Durme- en Scheldeland 2021-4 by Natuurvereniging vzw Durme

NR 4 | 2021 | JAARGANG 24

durme- en scheldeland DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

kwak broedt

natuurtuin

nationaal park

aan het Donkmeer

bezoekerscentrum Molsbroek

Scheldevallei in de maak

in goede en kwade dagen Het zijn fantastische tijden voor de vereniging. Zo stond het gesternte voor aankopen van nieuwe reservaatpercelen nooit eerder zo gunstig. Minister Demir ontplooide recent twee zeer geapprecieerde initiatieven waarbij zowel aankopen met als doel nieuw bos als aankopen met als doel natte natuur flink gestimuleerd worden. Daarbovenop komt vanuit de provincie Oost-Vlaanderen een aankoopsubsidie met daarachter een uitgekiend en verstandig beoordelingssysteem dat "onze" natuur bevoordeelt.“Onze” natuur is namelijk sterk verbonden met de valleien van de Moervaart, de Durme en de Schelde en juist het herstel en de uitbreiding van die natuur is nodig in de strijd tegen zowel intense regen als verdroging. Met eenzelfde bedrag aan eigen middelen kunnen wij daardoor tot vier keer meer oppervlakte verwerven en dat doen we dan ook volop, niettemin binnen onze eigen strenge selectiecriteria, net als vroeger. Bovendien duiken iconische soorten steeds meer op in onze gebieden zoals otter, weidekervel, rietorchis, grote weerschijnvlinder, glassnijder (libel), zwarte wouw en zelfs een heuse lepelaarskolonie. Welke aanmoediging kan beter zijn om door te gaan op de ingeslagen wegen? Echter, onze voorzitter Geert De Smet besliste om persoonlijke redenen zijn mandaat terug te geven. Hij laat de vereniging in goede vorm over aan anderen. Bedankt Geert, voor je jarenlange inzet! Geerts vertrek is meteen een reden om het stuurmodel van de vereniging te herbekijken. Het bestuur zal allicht worden herschikt volgens thema's, zoals Aankoop, Beleid, Verenigingswerking, Educatie en Personeel. Zowel bestuurders als personeel zullen verder worden geresponsabiliseerd binnen domeinen waarin zij expertise hebben. Meteen doen wij ook een warme oproep aan onze leden en vrijwilligers die - bovenop hun passie voor natuur - kennis en kunde te bieden hebben in bepaalde genoemde domeinen,. Wij zoeken ook naar kandidaten met HR-kennis, ICT- of juridische kennis, maar we kijken veel breder dan dat. Laat je horen! Vanwege het afgeslankte Dagelijks Bestuur, Joris,Tim en Hans

inhoud

Kwak broedt aan het Donkmeer

Bouw mee aan de natuurtuin van bezoekerscentrum Molsbroek

Nationaal Park Scheldevallei

Opruimactie in laagveengebied Hemelse Rij

Botanische verrassingen op rivierduin Molsbergen

Column Begijn Le Bleu

Kinderpagina Prooi en schaduw

Vogelnieuws Bruine kiekendief

Fotopagina #vzwdurme

Het grondwater van de Scheldebroeken

Activiteitenkalender oktober-december 2021 3

Volwassen kwak voert voedselvluchten uit voor de twee jongen © Rudi van Onderbergen

kwak broedt aan donkmeer In de Reservaatzone Donkmeer (Berlare) heeft een kwakpaar 2 jongen voortgebracht. Kwakken zijn zeldzame broedvogels in België, en het succesvol broedgeval mogen we als een flinke pluim op de hoed beschouwen. Michaël Crapoen De voorbije jaren werden kwakken hier wel al vaker waargenomen, al bleven echte indicaties voor een broedgeval uit. Dat was dit jaar wel even anders toen begin augustus 2 volwassen kwakken werden gespot. Al snel doken ook 2 jonge en amper vliegvlugge dieren op die regelmatig een visje kregen toegestopt door vader en moeder kwak. De dieren vormde een ware attractie voor heel wat vogelspotters en toevallige passanten. Terwijl de oudervogels begin september waarschijnlijk de zuiderzon opzochten, bleven de jongen alvast nog een poos ter plaatse. Even was er flinke opschudding toen één van de jonge dieren verstrikt zat in achtergelaten visdraad. Met behulp van enkele lokale vogelkijkers en de brandweer van Berlare kon het jonge dier bevrijd worden uit z’n

benarde situatie. Na een nachtje van verzorging in het Vogelopvangcentrum van Merelbeke kon de kwak gelukkig opnieuw in het gebied vrijgelaten worden, en al gauw zat het dier met broer of zus opnieuw te smikkelen van de vele jonge vis. Broedgevallen van de kwak zijn nog steeds zeldzaam in Vlaanderen. Solitaire broedgevallen zijn sowieso lastig aantoonbaar doordat de soort er vaak een erg geheimzinnige en verborgen, nachtelijke levenswijze op nahoudt. In de periode 2013 - 2018 varieerde het aantal broedverdachte kwakken in Vlaanderen tussen 2 en 10. Slechts in enkele gevallen werden ook nesten gevonden. Dat gebeurde bijvoorbeeld in het Zammelsbroek in Geel in 2016. Het jaar daarop werden ook in de Kleiputten van Hoeke 2 nesten gevonden.

Deze schitterende kleine, grijszwarte reiger (die zijn merkwaardige naam dankt aan het mysterieuze geluid dat hij produceert) werd de voorbije jaren af en toe gespot in de elzenbroekbossen omheen de Eendenkooi, en ook in het aangrenzende Berlarebroek - een natuurgebied beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) - werden de voorbije jaren sporadisch kwakken gemeld. Verderop in de regio waren er in enkele jaren ook al indicaties van een mogelijk broedgeval in het Molsbroek in Lokeren. Wie weet kan het broedgeval van dit jaar aan het Donkmeer de start vormen van een heuse kwak-

kenkolonie. De omgeving van de huidige kolonie van aalscholver en blauwe reiger heeft hiervoor de beste papieren: ontoegankelijk, kletsnat moerasbos met heel wat oude nesten, en dit op amper enkele meter afstand van een gedekte, visrijke tafel. de goede weg Samen met verschillende partners zet vzw Durme zich al jaren in om hier een kwalitatieve mozaïek van moerassen, rietlanden, visrijke waterpartijen en bossen te creëren. Al ligt er nog veel werk op de plank, de bijzondere waarnemingen van de laatste tijd tonen nogmaals aan dat we op de goede weg zijn.

De juveniele kwak zelf op zoek naar een maaltijd © Rudi van Onderbergen

start nieuw gidsseizoen Door Covid-19 was er afgelopen jaar geen echt gidsseizoen. Door de strenge en steeds veranderende maatregelen was het haast onmogelijk om op een veilige manier scholen te begeleiden, en dus bleef het bij een sporadische gidsbeurt... Maar we zaten niet stil! Achter de schermen namen we onze bestaande programma’s kritisch onder loep: wat kon beter, welke waren voor leerkrachten minder interessant geworden (wegens aanpassing van de leerplannen), welke thema’s ontbraken in ons aanbod, wat was er al dan niet dringend aan vervanging toe, wat kon misschien vervangen of geschrapt worden...? We maakten keuzes en gingen aan de slag. Zo kreeg het programma Patjoepelke een volledig nieuw jasje en ontwikkelden we 2 nieuwe programma’s, eentje voor kleuters (Neef eekhoorn, Tante konijn en Oma mol), en eentje voor zowel lagere als secundaire scholen over het thema klimaatverandering. Deze nieuwe programma’s kunnen de scholen dus ook vanaf 1 september boeken. En nu is het eerste post-corona gidsseizoen gestart. Eindelijk kunnen we de leerlingen weer meenemen in onze natuurgebieden en hun zoveel boeiends tonen, wat een verademing!

gidsenteam zoekt nieuw bloed Ben je natuurliefhebber, heb je een pedagogische opleiding, kan je goed vertellen en wil je je kennis graag delen met jongeren? Of wil je de opgedane ervaring tijdens de natuurgids-opleiding in de praktijk omzetten? Dan ben jij de persoon die we zoeken!

Stuur een mailtje naar sarah.geers@vzwdurme. be met je motivatie en skills. Wij contacteren je dan snel terug en wie weet sta jij binnenkort ook zo te glunderen voor een groep leerlingen! Vrijwillige gids Reinhilde in actie tijdens het biologisch wateronderzoek © vzw Durme

bouw mee aan de natuurtuin van bezoekerscentrum molsbroek Het bezoekerscentrum Molsbroek in Lokeren wordt omgeven door een kleine insectentuin met blotevoetenpad, een bosje en enkele picknickplekken. Deze worden intensief gebruikt door scholen, toevallige passanten en natuurliefhebbers. Maar de plek mist de laatste jaren wat schwung, terwijl hij eigenlijk enorm veel potentieel heeft.We willen die ruimte daarom graag een totale make-over geven, als deel van ons masterplan voor het vernieuwde bezoekerscentrum. Om er een plek van te maken waarin je je kunt uitleven, met inspirerende hoekjes en picknickbanken in het groen. Een fijne ontmoetingsplaats voor buurtbewoners en natuurliefhebbers, toevallige bezoekers en fans van het eerste uur. Sarah Geers Deze zomer vroegen we naar de ideeën en wensen van onze bezoekers. Die bundelden we samen met Regionaal Landschap Schelde-Durme tot een prachtig plan (zie pagina 8-9). Heuveltjes en dikke boomstammen waarop kinderen kunnen klauteren, mooie grote picknickbanken met zicht op het Molsbroek. Een plekje in de natuur, waar je rustig met vrienden of familie kan genieten, waar kinderen in de aarde kunnen wroeten op zoek naar beestjes, waar ze takken vinden om kampen mee te bouwen. Een plek waar je meer te weten komt over de natuur van het Molsbroek en waar je tips vindt voor je eigen natuurlijke tuin. Onze volgende stap is nu: genoeg geld bij elkaar zoeken om die plannen te realiseren. En daarvoor kloppen we ook bij jou aan. Afgelopen weken kreeg je al een brief in de bus, en ook hier zetten we het graag nog eens op een rijtje. Meebouwen aan onze natuurtuin? Dat kan heel eenvoudig: Surf naar onze actiepagina via de QR code of via: https://acties.streekfondsoostvlaanderen.be/project/29910 Klik op de blauwe knop ‘Steun dit project’, en doe een gift Je ziet je gift meteen verschijnen op onze actiepagina. Je kunt er ook het laatste nieuws over de werken op de voet volgen. Samen willen we tegen half november 21.600 euro verzamelen. Het Streekfonds Oost-Vlaanderen verhoogt daarna het opgehaalde bedrag met 5.000 euro. Daarmee kunnen we in het voorjaar aan de slag gaan, en volgende zomer samen genieten van onze nieuwe natuurtuin. bouw je mee?

inheemse planten, gemengde hagen, waardplanten voor insecten om inspiratie op te doen voor jouw tuin

insectenhotels, zoeken naar kriebeldiertjes klimmen en klauteren, kampen bouwen

avontuurlijk spelen en ontdekken

picknickplekken in het groen

Dit plan kwam tot stand i.s.m. Regionaal Landschap Schelde Durme

zitkring, buitenklas, plek om te chillen

kruipen, klimmen, spelen en ontdekken

trapsgewijze steiger tot aan het water

natuurlijke spelelementen in een bloeiende, veilige omgeving

toegangspoort, houtsculpturen,...

op weg naar nationaal park scheldevallei Tussen Gent en Antwerpen kronkelt een prachtige ketting met blauwe en groene parels: het Rivierpark Scheldevallei. De eeuwenlange interactie tussen mens en natuur maakt dat dit gebied een zeer rijk historisch verleden heeft. Op 15 september 2021 werd ook een belangrijke stap gezet naar een rijke toekomst: de kandidatuur om met het Rivierpark Scheldevallei door te groeien tot een ‘Nationaal Park’ werd ingediend. De unieke natuurgebieden die vzw Durme beheert vormen - samen met die van Natuurpunt, het Agentschap voor Natuur en Bos en De Vlaamse Waterweg - de drijvende kracht achter dit project. Onder de coördinatie van het Regionaal Landschap Schelde-Durme bouwen we, samen met heel wat andere betrokken actoren, sterke fundamenten voor dit (toekomstige?) Nationaal Park. Michaël Crapoen en Thomas Van Lancker

De getijdennatuur van de Schelde- en Durmevallei met haar typische slikken en schorren vormen het kloppend hart van dit Rivierpark. De zoute, brakke en zoete zones zijn uniek in Europa en alles leeft hier op het ritme van eb en vloed. Daarnaast vormen de valleien van o.a. de Schelde en Durme het lichaam van het toekomstig Nationaal Park. Om een kandidatuur in te dienen zijn er echter heel wat parameters vastgelegd zoals de totaal oppervlakte van het Nationaal Park, de noodzakelijke oppervlakte van haar natuurkernen én de kwaliteit van de natuur. Hier legt vzw Durme dan ook een ijzersterk dossier voor. Daarnaast zijn we voorstander om grondig te on-

derzoeken of de Moervaartvallei mee in het project kan opgenomen worden. Door haar unieke natuurwaarden en -potenties kan deze regio namelijk ook bijdragen naar o.a. het spreiden van bezoekersstromen, stromen die nu sterk geconcentreerd liggen op en rond de dijken van de Schelde. sigmaplan De Scheldevallei heeft de voorbije decennia namelijk veel veranderingen ondergaan met het Sigmaplan als belangrijkste trekker. Naast een focus op veiligheid voor de inwoners van het Scheldebekken, zorgt dit project ook voor een boost van de waardevolle natuur.Vzw Durme beklemtoont echter dat de visie van dit Nationaal Park verder moet reiken

De Oude Durme op de grens met Hamme en Waasmunster © Vilda

dan enkel deze Sigmagebieden en dat die gebieden op een volwaardige en functionele manier ecologisch dienen verbonden te worden. Het verder uitbreiden van onze natuurreservaten via een gericht aankoopbeleid is en blijft voor vzw Durme dan ook haar hoofdprioriteit. natuurkwaliteit Dankzij de steun van onze leden, vrijwilligers en sympathisanten kunnen we de mouwen opstropen om dagdagelijks te vechten voor die waardevolle natuur. Aan de hand van de kritische en unieke soorten die we de laatste jaren in onze gebieden mogen verwelkomen, kunnen we zeggen dat dit vechten loont. Bever, otter, woudaap, kwak en

zwarte wouw zijn slechts een handvol voorbeelden hiervan. Vzw Durme zal er over waken dat die natuurkwaliteit steeds blijft primeren in dit project, dat het uitbouwen en versterken van de natuurkernen prioritair blijven en dat de identiteit van onze vereniging behouden blijft. In latere fase kan ook gedacht worden aan het toeristisch-recreatieve verhaal. Een onafhankelijke jury van experten uit binnen- en buitenland zal nu deze kandidatuur beoordelen. Het wordt tot eind dit jaar nagelbijten en dan zullen we weten of we naar de volgende ronde mogen en het project nog concreter kunnen maken.

opruimactie in laagveengebied hemelse rij Afgelopen jaar hield vzw Durme een opruimactie van illegale constructies op recent aangekochte percelen in het bosgebied Hemelse Rij van de reservaatzone Donkmeer. De kosten voor de opruimactie werden voor een deel gedragen door subsidies die verkregen werden van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en het Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (ELFPO). Kristof Scheldeman De hoeveelheid rommel die aanwezig was op de site met voormalige buitenverblijven was enorm. Dit werd ons al snel duidelijk eens dat de actie was opgestart. Spijtig genoeg betekent natuurbeheer op nieuw aangekochte percelen in vele gevallen eveneens het opruimen van oude constructies, koterijen, afrasteringen en door mensen gedeponeerd afval, … menselijke brol dus die niet thuishoort in een natuurreservaat. De illegale buitenverblijven zijn omgeven door elzenbroekbos. Het is dan ook de bedoeling om de site door de opkuis te herstellen naar zijn oorspronkelijke toestand, namelijk een verbost laagveenmoeras vol sloten en plassen. De opkuis werd een arbeidsintensieve taak waarbij zowel aannemers als vrijwilligers en de terreinploeg van vzw Durme aan meewerkten. Samen met de vrijwilligers werden in totaal drie containers met hout, ijzer, plastiek, beton en asbest vakkundig gevuld en afgevoerd. Naast de ‘handmatige’ opkuisactie met vrijwilligers werd eveneens beroep gedaan op een aannemer die het zwaardere materiaal dat niet door de opkuisploeg van vzw Durme kon worden weggehaald, met behulp van een kraan verwijderd. Nog eens tonnen materiaal werden zodoende extra verwijderd. In het gebied staan eveneens grote aanplanten met bamboe en laurierkers (paplaurier). Deze exotische planten horen niet thuis in een laagveenmoeras en dienen nog bestreden te worden in het kader van natuurherstel. De bestrijding van die exoten staat geprogrammeerd voor volgend jaar. Bedoeling is dat na onze interventie de natuur spontaan de site zal heroveren en er zich opnieuw een kletsnat, ontoegankelijk elzenbroekbos zal ontwikkelen. Dit is goed nieuws voor de boommarter, de kwak en de otter die recent in het reservaat Donkmeer zijn waargenomen. Bij deze een grote dank u aan iedereen die heeft meegeholpen met de opruimactie!

voor

tijdens

botanische verrassingen op rivierduin molsbergen Drie jaar terug werd op een lagergelegen zone van de rivierduin Molsbergen een soortenarm grasland afgeplagd. Door de plagactiviteit, waarbij een 10 cm dikke grasmat werd ‘weggeschraapt’, kwam een voedselarme kale zandbodem vrij te liggen. Kristof Scheldeman Ondertussen hebben heel wat planten deze kale zandbodem opnieuw gekoloniseerd. Spijtig genoeg betreft dit eveneens veel zaailingen van zwarte els en berk, die zonder maaibeheer de plagzone snel zouden omvormen tot een jong bos, wat niet de bedoeling is. Het natuurdoel dat er werd vastgelegd, betreft namelijk de ontwikkeling van een voedselarm, heischraal grasland. Dit is een graslandtype dat verwant is met heide en nauwelijks voorkomt in ons werkingsgebied. Naast de boomopslag duiken eveneens heel wat botanische verrassingen op in de plagzone. Zo bevolken zeldzame planten als mannetjesereprijs en hondsviooltje reeds met honderden exemplaren de nog schaars begroeide zone. Ook worden al hier en daar plekjes met korstmossen aangetroffen.Vóór de plagwerken was dat ondenkbaar, toen was er enkel een soortenarme, gesloten grasmat aanwezig waar geen ruimte was voor korstmossen. Echt verbaasd waren we bij de vondst van duizenden zaailingen van de superzeldzame koningsvaren. Koningsvaren is een grote ‘monumentale’ varen, die vooral groeit op natte, zure zand- en veenbodems en nauwelijks voorkomt in onze streek. Het is een soort die reeds op één plek aan de rand van de rivierduin wordt aangetroffen. Dat deze plant zo snel en spontaan de nieuw gecreëerde plagzone zou koloniseren, is echter een verrassing. De zaailingen zijn, met hun enkele cm hoogte, nog piepklein. Van al die kleine exemplaren zal slechts een fractie zich ontwikkelen tot volwassen varens en dat zal nog verscheidene jaren duren. Eens dat de koningsvarens vol-groeid en meer dan 2 meter hoog zijn, kunnen ze echter, net als bomen, meer dan een eeuw oud worden!

Duizenden kleine zaailingen van koningsvaren zijn aanwezig op de plagzone.

Een volwassen koningsvaren kan meer dan 2 meter groot worden.

column begijn le bleu Tijdens een reportage van de VRT wordt een antivaxxer geïnterviewd. ‘Ik weet niet wat er in dat corona-vaccin zit’ antwoordt een jongeman vastberaden op de vraag waarom hij zich niet laat vaccineren. In zijn hand houdt hij een groot blik Red Bull vast. Zou hij weten wat er in die mierzoete drank zit? Weet hij dat de suikers die daar in zitten hem op termijn parten zullen spelen voor zijn lever? En dat het drinken van zulke dranken de kans op overgewicht, diabetes en hartfalen verhoogt?

landbouwers in ons land een fakkeltocht tegen de wolf. Nochtans zijn er geen problemen geconstateerd in de 173 percelen waar maatregelen werden genomen d.m.v. omheiningen die voor 90 % worden terugbetaald. Een optocht voor niks, dus, tenzij je een iconisch zoogdier als de wolf simpelweg wil vernietigen uit voorzorg. Ik stel voor dat die landbouwers een reisje naar Australië ondernemen waar potentieel gevaarlijke dieren onder elke steen kunnen liggen, als u begrijpt wat ik bedoel.

“onwetendheid

Onwetendheid is vaak de dooddoener van de waarheid die vaak net iets complexer ligt dan wij gedacht hadden. Tijdens mijn geleide wandelingen krijgt ik steevast klachten te horen over het gedrag van kauwen. Het zijn eierrovers, kuikendoders, ‘ambetanteriken’, lawaaimakers, noem maar op. Kauwen zijn ons soms te slim af en dat pikken sommigen niet. Bovendien zijn ze zwart en functioneren ze vaak in groep. Dat kan een hinderpaal zijn voor heel wat mensen. En dat de mooie, kleine en kleurrijke meesjes soms het onderspit moeten delven kunnen we niet aan. Maar zo functioneert de natuur niet. Een aantal weken geleden organiseerden een paar

is vaak de dooddoener van de waarheid

Wist je trouwens dat er meer koeien sterven van zwerfafval dan van een aanval van een wolf? In Nederland sterven er jaarlijks zo’n 4.000 door onze troep. Weggesmeten blikjes worden door de arme dieren opgegeten. Een veehouder uit Meise verloor daardoor al meer dan 20 koeien die letterlijk creperen. Nog een reden dus om voorzichtig om te gaan met pepdranken.

“

Ik stel voor dat we ons eerst goed informeren vooraleer we onze mond opendoen over een thema. Het zal daardoor verbazend stil worden in ons land. En dat komt weer ten goede aan de natuur.

- struweeltjes -

otter-update Vanaf december 2019 kon in Lokeren en Waasmunster op verschillende locaties langs de Moervaart en Durme een otter op cameraval worden geregistreerd, alsook regelmatig in het reservaat Groot Molsbroek. In het najaar van 2020 werd dankzij verder gericht onderzoek voor het eerst ook een otter op cameraval vastgesteld in de Reservaatzone Donkmeer in Berlare, en in het voorjaar van 2021 ook in het nabijgelegen Berlarebroek en opnieuw aan het Donkmeer. In zowel 2020 als 2021 verscheen de otter ook nog regelmatig op cameraval langs de Durme en Moervaart. In augustus 2021 kon de otter zelfs nog verder noordwestelijk op cameraval worden vastgesteld langs de Zuidlede in het provinciaal domein Puyenbroeck in Wachtebeke, na de vondst van een spraint (= uitwerpsel) langs de Zuidlede in Moerbeke in het voorjaar van 2021. Op basis van een specifiek kenmerk (probleem met het linkeroog dat niet meer oplicht op de camera) blijkt dat het in al deze gebieden moet gaan om hetzelfde dier! Uit eerdere beelden kon al gesteld worden dat het een mannetje moet zijn, wat ook past met zijn grote territorium. We hopen natuurlijk dat er snel een vrouwtje terecht komt in zijn leefgebied! Joris Everaert

schat van vlieg Dit jaar was het thema: ik zie, ik zie wat jij niet ziet. Elk kindje kreeg een speurboekje en een potlood mee. Doorheen het Molsbroek zochten ze naar watermonsters, hondenmaskertjes en eikelmiertjes. Er werd getekend en gefantaseerd.Tenslotte moesten ze met al de verzamelde tips de verstopplaats van de schatkist kunnen vinden. Dat lukte meer dan honderd kindjes. In het schatkistboekje schreef iedereen dat ze het ofwel leuk ofwel superleuk vonden! Daarom hebben we besloten om de speurtocht in de herfstvakantie opnieuw aan te bieden. Haal je speurboekje uit het folderbakje van het 24-urenpunt aan het bezoekerscentrum Molsbroek en start de speurtocht. Martine van Audenhove

- struweeltjes -

kindercursus ‘overleven ‘ Vier dagen lang leerden 30 kinderen alles over overleven in de natuur. De groep werd in 2 verdeeld (volgens leeftijd) en volgde elke voor- en namiddag een workshop. Een kamp bouwen met takken, jezelf camoufleren, vuur maken, water zoeken, water filteren, eetbare planten zoeken (het slaatje dat ze maakten was verrukkelijk!), kaart lezen en houten speren scherpen met een steen (wat trouwens een geliefde bezigheid werd tijdens vrije momentjes). Alles kwam aan bod. Er was zelfs een sessie messen scherpen van de jongens van Bushcraft! Vrijdagnamiddag volgde dan de ultieme test: konden ze de geheime locatie vinden en onderweg de opdrachten goed uitvoeren? Ja hoor, iedereen deed het uitstekend! En wat vonden de kinderen zelf het toppunt van de vierdaagse cursus? Broodjes bakken op een zelfgemaakt vuur en nadien lekker opsmikkelen! Martine van Audenhove

infopunt molsbroek Afgelopen voorjaar werd ons gloednieuwe infopunt aan het bezoekerscentrum Molsbroek in gebruik genomen. We konden dit realiseren dankzij de openstellingsubsidies van de Vlaamse Overheid nl. het Agentschap voor Natuur en Bos. Je vindt er 24/7 alle basisinfo die je nodig hebt om het reservaat te bezoeken: een uitgebreide kaart van het gebied en de nabije omgeving, folders, de meest voorkomende diersoorten per seizoen, praktische info over het Molsbroek en vzw Durme en een QR-code met een link naar een seizoenswandeling die je door het gebied gidst. Sinds eind september kan je er terecht voor een boeiende herfstwandeling. Voor de jongsten onder ons kan je er bovendien een echte voedselpiramide bouwen. Wat vind jij van ons nieuwe infopunt? Sarah Geers

- struweeltjes -

olga de otter In 2021 (het jaar van de otter) reist de tentoonstelling Olga de Otter door Vlaanderen. Van 1 tot 27 september strandde deze in het bezoekerscentrum Molsbroek. Olga nam ons mee doorheen de geschiedenis, vertelde waarom er 30 jaar lang geen otters in België waren, waarom ze nu eindelijk teruggekeerd zijn en wat voor een bijzonder goed teken dat is. Via eenvoudige spelletjes kwam je te weten waar de uitdrukking ‘zo scheel als een otter’ vandaan komt, wat hij graag eet en hoe bijzonder zijn vacht is. Heel wat bezoekers kwamen een kijkje nemen naar deze boeiende expo! Heb je hem deze keer gemist? Geen probleem, op https://wwf.be/nl/evenementen/otterexpo vind je een overzicht van alle plaatsen die nog op de agenda staan. Martine Van Audenhove

marc de gryze Op 31 maart 2021 overleed op 75 jarige leeftijd deze bekende Lokeraar: medestichter van de Lokerse Feesten en de Jazzclub, maar ook gewezen directeur van de Rijksdienst voor Monumenten en Landschapszorg in Oost-Vlaanderen, voorzitter van de Lokerse Erfgoedraad en schepen van Leefmilieu met uitzonderlijke verdiensten voor het natuurbehoud. In de periode 1995-2000 kon Marc als schepen tijdens het burgemeesterschap van Georges Anthuenis, krachtiger dan ooit het natuurbeleid op de kaart zetten. Dit verliep in nauwe samenwerking met vzw Durme, die in 19941995 het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan Lokeren (1005 pagina's) had ontworpen in opdracht van het stadsbestuur. Daarbij hoorde een actieplan van 30 miljoen BFR (750.000 euro) dat toen ook uitgevoerd of in de startblokken werd gezet, met onder meer een jaarlijkse Lokerse natuurweek of natuurdag, de uitgave van het boek "Groen Lokeren", het uitzetten van het Natuurleerpad Lokeren (daarna in 2009 en 2021 vernieuwd), een overeenkomst waardoor vzw Durme in de Buylaers kon zorgen voor volwaardig natuurbeheer op alle stadseigendommen, het vastleggen en opstarten van Everslaarbos, een stevige subsidiering van de aankoop van reservaatgronden en de machines nodig bij het natuurbeheer, de verdere aankopen in de Buylaers en de noodzakelijke vergroting van Bezoekerscentrum Molsbroek door het stadsbestuur. Voor de landelijke open ruimte kwam er toen subsidie voor het onderhoud en de aanleg van kleine landschapselementen, een landbouwcompensatiefonds, het aanstellen van een stedelijk natuurwachter enz. Het waren in Lokeren de jaren van het gouden natuurbeleid, waarvan heel wat onderdelen tot vandaag nog steeds positieve gevolgen hebben voor ons aller natuur. Het was een voorrecht in die periode de nauwe "compagnon de route" te mogen zijn van Marc De Gryze. Andre Verstraeten

- struweeltjes -

merci vrijwilligers! Wat een jaar! Of zelfs meer dan een jaar. Een jaar waarin we elkaar veel te weinig zagen, maar waarin er toch bergen werk verzet werden.Waarin onze (interne) communicatie plots helemaal anders (en soms moeizamer) verliep, maar we onze vrijwilligers toch altijd weer vonden als het nodig was. Waarin deze vrijwilligers nog steeds de sterke schouders zijn onder onze vereniging. Omdat we hen hiervoor willen blijven bedanken, vierden we feest op zaterdag 25 september. We begonnen met een prachtige wandeling door de Durmemeersen in Hamme, verzamelden daarna in het parochiecentrum voor de traditionele groepsfoto en een heerlijke kaasschotel, en sloten af met een blik in de duisternis. Bovendien zetten we ook enkele bijzondere vrijwilligers extra in de bloemetjes, namelijk ons dagelijks bestuur van afgelopen jaren: merci Geert, Tim, Joris en Hans! Sarah Geers

lezersenquête In ons vorige tijdschrift kon jij als lid deelnemen aan onze lezersenquête, wat sommigen onder jullie dan ook deden, waarvoor dank. De gemiddelde leeftijd bedroeg 53 jaar en het overgrote deel leest elke editie van ons tijdschrift net als zijn of haar partner of kinderen. Uit deze enquête kwamen een aantal interessante zaken naar boven. Zo kregen de schrijfstijl van de artikels, hun onderwerpen én de variatie een gemiddelde score van maar liefst 4,2/5. Ook de vernieuwde lay-out scoort bijzonder hoog (4,25/5 en kreeg zelfs een aantal keer een bijzondere vermelding) net als het antwoord op de vraag ‘of je een lidmaatschap van vzw Durme zou aanraden bij anderen’ (9,1/10). Daarnaast kon je als deelnemers nog iets kwijt over ons tijdschrift en die zaken gaven ons aan om ‘zo verder te doen’. Tot slot werden er ook een aantal suggesties meegegeven waar de redactieraad zeker rekening met kan houden in de toekomst. Aan het invullen van deze enquête was ook een wedstrijd verbonden. De winnaar is alvast op de hoogte en wint het boek ‘Fwiet! Fwiet! van Begijn Le Bleu. Thomas Van Lancker

Zonwering

DE DUURZAME AANNEMER Je gevel of interieur opfrissen? Schilder-, kalei-, timmer- of pleisterwerken: Tintelijn voert ook werken uit bij je thuis.

DE NATUURVERFWINKEL Bij Tintelijn zetten we in op gezonde verf en duurzame producten. Nood aan inspiratie of informatie? Kom eens langs! Onze experten zijn van vele markten thuis.

OFFICIËLE PARTNER

info@tintelijn.be • 09 219 09 60 Adolf Baeyensstraat 216, 9040 Gent

www.tintelijn.com

Dé speciaalzaak voor al uw optische instrumenten Bestel via onze webshop www.natuurkijkers.be met gratis verzending.

Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be

Verrekijkers, telescopen, sterrenkijkers, microscopen, loupes, ... Demonstraties op aanvraag

Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20

- KINDERPAGINA -

PROOI EN SCHADUW Geen enkel dier wordt graag opgegeten. Jij wellicht ook niet. Maar omdat vleeseters altijd op zoek zijn naar een lekker hapje, moeten de prooien voortdurend manieren verzinnen om eraan te ontsnappen... hap De eerste tactiek is simpel: gewoon wegrennen. Op die manier blijft een konijn uit de kaken van een vos. Of een impala uit de muil van een leeuw. De tweede is jezelf wapenen. Zet je huid vol stekels zoals een egel of een stekelvarken of zorg ervoor dat je een dik pantser hebt. Schildpadden worden niet snel opgegeten, ze zijn voor de meeste roofdieren een veel te hard brokje vlees! ik zie, ik zie wat jij niet ziet Je kan jezelf ook verstoppen. Eekhoorntjes snellen naar de andere kant van de stam zodra ze jou zien. Jij denkt dat ze verdwenen zijn, maar ze zitten veilig aan de achterkant. Camouflage hoort hier ook bij. Denk aan een wandelende tak (die wiegt zelfs met de wind mee zoals een dor takje), een wandelend blad, een ree in het hoge, dorre gras, een berkenspanner (vlindertje), steenuil of de grote, groene sabelsprinkhaan. Perfect onvindbaar. bedriegen mag Je kan jezelf ook ‘verkleden’ als roofdier.Veel zweefvliegen hebben het streepjespatroon van een wesp; hierdoor laten roofdieren hen links liggen. De dagpauwoog heeft grote ogen op zijn vleugels zodat je het idee krijgt dat hij gevaarlijk is. Of wat denk je van de rups van het groot avondrood en van de teunisbloempijlstaart die op zijn hoofd twee grote ogen heeft waardoor zijn kop op een slang lijkt! Je kan zelfs doen alsof je dood bent. Sommige slangen zijn hier sterk in, die gaan letterlijk op hun rug liggen, bek open, tong eruit en lekker stinken naar rot vlees. Werkt formidabel!

Vos in het dorre gras © Shutterstock

Gehakkelde aurelia ziet eruit als een dood blad © Shutterstock

Broedende nachtzwaluw © Vilda

Rups van groot avondrood © Wikipedia

- KINDERPAGINA -

aan de slag 1

1. Schilder een dier 2. Knip het uit 3. Schilder hetzelfde patroon op een blad

4. Kleef het dier op de achtergrond. Kan je vriendje het makkelijk vinden?

wist je dat? Sommige hagedissen bij gevaar het laatste stukje van hun staart afwerpen? Gelukkig groeit die er nadien terug aan (hoewel die nooit meer zo groot zal worden als ervoor). ..... Er een tropische vlindersoort bestaat waarvan de rups een schedelpatroon op zijn hoofd heeft? Googel maar eens op Phyllodes imperialis. ..... De berkenspanner ook wel peper-en-zoutvlinder wordt genoemd? Omdat hij zowel wit als donker van kleur kan zijn. ..... Er ook roofdieren gebruik maken van het camouflagetrucje? Een vos in het hoge, dorre gras is even onvindbaar als een ree. ..... Je het verschil tussen een zweefvlieg en een wesp makkelijk kan zien? Een zweefvlieg kan namelijk stil in de lucht blijven hangen, een wesp niet. ..... Dat er ook een spin bestaat die eruit ziet als een vogelkakje? Pefect gecamoufleerd dus!

Volwassen bruine kiekendief met prooi © Joris Everaert

vogelnieuws: bruine kiekendief In 2021 werd een succesvol broedgeval vastgesteld van de bruine kiekendief (Circus aeruginosus) in het Molsbroek in Lokeren. Dit is het eerste geval voor dit natuurreservaat! In VlaanJoris Everaert deren is het een schaarse broedvogel. De bruine kiekendief is een roofvogel behorend tot de familie van de wouwen, haviken en arenden (Accipitridae). De soort is slanker dan een buizerd, met langere en smallere vleugels en staart, en lange gele poten. De vrouwtjes zijn grotendeels bruin terwijl de mannetjes o.a. ook zwarte en blauwgrijze kleuren hebben. De soort is vooral te vinden op open vlaktes met moerasgebieden en rietvegetaties. Dat riet wordt opgezocht als nestplaats. De laatste twintig jaar komt deze kiekendief echter ook meer en meer

tot broeden in akkers met wintergerst en wintertarwe en in hooilanden. Daardoor worden jaarlijks ongetwijfeld een aantal broedparen over het hoofd gezien. Hij jaagt op kenmerkende kiekendiefmanier: laag zwevend en rustig flappend, schommelend, regelmatig biddend en draaiend, waarna hij zich op een prooi stort. Het voedsel bestaat uit kleine zoogdieren, jonge vogels, eieren, kikkers, insecten en aas. De meeste broedvogels vertrekken rond eind augustus en komen terug tegen eind maart. Ze gaan namelijk overwinteren in warmere oorden zoals Zuid-Europa en Noord-Afrika.

Dankzij nestbescherming kunnen late jongen uit nesten in graan (vaak vervanglegsels) gered worden van de pikdorser. De recente, erg droge jaren hebben een veel te laag waterpeil in de polders tot gevolg. Veel rietvelden vallen tijdelijk droog en de kiekendief-nesten worden zo veel kwetsbaarder voor predatoren. De soort profiteert voor zijn voedselvoorziening mee van beheerovereenkomsten en de aanleg van vogelakkers in de akkergebieden.. Het broedsucces fluctueert afhankelijk van het feit of het een goed of slecht muizenjaar is. In de jaren ’70 werd de Vlaamse populatie geschat op ongeveer 20 broedkoppels. In de jaren ’80 en ’90 volgde een toename, met in de periode 20002005 een piek van 140 tot 160 broedparen. Daarna dook het aantal weer tijdelijk onder de 80, met momenteel nog ongeveer 100 broedparen. Op de Rode Lijst van Vlaamse broedvogels heeft de soort nog een status van ‘bedreigd’. Het zwaartepunt van de verspreiding ligt aan de Westkust-IJzervallei, de Polders van het Meetjesland, de Scheldepolders en de Oostkust. Terwijl de aantallen aan de Westkust verdubbeld zijn in de laatste 10 jaar is de populatie in de Scheldepolders fors afgenomen, o.m. ook in de Waaslandhaven. zeldzaam In de regio van de Durme- en Moervaartvallei is het een zeldzame broedvogel die niet jaarlijks met zekerheid tot broeden komt. Het eerste zekere broedgeval in het noordelijk deel van de regio was in het Pereboomsgat in Moerbeke in 1980. In het zuidelijk deel was er in Berlare een eerste broedgeval in 1982. In 1991 en 1992 kwam de soort ook voor het eerst tot broeden in Tielrode. In het Molsbroek in Lokeren was er in 1992 een serieuze broedpoging zonder zekerheid van een nest. De locatie waar gedurende meerdere jaren op rij een broedkoppel aanwezig was (periode 2009 tot 2013) is het relatief kleine rietveld van ‘de afgraving’ binnen het reservaat Lokerse Moervaartmeersen. Nadien verdween het koppel, hoewel in bepaalde jaren (ook recent nog) broedverdachte vogels wat

verder noordelijk aanwezig zijn langs het landbouwgebied ten noorden van reservaat De Linie in Lokeren en Moerbeke. Tijdens het voorjaar van 2021 werd een baltsend koppel waargenomen boven de rietvelden achteraan in de moerasvlakte van het Molsbroek. Een tijd lang werd zelfs gedacht dat er een tweede broedsel kon komen omdat er in die periode ook een tweede vrouwtje regelmatig werd waargenomen. Een mannetje kan soms twee vrouwtjes hebben. Maar de aanwezigheid van een tweede nest kon niet met zekerheid vastgesteld worden. Aan de zekere nestlocatie bleef er wel veel activiteit. Tijdens de hoge baltsvlucht van het mannetje kon ook het hoge “hie-è” geluid gehoord worden. In juni werden voedselvluchten gezien met spectaculaire prooioverdrachten tussen de oudervogels in de lucht. Vanaf begin tot midden augustus kon minstens één succesvol uitgevlogen jong worden waargenomen. Het broedgeval in het Molsbroek kwam als een verrassing. Hoewel het rietland in het Molsbroek een ideale nestlocatie is, werd altijd gedacht dat het uitblijven van broedgevallen lag aan onvoldoende (optimaal) jachtgebied in de omgeving. Het Molsbroek ligt gedeeltelijk geïsoleerd tussen het centrum en de industrie van Lokeren, de Hamputten en een versnipperd landbouwgebied. Het broedkoppel werd alleszins vaak foeragerend vastgesteld in het Molsbroek zelf, maar zeker het mannetje kwam vaak ook van verderop aangevlogen met voedsel.We hopen nu dat het Molsbroek een vaste broedplaats zal worden voor deze prachtige soort!

fotopagina

#vzwdurme

Jouw foto hier? Post hem op sociale media met de hashtag #vzwdurme en wie weet verschijnt hij hier!

2 26

het grondwater van de scheldebroeken

Jan Maertens, Michaël Crapoen en Kristof Scheldeman

Vzw Durme beheert in Zele, Berlare en Wichelen het natuurgebied ‘De Scheldebroeken’. Heel wat percelen zijn graslanden die elk jaar twee keer gemaaid worden, zonder het gebruik van mest- en sproeistoffen. Die aanpak is geïnspireerd door de historische landbouwpraktijk. Zo proberen we te ijveren voor een biodivers, natuurrijk landschap. Op die manier kunnen karakteristieke planten- en diersoorten van hooilanden op vochtige bodem hier standhouden.Voorbeelden zijn de dotterbloem, de moerassprinkhaan, de grutto en de haas. Het bekendste deelgebied van de Scheldebroeken is het ‘Aubroek’: dit is een open graslandgebied waar de vermelde soorten het goed hebben… of is het ‘hadden’? De laatste jaren stellen we immers een onmiskenbare achteruitgang van heel wat typische soorten vast. Dit is ook de conclusie van een vergelijkend onderzoek door Kristof Scheldeman naar het voorkomen van typische plantensoorten in het Aubroek in de periode 2012 – 2021. Kensoorten van vochtige graslanden zoals dotterbloem en tweerijige zegge gaan achteruit. Dit gaat daarbij gepaard met de toename van de plantensoorten van drogere grond, zoals groot streepzaad, knoopkruid en grassoorten als glanshaver en gestreepte witbol. De voorbije lente broedden hier nog 9 koppels grutto en precies 20 koppels kievit. We merken daarbij al enige jaren dat het gedrag van sommige vogelsoorten is veranderd. Zo gaan de grutto’s die in het Aubroek broeden, regelmatig foerageren in het ondiepe water van de Paardeweide-oost, op

een afstand van 4 km. Daarvoor laten ze hun kroost tijdelijk achter… tot jolijt van de predators. Kortom, sommige soorten gaan achteruit, andere vertonen een gedrag dat we niet direct konden plaatsen. Uit onderzoek blijkt nu dat er verschillende oorzaken van deze fenomenen bekend zijn, zoals de hedendaagse landbouw en de toegenomen predatie. Ook het waterpeilbeheer speelt een grote rol: de graslanden verdrogen, mede door het waterpeilbeheer dat er wordt uitgevoerd. Opvallen doet het niet, maar de werking van de ene grote pomp aan de Konkel en het gebruik van ‘schuiven’ (kleppen in de dijk van de Schelde die water kunnen doorlaten) zorgen samen met het netwerk van sloten voor de afwatering van het gebied. Dit is een eeuwenoud beheer met de landbouw als doel. Bijkomend telt de veiligheid (voorkómen van wateroverlast), de natuur en de recreatie mee. Goed om te weten is dat er met de komst van gemotoriseerde pompen na de Tweede Wereldoorlog meer water dan daarvoor kan worden afgevoerd. Tel daar de klimaatverandering bij, en dan weet je meteen dat de ‘natte natuur’ ferm onder druk staat. Het huidige pompbeheer zorgt voor een grondwaterpeil dat veel te laag is voor de typische natuur van vochtige hooilanden. In 2021 hebben we daar gelukkig niet veel van gemerkt, het was dan

ook een erg nat zomerhalfjaar. Maar de jaren ervoor was de verdrogingsproblematiek hier duidelijk aanwezig. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO, een onafhankelijk onderzoeksinstituut van de Vlaamse Overheid) stelt dat voor het bekomen van optimale natuurwaarden in het Aubroek vooral het grondwaterpeil in de lente (dus in het broeden groeiseizoen) van belang is en dat het niet onder de 30 cm onder het ‘maaiveld’ (het grondoppervlak) mag zakken. Bij gemiddelde lentewaarden lager dan 45 cm onder het maaiveld zal de natuurwaarde zelfs degraderen. natuurwaarden Hier staan sinds 2015 peilbuizen waarmee het grondwaterpeil permanent gemeten wordt. De 3 peilbuizen van het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek (PCM) en de 2 peilbuizen van vzw Durme tonen aan dat het gemiddeld grondwaterpeil in de lente nagenoeg altijd duidelijk te laag staat. Zo zakte het grondwaterpeil in de lente van 2020 in alle peilbuizen tot bijna 60 cm onder het maaiveld. Het gevolg is bekend: veel typische soorten gaan achteruit of verdwijnen zelfs helemaal. De volwassen grutto’s van het Aubroek worden door de verdroging geconfronteerd met een hardere bodem waar ze hun lange bek niet meer in krijgen en dus onvoldoende voedsel vinden. Dit verklaart de vermelde voedselvlucht naar het nattere Paardeweide-oost. In 2015 is o.l.v. de Dienst Integraal Waterbeleid van de Provincie Oost-Vlaanderen de ‘Werkgroep Peilprotocol’ opgericht. Vzw Durme werkt hier actief

aan mee, samen met de waterpeilbeheerder Polder Tussen Schelde en Durme, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek (PCM) en de gemeenten Berlare en Zele. Het doel is om te komen tot een afgesproken peilbeheer met oog voor zowel landbouw, veiligheid, natuur en recreatie. Dit overleg verloopt echter moeizaam en kon nog niet leiden tot hoopgevend resultaat (hoger grondwaterpeil). Ondertussen heeft Francis Van den Abbeele, een inwoner van Berlare die er verschillende vijvers beheert, klacht tegen de verantwoordelijke waterbeheerder, Polder Tussen Schelde en Durme, ingediend. Hij wordt hierin bijgestaan door zijn advocaat Griet Cnudde. Het is een jarenlange strijd geworden die in 2013 begonnen is.Van den Abbeele noemt het grondwaterpeilbeheer van de waterbeheerder illegaal omdat het als ‘droogleggingsproject’ (deze term komt niet van Van den Abbeele, maar van de Vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen) vergunningsplichtig is, terwijl de vereiste vergunningen nooit werden aangevraagd. Ondertussen heeft de verantwoordelijke minister Zuhal Demir die vergunningsplicht erkend. Opmerkelijk: de actie van Van den Abbeele betekent nu de aanzet voor vergelijkbare acties elders in Vlaanderen. Vzw Durme blijft ijveren voor een natuurlijker grondwaterverloop. We ijveren dus helemaal niet voor een (kunstmatige) vernatting, maar voor het (gedeeltelijk) herstel van de natuurlijke situatie zoals die er hier eigenlijk altijd is geweest. Het Aubroek bestaat historisch gezien vooral uit laaggelegen, kletsnatte graslanden en in tijden van klimaatverandering moeten we om een heleboel redenen alles op alles zetten om deze gebieden opnieuw te laten fungeren als waren ze een grote spons.We beseffen echter dat dit niet met een simpele vingerknip kan en blijven de hand reiken naar alle betrokkenen om door constructief overleg spoedig tot oplossingen te komen. Anderzijds kunnen we niet aanvaarden dat de typische natuurwaarden hier verder blijven achteruitgaan door onoordeelkundig beleid.

activiteitenkalender oktober-december Meer info zoals de plaats van afspraak, het uur en de locatie vind je op www.vzwdurme.be. OKTOBER, NOVEMBER EN DECEMBER

26 OKTOBER - 9 EN 23 NOVEMBER

Herfstwandeling in het Molsbroek (via RouteYou)

Voordrachtenreeks over drachtplanten IWG

Elk seizoen valt er wel iets te zien en te beleven in de natuur. Daarom stippelden we 4 verschillende routes uit doorheen het Molsbroek die je op eigen houtje kan volgen via RouteYou. Op verschillende plaatsen maakten we een 'bezienswaardigheid' aan: een plek waar op dat moment je even stil kan staan, bij kan lezen of iets bijzonder waarnemen.

Als we dieren willen houden, moeten we hen ook voldoende waardevol voedsel kunnen aanbieden. Voor de bijen is net zo. Maar dit is nu net het probleem in het verstedelijkt Vlaanderen. En imkeren lijkt wel een hype. We hoeven echter zelf niet te imkeren om voor bijen zorg te dragen. We kunnen een belangrijke bijdrage leveren door onze tuinen zo inrichten dat ze een voedselbron worden voor de lieverdjes.

ZATERDAG 16 OKTOBER ZATERDAG 6 NOVEMBER Vogeltrektellingen in de Scheldebroeken Vandaag tellen we de overvliegende vogels die warmere oorden opzoeken. Dit levert soms spectaculaire soorten en aantallen op. ZATERDAG 16 OKTOBER Week van het Bos: Op stap in de Fondatie Week van het Bos: Met de herfst voor de deur, neemt een gids van vzw Durme je mee doorheen de Fondatie van Boudelo. Tijdens deze activiteit in de week van het Bos komt o.a. het beheer van het gebied en haar specifieke (bos)soorten komen aan bod net als de bosuitbreidingplannen die dit najaar op de planning staan. ZONDAG 17 OKTOBER Herfstwandeling doorheen de Gratiebossen Genieten van de kalmte en stilte van dit unieke gebied op de grens van Zele en Berlare. Wij wandelen door de in herfstkleuren getooide wilde bossen en langs mooie waterpartijen.Tussendoor vertelt gids Nico over de geschiedenis en andere merkwaardigheden over deze pracht in onze achtertuin.

Paddenstoelenwandeling Donkmeer Als doctoraatsstudent kent gids Glen kent deze wondere wereld van binnen en van buiten. Hij neemt je mee door de prachtige Reservaatzone Donkmeer en laat je mee genieten van deze wondere wereld. ZONDAG 7 NOVEMBER Maandwandeling: Paddenstoelen en schimmels In deze periode van het jaar zie je overal in de natuur tal van paddenstoelen opduiken. Waarom groeien er in de herfst eigenlijk zoveel paddenstoelen? En welke soorten vinden we allemaal terug in het Molsbroek? Gids Raf neemt je met plezier mee in de wondere wereld van paddenstoelen en schimmels. ZATERDAG 13 NOVEMBER Start cursus: ‘Beginend imker’ Dit najaar start de Imkerwerkgroep Durme (IWG) met een lessenreeks die de basis vormen om op een bij-vriendelijke manier te imkeren, waarbij we geen gebruik maken van chemicaliën maar inspelen op het natuurlijk gedrag van de

bijen. De cursus omvat 12 lesmomenten van telkens 3 uren waarbij de nadruk ligt kennis te maken met de leefwereld van de honingbijen en de drachtplanten, waarna een introductie volgt rond de handelingen van het imkeren vanuit de basisvisie van de IWG Durme. De lessen gaan door op zaterdagen in het Cultureel Centrum Lokeren. Meer info bij janbuyl@hotmail.com

Onze gids neemt je mee op wandel in het Molsbroek. Altijd een boeiende ontdekkingstocht over wat je deze maand kan beleven in de natuur.op ons terras en steun de natuur.

ZATERDAG 13 NOVEMBER

ZONDAG 12 DECEMBER

Sterrenkijkavond Molsbroek

Zintuigenwandeling aan het Donkmeer

Zag je al eens de kraters op de maan? De mensen van de Vereniging voor Sterrenkunde Scheldeland komen op bezoek, en met hun telescopen maken we er een gezellige sterrenkijkavond van. In het bezoekerscentrum kan je tussendoor even opwarmen bij een drankje of wegdromen bij een presentatie over het heelal.

Vaak gaan we de natuur in om iets te zien: een dier, een plant of een mooi landschap…De andere zintuigen komen meestal minder aan bod.Tijdens deze bijzondere wandeling spreken we ze juist wel aan! We zoeken en proeven eetbare planten, luisteren naar bekende en minder bekende geluiden, we ruiken bewust aan de buitenlucht en voelen aan bijzondere natuurlijke texturen. Uiteraard kijken we ook meer bewust naar wat de natuur rondom ons aanbiedt...

ZATERDAG 4 DECEMBER Grote Vzw Durme Quiz Ook dit jaar organiseert vzw Durme ‘De Grote Vzw Durme Quiz’. Schrijf je in en doe een gooi naar de overwinning! Krakende hersenen, nieuwe themarondes, ludieke prijzentafels en grappige tussenrondes: dat is het ondertussen beproefde recept voor onze quiz. Stel snel een ploegje samen (max. 6 personen) en schrijf je in via de website.

ZONDAG 5 DECEMBER Maandwandeling: Erfgoedwandeling

ZATERDAG 18 DECEMBER Kerstmarkt in Berlare Ook vzw Durme is naar jaarlijkse traditie paraat op de hypergezellige kerstmarkt in Berlare. Allen welkom aan onze stand voor een drankje ten voordele van de natuur!

bezoekerscentrum molsbroek Openingsuren: 1 februari t.e.m 31 mei: woensdag: 13 - 17 uur zon- en feestdagen: 14 - 18 uur 1 juni t.e.m 15 september: dinsdag tot vrijdag: 13 - 17 uur zaterdag en zondag: 14 - 18 uur 16 september t.e.m 31 oktober: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 18 uur 1 november t.e.m 31 januari: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 17 uur Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren info@vzwdurme.be - 09 348 30 20

bezoekerscentrum donkmeer Openingsuren: 1 maart t.e.m 30 juni élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur 1 juli t.e.m 31 augustus élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 18 uur 1 september t.e.m 31 oktober élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur 1 november t.e.m. 28 februari weekdagen: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur weekend: 13.30 - 17 uur Zwavelzwam © Ronald De Buck

Donklaan 123, 9290 Berlare donk@vzwdurme.be

COLOFON Redactie: Thomas Van Lancker, Sarah Geers, Kristof Scheldeman, Martine Van Audenhove, Michaël Crapoen, Martzen Frans Eindredactie en lay-out: Martzen Frans Taalkundig advies: Paule Bosch Met dank aan: Joris Everaert, Begijn Le Bleu, André Verstraeten, Jan Maertens Druk: Graphius Eekhoutdriesstraat 67, 9041 Gent Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Coverfoto: Kwak aan het Donkmeer © Rudi Van Onderbergen Lidmaatschappen: 12 euro (gewoon lid) 25 euro (steunend lid) per kalenderjaar. Betalingen en giften kunnen via overschrijving op BE52 0012 2999 0009 of in onze bezoekerscentra | RPR Gent Afdeling Dendermonde (ondernemingsnummer: 0409.336.931) | Alle artikels en afbeeldingen zijn auteursrechtelijk beschermd. Meer info: martzen.frans@vzwdurme.be

DURME- EN SCHELDELAND Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2021 I jaargang 24 I nr4 Afgiftekantoor Lokeren 1

P003350