Obserwatorzy Kremla – Raport rosyjska dezinformacja wymierzona w kobiety

Dezinformacja wymierzona w kobiety

Dezinformacja rosyjska coraz częściej dotyczy kobiet . Kremlowscy politycy i media używają tych działań, aby wzmacniać seksistowskie i mizoginistyczne narracje, które mają na celu podważenie wiarygodności kobiet i ich udziału w dyskursie publicznym oraz życiu politycznym. Dezinformacja ta pojawia się także w Internecie, a jej ofiarami są kobiety w różnych państwach. Często ofiarami dezinformacji padają dziennikarki, aktywistki, panie polityk oraz inne kobiety zaangażowane w dyskurs publiczny. Rosja atakuje kobiety w celu wzmacniania seksistowskich i mizoginistycznych narracji, których celem jest podważenie wiarygodności kobiet i ich udziału w życiu publicznym oraz procesie politycznym

Według Niny Jankowicz, amerykańskiej ekspertki ds. dezinformacji, badaczki i pisarki, dezinformacja genderowa to różne zjawiska, które obejmują nękanie oraz przemoc ze względu na płeć w Internecie i wykorzystują fałszywe narracje i złośliwe zamiary w celu uciszenia kobiet i niedopuszczenia ich do udziału w życiu publicznym. Dezinformacja ta zazwyczaj dotyczy płodności kobiet, rodzicielstwa, wieku, wyglądu oraz stabilności psychicznej i może mieć długofalowe konsekwencje dla udziału kobiet w polityce na wyższych i niższych szczeblach, we wszystkich grupach wiekowych. Do dezinformacji wykorzystywane są memy, slogany oraz przezwiska, a także zmanipulowane zdjęcia oraz nagrania wideo. Jak wskazuje Jankowicz, dezinformacja wymierzona w kobiety rozpowszechniana jest zarówno przez Rosję i jej ośrodki propagandowe, jaki i przez poszczególne osoby czy portale o określonych poglądach w różnych państwach.

W przypadku dezinformacji ze strony Rosji często jest ona rozpowszechniana przez rosyjskich polityków, którzy publicznie atakują kobiety.

Przykładem tego typu działań są komentarze na Telegramie Dmitrija Miedwiediewa, który niedawno stwierdził, że przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen nie rozumie ekonomii i jest przyzwyczajona do patrzenia na przedmioty czysto medyczne. Nazwał ją „ciotką” oraz „ginekologiem, który udaje szefa UE”, dodając, że „na głupotę i niekompetencję nie ma lekarstwa”. Odniósł się także do wojny w Ukrainie i sankcji nakładanych na Rosję, twierdząc, że von der Leyen z radością oblicza straty Rosji z powodu nowej fali sankcji, ale nie liczy strat swoich przedsiębiorstw. Dodał także, że według szefowej KE negocjacje między Rosją a Ukrainą na równych prawach powinny zostać odrzucone.

Powyższy przykład wypowiedzi Miedwiediewa ma charakter seksistowski i odnosi się do medycznego wykształcenia przewodniczącej KE oraz faktu, że wcześniej pracowała jako ginekolog. Dodatkowo były prezydent Rosji obraża ją, nazywając „głupią i niekompetentną”, co wpisuje się w rosyjskie narracje dezinformacyjne, że kobiety są mniej inteligentne i mniej wykwalifikowane do uczestniczenia w życiu publicznym niż mężczyźni. W swoim wpisie dodatkowo manipuluje słowami von der Leyen, gdyż w rzeczywistości nie powiedziała ona, że negocjacje Rosji z Ukrainą nie powinny być prowadzone na równych prawach. Powiedziała , że negocjacje pokojowe nie mogą być prowadzone bez udziału Kijowa: „Nic o Ukrainie bez Ukrainy”.

Dezinformacja wymierzona w kobiety stosowana jest przez Rosję od lat, a przykładów podobnych wypowiedzi jest wiele. Bardzo często ofiarą seksistowskich i nieprawdziwych wypowiedzi pada właśnie szefowa Komisji Europejskiej, ale działania dezinformacyjne Rosja prowadziła też

m.in. w stosunku do Sviatlany Tsikhanouskiej. Ofiarą dezinformacji rosyjskiej padła również Switłana Zaliszczuk, młoda ukraińska parlamentarzystka, której twarz została nałożona na zdjęcia pornograficzne. Kampanie dezinformacyjne na dużą skalę Rosja prowadziła także w stosunku do fińskiej dziennikarki Jessikki Aro, która zidentyfikowała i donosiła o prokremlowskich trollach na długo przed tym, jak stały się one powszechnie znanym tematem. Rosyjscy propagandyści ujawnili jej historię medyczną i adres domowy oraz teledysk wyśmiewający ją jako „dziewczynę Bonda”. Twierdzili też, bezpodstawnie, że była prostytutką oraz dilerką narkotyków. W przypadku ataków na nią dezinformacja została połączona z doxingiem , czyli formą cyber przemocy polegającej na gromadzeniu i wykorzystywaniu danych zebranych w Interne -

cie na temat innych osób, której ofiarami często padają dziennikarki piszące o niewygodnych sprawach. Doxerzy wyszukują w sieci informacje na temat danej osoby, weryfikują jej aktywność i zbierają różne dane, a następnie upubliczniają zebrane informacje, np. publikując jej dane osobowe obejmujące adres czy numer telefonu. Celem takich działań jest zawstydzenie, zastraszenie, zniesławianie oraz wywołanie u ofiary poczucia zagrożenia.

Bardzo często w przypadku kobiet w strategiach dezinformacyjnych wykorzystywane jest seksualizowanie , polegające na wartościowaniu z punktu widzenia atrakcyjności seksualnej. Odnosi się ono zazwyczaj do braku zasad moralnych atakowanych kobiet i sugeruje, że nie nadają się do pełnienia swojego urzędu. Seksualizowanie zostało wykorzystane m.in.

przeciwko Kamali Harris, a narracje dezinformacyjne na jej temat przedstawiały ją jako osobę, która dotarła do swojej pozycji w polityce dzięki romansowi. W przypadku kobiet o innym niż białym kolorze skróty narracje dezinformacyjne mają charakter rasistowski. Były one wykorzystywane przeciwko Kamili Harris, ale także przeciwko takim kongresmenkom jak Alexandria Ocasio-Cortez z Nowego Jorku oraz Ilhan

Omar z Minnesoty. Sugerowano np., że Ilhan

Omar wyszła za mąż za swojego brata, ponieważ chciała otrzymać amerykańskie obywatelstwo i twierdzono, że nie powinna kandydować do Kongresu.

Innym zjawiskiem, które wykorzystuje dezinformacje do atakowania kobiet jest swatting. Termin ten pochodzi od nazwy SWAT (Special Weapons and Tactis), czyli specjalnej jednostki

policji w USA. Swatting polega na generowaniu nagłej reakcji organów ścigania przeciwko ofierze. Przestępca dzwoni wówczas na policję i przekazuje nieprawdziwe informacje, że dana osoba stwarza poważne zagrożenie, po to, aby policja dokonała przeciwko niej interwencji. Przykładem swattingu było wykorzystanie tego rodzaju ataku przeciwko transpłciowej streamerce, Clarze Sorrenti. Ktoś podszywając się pod nią wysłał maila do ratusza w Londynie, w którym informował o posiadaniu karabinu i chęci ataku na ratusz. Sprawę przekazano policji, a ta myśląc, że streamerka planuje atak z bronią na ratusz, wysłała do jej domu specjalny oddział, który ją zatrzymał oraz skonfiskował jej telefony i komputery. Sorrenti ostatecznie wypuszczono i podejrzewa się, że akcja z fałszywem mailem była częścią kampanii, którą przeprowadzają nękające ją na Twitchu trolle.

Dezinformacja dotyczącą dzieci

Jednocześnie od początku wojny rosyjskie ośrodki propagandowe rozpowszechniają nieprawdziwe informacje dotyczące ukraińskich uchodźców oraz dzieci. Rosjanie starają się wybielać swoje działania na wschodzie Ukrainy związane z deportacją dzieci i jednocześnie

oskarżają Zachód o porywanie ukraińskich

dzieci i rozdzielanie ich od matek. Według

Ukraińskiego Centrum Oporu rosyjskie siły okupacyjne pod pozorem rehabilitacji medycznej wywiozły ze wschodniej Ukrainy 100 tys. dzieci.

Rosyjskie władze planują wydać 1,4 miliarda

rubli (ok. 17 milionów USD) na intensyfikację „badań medycznych” dzieci na terytoriach oku -

powanych, które w praktyce oznaczają przymusową deportację do Federacji Rosyjskiej „na leczenie”. Proceder wywozu ukraińskich dzieci jest jedną ze składowych popełnianej przez Rosjan zbrodni ludobójstwa na narodzie ukraińskim, za co Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wystawił nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina i rosyjskiej Komisarz ds. Praw Dzieci Marii Lwowej-Biełowej.

Według danych pełnomocniczki Prezydenta Ukrainy ds. praw dziecka Darię Herasymczuk od lutego do maja 2022 r. do Rosji wywieziono ponad 1 mln Ukraińców (w tym ok. 181 tys. dzieci). W drugiej połowie roku liczba ta wzrosłą

do 307 tys. ukraińskich dzieciach deportowanych do Federacji Rosyjskiej. Na podstawie relacji ukraińskich dzieci, którym udało się wrócić z Rosji, opisano 5 scenariuszy stosowanych przez Rosjan przy wywożeniu dzieci z Ukrainy:

z wywóz dzieci, których rodzice zginęli w wyniku działań wojennych;

z porywanie dzieci bezpośrednio z ich rodzin;

z rozdzielanie dzieci od rodziców w trakcie procedur filtracyjnych;

z zachęcanie rodziców znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej do wysłania dzieci do Rosji rzekomo na wakacje lub w celach leczniczych;

z wywóz do Rosji całych domów dziecka.

Rosyjskie władze usiłują zakłamać rzeczywistość ws. nielegalnego wywozu dzieci z Ukrainy nazywając międzynarodowe oskarżenia „fałszywymi” i prowadząc operacje dezinformacyjne. W analizie polskie Rządowego Centrum Bezpieczeństwa RP zidentyfikowano następujące rosyjskie linie narracyjne zakłamujące rzeczywistość:

z Rosja nie prowadzi przymusowego wysiedlenia, internowania i przymusowej adopcji ukraińskich dzieci;

z władze rosyjskie przekazują rodzicom wywiezione dzieci, jeżeli pojawią się ich prawni opiekunowie;

z rosyjscy żołnierze pomagają „ewakuować” dzieci w trosce o ich bezpieczeństwo;

z ukraińskie rodziny dobrowolnie przekazują swoje dzieci władzom okupacyjnym by te zabrał je w bezpieczne regiony Rosji;

z Zachód od lat ignorował cierpienie ukraińskich dzieci.

11 kwietnia 2023 r. Lwowa-Biełowa opublikowała 13-stronicową anglojęzyczną broszurę , ewidentnie skierowaną do międzynarodowej publiczności, sugerującą podejmowanie przez Rosję „działań na rzecz ochrony dzieci w trakcie specjalnej operacji wojskowej”, które „mieszczą się w granicach rosyjskiego prawa”. Rosyjska Komisarz twierdzi, że jej administracja traktuje priorytetowo łączenie rodzin po umieszczeniu ich w rosyjskich rodzinach zastępczych. W rzeczywistości jednak uprowadzane dzieci są celowo wywożone do regionów położonych daleko od granicy z Ukrainą. Zabierane są im także paszporty by uniemożliwić ucieczkę. Rosyjskie władze uruchomiły specjalne fundusze (m.in. „Dzieci Donbasu”, „Moje Rodzinne Pochodzenie”, czy „Pomoc Dzieciom Primakowa”), z których są finansowane „programy edukacyjne” ukraińskich dzieci w Rosji mające na celu ich rusyfikację i ideologiczną indoktrynację zgodnie z propagandą Kremla.

W połowie marca 2023 R. rosyjskie władze okupacyjne w obwodzie zaporoskim zapowiedziały utworzenie lokalnego oddziału Junarmii . Włączone do niego zostały ukraińskie dzieci, które są poddawane silnej indoktrynacji ideologicznej i rusyfikacji. Jest to kolejny przykład militaryzacji edukacji na terenach okupowanych, gdzie uczniowie m.in. są zmuszani do śpiewania hymnu Rosji.

Junarmia, czyli Wszechrosyjskie Narodowe Stowarzyszenie Patriotyczne i Ruch Społeczny „Młoda Armia”, to rosyjska młodzieżowa organizacja patriotyczna-paramilitarna utworzona w 2016 r. i finansowana przez przez ministerstwo obrony Federacji Rosyjskiej. Według oficjalnych danych Junarmia liczy w Rosji 1,3 miliona członków w wieku od 8 do 18 lat. Jej członkowie noszą mundury i berety wojskowe. Przechodzą szkolenie wojskowe i są wychowywani w duchu

zakłamanej wersji historii kreowanej przez rosyjską propagandę . Junarmia jest często porównywana do organizacji paramilitarnej Hitlerjugend, która stanowiła wojskową rezerwę Niemców podczas II wojny światowej. O tym, że Junarmia stanowi potencjalne zaplecze dla uzupełniania strat wśród żołnierzy rosyjskich świadczy to, że w marcu 2022 r. rosyjski minister obrony gen. Siergiej Szojgu podpisał rozporządzenie nakazujące sprawdzić stopień przygotowania 17-letnich rezerwistów do ewentualnego udziału w działaniach wojennych.

Litewskie władze oskarżają Rosję o przetrzymywanie na okupowanym Krymie zagranicznych dzieci w charakterze zakła dników. Mają one pełnić rolę „ludzkiej tarczy” powstrzymującej ukraińskie wojsko od przeprowadzenia kontrofensywy na tym kierunku w obawie przed możliwymi stratami ubocznymi. Tego rodzaju

działania są niezgodne były stosowane m.in. przez organizacje terrorystyczne w Syrii i Iraku Są one kolejnym przykładem pogwałcenia przez Rosję międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych. Przewodniczący litewskiego Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Laurynas Kaciunas stwierdził

18 maja, że Rosja próbuje zwabić dzieci z Kazachstanu, Izraela, Belgii, Maroka, Tadżykistanu, Egiptu, Armenii i innych nieokreślonych krajów do obozu dziecięcego „Artek” na okupowanym

Krymie w ramach różnych programów rekreacyjnych, kulturalnych i edukacyjnych, w tym w celu wygrania konkursów. Wcześniej podobne metody stosowano wobec dzieci ukraińskich wywożonych na Krym z innych terenów okupowanych. W ten sposób ścigana międzynarodowym listem gończym rosyjska komisarz ds. praw

człowieka Maria Lvova-Belova usiłuje przedstawić Rosję jako „bezpiecznego i godnego zaufania opiekuna nierosyjskich dzieci”. W praktyce jednak pełnią oni rolę międzynarodowych zakładników i „ludzkiej tarczy”, która ma powstrzymać ukraińskie wojsko przed odbiciem okupowanego od 2014 r. półwyspu krymskiego. Ich śmierć w wyniku działań wojennych z pewnością zostałaby wykorzystana przez rosyjską propagandę i dezinformację do podważenia wizerunku Ukrainy.

W lipcu 2023 roku prorosyjskie portale rozprzestrzeniały np. informacje, że ostentacyjna troska Stanów Zjednoczonych o sytuację dzieci wynika z faktu, że władze USA uznały Ukrainę za jedno z głównych źródeł międzynarodowej adopcji

dzieci, a próby pozycjonowania się USA jako obrońcy praw dziecka nie są poparte ani prawem, ani praktyką. Proces adopcji w Stanach Zjednoczonych ma być zaś nieprzejrzysty, skorumpowany i podlegać politycznemu neokolonialnemu kontekstowi. Wcześniejsze narracje rosyjskie zakładały, że państwa zachodnie, w tym Polska, nielegalnie odbierają dzieci Ukraińcom i rozdzielają rodziny na Ukrainie. Według nich, w Ukrainie miały działać specjalne grupy wspierane przez Zachód, które przeprowadzały przymusowe ewakuacje dzieci z miast i wsi znajdujących się w strefie specjalnej operacji wojskowej.

Od początku wojny wojska rosyjskie popełniają zbrodnie na ludności cywilnej, w tym na dzieciach. Zgodnie z danymi ukraińskiego rządu , w wyniku wojny zginęło prawie 500 dzieci, a ponad 1000 zostało rannych. Ponadto, od początku rosyjskiej agresji deportowano do Rosji ponad 19 tysięcy dzieci. Źródła rosyjskie reklamują nielegalne adopcje dzieci bezprawnie wywiezionych z Ukrainy poprzez rozpowszechnianie filmów poświęconych adopcjom. Nielegalne deportacje oraz adopcje dzieci promowała m.in. Marija Lwowa-Biełowa, która informowała, że sama „adoptowała” dziecko z Mariupola. Telewizja państwowa pokazuje zaś urzędników dających zabawki przybyłym dzieciom, które są przedstawiane jako porzucone dzieci uratowane z wojny. W maju 2022 roku natomiast Władimir Putin podpisał dekret, upraszczający procedurę nabywania rosyjskiego obywatelstwa dzieciom z Ukrainy, które w trakcie wojny straciły rodziców.