Bhoomi Kosam - Newsletter on Land Rights and Related Legislations (February 2008)

ã¨OzHõ : 3

Ѷ|„≤ =i – 2008

ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ PiúHõ =$kú, Ñ¿ ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ J#∞ã¨iOK«^yŒ # Éè∂í q^è•<åÅ∞ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ J^茺ܫ∞# Hõq∞\© ã¨∂K«#Å∞

Éèí∂q∞ ã¨=∞㨺#∞ J^茺ܫ∞#O KÕã≤, ã¨=∞㨺Å#∞

QÆ∞iÎOz, "å\˜ Ѩiëê¯~åʼnõΩ ã¨∂K«#Å∞ WKÕÛO^Œ∞‰õΩ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ XHõ J^茺ܫ∞# |$O^•xfl xÜ«∞q∞OzOk. Éèí∂ ã¨=∞㨺Å#∞ qã¨$Î `«OQÍ, Ö’`«∞QÍ D |$O^Œ x"ÕkHõ K«iÛOz „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ‰õΩ ѨÅ∞ ã¨∂K«#Å∞ KÕãO≤ k. D ã¨∂K«#Å ™ê~åOâßxfl áê~ Ωõ ʼnõΩ Wã¨∞<Î åflO. `å#∞ JO^ŒKÕã¨∞Î#fl x^èŒ∞Å∞ ZÖÏ Y~°∞Û KÕÜ«∂e, ZÖÏO\˜ „áê^è•#º`«Å∞ áê\˜OKåÖ’ D J^茺ܫ∞# Hõq∞\© „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ‰õΩ K≥ÑÙ¨ `ÀOk. ã¨∂\˜QÍ K≥áêÊÅO>Ë D J^躌 Ü«∞# ã¨∂K«#Å#∞ xiú+ì¨ HÍÅѨiq∞u`À ѨÓiÎ KÕÜ∞« _®xH˜ Pã¨HΘ K«∂¿Ñ ~å„ëêìÅ „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ P"≥∂kOKåÅx D Hõq∞\© K≥ÑÙ¨ `ÀOk. Hõq∞\© ã¨OH˜Ñ∆ Ψ ã¨∂K« #ÅÖ’ =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ =Ù<åfl~Ú. Jq 1. ã¨=∞㨺, 2. „ѨuáêkO z# HÍ~åºK«~} ° 3. ã¨∂z`« ã¨=∞Ü«∞O. Hõq∞\© ¿Ñ~˘¯#fl ã¨=∞㨺, ã¨∂K«#, Ѩiëê¯~° „áê^è•#º`«#∞ Ü«∞^è•`«^OŒè QÍ WzÛ, "å\˜H˜ J#∞|O^èOŒ QÍ WzÛ# LѨ ã¨∂K«#Å ™ê~åOâßxflKåÛO. Éè∂í ã¨=∞㨺ÅÃÑ· ѨxKÕ¿ã ™ê=∂lHõ HÍ~°ºHõ~Åΰ J=QÍǨÏ#‰õΩ Wk LѨHiõ ã¨∞OÎ ^Œx ÉèÏqã¨∞<Î åflO. „ѨÑO¨ K«ÉϺO‰õΩ J^躌 Ü«∞# |$O^ŒO ¿Ñ~˘¯#fl ã¨=∞㨺 Å∞, KÕã#≤ ã¨∂K«#, LѨ ã¨∂K«#Å#∞ K«iÛOKÕ =ÚO^Œ∞ Éè∂í =ÚÅ ‰õΩ ã¨O|OkèOz# iHÍ~°∞Ť QÆ∞iOz H˘OK≥O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.

Éè∂í =ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# iHÍ~°∞Ť #∞ ~å`« ѨÓ~°fiHõ, ~ˆ MÏiHÍ~°∞Ť QÍ =sæHiõ OK«=K«∞Û. "≥Ú^Œ\q˜ Éè∂í q∞ ã¨fiÉèÏ=O, =sæH~õ } ° `≥e¿Ñq. JO>Ë ã¨~ˆ fi <≥O|~°∞, qã‘~Î O‚° , "≥∞@∞ì (‰õΩ+≤¯), ѨÅO¡ (`«i/=∂QÍ}˜), Jk „ѨÉ∞íè `«fi Éè∂í =∂? W<å=∂ ÖËHõ „ÃÑ·"@ Õ ∞ (Ѩ\Ïì) Éè∂í =∂?, Ѩ\Ïì, W<åO^•~°¡ q=~åÅ∞ =O\˜ ã¨=∂Kå~åxfl Wq `≥eÜ«∞ KÕ™êÎ~Ú. Wq ~å`« ~°∂ѨOÖ’ QÍx ÖË^• JK«∞Û~°∂ѨOÖ’ QÍx =ÙO_»=K«∞Û. ~Ô O_»= ~°HOõ iHÍ~°∞Ť ∞ Éè∂í q∞ PHÍ~°O, Éè∫uHõ ã≤u ÷ `≥e¿Ñq. Éè∂í q∞ ZHõ¯_» =ÙOk, "≥â· ßźO / qã‘~Î å‚xfl H˘Å`«Å∞ "ÕÜ∞« _®xH˜ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ Õ ã¨=∂Kå~°O g\˜Ö’¡ Åaè™êÎ~Ú. g\˜x

¿Ñ^ŒÅ‰õΩ, ¿Ñ^ŒÅ QÆ∞iOz Ѩx KÕ¿ã HÍ~°ºHõ~Åΰ ‰õΩ Éè∂í q∞ ǨωõΩ¯Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# K«\ÏìÅ∞, "å\˜Ö’x ã¨=∞㨺Å∞, =∂~°∞`«∞#fl Ѩiã≤` ÷ ∞« Å∞–ã¨∂K«#Å#∞ JOkOKÕ L^ÕâÌ O◊ `À KÕÑ\ ¨ #ì˜ Éè∂í q∞ HÀã¨O, =¸_»= ã¨OzHõÖ’ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Éè∂í q∞ q^è•<åÅÃÑ· „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ ã¨∂K«#Å q=~åÅ∞, "å\˜ÃÑ· qâı¡+¨} JOkã¨∞Î<åflO. g\˜H˜ `À_»∞ D ã¨OzHõÖ’ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚŠѨiã≤u÷ , „ѨÉ∞íè `«fi K«~º° Å∞, ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ L#fl J=HÍâßÅÃÑ· Ñ≤.Zãπ. J[Üü∞ ‰õΩ=∂~ü „Ѩ`ºÕ Hõ "åºã¨O JOkã¨∞Î<åflO.

~ˆ MÏ (ã¨~ˆ fi) iHÍ~°∞Ť ∞ J#=K«∞Û. `≥ÅOQÍ}Ö’ #Hõ,∆ \˜Ñʨ <£, PO„^è•Ö’ ZѶ.π ZO.a., „QÍ=∞ Ѩ@O Jx Ñ≤Å∞™êÎ~∞° .

D ~Ô O_»∞ iHÍ~°∞Ť Ѩiã≤u÷ , "å\˜ =∞^躌 =Ù#fl `Õ_®Å#∞ QÆ∞iOz =¸_»∞ =ÚYº"≥∞#ÿ ã¨=∞㨺Å#∞, ã¨∂K«#Å#∞ x"ÕkHõ ¿Ñ~˘¯Ok. Jq D q^èOŒ QÍ =Ù<åfl~Ú.

ã¨∂zHõ#∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕÜ∂« e.

HÍŠѨiq∞u: ã¨fiÅÊHÍeHõO #∞O_ç =∞^躌 HÍeHõO ã¨∂K«#Å ™ê~åOâ◊O: Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť Ö’ ã¨=∂Kå~åxH˜, Éè∂í q∞ ÃÑ·# "åã¨=ΠѨiã≤` ÷ ∞« ʼnõΩ QÆÅ `Õ_®Å‰õΩ il„¿ãì+<¨ £ ѶA ‘ JkèHOõ QÍ =ÙO_»@O XHõ HÍ~°}O. JO^Œ∞KÕ`« il„¿ãì+<¨ £ ѶA ‘ `«yOæ z, Éè∂í q∞ tã¨∞#Î ∞ =ã¨∂Å∞ KÕÜ∂« e. nx=Å¡ J=∞‡HÍÅ∞, H˘#∞QÀà◊√,¡ `«#MÏÅ∞, H“Å∞ ilã¨~ì =° Ù`å~Ú. `«^•fi~å Éè∂í Ü«∂[=∂#ºOÖ’ =KÕÛ Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť ã¨=∞㨺: ~å`« ~°∂ѨOÖ’ =Ù#fl Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť #∞ HõOѨӺ@ =∂~°∞ÊÅ∞ #"≥∂^Œ∞ (iHÍ~°∞)¤ gÅ=Ù`«∞Ok. qã‘~Î O‚° K«∂¿Ñ iHÍ~°∞Ť ‰õΩ, W`«~° iHÍ~°∞Ť ‰õΩ LѨ„QÆÇϨ sHõiOz<å Jq PK«~} ° Ö’H˜ ~å=>Ë^¡ ∞Œ . z„`åÅ∞ JO^ŒKãÕ ∞¨ #Î fl z„`åʼnõΩ =∞^躌 QÆÅ `Õ_®Å Ѩiëê¯~åxH˜ „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~°}: iHÍ~°∞¤Å HõOѨӺ@sHõ~°}#∞ #∂`«# ™êOˆHuHõ Ѩ^Œú`«∞Å#∞ LѨÜ≥∂yOKåe, Y~°∞ÛÅ∞ qã¨iÎ OѨ KÕã≤ "å\˜x ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~K° åe. ѨÓiΙê÷~ÚÖ’ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x^è∞Œ Å`À H˘xfl ~å„ëêìÅÖ’ Éè∂í ã¨~ˆ fi qxÜ≥∂QÆOÖ’H˜ `Õ"åe. #=¸<å (ÃÑ·Å\ò) „áê*ˇ‰Ωõ Åì ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Ö’ HÍŠѨiq∞u: ã¨fiÅÊHÍeHõO ã¨∂K«#Å ™ê~åOâ◊O: Éè∂í ѨiáêÅ#Ö’ ~å=Åã≤# q^è•# =∂~°∞ÊÅ =∞# ~å„+¨Oì Ö’x x*Ï=∂ÉÏ^£ lÖÏ¡ Éè∂í ÉèÏ~°u XHõ\.˜ D QÆ∞iOz „QÍg∞}Ïaè=$kú =∞O„u`«fi âßY‰õΩ ã¨Ê+¨ì`« ÖË^Œ∞. „áê*ˇ‰Ωõ Åì ѨijÅ# #∞O_ç J^躌 Ü«∞# Hõq∞\© D ã¨∂K«#Å∞ JO^Œ∞KÕ`« =∂~°^æ ~Œ ≈° HÍÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK« ÖËHáõ È`«∞Ok, Hõhã¨O KÕã∞¨ OÎ k. ÃÑ·Å\ò „áê*ˇ‰Ωõ Åì ‰õΩ ã¨ÇÏ≤ `«O =ÚO^Œã∞¨ Î „Ѩ=∂}ÏÅ∞, +¨~` ° ∞« Å#∞ ~å|@∞ìHÀ=_®xH˜ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å #∞O_ç qxÜ≥∂QÆ Kås˚Å∞ ~åR „ѨÉ∞íè `åfiʼnõΩ K≥Ñʨ ÖËHõ áÈ`«∞Ok. ^•xx x"åiOK«_®xH˜ =ã¨∂Å∞ KÕÜ∞« =K«∞Û. ã¨=∞㨺: Éè∂í q∞H˜ ã¨O|OkèOz# qq^èŒ ~°HÍÅ iHÍ~°∞Ť =∞^躌 xѨÙ}∞Å`À Hõq∞\© "ÕÜ∂« e. Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť Ö’ JK«∞Û („Ñ≤O\˜OQ∑), ~å`« (KÕu`À á⁄O`«# ‰õΩ^Œ~Û° _»O, "å\˜Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~∞° ÊÅ∞ ã¨iQÍæ #"≥∂^Œ∞ Æ OÖË^∞Œ . ~åã≤#), ~ˆ MÏ z„`åÅ (Éè∂í q∞ H˘Å`«Å Ѩ\ÏÅ∞, „QÍ=∞ Ѩ\ÏÅ∞ KÕÜ∞« _»O [~°Q@ =ÔQ·~å)‰õΩ K≥Ok# iHÍ~°∞¤Å∞ =ÙO\Ï~Ú. g@xflO\˜h „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~°}: iHÍ~°∞¤Å =∞^茺 ã¨=∞#fiÜ«∞O HõOѨӺ@~°¡Ö’H˜ ZH˜¯OKÕ Ñ¨xH˜ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ x^èŒ∞Å∞ ™êkèOKÕkâ◊QÍ H˘xfl #=¸<å(ÃÑ·Å\ò) „áê*ˇ‰Ωõ Åì #∞ ~°∂á⁄OkO Î « JO^ŒKãÕ ∞¨ OÎ k. D q^èOŒ QÍ HõOѨӺ@sHõiOz# iHÍ~°∞Ť #∞ Kåe. g\˜ ^•fi~å =zÛ# Ѷe¨ `åÅ#∞, „Ѩ„H˜Ü∞« Å#∞ qã¨$` « ÏxH˜, W`«~∞° ʼnõΩ "å\˜x JO^ŒKÜ Õ ∞« _®xH˜ HÍ=Åã≤# LѨÜ≥∂yOK«_»O, XHõ^•x`À =∞~˘Hõ^•xfl J#∞ã¨O^è•#O Ѩ~K° \ x|O^è#Œ Å#∞ ~°∂á⁄OkOKåe.

KÕÜ∞« @O [~°Q@ Æ O ÖË^∞Œ . ã¨=∞㨺: Éè∂í q∞ L#fl „áêO`åxfl, "≥â· ßÖϺxfl ã¨∂zOKÕ ~ˆ MÏ ã¨=∞Ü«∞O: ã¨fiÅÊHÍeHõO #∞O_ç =∞^躌 HÍeHõO. z„`åÅ∞ ã¨=∞„QÆOQÍ ÖË=Ù. JÖψQ "å\˜H,© ~å`«ÑÓ¨ ~°fiHõ iHÍ~°∞Ť H© ã¨∂K«#Å ™ê~åOâ◊O: „Ѩ[ʼnõΩ Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ Ì O =∞^躌 KåÖÏ =º`庙êÅ∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ D `Õ_®Å∞ ZO`« ~åHõáÈ=_»O =Å¡ ‰õÄ_® "å\˜Ö’x `«ÑÙ¨ ÊÅ#∞ QÆ∞iÎOz ã¨ik^Œ@ Æ O ÖË^∞Œ , ^•x=Å¡ "å\˜ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« ^≥|ƒuO@∞Ok. f„=OQÍ, qã¨$Î `«OQÍ =Ù#fln q^è•# xˆ~` ‚ Å« ‰õΩ J=QÍǨÏ#ÖË^∞Œ . [~°Q@ ÷ ∞« ʼnõΩ `«y# ã¨~ˆ fi Ѩ^` úŒ ∞« Å∞, "å\˜ „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~} ° : „Ѩã∞¨ ` Î =« Ú#fl ã¨=∂Kå~åxH˜ LѨ„QÆÇϨ JÖψQ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ Ѩiã≤` KèåÜ«∂z„`åÅ#∞ *’_çOz ~å„+¨ì "åºÑ¨ÎOQÍ Éèí∂q∞ Ѩ\ÏÅ Y~°∞ÛÃÑ· ã¨~Ô #· J=QÍǨÏ#, JOK«<åÅ∞ ÖË=Ù. g\˜HÀã¨O #=¸<å

(ÃÑÅ· \ò) „áê*ˇ‰Ωõ Åì ∞ KÕÑ\ ¨ Ïìe. Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť ‰õΩ, il„¿ã+ì <¨ Å£ ‰õΩ ã¨=~°}, „ã‘ÎʼnõΩ "å~°ã¨`«fi Pã≤ΠǨωõΩ¯#∞ á⁄O`«# LO_»>^¡Ë ∞Œ . g\˜x ã¨=∞#fiÜ«∞Ѩ~K° \ « ÏxH˜ HÍ"åeû# QÆ∞iÎOz<å, "åiÖ’ K≥` · #« ºO ÖËHáõ È=_»O =Å# =ӺǨxfl x~°~‚ ÚOK«∞HÀ"åe. ^•x Ѷ¨e`åxfl á⁄O^ŒÖËHõáÈ`«∞Ok. Ô~"≥#∂º ÃÑ· =¸_»∞ JOâßÅ qâı+¡ } ¨ : ''Éè∂í q∞x—— ã¨∞Å∞=ÙQÍ Jq∞‡/ Éè∂í =ÚÅ ™êfinè#O Hõey =Ù#flѨÊ\˜H© Pk"åã‘Å∞, H˘<Õ, ÖË^• H“Å∞‰õΩ WK«∞Û‰õΩ<Õ ã¨~°∞‰õΩQÍ =∂~åÛÅ#flk W`«~°∞ŠǨωõΩ¯Å∞ QÆ∞iÎOK«|_»ÖË^Œ∞. WO^Œ∞‰õΩ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ „Ѩ^è•# PÖ’K«#. "≥Ú`«ÎO ã¨=∂Kå~åxfl K«\ÏìÅÃÑ· J=QÍǨÏ# HõeÊOKåe.

Pk"åã‘ʼnõΩ =ºH˜QÎ ` Æ « ǨωõΩ¯Å∞ QÍHõ, XHõ 'P<£Ö<·ˇ —£ Ö’ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ `Õ"åÅO>Ë HõOѨӺ@sHõ~} ° KåÖÏ J=ã¨~O° . HÀ<Õ~∞° ~°OQÍ~å=Ù Hõq∞\© ‰õÄ_® W^Õ ã¨∂zOzOk. ã¨=¸Ç¨ÏOQÍ L=∞‡_ç ǨωõΩ¯Å∞ W=fi=K«Ûx, nx=Å¡ iHÍ~°∞Ť 'P\’ JÑπ_+Õ <¨ —£ [~°QÍÅx K≥ÑÊ≤ Ok. JO>Ë Uq∞\˜? Y~° ∞ Û ‰õ Ä _® `« Q Æ ∞ æ ` « ∞ O^Œ x J^è Œ º Ü« ∞ # |$O^Œ O L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõ ã¨Éò il„™êì~∞° HÍ~åºÅÜ«∞O HõOѨӺ@~°∞Ö’ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_Oç k. WÖÏ JO@∂<Õ ÃÑ^ŒZÌ `«∞#Î Éè∂í =ÚÅ Éè∂í q∞ J=∞‡HõO #"≥∂^Œ∞HÍQÍ<Õ, P\’"Õ∞\˜HQ± Í q∞ye# Jxfl q=~åÅ∞ ZѨÊ\˜HÑõ C¨ _»∞ #"≥∂^Œ∞ QÍHõáÈ=_»O, iHÍ~°∞Ť iHÍ~°∞Ť Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞ ~Ô Ö· fiË i[ˆ~fi+¨<£ =∂kiQÍ [iyáÈ"åe. x~°fiǨÏ} 㨄Hõ=∞OQÍ ÖËHõáÈ=_»O`À Éèí∂q∞ qÅ∞= HõOѨӺ@sHõ~} ° =Å¡ Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť ã¨=∂Kå~åxfl „ѨÑO¨ K«O `«yáæ È=_»O, bA (H“Å∞/J^≥)Ì =∂Ô~¯\ò‰Ωõ Éè∂í q∞ ã¨~Ñ° ~¨¶ å Ö’ ZHõ¯_» =ÙO_≥<· å `ÕeHõQÍ K«∂ã¨∞‰õΩ<Õ gÅ∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `«yáæ È`«∞O^Œx ‰õÄ_® JO@∞#flk. ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ã¨=∂Kå~°O ã¨∞Å∞=ÙQÍ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞OÎ ^Œ<Õ "å^Œ#`À „ѨÑO¨ K«ÉϺO‰õΩ iHÍ~°∞Ť HõOѨӺ@s Hõ~} ° #∞ nxx =ÚO^Œ∞‰õΩ `Àã¨∞OÎ k. JO^Œ∞‰õΩ ~å„ëêìʼnõΩ x^è∞Œ Å∞ (JѨCÅ∞) ‰õÄ_® JO^ŒKãÕ ∞¨ OÎ k. HõOѨӺ@~°∞,¡ P<£Ö<·ˇ £ (WO@Ô~fl\ò) ^•fi~å =º=Ǩ~åÅ∞ #_ç¿Ñ HÍ~˘Êˆ~\ò ã¨Oã¨Å÷ ‰õΩ =∂„`«O ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞OÎ ^Œ<kÕ x[O. D q^è"Œ ∞≥ #ÿ Ѷe¨ `åÅ∞ ™êkè™êÎ~<° Õ #=∞‡HõO HõeyOKÕ ~å„ëêìňH x^èŒ∞Å∞ W"åfiÅx „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ J^茺ܫ∞# |$O^ŒO JO@∞Ok.

Éè∂í q∞ ǨωõΩ¯Å∞ ã¨=∞㨺 : J=HÍâßÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ÖËx „Ѩ[Å (disadvantaged groups) Éè∂ í q∞ ǨωõΩ¯Å∞ Jã¨Ê+¨Oì QÍ LO_»@O, "å\˜x ™êkèOK«∞HÀÖËHáõ È=_»O „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~} ° : L#fl K«\ÏìÅ#∞ QÆ∞iOz „ѨKå~°O, J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ KÀ@ L#fl J=HÍâ◊ÅÃÑ· ã¨Ê+¨` ì « fã¨∞‰õΩ~å=_»O ÖË^• "åiH˜ L#fl ǨωõΩ¯Å#∞ QÆ∞iÎOK«_O» ã¨=∞Ü«∞O: ã¨fiÅÊHÍeHõO #∞O_ç =∞^躌 HÍeHõO ã¨∂K«#Å ™ê~åOâ◊O: Ç≤ÏO^Œ∂ "å~°ã` ¨ fi« K«\ÏìxH˜ 2005Ö’ `≥zÛ#

Ñ¿ ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞

ã¨=∞㨺: Éè∂í q∞x =∂Ô~¯\òÖ’H˜ ~åx=fi‰õΩO_® J_»∞‰¤ Ωõ O@∞#fl Ѩiq∞`«∞Å =Å¡ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å‰õΩO_® áÈ`«∞Ok. Jk L`«ÊuÎx ^≥|ƒfÜ«∞_»O`À ÉÏ@∞, =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· „Ѩu‰õÄÅ „ѨÉÏè "åxfl K«∂ѨÙ`«∞Ok. „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~} ° : Éè∂í q∞x H“Å∞ (bA)‰õΩ WKÕÛO^Œ∞‰õΩ QÆŠѨiq∞`«∞Å#∞, Éè∂í q∞ J=∞‡HõO =∂Ô~¯@¡ U~åÊ@∞‰õΩ QÆÅ J_»O¤ ‰õΩÅ#∞ `˘ÅyOz, "å\˜x Jaè=$kú KÕÜ∂« e. ã¨=∞Ü«∞O: ã¨fiÅÊHÍeHõO #∞O_ç =∞^躌 HÍeHõO ã¨∂K«#Å ™ê~åOâ◊O: Éè∂í ã¨O㨯~°}Å K«\ÏìÅ∞, H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞ WHõ ZO`« =∂„`«O ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞x JOkOK«Ö=Ë Ù. ã¨iHõ^• Jq Éè∂í =∂Ô~¯@¡ U~åÊ@∞‰õΩ J_»O¤ H˜QÍ =Ù<åfl~Ú. HÍ|\˜ì "å\˜x ~°^∞Œ Ì KÕÜ∂« e. JO`ÕQÍHõ Éè∂í ã¨O㨯~°}Å K«\ÏìÅ ^•fi~å Åaú^•~°∞ ʼnõΩ ÅaèOz# Éè∂í q∞x bA‰õΩ WK«∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O =ÙO_®e. Éè∂í Ü«∞[=∂x – Éè∂í q∞ HÍ=Åã≤# "å~°∞ ã¨O„ѨkOK«∞H˘x „HõÜ∞« q„HõÜ«∂Å∞ [~°∞ѨÙHÀ"åe. JO`ÕQÍHõ Éèí∂ ¿ãHõ~°} K«@ìO „ѨÜ≥∂yOz Éèí∂q∞x „ѨÉèí∞`«fiO ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞.

WO^Œ∞‰õΩ P K«\Ïìxfl ã¨=iOKåe. !

Pk"åã‘ Éè∂í ã¨=∞㨺 ã¨=∞㨺: Pk"åã‘Å Éè∂í Ѩ~å~¸Hõ~} ° ÃÑ· =Ù#fl x¿+^èOŒ x~°∞ѨÜ∂≥ QÆO. „Ѩuáêk`« HÍ~åºK«~°}: D K«\ÏìʼnõΩ `À_»∞ Éè„í ^Œ`#« ∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~K° åe, áêÅ# qˆHO„nHõ~} ° Å#∞ =O\˜ W`«~° J=HÍâßÅ#∞ ‰õÄ_® U~°Ê~°Kåe. ã¨=∞Ü«∞O: ã¨fiÅÊHÍeHõO #∞O_ç =∞^躌 HÍeHõO 㨠∂ K« # Å ™ê~åOâ◊ O : Pk"åã‘ Å KÕ u #∞O_ç Pk"å¿ã`«~∞° ʼnõΩ Éè∂í q∞ "≥à§◊ ‰õΩO_® x¿+^è•xfl J=∞Å∞ Ѩ~K° _« O» Y~°∞Û`À ‰õÄ_ç#^Õ QÍHõ, ^•xfl J=∞Å∞ KÕÜ∞« _»O ‰õÄ_® Hõ+Oì¨ .

Pk"åã‘ Éè∂í |^ŒÖÏ~ÚOѨ٠x¿+^èOŒ 'ã¨O~°H} ∆õ Ï`«`fi« O—.

Jk Éè í ∂ Ѩ ~ å~¸Hõ ~ ° } #∞ PѨ Ö Ë ^ Œ ∞ , 㨠∞ ã≤ ÷ ~ ° Éè í ∂ Ü«∂[=∂<åºxfl, Jaè=$kúx ™êkèOK«Hõ áÈ=_»"∞Õ QÍHõ Éè∂í q∞x ã¨=∞~°=ú O`«OQÍ LѨÜ∂≥ yOK«‰Ωõ O_® J_»∞Ѥ _¨ ∞» `«∞Ok. 'ã¨O~°Hõ∆}Ï`«`«fiO— JO>Ë Uq∞\˜? Pk"åã‘ Å#∞ Ñ≤ÅÅ¡ ∞QÍ#∞ „ѨÉ∞íè `åfixfl `«O„_çQÍ ÉèÏqOz "åix ã¨O~°HO∆˜ KÕ ÉÏ^躌 `« <≥uHÎ ˜ Z`«∞HÎ À=_»O. nx=Å¡ Ѷe¨ `«O ÖË^xŒ J^躌 Ü«∞# JO@∞Ok. Éè∂í q∞x J=Ú‡ ‰õΩ<Õ (|^ŒÖÏ~ÚOKÕ) ǨωõΩ¯#∞

"

Éè∂í ™êfi=ÚÅ∞, ^èxŒ Hõ ~Ô `· ∞« Å =^ŒÌ =Ù#fl Éè∂í =ÚÅ#∞ ™êfinè # O KÕ ã ¨ ∞ H˘x ¿Ñ^Œ Å ‰õ Ω Ѩ O K« _ » O , "åi=^Œ Ì H“Å∞^•~°∞Q¡ Í =Ù#fl ¿Ñ^Œ ~Ô ` · ∞« ʼnõΩ ~°H} ∆õ HõeÊOK«_O» ^•fi~å ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éèí∂=ÚÅ∞ ~å=x, =∂Ô~¯\òÖ’ Éèí∂q∞x XHõ ã¨~∞° ‰õΩQÍ =∂i¿ãÎ (JO>Ë J=Ú‡‰õΩ<Õ, H˘#∞‰õΩ¯<Õ, bA‰õΩ fã¨∞‰õΩ<Õ) ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞ Åaèã∞¨ OÎ ^Œx J^躌 Ü«∞# |$O^ŒO JO@∞Ok. D q^èOŒ QÍ KÕÜ∞« _®xH˜ K«@Ñì ~¨ O° QÍ =Ù#fl Jxfl J_»O¤ ‰õΩÅ#∞ `˘ÅyOKåÅ<Õk "åi ã¨∂K«#. Jxfl ~°HÍÅ Éè∂í =ÚÅ∞ (Ѩ\Ïì, ZÃã·<"£ ∞≥ O@∞ J<Õ `Õ_® ÖˉΩõ O_®) ¿ãfiK«ÛùQÍ =∂iÊ_ç KÕã¨∞‰õΩ<Õ gÅ∞ HõeÊOK«_»O ^•fi~å Éèí∂q∞x =∂Ô~¯\òÖ’ =ã¨∞Î=ÙÖÏ =∂~°Û=K«Ûx `«^•fi~å ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éè∂í q∞ / QÆi+¨™ì ê÷~ÚÖ’ Åaú KÕ‰Äõ ~°∞`«∞O^Œx JO@∞Ok.

^Õx<≥<· å XHõ =∂Ô~¯\ò =ã¨∞=Î Ù (ã¨~∞° ‰õΩ)QÍ =∂i¿ãÎ, H˘#∞QÀÅ∞ â◊HΘ =Ù#fl "åˆ~ Hõ^• ^•xfl á⁄O^Œ∞`å~°∞? D „Ѩâfl◊ =∞#ÖÏO\˜ ™ê^è•~°} =∂#=ÙňH QÍx „ѨÑO¨ K«ÉϺO‰õΩ "Õ∞^è•=ÙʼnõΩ ~å^Œ∞ Hõ^•?! Éè∂í q∞x XHõ ã¨~∞° ‰õΩQÍ =∂i¿ãÎ ¿Ñ^Œ"å_»∞ J"Õ∞‡ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞ HÍx H˘#∞HÀ¯ÖË_»∞.

J~Ú`Õ ZO`« Éè∂í q∞<≥<· å bA‰õΩ WK«∞Û‰õΩx, fã¨∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù =ÙO_®Åx x"ÕkHõ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ <˘H˜¯ K≥ÑÙ¨ `«∂ =ÙO@∞Ok. nxfl _çHÀ_£ KÕ¿ãÎ HÍ~Àʈ~\ò ã¨Oã¨Å÷ ∞ ZO`« Éè∂í q∞x J~Ú<å ¿ãfiK«ÛùQÍ H˘#_»O ÖË^• bA‰õΩ fã¨∞HÀQÆeˆQ Ѩiã≤÷ux HõeÊOKåe Jx J~°=ú ∞=Ù`«∞Ok. Pk"åã‘ʼnõΩ =º‰õΩÅÎ ∞QÍ QÍHõ, ã¨=¸Ç¨ÏOQÍ W¿ãÎ "åiH˜ ÉÏQÍ ÉË~=° ∂_Õ â◊HΘ ÅaèOz Z‰õΩ¯= Ѷe¨ `åxfl á⁄O^Œ∞`å~°x ‰õÄ_® JO@∞Ok. D P~°∞ ã¨∂K«#Å#∞ HõeÑ≤ Ѩije¿ãÎ =∞#‰õΩ `ÕÖ^Ë =Õ ∞O>Ë, 1.

Éèí∂q∞x XHõ =∂Ô~¯\ò ã¨~°∞‰õΩQÍ =∂~åÛe. J=Ú‡ HÀ=_®xH˜, H˘#_®xH˜, bA‰õΩ W=fi_®xH˜ Z@∞=O\˜ P@OHõO ÖˉΩõ O_® =ÙO_®e.

2. WO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂~°∞ÊÅ∞ K«\ÏìÅ∞, xÜ«∞=∂Å∞, áêÅ# Ѩ^` úŒ ∞« ÅÖ’ fã¨∞‰õΩ ~å"åe.

3. Éèí∂q∞ iHÍ~°∞¤Å∞, "å\˜Ö’x ã¨=∂Kå~°O Ü«∂=`«∞Î HõOѨӺ@sHõ~} ° K≥Ok, WO@Ô~fl\ò ^•fi~å JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å"åe.

4. D q^è"Œ ∞≥ #ÿ Ѩ^` úŒ ∞« Å#∞ q^è•<åÅ∞QÍ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ (~åR) „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ Éèí∂ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x^è∞Œ Å∞ =∞OE~°∞ KÕÜ∂« e. „ÃÑ·"@ Õ ∞ HÍ~Àʈ~\ò ã¨Oã¨Å÷ ‰õΩ Éè∂í q∞ XHõ ã¨~∞° ‰õΩQÍ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å"åÅ#fl^Õ g\˜ ™ê~åOâ◊O. J~Ú`Õ „ÃÑ·"\ Õ ò / HÍ~Àʈ~\ò J<Õ =∂@ =ÙO_»=Åã≤#KÀ@ ¿Ñ^ŒÅ∞ J<Õ =∂@#∞ "å_»@"Õ∞ „ѨÑO¨ K«ÉϺO‰õΩ J^躌 Ü«∞# |$O^ŒÑÙ¨ `«=∂ëê! ❏

Ñ„ Ѩ O¨ K« ÉϺO‰õΩ x"ÕkHõÖ’ =∞# ~å„+ì¨ q=~åÅ∞ "≥Ú`«OÎ ~å„+¨ì P^•Ü«∞OÖ’ Éè∂í q∞ tã¨∞Î ^•fi~å =KÕÛ P^•Ü«∞ âß`«O QÆ}hÜ«∞OQÍ `«yáæ È`«∂ =™ÈÎOk. nx =Å¡ Éè∂í Ü«∂[=∂#ºO =O\˜ q+¨Ü∂« ÅÖ’ „ѨÉ∞íè `«fi „â◊^úŒ `«yáæ È`ÀOk. 1957–58 28 30.03

PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò "≥Ú`«OÎ ^ÕâO◊

1970–71 17 13.52

1989–90 1.1 1.67

Éè∂í ã¨O㨯~°}Å =Å¡ „ѨÉÏè q`«"∞≥ #ÿ Éè∂í =ÚÅ, ‰õΩ@∞OÉÏÅ âß`«O H“Å∞^•s ã¨O㨯~°}Å =Å¡ 0.75 âß`«O [<åÉèÏH˜ 3.48 âß`«O ™êQÆ∞ Éè∂í q∞ ã¨=∞‰õÄi`Õ ã‘eOQÆ∞ K«@Oì =Å¡ 3.81 âß`«O [<åÉèÏH˜ 8.34 âß`«O Éè∂í q∞ ã¨=∞‰õÄiOk.

=∞# ~å„+¨Oì Ö’ „QÍ=∞ #Hõ/∆ Ѩ\ÏŠѨiã≤u ÷ „QÍ=∞ #Hõ/∆ Ѩ\ÏÅ∞ \˜Ñʨ <£

Hõ=∞`åÅ ~ˆ MÏ z„`åÅ∞ ZѶ.π Z"£∞.a "≥Ú`«OÎ

"≥Ú`«OÎ

28400

37.17 ÅHõÅ∆ ∞

7.67 ÅHõÅ∆ ∞

84.85 ÅHõÅ∆ ∞

LѨÜ∂≥ QÆH~õ O° QÍ =Ù#flq (âß`«OÖ’)

62.19

49.39

78.89

65.96

ziyáÈ~Ú/áê_»~ÚáÈ~Ú#q

8.92

19.22

8.35

13.11

JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖËx/áÈ~Ú#q

28.89

31.40

12.76

20.93

Éè∂í ѨiáêÅ<å P^è∞Œ hHõ~} ° Ѩiã≤u ÷ ✤ ✤ ✤ ✤

Éè∂í q∞ ÖÏ"å^ÕgÅ il„¿ãì+<¨ £ HõOѨӺ@sHõ~} ° „Ѩ„H˜Ü∞« ѨÓ~°~Î ÚºOk Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť HõOѨӺ@sHõ~} ° J~ÚºOk HÍx "å_»∞HõÖ’ ÖË^∞Œ 10 âß`«O Hõ<åfl `«‰Ωõ ¯= „QÍ=∞ #Hõ/∆ Ѩ@O, \˜Ñʨ <£/ZѶ.π Z"£∞.aʼnõΩ _çl@Öò ~°∂ѨO WKåÛ~°∞ ã¨~Ô #· ã¨=∂Kå~°O ÖËx HÍ~°}OQÍ #QÆ~/° P"å㨠„áêO`åÅ ã¨~ˆ fi/ Pã¨∞ÅÎ HÍ~°∞Ť *Ïs [~°Q@ Æ O ÖË^∞Œ

Éè∂í q∞ H“Å∞ (bA)Ö’ áêÖÁæO@∞#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅ âß`«O 1971

1981

1991

2001

PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò

21.66

16.35

16.5

16.58

^ÕâO◊

25.81

18.45

13.27

11.57

#

Éè∂í ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åxH˜ Ñ „ Ñ ¨ O¨ K« ÉϺO‰õΩ '=∞O^Œ∞— '=∞O^Œ∞— J<Õ =∂@#∞ =∞#O Ô~O_»∞

~°HÍÅ∞QÍ LѨÜ≥∂y ã¨∞ÎO\ÏO. "≥Ú^Œ\˜k J<å~ÀQƺO =¿ãÎ "Õã∞¨ ‰õΩ<Õk, ~Ô O_»=k J<å~ÀQƺO `≥K∞« ÛHÀ=_®xH˜ "Õã∞¨ ‰õΩ<Õk. Éè∂í ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯ ~åxH˜ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x~°fiÇ≤ÏOz# J^躌 Ü«∞#O, ^•x ã¨∂K«#Å #∞ Ö’`«∞QÍ Ñ¨ije¿ãÎ `«Ñʨ Jk U =∞O^À K≥Ñʨ _»O Hõ+Oì¨ . Éè∂í ã¨O㨯~°}Å∞ JO>Ë Uq∞\˜? i>ˇ~ÿ ∞° ¤ S.Z.Zãπ.

JkèHÍi N Zãπ.P~ü. â◊OHõ~<° £ „ѨHÍ~°O 'Éè∂í q∞ ã¨O|O^è• Å#∞ Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°Û_»"∞Õ Éè∂í ã¨O㨯~°}Å∞—. JO>Ë Éè∂í ™êfi=ÚÅ =^Œ,Ì „ѨÉ∞íè `«fiO =^ŒÌ =Ù#fl Éè∂í =ÚÅ#∞ Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ѨOK«_O» . ¿Ñ^ŒÅ =^ŒÌ Éè∂í =ÚÅ∞ "åi KÕ*Ï~°‰Ωõ O_® Ѩi~°HO∆˜ K«_O» . ÅH∆ͺÅ#∞ ™êkèOK«_®xH˜ =∞# Éèí∂ ã¨O㨯~°}Å K«\ÏìÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. [g∞O^•sÅ∞, *Ïw~åÌ~°∞Å∞, =Ú~îåÅ∞, W<åOÅ∞ =O\˜ ^ÀÑ≤_ç Éè∂í ã¨O|O^è•Å ~°^∞Œ ‰Ì Ωõ KÕã#≤ Éèí∂q∞ K«\ÏìÅ∞ "åã¨Î= ™êQÆ∞^•~°∞‰õΩ Éèí∂q∞ÃÑ· ǨωõΩ¯ HõeÊOK«_®xH˜ L^ÕtÌ ¿ãÎ, Éè∂í ã¨O㨯~°}Å K«@Oì , aZãπF –15 =O\˜ xÜ«∞=∂Å∞ Éè∂í ™êfi=ÚÅ, „ѨÉ∞íè `«fi Éè∂í =ÚÅ#∞ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ѨOKÕO^Œ∞‰õΩ L^ÕÌtOz#q. WHõ PO„^茄Ѩ^Õâò ZÃã·<£"≥∞O@∞ Éè∂í =ÚÅ (|^ŒÖÏ~ÚOѨÙ) x¿+^èŒ K«@Oì 9/77, `≥ÅOQÍ}Ï, PO„^èŒ H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞, x"Õâ◊ ã¨Ö÷ ÏŠǨωõΩ¯Å K«@Oì , Ã+_»∂ºÖò¤ „áêO`åÅ Éè∂í Ѩ~å~ÚHõ~} ° x¿+^èŒ K«@Oì (1/70) =O\˜ K«\ÏìÅ∞ |_»∞QÆ∞Å∞, ¿Ñ^ŒÅ∞, ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°¡ ™êfinè#OÖ’ =Ù#fl Éè∂í =ÚÅ∞ "åi KÕ*Ï~°‰Ωõ O_® HÍáê_ÕO^Œ∞‰õΩ L^ÕtÌ Oz#q. ~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O ã¨=∂#`«fiO – ™È+¨e[O ~å[ºO Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº ÅH∆ͺÅ∞ HÍ|\˜ì K«\ÏìÅ#∞ J=∞Å∞ѨiKÕ Ü«∞O„`åOQÆO Éèí∂ ѨiáêÅ##∞ ѨÓiÎQÍ `«# Pnè#OÖ’<Õ =ÙOK«∞‰õΩOk. Éè∂í q∞ H˘Å`« – iHÍ~°∞Ť `«Ü∂« s (ã¨~ˆ fi – Ãã\˜Öò "≥∞O\ò), "å\˜ x~°fiǨÏ}, J[=∂~Ú+‘ (Ô~"≥#∂º), |^ŒÖÏ~ÚO ѨÙÅ #"≥∂^Œ∞ (il„¿ãì+¨<£), D =¸_»∞ âßYÅ∞ ѨÓiÎQÍ $ „ѨÉ∞íè `«fiOÖ’<Õ JO`«~åƒùQÍÅ∞QÍ =Ù<åfl~Ú.

"≥#∞Hõ|_ç# ¿Ñ^Œ ^ÕâßÅ Jaè=$kúH˜ "å~°∞ J_çy<å, J_»QHÆ áõ È~Ú<å ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ∞« _»O „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ "å~°∞ `«=∞ g∞^Œ "Õã∞¨ ‰õΩ#fl ÉÏ^躌 `« J<åQÆiHõ „Ѩ[ʼnõΩ <åQÆiHõ`« <Õ~Ê° _»O `≥Å"¡ åx ÉÏ^躌 `« Jx ѨÓ~°fiO J<Õ"å~°∞). `«#=^Œ‰Ì Ωõ JѨC HÀã¨O =KÕÛ "åiH˜ `«Ñʨ Hõ D ã¨∂K«#Å∞ KÕ™êÎ~∞° . ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩÅ∞ „ѨuѨHO∆õ Ö’ =Ù#flѨC_»∞ "å\˜x +¨~` ° ∞« Å∞ JO\Ï~°∞.

J^Õ JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO>Ë ã¨∂K«#Å∞ (=∂„`«"∞Õ ) JO\Ï~°∞. Éè∂í ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~åxH˜ ‰õÄ_® „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ H˘xfl ã¨ÅǨÅ∞ W=fi^ŒÅzOk. „ѨÑO¨ K«ÉϺO‰õΩ‰õΩ =Ù#fl =∞~À ã¨∞QÆ∞}O Uq∞@O>Ë "å~°∞ U ~°OQÆOÃÑ· ã¨ÅǨ W"åfiÅ#∞‰õΩ<åfl~À =ÚO^Œ∞QÍ ^•xfl J^躌 Ü«∞#O KÕ~Ú™êÎ~∞° . J~Ú`Õ `å=Ú ZÖÏO\˜ ã¨∂K«#Å∞ KÕÜ«∞^ŒÅ∞K«∞‰õΩ<åfl~À JÖÏO\˜ x"ÕkHõÅ#∞ WKÕÛ "åiˆH P J^躌 Ü«∞<åÅ∞ JѨÊy™êÎ~<° kÕ Ö’áê~ÚHÍiQÍ J#∞‰õΩ<Õ =∂@. ''ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ „ѨQu Æ , ¿Ñ^ŒiHõO `«Q∞Æ ^æ ÅŒ ‰õΩ Éè∂í q^è•#O—— J<Õ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ J^茺ܫ∞# x"ÕkHõÖ’ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ Jaè=$kúH˜ P@OHõOQÍ =Ù#fl Éè∂í ã¨=∞㨺ÃÑ· J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ Ѩiëê¯~åxH˜ H˘xfl ã¨∂K«#Å∞ KÕãO≤ k. Éè∂í ѨiáêÅ#, <åºÜ«∞ ѨiáêÅ#, Ѩiâ’^è#Œ Å ~°OQÆOÖ’ WѨÊ\˜Hˆ ѨÅ∞ ~åR „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ ÉϺO‰õΩ #∞O_ç ^ŒO_çQÍ PiúHõ (JѨC) ã¨Ç¨ Ü«∞O á⁄O^Œ∞`«∞ <åfl~Ú. QÆ`« „ѨÉ∞íè `«fi ǨÏÜ«∂OÖ’ =∞# ~åRO D q+¨Ü∞« OÖ’

KåÖÏ ''=ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ~ÚOk——. D J^躌 Ü«∞#OÖ’ fã¨∞‰õΩ#fl ^Œ$HõÊ^ù OŒè , =zÛ# x~°Ü ‚ ∂« Å∞, KÕã#≤ ã¨∂K«#Å∞ ~å„ëêìÅ Éè∂í áêÅ##∞ f„=OQÍ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú. „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x"ÕkHõ, ^ÕâO◊ Ö’x Éè∂í ã¨=∞㨺Å#∞ P=¸ÖÏ„QÆOQÍ qâı+¡ O≤ zOk. JO^Œ∞Ö’ u~°∞QÆ∞ÖË^∞Œ . =∞# ~åROÖ’ "≥Ú`«OÎ ã¨~ˆ fi <≥O|~°∞¡ Zxfl, ZxflO\˜H˜ ZѶ.π ZO.a. / \˜Ñʨ <£Å∞ (ZѶ.π ZO.a. – Ѷ֑ ¤ò "Õ∞[~ü"∞≥ O\ò |∞H± – á⁄ÅO H˘Å`«Å ѨÙã¨HÎ Oõ ) ÖË=Ù, Zxfl „QÍ=∞ Ѩ\ÏÅ∞ QÆÅO¡ `≥<· å~Ú "≥Ú^ŒÖ#·ˇ ã¨∂Hõ‡∆ ã¨=∂Kå~°O (=∞# ~åR Éè∂í ѨiáêÅ# Hõg∞+¨#~°∞HÔ #· `≥Å∞™È ÖË^À) D x"ÕkHõÖ’ =ÙOk. „Ѩu ã¨=∞㨺#∞ QÆ∞iÎOz, K«iÛOz, JOu=∞OQÍ Ñ¨iëê¯~åxfl ã¨∂zOK«_O» D x"ÕkHõ Q˘Ñ¨Ê`«#O. J~Ú`Õ P Ѩiëê¯~°O =^ÕÌ Jã¨Å∞ (=∞_»`)« ¿Ñz =ÙOk. g\˜x K«iÛOKÕ =ÚO^Œ∞ Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°OÖ’ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ ^Œ$+≤ì HÀ}O Uq∞\’ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO^•O. Éè∂í ã¨=∞㨺ʼnõΩ =∞#‰õΩ QÆÅ Kåi„`«Hõ <ÕÑ^¨ ºŒè ÅH∆ͺÅ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ „Ѩ™êÎqOK«∞‰õΩ<åflO. Éèí∂q∞x =∂Ô~¯\òÖ’ XHõ ã¨~°∞‰õΩQÍ =∂~åÛÅx, JÖÏKÕ¿ãÎ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ Éèí∂q∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∞OÎ ^Œx x"ÕkHõ JO@∞Ok. D JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å=_®xfl Éè∫uHõOQÍ Éè∂í q∞ ÅaèOK«_O» QÍ ÉèÏq¿ãΠѨÑC¨ Ö’ HÍÖËã#≤ >Ë.¡ Éè∂í q∞ ¿ãfiKåÛù =∂Ô~¯\òÖ’ ã¨~∞° ‰õΩQÍ =∂i`Õ ^•x #∞O_ç "å~°∞ („Ѩã∞¨ ` Î O« =Ù#fl^•x HõO>Ë) QÆi+¨Oì QÍ ÖÏÉèOí á⁄O^Œ∞`å~°x, P q^èŒOQÍ Jk ^Õâ◊ Jaè=$kúH˜, ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ ^ÀǨÏ^Œ Ѩ_∞» `«∞O^Œx JO@∞Ok. XHõ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë Éè∂í q∞ J=∞‡HõO–H“Å∞‰õΩ ZÖÏO\˜ q^è•#Ѩ~°"≥∞ÿ#, áêÅ# Ѩ~°"≥∞ÿ# P@OHõO =ÙO_»‰Äõ _»^∞Œ . =∞i, JÖÏ [iˆQO^Œ∞‰õΩ ã¨=∞㨺 Uq∞\˜ Jx „ѨtflOK«∞ H˘x H˘xfl x~åú~°}Å∞ KÕã¨∞‰õΩx =∂~°∞ÊÅ#∞ ã¨∂zOzOk. „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x"ÕkHõ =¸_»∞ „Ѩ^•è # ~°OQÍÅÖ’ =∂~°∞Ê#∞ HÀ~°∞`«∞Ok. Wq. 1. Éè∂í ѨiáêÅ#Ö’x ™êOˆHuHõ JOâßÅ∞ 2. q^è•<åÅ∞, 3. „ÃÑ·"@ Õ ∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO. Éèí∂=ÚÅ∞ (Ǩ~ÚQÍ) J=Ú‡HÀ"åÅO>Ë ZÖÏO\˜ q"å^•xH˜ J™ê¯~°q∞=fix ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# Ü«∂[=∂#º ǨωõΩ¯

(>ˇ\ ÿ Ö˜ )ò =ÙO_®e. D ǨωõΩ¯Å#∞ x~åúiOKÕ iHÍ~°∞Ť ∞ Jã¨Ê+¨Oì QÍ#∂, JQÆ=∞ºQÀK«~O° QÍ#∂ =Ù<åfl~Ú P ã¨=∞㨺#∞ =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨i+¨¯iOKåe.

JO^Œ ∞ ‰õ Ω =∂~° æ O Hõ O Ѩ Ó º@sHõ ~ ° } / Ü«∂O„fHõ~} ° . ~Ô Ö· fiË HõOѨӺ@~°∞ i[ˆ~fi+¨<£ ѶH¨ ¯© Ö’ Éèí∂ iHÍ~°∞¤Å Ü«∂O„fHõ~°} (P\’ JÑπ _Õ+¨<£) [~°QÍe. „Ѩã∞¨ ` Î O« =Ù#fl il„¿ãì+<¨ £ ™êìOѨ٠_»∂º\©x ÉÏQÍ `«yæOKåe (`«^•fi~å H˘#∞QÀà◊√§, P=∞‡HÍÅ∞ ÃÑiy, „ѨÉ∞íè `åfixH˜ P^•Ü«∞O ‰õÄ_® ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Œx „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ JO@∞Ok). HÍ"åÅ#∞‰õΩO>Ë P #ëêìxfl Éè∂í q∞ tã¨∞Î ^•fi~å ѨÓ_»∞ÛHÀ=K«Ûx x"ÕkHõ K≥ÑÙ¨ `«∞Ok. Éèí∂q∞x 'ã¨~°∞‰õΩQÍ— =∂~°Û_®xH˜ (J=∞‡HõO– H“Å∞) J_»¤OH˜QÍ =Ù#fl q^è•<åÅ∞, K«\ÏìÅ#∞ =∂~åÛe.

L^•Ç¨Ï~°}H˜ 9/77 K«@Oì _ç Ѩ\Ïì Éè∂í =ÚÅ#∞, 1/70 K«@Oì Pk"åã‘ Éè∂í =ÚÅ J<庄HÍO`åxfl, `≥ÅOQÍ}Ï, PO„^èŒ H“Å∞ K«\ÏìÅ∞ ¿ãfiKåÛù H“Å∞#∞, Éè∂í ã¨O㨯~°}Å∞, Ѩ@} ì Éè∂í QÆi+¨ì Ѩiq∞u K«\ÏìÅ∞ XHõ Ѩiq∞ux q∞Oz Éèí∂=ÚÅ#∞ Hõey =ÙO_»_®xfl J#∞=∞uOK«=Ù. J^Õq^èOŒ QÍ Éè∂í q∞ ǨωõΩ¯Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# H˘xfl ™êO„Ѩ^•Ü«∞ ǨωõΩ¯Å∞, "å\˜H˜ ÅaèOKÕ <åºÜ«∞Ѩ~"° ∞≥ #ÿ ~°H} ∆õ (L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ™êfinè#, J#∞Éè=í ǨωõΩ¯)Å∞ ‰õÄ_® WO^Œ∞‰õΩ P@OHõO. ã¨∂\˜QÍ, ã¨OH˜∆ѨÎOQÍ K≥áêÊÅO>Ë J#∞=∂<åxH˜, JÉè„í ^Œ`‰« Ωõ gÅ∞ÖËx Ü«∂[=∂#º (>ˇ\ ÿ Ö˜ )ò ǨωõΩ¯Å x~åú~} ° , ¿ãfiK«ÛQù Í H˘#_»O, J=∞‡_»O, H“Å∞ (bA)‰õΩ WK«∞Û‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O =ÙO_®e. `«^•fi~å Éè∂í q∞ JOQÆ_Öç ’ XHõ ã¨~∞° ‰õΩQÍ =∂~°∞`«∞Ok. WHõ PY~°∞k Éè∂í ѨiáêÅ#Ö’ „ѨÉ∞íè `«fi – „ÃÑ·"@ Õ ∞ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO =ÙO_®e. ã¨~ˆ fi, Éè∂í q∞ iHÍ~°∞Ť x~°fiǨÏ} =O\˜ JOâßÅÖ’ H˘`«Î ™êOˆHuHõ Ѩ^` úŒ ∞« Å∞ `Õ=_»O`À áê@∞ "å\˜x `≥zÛ, x~°fiÇ≤ÏOKÕ „ÃÑ·"Õ@∞ ã¨Oã¨÷Å#∞ QÆ∞iÎOKåe. XHõ"Õà◊ J@∞=O\˜q ÖËHáõ È`Õ „ѨÉ∞íè `«fi"Õ∞ tHõ} ∆ WzÛ Jq U~°Ê_ÕO^Œ∞‰õΩ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.

D x"ÕkHõÖ’ LѨÜ≥∂yOz# ÉèÏëê, ™êOˆHuHõ Ѩ^•Å∞, Éè∂í ѨiáêÅ#Ö’ ~å=Åã≤# =∂~°∞ÊÅ ã¨∂K«#Å∞ HÀ<Õ~∞°

%

~°OQÍ~å=Ù Hõq∞\© x"ÕkHõÖ’ ‰õÄ_® =∞#‰õΩ HõxÑ≤™êÎ~Ú. x*Ï=∂ÉÏ^£ lÖÏ¡ÅÖ’ ÃÑ·Å\ò „áê*ˇ‰õΩìQÍ „áê~°O aèOz# Éè∂í ÉèÏ~°u (^•xfl ~åRO JO`å qã¨iÎ ™êÎ=∞x ~Ô "≥#∂º =∞O„u „ѨH\ õ O˜ z =Ù<åfl~°∞) lÖÏ¡ HõÖHˇ ~ìõ ∞° HÍ~åºÅÜ«∂Å∞, ã¨Éò ilã¨~ì ∞° HÍ~åºÅ Ü«∂ÅÖ’ iHÍ~°∞Ť HõOѨӺ@sHõ~} ° , WOk~°„HÍOu Ѩ^OŒä ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å# ã¨Oã¨÷ –Ãã~üÊÖ’x Éè∂í qÉèÏQÆO– W`åºk HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „ѨÑO¨ K« ÉϺO‰õΩ x"ÕkHõ K≥ÑÊ≤ # =º=™ê÷Q` Æ « =∂~°∞ÊÅÖ’ JO`«~åƒùQÍÅ∞. g\˜H˜ x^è∞Œ Å∞

ã¨=∞‰õÄ~ˆ Ûn "åˆ~. q^è•#/K«\ÏìÅ =∂~°∞ÊÅ∞, „ÃÑ·"@ Õ ∞ ÉèÏQÆ™êfi =∂ºxfl "Õy~° Ѩ~åÛÅx "å~°∞ `˘O^Œ~ð Ñ_»∞`«∞<åfl~°∞. áêÅ#Ѩ~° "≥∞ÿ# x^èŒ∞Å J=ã¨~åʼnõΩ ''„áê*ˇ‰õΩìÅ——`À =KÕÛ "åiH˜ D q+¨Ü∞« "≥∞ÿ ''\ÏÔ~\ æ ûò —— ÃÑ\ÏìÅx x"ÕkHõ ÉϺO‰õΩ‰õΩ #~°‡QÆ~ƒ° Où QÍ ã¨∂zOzOk. QÆ`«OÖ’ ™ê=∂lHõ L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ '^Œ∞<Õfl "å_ç^Õ Éèí∂q∞— J<åfl~°∞. <Õ_»∞ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ‰õΩ JѨÙÊ Ñ¨_»¤ „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞ =∂„`«O 'H˘<Õ"å_ç^Õ Éè∂í q∞— JO@∞<åfl~Ú. Éè∂í ã¨=∞㨺#∞ Ѩi+¨¯iOKÕk ™ê=∂lHõ â◊‰Ωõ ÖÎ Ï! =∂Ô~¯@∞ â◊‰Ωõ ÖÎ Ï!

– Ñ≤.Zãπ. J[Üü∞‰õΩ=∂~ü K«i„`« W=fi=Åã≤# ["å|∞.

^Õ"åÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞ – „Ѩã¨∞Î`« ã≤÷u, ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ J=HÍâßÅ∞

Zl˚ JáêÊ~å=Ù, Ö’= [QÆ<åflÜ«∞‰õΩÅ∞ J<Õ W^Œ~Ì ∞° ã¨=~°

Pk"åã‘ Ü«Ú=‰õΩÅ∞ `«=∞ =∞O_»ÖÏÅÖ’ QÆÅ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ∞ W"åfiÅx NH͉õΩà◊O lÖÏ¡ ^Õ"å^•Ü«∞ âßY ã¨Ç¨ Ü«∞ Hõg∞+¨#~°∞‰õΩ ã¨=∂Kå~° ǨωõΩ¯ K«@Oì H˜O^Œ ^Œ~M° Ïã¨∞Î KÕâß~°∞. =∞O_»ÖÏÅ "åsQÍ Éè∂í =ÚÅ ã¨=∂Kå~°O ¿ãHõiã¨∞Î <åfl=∞x Jk ѨÓ~°Ü Î ∂« ºHõ W™êÎ=∞x "åiH˜ ["å|∞ =zÛOk. Wk [iy ã¨O=`«û~°O HÍ=ã¨∞OÎ k. P ã¨~ˆ fi ѨÓiÎ J~ÚºOn, ÖËxn `≥eÜ«∞^Œ∞. J~Ú`Õ HÀ<Õ~∞° ~°OQÍ~å=Ù Hõq∞\© `«=∞ x"ÕkHõÖ’ =∂„`«O P lÖÏ¡ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ 10, 560.24 ZHõ~åÅ∞QÍ ¿Ñ~˘¯Ok. JÖψQ Jã¨Å∞ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ ZO`« J#flk P âßYˆH ã¨Ê+¨Oì QÍ `≥eÜ«∞^Œx ‰õÄ_® "åºMϺxOzOk. =∞# ~åROÖ’ 3.76 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ =Ù<åfl~Ú. "å\˜x 40,000 =∞Ok H“Å∞^•~°∞¡ ™êQÆ∞ KÕã∞¨ #Î fl@∞¡ XHõ JOK«<å. ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ U<å\˜HÔ <· å Åaè™êÎÜ∞« <Õ Pâ◊`À Éè∂í q∞ÖËx =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ∞ =ÚYºOQÍ ^Œo`«, "≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ ¿Ñ^ŒÅ∞ =Ù<åfl~°∞. ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ #∞ ^Œo`« ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ W"åfiÅx KåÖÏ HÍÅOQÍ ^Œo`« ã¨OѶ∂¨ Å∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ∂¨ Å∞ HÀ~°∞`«∞<åfl~Ú. "å=∞ѨH∆õ áêsìÅ „Ѩ*Ï ã¨OѶ∂¨ Å∞ H“Å∞^•~°¡ ǨωõΩ¯Å QÆ∂iÛ =∂\Ï¡_∞» `«∂ =KåÛ~Ú. J~Ú`Õ ^Õ=Ù_ç Éè∂í =ÚÅÃÑ· ^Õ"åÅÜ«∞ âßY‰õΩ ѨÓiÎQÍ PkèÑ` ¨ º« O ã≤kOú z, & P Éè∂í =ÚÅÃÑ· K«~º° Å∞ fã¨∞HÀQÆeQˆ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ Z=~°∂ "å\˜ÃÑ·

^Œ$+≤ì ÃÑ@ì_O» ÖË^∞Œ . Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ ÅaèOKÕO ^Œ∞‰õΩ =Ù#fl =∂~åæÅ#∞ K«iÛOKÕ =ÚO^Œ∞ "å\˜H˜ ã¨O|OkèOz H“Å∞^•~°¡ ã¨=∞㨺#∞ J~°Oú KÕã∞¨ HÀ"åe.

^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ –H“Å∞^•~°∞¡ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ H“Å∞^•~°#¡ ∞ XˆH =~°Oæ QÍ =∞#O K«∂_»ÖOË . WO^Œ∞Ö’ W`«~„° `« Éè∂í q∞, r=<Àáêkè ÖˉΩõ O_® H“Å∞ Éè∂í q∞ÃÑ· P^è•~°Ñ_¨ ç rqOKÕ ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞¡ =Ù<åfl~°∞. =∞^躌 `«~Q° u Æ , ^èxŒ Hõ =~åæʼnõΩ K≥Ok# H“Å∞^•~°∞¡ =Ù<åfl~°∞. giÖ’ KåÖÏ=∞Ok `«=∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ LѨ H“Å∞H˜zÛ Åaú á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. ÃÑ·# `≥eÑ≤# ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ H“Å∞^•~°¡ Ö’#∂ Z=i ã¨OYº ZO`« J<Õ q=~åÅ∞ ZHõ¯_® ÖË=Ù. J~Ú<å "≥Ú`«OÎ H“Å∞^•~°¡ *Ïa`å<≥<· å =ÙO^• JO>Ë J#∞=∂#"Õ∞.

¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞¡ `«‰Ωõ ¯=QÍ#∞ W`«~∞° ÖË JkèHõ ã¨OYºÖ’ =ÙO\Ï~°x ™ê^è•~°} J#∞Éè=í O #∞Oz K≥Ñʨ =K«∞Û. WHõ LѨ H“Å∞^•~°¡ q=~åÅ∞ Jã¨ÖË Éˇ@ · H˜ ~å=Ù. =∞#‰õΩ ~Ô O_»∞ H“Å∞^•s ~°H} ∆õ K«\ÏìÅ∞ =Ù<åfl~Ú. Jq `≥ÅOQÍ} (1955), PO„^èŒ (1956) ~°H` ∆˜ « H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞.

Wq x["≥∞#ÿ H“Å∞^•~°‰¡ Ωõ ZO`«=~°‰Ωõ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ®¤Ü∂≥ `≥b^Œ∞ QÍx ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ ™êQÆ∞KÕ¿ã ^èxŒ Hõ =~åæʼnõΩ =∂„`«O ÉÏQÍ LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ®¤~Ú. ^Õ"åÅÜ«∞ JkèHÍ~°∞Å`À ÖÏÅ∂pѨ_ç Ö’áê~ÚHÍiQÍ H“Å∞ XѨÊO^ŒOÖ’H˜ "≥à§◊ _»O, P#Hõ H“Å∞^•s K«@ìO H˜O^Œ ''e\˜ˆQ+¨<£——„áê~°OaèOz ™êQÆ∞KÕã¨∞HÀ=_»O XHõ JÅ"å@∞QÍ =∂iOk. „ÃÑ·"@ Õ ∞ =º‰õΩÅÎ ∞ ™êÅ∞‰õΩ 30 #∞O_ç 40 "ÕÅ P^•Ü«∞O á⁄O^Œ∞`«∞O>Ë, ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ 4 #∞O_ç 5 =O^ŒÖË P^•Ü«∞O =ã¨∞OÎ ^Œx ~°OQÍ~å=Ù x"ÕkHõ "åáÈ~ÚOk. ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ ѨOK«=∞x Z=Ô~<· å „Ñ¨É∞íè `åfixfl J_çy`Õ H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞ Éè∂í ™êfinè<åxH˜ J_»O¤ H˜QÍ =∂~å Ü«∞x „ѨÉ∞íè `«fiO `«ÑC¨ ‰õΩ<Õk.

`˘Åy# J_»¤OH˜

H“Å∞^•~°∞ `å#∞ Hõey=Ù#fl (ã¨fiO`«O, H“Å∞, W`«~° q^è•Å∞QÍ) Éè∂í q∞ 2.50 ZHõ~åŠѨÅO¡ (`«i) (1.011715 ÃÇÏHÍì~∞° )¡ ÖË^• 5.00 ZHõ~åÅ∞ "≥∞@ì (‰õΩ+≤¯) (2.023430 ÃÇÏHÍì~∞° )¡ , =º=™ê ÜÕ∞`«~° P^•Ü«∞O <≥ʼnõΩ 250 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÖË^• ™êÅ∞‰õΩ 3000 ~°∂áêÜ«∞Å∞ q∞OK«‰õΩO_® =Ù#fl"å_»x x~°fizOzOk.

Ñ¿ ^ŒÅ‰õΩ#fl ~Ô O_»∞ J=HÍâßÅ∞ ÃÑ·# `≥eÑ≤# K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 82(1,2) ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°‰¡ Ωõ ~°H} ∆õ HõeÊOz# q+¨Ü∞« O K«∂âßO. ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO l.F. 379 ÃãHõ<∆ £ 5(2), 6(1), (2) „ѨHÍ~°O ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°‰¡ Ωõ ~Ô O_»∞ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞¡ HõeÊOzOk. 1. Éè∂í q∞ ÖËx ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞ =∂Ô~¯@∞ qÅ∞=Ö’ 75 âß`«O K≥eO¡ z, P H“Å∞ Éè∂í q∞x H˘#∞HÀ¯=K«∞Û. D qÅ∞= "≥Ú`åÎxfl 4 ã¨=∞ ÉèÏQÍÅ∞ KÕã≤ "≥Ú^Œ\˜ ÉèÏQÍxfl Z„y"≥∞O@∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ K≥eO¡ Kåe. q∞ye# 3 ÉèÏQÍÅ#∞, 3 ã¨O=`«û~åÅ HÍÅ =º=kèÖ’ 6 âß`«O =_ô` ¤ À á¶ê~Ú^•Å H˜O^Œ f~åÛe. D Ѩ^uúŒ ^•fi~å Éè∂í q∞x á⁄Ok# P™êq∞ 5 ã¨O=`«û~åÅ =~°‰Ωõ ^•xx J=∞‡‰õÄ_»^∞Œ .

2. WHõ ~Ô O_»= "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞, =∂Ô~¯@∞ H“Å∞ ~ˆ @∞Ö’ 2/3 =O`«∞#∞ K≥eã¡ ∂¨ Î H“Å∞#∞ H˘#™êyOK«=K«∞Û. D ~Ô O_»∞ J=HÍâßÅÖ’ ^Õx<≥·<å XHõ^•xfl qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=∞x HÀ~°∞`«∂ ^Õ"å^•Ü«∞ âßY á¶ê~°O–2Ö’ ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞H˜ <À\©ã∞¨ Å∞ ѨOÑ≤OKåe.

PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò Kåi@|∞Öò JO_£ Ç≤ÏO^Œ∂ ~Ô blÜ«∞ãπ W<£ã@ ì≤ ∂º+¨<û£ JO_£ ZO_À"≥∞O\òû K«@Oì ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ H“Å∞^•s K«\ÏìÅ #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOzOk. nxÃÑ· H˘O^Œ~∞° H“Å∞^•~°∞¡ ÃÇ·ÏHÀ~°∞‰ì Ωõ "≥àQ¡◊ Í 1989Ö’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 82 K≥Å^¡ xŒ ~°^∞Œ Ì KÕã∂¨ Î f~°∞ÊxzÛOk. J^Œ$+¨ì=âß`«∞Î ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞ÊÃÑ· JÑ‘ÊÅ∞‰õΩ "≥o§Ok. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì 29 PQÆã∞¨ ì 2003# ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê#∞ ~°^∞Œ Ì KÕã∂¨ Î L`«~Î ∞° fiÅ∞ WzÛOk. nO`À ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞¡ Î OQÍ UO [~°∞QÆ∞`ÀOk q∞#Ǩ q∞ye# Jxfl H“à◊√§ ~°^~ÌŒ Ú Éè∂í =ÚÅ#∞ ™êfinè#O "åã¨= KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞O J~ÚºOk. ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ W=fi_®xH˜ H“Å∞^•s ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê `«~∞° "å`« ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO l.F. 379x K«\ÏìÅ∞ J_»∞Q¤ Í =Ù<åflÜ«∞x K≥ÑÙ¨ `«∂ =zÛ# „ѨÉ∞íè `åfiÅ∞, <Õ_∞» „ѨH\ õ O˜ zOk. P J_»∞Ö¤ HË áõ È~Ú<å ã¨ÊOkOK«@O ÖË^∞Œ . ÃãHõ<∆ £ 82(2) ^•fi~å ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°¡‰õΩ 75 âß`«O =∂Ô~¯\ò ˆ~@∞ÃÑ· H˘#∞‰õΩ¯<Õ ãà Hõ<∆ £ 82 UO K≥|∞`«∞Ok? Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°#¡ ∞ q∞#Ǩ~ÚOz q∞ye# J=HÍâ◊O =Ù<åfl "åiH˜ J=HÍâ◊O W=fi@O ÖË^∞Œ . ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°¡ H“Å∞ ǨωõΩ¯Å#∞ ÃãHõ<∆ £ 82 (1) ~°^∞Œ Ì KÕã∞¨ OÎ k. ã¨Éò ÃãHõ<∆ £ (2) KÕuÖ’ Éè∂í q∞ =ÙO>Ë, H“Å∞ ~°^~ÌŒ ÚO^Œh ™êfinè#O KÕã∞¨ H˘x Éè∂í q∞ÖËx ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞ JO>Ë Z=~À x~°fizOzOk. XHõ "ÕÅO "Õã∞¨ <Î åfl~°∞. '

"ÕÅOÖ’ áêÖÁæ<Õ "å~°∞ =ÚO^Œ∞QÍ ^è~Œ å=`«∞ Hõ\Ïìe. qâßY lÖÏ¡ J#HÍѨe¡ =∞O_»ÅO ã‘`«#QÆ~°O „QÍ=∂xH˜ K≥Ok# 㨈~fi <≥O|~°∞ 22Ö’x 25 ZHõ~åʼnõΩ "ÕÅOÖ’ áêÖÁæ<Õ"å~°∞ ZHõ~åH˜ 10,000 ~°∂áêÜ«∞Å∞ ^èŒ~å=`«∞ Hõ\ÏìÅ #_»O`À P ѨOKå~Úf „Ѩ[Å∞ KÕ`«∞Öˇ`ÕÎâß~°∞. z=iH˜ XHõ =∞O„u=~°∞ºx J#∞K«~°∞Å∞ "å\˜x KÕlH˜¯OK«∞ ‰õΩ<åfl~°∞ (P "ÕÅO ZHõ¯_», ZѨC_»∞, ZÖÏ [iyO^À P ^Õ=Ù_çH˜ ‰õÄ_® `≥b^Œ∞).

Jã¨Å∞ ^Õ"å^•Ü«∞ Éè∂í q∞ ZO`«=Ù#fl^Œ<Õ ã¨Ê+¨` ì «P âßYˆH ÖË^Œx ~°OQÍ~å=Ù Hõq∞\© KÕã≤# "åºYº#∞ ÃÑ·# „Ѩ™êÎqOK«∞ ‰õΩ<åflO. Hõq∞\© x"ÕkHõÖ’ WzÛ# q=~åÅ „ѨHÍ~°O NH͉õΩà◊O lÖÏ¡Ö’ ^Õ=Ù_ç Éè∂í q∞ 1984–85Ö’ 11,830.90 ZHõ~åÅ∞, 2005 "Õ∞ <å\˜H˜ Jk 10,560.24 ZHõ~åÅ∞. q∞ye# lÖϡŠѨiã≤u÷ J^Õ. Éè∂í =ÚÅ q=~åÖË ã¨iQÍæ ÖË#ѨC_»∞ WHõ H“Å∞^•~°¡ q=~åÅ∞, JO^Œ∞Ö’ ¿Ñ^ŒÅ Éè’QÆ\Ïì ZHõ¯_» =ÙO@∞Ok? Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ∞ ã¨iQÍ ÖËHáõ È=_»O, H“Å∞^•i K«@Oì #∞O_ç =zÛ# K«@|ì ^Œ"ú ∞≥ #ÿ q∞#Ǩ~ÚOѨÙ#∞ P âßYÖ’ Jqhu, 'J^Œ#Ѩٗ P^•Ü«∞O ÃÑ~°QÆ_®xH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_®¤~Ú. ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞¡ =Ù#flKÀ@ g∞ H“Å∞ ~°^∞Œ ~Ì ÚO^Œx <À\©ã∞¨ Å∞ *Ïs KÕ ã ≤ Éè í ∂ =ÚÅ∞ ™êfinè # O KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O@∞Ok. ^è Œ x ‰õ Ω Å∞ H“Å∞^•~°∞Q¡ Í =Ù#flKÀ@ Ö’áê~ÚHÍiQÍ ÖÏÅ∂z "ÕÅO áê@Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞OÎ k. |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ "ÕÅO x~°fiÇ≤ÏOKåÅx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOz<å 95 #∞O_ç 98 âß`«O ~°ÇϨ 㨺OQÍ<Õ ™êQÆ∞`«∞<åflÜ«∞x ~°OQÍ~å=Ù Hõq∞\©Ü∞Õ "åºMϺxOzOk.

"åã¨=ΠѨiã≤u÷ H˜ J^ŒOÌ Ñ¨@xì iHÍ~°∞Ť ∞– ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡ J#∞Éèí=O ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡ Ü«∂Kå~°O =∞O_»ÅO #Ok=#ѨiÎ „QÍ=∂xH˜ K≥Ok# FOH͈~â◊fi~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ #Ok=#ѨiÖÎ ’ 42–00 ZHõ~åÅ∞, #*òkH± ã≤OQÍ~°OÖ’ 1289.00 ZHõ~åÅ∞, "≥Ú`«ÎO 1,331–00 ZHõ~åÅ Éè∂í q∞ =ÙOk. ^Õ"å^•Ü«∞ âßY iHÍ~°∞¤ „ѨHÍ~°O D "≥Ú`«OÎ Éè∂í q∞x #*òkH± ã≤OQÍ~°O t"å~°∞ (=∞k~°) `å\˜Ñi¨ Î

„QÍ=∂xH˜ K≥Ok# 25 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ 360 ZHõ~åÅ∞ ™êQÆ∞ KÕã∞¨ Î <åfl~Ú. JO>Ë ã¨Q@ Æ ∞# ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ 14 ZHõ~åÅ∞. K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 82(2) x~°fiK«#O H˜O^Œ g~°∞ ¿Ñ^ŒÅ∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞KÕ`« 82(1) J#∞ã¨iOz H“Å∞ ǨωõΩ¯Å∞ ~°^~ÌŒ Ú#@∞¡QÍ P âßY "åiH˜ <À\©ã∞¨ Å∞ ѨOÑ≤OzOk. Jk ‰õÄ_® JO„ˆQrÖ’. "åã¨=Î O Uq∞@O>Ë ^Õ"å^•Ü«∞ âßY =^ŒÌ =Ù#fl H“Å∞^•~°¡ *Ïa`å 5 ^ŒâßÉÏÌÅ áê`«k. <Õ_∞» 75 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ P Éè∂í q∞x ™êQÆ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. JO>Ë ã¨Q@ Æ ∞# 4 ZHõ~åÅ∞. g~°O^Œ~∂° ^Œo`«∞Å∞, "≥#Hõ|_ç# ‰õΩÖÏÅ ¿Ñ^ŒÅ∞. #*òkH± ã≤OQÍ~åxH˜ K≥Ok# ^Œo`« =∞Ç≤Ïà◊ |`«∞ÅÎ ã¨`=Ϋ ∞‡ ÃÇ·ÏHÀ~°∞Öì ’ Hˆ ã¨∞"Õã≤ ÃãHõ<∆ £ 82(2) H˜O^Œ `«#‰õΩ QÆÅ J=HÍâßxfl W"åfiÅx, JO^Œ∞‰õΩ ^Õ"å^•Ü«∞ âßY#∞ P^ÕtOKåÅx HÀiOk. JÖÏO\˜ Hõ~¡ Ú=ÚÅ∞ =Ù#fl"å~°O^Œ~∂° , Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°‰¡ Ωõ ^Œ~M° Ïã¨∞ÅÎ ∞ (g∞ˆ~) KÕã∞¨ HÀO_»x HÀ~°∞ì XHõ ã¨ÅǨ WzÛOk. Jk ÉÏQÍ<Õ =ÙOk. HÍx "åiH˜ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕ¿ã <å^è∞Œ _»∞ Z=~°∞?

^Õ"åÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅÃÑ· HÀ<Õ~°∞ Hõq∞\© =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨∂K«#Å∞– Ñ„ ɨ ∞íè `«fi K«~º° Å∞ ✤

6 ã¨O=`«û~åÅ H“Å∞ HÍÖÏxfl 3ã¨O=`«û~åÅH˜ `«yOæ Kå Åx, H“Å∞H˜KÕÛ „Ѩ„H˜Ü«∞ áê~°^Œ~°≈HõOQÍ =ÙO_®Åx, „ѨÉ∞íè `«fi ã¨Oã¨÷ ^•fi~å (WOk~å„HÍOu Ѩ^OŒä , =∞Ç≤ÏàÏ á⁄^Œ∞Ѩ٠ã¨OѶ∂¨ Å∞ =ÔQ~· å) ¿Ñ^ŒÅ∞ H“Å∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ<Õ gÅ∞ HõeÊOKåÅ<Õ ã¨∂K«# 7.2#∞ „ѨÉ∞íè `«fiO l.F <≥O. 1191, `Õk 7–9–2007 L`«Î~°∞fiÅ ^•fi~å ''<åºÜ«∞Ѩ~°"≥∞ÿ# z‰õΩ¯Å∞—— =™êÎÜ∞« x u~°ã¯¨ iOzOk.

PO„^è„Œ Ѩ^âÕ Öò ’ ^Õ"å^•Ü«∞ Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ∞ „Hõ.ã¨. lÖÏ¡ ¿Ñ~°∞ 1 NH͉õΩà◊O 2 q[Ü«∞#QÆ~O° 3 qâßYѨ@flO 4 `«∂~°∞Ê QÀ^•=i 5 ѨtÛ=∞ QÀ^•=i 6 Hõ$ëê‚ 7 QÆ∞O@∂~°∞ 8 „ѨHÍâ◊O 9 <≥Å∂¡~∞° 10 Hõ~∂° flÅ∞ 11 Hõ_Ñ» ¨ 12 J#O`«ÑÙ¨ ~°O 13 z`«∂~Î ∞° 14 ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ _çq[<£ 4 15 Y=∞‡O 16 =~°OQÆÖò 17 #Å¡Q˘O_» 18 x*Ï=∂ÉÏ^Œ∞ 19 HõsO#QÆ~ü 20 PkÖÏÉÏ^Œ∞ 21 =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü 22 "≥∞^ŒH± 23 ~°OQÍÔ~_ç¤ 24 ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ ([O@#QÆ~åÅ∞)

1984–85Ö’ Ѩiã≤u÷ 11,830.90 8,278.72 – 17,278.68 9,512.66 14,678.32 40,199.44 1/2 31,366.68 21,260.09 26,554.90 10,386.59 28,820.88 16,115.22 – 11,270.14 3,380.38 5,580.55 18,530.39 589 – 30,384.37 – 5,073.79 48.52{1000 K«.QÆ.

"Õ∞ 2005 <å\˜H˜ Ѩiã≤u÷ 10,560.24 15,234.79 19,683.83 16,950.19 11,950.19 25,622.52 24,030.33 32,239.66 1,987.11 57,088.66 10,670.23 33,427.40 12,155.61 – 13,535.31 4,291.33 13,245.19 29,130.22 2,065.231 3,074.000 24,130.22 3,791.11 7,863.15 3,000.19{1 K«.QÆ.

P^è•~°O: ^Õ"å^•Ü«∞âßY Hõg∞+¨#~ü "åi HÍ~åºÅÜ«∞O – ÃÑ·# `≥eÑ≤# Ѩ\˜ìHõÖ’x JOÔHÅ `Õ_®Å∞ ã¨O|Okè`«âßY `≥eÑ≤#"Õ. ✤

J^Õq^èŒOQÍ ¿Ñ^ŒÅ∞ HÍx "åi Pnè#OÖ’ ^Õ"åÅÜ«∞ ã¨∂K«# 7.3x ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`«fiO J^Õ l.F. ^•fi~å Éè∂í =ÚÅ∞ =ÙO>Ë "åix Éè∫uHõOQÍ `˘ÅyOKåÅx, ¿Ñ^ŒÅ u~°ã¯¨ iOzOk. P„Hõ=∞}Ö’ =ÙO>Ë JO^Œ∞Ö’ H˘O`« "≥Ú`åÎxfl „ѨÉ∞íè `«fi P q^èOŒ QÍ „ѨÉ∞íè `«fiO ~°OQÍ~å=Ù ã¨∂K«Å<Õ HÍ^Œ∞, ã¨Oã¨Å÷ ‰õΩ (ÃÑ·# `≥eÑ≤#) q„Hõ~ÚOKåÅh, Z=~°∞ ¿Ñ^ŒÖ’ `å#∞ KÕã≤ K«@ìO (1987), L`«Î~°∞fiÅ (2003) ã¨∂ÊùiÎx `ÕÖÛË JkèHÍ~°O ^Õ= (P^•Ü«∞), ^è~Œ ‡° (P^•Ü«∞) Jã≤ÃãOì \ò h~°∞QÍiÛOk. Zã‘û HÍ~Àʈ~+¨<,£ WOk~å „HÍOu Ѩ^OŒä Ö’x Hõg∞+¨#~°∞‰õΩ QÍHõ ~Ô "≥#∂º _çq[<£Ö’ JkèHÍiH˜ W"åfiÅ<Õ Éè∂í q∞ H˘#∞QÀà◊§ Ѩ^HŒä Oõ Ö’ x^è∞Œ Å∞ Y~°∞Û H͉õΩO_® =Úiy

áÈ`«∞<åfl~Ú. =∞~À"≥·Ñ¨Ù# K«@ìO WzÛ# "≥ ã ¨ ∞ Å∞ÉÏ@∞#∞ ¿Ñ^Œ H“Å∞^•~°∞¡ á⁄O^ŒÖHË áõ È`«∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO ¿Ñ^ŒiHõ x~°∂‡Å#‰õΩ U~åÊ@∞ KÕã≤# qq^èŒ U*ˇhûÅ ^•fi~å ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ H˘x ÖË^• H“Å∞‰õΩ fã¨∞H˘x ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ W=fi_®xH˜ K«@Ñì ~¨ O° QÍ ZÖÏO\˜ P@O Hõ=¸ ÖË^∞Œ . QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ J_çQ˘Ñ¨CÅ „QÍ=∞OÖ’ Dq^èŒOQÍ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í q∞x H˘x JHõ¯_» ^Œo`«∞ʼnõΩ ѨOKå~°∞. #HõûÖˇ\ · ò L^Œº=∞O "≥Ñ· Ù¨ PHõi` ¬ ∞« Å =Ù`«∞<åfl~°x, HÍ|\˜ì Éè∂í q∞ W"åfiÅx Zã‘Ê `≥zÛ# =uÎ_Õ JO^Œ∞‰õΩ HÍ~°}O. „Ѩ[ʼnõΩ nx^•fi~å „Ñ¨É∞íè `«fiO U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨OHˆ `åÅ∞ W=fi^ŒÅ∞Û‰õΩO^Œ<kÕ ÃÑ^ŒÌ „Ѩâfl◊ .

=∞#O UO K≥Ü«∂ºe?

J.D ã¨OzHõÖ’ lÖÏ¡Å "ås ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ#∞ (HÀ<Õ~∞° ~°OQÍ~å=Ù x"ÕkHõ #∞O_ç) Wã¨∞<Î åflO. g∞ lÖÏ¡ÅÖ’ ^Õ"åÅÜ«∂Å "åsQÍ Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ#∞ ¿ãHõiOKåe. WO^Œ∞‰õΩ ã¨=∂Kå~° ǨωõΩ¯ K«@Oì =ÙOk. P. Éè∂í =ÚÅ q=~åÅ P^è•~°OQÍ „QÍ=∂ÅÖ’ ã¨~ˆ fi x~°fiÇ≤ÏOKåe. ™êQÆ∞Ö’ =Ù#fl"å~°∞ ¿Ñ^ŒÖ` ·ˇ Õ (¿Ñ^Œ"å_ç x~°fiK«#O "åºã¨OÖ’ =ÙOk) K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 82 J#∞ã¨iOz Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°∞, ^Õ"å^•Ü«∞ ^è~Œ å‡^•Ü«∞ âßY "åiH˜ ^Œ~M° Ïã¨∞Î KÕ~ÚOKåe.

1. =∂Ô~¯\ò ~ˆ @∞Ö’ 75 âß`«O K≥eO¡ z H˘#∞HÀ¯=@O 2. ÖË^• =∂Ô~¯\ò H“Å∞ ~ˆ @∞Ö’ 2/3 =O`«∞ K≥eO¡ z H“Å∞^•~°∞QÍ H˘#™êQÆ@O. ^Õx<≥<· å H“Å∞^•~°∞ HÀ~°=K«∞Û.

W. „QÍ=∞ ã¨~ˆ fiÖ’ ^èxŒ ‰õΩÖË Éè∂í q∞x ™êQÆ∞ KÕã∞¨ OÎ >Ë H“Å∞ "ÕÅO ZHõ¯_» [iyOk? ZѨC_»∞ [iyOk? ZO`«‰Ωõ H“Å∞ "ÕÅO áê_®~°<Õ q+¨Ü∂« Å#∞ ¿ãHõiOKåe. WO^Œ∞‰õΩ P~ü\S˜ x LѨÜ∂≥ yOK«=K«∞Û.

D. Z@∞=O\˜ H“Å∞ XѨÊO^ŒO ÖˉΩõ O_® ^èxŒ ‰õΩÅ∞ ™êQÆ∞ KÕã∞¨ <Î åfl ÖË^• LѨ H“Å∞‰õΩ WzÛ<å P Éè∂í =ÚÅ∞ ™êfinè#O KÕã∞¨ HÀ"åÅx HÀ~åe.

L. ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ^Õ"åÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ#∞ W"åfiÅx _ç=∂O_£ KÕÜ∂« e. ❏ Book Post

"åã¨<£

12–13–450, gkè <≥O|~°∞ 1, `å~åflHõ ã≤HO˜ „^•ÉÏ^Œ∞ – 500017

á¶È<£:

040-27015295/27015296 Email: wassan@eth.net, Website: www.wassan.org

To for private circulation only

Éè∂í q∞ Hˆ O„^OŒ