NR 1 | 2022 | JAARGANG 25
durme- en scheldeland DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME
2021
nieuw bos
natuurtuin
de hoogtepunten van het afgelopen jaar
2 ha nieuw bos in de Fondatie van Boudelo
18.713 euro voor de natuurtuin
voorwoord Beste lezers, Vooreerst wensen wij als personeel en bestuur iedereen een prettig 2022 met veel unieke momenten in de natuur en met naasten. 2021 was alvast een druk jaar voor de vereniging, met zoals overal aanhoudende corona-perikelen. Toch begeleidden wij 84 activiteiten in en rond natuur voor het brede publiek. 171 scholen en groepen werden rondgeleid, en ook de werkgroepen konden hun activiteiten hernemen. Op het vak van educatie en sensibilisering werd dus opnieuw veel goed werk geleverd. Onze teller voor uitbreiding van natuur steeg met 10,48 ha dankzij een actieve aanpak onder het gunstige aankoopgesternte beschreven in ons vorige nummer. Zowel het intensieve bebossingsinitiatief als de Blue Deal rond natte natuur van minister Demir stuwen ons naar een nieuw niveau voor 2022, waarbij ook de provinciale steun een groot verschil maakt. De oppervlakte terrein onder beheer van Durme vzw steeg met 10,48 ha naar totaal 544 ha. De terreinploeg en enkele lokale beheerteams (vrijwilligers) waren druk in de weer, ook met bebossing, in overleg met de conservators.We konden ook blijvend rekenen op een schare vrijwilligers voor ondersteuning bij vele activiteiten zoals bv. het taartenfestijn of het bemannen van Bezoekerscentrum Donkmeer. Ook bestuurders en leden van actieve lokale afdelingen zoals Zele-Berlare-Wichelen verdienen een pluim voor hun inzet. Bedankt allen! Sarah Geers (coördinator Vereniging en Educatie) heeft ondertussen onze rangen verlaten na acht jaar. Zij was van grote waarde voor de vereniging en zal gemist worden. We wensen haar veel succes en plezier bij haar volgende uitdagingen. De aanwerving van een nieuwe medewerker draait op volle toeren. Bij het ter perse gaan van dit tijdschrift lopen de interviews van de weerhouden kandidaten uit een lange lijst sollicitanten. Helaas viel ondertussen nog een medewerker langdurig uit; ook het opvangen daarvan is een uitdaging. De personeelsgroep spant zich erg in om alle balletjes in de lucht te houden. De fondsenwerving voor de natuurlijke en uitnodigende herinrichting van de directe omgeving van het Bezoekerscentrum Molsbroek verliep voorspoedig. We haalden een totaal van 18.713 euro op. Het komende halve jaar zal er in fases gepland en gewerkt worden. Je leest er meer over op pagina 10. Verder zou er zomaar een heus Nationaal Park kunnen ontstaan in onze regio rond het Schelde- en Durmeland.Vzw Durme is een deelnemer aan dit initiatief, met zoals steeds onze specifieke focus op het versterken en vrijwaren van onze (blauw)groene gebieden. Een voorspoedig jaar gewenst vanwege het dagelijks bestuur! Joris,Tim en Hans
inhoud
Ransuil - Hamputten © Rudi Van Onderbergen
4
Jaaroverzicht 2021
6
Vier op een rij jaaroverzicht aankopen 2021
8
2 ha nieuw bos in de Fondatie van Boudelo
10
18.713 euro voor de natuurtuin
12
Herstel laagveennatuur in de Polsmeersen
14
Blauwe van Eksaarde aanplant van cultureel erfgoed
15
Vogels van de Spletters inventarisatie
24
Vogelnieuws Roodhalsfuut
26
Fotopagina #vzwdurme
28
Onze natuur uw erfgenaam
30
Activiteitenkalender januari-april 2022 3
jaaroverzicht
2021
Het voorbije jaar was weer op alle vlakken bijzonder. En dat kan je zowel in de positieve als negatieve zin interpreteren. Voor vzw Durme schieten deze hoogtepunten er alvast bovenuit. Zo blikken wij terug op 2021.
Bruine kiekendief broedt eerste maal in het Molsbroek
Grote karekiet broedde succesvol in het Molsbroek
fauna
De otter heeft een leefgebied Ooievaar breidt uit tot 4 van Wachtebeke tot Berlare broedkoppels in onze reservaten
Opnieuw broedde de zwarte wouw aan het Donkmeer
Eerste broedkolonie lepelaars De visarend pleisterde weken met 10 koppels in de Durmevallei aan het Donkmeer
4
Zeldzame bastaardarend pleisterde enkele dagen in de Eenbes
De kwak bracht 2 jongen groot aan het Donkmeer
Waterspitsmuis werd voor 2e maal Spaanse vlag (Europees beSnor broedde zowel in in 15j opgemerkt in een reservaat dreigd) gespot aan het Donkmeer Molsbroek als Donkmeer
flora
Eerste bloeiende bosorchis in de Eenbes
Na jarenlange achteruitgang door te droge zomers is kikkerbeet opnieuw massaal aanwezig in de sloten van het Molsbroek
De bijenorhcis duikt op in Paardeweide-Oost.
Massale uitbreiding van koningsvaren in Molsbergen, deze grootste varen van Vlaanderen is zeldzaam in ons werkingsgebied
de cijfers 1942 leden in totaal 328 nieuwe leden
84 activiteiten in en rond de natuur 171 scholen en groepen rondgeleid
155 vrijwilligers 16 nieuwe vrijwilligers
10,48 ha nieuwe natuur 544 ha natuur in totaal 5
vier op een rij Voor het vierde jaar op rij breidde vzw Durme haar regionale natuur uit met meer dan 10 ha en komen we over die periode van vier jaar zelfs uit op meer dan 52 ha nieuwe natuur. In tegenstelling tot de vorige jaren werden er dit jaar echter meer kleine aankopen verricht, Thomas Van Lancker goed voor in totaal 13 verschillende aankoopdossiers. Veel hangt uiteraard af van de kadastrale oppervlakte van deze percelen; die kunnen regionaal soms sterk verschillen. Zo vinden we langs de Schelde in het natuurgebied de Scheldebroeken (Berlare en Zele) een lappendeken van kleinschalige hooilanden en sloten terug die getuigen van een eeuwenlang beheer als hooiland. Door verdroging, overbemesting en veelvuldig gebruik van herbiciden is de natuurwaarde hier echter zeer sterk achteruitgegaan. Gelukkig komt het spreekwoord ‘Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd’ voor in het woordenboek van vzw Durme en werken wij verder - door aankoop en inrichting van deze kleine perceeltjes - aan het herstel van dit historisch meersenlandschap waar soorten als grutto, kievit, blauwborst of roodborsttapuit zich thuis voelen. berlare, hart van natuur Van die 13 aankoopdossiers in 2021 werden er trouwens meer dan de helft gerealiseerd op grondgebied Berlare, nl. vier aankopen in de Scheldebroeken en drie binnen de Reservaatzone van het Donkmeer. Een speciale vermelding en dank vanuit vzw Durme gaat dan ook uit naar haar lokale afdeling uit Zele-Berlare-Wichelen voor hun jaarlijkse bijdrage voor de aankoop van meer natuur in en rond Berlare. Een gezellige bende vrijwilligers die jaarlijks zorgen voor tal van activiteiten, workshops, werkdagen en zoveel meer. Neem zeker eens een kijkje op hun facebookpagina.
6
moervaartvallei, garantie tot succes Ook bij de verdere uitbouw van haar natuurgebieden in de Moervaartvallei zit vzw Durme niet stil. Zowel in de Linie (Eksaarde, Lokeren) als in de Fondatie van Boudelo (Sinaai, Sint-Niklaas) werden er dit jaar een aantal interessante aankopen verricht. In de Linie ging het over een tweetal akkers (in totaal meer dan 4 ha) die grenzen aan bestaande percelen in natuurbeheer. Twee vliegen in één klap aangezien we door deze aankoop zowel de bemesting in ons natuurgebied laten stoppen én vzw Durme zo verder werk kan maken van de realisatie van nieuwe bossen in de Moervaartvallei. In de Fondatie daarentegen ging het over een aantal bestaande bossen, maar vooral de aankoop van de volledige Hooidreef met een 200-tal populieren springt in het oog. Een deel van die populieren betreft nl. de variëteit ‘Blauwe van Eksaarde’ (meer info in dit nummer op pagina 14). Tot slot werd er nog een aankoop van een bos verricht in de Kerregavers (Grembergen, Dendermonde) en werden de laatste percelen in de Hagemeersen (deelgebied van het Molsbroek in Lokeren) in beheer genomen door vzw Durme. Dan rest nog de vraag: ‘wat mag je verwachten van vzw Durme in 2022?’ Veel! Want bij het ter perse gaan van dit artikel zijn er reeds 7 concrete aankoopdossiers lopende in Sint-Niklaas, Zele, Hamme, Berlare en Lokeren.
provincie oost-vlaanderen Ook voor 2021 investeerde de provincie OostVlaanderen fors in de uitbouw van natuurgebieden op haar grondgebied. In totaal werden meer dan 100 dossiers ingediend waaronder 10 in naam van vzw Durme. 80% van onze dossiers kwamen in aanmerking voor een totaalbedrag van 28.831 euro. Dit doordat zij bijdragen aan de vooropstelde klimaatdoelstellingen zoals het aanplanten van nieuwe bossen of het vasthouden van water in de strijd tegen verdroging. STEKENE
MOERVAART
+ 1,34 ha
+ 0,68 ha
MOERBEKE
Daarnaast zullen deze aankopen een bijdrage leveren voor de instandhouding van een aantal provinciaal kwetsbare soorten. De natuurgebieden van vzw Durme die mee konden genieten van deze extra steun zijn de Reservaatzone Donkmeer en de Scheldebroeken in Berlare en de Linie in Eksaarde, Lokeren. Met deze middelen kan en zal vzw Durme ook de komende jaren verder op haar elan doorgaan en in de bres springen voor meer en betere natuur langsheen Moervaart, Durme en Schelde.
FONDATIE VAN BOUDELO
+ 0,60 ha
+ 2,89 ha
+ 1,26 ha
SINTNIKLAAS
BELSELE
SINAAI
LINIE
EENBES
MOERVAART ZUIDLEDE
LOKERSE MOERVAARTMEERSEN
BUYLAERS
LOKEREN
GROOT MOLSBROEK
TEMSE
BRONBOSJES
WAASMUNSTER
GROOT EN KLEIN BROEK
DURMEMEERSEN
DURME
DURME
+ 0,60 ha HAMME MOEREN
ZELE
+ 0,51 ha
RESERVAATZONE DONKMEER
LAARNE
SCHELDE SCHELDE
+ 0,38 ha + 0,24 ha
SCHELDEBROEKEN
+ 0,43 ha BERLARE SCHELDE
DENDERMONDE
+ 0,54 ha + 0,46 ha + 0,25 ha + 0,29 ha
0
2
k
´
7
2 ha nieuw bos in de fondatie In het najaar van 2021 breidde vzw Durme haar bosareaal uit met 2 ha nieuw bos in de Moervaartvallei. De bosuitbreiding werd zowel gerealiseerd in Sinaai (Sint-Niklaas) als in Klein-Sinaai (Stekene) en zal de bestaande bosverbindingen in het natuurgebied van de Fondatie van Boudelo versterken. Het gaat hier trouwens over de grootste bosuitbreiding van vzw Durme en komt overeen met maar liefst vier voetbalvelden. Thomas Van Lancker Het grootste deel van deze nieuwe bosuitbreiding (1,35 ha) vond plaats in Sinaai waar de nieuwe bomen en struiken (in totaal 1.900 ex) werden aangeplant in een aantal grotere ‘bomencirkels’ en verschillende kleinere ‘struikencirkels’. Die bomeneilanden zullen dankzij de dense aanplant van de bomen vrij snel kunnen evolueren tot echte bosbiotopen terwijl de struikeneilanden eerder een hotspot zullen worden voor tal van insecten en soorten die houden van dichte ontoegankelijke vegetaties. De ruimtes tussen deze cirkels zullen spontaan kunnen verbossen. De soortensamenstelling van dit bos bestaat uit zomer- en wintereik, zomerlinde, zwarte els, fladderiep, zoete kers, lijsterbes, veldesdoorn, eenstijlige meidoorn, sleedoorn, spork, Gelderse roos, hondsroos en Europese vogelkers. Een boomsoort die we hier voor het eerst hebben aanplant is de veldesdoorn. Deze kalkminnende boomsoort (zie foto hiernaast) zal het hier ongetwijfeld naar zijn zin hebben in de kalkrijke bodems van de Fondatie van Boudelo. De meerwaarde van deze soort is nl. dat zijn zaden in de winter een belangrijke voedselbron vormen voor de zeldzame en sporadisch in het gebied broedende appelvink.
© vzw Durme
bosteller.be Het andere deel van de bosuitbreiding (0,65 ha) gebeurde ten noorden van de Stekense Vaart. In functie van het versterken van het bestaande bosareaal werd op deze locatie integraal gekozen voor een kunstmatige aanplant en geen spontane verbossing. In de kern van de bosaanplant werd gekozen voor wintereik, fladderiep, veldesdoorn, zwarte els, zoete kers en hazelaar. De bosranden werden ingeplant met eenstijlige meidoorn, sleedoorn, spork, Gelderse roos en Europese vogelkers. Beide aanplanten werden voorzien van wildbescherming tegen de vraat van konijn en ree.
© vzw Durme
8
In de Fondatie van Boudelo treffen we ook reeds een grote populatie reeën aan, net zoals zeldzame soorten als boommarter, zwarte specht, wespendief en houtsnip. Tijdens het aanplanten werd de roep van de kleine bonte specht en boomklever meermaals gehoord. Ook zij zullen op termijn ongetwijfeld meeprofiteren van deze bosuitbreiding. Deze bosuitbreidingen zijn trouwens overzichtelijk terug te vinden op de website www.bosteller.be. Neem zeker eens een kijkje naar waar in jouw omgeving nieuwe bossen werden aangeplant.
© vzw Durme
© vzw Durme
€ 18.713 voor de natuurtuin ’t Is gebeurd! Onze crowdfundingsactie voor de inrichting van de natuurtuin aan het bezoekerscentrum Molsbroek zit erop. We konden via #eenhartvoorWaas meer dan 10.000 euro ophalen. Streekfonds Oost-Vlaanderen deed er 5.000 euro bovenop als projectsubsidie, en samen met de opbrengst van het taartenfestijn en de giften die via onze eigen rekening kwamen, komt de som op €18.713 Een prachtig bedrag waarmee we onze plannen kunnen realiseren. Bedankt daarvoor! Sarah Geers In 2020 vatten we het plan op om bezoekerscentrum Molsbroek een volledige make-over te geven. We gingen in gesprek met Stad Lokeren voor de herinrichting van het gebouw, en maakten plannen voor de omliggende natuurtuin. Voor dit laatste dienden we afgelopen voorjaar een projectvoorstel in bij Streekfonds Oost-Vlaanderen.Via hun projectoproep #eenhartvoorWaas konden we namelijk ondersteuning krijgen bij ons communicatieplan, gebruik maken van een giftenplatform én verdubbelden zij onze giften met een maximum van 5.000 euro.
ten 2 stagiairs Groenmanagement (Welkom Gilliam en Tim!) die in het voorjaar van 2022 deze plannen zouden kunnen uitvoeren en een fris promofilmpje zou onze actie bekendmaken bij het brede publiek (met dank aan vrijwilligers Jean en Beau voor de vele uren film- en montagewerk). Zo gezegd, zo gedaan. Samen met een onvermoeibare ploeg aan vrijwilligers plooiden, plakten en telden we meer dan 10.000 brieven, en niet veel later kwamen de eerste giften binnen. Wat deed het deugd om te zien dat velen samen met ons het potentieel van onze natuurtuin konden zien!
Toen we in het najaar eindelijk aan de slag konden met onze actie, hadden we dan ook alle troeven klaar: samen met Regionaal Landschap Schelde Durme werkten we een prachtig plan uit, we strik-
wat zijn die fameuze plannen ook weer? We pakken komend jaar de volledige tuin aan, namelijk het kleine bosje aan de ene kant van het bezoekerscentrum, de huidige insectentuin aan de
10
© vzw Durme
andere kant en de educatieve poel. We beginnen met het creëren van enkele reliëfelementen. Daarna maken we het geheel meer open en nemen we de beplanting onder handen.Vervolgens plaatsen we natuurlijke spelelementen, insectenhotels en ontwikkelen we een informatief en educatief aanbod. Ondertussen pakken we ook de picknickplekken aan. Ten slotte willen we een veilige steiger maken waarbij je tot aan de waterrand kan. Zo wordt het een inspirerende plek waar ontmoeting en natuurbeleving centraal staan. wat staat er eerst op de planning? Sinds december zijn we volop uit de startblokken geschoten. Zo werden er verschillende contacten met aannemers gelegd, is de omgevingsvergunning aangevraagd, werden de bomen geselecteerd die we zullen gebruiken voor de natuurlijke speelaanzetten en is het beplantingsplan gefinaliseerd.
Ondertussen begonnen onze stagiairs, Wouter en de terreinploeg aan de voorbereidende werken om de tuin open te maken en oude elementen (zoals de oude takkenrillen) te verwijderen, zodat de inrichtingswerken in het voorjaar écht van start kunnen gaan. Eens dat de aannemer zijn werk gedaan heeft, plaatsen we de spelelementen, de buitenklas en de beplanting. Tot slot werken we een leerpad uit voor jong en oud, en voorzien we de hele tuin van interactieve en boeiende weetjes. De opening staat momenteel (onder voorbehoud) gepland voor het begin van de zomer. We houden je op de hoogte! En kom in de tussentijd gerust een kijkje nemen naar de vorderende werken. Tot dan?
11
© vzw Durme
herstel laagveennatuur in de polsmeersen
Michaël Crapoen
In samenwerking met het Regionaal Landschap Schelde-Durme (RLSD) en de provincie Oost-Vlaanderen hebben we dit najaar gewerkt aan kwalitatievere natuur in het hooilandcomplex ‘Polsmeersen’ (Berlare). Door deze werken hopen we enkele bedreigde soorten een handje te helpen en zullen we hier - in afwachting van omvangrijkere herstelwerken volgend jaar - ook beter kunnen inschatten of het resultaat naar verwachting is. Deze ietwat verborgen parel van de Reservaatzone Donkmeer kenmerkt zich door kleinschalige natte hooilanden die nooit een intensief landbouwgebruik hebben gekend. Ze zijn doorspekt met een slotennetwerk en sommige delen kennen een bijzondere ‘abiotiek’. Op sommige percelen borrelt er namelijk voedselarm kwelwater op dat hier en daar lang blijft staan.Aangezien dit water afkomstig is van iets hoger gelegen, zanderige gronden, heeft het een ietwat aparte chemische samenstelling. In combinatie met de veenhoudende bodem van de graslanden zorgt dit voor een apart stukje natuur.
12
veenpluis Holpijp, kikkerbeet, schildereprijs en waternavel zijn al enkele bijzondere plantensoorten, en in de randzone van de Polsmeersen tref je daarenboven ook nog absolute toppers als grote boterbloem en moeraskruiskruid aan. Ook op het gebied van fauna heb je met libellensoorten als vroege glazenmaker en glassnijder of vogelsoorten als ijsvogel en watersnip al enkele leukerds. Stuk voor stuk soorten die onze aandacht verdienen én nodig hebben. De absolute ster van het gebied is echter het veenpluis! Een 10-tal exemplaren - en dus kwetsbaar - zijn
hier in 2018 in de oeverzone van een sloot aangetroffen.Wetende dat veenpluis op slechts 2 andere plaatsen in onze provincie voorkomt, zorgt dat voor een verantwoordelijkheid. Die hebben we dan ook volop genomen door te ijveren voor een grondig herstel van hun groeigebied. Concreet focusten we ons op het herstel van de hydrologie van de sloot, en meer bepaald het langer vasthouden van het bijzondere kwelwater. Daarnaast hopen we door het flauwer maken van de oeverhelling van de sloot en het verwijderen van maar liefst zowat 110 ton voedselrijk slib en bodemmateriaal, ook de juiste groeiomstandigheden voor veenpluis te creëren. Door de flauw hellende oevers zal het voor onze landbouwers ook mogelijk blijven om tot aan de waterkolom te maaien. Hierdoor zullen de minder concurrentiekrachtige soorten zoals veenpluis en andere doelsoorten meer ruimte krijgen.
blue deal Zoals gezegd vormen deze werken een prelude op de uitvoeriger werken die we hier in de zomer van 2022 plannen. Waar we nu een dikke 50 meter sloot aangepakt hebben, dienden we in het kader van de Blue Deal en de focus op natte gebieden, een project in om hier maar liefst zowat 700 meter aan waterlichamen aan te pakken. Het is nog eventjes wachten op de definitieve goedkeuring, maar eens dat die er is, kunnen we aan de slag om van dit gebied opnieuw een ‘natte spons’ te maken. De biodiversiteit en het klimaat hebben namelijk meer van dergelijke gebieden nodig.
column begijn le bleu Sinds een aantal jaren volg ik een seizoenskalender. Op die manier ben ik veel meer bezig met de natuur. Een jaarkalender is handig voor de praktische organisatie van mijn hebben en houden, maar houdt geen rekening met maanstanden, gemiddelde temperaturen of de veranderingen in het zonlicht. De winterzonnewende kondigt heel voorzichtig de lente aan terwijl de winter nog maar net is aangebroken. Het is voor mij een herinnering dat wat in verval is geraakt, weer zal opbloeien. Het is een cyclus van vertrouwen die mij meer houvast geeft dan de verering van de zoveelste heilige. Op die manier wordt zelfs het kleinste stukje groen
dat zich tussen wat betontegels wurmt, een feest. De lente eist zoveel aandacht op dat je dagen te kort zijn om al dat leven terug te verwelkomen. “There is no wifi in the forest but I promise you will have a better connection” is een van de vele oneliners die tegenwoordig de ronde doen. Maar het klopt wel. Over de rijkdom van een bos en de vele interacties tussen organismen onderling raak je niet uitgepraat. En daar zijn wij ook een onderdeel van. Ik kan niet wachten tot de dagen weer langer worden. Maar voorlopig is het halsreikend uitkijken en merken hoe het licht het stap voor stap weer zal halen op de duisternis. Wanneer ik ’s avonds nog even naar buiten ga, hoor ik de roep van een bosuilmannetje dat op versiertoer is. Het hangt in de lucht! Begijn Le Bleu
13
© vzw Durme
blauwe van eksaarde Begin december werden er in het Liniereservaat te Eksaarde 90 canada’s aangeplant. Dat zou geen speciaal nieuws zijn, mocht er niet gekozen zijn voor een toch wel heel speciale Geert Braem soort: “De Blauwe van Eksaarde”. Normaal wordt in een natuurreservaat bij de heraanplant van een dreef niet voor canada’s gekozen. De meeste van deze soorten zijn immers niet inheems.Toch werd in het Liniereservaat per uitzondering (en met goedkeuring van het Agentschap voor Natuur en Bos) wel voor deze populierensoort geopteerd omdat die in het verleden de typische dreefboom was voor Eksaarde en omstreken. laatbloeier Het was de laatste heer van Eksaarde, François De Kerckhove (1780-1850), die waarschijnlijk rond 1800 de populierensoort “Blue d’Exaerde/”Blauwe van Eksaarde” liet registreren. De soort is moeilijk van andere canada’s te onderscheiden. Maar 1 ding valt zeker op: hij komt pas eind april/begin mei in blad en is daarmee van alle populieren de laatste. De soort is ook een tragere groeier, vandaar dat hij nu nauwelijks nog wordt aangeplant.
14
Omdat tijd en opbrengst in een reservaat van ondergeschikt belang zijn, werd voor de heraanplant van de dreef vlakbij de Kruiskapel toch voor de “Blauwe van Eksaarde” gekozen. Als de bomen kaprijp zijn, zullen ze ook niet gerooid worden. In het reservaat groeien er trouwens vlakbij de nieuw aangeplante dreef nog enkele van deze canada’s. Ze zijn al ruim 70 jaar oud en hebben een stamomtrek van meer dan 3 meter! Dankzij de nieuwe aanplant wordt zo een stukje “plaatselijk cultuurerfgoed” van Eksaarde voor het nageslacht bewaard. Wat deze actie ook nog bijzonder maakt, is dat de aankoop van de jonge bomen gerealiseerd kon worden dankzij de sponsoring van heel wat “Vriendinnen en Vrienden van de Linie”, een groep natuurliefhebbers die het natuurreservaat een warm hart toedraagt.Tenslotte nog een hartelijk woordje van dank aan de terreinvrijwilligers die met groot enthousiasme en zorg “De Blauwe Dreef” hielpen heraanplanten.
de vogels van spletters Onverwachte broedvogels in Berlare! We kwamen ze op het spoor door een grondige inventarisatie in de lente van 2021 van het ca 50 ha groot bosgebied ‘Spletters’, tussen de Nieuwdonkstraat en de Hemelse Rij. Omdat het gebied niet openbaar toegankelijk is, hebben we een toelating gevraagd aan de provincie Oost-Vlaanderen, de eigenaar van het grootste deel van dit gebied. Samen hebben we 18 bezoeken gedaan, van eind januari t.e.m. augustus. Jan Maertens, Joris Everaert, Michaël Crapoen, Herman De Backer, Franki D’haese en Guido Verberckmoes dat een wijfje wilde eend had versierd (of was het omgekeerd?). Nachtegaal, matkop en houtsnip, voorheen ook broedvogels, werden niet waargenomen.
Bonte vliegenvanger © Rudi Van Onderbergen
Historische kaarten tonen dat Spletters al eeuwenlang uit een afwisseling van bos en grasland bestaat met de laatste eeuw vooral bos. Het (beperkt) voorkomen van oud bosplanten als bosanemoon, daslook en gewone salomonszegel herinnert hieraan. Het bos bestaat zowel uit Canadese populier als inheemse boomsoorten (zoals zomereik, zwarte els en gewone es) met plaatselijk een aantrekkelijke struiklaag met soorten als rode kornoelje en wegedoorn. Stokoude bomen (19de eeuw of ouder) vinden we hier niet. De percelen grasland worden als weide beheerd. broedvogels Het bos van Spletters levert met zeldzame broedvogels als ooievaar (1 nest aan de oostelijke bosrand), kleine bonte specht (2), wielewaal, grauwe vliegenvanger (2), bonte vliegenvanger en appelvink een sterk resultaat. Mogelijks hebben ook middelste bonte specht, wespendief en havik hier gebroed (of minstens in de directe omgeving). Opmerkelijk is ook dat we geen zekerheid hebben over een broedgeval van de fazant (één waarneming van een fazantenhaan). Een enkele keer merkten we een gemengd koppel eenden op, nl. een mannetje pijlstaart
toekomst Als deze bossen ook in de toekomst ontoegankelijk en dus rustig blijven, verwachten we een toename van de vogelsoorten die in boomholten hun nest maken. De bomen worden immers ouder en dikker. Hier komen spechtensoorten, bonte vliegenvanger, boomklever, boomkruiper (en hopelijk weer matkop) op af. Broedgevallen 2021 Ooievaar Wilde eend Buizerd Wespendief Havik Holenduif Koekoek Bosuil Middelste bonte specht Kleine bonte specht Merel Tuinfluiter Fitis Grauwe vliegenvanger Bonte vliegenvanger Staartmees Boomklever Boomkruiper Wielewaal Gaai Vink Groenling Appelvink
1 4 1 (1) (1) 2 3 1 (1) 2 7 4 1 2 1 1 2 6 2 1 8 1 1
15
- struweeltjes -
onderzoeksrapport graslandbevloeiing In oktober 2021 publiceerde het Agentschap Onroerend Erfgoed online dit rapport van Thomas Van Driessche. (https://oar.onroerenderfgoed.be/publicaties/OAOE/200/OAOE200-001.pdf). Het bevat veel nieuwe informatie over de bevloeiingen langs rivieren en kanalen, in beekdalen en met regenwater. De vloeiweiden langs de Kempische kanalen worden uitgebreid besproken, maar ook onze regio komt sterk in de kijker met twee casestudy's over de graslandbevloeiing in de Moervaartvallei (10 bladzijden) en langs de benedenloop van de Durme (14 bladzijden). In het boek 'De Durme van Tielt tot Tielrode' zijn deze historische systemen om de graslanden te bemesten al vermeld, maar in dit onderzoeksrapport staan tal van bijkomende elementen op basis van uitgebreider archiefonderzoek. Met als uitschieters heel wat details over de bouw en werking van de 19de-eeuwse Westmeersmolen langs de Zuidlede in Mendonk en over de bevloeiing van de Durmemeersen in Waasmunster, Hamme en Zele.Tot in de 19de eeuw verliep de winterbevloeiing van de meersen hier meestal door het steken van gaten in de Durmedijk. Pas nadien zou het gebruik van sluizen, die het vloeien beter konden regelen, algemeen worden. Er wordt dieper ingegaan op deze evolutie en de betwistingen bij het steken van gaten in het Durmebroek in Zele, het Groot Colputbroek in Waasmunster en de Gemene Schoren van Hamme. Boeiende lectuur voor iedereen met belangstelling voor de historische ontwikkelingen van onze vochtige gebieden. André Verstraeten
vmm pakt ledebeek aan
Deze windmolen deed een schepraad draaien zodat via een spaarkom, sluisjes en sloten de meersen hier tussen 1819 en 1863 konden bevloeid en ook ontwaterd worden.
Het profiel van de Ledebeek wordt van Destelbergen tot in Lokeren aangepast. Met de geplande herprofileringswerken mikt de VMM op een extra waterbuffering van circa 50.000m³ over een lengte van 6,5 km.Vanaf Destelbergen, over het volledige grondgebied van Lochristi en tot aan de Nieuwe Stationsstraat in Oudenbos (Lokeren) krijgt de Ledebeek een nieuw profiel. De Ledebeek watert af naar twee kanten: naar de Durme in Lokeren en naar de Schelde in Destelbergen. Bij noodweer treedt de Ledebeek op verschillende plaatsen buiten haar oevers. Door de werken zou dit probleem aangepakt worden én mikt de VMM ook op het verhogen van de ecologische waarde van de beek. Martzen Frans
16
- struweeltjes -
waterspitsmuis Afgelopen najaar vond de terreinploeg een dode waterspitsmuis in de Durmemeersen. De waterspitsmuis is een uiterst zeldzaam zoogdier in Vlaanderen en het betreft slechts de tweede zekere waarneming van deze soort in een reservaat van vzw Durme de afgelopen 15 jaar. Waterspitsmuizen zijn namelijk zeer veeleisend wat betreft hun leefgebied, ze vinden een groot deel van hun voedsel onder water in sloten en plassen en deze waterelementen dienen bovendien van zuivere kwaliteit te zijn. Door de ongebreidelde watervervuiling die de afgelopen 50 jaar plaatsvond in Vlaanderen heeft de waterspitsmuis het heel moeilijk gehad bij ons en stond deze soort zelf op de rand van uitsterven in grote delen van Vlaanderen. Een waterspitsmuis herken je aan zijn zwarte vacht met contrasterend witte onderbuik, hoewel er eveneens melanistische exemplaren bestaan die een volledige zwarte vacht hebben. Indien je een dood exemplaar aantreft, kan je dankzij controle van het gebit betere zekerheid krijgen bij de soortbepaling: de voorste snijtanden van een waterspitsmuis zijn net als die van de bosen dwergspitsmuis scherp met roodgekleurde randen. Bij de waterspitmuis zijn de voorste snijtanden echter effen van vorm (zie foto) terwijl bij bos- en dwergspitsmuis de snijtanden gekarteld zijn.We zijn alvast blij dat de waterspitsmuis, een zeldzame en moeilijk waarneembare ambassadeur van zuivere waterbiotopen, nog steeds standhoudt in reservaten van vzw Durme. Kristof Scheldeman
natuurschilderen donk Sinds vorig najaar heeft vzw Durme, afdeling Zele-Berlare en Wichelen er een kunstzinnig initiatief bij: aquarelschilderen in de natuur. Onder leiding van ervaren lesgever Chris Bracke trekken enthousiaste deelnemers iedere woensdag de natuur in om zich er kunstzinnig uit te leven. Naast aquarel, olieverf, pastel en houtskool komen nog andere technieken aan bod. Ieder werk is een ontdekkingsreis en leert je meer over de techniek, maar uiteraard ook over het gebied. Op zich is dit initiatief niet zo verwonderlijk, want natuur en cultuur zijn vaak nauw verweven.Vzw Durme kent hierin ook al een lange geschiedenis. In het bezoekerscentrum Molsbroek (Lokeren) zijn bijvoorbeeld al vele tientallen kunst- en natuurexposities georganiseerd. Het Donkmeer dan weer bevindt zich zowat letterlijk op het raakvlak tussen kunst en cultuur. De natuurbeschermers avant la lettre hier waren namelijk de kunstenaars, en zij ijverden als eersten voor de bescherming van dit unieke landschap. De wekelijkse sessies zijn vrijblijvend, deelnemen is gratis, en jong en oud, beginner of ervaren rot kan aansluiten. Bij slecht weer zoeken we telkens een locatie binnen en schilderen we aan de hand van een foto of stilleven. Michaël Crapoen
17
- struweeltjes -
buylaers Een van de ingangen van natuurreservaat de Buylaers is vernieuwd. De steile afdaling van de Durmedijk richting de Buylaers is niet meer. Op initiatief van Stad Lokeren werd het talud tussen het jaagpad Durmedijk en reservaat Buylaers heringericht. De vorige talud was veel te steil met menige ongevallen tot gevolg. De fietsers kunnen nu afdalen naar de Buylaers door een minder steile afdaling te nemen, de voetgangers kunnen gebruik maken van een trap die de Durmedijk met de Buylaers verbindt. Christophe Hillaert © vzw Durme
wegedoorn Het Regionaal Landschap Schelde-Durme is samen met vzw Durme een kweekprogramma voor de wegedoorn (Rhamnus cathartica) opgestart. Bomenteler Sylva uit Waarschoot werkt hier vrijwillig aan mee. De zaden zijn afkomstig van de omgeving van het Donkmeer in Berlare. De wegedoorn is een weinig bekende struik of kleine boom die veel weg heeft van de wat beter gekende spork. Beide onopvallende soorten worden omwille van hun nectar druk bezocht door insecten. De wegedoorn groeit in vochtige bossen. Berlare vormt in Vlaanderen zowat de belangrijkste natuurlijke groeiplaats van deze soort. Al in 1792 vermeldde de botanicus François Roucel het talrijk voorkomen van wegedoorn in de hakhoutbossen van Berlare. Dit jaar werden er in de vroege herfst bessen geplukt. Ze zullen worden opgekweekt door Sylva en zoveel als mogelijk in de streek worden aangeplant. Jan Maertens en Michaël Crapoen
18
resultaat van een dunningskap In deze tijden van historische bosuitbreiding kan men zich de vraag stellen of het uitvoeren van een bomenkap in functie van natuurbeheer dan uit den boze is. Die vraag verdient toch een genuanceerd antwoord Kristof Scheldeman Soms kapt vzw Durme bijvoorbeeld, conform het beheerplan, bomen langs oevers van vijvers of in moerassen om deze vijver- en moerasbiotopen optimaal te kunnen laten ontwikkelen. Ook niet-inheemse invasieve boomsoorten, zoals Amerikaanse vogelkers en valse acacia, allebei soorten die afkomstig zijn uit Noord-Amerika, worden gekapt om plaats te maken voor inheemse bomen. Eveneens worden in bosaanplanten, een aantal jaar na de aanplant, soms bomen gekapt in kader van een dunningskap. Tijdens het uitvoeren van een bosaanplant wordt het plantgoed soms heel dicht bij elkaar geplant met de bedoeling om zo snel mogelijk een bosbiotoop met gesloten bladerdek te creëren en eventuele uitval van jonge bomen door droogte en vraat op te vangen. Door zo’n dichte aanplant kunnen bomen zich echter ontwikkelen als ‘zwiepers’ (lange dunne bomen die snel afkraken) en is er op de bosbodem weinig plantengroei te bespeuren wegens het gebrek aan zonlicht. Het uitvoeren van een dunningskap is dan heel nuttig om de aangeplante bomen meer ruimte te geven in de breedte en kruiden en struiken meer mogelijkheden te bie-
den om zich te ontwikkelen op de bosbodem. Een vijftal jaar geleden werd door vrijwilligers een dunningskap uitgevoerd in een monotone zomereikenaanplant in het reservaat de Hekkenhoek te Grembergen. Op bovenstaande foto’s zie je duidelijk het effect van een dergelijke dunningskap op de verdere bosontwikkeling: effecten • In de zone met dunningskap zijn er verschillende groeiklassen van bomen aanwezig en ontwikkelt er zich onder het bladerdek een onderetage vol kruiden, struiken en zaailingen van bomen. Deze zone ontwikkelt zich met andere woorden veel natuurlijker. • In de zone waar (nog) geen dunningskap werd uitgevoerd, is de bosbodem nog steeds een kale, kruidenloze vlakte en herbergt de bosaanplant enkel bomen van dezelfde leeftijd. Eénjarige zaailingen en boomopslag van enkele jaren oud ontbreken volledig in deze nog niet uitgedunde aanplant. Het uitvoeren van een bomenkap om bijvoorbeeld dichte aanplanten wat uit te dunnen heeft dus wel degelijk zijn nut in het beheer van bossen.
19
Zonwering
20
DE DUURZAME AANNEMER Je gevel of interieur opfrissen? Schilder-, kalei-, timmer- of pleisterwerken: Tintelijn voert ook werken uit bij je thuis.
DE NATUURVERFWINKEL Bij Tintelijn zetten we in op gezonde verf en duurzame producten. Nood aan inspiratie of informatie? Kom eens langs! Onze experten zijn van vele markten thuis.
OFFICIËLE PARTNER
info@tintelijn.be • 09 219 09 60 Adolf Baeyensstraat 216, 9040 Gent
www.tintelijn.com
Dé speciaalzaak voor al uw optische instrumenten Bestel via onze webshop www.natuurkijkers.be met gratis verzending.
Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be
Verrekijkers, telescopen, sterrenkijkers, microscopen, loupes, ... Demonstraties op aanvraag
Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20
21
SARAH Collega Sarah verlaat het vzw Durme-team na een pak mooie jaren. Sarah was jaren lang coördinator vereniging en educatie en dat deed ze met hart en ziel. Wij willen Sarah bedanken voor, ja eigenlijk alles!! Veel succes in jouw verdere loopbaan. Om jou te bedanken hieronder een enkele beelden van een paar leuke momenten van jou bij vzw Durme.
22
© Martine Van Audenhove
23
Roodhalsfuut in zomerkleed © Yves Adams (Vilda)
vogelnieuws: roodhalsfuut Van 14 tot 20 november 2021 verbleef een zeldzame roodhalsfuut op de Hamputten in Waasmunster. Het was al 9 jaar geleden dat deze soort nog werd opgemerkt in de regio. Joris Everaert
Op 14 november 2021 ontdekte Alexander Clays een roodhalsfuut (Podiceps grisegena) op de Hamputten in Waasmunster, het deelgebied behorend tot het natuurreservaat Groot Molsbroek. Deze zeldzame soort kon daar ondanks het voornamelijk relatief slechte weer nog tot 20 november worden bewonderd door menige vogelaar. De roodhalsfuut is een watervogel die behoort tot de familie van de futen (Podicipedidae). Hij is iets kleiner dan de (gewone) fuut (Podiceps cristatus) die bij ons op veel grote waterplassen kan aangetroffen
24
worden. In prachtkleed tijdens het broedseizoen is de roodhalsfuut goed herkenbaar aan de sterk contrasterende tekening van roodbruine hals en gedeeltelijk witte kop met zwart bovendeel. De snavel is zwart aan de punt en geel aan de basis. Het winterkleed is minder opvallend, hoofdzakelijk grijs met een wat lichtere voorhals en oorstreek. Het geel in de snavel is dan een belangrijk opvallend kenmerk. De soort is een broedvogel van overwegend Midden- en Oost-Europa. In West-Europa heeft de
soort geen aaneengesloten verspreidingsgebied. In vergelijking met de gewone fuut heeft hij vaak de voorkeur voor kleinere wateren van soms zelfs minder dan 1 ha. Dit kunnen ook meertjes zijn in dicht bosgebied. Broedplaatsen worden vaak gedeeld met broedkolonies van meeuwen, die voor bescherming zorgen. In tegenstelling tot de gewone fuut bestaat het voedsel hoofdzakelijk uit waterinsecten en hun larven, grondinsecten, en in mindere mate vis. Insecten worden ook van het wateroppervlak of van de watervegetatie gepakt. Typerend voor het habitatgebruik van broedende roodhalsfuten zijn de pionierstrekjes. Ze bezetten vlot nieuw ontstane of aangelegde kleine waterplassen, maar verlaten die vaak na enkele jaren. zeldzaam in onze regio Sinds 1985 is de roodhalsfuut een jaarlijkse broedvogel in Nederland, in zeer kleine aantallen (max.
10). Tijdens de winter zijn er in Nederland wel ca. 50-100 vogels aanwezig. In Vlaanderen is het vooralsnog een zeer onregelmatige broedvogel (niet jaarlijks) met in het voor- en najaar en tijdens de winter jaarlijkse waarnemingen op ongeveer een tien- tot twintigtal locaties. Het is dan ook niet te verwonderen dat de roodhalsfuut slechts uitzonderlijk opduikt in onze regio rond Durme, Moervaart en Schelde. Het is al 9 jaar geleden dat de soort werd opgemerkt in de regio. Van 8 tot 11 februari 2012 zat er een vogel op de Nieuwdonk in Berlare. In de nacht van 10 op 11 februari liet deze onfortuinlijke vogel zich echter vastvriezen in het ijs. Een snelle reddingsactie van de brandweer bleek te laat om de vogel nog te redden. Nog eerdere gasten in de regio waren er telkens op de Hamputten, van 16 tot 24 februari 2008, en van 30 oktober tot 15 november 2010.
Roodhalsfuut op 14 november 2021 op de Hamputten (winterkleed) © Joris Everaert
25
fotopagina
#vzwdurme
Jouw foto hier? Post hem op sociale media met de hashtag #vzwdurme en wie weet verschijnt hij hier!
Herfst in het Molsbroek - 18 november © Jean Finet
Konijn in het Molsbroek - 27 oktober © Ronald De Buck
Zonsondergang aan de Schelde - 26 december © Danny De Cant
26
3
Beversporen langs Zuidlede - 17 november © Annick
word ambassadeur van de natuur Uitwaaien, bewegen, genieten en de gedachten verzetten in de natuur is voor veel mensen belangrijk. Corona heeft ons geleerd hoe belangrijk ‘natuur-in-de-buurt’ voor elk van ons is. Wil je meer te weten komen over de natuur in de streek? Wil je ook kennismaken met geestesgenoten, die eveneens een hart voor de natuur hebben? De afdeling Zele-Berlare-Wichelen van natuurvereniging vzw Durme organiseert daarom in 2022 een gratis kennismaking met haar vrijwilligerswerking, via allerlei activiteiten, voor jong en oud. Doel is om de lokale natuur en de werking van vzw Durme te belichten, een blik achter de schermen te geven en op zoek te gaan naar helpende handen. Bij vzw Durme kan namelijk iedereen zijn ei kwijt! Hieronder een overzicht.
overzicht activiteiten Vrijdag 11 februari 2022: Kennismaking vzw Durme Afspraak: 20u, Onthaalpoort Donkmeer (Donklaan 123)
Zondag 7 augustus 2022: Waterfeesten Afspraak: Vanaf 14u, oud-bezoekerscentrum (Donklaan 119 a).
Zaterdag 12 maart 2022: Beheerwerkdag Reservaatzone Donkmeer Afspraak: 9u, houten chalet bij ingang Nieuwdonk
Zaterdag 10 september 2022: Achter de schermen van Onthaalpoort Donkmeer Afspraak: 10u30, Onthaalpoort Donkmeer (Donklaan 123)
Zaterdag 23 april 2022: Voorstellen van gidsenwerking Afspraak: 10u, plaats wordt meegedeeld na inschrijving. Zaterdag 7 mei 2022: Stiltewandeling in een uniek gebied Afspraak: 19u30, Hemelse Rij Juni 2022: Vlinderwandeling Afspraak: 14u, houten chalet bij ingang Nieuwdonk Zaterdag 18 juni 2022: Natuurfotografie Afspraak: 10u, Onthaalpoort Donkmeer
Zaterdag 8 oktober 2022: Natuurschilderen Zaterdag 26 november 2022: Dag van de Natuur Afspraak: 9u aan het Veerhuis (Waterhoek 25) Vrijdag 16 december 2022: Terugblik op afgelopen jaar Afspraak: 19u30, Onthaalpoort Donkmeer Meer info en details over de activiteiten van de vrijwilligerscursus vind je op www.vzwdurme.be en bij Sara Meersman via sara_meersman@hotmail.com
27
onze natuur uw erfgenaam? Onze natuurgebieden zijn geliefder dan ooit. Jong en oud (her)ontdekken de rust en schoonheid in hun buurt. Dat velen groen belangrijk vinden, bewijst ons toenemende aantal vrijwilligers, leden en giften. Sommigen schenken zelfs gronden tijdens hun leven of begunstigen vzw Durme in hun testament. Een zinvolle daad die wij erg appreciëren. Door vzw Durme op te nemen in uw testament, helpt u mee de regionale natuur rond Durme, Moervaart en Schelde te beschermen. Zeker wie geen kinderen heeft kan door het maken van een testament zelf beslissen waar zijn of haar vermogen na overlijden terecht komt. Omdat dit juridisch correct moet verlopen, helpt vzw Durme u vrijblijvend en discreet met al uw vragen. Uw nalatenschap zorgt namelijk voor de bescherming van onze waardevolle regionale natuur. nieuwe regeling over belastingvrij nalaten en schenken De Vlaamse Regering keurde in maart 2021 een nieuw decreet goed waarin de erf- en schenkbelasting voor giften aan goede doelen wordt verlaagd naar 0%. Dit betekent dat vzw Durme vanaf 1 juli 2021 geen belasting meer moet betalen wanneer u iets schenkt of nalaat aan ons. Zo kan alles wat u aan ons geeft volledig ingezet worden om onze regionale natuur verder uit te breiden en te beschermen. fiscaal voordeel duolegaat afgeschaft Voor overlijdens vanaf 1 juli 2021 zal het duolegaat fiscaal niet meer voordelig zijn! Hierdoor zal uw testament met een duolegaat niet meer de gevolgen hebben die u voor ogen had. Uw familie of uw vrienden zullen dan geen enkel fiscaal voordeel meer genieten én het goede doel zal de nalatenschap niet kunnen aanvaarden. Aangezien de nieuwe regeling vanaf heden in voege is, laat u best uw testament nakijken.Wacht niet te lang! Indien u dit niet doet, is de kans zeer groot dat vzw Durme uw legaat niet zal kunnen aanvaarden.
© Yves Adams (Vilda)
Wij adviseren u graag en geheel vrijblijvend over de recente wijzigingen en de mogelijkheden die het nieuwe decreet voorziet. Samen met uw notaris helpen we u om uw testament aan te passen, u hoeft zich dus nergens zorgen om te maken. Neem zeker een kijkje op onze website voor meer uitleg. Aarzel niet om contact op te nemen met Thomas Van Lancker via 0497 237 247 of via e-mail thomas.vanlancker@vzwdurme.be.
28
activiteitenkalender januari-april Al onze activiteiten zijn onder voorbehoud ten gevolge van geldende corona maatregelen. Meer info zoals de plaats van afspraak, het uur en de locatie vind je op www.vzwdurme.be. JANUARI, FEBRUARI, MAART
ZATERDAG 5 FEBRUARI
Winterwandeling in het Molsbroek (via RouteYou)
Beheerwerkdag in de Scheldebroeken
Elk seizoen valt er wel iets te zien en te beleven in de natuur. Daarom stippelden we een winterwandeling uit doorheen het Molsbroek die je op eigen houtje kan volgen via RouteYou. Op verschillende plaatsen maakten we een 'bezienswaardigheid' aan: een plek waar op dat moment je even stil kan staan, bij kan lezen of iets bijzonder waarnemen.
Vandaag kan je de handen uit de mouwen steken en de natuur een handje helpen in de Scheldebroeken.
ZONDAG 23 JANUARI Winterborrelwandeling Een leuke natuurwandeling doorheen de Reservaatzone Donkmeer met onderweg een lekkere opkikker. Op het einde voorzien we lekkere pannenkoeken en deugddoende warme dranken. ZATERDAG 29 JANUARI VVE Dagvlinderwerkgroep De dagvlinderwerkgroep komt samen in het bezoekerscentrum Molsbroek. Interesse? Mail naar couckuyt.jurgen@telenet.be. ZONDAG 30 JANUARI Kinderfilm: Hallo Wereld! i.s.m. CC Berlare Wie ben ik? Heb ik pootjes? Hoe leer ik ademen? En oh ja … wat ik eet ik eigenlijk graag? Minstens tien verschillende diersoorten worden geboren, leven en overleven langs de rivier. Samen juichen ze: “Hallo wereld!” In dit fantasierijk debuut van papier-maché en stop-motionanimatie ontwaakt een levendige biootoop. Samen met de dieren ontdekken kinderen tijdens Hallo wereld! stap voor stap de wereld.
ZONDAG 6 FEBRUARI Maandwandeling Molsbroek: wintersporen Met gids Walter gids trek je erop uit in het Molsbroek tijdens de tweede maandwandeling van het jaar. Niets zo leuk als een frisse neus halen en ondertussen genieten van de rust en het winterse landschap. DINSDAG 8 FEBRUARI Start Basiscursus Natuurfotografie We organiseren dit voorjaar i.s.m. Landschap vzw een basiscursus Natuurfotografie. Deze cursus bestaat uit 4 theorielessen (08/02, 15/02 en 08/03 en 15/03) en 3 praktijklessen. Kostprijs voor deze cursus is €270. Goed nieuws voor leden van vzw Durme: zij krijgen 10% korting op de inschrijvingsprijs! Opgelet: omwille van de kwaliteitsgarantie zijn er slechts 12 plaatsjes beschikbaar. Wees er dus razendsnel snel bij! ZATERDAG 19 FEBRUARI Nattelaarzenwandeling Hemelse Rij Deze namiddag trekken we op avontuur in het hart van de Hemelse Rij, een verborgen natuurparel. Normaalgezien strikt gereserveerd voor onze bijzondere natuur, vandaag uitzonderlijk onder begeleiding toegankelijk.We stappen door sloten, over smalle brugjes en waden doorheen dikke modderpartijen. Het spreekt voor zich dat laarzen een absolute must zijn!
29
ZATERDAG 26 FEBRUARI
WOENSDAG 16 MAART
Beheerwerkdag in de Fondatie ‘Hotel Boommarter’
Visdiefvlotjes broedklaar maken
Vandaag steken we de handen uit de mouwen in de Fondatie van Boudelo. We organiseren een werkvoormiddag om enkele verblijven voor de marterachtigen en co op te smukken. ZATERDAG 26 FEBRUARI
Deze namiddag herstellen we enkele succesvolle visdiefvlotjes en proberen we er ook enkele nieuwe te maken. Beeld je het enthousiasme van de visdieven in wanneer ze na hun lange reis uit Afrika, hier hun perfect onderhouden broedplekken terugvinden.
VVE Dagvlinderwerkgroep
ZATERDAG 19 MAART
De dagvlinderwerkgroep komt samen in het bezoekerscentrum Molsbroek. Interesse? Mail naar couckuyt.jurgen@telenet.be.
VVE Dagvlinderwerkgroep
ZONDAG 6 MAART
De dagvlinderwerkgroep komt samen in het bezoekerscentrum Molsbroek. Interesse? Mail naar couckuyt.jurgen@telenet.be.
Maandwandeling Molsbroek: een reis door de tijd
ZATERDAG 19 MAART
Gids Dirk neemt je mee voor een reis door de tijd in het Molsbroek. Van ondiepe subtropische zee naar barre ijstijdtoendra tot een brok waardevolle natuur vandaag. Zeer interessant!
Vogelwandeling voor dummies
DINSDAG 8 MAART
Geïnteresseerd in vogels maar weet je niet waar te beginnen? Rudi neemt je mee op sleeptouw in de Paardeweide in Berlare en laat je op een laagdrempelige manier genieten van al dat moois.
IWG voordracht bijen (deel 1)
ZATERDAG 19 MAART
Bijen, wilde honingbijen, solitaire bijen, wespen, hommels en ander vliegend moois.... Hoe herken je ze, het leven ze (samen)? Een voordracht voor imkers en niet-imkers.
IWG: workshop korfvlechten (deel 1)
ZATERDAG 12 MAART Beheerwerken in Reservaatzone Donkmeer Graag een handje helpen in dit unieke natuurgebied? Vandaag kan dat, en jouw hulp is van harte welkom. DINSDAG 15 MAART IWG voordracht bijen (deel 2) Bijen, wilde honingbijen, solitaire bijen, wespen, hommels en ander vliegend moois.... Hoe herken je ze, het leven ze (samen)? Een voordracht voor imkers en niet-imkers.
30
Workshop korfvlechten voor huisvesting van bijen, als tafelversiering, boodschappenmand.... met roggestro.Lesgever Rob Triest komt uit Nederland ons leren hoe we korven vlechten. Voor imkers en niet-imkers. Het werkmateriaal wordt ter beschikking gesteld. Je neemt op het einde van de workshop je korf/mand mee neer huis. Deze workshop kost 150€. Max. 12 deelnemers. ZONDAG 20 MAART IWG: workshop korfvlechten (deel 2) Workshop korfvlechten voor huisvesting van bijen, als tafelversiering, boodschappenmand.... met roggestro.Lesgever Rob Triest komt uit Nederland ons leren hoe we korven vlechten.Voor imkers en nietimkers. Het werkmateriaal wordt ter beschikking gesteld. Je neemt op het einde van de workshop je korf/mand mee neer huis.
ZONDAG 27 MAART
ZATERDAG 9 APRIL
Lentewandeling in Zele
Klimaatwandeling in het Molsbroek
Eind maart, de dagen worden langer, de natuur herleeft, kortom het wordt lente.Tijd voor een rustige wandeling langs de slikken en schorren van de Durme en natte weilanden. Gids Nico neemt je op sleeptouw voor een wandeling van 4,5km door dit mooi en rustig stukje natuur. Een aanrader na de donkere en sombere winter.
De klimaatverandering laat zich overal voelen. Welke effecten heeft de klimaatverandering in de natuur? Kan de natuur een oplossingen bieden? Gids Hugo loodst je doorheen dit moeilijk thema.
ZONDAG 3 APRIL Maandwandeling Molsbroek: De Lente Gids Patrick neemt je doorheen het Molsbroek. De lente hangt in de lucht en dat voel je aan alles! Ga op pad en geniet van de eerste lenteverschijnselen in het Molsbroek. ZONDAG 3 APRIL Schat van Vlieg In de paasvakantie kan je met je kroost opnieuw op zoek naar de Schat van Vlieg in het Molsbroek.
ZATERDAG 23 APRIL De Grote vzw Durme Quiz Corona gooide de voorbije edities roet in het eten maar als alles goed gaat zal de 'Grote vzw Durme Quiz' dit jaar doorgaan in de lente. Inschrijven kan binnenkort op onze website. ZATERDAG 23 APRIL Boottocht langs de oevers van Durme en Moervaart Vandaag varen we met gids Rudi langs de oevers van de Durme en Moervaart. Daguitstap met bezoek aan de Lokerse Moervaartmeersen, het dorp van Reinaart de vos (Daknam) en varen verder naar de Fondatie van Boudelo.
expositie natuurfotograaf rudi van onderbergen Van 3 februari tot en met 30 maart loopt in de Onthaalpoort Donkmeer een prachtige fototentoonstelling met de expositie van 20 opmerkelijke natuurfoto’s van Rudi Van Onderbergen. Rode draad is de rijke biodiversiteit in en rond Berlare. Rudi is een gepassioneerd natuurfotograaf met als specialisatie vogels. Zijn foto’s kenmerken zich door verrassende composities en bijzondere belichtingen, waardoor ze vaak een unieke sfeer vangen. Door zijn schitterende foto’s inspireert hij mensen om op ontdekking te gaan in hun eigen omgeving en zorg te dragen voor de natuur. Dat is dan ook het doel van deze tentoonstelling. De Onthaalpoort Donkmeer vormt de ideale locatie voor deze tentoonstelling. Natuur, cultuur en erfgoed komen hier samen, en de foto’s voor deze expositie zijn grotendeels gemaakt in de directe omgeving. Zo brengen ze een ode aan het decors waarin ze genomen zijn; de bijzondere Berlaarse natuur. Van de Scheldebroeken naar het Berlaarse Zwin en via de Kalkense Meersen naar het alom bekende Donkmeer, een ongekende weelde. Deze en nog andere plekken krijgen extra gewicht door de foto’s van Rudi, en vormen zo een stimulans om ze ook beter te beschermen. Deze expositie is op weekdagen dagelijks te bezoeken tussen 10 en 12.30 uur, en tussen 13.30 en 17uur. Tijdens weekends is dit tussen 13.30 en 17 uur. Een unieke kans is ook dat je deze bijzondere foto’s zal kunnen aankopen. De opbrengst komt dan integraal ten goede aan de lokale natuurgebieden. Meer info: donk@vzwdurme.be.
31
bezoekerscentrum molsbroek Openingsuren: 1 februari t.e.m 31 mei: woensdag: 13 - 17 uur zon- en feestdagen: 14 - 18 uur 1 juni t.e.m 15 september: dinsdag tot vrijdag: 13 - 17 uur zaterdag en zondag: 14 - 18 uur 16 september t.e.m 31 oktober: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 18 uur 1 november t.e.m 31 januari: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 17 uur Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren info@vzwdurme.be - 09 348 30 20
bezoekerscentrum donkmeer Openingsuren: 1 maart t.e.m 30 juni élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur 1 juli t.e.m 31 augustus élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 18 uur 1 september t.e.m 31 oktober élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur
wij wensen jou een 2022 vol natuur
1 november t.e.m. 28 februari weekdagen: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur weekend: 13.30 - 17 uur © Jean Finet
Donklaan 123, 9290 Berlare donk@vzwdurme.be
COLOFON Redactie: Thomas Van Lancker, Sarah Geers, Kristof Scheldeman, Martine Van Audenhove, Michaël Crapoen, Martzen Frans Eindredactie en lay-out: Martzen Frans Taalkundig advies: Paule Bosch Met dank aan: Joris Everaert, Begijn Le Bleu, André Verstraeten, Jan Maertens, Christophe Hillaert en Geert Braem Druk: Graphius Eekhoutdriesstraat 67, 9041 Gent Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Coverfoto: Winter in de Buylaers © Mayee Riemens Foto’s jaaroverzicht: Vilda, Joris Everaert, Rudi Van Onderbergen, Patrick De Smedt, Herman Blockx Lidmaatschappen: 12 euro (gewoon lid) 25 euro (steunend lid) per kalenderjaar. Betalingen en giften kunnen via overschrijving op BE52 0012 2999 0009 of in onze bezoekerscentra | RPR Gent Afdeling Dendermonde (ondernemingsnummer: 0409.336.931)
DURME- EN SCHELDELAND Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme
V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2022 I jaargang 25 I nr 1 Afgiftekantoor Lokeren 1
P003350
