de ideale oplossing te vinden die aansluit bij uw verwachtingen. U kan een toestel kiezen uit ons zeer uitgebreid assortiment aan merken, zoals Swarovski, Zeiss, Leica, Meopta, Steiner, Nikon, Canon, Bushnell, Euromex, Manfrotto, Benro,… U vindt gegarandeerd het beste instrument aangepast aan uw wensen en budget. Even geen tijd om een toestel af te halen in onze winkel? Geen nood, bezoek onze vernieuwde online-shop en we zorgen voor een snelle levering met gratis verzending vanaf 75 euro. Wij verwelkomen u graag met een brede glimlach en met een heerlijk kopje verse koffie. Tot dan!

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Vogelnieuws: de middelste bonte specht en de zeearend Joris Everaert Tijdens de afgelopen winter en het vroege voorjaar werden opnieuw op verschillende plaatsen territoriumhoudende middelste bonte spechten gezien in de streek. Sinds een paar jaar kan deze soort al waargenomen worden in drie grote boscomplexen: het gebied in en rond Puyenbroeck en Etbos in WachtebekeMoerbeke-Lokeren, het gebied van Vettemeers, Heirnisse en Fondatie in Moerbeke-Lokeren-Sinaai, en het gebied in en rond de Maaidonk en DDS-bossen en de Reservaatzone Donkmeer in Berlare. De soort komt in deze gebieden vrijwel zeker ook tot broeden. Het is een standvogel, dus men kan de vogels heel het jaar door bewonderen. Tot ongeveer 50 jaar geleden was de middelste bonte specht een zeer schaarse broedvogel in Europa, die alleen voorkwam in de grote eikenbossen die zich uitstrekten van Midden-Frankrijk tot Zuid-Duitsland, Tsjechië, Polen en sommige delen van Hongarije, Griekenland en Wit-Rusland. Daarna kwam er een duidelijke sterke opmars die mogelijk te wijten is aan het ouder en structuurrijker worden van onze bossen in combinatie met een extensievering van het bosbeheer waardoor staand dood hout niet langer verwijderd wordt. Nochtans foerageert de middelste bonte specht slechts voor een deel op dood hout en lijkt vooral de aanwezigheid van minstens enkele gezonde oude eiken een sleutelrol te spelen. In de jaren 70 werd de middelste bonte specht ook broedvogel in Wallonië, en er waren al enkele zeldzame waarnemingen in Vlaanderen. De eerste zekere Vlaamse broedgevallen werden vanaf 2000 vastgesteld in het Meerdaalwoud en Zoniënwoud. In 2007 waren er al meer dan 80 broedkoppels in Vlaanderen en dat aantal is momenteel zeker veel hoger en ook verder toenemend. In de week van 6 tot 11 februari verbleef een onvolwassen zeearend ter hoogte van het provinciaal domein Puyenbroeck, de vroegere terreinen van de suikerfabriek en het reservaat EenbesEtbos en Maaibos in Wachtebeke en Moerbeke. In het gebied waar hij meestal werd gezien zaten ook regelmatig overwinterende ganzen en eenden. Hij leek ook enkele keren in de richting van het Meetjeslandse Krekengebied te vliegen waar in januari ook enkele keren een zeerarend werd waargenomen.

Middelste bonte specht.

Bijna elk jaar wordt wel eens een zeearend gezien in de nieuwe grote natuurgebieden van de Waaslandhaven in Beveren. Daarbuiten bleef het in de afgelopen jaren in het Waasland beperkt tot een waarneming van een overtrekkende vogel in de Kruibeekse polder (23 september 2017), twee laag overvliegende vogels via de Durme in Waasmunster naar Zele en verder zuidelijk (27 oktober 2012), en een overtrekkende vogel in het Molsbroek in Lokeren (23 oktober 2009). Hoewel de zeerarend een zeldzame verschijning blijft in de streek, hopen we deze reusachtige 'vliegende deur' de komende jaren meer te kunnen zien, mede dankzij de lopende en geplande natuurontwikkelingsprojecten langs de Durme en Schelde (het Sigmaplan) en de Moervaartvallei.

Zeearend en zwarte kraai.

ÂŠ Joris Everaert

B e h o u d

S t u d i e

B e h e e r

E d u c a t i e

A c t u e e l

K a l e n d e r

Activiteitenkalender april - juli GRATIS WANDELING IN HET MOLSBROEK Elke 1e zondag van de maand Een ervaren Molsbroekgids neemt je mee op een boeiende wandeling rondom natuurreservaat het Molsbroek. Elke maand valt er wel iets nieuws te ontdekken Afspraak: om 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis. Graag een seintje vooraf indien je met een groep aanwezig zal zijn. Contact: André Verstraeten, 09 348 18 59. ZATERDAG 14 APRIL Gastronomische Elvirawandeling Culinaire genieten tijdens een wandeling langsheen de mooiste plekjes van het Donkmeer. Reeds volzet gezien het succes. Afspraak: om 9 uur restaurant Elvira, Donklaan 255, 9290 Berlare. Meer info: info@restaurant-elvira.be of 09 367 06 82.

Vogeldag in het Molsbroek Eddy Gadeyne neemt je mee in de wondere vogelwereld.Tijdens de excursies en voorstellingen hoor je de mooiste vogelverhalen en speur je de hemel af naar bijzondere waarnemingen. Afspraak: wandelingen vertrekken om 9.30 uur en om 14 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: info@vzwdurme.be of 09 348 30 20. ZONDAG 22 APRIL Wandelen en vissen in de Paardeweide In het kader van een visstandonderzoek wordt maandelijks een grote fuik uitgezet die vandaag voor de laatste keer wordt gelicht. Afspraak: om 9.45 uur aan ‘t Oud Brughuys, Brugstraat 55 in Berlare (bij Schoonaardebrug). Meer info: Jan Maertens, 0478 76 55 49. DINSDAG 1 MEI

VRIJDAG 20 APRIL

Vroege ochtendwandeling

Koninginnenteelt binnen het natuurlijk imkeren (Imkerswerkgroep vzw Durme)

Terwijl de zon opkomt, zingt elke vogel zijn eigen lied. Een prachtig concert dat in de Fondatie van Boudelo extra tot zijn recht komt.

Afspraak: om 19.30 uur in bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren. Meer info: Lieve Hoefkens: 0474 81 87 26 of lieve.hoefkens@hotmail.com. Gratis voor IWG-leden, 2 euro voor niet-leden.

Afspraak: om 5 uur aan de Liniedreef (kruising met de Weimanstraat), Sinaai. Meer info: andre.verstraeten@scarlet.be of 09 348 18 59.

ZONDAG 22 APRIL

ZATERDAG 5 MEI

ZONDAG 6 MEI

Dauwtrip met zonsopgang over de Durme en toelichting over de Sigmawerken

Lentewandeling in de Reservaatzone Donkmeer i.s.m.VVV-Donkmeer

Zonsopgang over de Durme, een prachtig zicht! Samen met gids trekken we er extra vroeg op uit om te genieten van dit natuurspektakel.

Meer info: www.facebook.com/vvvdonkmeer of www.vzwdurme.be.

Afspraak: 5.20 uur aan Koolputten (Koolputten 2, 9250 Waasmunster) waarna omstreeks 7.45 uur een uitgebreid ontbijtbuffet volgt. Meer info: andre.verstraeten@scarlet.be of 09 348 18 59.Vooraf inschrijven is noodzakelijk. Inschrijvingen: geldig na storting van 17 euro per persoon op rekeningnummer BE45 7350 4653 1389 met vermelding "vzw Durme 31/03/2018 + naam deelnemer(s)". ZONDAG 6 MEI Ontbijt-met-bubbels wandeling

ZATERDAG 19 & 26 MEI Cursus: werken met de zeis i.s.m. Regionaal Landschap Schelde-Durme Leer alles over zeisen tijdens deze cursus en word lid van onze ‘vrijwillige zeisclub’. Afstelling, beweging, ergonomie, veiligheid, onderhoud, … alles komt aan bod. De tweede lesdag ga je vooral zelf aan de slag. Afspraak: www.vzwdurme.be of www.rlsd.be. De cursus gaat door in Aalst en Berlare. Meer info: ann@rlsd.be. Gratis.

We maken in de vroege ochtend kennis met wat zingt en fladdert langsheen de boorden van het Donkmeer. Nadien volgt een heerlijk ontbijt!

Familiewandeling Buylaers

Afspraak: om 7 uur aan het Bezoekerscentrum Donkmeer, Donklaan 119a, 9290 Berlare. Meer info: Franki D’haese, 0496 57 26 23. De prijs bedraagt 12 euro, kinderen tot 12 jaar betalen 7 euro.

Afspraak: vertrekken tussen 13.30 uur en 14.30 uur aan het Koetshuis Verloren bos. Meer info en inschrijvingen: buylaers@telenet.be of facebook.com/debuylaers. Prijs: 5 euro per persoon.

MAANDAG 21 MEI

‘t uilenbos

ZATERDAG 26 MEI Starthappening Open Ruimteproject Moervaartvallei Vandaag trapt het Strategisch Openruimteproject Moervaartvallei officieel af met een feestelijke starthappening! Kom zeker langs op het provinciaal Domein Puyenbroeck in Wachtebeke en neem deel aan één van de vele activiteiten, of maak kennis met lokale producten op de Belevingsmarkt. Afspraak: heel de dag door in het provinciaal domein, Puyenbrug 1a, 9185 Wachtebeke. Meer info: machteld.bats@oost-vlaanderen.be of thomas.vanlancker@vzwdurme.be. ZONDAG 27 MEI

goed gegeten, goed geweten Eksaardsedam 42 9180 Moerbeke-Waas Tel: 0491 04 21 95 VRIJDAG 25 MEI Praatcafé Imkerswerkgroep vzw Durme

Afspraak: om 19.30 uur in bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren. Meer info: lieve.hoefkens@hotmail.com.

Lentehappening Hamme Voorstellingen, muziek, leuke kinderanimatie en een standje van vzw Durme waar je kan deelnemen aan een natuurquiz, waterdiertjes kan ontdekken en leuke prijzen winnen. Vandaag strijken heel wat Hamse verenigingen en de gemeentelijke diensten neer op het grasplein aan de achterzijde van het CC Jan Tervaert in Hamme en de sporthal(len). Afspraak: 10.30 uur tot 17.00 uur, Kaaiplein 34, 9220 Hamme. Meer info: sarah.geers@vzwdurme.be of 09 348 30 20.

ZATERDAG 2 JUNI

ZONDAG 17 JUNI

Insectendag i.s.m. project dagvlinders Durme- en Scheldeland, Nachtvlinderwerkgroep Waasland, vzw Durme en Natuurpunt Hamme

Stilte en belevingswandeling

Een hele dag in het teken van insecten. Neem een kijkje op www.vzwdurme.be voor het volledige programma. Afspraak: om 14 uur, 17 uur of 21 uur aan vijverrecreatiegebied Buntjensstraatjen (Moerzeke). Meer info: Frans Van Havermaet, 0499 73 35 14 of frans.van.havermaet@telenet.be. Meebrengen: insectengids, stevige wandelschoenen, aangepaste kledij, picknick als je de ganse dag meedoet of gewoon gezellig wilt aansluiten rond 17 uur voor de wespvlinders. ZONDAG 10 JUNI

Zowel de rust als energie zit in jezelf, je moet het alleen even bij jezelf kunnen vinden. Deze tocht is anders dan een andere gegidste natuurwandeling, maar we blijven met beide benen op de grond. Doelgroep van deze wandeling is volwassenen. Afspraak: om 14.30 uur aan infobord vzw Durme (Fondatieschuurtje), Cadzandstraat, Sinaai, GPS: (51.172720; 4,4.0216469) Meer info: Caroline Tas, caroline.tas@gmail.com of 0488 25 26 32. Inschrijven gewenst. ZATERDAG 28 JULI Libellenwandeling

De Paardeweide wordt ook wel eens het Zwin van Berlare genoemd. Je vindt er tal van vogels, een plezier om te zien. Vogelkenner Eddy Gadeyne neemt je mee op ontdekking.

De Fondatie van Boudelo bevat heel wat verborgen parels. De pas heraangelegde poelen zijn er daar ĂŠĂŠn van en zijn een waar libellenparadijs.Vorig jaar werd een recordaantal libellen gespot, wel 30 verschillende soorten! Uniek voor het Waasland. Samen met libellenkenner Frank Cornelis gaan we op zoek naar deze broze fladderaars en leer je alles over hun manier van leven.

Afspraak: om 14.30 uur aan de Sarrosstraat (Berlare). Meer info: info@vzwdurme.be of 09 348 30 20.

Afspraak: 14 uur aan het Pompstation op het einde van de Aartdreef, Sinaai. Meer info: frank.c@skynet.be of info@vzwdurme.be.

Vogelexcursie Paardeweide

Vzw Durme

REGIONALE VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUBEHEER

Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur.

Bezoekerscentra

Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 123, 9290 Berlare

Gratis toegankelijk

- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17 uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17 uur, woensdag van 13 tot 17 uur.

- elke dag van 10 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 17 uur. - op aanvraag via donk@vzwdurme.be

Ben jij een vroege vogel?

Zet dan zeker je wekker voor onderstaande activiteiten DINSDAG 1 MEI Vroege ochtendwandeling in de Fondatie van Boudelo Afspraak: om 5 uur aan de Liniedreef (kruising met de Weimanstraat) in Sinaai. Meer info: andre.verstraeten@scarlet.be of 09 348 18 59. ZATERDAG 5 MEI

Dauwtrip met zonsopgang over de Durme en toelichting over de Sigmawerken Afspraak: om 5.20 uur aan Koolputten 2 in Waasmunster. Nadien volgt een uitgebreid ontbijtbuffet. Meer info: andre.verstraeten@scarlet.be of 09 348 18 59.Vooraf inschrijven is noodzakelijk.

Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

P003350

V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren

2018 I jaargang 21 I nr 2 Afgiftekantoor Lokeren 1