Nowe republikańskie imperium
Wielu republikanów wierzy, że zwycięstwo Trumpa może zapoczątkować nową epokę republikańskiej dominacji, podobną do tej, która miała miejsce przez dziesięciolecia po wojnie secesyjnej, lub analogiczną do dominacji demokratów po wprowadzeniu Nowego Ładu (ang. New Deal, 1933-1939). Historycznie, w dłuższym okresie, możemy wyróżnić dwa okresy, w których polityka w Stanach Zjednoczonych była zdominowana najpierw przez republikanów (po wojnie secesyjnej, w latach 1860–1932), a następnie po Nowym Ładzie, z przerwami, przez demokratów, do dziś.
Zmieniający się w długim cyklu obraz ideologiczno-polityczny został przedstawiony m.in. przez Williama Appleman Williamsa w jego książce The Tragedy of American Diplomacy. Na bazie opracowań Williamsa powstała teoria o dwóch amerykańskich imperiach. Pierwsze, republikańskie imperium, ukształtowane po wojnie secesyjnej, koncentrowało się na ekspansji terytorialnej w Ameryce Północnej, napędzanej dążeniem do realizacji Boskiego Przeznaczenia (ang. Manifest Destiny) oraz chęcią zasiedlenia ziem na zachodzie kontynentu. Do najbardziej charakterystycznych cech tego imperium należały konserwatyzm społeczny, leseferyzm, federalizm oraz doktryna Monroe.
AMERICAN PROGRESS, ODBITKA CHROMOLITOGRAFICZNA, OK. 1873 R., WEDŁUG OBRAZU JOHNA GASTA Z 1872 R. O TYM SAMYM TYTULE.
Z kolei drugie, demokratyczne imperium, ukształtowane po reformach Nowego Ładu, reprezentuje zmianę w kierunku imperializmu gospodarczego. Stany Zjednoczone dążyły wówczas do rozszerzenia wpływów na świecie za pomocą narzędzi ekonomicznych, a nie poprzez kontrolę terytorialną. Do charakterystycznych cech drugiego imperium należą m.in. interwencjonizm ekonomiczny, progresywizm społeczny, subsydiarność, biurokratyzm oraz system walutowy z Bretton Woods.
Zarówno pierwsze, jak i drugie imperium zrodziło się z wielkich kryzysów wewnętrznych. W pierwszym przypadku była to wojna secesyjna, która pochłonęła życie ponad 620 tys. Amerykanów, a w drugim – Wielki Kryzys, który w swoim szczycie, w 1933 roku, wpędził 24,9% obywateli w bezrobocie. Obecnie ostatnie pokolenie Amerykanów dorasta w supercyklu niekończącego się kryzysu, który rozpoczął się w 2008 roku
upadkiem banku Lehman Brothers, a uległ intensyfikacji po epidemii COVID-19 w 2020 roku.
Frustracja społeczna wywołana stanem permanentnego kryzysu jest dodatkowo spotęgowana przez postawę biurokratycznych elit, które w swoich działaniach coraz bardziej koncentrują się na postulatach sprawiedliwości społecznej, skręcając światopoglądowo radykalnie w lewo. Rozbieżność między oczekiwaniami społecznymi klasy pracującej a działaniami elit tworzy zapotrzebowanie na przejęcie władzy przez środowiska antyestablishmentowe, które w tych wyborach ponownie skupiły się wokół Donalda Trumpa i zreformowanej Partii Republikańskiej. O nastrojach społecznych dobrze świadczy republikańskie hasło „Make America Great Again”, które od 2016 roku krąży w powszechnym obiegu publicznym nawiązując do idei powstania nowego amerykańskiego ładu, mogącego objawić się pod postacią nowego republikańskiego imperium.
W walce z biurokracją
Pomimo krajowego zwycięstwa, Donald Trump w stołecznym Dystrykcie Kolumbia (ang. District of Columbia, D.C.) uzyskał zaledwie 6,7% głosów, w porównaniu do 92,5% głosów oddanych na Kamalę Harris. Według danych Congressional Research Service z lutego 2024 roku, w Dystrykcie Kolumbia pracowało ok. 162 161 osób w sektorze publicznym, co stanowiło około 21% siły roboczej Waszyngtonu D.C.
Już podczas pierwszej kadencji Donald Trump obrał na cel biurokratyczną machinę. Jednym ze sposobów ograniczenia wpływu biurokratów miało być przenoszenie siedzib rządowych agencji poza Dystrykt Kolumbia. Przykładem jest Urząd Zagospodarowania Terenu (ang. Bureau of Land Management, BLM), którego siedziba została przeniesiona z Waszyngtonu D.C. do
Grand Junction w Kolorado. Decyzja ta zmuszała 328 pracowników do opuszczenia stolicy kraju, jednak tylko 41 osób zgodziło się na przeprowadzkę. Ostatecznie, wbrew polityce Trumpa, prezydent Joe Biden w 2021 roku na powrót przeniósł siedzibę BLM do Waszyngtonu D.C.
Aparat biurokratyczny, w tym uczelnie oraz pracownicy korporacyjni (tzw. „white collars”), postrzegany jest jako bastion demokratów. Jednak postępująca pauperyzacja i rozwarstwienie społeczne są zauważalne nawet wśród tej grupy. Wprowadzenie sztucznej inteligencji do powszechnego użytku szczególnie uderzyło w młodych, aspirujących, studiujących Amerykanów, którzy przez lata pozostawali wierni Demokratom. Grupa ta, pomimo silnego zadłużenia związanego z kosztami studiów, musi mierzyć się
ŹRÓDŁO: ASSOCIATION PRESS, AP ELECTIONS 2024, DISTRICT OF COLUMBIA PRESIDENT HTTPS://APNEWS.COM/PROJECTS/ELECTION-RESULTS-2024/DISTRICT-OF-COLUMBIA/?R=0
z barierą wejścia, którą w dużych korporacjach i urzędach na pozycjach juniorskich ustanawia AI, zastępująca tradycyjne mechanizmy pracy. Administracja Bidena, świadoma problemu, starała się wprowadzić mechanizm częściowego umorzenia długu, który ostatecznie unieważniony został przez Sąd Najwyższy.
Mocnym powyborczym krokiem Donalda Trumpa w walce z biurokracją była nominacja Elona Muska na stanowisko szefa Departamentu Efektywności Rządu (Department of Govern-
ment Efficiency), którego celem będzie stworzenie bardziej wydajnej administracji poprzez monitorowanie jej pracy oraz opracowanie raportu. Horyzont prac Departamentu wyznaczono na 4 lipca 2026 roku, kiedy to planowane są obchody 250-lecia podpisania Deklaracji Niepodległości. Mając na uwadze sposób zarządzania Muska w jego własnych firmach, w szczególności w Twitterze/X, można spodziewać się przygotowań do biurokratycznej rewolucji.
Pokojowe przejęcie władzy?
Wraz z rosnącą polaryzacją społeczną rosną obawy dotyczące demokratycznego mechanizmu przejmowania władzy. Obawy te formułowane są zarówno w stosunku do procesu wyborczego, jak i samego przekazania władzy. Katalizatorem tych obaw okazał się 6 stycznia 2021 roku, kiedy to doszło do szturmu na Kapitol. W tym przypadku ujawniona została słabość procesów demokratycznych w obliczu kryzysu, jakim była pandemia COVID-19. Jednym z głównych argumentów Donalda Trumpa podważających prawomocność wyborów był stosunek do wyborów kopertowych, które miały tworzyć pole do nadużyć.
Wraz ze zwycięstwem Trumpa w wyborach z 2024 roku na nowo pojawiają się obawy nad procesem przejmowania władzy, którego w tym wypadku głównymi przegranymi są liberałowie. W pierwszym tygodniu powyborczym doszło do spotkania w gabinecie owalnym prezydenta
Joe Bidena z prezydentem elektem Donaldem Trumpem, w trakcie którego wyrażona została nadzieja nad jak najbardziej gładkim procesem przejęcia władzy. Warto podkreślić, że po wyborach z 2020 roku nie doszło do analogicznego spotkania czym Donald Trump złamał wieloletnią tradycję.
ŹRÓDŁO: SAUL LOEB, TRUMP RETURNS TO WASHINGTON FOR THE 1ST TIME SINCE HE WON THE ELECTION, NPR HTTPS://WWW.NPR.ORG/2024/11/13/NX-S1-5188609/TRUMP-BIDEN-OVAL-OFFICE-MEETING
Analizując współczesną polaryzację polityczną, nasuwa się porównanie prawicy do męskich cech osobowościowych, a lewicy do cech żeńskich. Szczególnie cechy te uwidaczniają się w sytuacjach konfliktowych, takich jak proces przesunięcia ciężkości władzy z jednego spektrum politycznego do drugiego. W styczniu 2021 roku, podczas szturmu na Kapitol, uwidoczniły się męskie negatywne cechy prawicy, takie jak porywczość, autorytaryzm czy dominacja siły. Stworzyły one podstawę dla liberałów do wykorzystania styczniowego szturmu jako przykładu „faszyzacji” prawicy, uaktywniając przy tym lewicowe, kobiece negatywy, takie jak zdolność manipulowania faktami, podstępność, wyrachowanie czy emocjonalność. W obecnym cyklu transferu władzy należy spodziewać się odwrócenia dynamiki, w której lewicowi liberałowie będą tracić władzę na rzecz prawico -
wych republikanów. Determinuje to, że sam proces w pierwszym okresie, do inauguracji 20 stycznia 2025 roku, powinien przebiec spokojnie. Dynamika powinna zmienić się po inauguracji, kiedy to rozpocznie się wprowadzanie realnych zmian.
Najprawdopodobniej zostanie przyjęta przez Demokratów strategia wzniecania emocji publicznych, które w możliwych momentach zapalnych podobnych do zabójstwa George’a Floyda będą eskalowały w spiralę przemocy. Zamieszki związane z zabójstwem Floyda jak i szturm na kapitol z 2021 roku ukazują, że społecznie przekroczona już została linia przemocy poglębiając niestabilność społeczną kraju. Mnogość kryzysów i postępująca pauperyzacja tworzą w ludziach ogrom emocjii, które nierozwiązane w naturalny sposób szukają ujścia w przemocy.
PREZYDENT JOE BIDEN PODAJE RĘKĘ PREZYDENTOWI ELEKTOWI DONALDOWI TRUMPOWI PODCZAS SPOTKANIA W GABINECIE OWALNYM 13 LISTOPADA 2024 ROKU
Ostatecznie o losie elit i aparatu demokratycznego zdecyduje postawa Partii Demokratycznej w obliczu postępujących przemian. Aktualne demokratyczne elity dobrze personalizują się w postaci Joe Bidena. Podczas ostatnich wyborów tylko on okazał się na tyle silny, żeby nie tylko zjednoczyć Partię Demokratyczną, lecz również wygrać z Donaldem Trumpem. Zwycięstwo Joe Bidena miało jednak swoją cenę – wiek prezydenta, który w dobitny sposób reprezentował stary, skostniały system, mocno zakorzeniony w progresywizmie. Odpowiadając na ostatnie
wydarzenia, potencjalne skręcenie Demokratów w prawo oznaczałoby zwycięstwo Republikanów i początek transformacji kraju w kierunku nowej postliberalnej jakości. W kontraście, trwanie przy obecnej linii światopoglądowej lub ewentualna radykalizacja stron może skutkować eskalacją, która w ekstremalnych momentach prowadzić może do przemocy. Potencjalne długotrwałe wymknięcie się sytuacji spod kontroli po raz kolejny w drastyczny sposób zredefiniuje kierunek, w którym podążać będzie nowe, uzdrowione imperium.
Źródła:
Association Press, AP Elections 2024, District of Columbia President https://apnews.com/projects/election-results-2024/district-of-columbia/?r=0
Leubsdorf Ben, Wilson Carol, Current Federal Civilian Employment by State and Congressional District, Congressional Research Service, September 23, 2024, (dostęp: 20.11.2024)
https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R47716
Shoop Tom, That time the vast majority of federal employees worked outside Washington, Government Executive, August 3, 2023, (dostęp: 20.11.2024)
https://www.govexec.com/management/2023/08/time-vast-majority-federal-employees-workedoutside-washington/389080/
The White House, Remarks by President Biden and President-Elect Trump in a Meeting, November 13, 2024, (dostęp: 20.11.2024)
https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2024/11/13/remarks-by-presidentbiden-and-president-elect-trump-in-a-meeting/
USA Facts, How many people work for the federal government?, November 15, 2023, (dostęp: 20.11.2024)
https://usafacts.org/articles/how-many-people-work-for-the-federal-government/
Williams Appleman William, The Tragedy of American Diplomacy, Dell Publishing Co., Inc, New York 1972
© COPYRIGHT 2024 Warsaw Institute Opinie zawarte w niniejszej publikacji odzwierciedlają wyłącznie poglądy autorów. Warsaw Institute ul. Wilcza 9, 00-538 Warszawa, Polska office@warsawinstitute.org
