Henk Lijding
Art quilts vormen een nog jonge kunstvorm. Art Quilts in Nederland geeft voor het eerst een duidelijk overzicht van deze textiele kunstwerken. Met 110 full colour afbeeldingen van art quilts, gemaakt door 65 art quilters en beeldend kunstenaars, verklaard en toegelicht. Met vier spraakmakende kunsthistorische essays waarin dieper wordt ingegaan op de belangrijkste aspecten van art quilts. Over hun relatie tot kunst, over hun esthetiek en over de gender van hun makers. En tenslotte een hoofdstuk over de art quilters zelf, over hun achtergronden, hun werkwijzen en hun netwerken. Maak kennis met de rijkdom en verscheidenheid van art quilts. In zijn brede unieke uitgave, de eerste in zijn soort. Registers maken van het boek een Drs. Henk Lijding MA (1940) studeerde bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit (1981). Na zijn pensionering in 2002 studeerde hij kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden (2008) en muziekwetenschap aan de Universiteit Utrecht (2009). Hij geeft lezingen over de raakvlakken tussen kunst en muziek. Sinds 2009 schrijft Henk Lijding artikelen over art quilts in Quiltnieuws, het kwartaalblad van het Quiltersgilde. Hij heeft de catalogus van de art quilt tentoonstelling Uit de Naad (2009, Alkmaar) samengesteld en geschreven, en begeleidende teksten geschreven bij de tentoonstelling Van alle kanten (2012) in het Museum De Kantfabriek in Horst. Hij was een van de juryleden voor de tentoonstelling European Art Quilts VII in 2012 en heeft de opening van deze tentoonstelling in het Deutsches Textilmuseum Krefeld begeleid met een lezing. Henk Lijding woont met zijn vrouw Nanda in Gouda.
handig naslagwerk. Bovendien biedt het elke quilter en art quilter een inzicht in dat waar het bij het maken van kunstwerken op aan komt. Het is een rijk ge誰llustreerd boek voor iedereen die ge誰nteresseerd is in hedendaagse kunst, textielkunst en handvaardigheid.
in Nederland
benadering en met de kunstkritische teksten is Art quilts in Nederland een
in Nederland
HENK LIJDING is kunsthistoricus en art quilt-kenner. www.artquiltsnederland.nl
Henk Lijding
2
inhoud 1
Art quilts en kunst werken van art quilters 4 essay Art quilts en kunst, deel 1 24 art quilts van beeldend kunstenaars 31 essay Art quilts en kunst, deel 2 42
2 Esthetiek figuratie, art quilts 45 essay Figuratie 58 gender, art quilts 61 essay Gender 77 3 Quilts en art quilts art quilts 80 essay Quilts en art quilts 97 4 Semantiek? art quilts 101 essay Semantiek? 129 5 De art quilter
136
Personenregister en fotoverantwoording Netwerken en tentoonstellingen Dankwoord Quiltersgilde Index Colofon
151 155 156 158 159 160
Voor Nanda
Omslag: Molen van Willy Doreleijers, zie pagina 57
inleiding Art quilts vormen een nog jonge tak van textielkunst. Dit boek geeft een overzicht van de beste in Nederland gemaakte art quilts. In de uitleg van wat art quilts zijn, in de beschrijving van hun ontwikkeling en van hun kenmerken is Art Quilts in Nederland kunsthistorisch van opzet. Maar in de selectie van de werken is het ook kunst-kritisch. Van een discours, een openbare discussie, met de vraag of art quilts überhaupt kunstwaardig zijn, zoals de naam suggereert, is het nog niet gekomen. In dit boek geef ik een aanzet daartoe. Met Art Quilts in Nederland attendeer ik de kunstwereld op deze werken. En ik presenteer u, lezer, een verzameling van textiele werken van een opmerkelijke schoonheid. Art quilts worden vaak geassocieerd met traditionele quilts. Quilts en art quilts delen weliswaar een gemeenschappelijke geschiedenis, maar hun verschil is dat tussen kunstnijverheid en kunst. Het resultaat is onvergelijkbaar. Een overzicht van werken suggereert volledig, of althans representatief te zijn. De verzameling art quilts in dit boek is zo breed als kunst-kritisch verantwoord was op het moment van selectie. In 2012 heb ik alle mij bekende makers van art quilts uitgenodigd hun naar eigen inzicht drie beste werken ter beschikking te stellen. Van de honderdtien aangeschreven art quilters hebben vijfentachtig gereageerd met meer dan driehonderd werken. Daaruit zijn met een kunst-kritisch oog 93 art quilts geselecteerd die het beeldmateriaal van dit boek vormen. Daar heb ik 17 werken van beeldend kunstenaars aan toegevoegd die naar hun vorm ook als art quilts gezien kunnen worden. In een selectie, ook al is die kunst-kritisch, is een zekere subjectiviteit niet uit te sluiten. Hanny Spierenburg was bereid mij als sparring partner in de selectie terzijde te staan. Zij heeft als ‘advi-
seur beeldend’ met textiele kunst als specialisatie van de Stichting Beeldende Amateurkunst, later Kunstfactor, een centrale rol gespeeld in de organisatie van kennis en kaderopleidingen op het gebied van textiele werken. De selectie is zo breed als mogelijk was. De consequentie was dat ze in de beperkte ruimte van dit boek niet diep kon zijn. Van elke art quilter zijn een of twee werken opgenomen, bij uitzondering meer. Aan alle art quilters is een uitgebreide enquête voorgelegd naar opleiding, productie en netwerken. De respons was negentig procent; de gegevens zijn in dit boek verwerkt. In hoofdstuk 1 stel ik de kunst-kritische kernvraag of art quilts kunstwaardig zijn. De art quilts zelf zullen het antwoord moeten geven. Daarbij kunnen de werken van beeldend kunstenaars een referentie zijn. In hoofdstuk 2 benader ik de esthetiek van art quilts in de gender van de makers en de ontwerpen van de beeldvlakken. In hoofdstuk 3 laat ik in de vormgeving van art quilts de herinneringen zien aan hun oorsprong uit traditionele quilts. In hoofdstuk 4 staat de expansie van de vorm centraal, tot voorbij het concept ‘art quilt’. Daarmee samenhangend zijn er vele textielen beeldend kunstenaars die art quilts maken, onder vele namen. Dat leidt tot de vraag of de term ‘art quilt’ niet meer is dan een semantisch begrip. En in hoofdstuk 5 staat de art quilter zelf en haar netwerken centraal. In het personenregister vindt u de namen en achtergronden van de art quilters, textiel kunstenaars en beeldend kunstenaars die aan dit boek hebben meegewerkt. Tenslotte een hartelijk dankwoord aan allen die mij hebben geholpen met de realisatie van Art Quilts in Nederland. Laat u meevoeren in de wereld van de Nederlandse art quilts. Ik wens u veel kijk- en leesplezier.
3
Els van Baarle
Art Quilts en Kunst
1
4
30x300 cm, batik, zeefdruk, 2012 (zie ook p. 5, 104)
You are here
160x160 cm, batik, zeefdruk, 2012 (zie ook p. 4, 104)
OpeninG
Els van Baarle
5
6
Marjon Hoftijzer-Boer
Wind in de zeilen
110x130x10 cm, stiksels op polyester, 2010 (zie ook p. 7)
150x100x10 cm, stiksels op polyester, 2012 (zie ook p. 6)
Marjon Hoftijzer-Boer Running Figures
7
8
Dirkje vd Horst-Beetsma
80x155 cm, textiel, 2010 (zie ook p. 65, 136)
AMELAND
Cherilyn Honourable Age II Martin
55x310 cm, papierpulp op mull, 179 steken, 2012 (zie ook p. 102, 103)
9
10
Mirjam Pet-Jacobs
148x148 cm, katoen, zijde, opschrift in oliekrijt, 2011 (zie ook p. 11, 121, 128)
La nuit blanche 2
60x417 cm, mixed media, 2009 (zie ook p. 10, 121, 128)
Missing Messages
Mirjam Pet-Jacobs
11
12
Wille Groenewolt
25x90 cm, textiel en papier, 2008 (zie ook p. 13)
Onderhuids gefluister
89x195 cm, stikwerk, hamerwerk, 2010 (zie ook p. 12)
Wille Groenewolt Verwerking
13
14
Jette Clover
145x122 cm, zeefdruk en textielverf, 2011 (zie ook p. 15, 111)
White Wall 10
111x111 cm, zeefdruk en textielverf, 2011 (zie ook p. 14, 111)
White Wall 9
Jette Clover
15
16
Hanne Capel
130x90 cm, doorgestikt polyester, 2010 (zie ook p. 17)
Streetskin II