@]ôK @ck _ûAñ - iN^ ]û^ Pûh _âYûkú (Giþ.@ûe.@ûA) ]û^eê @]ôK @ck _ûAaû _ûAñ :
MQeê @]ôK _òf aûjûeòaû CPòZ ùKŠû[ôaû _òf @]ôK ùjaû CPòZ ùKŠûùe @]ôK ]û^ ejòaû CPòZ ]û^e IR^ c¤ @]ôK ùjaû CPòZ ]û^e iN^ aû gâú _âYûkúùe Pûh Kùf C_ùeûq icÉ aòhd C_f² jêGö ùKùZK ^òdc Gaõ iêa] ò û iêù~ûMe @aZûeYû Keò C_ùeûq aòhdaÉêKê _âZ_ ò û\^ Keòaû, G ajòe CùŸgýö
W W W W
iN^ aû gâú]û^Pûh _âYûkú _â[c cê\Yâ - Rû^ê@ûeú -2007 ajò iõLýû : 3000 cìk AõeûRú _âKûg^ :Ißûi^þ
WASSAN 12-13-452, St. No.1, Tarnaka, Secunderabad – 500 017 Ph.: 040-27015295/ 27015296, 65284580 E.mail: wassan@eth.net; website: www.wassan.org
IWÿ@ò û iõÄeYe _âKûgK: ijbûMú aòKûg @bò~û^ _äU ^õ: 3816, (^ûKûùMUþ ^òKU), ù_ûÁ-NûUòK@ò û, bêaù^gße-751003, IWÿgò û ù`û^þ / `ûKè: 0674-2384257,2384258 A.ùcfþ: svabbsr@hotmail.com ùIßaþ iûAUþ: www.svaindia.org IWÿ@ò û @^êaû\: gògòe Kêcûe _eòRû
Photo and Content courtesy: Kishan Rao, sukshethram, Hyderabad WWF, ICRISAT, Hyderabad CRISP, Hyderabad Jagadeeshwara Raju, ADA, Akiveedu Acharya N G Ranga Agriculture University, Hyderabad Sitaramaswamy, Hyderabad People’s Science Institute, Dehradun Gaunli Vichar, Bhubaneswar
_âiûeY: MûCñfò aòPûe, _äU ^õ: 3816, (^ûKûùMUþ ^òKU), ù_ûÁ-NûUòKò@û, bêaù^gße-751003, IWÿògû , ù`û^þ / `ûKè: 0674-2384257,2384258
02
_âKûg^ùe @û[ôðK ijûdZû
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò 2
3
1. iN^ aû gâú _âYûkú gâú ùjCQò iN^ ]û^Pûhe iõlú¯ ^ûcö Gjò C^ÜZ ]û^Pûh _âYûkú cûWÿûMûiÑûeùe 1983 ciòjûùe aòKgòZ ùjûA[ôfûö Kò«ê a c ð û^ Gjò _âYûkú _é[a ô úe @ù^K ù\gùe _âiûe fûb KeòiûeòQöò gâú ùKøYiò ^ì@û Kòic ^êùjñ aû gue Kòic ^êùjñö Gjû ]û^Pûhe GK ^ìZ^ _âYûkúö ù~ùKøYiò Kòic ]û^ Gjò _âYûkúùe Pûh ùjûA_ûeòaö
G_eò GK ]ûeYû @Qò, ~ûjû MùahYû ^òcù« CŸòÁ Rcòùe ùa÷mû^òK cû^u \ßûeû KeûùjûAQò Zûjû @û]ê^Kò Gaõ MâjYúdö Kò«ê gâú]û^Pûh _âYûkúKê iaòÉZé C^ÜZò Keòaûùe Pûhúcûù^ jó cêLý bìcKò û MâjY KeòQ«òö ùZYê Gbkò _âùZýK Pûhú RùY RùY ùa÷mû^òK I _eúlûKûeú ùjaûKê _Wÿa ò ö ~òG ~ûjû aêSûAfû ZûjûKê @§bûaùe ùKøYiò Pûhú MâjY Keòù^aû CPòZ ^êùjñö iÚû^úd _eòiZòÚ ò I i´kKê ù\Lô Gaõ Gjò _âYûkú _Qùe[ôaû ^òdcKê aêSò RùY Pûh KeòaûKê ùjaö Gjû jó "gâú' _âYûkúe cìkZ öß
]û^MQ Zûe icÉ iûc[ýðKê aýajûe Keò @]ôK @ck ù\aûKê ùjùf:
gâú _âYûkú ,~ûjû G ajòùe \ò@û~ûAQò Zûjû Pûhúue _âYûkú I @bòmZû C_ùe i^Üùò agòZ ù~ùjZê ^ìZ^ mû^ I iÚkaòùghùe ~ûjû MâjYúd , Zûjû gâú]û^ Pûhe cìLý ^òdc @ùUö ùZYê Pûhúcûù^ iÚû^úd iêaò]û @^êiûùe GjûKê @]ôK aòKgòZ Ke«òö 04
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
W
MQùe @]ôK _òf ejòaû \eKûe
W
ùKŠû]ûeY Keê[aô û _òfiõLýû @]ôK ùjaû \eKûe
W
ùKŠûe f´ I ùKŠûùe ]û^ iõLýû @]ôK ùjaû \eKûe
W
]û^e IR^ @]ôK ùjaû \eKûe
W
ùPe Pûeò@ûùWÿ aòQeê Zò Z[û iêiÚ iak ùjaû \eKûe
@ûi«ê C_ùeûq CùŸgýMêWKòÿ Kò_eò jûif Keò_ûeòaû ùi aòhdùe aòb^ò Ü C_ûd aûjûe Keòaûö Gjû ijòZ _âZò aòhdùe Kò Kò aòb^ò Ü iêa]ò û , @iêa]ò û, Gjûe iúcû Z[û Kò _âKûe _eòiZòÚ eò iûc^û KeòaûKê _Wÿaò ùi aòhdùe c¤ C_ûd iÚeò Keòaûö G[ô_ûAñ Pûhúe ùlZKê jó _eúlûiÚkò KeûùjCö 4
gâú ]û^Pûhùe ùKCñ C_û\û^MêWK òÿ @]ôK ô @ck _ûAñ iûjû~ý Kùe
@]ôK \ìeZûùe eê@û:
@]ôK \ìeZûùe ùeûAùf _âZò MQ @]ôK ~ûMû, aûdê I iì~ýðûùfûK _ûGö Gjû `kùe _âZò MQùe @]ôK _òf jêGö ùPe iêiÚ I @]ôK aòÉûeòZ ùjûA @]ôK Lû\ý MâjY Kùeö MQ iêiÚ I iak ùjùf @]ôK _òf jêGö ùKŠûe f´ @]ôK jêGö ùKŠûùe @]ôK iõLýK ]û^ eùj I ]û^e IR^ @]ôK jêGö
Kcþ aòj^:
ù~ùjZê @]ôK aýa]û^ùe eê@û jêG ùZYê Kcþ aòj^ @ûagýK jêGö Gjû `kùe ]û^ MQKê C_ùe \ò@û~ûA[ôaû iêa]ò û còùkö @]ôK«ê @ûagýK _eòcûYe aòj^ ù~ûMûWÿ Keòaû iêa]ò ûR^K ùjûA[ûGö
ùQûU Zkòe@ê û:
]û^Zkò \êA_Zâ @aiÚûùe eê@û~ûGö ù~ùjZê ùQûU Zkò Gjò @aiÚûùe ~ZÜ ijKûùe eê@û~ûG, MQ iêiÚ ùjûA aùX Gaõ @]ôK iõLýK _òf\òGö Gjû\ßûeû @]ôK @ck ù\aû i¸a ùjûA[ûGö
Kcþ RkùiP^:
Rcòùe Vò@û_ûYò ejòùf aûdê @bûaeê @]ôKûõg ùPeMêWK òÿ ceò~û@û«òö cfûùPe MêWK òÿ e ew aû\ûcò aû Kkû ù\Lû~ûGö cûUòùe, cûUò, _ûYò I _a^ icû^ cûZâûùe ejòaû @ûagýKö Vò@û_ûYò ejòùf c¤ ]û^ MQ a ò ejò_ûùeö Kò«ê ùMûUòG iêiÚ MQ _ûAñ Rcòùe Vò@û_ûYò ejòaû CPòZ ^êùjñö ù~ùZùaùk [eKê [e Keò RkùiP^ Keû~ûG, ùPeMêWK òÿ _a^ _ûG I iêiùÚ jûA aùXö
NûifUûKê cûUòùe cògûAù\aû:
NûifUûMêWK òÿ ê Rcòeê aûjûe Keò ù`û_ûWÿùò \aû @ù_lû NûiaQû ~ª iûjû~ýùe cûUòùe cògûA ù\aûe ajêZ C_ù~ûMòZû ejò@Qòö Gjûe \êAUò C_Kûe @Qò, _â[cZü Rcòùe aûdê PkûPk @]ôK jêG ,\ßZò údZü Nûi fUû cûUòùe còg~ò ûA ùR÷aK ò LZùe _eòYZ jêGö Gjû\ßûeû ùPe I MQ iêiÚ ùjûA aùX Gaõ @]ôK @ck _ûAaû i¸a jêGö
ùR÷aK ò LZe aýajûe:
ùR÷aòK LZ, cûUòùe[ôaû icÉ Rúa« _\û[ðcû^ue Lû\ý iìeê_ö ù~ùZùaùk Rcòùe ùR÷aòK LZ _âùdûM jêG, cûUòùe [ôaû @iõLý @YêRúacû^ue iõLýû ajê _eòcûYùe aXò~ûGö @YêRúacûù^ @YêiûeKê MQe Lû\ý @aiÚûKê @ûY«ò Gaõ ù~ùZùaùk \eKûe _ùWÿ MQ ZûjûKê ùiùZùaùk aýajûe Keò[ûGö gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
505
2. C_~êq cé•K ò û aûQòaû ù~CñPûhúcûù^ gâú_âYûkúùe ]û^Pûh KeòaûKê Azû KeêQ«òö W W W
RcòKê icZk Ke«ê \eKûeùjùf Rk ^òÃûi^ ^ûk Zò@ûeò Ke«ê RcòKê ùQûU ùQûU _Uûkúùe bûM Ke«êö
@iêa] ò û I @ûjßû^ ùK^ûf RkùiPòZ @ kùe ]û^Pûh ùjC[ôùf, Pûhúcûù^ @ûMê@û Zkò Zò@ûeò Ke«ò Gaõ ùK^ûfùe _ûYò @ûiòùf ùeûAaû _ûAñ _âÉZê jê@«òö @YRkùiPòZ @ kùe KUû aû ù_ûLeúùe _ûYò b ùðò jùf eê@ûùeûA Kûc Ke«òö `if _~ýðûd c¤ùe iaêRiûe Pûhe _âiûe _ûAñ @ù^K _eúlû ^òeúlû ùjaû \eKûeö Kcþ _ûYòùe I gúNâ _Pò~ûC[ôaû iaêR iûe Pûhe _âYûkú aûjûe Keòaû \eKûeö Silt Application ùLZùe _u (Kõ_êcûUò) _KûAaû
06
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
C_~êq cé K ò û KY ?
ù~CñRcò fêYò ^êùjñ Rcò icZêf [ôa ù~còZò iêa]ò ûùe , RkùiP^ I Rk ^òÃûi^ ùjC[ôa W Caðe cé K ò û ù~Cñ Pûhúcûù^ gâú _âYûkúùe Pûh KeòaûKêê PûjñQê «ò _â[ùc cûUò _eúlû Keò cûUò iõ_Kðùe iaòùgh aòaeYú RûYò ^ò@«êö W W
2.1 fêYc ò ûUò: fêYò I lûeú cûUò gâú _âYûkúùe Pûh_ûAñ C_~êq ^êùjñö fêYò cûUòùe ]û^ @ck iù«ûhR^K ùjûA_ûùe ~\ò Vò@û _ûYòùe Pûh Keû~ûGö Kò«ê gâú _âYûkúùe aûe´ûe Rk ^òÃûi^ Reêeúö Rcòeê _ûYò gêLMô ùf fêY C_eKê CVò@ûiò ]û^MQKê ^Á Keò\G ò ö
2.2 icZk bìc:ò gâú_âYûkúùe ]û^Pûh _ûAñ icZk Rcò @ûagýKö RkùiP^ icdùe Rcòùe icû^bûaùe _ûYòejòaû \eKûeö ùijò_eò \eKûe _Wÿùò f @]ôK Rk ^òÃûi^e iêa]ò û[ôaû c¤ \eKûeö
2.3 Caðe cé K ðò û: gâú_âYûkúùe Pûh eûiûd^òK iûe @ù_lû ùR÷aKò LZùe bfjêGö ùR÷aKò LZ cûUòùe [ôaû @YêRúacû^ue Lû\ý @ùUö cé òðKû @YêRúacû^u \ßûeû Rúa«[ôùf, MQe ~ûjû Lû\ý \eKûe, MQKê C_f² @aiÚûùe [ûGö Gjûe @[ðùjfû cûUòùe[ôaû Lû\ýiûe @ù_lû cûUòùe[ôaû Lû\ýiûe ùKCñ @aiÚûùe @Qò Zûjû @]ôK MêeZê _ß ‰ì öð cûUòùe @YêRúacû^ue iõLýû @]ôK ùjùf MQ iêiÚ iak ùjûA aùXö MQùe ùeûMù_ûK ijYú gqò aùX Gaõ @]ôK @ck còk[ò ûGö GYê _âû[còK Éeeê cûUòe C_ôû\òKû gqò aXûAaû \eKûeö Pûhúcûù^ @«Zü ZkkòLZò \êAUò _âYûkú _âZaò hð @af´^ Keòaû \eKûeö
6
ù_ûLeú _ue aýajûe: GK GKe Rcòùe _âZaò hð _âûd 15-20MûWÿò (40-50U^þ ùjKÖe_âZ)ò ù_ûLeú _u cògûAaû \eKûeö Gjû cûUòe Rk]ûeY gqò aXûG I @ck @]ôK jêGö
ùMûae LZ _âùdûM:
^ì@ûKeò icZk Keû~ûA[ôaû Rcòùe C_e cûUò AZÉZ ùjûA[ûGö Gjû `kùe _â[c ahð @ûgû^êeì_ @ck cò k ò ^ [ûGö GYê G_eò Rcò ù e gâú _âYûkúùe PûhKeòaû CPòZ ^êùjñö
gâú_âYûkú Pûhùe iXûùMûae LZ aû KùµûÁ LZ aýajûe Keòaû \eKûeö Lêaþ Kcþùe 15 gMWÿ Kò´û 3 UâûKÖe LZ (6U^þ) GK GKe _ûAñ aýajûe Keòaû Reêeúö ùMûae LZ C c MêYcû^e ùjaû @ûagýKö aòk´ùe ùjùf c¤ Rò@û LZe @û\e aXê[a ô û GK Lêieò aòhdö
iaêRiûe Pûh: iaêR iûe ^ò½Zò bûùa Rcòe CaðeZû aXûA[ûGö iaêRiûe MQMêWKòÿ ê gZKWÿû 50 bûM `êf @ûiòaû @aiÚûùe jkKeò cûUòùe cògûA \ò@û~ûGö ]YòPû I QYò \êAUò _eòPZò iaêR iûeö iaêR iûe MQMêWK òÿ Rcòùe _âûd 45 \ò^ eùj Gaõ _PòLZùjaû_ûAñ @ûC 10 \ò^ icd fûùMö ù~Cñ\^ ò iaêRiûe MQKê jkKeò cûUòùe cògûAùa ùijò\^ò , Zkò_Uûkúùe ]û^aòj^ aêY«êö iaêRiûe LZùe _eòYZ ùjfûùakKê, ]û^Zkò eê@ûùjaû_ûAñ _âÉZê ö GYê Rcòùe _ûYòeLô iaêRiûe Pûh I GjûKê LZùe _eòYZ Keòaû icd aêSeò Lôaû @Zý« Reêeúö
MûBùQkò _âbZ é u ò ê Rcòùe eLôaû: _ìeûZ^ _¡Zò @^êiûùe MûB, ùQkò, ùc‹û _âbZé u ò ê Rcòùe eûZòiûeû eLôùf, ùicû^ue ck cìZùâ e cûUò Caðe ùjûA[ûGö
ùMûae LZe MêYcû^ ^ò¡ûð eY
W W W W W
LZùe còg[ò aô û iaê _\û[ð C ceìù_ còg~ò ûA[ôa ù~_eòKò ZûKê PòjòÜ ùja^ûjóö LZM\ûUò MûX cûUò@û Kò´û Kkûewe \òg[ê aô LZM\ûeê cûUòe M§ aû c]êe M§ aûjûeê[a ô LZ iݬ_eò ùjûA[ôa I Rkúd @õg ejò[a ô ùi[ôùe[ôaû @YêRúacûù^ Lûfò @ûLôKê c¤ ù\Lû~ûC[ôùa
ùc‹û_f eLôaû
iaêR iûe
iû]ûeY LZM\û
WÿûùbûfKe _âYûkúùe iaêR iûe Pûh a cð û^ Gjò _âYûkúe ajêk _âPûe _âiûe ùjCQòö iaêR LZ _ûAaûKê ùjùf iaêR iûe RûZúd `if Pûh KeòaûKê _Wÿò[ûGö Kò«ê \ûùbûfKeu _âYûkúùe 4 RûZúd aòj^eê GKZâ 23 -25 Kòùfû aòj^ aêYò cûUòùe cògûA \ò@û~ûGö _â[c 4 _âKûe aòj^eê _âùZýK 6 ùK.Rò Gaõ _ c _âKûeeê 1 Kòùfû aòj^ aêYû~ûGö 1. giý RûZúd-(Rê@ûe, aûReû, cûŠò@û AZýû\ò) 2. Wÿûfò RûZúd- (aòe,ò cêM, aêU, aò^)þ 3. ùZ÷k aúR RûZúd- (eûgò, Pò^ûaû\ûc, iì~ýðcLê ú, RWÿû AZýû\ò) 4. QêAñ RûZúd- (]YòPû, QY, ùKûk[, _òfùò _ieû AZýû\ò) , 5. cifû RûZúd-(ùiûeòh, ]Yò@û, ùc[ô, Rê@ûYò AZýû\ò)
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
707
3-Pûeû CZûeòaû ù~ùjZê gâú _âYûkúùe 8-10\ò^e Zkò eê@û ~ûG, Zkò_Uûkú _âÉêZò _ûAñ @Zý« ~ZÜaû^ ùjaû aû‚^údö
3.1 Zkò_Uûkú _âÉZ ê :ò
Zkò_Uûkúeê cìLý RcòKê Zkòù^aû
Zkò _ Uûkúeê cê L ýRcò K ê Zkò ùaûjò ù^aûùe @iêaò]û @Qòö Gjò @iêaò]ûKê \ìe KeòaûKê ùjùf W cêLý Rcò_ûLùe Zkò_Uûkú Ke«öê W GK GKe _ûAñ 400 aMð
`êUe Zkò_UòK,ê jêGZ Kò@ûeò cSòùe Kò´û ùMûUòG ùKûYùe Ke«êö W Zùk K\kú_Zâ Kò´û _äûÁòK _KûA Zkò_Uûkò _âÉZê Ke«êö W cgòYû Zkò_Uûkú Zò@ûeò Ke«êö
Zkò_Uûkúe _âiÚ 4`êU ùjaû \eKûeö _Uûkúe f´ Rcòe @aiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe ^òbðe Kùeö GK GKe _ûAñ \êAKòùfû aòj^ @ûagýKö Gjò aòj^Kê Zkò _KûAaû _ûAñ 400 aMð`êU Zkò_Uûkú @ûagýKö iêaò]û @^êiûùe ùMûUòG Zkò_Uûkú Kò´û @ù^K ùQûU _Uûkú ^ò@û~ûA_ûùeö (~[û-4Uò _Uûkú 4x25`êU)ö ù~ùjZê 8-10 \ò^e Zkòe ùPe 3 A _~ýð« ~ûA[ûG, GYê Zkò_Uûkúe CyZû 5-6 A ùjaû \eKûeö
_Uûkú _âÉZ ê :ò
Zkò_Uûkú Gjò_eò Keû~ûGö 1 c Ée 1 A ajke bfeìù_ iXò[aô û LZ 2d Ée ù\X A ajke cûUò 3d Ée 1 A ajke iXû LZ 4[ð Ée @ùXA A ajke cûUò Gjû_ùe iaêÉeKê GKûVò bf bûaùe cògûA ù\ùaö cûUò ù]ûA ùjûA^~òaû _ûAñ KûV_Uû aû _ûk\CWÿò iûjû~ýùe ù~_eò ùjC cûUòKê \éXbûùa aû§ò eLôùaö Rk ^òÃûi^ _ûAñ Pûeò_Uùe _ûYò^ûk eLôùaö LZ ejòaû \ßûeû ùPe MbúeKê ~òaûùe iêaò]û jêGö iXû ùMûaeLZ \ßûeû MQ aXò[ôùf MQe ùeûM ijYú gqò aùXö _ùe aòfùe MQ iêiÚ ùjûAaùX I ùeûM jêG^ûjóö
Kcþ aòj^e C_KûeúZû:
Lyð Kcþ jêG, \eKûe ùjùf _òŠaòj^ Pûh Keû~ûA_ûeòa C c MêYcû^[ôaû aòj^ aûQò, iõMâjKeò aýajûe Keû~ûA_ûeòa aòj^Kê _ûYòùe aZêeûAùf @]û aòj^C_ùe bûiòa ZûKê QûYò aûjûe Keû~ûA_ûeòa, G_eòKò jûZùe aûQò \ò@û~ûA_ûeòaö y @Ì aòj^ùe c¤ aòj^ C_ôû\^ Keû~ûA_ûeòaö ~\ò gâú_âYûkúùe Pûh Keû~ò a ùZùa Kcþ aò j ^ùe ùMûUò G ahð ù e @]ô K Rcò ù e Pûh Keû~ûA_ûeòaö y y y
08
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
8
3.2 Zkò_Uûkúùe aòj^ aêYû aòj^ C_Pûe I aêYû:
aòj^ C_Pûe Keò I ùR÷aK ò aòùgû]^ Keò aêYùò aö aòj^ C_Pûe _ûAñ aòj^Kê 7/8 N û _ûYòùe aZêeûAùaö Gjò _ûYòùe MûBcìZ Kò´û jûŠòLZcògûA ù\ùf aòj^ aòùgû]^ ùjûA~òaö 7/8 N û_ùe _ûYòeê QûYò, QûAùe 5/6 N û gêLûA ù\ùaö Gjò aòj^ aêYaò ûKê C_~êqö ùKøYiò _eòiZòÚ ùò e aòj^Kê Mûfò`ûUòaûKê aû MRû ùjaûKê ù\ùa^ûjóö ùKùZK Pûhú ]û^ aòj^Kê 12 N û aZêeûA, aZêeû ]û^Kê @LûaÉûùe eLô ZûKê ùNûWÿûA 24 N û _ùe MRû ùjùf, ]kûùPe aÉû C_ùe \ògùò f Gjò aòj^Kê Zkò_Uûkúùe aêY«òö Kò«ê aòj^Kê C_Pûe Keò aêYaò û @]ôK aòmû^ i¹Z I ijRö
iûcêjK ò ZkòùNeû
ahðû ùjfû_ùe ]û^ Zkòeê@û _ûAñ C_~êq [ôaû \eKûeö Gjû GK cêLý aòhd, ù~ùjZê 8-12 \ò^e ùQûU Zkò eê@û~ûG Gaõ @Ì aòj^ aýajûe jêG ö GYê icêj ZkòùNeû Zò@ûeò @ZòReêeúö ZkòKê _âZò 2/3 \ò^ aýa]û^ùe _Kû«êö Gjû\ßûeû KòQò Zkò ^Á ùjûA_ûùeö Kò«ê VòKþ icdùe ùeûAaû _ûAñ iêa]ò û ùjaö
aòj^ aêYû :
aòj^Kê icû^ bûaùe aêYaò ûKê ùjùf aòj^Kê 4 bûMùe aòbq Keò @Ì @Ì _Zkû bûaùe 4 [eùe aêY«êö C_eùakû aòj^ aêYaò û bfö
aòj^Kê ùNûWÿûAaû:
aòj^ aêYiò ûeòfû_ùe KòQò iXû ùMûaeLZKê _Zkû bûaùe aòj^ C_ùe aò \ò @ò «êö ùNûWÿûAaû _ûAñ ]û^^Wÿû aû _ûk c¤ aýajûe Keû~ûA_ûeòaö Gjû Leû, ahðûeê aòj^Kê elû Kùe I aòj^Kê PùXÿA I _òµWê u òÿ Vûeê iêelòZ eùLö ^Wÿû aû _ûk aýajûe Keê[ùô f ]û^ MRû ùjaû _ùe ^Wÿû aûjûe Keò\@ò «êö
ZkòùNeû
Seedling
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
909
_Uûkòùe _ûYòù\aû:
\eKûe @^êiûùe \ò^Kê \êA[e, iKûùk I i¬ùaùk _ûYò iò aò û \eKûeö ùiP^ _ûAñ cûVò@û cêjùñ e jûZù\A aû _ûkaòŠû ù\A @ûùÉ @ûùÉ _ûYò_KûAùa ù~_eòKò _ûYò_Wÿò aòj^ aûjûeKê aûjûeò@ûiòa ^ûjóö Zkò_Uò Pûeò_ûLùe[ôaû ^ûk iûjû~ýùe c¤ RkùiP^ ùjûA_ûeòaö
>
>
>
Zkò_Uûkú _âÉZ ê ò
> cgòYû (_Uò aû PùUA aû ZùfA) _âYûkúùe Zkò _âÉZ ê ò
Zkò_Uûkú _äûÁòK Pû\e aû Lûfò iûeaÉû C_ùe _KûAùaö 4Uò Ne[ôaû ùMûUòG UòY aû KûVe ù`âc \eKûe ùjûA[ûGö ù`âcUò GKcòUe f´ I @]còUe PCWÿû ùjûA[ôaö _âZNò e 125 aMðùicò ùjûA[ôaö bfLZ aû KùµûÁ I cûUò cògûA 4 A Cye Zkò_Uûkú _âÉZê Keòùaö Zkò_Uûkúùe aòj^ aêYiò ûeòfû_ùe Gjû C_ùe MêŠLZ aòQûA \ò@ò «êö Zkò_Uûkòùe RkùiP^_ùe ù`âcUòKê CVûA\ò@«ê Gaõ _êYò aýajûe Ke«êö _â[c 5 \ò^ _~ýð« ùeûRùK^þ iûjû~ýùe 2/3[e _ûYòQò «êö _ùe, _Uûkú Pûeò_ûLùe [ôaû ^ûkò iûjû~ýùe RkùiP^ Ke«ê ö Zkò_Uûkúeê Zkò MêWKòÿ ê ù[ûK @ûKûeùe cìLý Kò@ûeòKê ^ò@û~ûGö 10
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
10
_òf Zò@ûeò I @ck:
gâú _âYûkú Pûhùe 4/5 i¯ûj _~ýð« aòf Lêaþ Leû_ ù\Lû~ûGö MQMêWK òÿ ùQûU[ûG I ajêZ \ìeZûùe eê@û~ûA[ûGö Vò@û_ûYò ^ejòaûeê Rcò gêLf ô û ù\Lû~ûGö Kò«ê Gjò @aiÚûùe MQ _òf Zò@ûeò _ûAñ _âÉZê ùjC[ûGö \ßZò údcûiVûeê _òf @ûe¸ jêG, ùKùZK ùlZâùe @^òaû~ýð KûeY agZü _òf 3dcûieê @ûe¸ jêGö GjûKê aêSaò ûKê ùjùf, ]û^ MQùe _òf Kò_eò Zò@ûeò jêG Gjû aêSaò û CPòZö GjûKê AõeûRúùe `ûAùfûKâ^þ Kêjû~ûGö ùMûUòG _Zâ I ùPe Zò@ûeò _ûAñ ùKùZ icd fûùM ZûjûKê `ûAùfûKâ^þ Kêjû~ûGö Zû_cûZâû, \ò^e \úNðZû, @û\âZû, cûUòe @û\âZð û, cûUòe ùbøZòK MêY, Lû\ýe C_f²Zû, aûdêPkûPk Gaõ iì~ýðûùfûK `ûAùfûKâ^þ C_ùe ajêZ _âbûa _KûA[ûGö ~\ò C_ùeûq iêa]ò û MêWKòÿ C_f² ùZùa 5 \ò^ùe ùMûUòG `ûAùfûKâ^þ iµ‰ð jêGö Gjû ^ùjùf 6-7 \ò^eê @]ôK fûMò_ûùeö iaêVûeê @û\gð @aiÚû ùjfû, ]û^MQ Zûe aX«ò @aiÚûùe, MY×ò QûWÿòfû _ìaðeê 12Uò `ûAùfûKâ^þ iµì‰ð Keòiûeò[ôaö ùMûUòG ^ì@û_òf 2Uò `ûAùfûKâ^þ iµì‰_ð ùe _êYò _òf\òGö Gjûe @[ðùjfû RýûcòZK ò jûeùe ^ì@û_òf iéÁjò Gê ö ~\ò @uêùeû\þMcKê _â[c `ûAùfûKâ^ ^ò@û~òa ùZùa ZkòKê 2d aû 3d `ûAùfûKâ^ @aiÚûùe ùeûAaû bfö Gjû\ßûeû 4[ð `ûAùfûKâ^þ @aiÚûùe MQ aXòaûùe @iêa]ò û jêG^ûjóö `ûAùfûKâ^e iÚZò ò I _òfiõLýû ^òcùÜ e \ò@ûMfûö gâú_âYûkúùe Gjò_eò ùjûA[ûGö
`ûAùfûKâ^þ @aiÚû i¯ûj ^ì@û _òfiõLýû iµì‰ð _òfiõLýû
1 1 1
2 0 1
3 0 1
4 1 2
5 1 3
6 2 5
7 3 8
8 9 10 11 12 5 8 12 20 31 13 21 33 53 84
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
11 11
4-@if Rcò _âÉZ ê :ò
Marking in the field
ùLZùe PòjÜ ù\aû
iû]ûeYZü Zkò eê@û_ûAñ ù~_eò Rcò _âÉZê ò Keû~ûG , gâú ]û^Pûh_ûAñ c¤ ùijò_eò Rcò _âÉZê ò Keû~ûGö ~\ò RcòKê gêLf ô û jkKeû~ûG I UâûKÖeùe Kû\ê@ Keû^~ûG ùZùa GK @û\gð Rcò _âÉZê ùjûA_ûeòaö aòùghKeò Ké¾cé Kðò ûùe LeûUò@û PûhKeû~ûA RcòKê _âÉZê Keò eLû~ûA[ûGö Zû_ùe Rcòùe RkùiP^ Keò Zkòe@ê û~ûGö Gjû`kùe _ùe Nûi aQû~ª PkûAaû ijR jêGö ù~ùjZê UâûKÖe iûjû~ýùe Kû\ê@ ùjûA^[ûG, GYê NûiaQû ~ªùe Kcþ Kû\ê@ fûùM I PkûAaû ijR jêGö RcòKê icû^ bûaùe icZk Keû~ûG ù~_eò eê@ûùaùk Rcòe ùKøYiòVûùe Vò@û_ûYò Rcò ^ eùjö RcòKê ùQûU ùQûU _Uûkúùe aòbqKeò icZk Keò[ùô f RkùiP^e iêa]ò û jêGö \eKûeùjùf ùQûU ùQûU ^ûkKeòò RkùiP^ I Rk ^òÃûi^ Keû~ûA_ûùeö
4.1 @]ôK aýa]û^:
gâú_âYûkú Pûhùe MQKê MQ @]ôK aýa]û^ eLôaû MêeZê _ß ‰ì öð ]ûWÿK ò ê ]ûWÿò I MQKê MQ aýa]û^ 10A x10A (25x25ùicò), gâú_âYûkúùe G_eò aýa]û^ùe , ùMûUòG aMðcUò e _òQû 16Uò MQ ejòaö ~\ò MQ ceò~aò ûe i¸ûa^û [ûG ùZùa _âZaò \ê ûùe \êAUò MQ fMû~ûA_ûùeö Kò«ê iû]ûeY Pûhùe _âZaò \ê ûùe 4-5Uò MQ I _âZaò Mð còUeùe 33-40Uò aê\û~ûGö
4.2 iìPK aû PòjU Ü ~ªe aýajûe:
Marker
PòjÜU ~ª
ùKùZ aýa]û^ eLô a û \eKûe:
@ûùc ù\LôQê @]ôK \ìeZûùe MQ fMûAùf MQ iêiÚ ùjûA aXêQò I bf @ck ù\CQò ö gâ ú _â Y ûkúùe 25x25ùi.cò (10A ùe10 A ) \ìeZûùe MQ fMûAaûKê _eûcgð \ò@û~ûGö Kò«ê G_eò @ù^K Pûhú @Q«ò ù~Cñcûù^ 50x50ùi.cò Gaõ 1x1 cò U e aýa]û^ùe MQfMûA c¤ bf @ck _ûCQ«òö 12
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
10A x 10A aýa]û^ùe ZkòùeûAaû_ûAñ @ù^K ùKøgk @af´^ Keû~ûA_ûùeö ùMûUòG \CWÿùò e 25ùi.cò aû 10A aýa]û^ùe MY×ò aû KûVò aû§ò \ò@û~ûGö Gjò \CWÿK ò ê iìPK jòiûaùe aýajûe Keò ]ûWÿ]ò ûWÿò Keò ]û^ eê@û~ûA_ûùeö Kò«ê 10A x10A aýa]û^ùe ùeûAaû_ûAñ @ù^K _âKûee iìPK~ª còkQê öò ùKùZMêWGòÿ iìPK~ª KûV aû fêjûùe Zò@ûeò ùjûAQòö ùMûUòG \ŠiìPKKê Cbd _ûgßùð e UûYòùf Kò´û ùKûVò Keê[aô û iìPK ~ªKê [ùe UûYòùf ùKûVò ùKûVò ùjûA~òaö ù~CñVûùe \êA fûA^þ ùQ\Keò[aô ùiVûùe ]û^ Zkò eê@û~òaö ùeûfe iìPK GKû[eùK @ûVUò ùKûVò Zò@ûeò Keò_ûeòaö ]ûWÿiò ]ò û KeòaûKêùjùf Rcòùe f´û@ûùWÿ ùMûUòG \CWÿaò û§òù\ùf, iìPKUò \CWÿò ]ûeùe iò]û Pûfòaö [ùe iìPK UûYò iûeòfû_ùe _âûd _âZò 2còUe _ùe 1`êUe aûU QûWÿaò û \eKûeö Zû’_ùe \CWÿò ]ûeùe _êYò iìPK UûYòùaö ùeûfe iìPKKê GK ^ò¡Áðò gqòù\A UûYòaûKê ùjûA[ûG ^ùjùf, iìPK VòKþ Pûfò ^[ûG, Kû\ê@ùe ù_ûZò ùjûA_ùWÿö 12
4.3 _û\Pfû eûÉû QûWÿa ò û:
eûhúcû^uê C_ù\g \ò@û~ûCQò, ùicûù^ _âZò 2còUe _ùe _û\Pfû eûÉû QûWÿ«öê Pûhúcûù^ GjûKê MâjY KeòQ«òö Kò«ê Pûhúcûù^ _â[ùc iaê aòfKê ùeûA\ò@«ò _ùe \CWÿò aû§ò _âZò 2còUeùe _û\Pfû eûÉû Zò@ûeò Ke«òö ùiVò[aô û ]û^MQKê C_ûWÿò @^ýZâ ùeûA\ò@«òö Kò«ê gâú_âYûkúùe ùeûfeiìPK aýajûe ùjC[ôùf ù\÷Nýðùe iìPKKê [ùe UûYòùf @[ðûZ 8]ûWÿ_ò ùe iìPKKê CVûAù\ùf 12-13A e ùMûUòG Lûfò ~ûMû iéÁjò G ê ö _âZò 8]ûWÿò _ùe _û\Pfû eûÉûùe c¤ ]û^ Zkò eê@û~ûGö _û\Pfû eûÉûMêWÿòK bf aûdêPkûPkùe iûjû~ý Keò[ûGö ~ûjû`kùe ùeûMù_ûK Kcþ jêGö iû]ûeYZü ù\Lû~ûG ù~ _û\Pfû eûÉû I KWÿùe [ôaû ]û^MQMêWKòÿ @]ôK iêiiÚ ak ùjûAaùXö ]û^aòfùe _û\Pfû eûÉûKWÿùe[ôaû MQMêWK òÿ c¤ iêiiÚ ak ùjûAaùXö Gjò eûÉûMêWK òÿ ù\LûgêYû Keòaû Z[û aQûaQò Keòaûùe iûjû~ý Keò[ûGö ù~ùjZê gâú_âYûkúùe @]ôK aýa]û^ \ò@û~ûCQò, ùKùZK Pûhú _û\Pfû eûÉû QûWÿò ^[û«òö
aòb^ ò Ü _âKûee iìPK:
Pûhúcûù^, \CWÿò, KûV I fêjûùe aòbò^Ü _âKûee iìPK Zò@ûeò Keò@Q«òö ùKùZK Pûeò]ûWÿ@ò û iìPK @Qòö Kò«ê @Zò C^ÜZ iìPKùe 16 ]ûWÿò Zò@ûeò ùjûA_ûeòaö @û§â_âù\gùe iõKâû«ò \ò^ ùQûU ùQûU UòY Wÿaûùe KYûKeò PòZû _KûA[û«òö _âûd @]A PCWÿû I 4A f´ö GjûKê @û]ûe Keò Pûhúcûù^ ùeûfe iìPK Zò@ûeò KeòQ«òö ùeûfe iìPKùe _eÆe QK KûUê[ôaû ùKûVò ùKûVò Zò@ûeòjêGö
ùeûfe PòjÜ ù\aû ~ª
KûV cûKðe
Koundinya marker (Kê¦ò^ýû cûKðe)
iìPKùe @iêa] ò û:
y ùeûfe iìPKùe PKòUò ^Nêeò
bfeê@û _ûAñ; ùlZùe jêWûÿ i`û, Rcò icZk Z[û iìPK eê@ûùjaûe \ò^K @ûMeê ùjaû \eKûeö
Kû\ê@ùe ù_ûZò ùjûA~ûGö y ù~ùZùaùk KòQò aû]û _jêù ~[û _[e MQe cìk aû Wÿûk fûMòùf PK Uò ^ MWÿò ùWÿA_ñ ùWÿ `kùe ùKûVeò Zò@ûeò jêG^ûjóö y Pûh_ùe iaêR iûeKê cûUòùe cògûA ù\ùf, ùeûfe iìPK \ßûeû iìPK UûYòaû KÁKe jêGö gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
13 13
5-Zkòe@ ê û
Transplanting at the marker points
(iìPK PòjÜùe Zkòeê@û)
gâú _âYûkúùe ijk 8-10 \ò^e Zkò eê@û~ûGö ùZYê Zkò_Uûkú Lêaþ ~ZÜe ijòZ _âÉZê ùjaû Reêeúö ùijò_eò ZkòKê ùKøYiò @iêa]ò û ^_jê ûA ùeûAaû CPòZö Zkò C_ûWÿf ò ûùaùk aû cêLý Rcòùe ùeûAfûùaùk Zkòe iûcû^ýZc lZò _jê ûAùa ^ûjóö _eòaûee ùfûK aû cRêe@ò ûcû^uê G aòhdùe bfbûùa gòLûAaû \eKûeö iû]ûeYbûaùe Zk_Uûkúeê MQKê ]eò Zkò C_êWûÿ ~ûGö Kò«ê gâú _âYûkúùe MQMêWKòÿ ùQûU ùjûA[ôaûeê ùMûUòG UòY _UûKê Zkò_Uûkúe 4-5 A MbúeKê _êeûA \ò@û~ûA ZkòKê UòY_UûKê ^ò@û~ûGö Gjûe @[ðùjfû ZkòcûUò ijòZ UòY _UûKê @ûiò~ûGö GjûKê cêLý RcòKê ^ò@û~ûA_ûùe Kò´û ùMûUòG ùUûùKA aû Ncfû iûjû~ýùe cêLý Kò@ûeòKê ^ò@û~ûGö Zkò C_ûWÿf ò û _ùe ~[û gúNâ GjûKê ùeûAaû \eKûe; i¸aZü @]N û c¤ùeö Gjû\ßûeû Zkò ùPee lZò ùjûA^[ûGö ~\ò Zkò _äûÁòK ùUâ Kò´û K\kú _Zâùe _Wÿ[ò ûG, ùZùa GjûijòZ ZkòKê cêLý Kò@ûeòKê ^ò@û~ûA_ûùeö ~\ò cgòYû _¡Zòùe Zkò _Wÿ[ò ûG, ùZùa ZkòMW ê K òÿ ê LŠ LŠ @ûKûeùe cêLý Kò@ûeòKê ù^aûùe iêa] ò û ùjûA[ûGö
Using trays to lift the seedling
(ùUâ iûjû~ýùe Zkòaêjû)
14
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
ùeûAfûùaùk gû«ò_‰ì ð aûZûaeY ejòaû Reêeúö ajêZ ~ZÜ I ¤û^e ijòZ Zkò ùeûAaûKê _Wÿò[ûGö KkòKRò@û, MŠùMûk, Pò«û c¤ùe Zkòeê@û bf ùjûA_ûùe^ûjóö
14
iò]û aòj^aêYû:
5.1 ùeûAaû _âYûkú:
Zkò C_ûWÿ ò f û_ùe gúNâ ùeûAùf ùMûUòG iêa]ò û @Qòö Gjû\ßûeû MQ ajêZ iêiÚ ùPe iéÁKò ùeö Gjû\ßûeû MQ Zûe gqòe, @cke _ì‰ð aò^ùò ~ûM Keò[ûGö
Transplanted field
PòeûPeòZ _âYûkúùe cSò@ûwêVò I aògò @ûwêVùò e ZkòKê Kû\ê@ùe cûWÿ\ò @ò û~ûGö `kùe ùPe AõeûRú U _eò eùjö Gjûe @[ð ùjfû ùPe C_e cêjûñ ùjûA eùjö Gjû`kùe ùPe cûUòùe ùb\ò gqùjaû_ûAñ icd fûùMö Kò«ê gâú _âYûkúùe ZkòMWê K òÿ ê @Ì Mbúeùe eê@û~ûG I ùPe AõeûRú L_eò eùjö _â[ùc iìPK PòjK Ü ê @ûùÉ aògò @ûwêVò iûjû~ýùe UòùK CVûA\ò@«ê, Zû_ùe aêXû@ûwêVò I aògò @ûwêVò iûjû~ýùe cûUò ijòZ ZkòKê ù^Aeê@«êö `kùe MQ gúNâ cûUòùe \éX eùj I iêiÚ ùjûAaùXö Rcòùe jêGZ ùijò\^ ò Kò´û eê@ûe _e\ò^ @Ì Rk ùiP^ \ò@«êö _â[ùc GKGKe Zkò ùeûAaûKê 10-15 RY ùfûK \eKûe jêGö Kò«ê _ùe ùfûKcûù^ @býÉ ùjûAMùf Kcþ ùfûKùe c¤ eê@û ùjûA_ûeòaö
ùKùZK @ kùe ]û^ aòj^Kê iò]û aêYaò ûe @býûi @Qòö Gjò _âYûkú gâ ú ]û^ Pûhùe c¤ Mâ j Y Keû~ûA_ûeòaö gâú _âYûkúùe ù~Cñ aýa]û^ ^ò@û~ûG ùijò aýa]û^ùe ]û^ aêYû~ûA_ûeòaö ùKùZK Pûhú ]û^aòj^Kê cûUòùe ùMûfò Keò aêYòaûe _eúlû KeêQ«òö @]ôK _eògâc I cRêeòKê KcûAaû _ûAñ ùMûUòG ùLûfû fêjûeWÿ aû UòCaþ iûjû~ýùe ]û^ aêYaò ûe _eúlû Rûeú eLòQ«òöò Zkòe@ê û_eò RcòKê _âÉZê Keò ù a, iì P K aýajûe Keò ùKûVeú 3\ò^ _ìaeð ê Zò@ûeò Keòùaö @ûagýK ]û^ aòj^Kê C_Pûe I ùR÷aKò aòùgû]^ Keò ùMûUòG cûUò ùMûfòùe ùMûUòGeê 3Uò aòj^ eLô PòjÜ~ûMûùe _KûAùaö @ûCRùY ùfûK ZûC_ùe KòQò LZ _KûAùaö
15 15
6-Nûi ^òdªY ù~ùjZê gâú_âYûkúùe Vò@û_ûYò eùj^ûjó ùLZùe Nûi ajêZ jêGö NûiMêWK òÿ ê jûZùe C_ûWÿò ù`û_ûWÿùò \aû _eòaù ð ; GjûKê cûUòùe ù_ûZòù\ùf ajêZ C_Kûe jêGö G[ô_ûAñ ùMûUòG ~ª @ûagýK ~ûjûKê NûiaQû ~ª Kêjû~ûGö NûiMêWK òÿ `ife C_Kûeú ö Gjû cûUòùe ùR÷aK ò LZe KûcKùeö ùZYê Rcòùe Nûi aXòaûKê \ò@û~ûG Gaõ gúNâ cûUòùe cògûA \ò@û~ûGö eê@ûe 10 \ò^,20\ò^ _ùe \êA[e ~ª iûjû~ýùe Nûi aQû~ûGö Nûi iciýûKê ajêkbûùa G_eò icû]û^ Keû~ûA_ûùeö ~\ò eê@ûe 30 \ò^ I 40 \ò^ùe Gjò_eò @ûC \êA[e NûiaQû~ª PkûA \ò@û~ûA_ûùe ùZùa, ùPeKê bf _a^ còùk I iêiÚ ùPe jêG ö ù~ùjZê MQ iak I iêiÚ jêG, _òf c¤ @]ôK jêGö \êA]ûWÿò cSòùe Nûi aQû ~ªKê @ûM_Q Keò Pkû~ûGö eê@ûe 10 \ò^_ùe Nûi ùQûUùQûU ùjûA~ûGö GZòKùò aùk NûiaQû ~ª aýajûe jêGö ~\ò ]û^MQ ùQûU @Qò Gaõ Nûi Kcþ @Qò, NûiKê jûZùe C_ûWÿò \ò@û~ûA_ûùeö NûiaQû ~ªe aýajûeùe _â[c iêa]ò û ùjfû, Nûi ^òdªY I cûUòùe ùR÷aKò @õg cògûAaûö Gjû iaêRiûe Pûhe fûb ù\A[ûGö _ê^½ cûUòùe aûdê PkûPk jêG I ùPe aûdê iõÆgðùe @ûùiö Gjû\ßûeû @iõLý _âKûee @YêRúa iéÁò jê@«ò ù~Cñcûù^ MQ_ûAñ Lû\ý _âÉZê Ke«òö Mandava weeder
ù~ùKøYiò _eòiZ òÚ ùò e c¤, gâú_âYûkúùe, Nûi ceûaòh _âùdûM Keû~òa^ûjóö
MêRe ê ûUùe, Nûi ^òdªY_ûAñ ]û^ ijòZ aeiòcþ @«Pûh Ke«òö ùijò_eò iÚû^úd @ûagýKZûKê @ûLô@ûMùe eLô Nûi^òdªY _ûAñ C_~êq @«`if aûQò_ûeòùaö
16
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
Nûi aQû ~ªùe GK GKe Nûi aûQòfûùaùk RùY cYòhKê _âûd16 KòùfûcòUe aûU PûfòaûKê _Wÿ[ò ûGö ùZYê Nûi aQû ~ªUò PkûAaûùe KòQò ZîUò ^[ôa Gaõ aýajûe _ûAñ ijR ùjûA[ôaö Gjû\ßûeû _eògcâ e KÁ fûNa Keû~ûA_ûeòaö
~ªaýûu
Pûhúcû^ue @iêa]ò ûKê \ìe Keòaû_ûAñ; cìfý \éÁeò ê aû còkaò û \éÁeò ,ê ~ªaýûu ùMûUòG C_ûdö ùMûUòG Mûñ Kò´û ùKùZK Pûhú ùKùZ iõLýK NûiaQû I iìPK ~ª eLôùf icùÉ @ûagýK @^êiûùe aýajûe Keò_ûeòùaö 16
NûiaQû~ªe MêeZ ê _ ß ‰ ì ð iò¡û«:
aýa]û^ Kcþ ùagú Keû~ûA_ûeê[aô ö \û«òùe Kû\ê@ fûMòùf, ZûKê aûjûe Keòaûe iêa]ò û[ôaû \eKûeö Gjû iÚû^údbûùa Zò@ûeò Keû~ûA_ûeê[a ô Gaõ cìfý Kcþ ùjC[ôaö Gjû cRaêZþ I Kcþ IR^e ùjaû CPòZö GjûKê G_eò bûaùe Zò@ûeò Keû~ûA[ôa ù~_eò Pûfòaû \ìeZûKê Kcþ Keû~ûA_ûeê[aô ö GjûKê ùciò^ iûjû~ýùe Zò@ûeò Kùf KÁ Kcþ jêGö
Kollur Weeder (ùKûfêe NûiaQû ~ª)
Cono Weeder (ùKûù^û IßòWÿe)
eê@û_ùe _âZ] ò û^ MQ c¤ùe ajêZ aýa]û^ [ûGö _òfùjaû `kùe Gjû KcòKcò ~ûG, ùiùjZê Nûi aQû ~ªe
Single Drum Weeder (Wÿâc IßòWÿe)
Japan Weeder (Rû_û^ú IßòWÿe)
~ª PûkòZ IßòWÿe
Raichur Weeder (eûAPêe IßòWÿe)
Áûe IßòWÿe
Star Weeder
cûŠIßû Nûi aQû~ª: Mandava Weeder
ù~CñNûi aQû ~ªMêWÿòK aRûeùe còkêQò, ùiMêWÿòK UòùK \ûcòKûö GjûKê Zò@ûeò Keòaûùe ùKùZK @iêaò]û c¤ @Qòö GjûKê cUûk cûUòùe aýajûe Keòaûùe @ù^K @iêaò]û c¤ @Qòö @ù^K MêWÿòG NûiaQû ~ªKê _eúlû Keò ùiMêWÿòKùe[ôaû bfMêYKê ù^A ùMûUòG ^ì@û cûŠIýû Nûi aQû~ª Zò@ûeò Keû~ûAQòö @û§â_âù\ge Lcûc Ròfäûe ‘Pò^Üû cûŠIýû’ Mûñe ^ûc @^êiûùe GjûKê ^ûcòZ Keû~ûAQòö ù~CñVûùe GjûKê _eúlû Keû~ûA iaòùgh eì_ \ò@û~ûAQòö Kcþ cìfý-GjûKê U 550 ùe Zò@ûeò Keû~ûA_ûeòa iek _¡Zò - Gjûe IR^ Kcþ GYê iaêcûUòùe aýajûe Keû~ûA_ûeòa KûeúMeú Kû~ýð\lZû-Gjû NûiKê cûUò bòZeKê Pû_ò\òG PkûAaûùe iekZû- GjûKê aò^û KÁùe ijRùe Pkû~ûA_ûeêQòö gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
17 17
]û^MQ _ûYòùe aXò_ûùe Kò«ê ]û^ Kò@ûeòùe Vò@û_ûYò ejòaûe @ûagýKZû ^ûjóö
7-Rk _eòPûk^û Nûi ^òdªY _ûAñ Pûhúcûù^ Vò@û_ûYòùe ]û^Pûh Keò[û@û«òö ùK^ûf Z[û ^kKì_ Rk ùiPòZ @ kùe @ûagýKZû Vûeê @]ôK RkùiP^ Keû~ûA[ûGö Rcòùe Vò@û_ûYòejòùf KY ùja ? aûdê PkûPke @bûaeê ùPeMêWKòÿ ceò~aò ö ùiA[ô_ûAñ gâú _âYûkúùe Rcòùe Vò@û_ûYò eLû~ûG^ûjóö RcòKê I\û eLôaû_ûAñ RkùiP^ Keû~ûGö Rcòùe iêlà aûk_eò `ûU ù\Lûù\ùf, _ê^ü RkùiP^ Keû~ûGö _eòùag I cûUòKê Pûjó ùKùZ[e, ùKùZ aýa]û^ùe RkùiP^ Keû~òa Zûjû iÚeò Keû~ûGö ù~ùjZê Rcòùe Vò@û_ûYò eLû~ûG ^ûjó, ]û^MQ ùPe iêiÚ ùjûA Pûeò@ûWÿKê aùXö @]ôK aýa]û^ùe MQ ejòaûeê ùPe c¤ Mêz @ûKûeùe aùXö ^òdcòZ aýa]û^ùe RkùiP^ I Rk^òÃûi^ \ßûeû @YêRúacûù^ ajêZ aXò MQ _ûAñ Lû\ý _âÉZê Ke«òö
gâú _âYûkúùe ù~ùZùaùk RkùiP^ \eKûe ^ò½òZ RkùiP^ aýaiÚû ejòaû \eKûeö ^kKì _ \ß û eû RkùiP^ ùjC[ôùf, iaêùaùk aòRêkò còkòaû i¸a ^êùjñö @ù^K icdùe cUe _µUò ^Á ùjûA~ûA_ûùeö GYê Pûhúcûù^ _â[ceê Vò@û_ûYò eLôaûKê @cwö G_eò _eòiÚòZòe C_~êq ^ò‰ðd PòjÜU Keòaû \eKûeö ù~ _~ýð « Pûhúue gâ ú _â Y ûkú C_ùe @ûZàaògßûi ^ùjûAQò, ùi _~ýð« @^ý aòKÌ _âYûkú @af´^ Keòaû \eKûeö C\ûjeY Êeê_ Rcòùe ùQûU ùQûU `ûU aû aûk_eò `ûU ùjaû _~ýð« RkùiP^ _ûAñ @ù_lû ^Keò gúNâ RkùiP^ Ke«êö _ùe \êA RkùiP^ c¤ùe aýa]û^ aXû«êö 18
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
NûiaQû ~ª PkûAaûe \ò^Kê @ûMeê RcòKê @Ì RkùiP^ \ò@û~ûGö ù~ ùKøYiò _eòiZòÚ ùò e c¤, Nûi aQû_ùe Rcòeê _ûYòKûUòù\aû CPòZ ^êùjñö ~\ò _ûYò KûUò \ò@û~ûG ùZùa iûe @õg Rcòeê ^Á ùjûA~òaö ]û^MQùe MY×Qò ûWÿaò û _eVûeê ]û^ _ûKk _~ýð« ]û^ aòfùe 1 A _eòcûYe Rk ejòaû \eKûeö gZKWÿû 70 bûM ]û^ _ûPòfû_ùe Rk^òÃûi^ Keòù\ùaö Rcò @icZk [ôùf Lûf~ûMûùe _ûYòejò~aò I Cy~ûMû gêL~ô aò ö ùiPòZRkKê VòKþ bûaùe aýajûe KeòaûKê ùjùf, RcòKê ùQûU ùQûU _Uûkòùe aòbq Keò icZêf Keòaû \eKûeö ùiPòZ Rk ùgh cêŠùe _j aò û _ûAñ @ù_lû Keòaû _eòaù ð (iÚû^úd @aiÚû C_ùe ^òbeð Kùe) Rcòe Zò^ò PZê[ûð g @ k _ûYò cûWÿMò ùf _ûYòKê a¦ Keòù\ùaö _ûYò @ûù_ @ûù_ iûeû aòfùe ùb\ò~aò ö ~\ò Rcòeê @]ôKû _ûYòKê aûjûe Keòaû \eKûe _ùWÿ ùZùa, Gjò _ûYòKê aýajûe Keò Rcòe ùgh cêŠùe _eòaû Pûh aû a§ùe KòQò MQ fMûAaû \eKûeö 18
8-ùeûMù_ûK ^òdªY gâú _âYûkúe aòùghZß ùjfû G[ôùe ùKøYiò eûiûd^òK aòh aû Nûiceû aòh aýajûe jêG ^ûjóö @]ôK aýa]û^ I ùR÷aK ò LZ _âùdûM `kùe MQ iêiÚ iak ùjûA aùX, `kùe ùeûMù_ûK Kcþ jêGö ùeûM ù_ûK ^òdªY _ûAñ ùKùZK ùR÷aK ò Jh]Kê _âZùò h]K aýaiÚû aû ù~ùZùaùk \eKûe _Wÿaò aýajûe Keû~ûA_ûeòaö @céZ _ûYò I jûŠòLZ aýajûe GK C c C_ûdö
jûŠòLZ I Gjûe Zò@ûeò _âYûkú:
ùR÷aKò Jh] jòiûaùe jûŠòLZ ~ûjûKê cýûRòK KùµûÁ c¤ Kêjû~ûG, `if _ûAñ @Zò C_ù~ûMúö Gjû GK aýd aòjú^, i¹ì‰ð ^òeû_\, `if iêelû aýaiÚûö iaê aMðe Pûhú GjûKê Keò_ûeòùaö G[ô_ûAñ aûjûeê KòQò KòYaò û \eKûe ^ûjóö ^òRNùe, iûA_Wÿgò ûùe Z[û ^òR Mûñùe iaê còk_ò ûeòaö aòùgh _eògcâ e c¤ @ûagýKZû ^ûjóö G[ô_ûAñ ùMûUòG cûUò jûŠò aû cûVò@û ù^ùaö
ùijò cûVò@û aû jûŠòùe:
MûB ùMûae1 Kòùfû ,MûB cìZ1 fòUe , ù\gú MêWÿ 50 Mâûc ,^òc _Zâ 1 Kòùfû , Ke¬_Zâ1 Kòùfû , @eL _Zâ 1 Kòùfû GKZâ cògûAùaö _â[ùc MûB ùMûae, MûBcìZâ Gaõ MêWK ÿ ê bf bûaùe cògûA ù\ùaö Zû_ùe ^òc, Ke¬ I @eL _ZâKê @Ì ùQPò cìZâ I ùMûaeùe bf bûaùe cògûA jûŠòe cêjñ aû§ò 7/8 \ò^ QûAùe eLôù\ùaö @ûagýK ùjùf @]ôK MûBcìZ cògûA _ûeòùaö _ûYò @ûù\ø cògûAùa ^ûjóö 8 \ò^ _ùe G[ôeê ù~Cñ ei aûjûeòa ùi[ôùe @Zò Kcþùe 40 MêY I @Zò ùagúùe 100 MêY _ûYò cògûA MQùe Qò ùò \ùa aû ~ª iûjû~ýùe ùÆâ Keòùaö
@ck
MQùe ]û^ ùKŠû _ûPòfû _ùe c¤ MQ iaêR [ûGö ùZYê Pûhúcûù^ C_~êq icdùe @ck Keòaû \eKûeö
@céZ _ûYòe Zò@ûeò _âYûkú: \eKûe ùjC[ôaû Rò^h ò : MûB cêZ-â 1fòUe, MûB ùMûae-1Kòùfû, MêW(ÿ ùR÷aKò )-250Mâûc, _ûYò(ùKäûeò^þ ^[ôaû)-10fòUe
Zò@ûeò Gaõ aýajûe: C_ùeûq iaêR^ ò hò Kê GKûVò ùMûUòG _äûÁòK _ûZâ aû cûUòjûŠòùe cògûA \ò@«êö GjûKê cògòaû_ûAñ 24 N û \eKûe GjûKê 1:10 _eòcûYùe _ûYò ijòZ cògû«êö ùMûUòG i`û K^ûùe bfbûaùe QûY«êö GjûKê ùÆâ Keû~ûA_ûùeö @céZ_ûYòKê 30 \ò^ _~ýð« eLû~ûA_ûùeö Kò«ê GjûKê _âZ\ò ^ò Nû aò û \eKûeö ~\ò dêe@ò û iûe aýajûe jêG, MQ ^ec jêG I GjûKê ijRùe ùeûMù_ûK @ûKâcY Ke«òö ~\ò @céZ _ûYò aýajûe Keû~ûG Gjû MQKê ùKak ~alûeRû^ \ò G ^ûjó @]ô K «ê , @^ò Á Kûeú ùeûMù_ûK \ûCeê MQKê \êùeA eùLö 19 19
gâú _âYûkúe C_KûeòZû: y y y
y y y y y
20
aòj^ Kcþ \eKûe ùjC[ôaûeê aòj^ KòYûLyð Kcþ jêGö RkùiP^ I Rk^òÃûi^ _¡Zòùe Pûh ùjC[ôaûeê RkùiP^ Lyð Kcþ jêGö eûiûd^ò K iûe I aò h aýajûe ùjC^[ôaûeê aûjûeê KòQò KòYaò û Lyð Kcþ jêGö ^òdcòZ aýa]û^ùe Rcò gêLû ejòaû \ßûeû ùeûMù_ûK _âû\êb ð ûa Kcþ jêGö ùR÷aK ò _âYûkúùe Pûh Keû~ûC[ôaûeê PûCke MêY bf Gaõ Êû\òÁ jêGö @]ôK _òf aWÿ ùKŠû I ]û^e IR^ @]ôK ùjaû `kùe @ck @]ôK jêGö @Ì _eòcûYe _òŠ aòj^ aýajûe Keò @]ôK aòj^ C_ôû\^ Keû~ûA_ûùeö Pûhúcûù^ ^òùR ^òR_ûAñ C c MêY I cû^e aòj^ C_ôû\^ Keò_ûeòùaö
gâú aû iN^ ]û^Pûh _¡Zò
gâú ]û^
_ûeµeòK ]û^
20