!"#2 APRIL 2012
OOK: DE WAARDE VAN COMPLIMENTEN BLZ. 28
Gelukkige stiefgezinnen WAT IS HUN GEHEIM?
DE BIJZONDERE UITDAGINGEN VAN
STIEFGEZINNEN ˘ Dr. Patricia Papernow, een expert op het gebied van stiefgezinnen, zegt dat je de problemen van een stiefgezin niet op dezelfde manier kunt aanpakken als die van een traditioneel gezin. Dat zou net zoiets zijn als „in New York de weg zoeken met een plattegrond van Boston”. Stiefgezinnen worden nu eenmaal met andere en ook met grotere uitdagingen geconfronteerd dan traditionele gezinnen. De psycholoog William Merkel beschrijft het stiefgezin zelfs als „de meest complexe, onnatuurlijke en problematische relatievorm die de mensheid kent”. Kan een stiefgezin dan eigenlijk wel gelukkig worden? Je zou de verhoudingen binnen een stiefgezin kunnen vergelijken met de naden van een patchworkdeken. Hoewel de naden nog zwak zijn als de lapjes aan elkaar gezet worden, kan de patchworkdeken uiteindelijk net zo sterk ´ ´ worden als een deken uit een stuk — als de lapjes tenminste zorgvuldig aan elkaar genaaid worden. In deze serie gaan we in op een aantal veel voorkomende uitdagingen van stiefgezinnen en bespreken we stappen die velen hebben geholpen om een hecht gezin te worden. Daarna laten we vier stiefgezinnen aan het woord die dat gelukt is.
!"#2
GEMIDDELDE OPLAGE 41.042.000 VERSCHIJNT IN 84 TALEN
GELUKKIGE STIEFGEZINNEN WAT IS HUN GEHEIM? 2
De bijzondere uitdagingen van stiefgezinnen
7
Succesverhalen van stiefgezinnen
10 De wonderlijke dieren van de Tasmaanse wildernis
24 Toeval of ontwerp? De slurf van de olifant
12 De Titanic: Het beroemdste schip uit de geschiedenis
25 Bedreigde soorten Zijn ze nog te redden?
16 Middeleeuwse meesters in de astronomie
28 De zienswijze van de Bijbel De waarde van complimenten
20 Jonge mensen vragen Waarom zou ik naar de vergaderingen gaan? 23 Een blik op de wereld
30 Voor gezinsbespreking 32 Is de ware God te vinden?
„Ik verwachtte dat mijn stiefkinderen me wel zouden accepteren als ik ze veel liefde en aandacht gaf, maar acht jaar later is dat nog steeds niet gebeurd.” — Gloria1.
UITDAGING 1:
TELEURSTELLINGEN EN nieuw stiefgezin begint vaak E met hoge verwachtingen. Stiefouders hopen de fouten uit hun vorige huwelijk te vermijden of goed te maken, en de liefde en geborgenheid te vinden die ze gemist hebben. Soms zijn de verwachtingen niet veel meer dan een droom, en als ze niet uitkomen leidt dat tot stress. Het is zoals de Bijbel zegt: „Verwachting die wordt uitgesteld, maakt het hart ziek” (Spreuken 13:12). Wat kunt u doen als uw verwachtingen niet uitkomen? 1 Sommige namen in deze serie zijn veranderd.
WAT U KUNT DOEN
Krop uw gevoelens niet op in de hoop dat de teleurstelling wel weer overgaat, maar stel vast welke onvervulde verwachting u dwarszit. Ga vervolgens na waarom u die verwachting hebt, zodat u kunt begrijpen waarom u eraan vasthoudt. Probeer die verwachting dan bij te stellen zodat die realistischer is. Hier volgen een paar voorbeelden: 1. Ik zal vanaf het begin van mijn stiefkinderen houden en zij zullen van mij houden. Waarom? Ik heb altijd gedroomd van een leuk, hecht gezin. Realistischer: In de loop van de tijd kan onze liefde voor elkaar groeien. Het is nu vooral belangrijk dat we ons geborgen voelen en elkaar respecteren. 2. Iedereen in het nieuwe gezin zal zich snel aanpassen. Waarom? We zijn helemaal klaar voor een frisse start. Realistischer: Het kost meestal vier tot zeven jaar voordat een stiefgezin zich gestabiliseerd heeft. Onze problemen zijn volkomen normaal. 3. We zullen nooit ruzie krijgen over geld. Waarom? We houden zo veel van elkaar dat we geen ruzie gaan maken over onbenullige dingen. ¨ Realistischer: De financiele problemen in verband met onze vorige huwelijken zijn ingewikkeld. Misschien hebben we er nog moeite mee om al ons geld met elkaar te delen.
Een harmonieus stiefgezin kan een onbereikbare droom lijken
Ontwaakt! april 2012
3
„We pasten ons snel aan. Iedereen in het gezin voelde zich meteen op z’n gemak.” — Yoshito. „Het duurde zo’n tien jaar voordat ik me echt betrokken voelde bij ons stiefgezin.” — Tatsuki, de stiefzoon van Yoshito.
UITDAGING 2:
BEGRIP VOOR ELKAAR HEBBEN OALS uit bovenstaand voorbeeld Z blijkt, zitten de leden van een stief´ ´ gezin niet altijd op een lijn. Waarom is wederzijds begrip belangrijk? Wanneer er problemen ontstaan, wilt u die waarschijnlijk snel oplossen. Maar dat lukt pas echt als u uw gezin goed begrijpt. Het is belangrijk om erover na te denken hoe u communiceert, want woorden kunnen zowel opbouwen als afbreken. De Bijbel zegt: „Dood en leven zijn in de macht van de tong” (Spreuken 18:21). Hoe kunt u uw tong zo gebruiken dat er meer begrip ontstaat?
WAT U KUNT DOEN
¨ ˙ Wees geınteresseerd in de gevoelens van de ander en toon medegevoel in plaats van snel met uw oordeel klaar te staan. Bijvoorbeeld: Als uw zoon zegt: „Ik mis mijn vader”, leef dan met hem mee. In plaats van te zeggen: „Maar je stiefvader houdt van je en zorgt beter voor je dan je vader”, is het beter iets te zeggen als: „Ik begrijp dat het niet makkelijk voor je is. Wat mis je het meest aan hem?” Praat niet beschuldigend tegen uw nieuwe partner door te zeggen: „Jouw zoon zou niet zo onbeleefd zijn als jij hem beter had opgevoed”, maar vertel hoe u zich voelt. Zeg bijvoorbeeld: „Zou je Dennis willen vragen of hij me voortaan groet als hij thuiskomt? Dat zou ik echt heel fijn vinden.” ˙ Maak tijd om samen te eten, te ontspannen en dingen voor uw geloof te doen. Dan leert iedereen elkaar beter kennen. ˙ Houd geregeld gezinsberaad. Geef iedereen de gelegenheid zijn zegje te doen zonder hem in de rede te vallen. Begin met iets positiefs over het nieuwe gezin en zeg daarna waar u zich zorgen over maakt. Blijf respectvol, ook bij meningsverschillen, en brainstorm samen over oplossingen. Als iedereen goed luistert, ontstaat er meer begrip voor elkaars gevoelens en zorgen
!"#$
4
DIT TIJDSCHRIFT IS BEDOELD voor het hele gezin. Het laat zien hoe u het hoofd kunt bieden aan de problemen van deze tijd. Het bevat nieuwsitems, vertelt over mensen in allerlei landen en wijdt aandacht aan godsdienst en wetenschap. Maar het doet meer. Het blijft niet aan de oppervlakte, maar wijst op de diepere betekenis achter de huidige gebeurtenissen; het blijft daarbij altijd politiek neutraal en kent geen rassendiscriminatie. Het belangrijkste is echter dat dit tijdschrift vertrouwen opbouwt in de belofte van de Schepper dat hij een nieuwe wereld van vrede en zekerheid tot stand zal brengen die het huidige goddeloze, wetteloze samenstel van dingen binnenkort zal vervangen.
Deze publicatie is niet voor de verkoop bestemd maar wordt verschaft als onderdeel van een wereldwijd Bijbels onderwijzingswerk dat gesteund wordt door vrijwillige bijdragen. Tenzij anders vermeld, is de gebruikte Bijbelvertaling de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift — met studieverwijzingen (uitgave 2004). De afkorting v.G.T. betekent „voor de gewone tijdrekening”. G.T. staat voor „van de gewone tijdrekening”. Awake! (ISSN 0005-237X) is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G.F. Simonis, Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483, and in England by Watch Tower Bible and Tract Society of Britain, The Ridgeway, London NW7 1RN (Registered in England as a Charity). Uitgegeven door Wachttoren-, Bijbel- en Traktaatgenootschap, Noordbargerstraat 77, NL-7812 AA Emmen, Nederland. Christelijke Gemeente van Jehovah’s Getuigen (Verantwoordelijke uitgever: Marcel Gillet), Potaardestraat 60, B-1950 Kraai¨ nem, Belgie, PP-PB BRUXELLES X - BRUSSEL X No. 10/667. 5 2012 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Alle rechten voorbehouden. Printed in Britain. April 2012
Vol. 93, No. 4
Monthly
DUTCH
„Mijn vrouw en haar kinderen zijn het altijd met elkaar eens en zetten mij dan voor het blok. Ik voel me een buitenstaander, een indringer.” — Walt.
UITDAGING 3:
ER KOMT EEN ’VREEMDE’ BIJ ET gevoel in het eigen gezin een H buitenstaander te zijn, kan leiden tot allerlei problemen die daar op het oog niets mee te maken hebben. Hier volgen een paar voorbeelden: ´ ´ ˙ Kinderen die voor het huwelijk goed met hun toekomstige stiefouder konden opschieten, hebben daar later moeite mee. ˙ Een stiefouder is jaloers op een kind van zes. ˙ Er ontstaan hevige ruzies over schijnbaar onbelangrijke gezinskwesties. Ook de biologische vader of moeder staat onder druk als er onenigheid binnen het stiefgezin is. Carmen zei het zo: „Het is lastig om tussen twee vuren te zitten: aan de ene kant mijn man en aan de andere kant mijn twee kinderen.” Een nuttig principe in dit verband is de Gulden Regel die Jezus gaf: „Alle dingen dan die gij wilt dat de mensen voor u doen, moet ook gij insgelijks voor ¨ hen doen” (Mattheus 7:12). Hoe kunnen stiefgezinnen ervoor zorgen dat elk gezinslid het gevoel heeft erbij te horen?
WAT U KUNT DOEN
˙ Geef prioriteit aan uw huwelijk (Genesis 2:24). Breng tijd door met uw nieuwe partner en maak uw kinderen duidelijk wat zijn of haar status binnen het gezin is. Vaders zouden bijvoorbeeld al voor het huwelijk tegen hun kinderen iets kunnen zeggen als: „Ik hou van Anne en ik ga met haar trouwen. Ik weet zeker dat jullie beleefd tegen haar zullen zijn.” ˙ Ruim regelmatig tijd in voor elk van uw kinderen. Door dat te doen, laat u zien dat ze belangrijk voor u zijn en dat u echt van ze houdt. ˙ Breng met elk stiefkind tijd door zodat u een band met hem of haar kunt opbouwen zonder dat de biologische ouder als scheidsrechter optreedt. ˙ Vraag kinderen niet om afstand te nemen van de vorige gezinssituatie. Meestal is het beter om niet van stiefkinderen te eisen dat ze ’papa’ of ’mama’ zeggen. Oudere kinderen kunnen er in het begin moeite mee hebben woorden als ’gezin’ of ’wij’ te gebruiken voor het stiefgezin. ˙ Geef elk kind een taak in het huishouden, een vaste plek aan tafel en een eigen stek in huis. Dat geldt ook voor de kinderen die niet fulltime bij u wonen. ˙ Overweeg om te verhuizen of het bestaande huis te veranderen zodat nieuwe gezinsleden zich geen indringers voelen.
TALEN: Afrikaans, Albanees, Amharisch, Arabisch, Armeens, Bemba, Birmaans (Myanmar), Bislama, Bulgaars, Cebuano, Chichewa, Chinees (traditioneel)7 (audio alleen in Mandarijn), Chinees (vereenvoudigd), Chitonga, Deens7, Duits67, Engels67, Estisch, Ewe, Fiji, Fins7, Frans687, Georgisch, Grieks, Gujarati, Hebreeuws, Hiligaynon, Hindi, Hongaars, Ibo, IJslands, Iloko, Indonesisch, Italiaans67, Japans67, Joruba, Kanarees, Kinyarwanda, Kirgizisch, Kirundi, Koreaans67, Kroatisch, Lets, Lingala, Litouws, Lozi, Macedonisch, Malagasi, Malayalam, Maltees, Nederlands67, Noors7, ¨ Oekraıens, Pedi, Pools67, Portugees687, Punjabi, Rarotongaans, Roemeens, Russisch67, Samoaans, Servisch, Sesotho, Shona, Singalees, Sloveens, Slowaaks, Spaans67, Swahili, Tagalog7, Tamil, Thais, Tokpisin, Tongaans, Tsjechisch7, Tsonga, Tswana, Turks, Twi, Urdu, Vietnamees, Xhosa, Zoeloe, Zweeds7 6 Ook verkrijgbaar op cd. 8 Ook verkrijgbaar als mp3 op cd-rom. 7 Ook te downloaden als audiobestand op www.jw.org.
WILT U MEER INFORMATIE OF EEN GRATIS BIJBELCURSUS? Schrijf dan naar het plaatselijke kantoor van Jehovah’s Getuigen. Een complete lijst met adressen vindt u op www.watchtower.org/ address. Amerika, Verenigde Staten van: 25 Columbia Heights, Brooklyn, NY 11201-2483. ¨ ¨ Australie: PO Box 280, Ingleburn, NSW 1890. Belgie: rue d’Argile-Potaardestraat 60, B-1950 Kraainem. Curacao: PO Box 4708, Willemstad. Duitsland: D-65617 Selters. Frankrijk: BP 625, ¸ ¨ ¨ F-27406 Louviers Cedex. Groot-Brittannie: The Ridgeway, Londen NW7 1RN. Indonesie: PO Box ¨ 2105, Jakarta 10001. Italie: Via della Bufalotta 1281, I-00138 Rome RM. Nederland: Noordbargerstraat 77, NL-7812 AA Emmen. Portugal: Apartado 91, P-2766-955 Estoril. Spanje: ´ Apartado 132, 28850 Torrejon de Ardoz (Madrid). Suriname: PO Box 2914, Paramaribo.
Ontwaakt! april 2012
5
„Als ik Carmens kinderen probeer te corrigeren, gaat zij ze troosten terwijl ze mij zou moeten steunen.” — Pablo. „Het doet me pijn als Pablo erg streng voor mijn kinderen is.” — Carmen.
UITDAGING 4:
DE OPVOEDING VAN DE KINDEREN OE komt het dat de opvoeding in H een stiefgezin vaak tot onenigheid leidt? Misschien is het handhaven van regels in het eenoudergezin wat op de achtergrond geraakt. Als de stiefouder erbij komt, kan het zijn dat hij of zij nog niet zo’n goede band met de kinderen heeft. De stiefouder vindt dan misschien dat de ouder niet streng genoeg is, terwijl de biologische ouder vindt dat de stiefouder de kinderen te hard aanpakt. De Bijbel adviseert om evenwichtig te zijn bij de opvoeding van kinderen: „Irriteert uw kinderen niet, maar blijft hen in het strenge onderricht en de ernstige vermaning van ¨ Jehovah [God] grootbrengen” (Efeziers 6:4). Het gaat hier niet alleen om het corrigeren van het gedrag van het kind, maar ook om het vormen van zijn denkwijze. Als dat op een vriendelijke en liefdevolle manier gebeurt, zal het kind niet ontmoedigd raken.
Praat meningsverschillen onder vier ogen uit
6
Ontwaakt! april 2012
WAT U KUNT DOEN
˙ Stel huisregels vast, te beginnen met de regels die u al hebt. De voordelen daarvan blijken uit het volgende scenario: Stiefmoeder: Jennifer, je weet dat de regel is dat je pas mag sms’en als je huiswerk af is. Jennifer: Je bent m’n moeder niet. Stiefmoeder: Dat klopt, maar vanavond heb ik hier de leiding, en de regel is nu eenmaal dat je pas mag sms’en als je huiswerk af is. ˙ Stel niet te veel regels op en verander vaste patronen niet te snel. Wat voor een stiefouder een simpel verzoek kan lijken, kan voor een kind dat vindt dat zijn hele leventje al overhoop is gehaald, heel moeilijk zijn. Natuurlijk kan het nodig zijn wat nieuwe afspraken te maken, bijvoorbeeld over privacy en kleding, vooral wanneer er oudere kinderen in het stiefgezin zijn. ˙ Bespreek meningsverschillen over de opvoeding niet waar de kinderen bij zijn. Breng alleen het specifieke gedrag van het kind ter sprake en begin niet over fouten die uw partner volgens u eerder in de opvoeding heeft gemaakt.
SUCCESVERHALEN VAN STIEFGEZINNEN ’MEER DAN ALLEEN HUISGENOTEN’
Louise: In het begin ging het vrij stroef. Ik hou van het huishouden, dus ik wilde echt de touwtjes in handen hebben. Elise: Louise richtte het huis opnieuw in en deed veel van onze spullen weg. Op een keer was ik aan het opruimen, en omdat ik niet meer precies wist waar alles stond, zette ik wat dingen verkeerd terug. Daar ergerde Louise zich aan en er vielen wat boze woorden. Ik heb een week lang niks tegen haar gezegd. Louise: Op een bepaald moment zei ik tegen Elise: „Ik weet niet hoe dit verder moet, maar hier kan ik niet tegen.” Later op de avond kwam ze naar me toe om haar excuses aan te bieden. Ik omhelsde haar en we begonnen allebei te huilen. Elise: Louise liet een paar van mijn foto’s aan de muur hangen en mijn vader liet de lampen staan die ik in de woonkamer had gezet. Misschien klinkt het kinderachtig, maar daardoor had ik tenminste het gevoel dat het ook nog steeds een beetje mijn huis was. Ik ben ook heel dankbaar voor de manier waarop ze voor mijn kleine broertje zorgt als hij bij ons is. Louise en mijn vader zijn nu twee jaar getrouwd, en ik begin haar echt als een deel van de familie te zien. Louise: Ik heb het gevoel dat Elise en ik nu meer zijn dan alleen huisgenoten. We zijn goede vriendinnen geworden.
Philips twintigjarige dochter, Elise, woonde thuis en nam een groot deel van het huishouden voor haar rekening. Toen trouwde Philip met Louise. Zou het stiefmoeder en stiefdochter lukken een goede band met elkaar op te bouwen?
SUCCESVERHALEN VAN STIEFGEZINNEN ’EENHEID BINNEN HET GEZIN IS BELANGRIJKER’
Toen Anton en Marelize zes jaar geleden trouwden, hadden ze allebei al drie kinderen.
Anton: We doen dingen met het hele gezin, zoals kamperen. Maar we brengen ook tijd door met elk afzonderlijk kind. Het heeft wel een paar jaar geduurd voordat we ons echt een gezin voelden, maar inmiddels zijn de meeste problemen opgelost. Marelize: We vinden het belangrijk om het over ’onze kinderen’ te hebben en niet over ’jouw kinderen’ en ’mijn kinderen’. Ik weet nog dat ik een keer boos werd toen ik vond dat Anton een van mijn zoons onterecht corrigeerde en zijn dochter voor in de auto mocht zitten. Ik leerde dat eenheid binnen het gezin belangrijker is dan voorin zitten. We proberen iedereen eerlijk te behandelen, ook al lukt het niet om elk kind exact hetzelfde te behandelen. Ik vermijd het ook om te praten over leuke dingen die we met ons vorige gezin hebben beleefd, omdat de rest dan het gevoel krijgt dat ze er niet bij horen. In plaats daarvan laat ik merken dat ik blij ben met dit gezin.
„EERST EEN COMPLIMENT”
Francis en Cecelia zijn vier jaar geleden getrouwd. Zij heeft drie volwassen kinderen en hij heeft een tienerzoon.
Francis: Ik probeer benaderbaar te zijn en me niet snel te ergeren. We eten geregeld samen en gebruiken die tijd om met elkaar te praten. Ik moedig ook iedereen aan om wat huishoudelijke karweitjes te doen, want daar heeft het hele gezin iets aan. Cecelia: Ik breng tijd met elk kind door en luister naar hun angsten en frustraties. En wanneer we gezinsberaad houden, proberen we eerst een compliment te geven en dan pas een suggestie voor verbetering. En als ik fouten maak, geef ik dat gewoon toe en bied ik oprecht mijn excuses aan.
8
Ontwaakt! april 2012
GROOTGEBRACHT DOOR TWEE STIEFOUDERS
Yuki is twintig. Hij zag zijn vader voor het laatst toen hij vijf was. Zijn moeder trouwde later met Tomonori, maar ze overleed toen Yuki tien was. Vijf jaar later trouwde Tomonori met Mihoko. Yuki had nu dus twee stiefouders.
Yuki: Toen mijn stiefvader besloot te hertrouwen, dacht ik: ’Ik hoef geen stiefmoeder. Ik heb al genoeg veranderingen meegemaakt.’ Ik weigerde de situatie te accepteren en deed heel afstandelijk tegen haar. Mihoko: Hoewel mijn man me niet onder druk zette om net zo veel van zijn stiefzoon te houden als hijzelf, besloot ik mijn best te doen om een band met Yuki te krijgen. We probeerden het patroon vast te houden waaraan hij gewend was, zoals activiteiten voor ons geloof, ontspanning en elke avond samen eten en gezellig napraten. Ik ging hem ook een stuk beter begrijpen nadat we gepraat hadden over het verlies van zijn moeder. Toen ik zwanger werd, maakten we ons zorgen over Yuki en wilden we graag dat hij besefte dat hij echt bij ons gezin hoorde. We lieten hem de baby de fles geven, in bad doen en verschonen, en we prezen hem voor zijn hulp waar anderen bij waren. De kleine Itsuki is dol op hem. Nog voordat hij ’papa’ en ’mama’ kon zeggen, zei hij al niinii (grote broer). Yuki: Het is heel begrijpelijk dat je je als stiefkind eenzaam en buitengesloten voelt. Je kunt proberen aan anderen uit te leggen hoe dat voelt, maar vaak lijken ze het niet te snappen. Gelukkig had ik veel steun van mijn geloofsgenoten. Ik ben nu heel blij met mijn stiefmoeder. Ze geeft me goede raad en ik kan mijn hart bij haar luchten.
Geduld is essentieel voor een succesvol en gelukkig stiefgezin
De wonderlijke dieren
Tasmaanse duivel
VAN DE TASMAANSE WILDERNIS
5 J & C Sohns/age fotostock
VERDAG is het rustig in de wilderO nis. Maar ’s nachts klinkt er een angstaanjagend gekrijs en gegrom. Wie maakt
10
Ontwaakt! april 2012
er zo’n lawaai? Een stevig buideldier met de weinig complimenteuze naam Tasmaanse duivel. Deze felle dieren kunnen er heel woest uitzien, vooral wanneer ze zich te goed doen aan een kadaver. Maar hun ruwe gedrag is meestal bluf. Deze dieren zijn heel goed in het snel opruimen van kadavers. Met hun krachtige kaken en tanden kunnen ze bijna elk kadaver verslinden — met botten en al. Een Tasmaanse duivel kan binnen een halfuur tot wel 40 procent van zijn lichaamsgewicht naar binnen werken. Als een mens dat ´ ´ zou doen, zou dat betekenen dat hij in een maaltijd een stuk vlees van 25 kilo zou opschrokken! Veel aantrekkelijker is de vriendelijke gewone wombat, een gedrongen dier dat eruitziet als een knuffelbeest. De vrouwtjes hebben een buidel en zogen hun jong. De buidel heeft een naar achteren gerichte opening. Hierdoor blijft het jong schoon wanneer de moeder een gang uitgraaft. De tanden van de wombats blijven groeien, wat heel nuttig is, omdat die gebruikt worden om ondergrondse obstakels door te knagen. Ondanks hun lompe uiterlijk zijn wombats verrassend behendig. Ze kunnen bijvoorbeeld met hun voorpoten kleine stukjes plantaardig voedsel oppakken en in hun bek stoppen.
IN DE SCHADUW VAN REUZEN
Gewone wombat
Nog een bijzonder dier is het vogelbekdier. Dit wonderlijke beest heeft de snavel
Vogelbekdier
Wombat and platypus: Tourism Tasmania; giant tree: Tourism Tasmania and George Apostolidis
en poten van een eend, het lijf en de vacht van een otter en de staart van een bever. Hij legt eieren net als een kip, graaft tunnels zoals een wombat en zoogt zijn jongen als een beer. Geen wonder dat de eerste wetenschapper die een vogelbekdier moest onderzoeken, dacht dat hij in de maling werd genomen! Hoe komt het dat we deze dieren zo boeiend vinden? Omdat de Schepper ze zo gemaakt heeft. Volgens de Bijbel kreeg het eerste mensenpaar niet alleen het gezag over de dieren maar ook de taak om voor ze te zorgen (Genesis 1:28). Als we de dieren in de natuur observeren, worden we ertoe aangezet om op een verantwoordelijke manier met ze om te gaan.
Er zijn maar weinig levensvormen die qua afmetingen zo indrukwekkend ¨ zijn als de grote bomen van Tasmanie. De grootste soort is de gomboom, een bloeiende boom die gemiddeld zo’n 75 meter hoog wordt. Het grootste exemplaar is 99,6 meter hoog, en is daarmee maar 16 meter korter dan de hoogste boom ter wereld, een sequoia ¨ in Californie (VS). Een andere boom in de wildernis, de Dacrydium franklinii, is maar half zo groot als de gemiddelde gomboom, maar wordt wel zes keer zo oud. Sommige wetenschappers schatten dat deze naaldbomen meer dan drieduizend jaar oud kunnen worden, waarmee ze tot de langstlevende bomen op aarde gerekend kunnen worden. Het zachtgele hout van de boom is zeer gewild bij meubelmakers en botenbouwers. Het is makkelijk te bewerken en bevat een etherische olie die van nature conserverend en insectenwerend is. Sommige boomstammen zijn zelfs nog bruikbaar nadat ze honderden jaren op de bodem van het bos hebben gelegen.
Ontwaakt! april 2012
11
DE
TITANIC
HET BEROEMDSTE SCHIP UIT DE GESCHIEDENIS AT was de Titanic voor een schip? Hoe kwam het dat dit schip verging? Een bezoek aan het Ulster Folk and Transport Museum in de buurt van Belfast (Noord-Ierland) geeft antwoord op die vragen.
Pages 12 and 13: Leaving Southampton, under construction, and shipyard: 5 National Museums Northern Ireland; propellers: 5 The Bridgeman Art Library
W
Wat maakte de Titanic zo bijzonder? Volgens Michael McCaughan, voormalig conservator van het museum, is de Titanic „het beroemdste schip uit de geschiedenis”. Maar de Titanic was niet uniek. Het was de tweede van drie grote schepen die werden gebouwd op de werven van Harland and Wolff in Belfast.1 De Titanic was 269 meter lang en 28 meter breed, waarmee het een van de grootste schepen uit zijn tijd was. De White Star Line liet deze oceaanstomers bouwen om marktleider te worden op de lucratieve NoordAtlantische scheepvaartroutes. De rederij kon qua snelheid niet concurreren met haar rivaal, de Cunard Line. Daarom richtte ze zich op het bouwen van grotere en luxere schepen om rijke en beroemde mensen te trekken. Maar met de Titanic kon de rederij nog een doelgroep bedienen. „Tussen 1900 en 1914 kwamen er elk jaar bijna 900.000 immigranten de Verenigde Staten binnen”, zegt William Blair, directeur van National Museums Northern Ireland. Voor trans-Atlantische rederijen was het vervoeren van deze passagiers van Europa naar de Verenigde Staten de grootste bron van inkomsten, en de Titanic zou voor dat doel gebruikt worden. 1 De Titanic werd voorafgegaan door de Olympic en gevolgd door de Britannic.
12
Ontwaakt! april 2012
Op de werf
10 APRIL 1912: De Titanic vertrekt uit Southampton (Engeland) richting New York (VS).
De schroeven
Arbeiders verlaten de scheepswerf van Harland and Wolff in Belfast
De tragedie De kapitein van de Titanic, E.J. Smith, kende het gevaar van ijsbergen in de Noord-Atlantische Oceaan. Hij had deze route al vaak afgelegd met de Olympic. Andere schepen gaven meerdere waarschuwingssignalen voor ijsbergen af, maar sommige daarvan werden over het hoofd gezien of blijkbaar niet ontvangen. Plotseling waarschuwden de uitkijkposten van de Titanic dat er een ijsberg in zicht was, maar het was al te laat. De dienstdoende officier wist een frontale botsing te vermijden, maar kon niet voorkomen dat het schip langs de rand van de ijsberg schuurde. Daardoor raakte de romp beschadigd en stroomde het water een aantal van de voorste compartimenten binnen. De kapitein zag al snel in dat het schip niet meer te redden was. Hij liet noodsignalen uitzenden en gaf opdracht de reddingsboten te laten zakken. De Titanic had zestien reddingsboten en vier opvouwbare sloepen met een maximumcapaciteit van zo’n 1170 plaatsen. Maar er waren zo’n 2200 passagiers en bemanningsleden aan boord. Kapitein E.J. Smith (rechts) met purser Herbert McElroy
11 APRIL: Nadat er passagiers opgepikt zijn in het Franse Cherbourg en in het Ierse Queenstown (nu Cobh), vaart de Titanic de Atlantische Oceaan op.
5 Courtesy CSU Archive/age fotostock
Queenstown (Cobh)
Southampton Cherbourg
Plaats van de aanvaring
New York
ATL ANTISCHE
14
Ontwaakt! april 2012
OCEAAN
Wat de ramp nog erger maakte, was dat veel van de boten al wegvoeren voordat ze helemaal vol waren. En er werden maar weinig pogingen ondernomen om te zoeken naar eventuele overlevenden die in zee gesprongen waren. Uiteindelijk werden er maar 705 mensen gered. De nasleep Na de ramp werden er voorschriften opge´ steld om de veiligheid op zee te vergroten. Een
14 APRIL: Rond 23.40 uur komt de Titanic in aanvaring met een ijsberg.
5 SZ Photo/Knorr & Hirth/Bridgeman Art Library
15 APRIL: Om 2.20 uur zinkt de Titanic. Zo’n 1500 mensen komen om het leven.
van die voorschriften was dat er voortaan voldoende reddingsboten aanwezig moesten zijn voor alle passagiers aan boord van een schip. Jarenlang werd gedacht dat de Titanic zo snel zonk omdat de aanvaring met de ijsberg een grote scheur in de romp had veroorzaakt. Maar in 1985 werd de Titanic teruggevonden op de bodem van de oceaan. Toen kwamen onderzoekers tot een andere conclusie, namelijk dat het ijskoude water het staal van het schip had aangetast, waardoor het broos werd en kon scheuren. Nog geen ¨ drie uur na de aanvaring was het schip in tweeen gebroken en gezonken, waarmee een van de grootste rampen in de geschiedenis van de scheepvaart een feit was.1 1 In de Ontwaakt! van 22 februari 1982 (blz. 3-8) staat het verhaal van een overlevende.
MIDDELEEUWSE MEESTERS in de astronomie
den eeuw van de wetenschap in het MiddenOosten begon na 800, en de Arabischsprekende sterrenkundigen van die tijd werden gezien als meesters in de astronomie. Hun prestaties speelden een cruciale rol in de ontwikkeling van deze fascinerende tak van de wetenschap. Baanbrekers van de astronomie
In de zevende en achtste eeuw breidde de is¨ lam zich ten westen van Arabie uit naar NoordAfrika en Spanje, en in het oosten helemaal ENSEN hebben altijd al vol ontzag naar de tot Afghanistan. Geleerden in dit grote gebied zon, de maan en de sterren getuurd. En bouwden voort op wetenschappelijk onderzoek ¨ door de posities en bewegingen van die hemel- uit Perzie¨ en Griekenland, dat grotendeels beınlichamen te bestuderen, zijn mensen in staat ge- vloed was door Babylon en Egypte. weest de dagen, maanden en jaren bij te houden. In de negende eeuw werd een begin gemaakt De Arabieren behoorden tot de vele volken met de vertaling van belangrijke wetenschappedie de nachtelijke hemel bestudeerden. De gou- lijke teksten in het Arabisch, waaronder de wer-
M
Een 16de-eeuwse afbeelding van Ottomaanse astronomen die methoden van Arabische geleerden hadden overgenomen
ken van de Griekse astronoom Ptolemaeus.1 De Abbasiden, die heersten over het gebied van Afghanistan tot de Atlantische Oceaan, waren in het bezit gekomen van teksten in het Sanskriet uit India, die veel informatie bevatten over wiskunde, astronomie en andere wetenschappen. Een belangrijke reden waarom er in de islam zo veel waarde werd gehecht aan kennis van de astronomie, was van religieuze aard. Moslims geloven dat ze in de richting van Mekka moeten bidden, en astronomen konden vanuit elke plek uiterst nauwkeurig vaststellen in welke richting Mekka lag. Tegen de dertiende eeuw waren ¨ er zelfs moskeeen die een professionele astronoom, een muwaqqit, in dienst hadden om de gelovigen te helpen op de juiste tijd te bidden. Astronomen konden met hun gegevens ook de datums van religieuze feesten en gebruiken berekenen, zoals het vasten tijdens de maand ramadan. Daarnaast hielpen ze pelgrims die naar Mekka gingen om te bepalen hoe lang hun reis zou duren en welke route ze het best konden nemen.
Meetinstrumenten
Met de verbreiding van de islam nam ook de belangstelling voor navigatie en het maken van kaarten toe. Cartografen en geografen streefden naar grote nauwkeurigheid en vaak bereikten ze die ook. Kalief al-Ma’moen wilde nauwkeurig de breedtegraden vastleggen op de wereldkaart waar hij aan werkte. Met dat doel stuurde hij twee groepen deskundigen de Syrische Woestijn in. Uitgerust met astrolabia, meetstokken en meetsnoeren liepen de groepen in tegengestelde richting totdat ze een verandering van ´ ´ een graad in de hoogte van de poolster waarnamen. Ze concludeerden dat de afstand die ze ´ ´ afgelegd hadden, overeenkwam met een breedtegraad, oftewel 1/360 van de omtrek van de aarde. Ze berekenden dat de omtrek 37.369 kilometer moest zijn, wat niet veel afweek van de feitelijke omtrek gemeten over de polen: 40.008 kilometer. De sterrenwachten in het Midden-Oosten beschikten over een indrukwekkende reeks geavanceerde instrumenten: astrolabia, kwadranten, sextanten, zonnewijzers en andere hulpmiddelen
Pages 16 and 17: Art Resource, NY
Gefinancierd door een kalief
Begin negende eeuw maakte een sterrenkundig studieprogramma deel uit van de opleiding van elke geleerde in Bagdad. Kalief al-Ma’moen liet daar een sterrenwacht bouwen en ook een in de buurt van Damascus. Zijn staf van geografen en wiskundigen analyseerde en vergeleek de ¨ astronomische gegevens van de Perzen, Indiers en Grieken, en probeerde die met elkaar in overeenstemming te brengen. Er werden ook sterrenwachten gebouwd in een aantal andere steden in het Midden-Oosten.2 De geleerden die in deze centra werkten, leverden opmerkelijke prestaties voor hun tijd. Al in 1031 opperde Aboe Rayhan al-Biroeni bijvoorbeeld de mogelijkheid dat planeten zich in een elliptische baan bewegen en niet in een cirkelvormige. 1 De Grieken hadden al vastgesteld dat de aarde een bol is. Dat kon ook niet anders, redeneerden ze, want de poolster leek lager aan de hemel te staan naarmate iemand verder naar het zuiden reisde. 2 Sterrenwachten werden vaak opgericht op initiatief van een heerser die zich interesseerde voor astrologie.
De astronomen hielden de planetenloop bij in almanakken die in verschillende islamitische landen werden opgesteld
Ontwaakt! april 2012
17
Manuscript: By permission of the British Library; globe: 5 The Bridgeman Art Library
voor het bestuderen en volgen van hemellichamen. Sommige van die instrumenten waren heel groot. De makers ervan redeneerden dat hoe groter het instrument was, hoe nauwkeuriger het zou zijn. Het erfgoed van de middeleeuwse astronomen
De prestaties van deze middeleeuwse meesters in de astronomie waren indrukwekkend. Ze catalogiseerden de sterrenbeelden en maakten er afbeeldingen van, gaven de sterren namen, maakten nauwkeuriger kalenders en verfijnden tabellen met de bewegingen van hemellichamen. Ze konden de positie van de zon, de maan en de vijf zichtbare planeten op elk moment van de dag en nacht nauwkeurig vaststellen, wat heel nuttig was bij het navigeren. Aan de hand van de posities van de hemellichamen waren ze ook in staat de tijd te meten en een kalender bij te houden.
¨ Met de theorieen die de Arabischsprekende sterrenkundigen ontwikkelden om de planetenloop te verklaren, kwamen ze dicht bij een oplossing voor de tegenstrijdigheden die ze in Ptolemaeus’ model van het heelal waren tegengekomen. Wat ze niet wisten was dat de zon, en niet de aarde, het centrum was van de baan van de planeten. Toch hielden ze op een ongekend nauwkeurige manier de beweging van de sterren bij. Hun ontdekkingen zijn van onschatbare waarde gebleken voor latere generaties astronomen over de hele wereld.
Hemelglobe ° uit 1285
Pagina’s van een Arabisch manuscript over sterrenbeelden van de astronoom Abd-al-Rahman al-Soefi (ca. 965)
Het astrolabium, de voorganger van de sextant, is wel „het belang´ ´ rijkste astronomische instrument voor de telescoop” genoemd. Middeleeuwse wetenschappers in het Midden-Oosten gebruikten het om vraagstukken in verband met de tijd en de posities van hemellichamen op te lossen. Het instrument bestond uit een verfijnd model van de hemel, geprojecteerd op een gepolijste bronzen schijf. Op de buitenste rand van de plaat waarop de schijf was bevestigd, waren graden en soms ook de uren van de dag gegraveerd. Om waarnemingen te doen werd een ronddraaiende wijzer (alhidade) gebruikt. Door het instrument op armlengte schuin omhoog te houden en naar de hemel te richten, kon de hoogte van een ster vastgesteld worden. De resultaten werden dan afgelezen op de schaalmarkeringen, ongeveer zoals bij een rekenliniaal. Het veelzijdige astrolabium stelde de gebruikers ervan in staat sterren te herkennen, de tijd van de zonsopgang en zonsondergang voor elke willekeurige dag te voorspellen, de richting van Mekka vast te stellen, landmetingen te doen, de hoogte van voorwerpen te berekenen, en te navigeren. Het was de pocketcomputer van die tijd.
Astrolabium (13de eeuw) °
°
Astrolabe: Erich Lessing/Art Resource, NY; astrolabe quadrant: 5 New York Public Library/Photo Researchers, Inc.
EEN MIDDELEEUWSE ’POCKETCOMPUTER’
Kwadrant van een astrolabium (14de eeuw)
Ontwaakt! april 2012
19
JONGE MENSEN VRAGEN
Waarom zou ik naar de vergaderingen gaan?
GA JE GRAAG NAAR DE VERGADERINGEN?
GA ZO DOOR
JA
E Bijbel geeft christenen de opdracht om samen te komen voor aanbidding (He¨ breeen 10:25). Maar stel dat je daar helemaal niks aan vindt. Misschien zit je tijdens de vergaderingen te dagdromen over wat je allemaal zou kunnen doen als je ergens anders zou zijn — waar maar ook. Probeer dan de volgende tips eens.
NEE
WAT KUN JE ERAAN DOEN?
de vergaderingen. Hoe vaker je gaat, hoe fitter je in geestelijk opzicht wordt. En dat zorgt er dan weer voor dat je steeds opnieuw wilt gaan! ¨ — Mattheus 5:3. Tips: Zeg na elke vergadering tegen minstens ´ ´ een spreker wat je mooi vond aan zijn presentatie. Noteer een punt dat je op de vergadering geleerd hebt. Veel van wat op de vergaderingen besproken wordt, gaat over de velddienst. Stel 1. GA GEREGELD je daarom ten doel om een betere prediker te Sleuteltekst: „Wij moeten niet wegblijven worden. Dan krijgt wat op de vergaderingen bevan onze bijeenkomsten, zoals sommigen ge¨ sproken wordt ook meer betekenis voor je. woonlijk doen” (Hebreeen 10:25, Willibrordver„Ik heb van jongs af aan geleerd dat naar de taling). vergaderingen gaan er gewoon bij hoort. Zelfs toen Waarom zou je geregeld iets doen wat je ik nog klein was, kwam het nooit bij me op om er eigenlijk niet leuk vindt? Simpel gezegd, omdat een over te slaan. Daar denk ik nu nog steeds zo je het op die manier leuker gaat vinden! Denk over.” — Kelsey. hier eens over na: hoe goed zou je in een bepaalConclusie: Als je geregeld naar de vergadede sport worden en hoe leuk zou je die sport vinden als je maar heel af en toe kwam opdagen ringen gaat, geniet je er meer van en steek je er voor de training? Dat principe geldt ook voor meer van op!
D
20
Ontwaakt! april 2012
2. HOU JE AANDACHT ERBIJ Sleuteltekst: „Let goed op hoe je luistert!”
— Lukas 8:18, Groot Nieuws Bijbel. Onderzoekers zeggen dat de meeste mensen die naar een presentatie luisteren, zo’n 60 procent van wat ze gehoord hebben een dag later alweer vergeten zijn. Als je geld met dezelfde snelheid zou verdwijnen, zou je daar waarschijnlijk iets aan proberen te doen. Tips: Ga samen met je ouders voor in de zaal zitten, dan word je minder snel afgeleid. Maak aantekeningen. Niet iedereen heeft dezelfde manier van leren, maar als je aantekeningen maakt,
UITNODIGING! Zou je graag ˘ de waarheid willen weten over God? ˘ een beter mens willen worden? ˘ de beste soort vrienden willen vinden?
is het makkelijker om je op de spreker te concentreren. En je kunt je aantekeningen later nog eens doorkijken. „Ik vond het altijd moeilijk om op de vergaderingen op te letten, maar het gaat nu een stuk beter. Ik probeer in gedachte te houden waarom ik er zit. Het is niet gewoon een ritueel, zoals naar de kerk gaan. Ik ga naar de vergaderingen om God te aanbidden en om iets te leren. Ik wil er iets van opsteken wat ik in mijn leven kan toepassen.” — Kathleen. Conclusie: Naar een vergadering gaan zonder op te letten is te vergelijken met naar een diner gaan zonder iets te eten.
De bijeenkomsten (vergaderingen) van Jehovah’s Getuigen kunnen je daarbij helpen — en bij nog veel meer! Twee keer per week komen Jehovah’s Getuigen samen in de Koninkrijkszaal. Er worden geen collectes gehouden en bezoekers zijn altijd welkom.
Probeer het eens. De Koninkrijkszalen zijn niet te vergelijken met een kerk. Op de vergaderingen van Jehovah’s Getuigen wordt Bijbelles gegeven en leer je hoe de Bijbel je kan helpen het beste leven te hebben dat er is! — Deuteronomium 31:12; Jesaja 48:17.
Sai: Toen ik voor het eerst in de Koninkrijkszaal kwam, was ik verbaasd dat er geen beelden waren, dat niemand als een geestelijke gekleed was en dat niemand me om geld vroeg. Iedereen was heel aardig en ik voelde me veilig. Wat op de vergadering besproken werd, was goed te begrijpen en het ging echt ergens over. Dit was de waarheid waar ik naar gezocht had!
Deyanira: Ik was veertien toen ik voor het eerst naar een vergadering van Jehovah’s Getuigen ging. Iedereen kwam direct naar me toe. Ze waren blij dat ik er was en hadden echt belangstelling voor me. Omdat het de eerste keer zo leuk was, aarzelde ik niet om de volgende keer weer te gaan!
Ontwaakt! april 2012
21
den. Begin een gesprek met iemand met wie je niet zo vaak praat. scherpt. Zo scherpt de ene man het aangezicht „Als tiener hielp ik met de microfoons en met van de ander” (Spreuken 27:17). dingen klaarzetten op het podium. Doordat ik die Als jongere heb je op de gemeentevergaderin- taken had, voelde ik me nodig. Ik moest er altijd gen een belangrijke rol. Onderschat nooit hoe zijn en op tijd komen. Daardoor kreeg ik meer bewaardevol het is dat je er bent en meedoet, of dat langstelling voor geestelijke dingen.” — Miles. nu is door tijdens een vraag-en-antwoordbespreConclusie: Wees niet passief maar ga aan de king commentaar te geven of door met geloofs- slag! Meedoen geeft altijd meer voldoening dan genoten te praten. toekijken. Tips: Stel je ten doel om tijdens vraag-en´ ´ antwoordbesprekingen minstens een keer com- Meer artikelen uit de „Jonge mensen vragen”-serie mentaar te geven. Bied aan om te helpen bij vind je op www.watchtower.org/ypo schoonmaakwerk of bij andere dingen die voor, tijdens of na de vergadering gedaan moeten wor3. DOE MEE Sleuteltekst: „Door ijzer wordt ijzer zelf ge-
Kijk alvast welk materiaal er op de volgende vergadering behandeld zal worden. Kies een onderdeel van het programma uit dat je interessant lijkt en doe het volgende:
¨ UITKNIPPEN EN KOPIEREN ´ ´ Vul voor de vergadering het volgende in.
Vul na het onderdeel het volgende in. Wat ik geleerd heb:
Naam van het onderdeel:
Wat ik over dit onderwerp wil weten:
Waar ik de spreker een compliment voor kan geven:
EEN BLIK OP DE WERELD
Opgetut bevallen Sociale media hebben invloed op de manier waarop moeders de geboorte van hun kind aankondigen. Vroeger werden er telegrammen verstuurd, maar „tegenwoordig delen moeders hun blijde nieuws via internet”, meldde de Amerikaanse tv-zender ABC. Vaak bevat het bericht foto’s van moeder en kind kort na de bevalling. De nieuwe generatie vrouwen is zich erg bewust van ´ ´ hun uiterlijk en gaat voor de bevalling naar de schoonheidsspecialiste voor een gezichtsbehandeling, manicure en pedicure. „Sommigen regelen zelfs dat er een kapper meegaat naar het ziekenhuis”, zei ABC. Waarom doen ze dat? Om er goed uit te zien voor de bevalling, aldus Toni Golen, hoofd verloskunde van het Beth Israeldiaconessenziekenhuis in Boston.
Kom uit die stoel! Onderzoekers zeggen dat er een verband bestaat tussen langdurig stilzitten op het werk, op school of voor de tv en chronische ziekten. „Als iemand zit, vindt er een dramatische daling plaats van de activiteit van LPL ¨ (lipoproteınelipase), het enzym dat spieren in staat stelt om vetdeeltjes uit het bloed op te nemen en te verbranden”, zegt de Vancouver Sun. Om gezond te blijven is er volgens de krant meer nodig dan cardiotraining die de hartslag verhoogt. „Er zijn geregelde periodes van lichte tot matige activiteit nodig om onze stofwisseling aan de gang te houden.”
´ ´ „Voor het computertijdperk was het [voor botanici] praktisch onmogelijk om de literatuur uitgebreid te doorzoeken voordat ze een nieuwe soort een naam gaven, dus waren er steeds meer
soorten die een tweede naam kregen.” Inmiddels is vastgesteld dat minstens 477.601 ´ ´ van de ongeveer een miljoen namen die zijn vastgelegd, synoniemen zijn. — SCIENCE, VS.
„Maar 6 procent van de Chinezen beschouwt zichzelf als gelukkig.” Bij een enˆ
quete zei zo’n 39 procent van de ondervraagden dat ze „rijkdom de belangrijkste factor voor geluk” vonden. — CHINA DAILY, CHINA.
’Onderzoek heeft aangetoond dat er in heel Rusland massaal met misdaadcijfers is geknoeid.’ De politie wordt ervan beschuldigd „de situatie rooskleuriger te hebben voorgesteld” en minder zaken te hebben opgelost dan werd beweerd. — RIA NOVOSTI,
RUSLAND.
„Een derde van de studenten in de Duitse hoofdstad [Berlijn] zou eventueel bereid zijn om hun
studie te bekostigen met sekswerk [zoals prostitutie of erotisch dansen].” — REUTERS,
DUITSLAND.
23
TOEVAL OF ONTWERP?
De slurf van de olifant ˘ Onderzoekers hebben een robotarm ontworpen die bijzonder behendig en flexibel is. Het hoofd van de ontwerpafdeling van het bedrijf dat het instrument heeft ontwikkeld, zegt dat de nieuwe arm ¨ „alle huidige apparaten in de industriele automatisering overtreft”. Hoe is het idee ontstaan? „Door de bouw van de olifantenslurf”, zegt hij. Wetenswaardigheid: Een olifantenslurf weegt zo’n 140 kilo en is wel „het veelzijdigste en nuttigste hulpstuk op aarde” genoemd. De slurf is multifunctioneel en kan als neus, rietje, arm of hand fungeren. De olifant kan ermee ademen, ruiken, drinken, dingen oppakken en zelfs oorverdovend trompetteren. Maar dat is nog niet alles. Dankzij zo’n 40.000 spiervezels kan de slurf zich in alle richtingen bewegen. Met het uiteinde van de slurf kan de olifant zelfs een muntje oppakken. Maar het dier kan met zijn slurf ook vrachten van wel 270 kilo optillen! Onderzoekers hopen door het nabootsen van de flexibele eigenschappen van de olifantenslurf nog betere robots te ontwikkelen, zowel voor de industrie als voor consumenten. Een woordvoerder van het eerder genoemde bedrijf zegt: „Vergeleken met conventionele robots is het apparaat dat we ontwikkeld hebben helemaal nieuw. Het stelt mensen en machines ¨ namelijk voor het eerst in staat efficient en veilig samen te werken.” Wat denkt u? Is de slurf van de olifant ontstaan door evolutie of is hij ontworpen?
BEDREIGDE SOORTEN Zijn ze nog te redden? Bruine kiwi
N 2002 maakten de Verenigde Naties bekend dat ze het tempo waarin planten- en diersoorten uitsterven en ecosystemen worden aangetast, wilden laten dalen. Die doelstelling zou aan het eind van het decennium bereikt moeten zijn. In samenhang hiermee werd 2010 uitgeroepen tot het Internationale Jaar van de Biodiversiteit. Maar toen dat jaar aanbrak, was die doelstelling helaas nog lang niet behaald. De BBC berichtte: „Als een rechtstreeks gevolg van menselijke activiteit verdwijnen soorten duizend keer sneller dan ’natuurlijk’ zou zijn.” De New Zealand Herald was zelfs nog specifieker: „Wereldwijd wordt nu een op de vijf planten, een op de vijf ¨ zoogdieren, een op de zeven´ vogels en een op de drie amfibieen met uitsterven bedreigd.” Een aspect van dat probleem wordt duidelijk als we kijken naar wat er in de loop van de eeuwen in Nieuw-Zeeland gebeurd is.
I
5 S Sailer/A Sailer/age fotostock
ANTWOORDEN VAN BLZ. 30 EN 31
Voordat er mensen in Nieuw-Zeeland waren, was er een bloeiend ecosysteem. Maar met de ¨ komst van de eerste kolonisten werden er nieuwe soorten geıntroduceerd, wat verwoestende gevolgen had voor de inheemse planten en dieren. De Maori’s brachten bijvoorbeeld honden mee, en misschien ook de kiore (Polynesische rat), die ze als voedsel gebruikten. Toen in de zeventiende en achttiende eeuw de Europeanen arriveerden, kwamen er scheepsratten en muizen mee, en katten,
1. Jezus gebruikte geen zwaard, maar een zweep 2. Er werden geen varkens verkocht, maar runderen en schapen 3. Er werden geen uilen verkocht, maar duiven 4. De geldwisselaars hadden geen papiergeld, maar munten 5. 720.000 6. C
Biodiversiteit in Nieuw-Zeeland
Negen van de tien bruine kiwikuikens overleven het eerste jaar niet
Ontwaakt! april 2012
25
Golf van Hauraki Tiritiri Matangi Rangitoto en Motutapu
die verwilderden. De Europeanen lieten ook geiten, varkens en herten los, die als voedsel moesten dienen. In de negentiende eeuw werden het konijn en de gewone voskoesoe (een Australisch buideldier) uitgezet — voor het vlees en de vacht — zonder erbij stil te staan hoe deze dieren van invloed zouden zijn op de planten, bomen en vogels. In de tweede helft van de negentiende eeuw waren de konijnen ¨ een plaag geworden, en dus werd de hermelijn geıntroduceerd. Maar de hermelijn deed zich liever te goed aan de veel tragere en kwetsbaardere inheemse vogels. Daardoor kon de konijnenpopulatie zich nog verder uitbreiden. Het Nieuw-Zeelandse ministerie van Natuurbehoud zegt dat ¨ als gevolg van al die geımporteerde dieren tegenwoordig negen van de tien bruine kiwikuikens die in het wild geboren worden, het eerste jaar niet overleven. Er zijn al heel wat diersoorten verNIEUW-ZEELAND loren gegaan: meer dan veertig vogelsoorten, drie kikkersoorten, een vleermuissoort, minstens drie hagedissensoorten en talloze insectensoorten. De Nieuw-Zeelandse flora en fauna behoren tot de meest bedreigde ter wereld: meer dan de helft van de 5819 inheemse planten- en diersoorten in het land loopt gevaar. Positieve ontwikkelingen
Campbell Island
Overheidsinstanties houden nu scherp in de gaten dat er geen schadelijke planten- en diersoorten Nieuw-Zeeland binnenkomen. Daarnaast heeft het ministerie van Natuurbehoud vooral op de kleine eilanden allerlei projecten op touw gezet ter bestrijding van dierenplagen. Ook zijn er beschermde natuurgebieden ingesteld. Een van die eilanden is Tiritiri Matangi, voor de kust van het Whangaparaoaschiereiland bij Auckland. In 1993 werden alle ratten er uitgeroeid en werd het opnieuw beplant met zo’n 280.000 inheemse bomen. Het is nu een natuurreservaat waar bezoekers
EEN VERSTANDIG GEBRUIK VAN MIDDELEN Een uitdaging waar natuurbeschermers wereldwijd mee te maken hebben, is dat de lijst van bedreigde soorten langer wordt, terwijl de middelen die beschikbaar zijn om het probleem aan te pakken be´ perkt zijn. Een aanpak wordt wel ecologische triage genoemd, gebaseerd op het
26
Ontwaakt! april 2012
principe dat wereldwijd op afdelingen voor spoedeisende hulp in ziekenhuizen wordt gehanteerd. Bij deze benadering wordt ernaar gestreefd de middelen daar in te zetten waar ze het meest zullen opleveren. Er worden factoren in aanmerking genomen als (1) de als zodanig ervaren waarde van
een soort of natuurgebied, (2) de kans van slagen en (3) de kosten. Hoewel niet iedereen achter deze aanpak staat, zeggen voorstanders dat de beperkte middelen hiermee optimaal worden benut omdat de aandacht gaat naar soorten en natuurgebieden die de beste resultaten zullen opleveren.
Takahe: 5 FLPA/Terry Whittaker/age fotostock; Campbell Island: 5 Frans Lanting/CORBIS
zeldzame inheemse vogels kunnen zien en horen die opnieuw uitgezet zijn, zoals zadelrugspreeuwen, takahes, kokako’s, geweervogels en geelbandhoningeters. De prachtige vogels voelen zich in de roofdiervrije omgeving op hun gemak, en bezoekers krijgen dan ook vaak de kans om ze van heel dichtbij te zien. In 2003 werd het sub-Antarctische Campbell Island rattenvrij verklaard na een twee jaar durend uitroeiingsprogramma. Sinds die tijd heeft de inheemse flora zich hersteld en komen de zeevogels er terug. Er is ook moeite gedaan om de Campbelltaling, een zeldzame eendensoort, opnieuw uit te zetten. Recenter is er een groot project tot herstel en behoud van de natuur begonnen op de eilanden Rangitoto en Motutapu, en ook in de Golf van Hauraki bij Auckland. De doelstelling van dit project is het behoud van het grootste pohutukawabos ter wereld en de bescherming van opnieuw uitgezette dieren. Nadat verschillende schadelijke dieren waren uitgeroeid — zoals konijnen, hermelijnen, egels, wilde katten, bruine ratten, scheepsratten en muizen — werden er op de eilanden roodvoorhoofdkarakiri’s en maoribelhoningvogels ontdekt. Deze vogels waren er al een eeuw niet meer gesignaleerd! Uit deze voorbeelden blijkt wat er allemaal gedaan kan worden om bedreigde soorten te redden en ecologische blunders uit het verleden te herstellen. Natuurliefhebbers kunnen uitzien naar de vervulling van de Bijbelse belofte dat Jehovah God, „de Maker van hemel en aarde”, een eind zal maken aan schadelijke praktijken die de flora en fauna bedreigen (Psalm 115:15; Openbaring 21:5).
Een volwassen takahe op Tiritiri Matangi
Campbell Island
DE ZIENSWIJZE VAN DE BIJBEL
De waarde van complimenten EEL mensen hebben het gevoel dat hun inspanningen niet door anderen worden opgemerkt. Zo vinden werknemers vaak dat ze te weinig erkenning van hun werkgever krijgen. Veel getrouwde mensen vinden dat hun partner hen niet voldoende waardeert. En sommige kinderen hebben het gevoel dat ze nooit aan de verwachtingen van hun ouders kunnen voldoen. Zulke gevoelens zouden veel minder vaak voorkomen als iedereen bereid zou zijn om anderen af en toe een compliment te geven. Oprechte complimenten zijn tegenwoordig niet zo gebruikelijk. Dat is op zich niet verrassend, want de Bijbel voorzei: ’In de laatste dagen zullen er kritieke tijden aanbreken, die moeilijk zijn door te komen. Want de mensen zullen zichzelf liefhebben, ondankbaar zijn, deloyaal’ ¨ (2 Timotheus 3:1, 2). Hebt u weleens een gemeend compliment gekregen? Dan weet u hoe prettig en motiverend dat kan zijn. „Een woord te rechter tijd — o hoe goed is het!”, zegt Spreuken 15:23. De Bijbel kan ons leren hoe we vriendelijk met elkaar kunnen omgaan.
V
Zoek naar het goede in anderen Jehovah God heeft veel belangstelling voor ons, en daarom ziet en waardeert hij onze goede eigenschappen en daden. De Bijbel geeft ons de verzekering: „Zijn [Gods] ogen gaan de gehele aarde rond om zijn sterkte te tonen ten behoeve van hen wier hart onverdeeld is jegens hem” (2 Kronieken 16:9). Als we laten zien dat we van God houden door naar zijn wetten te leven, merkt hij dat zeker op. Jehovah is niet op zoek naar fouten. Als hij dat wel deed, zouden we nooit „stand kunnen houden” (Psalm 130:3). Hij is te vergelijken met 28
Ontwaakt! april 2012
een man die geduldig hopen stenen doorzoekt in de hoop kostbare edelstenen te vinden. Als zo iemand dan een edelsteen vindt, is hij daar heel blij mee. Hoewel de ruwe steen er misschien niet ¨ waardevol uitziet, ziet hij de potentiele waarde ervan. Zo is het ook met God. Als hij ons hart doorzoekt, speurt hij niet naar fouten maar naar waardevolle eigenschappen. En als hij die vindt, is hij heel blij. Hij weet dat die eigenschappen als ze gevormd en gepolijst worden iets heel waardevols kunnen opleveren: een trouwe en ijverige aanbidder van hem. Wij kunnen van Gods voorbeeld leren. Als we naar anderen kijken, zijn we misschien geneigd om ons op hun fouten te concentreren. Maar wanneer we op dezelfde manier naar mensen kijken als Jehovah dat doet, zullen we op zoek gaan naar hun goede eigenschappen (Psalm 103:8-11, 17, 18). Als we zulke eigenschappen vinden, kunnen we hun daar een compliment voor geven. Wat zal het resultaat zijn? Het zal ze een goed gevoel geven en ze zullen misschien nog gemotiveerder zijn om het juiste te doen. En wij zullen ondervinden dat het gelukkig maakt om te geven (Handelingen 20:35). Heb oog voor goede daden Jezus merkte de goede daden van anderen op. Toen een angstige, zieke vrouw onopvallend zijn bovenkleed aanraakte om genezen te worden, zei hij tegen haar: „Dochter, uw geloof heeft u beter gemaakt” (Markus 5:34). Bij een andere gelegenheid gaf Jezus onderwijs in de tempel in Jeruzalem en zag hij dat veel rijke mensen geld in de schatkisten deden. Toen zag hij een arme weduwe er „twee kleine geldstukken van zeer weinig waarde” in doen. Anderen hadden meer geld gegeven dan zij. Toch prees
Geeft u anderen complimenten?
Jezus de weduwe in het openbaar voor haar oprechtheid. Hij zei: „Deze weduwe heeft, ofschoon zij arm is, er meer in geworpen dan zij allen. Want al dezen hebben er van wat zij over hadden, gaven in geworpen, maar deze vrouw heeft er van haar gebrek alles wat zij voor haar levensonderhoud bezat, in geworpen” (Lukas 21:1-4). Hoe kunnen we als Jezus zijn? De Bijbel zegt: „Onthoud het goede niet aan degenen die het toekomt, wanneer het in de macht van uw hand ligt het te doen” (Spreuken 3:27). De kracht van een compliment In deze ondankbare wereld hebben we er allemaal behoefte aan ons gewaardeerd en geliefd te voelen. Als we anderen een gemeend compliment geven, heeft dat een opbeurende en motiverende uitwerking op hen (Spreuken 31:28, 29). De Bijbel dringt er bij alle christenen op aan: „Laten wij op elkaar letten ten einde tot liefde en
¨ voortreffelijke werken aan te sporen” (Hebreeen 10:24). De wereld zou er heel anders uitzien als iedereen persoonlijke interesse voor anderen zou hebben, naar het goede in hen zou zoeken en oog zou hebben voor hun goede daden. Een compliment kan echt een krachtige uitwerking hebben! WAT DENKT U?
˘ Waarom zouden we anderen een compliment moeten geven voor goede daden? — Spreuken 15:23. ˘ Waar kijkt Jehovah naar als hij ons doorzoekt? — 2 Kronieken 16:9. ˘ Wanneer moeten we anderen een compliment geven? — Spreuken 3:27.
Ontwaakt! april 2012
29
VOOR GEZINSBESPREKING
Wat klopt er niet op dit plaatje? Lees Johannes 2:13-17. Welke vier dingen op dit plaatje zijn fout? Schrijf je antwoorden hieronder op en maak het plaatje af door het in te kleuren. 1˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 2˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 3˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝ 4˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝˝
GESPREKSONDERWERP: Waarom gooide Jezus deze mannen uit de tempel? HINT: Lees Markus 11:17. Waarom was het verkeerd dat ze in de tempel dingen kochten ¨ en verkochten? HINT: Lees 2 Korinthiers 2:17. Wat hoort voor ons de reden te zijn om ¨ Jehovah te dienen? HINT: Lees Mattheus 22:36-40; 1 Petrus 5:2.
OM ALS GEZIN TE DOEN: Schrijf of teken op een stukje papier iets wat je zou kunnen doen om te laten merken dat je van Jehovah en anderen houdt en veel voor ze overhebt. Laat de anderen zien wat je hebt opgeschreven of getekend, en spreek af wanneer jullie dat samen kunnen doen. ˘ De antwoorden staan op blz. 25
Ga naar www.jw.org als je extra printjes wilt maken van deze rubriek
Verzamel en leer
Laatste Bijbelboek geschreven
98 n.Chr.
Leefde in de eerste eeuw
Jeruzalem
Adam geschapen
4026 v.Chr.
VRAGE N ¨ A. Vul de zin aan. Timotheus’ moeder, , en grootmoeder leerden hem van af over „de heilige geschriften”. B. Welke¨ bijzondere uitnodiging nam de jonge Timotheus aan? ¨ C. Paulus zei over Timotheus: „Ik heb niemand anders . . .”
Ikonium Lystra
Woonde in Lystra, maar ook de broeders in Ikonium waren positief over hem
1 n.Chr.
¨ TIMOTHE US BIJBEL K AART
16
Uitknippen, dubbelvouwen en bewaren
¨ T I M O T H E U S Hoewel zijn vader niet in Jehovah geloofde, werd hij een voorbeeld voor anderen ’door zijn woorden en zijn gedrag, door zijn liefde, zijn geloof en zijn zuiverheid’ ¨ (1 Timotheus 4:12, Groot Nieuws Bijbel). Hij paste de Bijbelse raad toe: ’Oefen u met godvruchtige toewijding als uw doel’ ¨ (1 Timotheus 4:7). Hij heeft de apostel Paulus zo’n vijftien jaar geholpen. ANT WOORDE N ¨ A. Eunice, Lo ¨ ıs, kindsbeen (2 Timotheus 1:5; 3:14, 15). B. Om met Paulus mee te reizen (Handelingen 16:1-5). C. „ . . . van gelijke gezindheid als hij” (Filippenzen 2:20).
Mensen en landen 5. Wij heten Gabriela en Raul en we zijn zes en negen. ¨ We wonen in Brazilie. Hoeveel Getuigen van Jehovah ¨ zijn er ongeveer in Brazilie? Zijn dat er 467.000, 607.000 of 720.000? 6. Waar wonen wij? Zet een rondje om de goede letter. Zet een stip op de plaats waar jij woont. ¨ Dan kun je zien hoe ver Brazilie bij jou vandaan is.
Zoek het plaatje
A
Kun je deze plaatjes in dit tijdschrift vinden? Vertel iets over elk plaatje.
D B
C
Ontwaakt! april 2012
31
Is de ware God te vinden? ˘ Door de eeuwen heen zijn veel mensen op zoek geweest naar de ware God. Hun zoektocht heeft hen langs duizenden wegen gevoerd, zoals blijkt uit de verscheidenheid van godsdiensten en sekten die er tegenwoordig zijn. Maar hoe kunt u de ware God vinden? Het boek De mens op zoek naar God kan daarbij een hulp zijn. Een bekende schrijver in Mexico zei over dit boek: „Het is weliswaar klein, maar de inhoud ervan is groots. Het past makkelijk in je zak, maar als het in een bibliotheek met 90.000 boeken zou staan, zou het waarschijnlijk het waardevolste van al die boeken blijken te zijn.” U kunt dit boek (384 blz.) aanvragen door de bon in te vullen en naar een van de adressen op bladzijde 5 te sturen.
Q Graag zou ik vrijblijvend dit boek ontvangen. Taal:
DE MENS OP ZOEK NAAR
GOD
Naam
Adres
Q Neem contact met me op in verband met een gratis Bijbelcursus bij mij thuis.
www.watchtower.org
Postcode
Plaats
g12 04-O