Voorjaarscatalogus 2023

G ewapend met potlood en Drentse landschap al vanaf de achttiende eeuw. Eerst met een topografisch, maar vanaf de negentiende eeuw steeds meer eerst romantische landschappen die de overweldigende natuur laten zien, daarna steeds meer de impressionistische, vlot geschilderde natuurgezichten met aandacht voor uitgesproken kleuren. modderige verbindingswegen en gebrek aan moderne voorzieningen nemen de kunstenaars op de koop toe.

provincie.

kunstdat staat voor een oeroud landschap met uitgestrekte heidevelden, mysterieuze hunebedden en schilderachtige dorpen. De schilders van Drenthe laat zien dat de landschappen van deze kunstenaars stuk voor stuk bij hebben gedragen aan de vorming van visuele identiteit van Drenthe. Als conservator zij verbonden aan het

proloog sporen uit het verleden zand en hei het dorp boerenleven veen en turf epiloog

25 september 1520, ruim 500 jaar geleden: met de nodige precisie maatschappelijke, religieuze en culturele betekenis van de kerk voor de stad Haarlem, het archeologisch onderzoek naar de voorganger van de huidige kerk, de introductie van de schutspatroon Bavo onze contreien, de bouwgeschiedenis van de nieuwe kerk en van de toren. Maar ook de bouwsculptuur, de glazen, de graven en het wereldberoemde Müller-orgel krijgen ruime aandacht. Net zoals de grote restauraties onder leiding van Pierre Cuypers en Henk van Kempen in de 19de en 20ste eeuw, mensen en kunstenaars in en om de kerk en nog veel meer aspecten die de Bavo tot een van de mooiste gotische kerken van ons land maken.

-Hun teksten, samen met historisch beeldmateriaal en speciaal vervaardigde foto’s en 3D-tekeningen, bieden een gedetailleerd inzicht de rijke geschiedenis van de Bavo. is hét naslagwerk over de magnifieke iedereen die de kerk en de geschiedenis van Haarlem een warm hart toedraagt.

Vijf eeuwen Grote of St.Bavokerk in Haarlem

het grote bavoboek

Vijf eeuwen Grote of St.Bavokerk in Haarlem het grote bavoboek

the great book dutch

Boordevol hits van ‘the Boss’

Bruce Springsteen compleet is de meest volledige geschiedenis van een van de grootste muzikanten aller tijden en geeft de achtergrondinformatie bij alle nummers, waaronder de hits ‘Born to Run’, ‘Thunder Road’, ‘The River’, ‘Born in the U.S.A’ en ‘Streets of Philadelphia’. Chronologisch gearrangeerd en uitermate gedetailleerd gaan de auteurs van dit boek de songs, albums, live­opnames, out­takes, rariteiten en samenwerkingen zoals die met de E Street Band langs, van vroege hits als ‘Blinded by the Light’ en ‘Spirit in the Night’ tot meesterwerken als ‘Dancing in the Dark’ en ‘Tucson Rain’.

INTRO PRIJS E 59,95

➔ Alle songs van Springsteen verdeeld over 680 pagina’s

➔ In de reeks muziekgeschiedenis bij WBOOKS: van de auteurs van Bob Dylan compleet, Rolling Stones compleet en Queen compleet ➔ Met foto’s, out-takes en uitgebreide inleidingen bij de albums

SCHRIJVER

Jean-Michel Guesdon is redacteur, producer, geluidsingenieur, muzikant en componist. Voor de Compleetreeks publiceerde hij samen met Phillippe Margotin de internationale hits The Beatles compleet, Bob Dylan compleet, The Rolling Stones compleet, Pink Floyd compleet en Jimi Hendrix compleet.

Philippe Margotin

SCHRIJVER

Philippe Margotin is romanschrijver, columnist, adviseur en collectiedirecteur. Hij schreef verschillende boeken over muziek, en biografieën van artiesten en groepen als The Rolling Stones, Radiohead, Amy Winehouse, John Lennon, Eric Clapton en Velvet Underground.

Koppelmann had meer belangstelling voor de promotie van de carrière van Billy Joel dan die van Springsteen. Maar alles veranderde in de weken na het uitbrengen van The Wild, the Innocent, and the E Street Shuffle op 5 november 1973, toen de zoon van Irwin Siegelstein, die Clive Davis had opgevolgd als hoofd van Columbia Records, een concert van Bruce Springsteen en de E Street Band bijwoonde. Enthousiast organiseerde hij een etentje met zijn vader en de songwriter. Springsteen weet nog dat de CEO zei: ‘“Hoe kunnen we dit regelen?” Hij was een serieuze, eerlijke onderhandelaar die besefte dat wij van waarde waren voor zijn bedrijf en die de zaak recht wilde zetten.’1 Vlak daarna verscheen de eerste reclame voor het album, evenals de eerste positieve recensies, zoals het genoemde artikel van Ken Emerson in Rolling Stone. Maar dit album was net zomin een hit als Greetings from Asbury Park, N.J. (hoewel het halverwege de jaren tachtig wel in de Britse hitlijst kwam door de impact van Born in the U.S.A.). In de Verenigde Staten staat het nu op nummer 133 in de lijst van vijfhonderd beste albums aller tijden van Rolling Stone.

De hoes Er werd gekozen voor een close-up van Bruce Springsteen voor de hoes van zijn tweede album. Het hoofd van de songwriter is licht gedraaid, zijn hand ligt op zijn mond en hij lijkt in gedachten verzonken. De achterzijde van de hoes laat de nieuwe aanpak beter zien. Daarop zie je de hele band voor een antiekwinkel in Sairs Avenue in Long Branch, New Jersey; van links naar rechts: Clarence Clemons, Bruce Springsteen, David Sancious, Vini Lopez, Danny Federici en Garry Tallent. De foto’s zijn gemaakt door David Gahr, een beroemde rock-

Born to Run, ‘terwijl er een rolletje was weggelegd voor Steve Van Zandt, die de reverb van mijn Danelectro-versterker bediende in het intro van “Lost in the Flood”. Steve zou op de plaat komen, maar we stemden tegen de elektrische gitaar die hij anders speelde, als concessie aan de singer-songwriter die ik volgens contract geacht werd te zijn.’1 Kortom, Greetings from Asbury Park, N.J is een plaat van een jonge rockmuzikant die folk-rocksongwriter werd en niet omgekeerd.

Begin 1972 ging Springsteen zijn album schrijven, vlak nadat hij had getekend bij Mike Appel en Jimmy Cretecos: ‘Ik ging naar huis en begon te werken aan de nummers voor Greetings from Asbury Park, N.J. Dat ging

Negen nummers: het begin van het epische avontuur De negen nummers op deze eerste muzikale bekentenis zijn grotendeels autobiografisch: de uiting van een jonge songwriter uit New Jersey die New York wil gaan veroveren. ‘Die plaat weerspiegelt mijn stemming in die tijd,’ zei hij in 1974. ‘Weet je, het feit dat ik naar de stad moest vanuit waar ik woonde en dat ik geen band had, heeft bijgedragen aan dat deprimerende gevoel. Maar tegen het einde van de plaat nam ik daar afstand van met nummers zoals ‘Spirit in the Night’, waarmee een nieuwe manier van schrijven begon.’ De nog verse herinneringen aan zijn jeugd vind je overal op het album, van ‘Blinded by the Light’ tot de vele verwijzingen naar New Jersey en ‘It’s Hard to Be a Saint in the City’ met impliciete verwijzingen naar zijn katholieke opvoeding en zijn haat-liefderelatie met de grote stad. ‘Does This Bus Stop at 82nd Street?’ verwijst naar de moeilijke relatie met zijn vader en zijn begindagen als songwriter, net als het eerdergenoemde ‘Spirit in the Night’. Maar vier nummers hebben dit introspectieve gevoel niet. ‘Mary Queen of Arkansas’ kan historische connotaties heb-

SPRINGSTEEN

gen, was artistiek directeur Charles Koppelman de baas over Bruce Springsteen. Hij luisterde naar de tapes en was op zijn zachtst gezegd sceptisch, vooral over het muzikale vakmanschap. Koppelman nodigde Springsteen uit in de studio van Columbia Records om hem te laten zien wat echte muzikanten met de nummers op het album konden. De songwriter weigerde de plaat te veranderen. Maar Koppelman legde uit dat als hij de plaat zo uitbracht, deze slecht zou worden gepromoot, geen succes zou worden en uiteindelijk in de vergetelheid zou raken (samen met Springsteen zelf). De vertegenwoordigers van Columbia gingen zelfs zo ver dat ze radiozenders opdroegen om het album niet te draaien.

David Gahr maakte deze foto voor de achterzijde van de hoes van The Wild, the Innocent, and the E Street Shuffle. Van links naar rechts: Clarence Clemons, Bruce Springsteen, Danny Sancious, Vini Lopez, Danny Federici en Garry Tallent.

beginnen bij ‘Greetings from Asbury Park’, ‘NJ’ en eindigen bij ‘Letter To You’ — daartussenin vinden we absoluut klassieke Springsteenalbums als ‘Darkness on the Edge of Town’, ‘Nebraska’ en ‘Born in the U.S.A.’ Bruce Springsteen compleet biedt het volledige verhaal van de ‘boss’ in 680 pagina’s. Achter elk Springsteenliedje zijn verhelderende inzichten op te doen over de creatieve inspiratie van de songwriter en zanger uit New Jersey, die voor zichzelf in de populaire cultuur een bijzondere hoek wist te creëren door te zingen over het arbeidersleven in de Verenigde Staten.

Aangevuld met honderden foto’s en een gedetailleerde analyse van elke afzonderlijke song, is dit bij uitstek het meest omvattende Springsteenoverzicht op de planeet.

bijnaam ‘The Kid from Minneapolis’ zou krijgen, wijdde zijn leven aan een uitbundige en gevarieerde muzikale productie. De jaren tachtig doorkruiste Prince met zijn kenmerkende ondeugendheid en durf. Nadat hij grote successen had geboekt (met ‘Little Red Corvette’, ‘Purple Rain’, ‘Kiss’, ‘Sign O' The Times’ en ‘Batdance’) en meer dan 100 miljoen albums had verkocht, wist Prince zichzelf bij elk nieuw album opnieuw uit te vinden. Steeds weer kwam hij als herboren terug, altijd verrassend door nieuwe artistieke richtingen en tijdloos dankzij zijn muzikale talent. Van Madonna tot Miles Davis, van Michael Jackson tot Kate Bush, alle grote namen in de populaire muziek wilden ooit met hem opnemen. Sinds de onverwachte dood van de artiest in 2016 The Prince Estate bezig om uit The Vault, de kluis die zijn kostbare en ogenschijnlijk onuitputtelijke muzikale productiviteit

GERELATEERDE BOEKEN

-

Hoe moet je oude kaarten eigenlijk begrijpen?

Oude kaarten lezen maakt de lezer wegwijs in de fascinerende maar complexe wereld van de oude kaarten en de historische cartografie. Sprekende voorbeelden lichten de belangrijkste onderdelen en facetten van oude kaarten toe en laten zien hoe je inhoud en achtergronden kunt doorgronden. Het boek helpt een breed publiek van verzamelaars en liefhebbers tot onderzoekers en studenten bij de interpretatie van oude kaarten en spoort aan om zelf met het materiaal aan de slag te gaan.

➔ Eerste deel van een nieuwe reeks over kaarthistorie

➔ Met 160 kaarten uit Nederland en België

➔ Geschreven door experts van de Universiteit van Amsterdam

Het boek maakt tegelijkertijd een tijdreis door de rijke geschiedenis van de cartografie in de Lage Landen. Alle belangrijke cartografen, uitgevers, instituten en cartografische mijlpalen komen erin aan bod, maar evengoed krijgen minder bekende kaarten en kaartvormen een plaats en wordt gewezen op de minder opvallende betrokkenen die hebben bijgedragen aan de geschiedenis van de cartografie. De voorbeelden komen uit talloze collecties in de Lage Landen en daarbuiten. Het handboek is het eerste deel in de nieuwe reeks Kaarthistorie.

Commerciële cartografie

Rivierkaart

Rivierkaart

Een nieuwskaart is een kaart gemaakt met de bedoeling een nieuwsfeit of meerdere nieuwsfeiten te communiceren naar een breed publiek. Meestal vertelden ze het verhaal van een bepaalde gebeurtenis, zoals een belegering of een ramp, of deden ze verslag van een reeks gebeurtenissen, zoals een militaire campagne of een blijde intocht. Gedurende de zestiende en zeventiende eeuw ontstond er in de Lage Landen een nieuwscultuur waarin dit genre een grote bloei doormaakte, samen met nieuwsprenten, kranten, pamfletten* en nieuwsboeken.

De nieuwskaarten werden, net als nieuwsprenten, meestal gedrukt op losse bladen, begeleid door een tekst in boekdruk en eventuele a eeldingen. Deze vorm van cartografische journalistiek was lang niet altijd neutraal en werd ook ingezet als propaganda. De afdrukken waren betaalbaar voor een gemiddeld inkomen, maar kostbaarder dan een illustratieloos krantje. De nieuwskaarten werden ook wel bewaard, verzameld of zelfs ingelijst aan de muur gehangen.

De monumentale nieuwskaart hiernaast, gemaakt met een privilege van de Staten-Generaal door cartograaf-ingenieur

Theodorus Niels (die bij het beleg aanwezig was) en gerenommeerde graveurs Balthasar Florisz van Berckenrode en Salomon Savery, zal ook niet snel in de prullenbak zijn beland. Met afmetingen van 126 bij 140 cm behoort ze tot een van de grootste van haar soort. Ze vertelt het nieuwsverhaal van het beleg van ‘s-Hertogenbosch in 1629 en werd kort na het einde van dit beleg vervaardigd en uitgegeven. Door haar reusachtige formaat was de oplage wel weer beperkter dan de gemiddelde nieuwskaart, er zijn nu slechts 4 (?) exemplaren van bekend. > Klinkert 2005

Commerciële cartografie

Anders dan bij de o ciële cartografie* waar het initiatief tot het karteren* en het maken van kaarten uitgaat van een overheid, staan private personen en commerciële partijen aan de basis van de particuliere cartografie. Hoewel heel veel mensen op individuele basis of in groepen kaarten hebben gemaakt, wordt deze laatste term echter weinig gebruikt. Wel ingeburgerd is de term commerciële cartografie (in feite een onderdeel van de particuliere cartografie), waarbij karteringen worden uitgevoerd en kaarten worden gemaakt met de bedoeling om winst te maken. In dit geval geven commerciële kaartenuitgevers*, handelsvennootschappen of investeerders de opdracht tot het maken en verkopen van kaarten en nemen zij de financiële risico’s van die ondernemingen op zich. Frederick de Wits kaart van Sicilië is een typisch product van de vroegmoderne commerciële cartografie. De Wit was een zeven-

Bijkaart

Een bijkaart is een kaartje dat de hoofdkaart inhoudelijk aanvult of uitbreidt en in de buurt van die hoofdkaart is te vinden. Meestal is het onderscheid tussen hoofd- en bijkaart visueel duidelijk en tre en we de bijkaart aan in een sierrand*, buiten de kaartlijst*, op de achterkant* of zelfs op een afzonderlijk blad. Wanneer de bijkaart binnen de kaartlijst is geplaatst, worden ook wel de termen ‘inzet’ of ‘inzetkaart’ gebruikt. We spreken van een ‘aansluitende’ bij- of inzetkaart als ze op dezelfde schaal* als de hoofdkaart is uitgevoerd. Een bijkaart kan inzoomen op een bepaalde plek op de hoofdkaart, door bijvoorbeeld een stad uit te lichten aan de hand

Frederick de Wit

Frederick de Wit (1629-1706) wordt gezien als een van de meest succesvolle Amsterdamse uitgevers van kaarten en atlassen. Tot zeker honderd jaar na zijn overlijden werden er nog kaarten onder zijn naam gekopieerd en verkocht, onder meer omdat de koperplaten uit zijn nalatenschap in het bezit kwamen van andere kaartenuitgevers*. De kaart van Sicilië is bijvoorbeeld tot na 1721 uitgegeven door de firma Covens & Mortier* De Wits kaarten en atlassen werden in heel Europa verhandeld en zijn nog steeds in het bezit van vele buitenlandse bibliotheken, archieven, universiteiten en particuliere kaartenverzamelaars* In de zeventiende en achttiende eeuw werden de

tiende-eeuwse commerciële uitgever, wiens bedrijf en winkel waren gevestigd in hartje Amsterdam. Hij nam deze kaart van Sicilië op in zijn atlassen, maar verkocht ze ook los. De opdracht* aan de Amsterdamse rentmeester en prentenverzamelaar Johannes Uytenbogaert rechts onderaan is wat misleidend: dit betekent niet noodzakelijk dat de kaart in opdracht van een overheid is gemaakt, wel dat De Wit hoopte op financiële ondersteuning door zijn kaart aan een rijke burger op te dragen. > Van der Krogt 1995; Pedley 2005; Koeman e.a. 2007; Sutton 2015

van een stadsplattegrond* of stadsprofiel* zoals bij De Wits kaart van Sicilië. Een bijkaart kan ook juist uitzoomen door de ruimere omgeving van de hoofdkaart in kleinere schaal weer te geven; in dat geval fungeert ze als situatie- of overzichtskaart* Een bijkaart kan ook een ander onderwerp hebben en bijvoorbeeld een markant gebouw of een bepaalde scène laten zien. Een inzet hoeft overigens niet altijd cartografisch te zijn en kan bijvoorbeeld een historische veldslag of een decoratief, pastoraal herderstafereel voorschotelen.

atlassen en kaarten gekocht door rijke burgers, handelaren en staatslieden, die deze als naslagwerken en pronkstukken beschouwden. De kaart van Sicilië uit het Westfries Archief is, aan de vouw in het midden van de kaart te zien, waarschijnlijk a omstig uit een van de vele atlassen die door De Wit op de markt zijn gebracht. De kaart draagt De Wits impressum*: Gedruckt tot Amsterdam bij Frederick de Wit in de Kalverstraet bij den Dam in de Witte Paskaert

Nieuwskaart

Bij de narratieve cartografie ligt de nadruk op de cartografische voorstelling van gebeurtenissen, verhalen en geschiedenis. Dat betekent dat de focus niet, of niet enkel, ligt op de weergave van statische ruimtelijke objecten* en dat er in de verhaalkaart* ook dynamische informatie wordt aangereikt, zoals het verhaal van een reis, het relaas van een veldslag of belegering of het verloop en de gevolgen van een aardbeving, vulkaanuitbarsting of overstroming. Opvallend is dat vooral dramatische en traumatische gebeurtenissen in kaart zijn en worden gebracht,

Familie van Berckenrode

De Van Berckenrodes waren in de eerste helft van de zeventiende eeuw actief als landmeters*, graveurs* en kaarttekenaars*. Naast de kartering van de drie grote Hollandse waterschappen Rijnland (1615), Delfland (1611) en Schieland (1611), waren Floris Balthasarsz van Berckenrode (1562/631616) en zijn zoon Balthasar Florisz van Berckenrode (1591/92-1645) belangrijk voor de productie van militaire nieuwskaarten. Minder bekende leden van de familie waren Cornelis Florisz van Berckenrode (1607/8-1635) en Frans Florisz van Berckenrode (voor 1603-ca. 1634), alhoewel beiden actief waren als cartografen in de eerste helft van de zeventiende eeuw.

al kan men met enige goede wil uiteraard ook de historische cartografie* en de planologie* onder de narratieve cartografie plaatsen. In historische kaarten en ontwerpplannen worden historische respectievelijk toekomstige gebeurtenissen wel veelal op statische wijze voorgesteld en is het aan de kaartgebruiker om zich de veranderingen door de tijd heen te verbeelden.

> Caquard en Cartwirght 2014 Caquard 2015 Harris 2015 Seemann, Segal en Vannieuwenhuyze 2020

De kaart van het beleg van Den Bosch is door Balthasar Florisz gegraveerd met medewerking van zijn broer Frans Florisz. Zowel de gedetailleerdheid en decoratieve aspecten van de kaart, als de technische vaardigheden van de cartograaf tonen waarom Balthasar Florisz wordt beschouwd als één van de grootste Nederlandse cartografen* van de zeventiende eeuw.

> Bodel Nijenhuis 1846 Zandvliet en Van den Brink 1989 Koeman 1983

> Van Eeghen 1990; Werner 1994; Van Delft en Van der Krogt 2012; Carhart 2016

Monumentaal

Bruut wordt gemaakt door vijf liefhebbers die elkaar hebben gevonden via social media.

Arjan den Boer PUBLICIST

Arjan den Boer is publicist over architectuur, monumenten, design, geschiedenis en spoorwegen. Van hem hoeven niet alle gebouwen mooi te zijn.

Martijn Haan WEBLOGGER

Martijn Haan is de man achter Oostblog, het weblog over socialistische architectuur. Hij reist veelvuldig in het voormalige Oostblok.

van Hoek ARCHITECTUURFOTOGRAAF

Architectuurfotograaf Bart van Hoek werkt voor architectenbureaus, vaktijdschriften en kranten. Voor Bruut doorkruiste hij heel Nederland.

Martjan Kuit

GEBOUWENFAN

Martjan Kuit brengt als ‘gebouwenfan’ op allerlei manieren architectuur onder de aandacht. Zo sliep hij een nachtje in het provinciehuis van Noord-Brabant.

Teun Meurs

ACTIE-ONDERZOEKER

Actie-onderzoeker Teun Meurs is groot liefhebber van architectuur die mooi is van lelijkheid. Dat helpt als je, zoals hij, in Amsterdam Noord woont.

Bart

Hoewel Ben Ingwersen twee van de meest markante gebouwen van Amsterdam op zijn naam heeft staan, is hij een relatief onbekende architect. Dat ligt deels aan hemzelf. Ingwersen is een eigenzinnige, wat teruggetrokken man die zich voornamelijk bezighoudt met de kern van zijn beroep: het ontwerpen van gebouwen. Hij heeft veel minder op met nevenactiviteiten zoals netwerken, acquisitie of het publiceren in vakbladen. Mede hierdoor kent zijn loopbaan een relatief korte bloeiperiode en verblijft hij voornamelijk in de luwte van het publiek domein. Ingwersen is een architect in de puurste zin van het woord. Een ambachtsman van weinig woorden, die zijn gebouwen voor hem laat spreken. Zelf schijnt hij het kort en krachtig als volgt te hebben gesteld: ‘Ik ben een architect’. En daarvoor verdient Ingwersen meer publieke erkenning.

Ben Ingwersen wordt in 1921 geboren in Amsterdam Zuid. Hij is van goede komaf; zijn vader is effectenhandelaar en draagt met zijn bedrijf onder meer bij aan de financiering van christelijke schoolgebouwen in Amsterdam. Architectuur is niet ver weg voor de jonge Ben. Zijn oom Arnold Ingwersen is een bekend architect met een grote afkeer van het modernisme, zijn neef Wouter ontwerpt expressieve kerkgebouwen die juist nadrukkelijk op het modernisme zijn geïnspireerd. Als scholier en student is Ben Ingwersen technisch ingesteld. Hij rondt eerst de MTS af om vervolgens af te studeren aan de Academie voor de Bouwkunst in Amsterdam. Na een kort dienstverband bij de Amsterdamse architect Cornelis van der Bom stapt hij in 1950 over naar het bureau van Commer de Geus, dat niet lang daarna wordt omgedoopt tot De Geus & Ingwersen. Als De Geus in 1957 onverwacht overlijdt, zet Ingwersen het bureau alleen voort. De eerste werken van Ingwersen, in samenwerking met De Geus, laten een zoektocht zien naar vorm en

d’Habitation) naar zijn eigen specialiteit: het ontwerpen van scholen als ‘leereenheid’ (Unité d’Education).

AMSTERDAMSE LEEREENHEDEN Ingwersen ontwerpt in zijn loopbaan tientallen scholen, het merendeel in Amsterdam. Deze projecten komen voort uit een netwerk van opdrachtgevers dat deels afkomstig is van Commer de Geus en deels van het financierswerk van zijn vader. Ingwersen wijdt zich ruim tien jaar aan zijn specialiteit: het ontwerpen van volledig toegeruste scholen, waarin alle ruimtes zijn afgestemd op hun gebruik. Van de machinekamer in de kelder via een multifunctionele entree tot een gymzaal op de bovenverdieping. Ingwersen bouwt zijn meesterwerk helemaal in het begin van zijn loopbaan, nog samen met Commer de Geus. De 1e Christelijke Lagere Technische School aan de Wibautstraat is een majestueus, vrijstaand gebouw dat getekend wordt door een strakke betongrid, een opvallende betonnen brandtrap en een groot hangend kunstwerk aan de gevel (zie pag. XX voor uitgebreider tekst en beeld). De Geus en Ingwersen willen naar eigen zeggen ‘de sfeer van een werkplaats brengen binnen het organisme van een modern opleidingsinstituut’ (NAI). Bij oplevering wordt dit streven herkend getuige de lovende recensies van het gebouw, maar door de decennia heen loopt de waardering flink terug. Anno 2022 komt de ambachtelijkheid van het gebouw helaas niet meer terug in het gebruik. De technische school heeft sinds een aantal jaren plaatsgemaakt voor het Cygnus gymnasium. In

(‘voor bijzondere gelegenheden’) aan de voorzijde en een sculpturale trap aan de achterzijde. Anno 2023 staat een grondig renovatie op de rol, waarbij de karakteristieke elementen behouden lijken te blijven. Een derde schoolgebouw is de Christelijke MTS (later het Technisch College Amsterdam en nu het Lumion College) aan de Vlaardingenlaan in Amsterdam. Pronkstuk is de verhoogde Le Corbusiaanse entree, met grote letters op de voorzijde. Een ander gezichtsbepalend element is de betonnen brandtrap aan de achterzijde, een beeldhouwwerk an sich. In 2019 wordt het ontwerp van Ingwersen letterlijk ingekapseld door een fikse uitbreiding van de school door Atelier Pro.

Tot slot is Ingwersen verantwoordelijk voor de 2e Lagere Technische School aan de Doctor Jan van Breemenstraat, net binnen de Ring A10 West. Deze LTS is een gruizig ogende verzameling gebouwen rondom een binnentuin en verbonden met wandelgangen. Als club/restaurant De School speelt het jarenlang een grote rol in het hoofdstedelijke nachtleven. De naamgeving mogen we best beschouwen als een passende hommage aan Ingwersen als belangrijkste scholenarchitect van Amsterdam.

BEDRIJFSGEBOUWEN

Buiten zijn scholen is Ingwersen het meest bekend vanwege Autopon (1961). Dit markante bedrijfsgebouw aan het einde van de Overtoom in Amsterdam is ontegenzeggelijk op Le Corbusier geïnspireerd. Tegelijkertijd is het een uniek project, zowel qua ligging (geïntegreerd in het stratenpatroon ) als qua functie (een bedrijfsgebouw met gedeeltelijke woonbestemming). Het resultaat is een gekromde, horizontale betonnen kolos , staand op pilotis, bekleed met een strak raster van balkons en Ambachtsschool Amsterdam

BEN INGWERSEN LAAT ZIJN GEBOUWEN VOOR HEM SPREKEN

pilotis en het modulor-maatstelsel. Toch is het vrijstaande gebouw veel meer dan een simpele kopie. Voor een volledig toegerust schoolgebouw kan Ingwersen niet in het oeuvre van Le Corbusier terecht en moet hij zijn eigen expertise ontwikkelen. Hiertoe vertaalt Ingwersen de Corbusiaanse opvatting van de ‘wooneenheid’ (Unité

Overtoomse Veld bouwt Ingwersen een tweede grote schoolgebouw: het Christelijk Lyceum Pascal. Het is een massieve, rechthoekige betonkolos met een opvallend golvend gebouwtje

Autopon Amsterdam

Brutalisme is een gevierde en verguisde stroming in de naoorlogse architectuur. De bouwwerken van kaal beton zijn volgens de één sculpturaal en imposant, volgens de ander lomp en intimiderend. Ze roepen associaties op met ‘Oostblokarchitectuur’, maar ook met de glamour van de jaren zestig. Bekende Nederlandse voorbeelden zijn de Aula van de TU Delft, het stadhuis van Terneuzen en het Evoluon in Eindhoven.

Kerk

interieurs in Neder land

GERELATEERDE BOEKEN

Hernieuwde kennismaking met een geliefde kunststroming Naïef realisme. Van Rousseau tot Grandma Moses werpt een nieuwe blik op autodidactische kunstenaars uit Europa en de Verenigde Staten in de eerste helft van de twintigste eeuw. In de loop der tijd vaak ‘naïeven’, ‘moderne primitieven’ of ‘outsiders’ genoemd, wordt onder de noemer ‘naïef realisme’ nu de nadruk gelegd op kunstenaar. Wat hen bindt is de drang om met een hoogstpersoonlijke visie

GERELATEERDE BOEKEN

Het gaat in dit boek niet alleen om de eigenzinnige beeldtaal, maar ook om de manier waarop er in Europa en de VS naar deze kunstvorm werd gekeken. En het vertelt hoe deze kunstenaars door de gevestigde kunstwereld werden omarmd als tegenwicht én inspiratiebron. Het was vooral het zinderende kleurgebruik, het waanzinnige oog voor detail, het academische ‘anders­zijn’ en de gave van het vertellen van persoonlijke verhalen dat de naïefrealistische schilderkunst begin twintigste eeuw zo ontzettend geliefd maakte.

Hoogste tijd dus voor een (hernieuwde) kennismaking met het werk van André Bauchant, Camille Bombois, Adolf Dietrich, Morris Hirshfield, Sipke Houtman, Josephine Joy, John Kane, Lawrence Lebduska, Sal Meijer, Grandma Moses, Henri Rousseau, Adalbert Trillhaase en vele anderen.

Naïef

Katherine Jentleson

CONSERVATOR

Katherine Jentleson is de Merrie and Dan Boone Curator of Folk and SelfTaught Art bij het High Museum of Art (Atlanta, USA) en Co-Executive Editor van Panorama: Journal of the Association of Historians of American Art.

Marieke Jooren

CONSERVATOR

Marieke Jooren is conservator bij Museum MORE. Zij is gespecialiseerd in de figuratieve kunst van de late negentiende en eerste helft twintigste eeuw. Eerder werkte zij onder meer voor het Van Gogh Museum, Kröller-Müller Museum, Museum Arnhem en Dordrechts Museum.

Sito Rozema

JUNIOR CONSERVATOR

Sito Rozema is junior conservator bij Museum MORE. Hij studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, richting moderne en hedendaagse kunst, met een bijzondere interesse voor de vroege twintigste eeuw.

Voor het eerst in vijftig jaar worden naïef-realisten samen in Nederland getoond Een hoogstpersoonlijke visie op de werkelijkheid

50 plekken waar het verleden verbazend veel te vertellen heeft

— Na hun boek Hier is het gebeurd over 50 Nederlandse oorlogslocaties, hebben fotograaf Rolf Baas en schrijver Ad van Liempt nu Duitsland doorkruist. Ze doen verslag in woord en beeld van 50 memorabele plaatsen uit het Derde Rijk (1933­1945). Ook van minder bekende plaatsen als Zeithain, kamp voor Russische krijgsgevangenen, Köpenick (van de Köpenicker Bloedweek) en het kamp Föhrenwald waar joodse overlevenden, midden in Duitsland, nog heel lang na de oorlog beschutting zochten.

➔ Het vervolg op Hier is het gebeurd. 50 plekken uit de bezettingstijd om bij stil te staan

Met podcastreeks gepresenteerd door Margriet Vromans

‘De absurditeit van de oorlog is hier voelbaar’ – Historisch Nieuwsblad

Ad van Liempt JOURNALIST EN AUTEUR

Ad van Liempt was o.a. hoofdredacteur van NOVA en stond mede aan de wieg van Andere Tijden. Hij schreef talloze boeken, vooral over de Tweede Wereldoorlog.

Rolf Baas FOTOGRAAF

Rolf Baas werkte lang als logistiek manager, tot hij zich omschoolde tot fotograaf, gespecialiseerd in landschapsfotografie. Zijn meest opvallende werk is te zien in Hier is het gebeurd

Je staat in een kelderruimte van een voormalige inrichting voor verstandelijk gehandicapten in het Oost­Duitse stadje Pirna, vlakbij Dresden. Hier werd in 1940 een gaskamer ingericht waar 13.720 mensen zijn vergast, omdat hun leven, volgens de nazi’s, nutteloos was. En je realiseert je: hier is het gebeurd. Of je loopt rond het belachelijk grote landhuis dat minister van Propaganda Joseph Goebbels in het bos voor zichzelf had laten bouwen. Hier ontving hij de ambiteuze actrices die via zijn bed hun loopbaan bevorderden, en hier schreef hij die rede waarmee hij in 1943 de Duitse bevolking opriep tot een ‘totale oorlog’. Op deze idyllische plek aan de Bogensee.

GERELATEERDE BOEKEN

Molens voor de wind

— De molen is hét icoon van Nederland. De Hollandsche Molen zet zich sinds 1923 in voor het behoud van de monumentale windmolens en watermolens. Anno 2023 draaien en malen circa 1.200 molens in ons land. In dit jubileumboek kijken experts vanuit verschillende invalshoeken terug op 100 jaar molenbehoud: de molen als technisch wonder, als onderdeel van onze identiteit, de rol van de vrijwilliger en de betrokkenheid van het Koninklijk Huis.

➔ 100 jaar erfgoedzorg: vrijwel alle molens zijn rijksbeschermd

➔ Molenaars, molenzorgers en molenambassadeurs aan het woord

➔ Met foto’s van de prijswinnende jonge fotograaf Ezra Böhm

GERELATEERDE BOEKEN

Er wordt ook vooruitgekeken: wat is er nodig om molens voor de toekomst te behouden?

Het boek bevat verder prachtige foto’s die de sfeer op en rond de verschillende type molens in beeld brengen. Kortom, een boek voor iedere geschiedenis­ en erfgoedliefhebber.

Historieschilderkunst: Hollandse meesters op hun best

— De verzameling van Thomas S. en Daphne Recanati

Kaplan uit New York staat wereldwijd bekend onder de naam

The Leiden Collection en omvat meer dan 250 schilderijen en tekeningen. Het is allesbehalve een doorsnee verzameling.

➔ De tentoonstelling met werken uit de verzameling van Thomas S. Kaplan is uniek in omvang en thematiek

De focus ligt op Leidse kunstenaars, met als speerpunt werk van Rembrandt van wie vooral werken uit de eerste tien jaar van zijn loopbaan zijn opgenomen. Het overige werk komt uit Leiden en Amsterdam, waar in de loop van de zeventiende eeuw zeer herkenbare, aan elkaar tegengestelde schilderscholen bestonden. Waar Leiden kon buigen op de fijnschilders die in hun tijd al werden geroemd om hun gladde verftechniek en levensechte imitatie van materialen, werd in Amsterdam de toon gevoerd door schilders die in navolging van Rembrandt een suggestieve rulle schildertrant hanteerden.

Het boek bij de tentoonstelling in Hermitage Amsterdam is uniek door de bijzondere aandacht voor de ‘historiehet meest prestigieuze en krachtigste genre in de zeventieneeuwse schilderkunst. De Hollandse meesters zijn hier te zien op het toppunt van hun kunnen.

Talloze plekken in Noord-Brabant herinneren aan Van Goghs leven en zijn werk

— De wereldberoemde kunstenaar Vincent van Gogh (1853­1890) woonde de helft van zijn leven in Brabant. Hij is geboren en opgegroeid in Zundert, zat op een kostschool in Zevenbergen en ging naar de hbs in Tilburg. Brabant vormde voor de jonge Vincent een belangrijke thuishaven, waarop hij vaak terugviel. In het dorp Etten tekende hij volop als beginnend kunstenaar en hij maakte in Nuenen een grote ontwikkeling door als schilder. Een aanzienlijk deel van zijn oeuvre kwam tot stand in deze streek.

➔ Een atlas vol betekenisvolle plaatsen in Vincent van Goghs Brabant

➔ Dankzij oude landkaarten, foto’s en zijn kunstwerken leer je de provincie kennen die hem zo dierbaar was

Helewise Berger

CONSERVATOR

Helewise Berger is conservator negentiendeen begin twintigsteeeuwse kunst in Het Noordbrabants Museum te ’s-Hertogenbosch. Daar werkte zij onder meer aan de tentoonstelling ‘Van Goghs intimi. Vrienden, familie, modellen’.

Ron Dirven studeerde journalistiek te Utrecht, kunstgeschiedenis aan de KU Nijmegen en schilderkunst op de Bredase kunstacademie Sint Joost.

Hij is directeur-conservator van het Vincent van GoghHuis te Zundert.

Ron Dirven DIRECTEURCONSERVATOR

Diverse locaties dragen de sporen van zijn jeugd en zijn familie, liefdes en vrienden. De tekeningen en schilderijen die hij er maakte, zijn nauw verbonden met het Brabantse land. Hij nam de boeren en hun woningen tot model. Hij schilderde de natuur, de molens en de kerken in zijn omgeving. Atlas Van Gogh in Brabant brengt deze bekende en minder bekende plekken voor het voetlicht. Het boek volgt Vincent op de voet langs de gebouwen, locaties en landschappen waar hij verbleef of zich liet inspireren.

GERELATEERDE BOEKEN

Geschiedenis van een Joodse boekenfamilie

— Joachimsthal was een van de bekendste Joodse boekhandels, uitgevers en drukkers van Amsterdam, gevestigd in het hart van de Jodenbuurt. In dit boek wordt voor het eerst het verhaal van Joachimsthal gebracht, met daarbij oog voor de familie achter het bedrijf en voor de vernieuwende, vaak verrassende productie.

➔ Cultuurgeschiedenis van Joods Amsterdam in de negentiende en twintigste eeuw

➔ Vernieuwend ontwerp en typografie stonden bij Joachimsthal hoog in het vaandel

➔ De Holocaust maakte een einde aan Joachimsthal als familiebedrijf

GERELATEERDE BOEKEN

Wat was het geheim van Joachimsthal?

Hoe kon dit bedrijf, in 1823 gestart door een Duits­Joodse immigrant, zo snel zo’n centrale plaats krijgen in Joods Nederland en hoe verwierven ze in 1891 de voornaamste plek in de Joodse publieke sfeer?

Het boek bevat meer dan 20 verdiepende vensters waarin de cultuurhistorische betekenis van het bedrijf wordt beschreven. Daarin is onder meer aandacht voor vroomheid en mystiek, gebedenboeken en politieke pamfletten, Joodse Oranjeliefde en antifascisme, vormgeving en kunst, Joodse communicatieve netwerken en verhouding tot de niet­joodse samenleving, zionisme en antizionisme.

Bart Wallet HOOGLERAAR JOODSE STUDIES

Bart Wallet is hoogleraar Joodse studies: vroegmoderne en moderne Joodse geschiedenis, in het bijzonder van Amsterdam, aan de Universiteit van Amsterdam.

Gerben Post HISTORICUS

Gerben Post is historicus met een focus op de geschiedenis van de Holocaust. Eerder publiceerde hij Schöffer & Co. Familiebedrijf in verzetszaken.

Talma Joachimsthal

GRAFISCH ONTWERPER EN SOCIAAL ONDERNEMER

Talma Joachimsthal is grafisch ontwerper en sociaal ondernemer.

Talma is een directe nazaat van het familiebedrijf Joachimsthal.

Joachimsthal

Familie en firma 1823-1945

GERBEN POST, BART WALLET, TALMA JOACHIMSTHAL

• 240 pag. • 23 x 28 cm • circa 150 afbeeldingen in kleur en zwartwit • gebonden • ISBN 978 94 625 8544 7 | NUR 680 • april 2023 • VORMGEVING WAT ontwerpers

E 29,95

Een nieuw gezicht op het Delft van Vermeer

Wim Weve bestudeerde ‘Het Gezicht op Delft’ en ‘Het Straatje’ van Johannes Vermeer met een bouwhistorisch oog en ontdekte nieuwe interessante aspecten. ‘Het Gezicht op Delft’ blijkt een accuraat gezicht op die stad te zijn. Vermeer heeft daarop geen gebouwen aangepast of verdraaid en heeft de brug tussen de stadspoorten correct afgebeeld. Het huis met de trapgevel op ‘Het Straatje’ moet een bestaand huis zijn geweest.

➔ Ter gelegenheid van de grootste Vermeertentoonstelling ooit, in Rijksmuseum Amsterdam en Museum De Prinsenhof Delft

➔ Vermeer combineerde accurate voorstellingen met artistieke vrijheid

BOUWHISTORICUS

Wim Weve is bouwhistoricus en kenner bij uitstek van de historische bebouwing en historische topografie van Delft. Hij schreef onder meer over Delftse huizen in de zestiende en zeventiende eeuw en over de Delftse topografie bij Pieter de Hooch.

Wim Weve

Vaak veronderstelde bouwkundige ‘fouten’ blijken op bouwkundige gronden te verklaren. Rechts van de ingang moet het huis een binnenmuur hebben gehad die een zijkamer van het voorhuis afscheidde. Vanwege de plaats van die muur is het venster rechts iets smaller dan het venster links. Door de geopende deuropening laat Vermeer echter geen binnenmuur zien. Vermeer combineerde verschillende bouwkundige elementen op een bouwkundig onmogelijke wijze, waarschijnlijk als visueel tegenwicht van het huis met de trapgevel rechts.

GERELATEERDE BOEKEN

Het allereerste Utrechtse straatnamenboek

— De meeste grote steden van Nederland beschikken over een compleet straatnamenboek. Voor Utrecht bestond dat nog niet. Het straatnamenboek van Utrecht is geheel gebaseerd op nieuw archiefonderzoek. De bijna 350 straten die dateren van vóór 1850 worden uitgebreid beschreven, inclusief eerdere benamingen, vroegste vermelding en de verklaring van de huidige naam. Het boek bevat ook een beknopte geschiedenis van de straatnaamgeving in Utrecht.

➔ Het ultieme naslagwerk over de geschiedenis van de stad

➔ Voor bekende Utrechtse straatnamen zijn door archiefonderzoek voor het eerst aannemelijke verklaringen gevonden

GERELATEERDE BOEKEN

Straatnamen maken deel uit van ons dagelijks leven. Iedereen komt ermee in aanraking. Achter straatnamen gaan vaak bijzondere verhalen schuil. Veel mensen zijn geïnteresseerd in de herkomst van de naam van hun straat en de ontstaansgeschiedenis van oude straten in hun woonplaats. Straatnaamgeving geeft ook nu nog regelmatig aanleiding tot discussie.

In Het Utrechtse straatnamenboek kunnen Utrechters lezen hoe straten zoals Ledig Erf, Hanengeschrei en Ondiep aan hun bijzondere namen komen. Historici zullen nieuwe informatie aantreffen over de ontwikkeling van de stad.

Erik Tigelaar HOOFD KENNIS EN COLLECTIES

Erik Tigelaar was jarenlang werkzaam bij Het Utrechts Archief en is nu als Hoofd Kennis en Collecties verbonden aan het Nederlands Openluchtmuseum.

In de periode 1997-2016 was hij lid van de Commissie Straatnaamgeving van de gemeente Utrecht.

Een nieuw standaardwerk over de Utrechtse adel

Adel en Ridderschap in Utrecht is een verhaal van opkomen, verdwijnen en zich handhaven van talrijke geslachten zoals Van Goye, Van Zuylen, Van Hardenbroek, Van Reede en Van Tuyll van Serooskerken. De lotgevallen van de adel zijn bepaald door oorlogen, revoluties, epidemieën, economische crises, maar ook door tijden van vrede en voorspoed.

➔ Het verhaal van de Utrechtse adel begint meer dan 1500 jaar geleden met een erfelijke bovenlaag

➔ Van adellijke families in hun voorvaderlijke kastelen tot edellieden in rijtjeshuizen

Dr. Renger E. de Bruin

SENIOR-ONDERZOEKER

Dr. Renger E. de Bruin (1956) is senioronderzoeker bij het Departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis van de Universiteit Utrecht. Hij houdt zich al lange tijd bezig met onderzoek naar elites in het verleden, in het bijzonder de adel.

➔ Tot ver in de twintigste eeuw nam de adel een belangrijke maatschappelijke positie in

Naast invloeden van buitenaf zijn er de individuele factoren van verstandige of onverstandige beslissingen, ziekte en sterfgevallen. Het persoonlijke krijgt ruime aandacht. Het verhaal over ridders, baronnen en jonkheren impliceert een mannenwereld, maar krachtige vrouwen als Margaretha Turnor, die de herbouw van kasteel Amerongen leidde, of de kritische schijfster Belle van Zuylen worden zeker niet vergeten. Het in­ en exterieur van hun kastelen geven letterlijk kleur aan de lange geschiedenis van de Utrechtse adel. Het erfgoed van de adel, zowel materieel als immaterieel, wordt voor het nageslacht bewaard door stichtingen en verenigingen. Een daarvan is de Ridderschap van Utrecht, die het initiatief tot dit boek heeft genomen.

Het Friese

boerenleven

door de ogen van 150 kunstenaars

— Hoe beeldden kunstenaars door de eeuwen heen het Friese boerenleven en het platteland af op doek en papier?

In dit boek zijn kunstwerken van het Friese plattelandsleven samengebracht, waarin de boer, het landschap, de dieren en de bedrijfsgebouwen belicht worden.

Al die werken samen laten een enorme afwisseling in kunstuitingen zien: van realistisch, figuratief, impressionistisch, expressionistisch, fijnschilderwerk en naïeve kunst tot abstract. Qua techniek is er eveneens een grote variatie: van tekening, prent, ets, gouache en aquarel tot olieverf en acryl.

langdurig in de provincie

Henk Dijkstra

VOORMALIGE DIRECTEUR VAN HET FRIES LANDBOUWMUSEUM

Henk Dijkstra was tussen 2007 en 2022 directeur van het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden. Hij publiceert met enige regelmaat over landbouwhistorische onderwerpen.

caleidoscopisch

Aan kunstenaars is het een bonte mix van grote en kleine namen, bekend en onbekend, soms professioneel via vaste regels werkend, anderen vanuit drang en hobby in naïeve stijl. Ze delen een gezamenlijk kenmerk: de liefde voor hun omgeving en de mensen, dieren en gebouwen die daarin letterlijk figureren.

de ruimte beschikbaar. Zo ging dat in de zeventiende eeuw, op plaatsen die nu onderdeel zijn van de historische binnenstad en zo gaat het nog steeds; waar Amsterdam groeit daar bloeit de schilderkunst.

de schilders van

de schilders van Amsterdam

➔

Een

overzicht van schilders die het Friese boerenleven en platteland vingen in kunst

Ontroerend mooie foto’s uit een schilderachtig dorp

— Staphorst is een van de laatste plaatsen in Nederland waar ook tegenwoordig nog dagelijks klederdracht wordt gedragen. Maar lang niet zoveel meer als decennia geleden. Fotograaf Henk van der Leeden kwam in de jaren tachtig naar het dorp en zag de charme van deze kleurrijke gemeenschap. Hij betrok tijdelijk een leegstaande boerderij aan de rand van het dorp en wist het dagelijks leven met zijn camera te betrappen. Mensen aan het werk op het land, bezig rond huis, op de fiets naar school en op zondag ter kerke. En de meesten gekleed in de streekeigen kleding. Van der Leeden biedt een unieke kijk op een tijd die ook in het Overijsselse dorp definitief voorbij is.

Henk van der Leeden FOTOGRAAF

Henk van der Leeden is sinds 1967 freelance fotograaf. Zijn specialisaties zijn reportage-, portret- en reisfotografie. Hij heeft veel streekdrachtdragers gefotografeerd in Staphorst en Marken. Over Marken publiceerde hij een gelijknamig fotoboek.

GERELATEERDE BOEKEN

Zalen van adembenemende schoonheid

— Publiek besloten. Provinciehuizen in beeld brengt voor het eerst de interieurs van twaalf Nederlandse provinciehuizen in beeld. De Nederlandse provincies worden bestuurd vanuit twaalf bijzondere gebouwen met ieder een unieke statenzaal. Deze provinciehuizen zijn het hart van de provinciale democratie, maar weinig mensen weten hoe ze er van binnen uitzien. Architectuurfotograaf Roos Aldershoff neemt u mee achter de imposante deuren van deze overheidsgebouwen.

➔ Hoe zien de statenzalen eruit? Waar werken de Commissarissen van de Koning?

➔ Ontdek welke geschiedenissen er schuil gaan achter de muren van onze provinciehuizen

De foto’s tonen de diversiteit van de monumentale architectuur, interieurs, de kunst én de mensen in de provinciehuizen. Roos Aldershoff vangt in haar fotografie de verschillende sferen van de gebouwen en van de mensen die er werken. Architectuurhistoricus Laura Lubbers gaat in op de geschiedenis en stijlkenmerken van de gebouwen, maar ook op de verhalen van de plekken en de mensen.

Roos Aldershoff is fotograaf. Na haar opleiding aan de Rietveld Academie vestigde ze zich als zelfstandig architectuurfotograaf. Ze werkte voor veel verschillende opdrachtgevers uit de architectuur-

wereld. Na meer dan dertig jaar werken in opdracht werd het tijd voor een eigen project: ‘Publiek Besloten’. Laura Lubbers is historicus. Ze specialiseerde zich in architectuurgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Ze publiceerde eerder artikelen in tijdschriften en museumcatalogi over cultuurgeschiedenis en architectuur.

Laura Lubbers

HISTORICUS

Roos Aldershoff

ARCHITECTUURFOTOGRAAF

Antoni van Leeuwenhoek liet de wereld kennismaken met het onvoorstelbare

— In 2023 is het driehonderd jaar geleden dat Antoni van Leeuwenhoek overleed. Met zijn zelfgemaakte microscopen en zonder formele wetenschappelijke achtergrond slaagde deze ‘burger van Delft’ erin een wereld zichtbaar te maken die nog nooit iemand had gezien. Als eerste zag hij levende spermacellen, de wriemelende massa ‘kleine dierckens’ in een waterdruppel en de nog kleinere microwezens die we later bacteriën zijn gaan noemen. Hoe speelde hij dat klaar? En wat dreef hem?

➔ Een boek ter gelegenheid van het driehonderdste sterfjaar van Antoni van Leeuwenhoek

➔ Tien auteurs over de vraag hoe je het onzienlijke zichtbaar kan maken

In Antoni. Van Leeuwenhoek en de microwereld buigt een team van experts, samengebracht door Rijksmuseum Boerhaave, zich over de wereld van het microscopisch kleine. Antoni is rijk geïllustreerd met spectaculaire microfotografie en laat zien dat de fascinatie voor de raadselachtige organismen onder de microscoop – insecten, bacteriën, algen, schimmels, virussen zelfs – niet alleen het leven van Van Leeuwenhoek en zijn zeventiende­eeuwse collega’s en concurrenten beheerste, maar ook dat van veel hedendaagse wetenschappers en zelfs kunstenaars.

GERELATEERDE BOEKEN

Nederlands erfgoed overzee

— Sinds 1997 heeft de Stichting Cultuur Inventarisatie (SCI) zich ingezet voor de ontsluiting van museale collecties van Hollandse en Vlaamse schilderijen in ver uiteenlopende gebieden als Midden­ en Oost­Europa, India en Cuba. Het 25­jarig jubileum vormt de aanleiding voor deze presentatie van 25 schilderijen die een indruk geven van zowel de collecties als de werkzaamheden: 25 schilderijen met een verhaal. Die werkzaamheden bestaan niet alleen uit het toeschrijven van werken, maar ook uit de verdere ondersteuning van behoud, beheer en (digitale) ontsluiting van de collecties, veelal in samenwerking met instituten als het Rijksbureau voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Conservation Institute SRAL. De keuze van de schilderijen is gemaakt door de stichting en door de musea waar intensief mee is samengewerkt.

Lia Gorter, initiatiefnemer/oprichter, is sinds 1997 directeur. Bernard Vermet is kunsthistoricus, gespecialiseerd in Nederlandse en Vlaamse kunst en architectuurschilderkunst. Hij publiceerde onder andere over Jheronymus Bosch en de Nederlandse architectuurschilderkunst. Hij is als kunsthistoricus vanaf de oprichting werkzaam voor de stichting.

GERELATEERDE BOEKEN

Bernard Vermet KUNSTHISTORICUS

Biografie van een veelbesproken verbindingsweg

— Spandoeken, handtekeningenacties en zelfs bedreigingen: de Vechtdal Verbinding, die de A28 boven Zwolle met het oosten verbindt, kwam er niet zonder slag of stoot en bezorgde menigeen slapeloze nachten.

Jarenlang was er discussie. Maken we de bestaande N340 en N377 vlotter en veiliger of kiezen we voor een nieuw tracé? Bewoners die de weg niet door hun tuin wilden, voerden actie en bedachten alternatieven. De tot op het bot verdeelde provinciale politiek koos voor een compro mis. Toen ze jaren later – in een politieke thriller die zijn weerga niet kende – op de valreep 100 miljoen bezuinig den op het project, was de vraag hoe het verder moest.

Weg van de weerstand reconstrueert de totstandkoming van het grootste infrastructuurproject dat de Provincie Overijssel ooit op zich nam: van de eerste plannen, de inspraak en de acties tot de aanbesteding en de soepel verlopen uitvoering. Actievoerders, aanwonenden, natuurbeschermers, projectleiders, bestuurders en volksvertegenwoordigers vertellen in dit boek hun persoonlijke verhaal.

Joep Boerboom BIOGRAAF EN JOURNALIST

Joep Boerboom (1973) is biograaf en journalist. Hij schreef onder meer Jan Terlouw – Jeugdboekenheld op het Binnenhof en Deining in de IJsseldelta – Biografie van de bypass bij Kampen.

➔ Geen boek over asfalt en beton, maar over de mensen die met de nieuwe weg te maken kregen

koningin

Juliana was vanwege haar eenvoud en menselijkheid ongekend populair. Ze stond ook bekend om haar moderne ideeën. ‘Ik ben altijd vooruitstrevend geweest,’ zegt de oude koningin in 1987 tijdens een interview. ‘Ik doe mijn leven lang mijn best om niet ouderwets te worden.’ Dat vertaalde zich ook naar haar privéleven. In 1937 trouwde ze met de mondaine Bernhard. Het paar brak nadrukkelijk met de sociale conventies van het koninklijke milieu.

Ook als moeder koos ze haar eigen weg: in de roerige jaren zestig tartten de dochters van Juliana onbedoeld gezag en autoriteit met hun partnerkeuzes. Alle vier haar dochters trouwden uit liefde.

Toen uiteenlopende thema’s als het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen en dekolonisatie het maatschappelijke discours betraden, was het Juliana die positie innam. Zonder Juliana zou het Nederland dat wij vandaag de dag kennen er heel anders uit hebben gezien.

BOEKEN

GERELATEERDE

Een prachtig geïllustreerd eerbetoon aan een vooruitstrevende

De mooiste kaarten uit de Nederlandse geschiedenis

The Great Book of Dutch Maps is de Engelse editie van het handboek met mooiste kaarten uit de Nederlandse geschiedenis. Elke kaart, hoe fraai ook, vertelt een verhaal. Ze weerspiegelen de geest van een tijdvak, geven een beeld van verdwenen gebieden.

Kaarten werden en worden gebruikt bij de uitvoering van belangrijke (overheids)taken. Rondom zes thema’s worden kaarten in chronologische volgorde getoond en uitgelegd. De kaarten zijn historisch ingebed en in context geplaatst door Ron Guleij, collectiespecialist cartografie van het Nationaal Archief. Het boek bevat daarnaast een handleiding voor het gebruik van 140 kaartenarchieven van het Nationaal Archief.

De totstandkoming van Nederland in kaart gebracht

Hoe ontstond Nederland?

Dat was de vraag waarmee Martin Berendse en Paul Brood hun werk aan Historische atlas NL begonnen. Nu, vier atlassen verder, is er de zesde druk van wat we met een gerust hart een moderne klassieker kunnen noemen.

Historische atlas NL is een rijk geïllustreerd overzichtswerk waarin oude kaarten, vredesverdragen en andere sleuteldocumenten het verhaal van de wording van Nederland vertellen. Veruit de meeste historische stukken komen uit het Nationaal Archief, de schatkamer van onze geschiedenis. De kaarten in deze atlas variëren van het oudste cartografische materiaal tot nieuwe overzichtskaarten die laten zien hoe en wanneer de huidige landsgrenzen tot stand kwamen en soms nog steeds niet helemaal duidelijk zijn.

➔

cartografische

geflankeerd door verhelderende teksten’ – De Volkskrant

Historische atlas NL Hoe Nederland zichzelf bijeen geeft geraapt MARTIN BERENDSE, PAUL BROOD

• 208 pag. • 24,5 x 31 cm

• circa 250 afbeeldingen in kleur • gebonden

• ISBN 978 94 625 8317 7 | NUR 680

• VORMGEVING Marjo Starink E 39,95

GERELATEERDE BOEKEN

‘Oude

meesterwerken

➔ Met podcastreeks waarin de auteurs met historici in gesprek gaan

Het is 25 september 1520 als met de nodige precisie het vergulde kruis van de vieringtoren van de Bavo wordt geplaatst – achtenzeventig meter boven de grond. De kerk is nu officieel ‘af’, ook al zou er nog veel aan gebouwd, verbouwd en gerestaureerd worden. Dit boek beschrijft de geschiedenis van de Bavo. De maatschappelijke, religieuze en culturele betekenis die de kerk voor de stad Haarlem heeft. Het interieur, de glazen, het wereldberoemde orgel, de ‘grote restauratie’ door voornamelijk

Pierre Cuypers en nog veel meer aspecten die de Bavo tot een van de mooiste gotische kerken van ons land maken.

➔ Experts belichten de geschiedenis van het gebouw van alle kanten

➔ ‘Een goudmijn’ – PZC

➔

Dit boek laat zien wat voor een rijkdom de schilders van Domburg hebben achtergelaten

Het Zeeuwse licht was een magneet voor kunstenaars

De ongerepte schoonheid van de natuur, een bijzondere lichtval langs de kust, de weerschijn van de zon over het vlakke land — kunstenaars houden van Zeeland, en dat is eigenlijk altijd al zo geweest. De duinen, de zee en de oude bossen inspireerden schilders, dichters, componisten en schrijvers. Voor schilders als Piet Mondriaan, Jan Toorop, Jacoba van Heemskerck, Mies Elout­Drabbe en Willem Vaarzon­Morel was de kustplaats Domburg het centrale punt.

De schilders van Domburg

FRANCISCA VAN VLOTEN

• 264 pag. • 19,7 x 19,7 cm • circa 250 afbeeldingen in kleur • gebonden • ISBN 978 94 625 8260 6 | NUR 646 • IN SAMENWERKING MET Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg, ICEAC Domburg • VORMGEVING Miriam Schlick E 24,95

GERELATEERDE BOEKEN

is leuk om te geven én om te krijgen!

Museumtijdschrift, het grootste kunsttijdschrift van Nederland is informatief, actueel en verrassend. Het biedt sinds 1988 een unieke mix uit het tentoonstellingsaanbod van kunst tot erfgoed en design. Met een column van Pauline Broekema en de veelgeprezen tentoonstellingstips. Het tijdschrift verschijnt 8x per jaar.

Tentoonstellingsagenda

Bij Museumtijdschrift ontvangt u gratis de meest complete tentoonstellingsagenda van Nederland op handig zakformaat.

Sluit nu een kortlopend abonnement af en geef 3 nummers van Museumtijdschrift cadeau voor slechts € 30,­. U ontvangt als cadeaugever een chique cadeaubon, leuk om te geven!

Bel 038 ­ 467 34 00 of ga naar www.museumtijdschrift.nl/winkel/ cadeau­abonnementen/

Dit aanbod is geldig tot 1 mei 2023.

museumtijdschrift.nl/winkel

De schilders van de Veluwezoom € 24,95 9789462583368

De schilders van de Zaan € 24,95 9789462584389

REEKS KUNSTENAARSKOLONIES IN NEDERLAND OUDE KUNST (TOT 1850)

Nunspeet schildersdorp € 24,95 9789462583528

BACKLIST WBOOKS VOORJAAR’23

De schilders van de Biesbosch € 24,95 9789462584808

De schilders langs de IJssel € 24,95 9789462583511

De schilders van Dongen € 24,95 9789462583610

De schilders van Urk € 24,95 9789462583696

van Domburg € 24,95 9789462582606

De schilders van Staphorst € 24,95 9789462582095

De schilders van Egmond € 24,95 9789462583931

De schilders van de Duinen Bollenstreek € 24,95 9789462584266

De schilders van Volendam € 24,95 9789462584402

De schilders van WestFriesland € 24,95 9789462584792

De schilders van Abcoude en het Gein € 24,95 9789462585164 Arnoldus van Anthonissen € 17,95 9789484518

De schilders van de Vechtstreek € 24,95 9789462584952

Francoys Ryckhals € 17,95 9789462583344

De schilders van Amsterdam € 29,95 9789462585157 Barok in Groningen 1650-1750 € 34,95 9789462585102

De romantiek in het Noorden € 14,95 9789462582392

De Schatkamer! € 14,95 9789078653790 Een koninklijk paradijsAert Schouman € 14,95 9789462581852

Ferdinand Bol - het huis, de collectie, de kunstenaar € 14,95 9789462582200 Ferdinand Bol en Govert Flinck € 14,95 9789462582217

Gerrit Lamberts’ Amsterdam € 24,95 9789462584891

Het Gouden Eeuw Boek (midsize) € 34,95 9789462581807

Het Grote Gouden Eeuw Boek € 59,95 9789066304659

Het Grote Rembrandt Boek € 100 9789462584990

Het land van de suikermolen € 24,95 9789462583689

Jan de Braij (1626/16271697) € 24,95 9789462582064

Jonge Rembrandt € 19,95 9789462583641

Meesterwerken uit Wenen € 12,50 9789462583757

Pastels - Het pastelportret in Nederland € 19,95 9789462582613

Pieter de Hooch € 17,50 9789462583276

Portretten door Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw € 17,95 9789462584105

Rembrandt 100 tekeningen € 29,95 9789462585089

Hollanders van de Gouden Eeuw € 19,95 9789078653523 In het licht van Cuyp € 29,95 9789462584556

Rembrandt

Rembrandt’s

Romanovs

Stillevens door Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw € 17,95 9789462585126

Zeeuwse meesters uit de Gouden Eeuw € 17,95 9789462582644

A Chinese journey - The Sigg Collection € 24,95 9789462582583

Eva JospinPaper Tales € 19,95 9789462584150

Shao FanBetween truth and illusion € 10,00 9789462583818

Wim Delvoye -Labour of Love € 24,95 9789462585218

Arnout van Albada € 12,50 9789462581814

David Schnell € 24,95 9789462583801

De ondergang van Abraham Reiss € 19,95 9789462585003

Getekend - Sporen van kindermishandeling € 24,95 9789462584136

Gezichten van dementie € 27,95 9789462581256

Henk

Mag ik gaan - Leven en sterven met dementie € 24,95 9789462582842

Matthias Weischer € 24,95 9789462584112

Norbert Tadeusz € 29,95 9789462584921

Rainer Fetting ziet Van Gogh € 24,95 9789462584754

Rembrandt in a red beret € 59,95 9789462585348

De Zeeuwse streekdrachten € 39,95 9789462582538

De Zeeuwse streekdrachten Goed gemutst € 39,95 9789462584013

Maison Amsterdam € 13,50 9789078653875

Gianni Versace – Retrospective € 39,95 9789462585188

Historische atlas van de Biesbosch € 39,95 9789462584297

Rembrandts social network € 12,50 9789462583252

Abraham van Dijck (1635-1680) € 49,95 9789462583313

Ferdinand Bol and Govert Flinck - New Research € 39,95 9789462582224

Gianni Versace – Retrospective € 39,95 9789462585317

Goddesses of Art Nouveau € 29,95 9789462584051

In the light of Cuyp € 29,95 9789462584570

North & South - Medieval art from Norway and Catalonia € 29,95 9789462583559

Historische atlas van misdaad en straf € 34,95 9789462584945

Russian Avant-GardeRevolution in the Arts € 39,95 9789078653899

The Great Golden Age Book € 59,95 9789462580275

Treasury! € 14,95 9789078653783

Tsars and Knights € 39,95 9789078653868

Under the spell of Hercules Segers € 29,95 9789462581739

Viva la Frida! Life and Art of Frida Kahlo € 29,95 9789462584594

Historische Atlas NL € 39,95 9789462583177

Historische Stadsatlas NL € 39,95 9789462584426

Historische Streekatlas NL € 39,95 9789462583887

Historische wateratlas NL € 39,95 9789462585072

Atlas van de IJssel € 34,95 978946253894

Het Grote Kaartenboek € 49,95 9789462584815

Historische atlas van Voorne-Putten € 29,95 9789462584853

Historische atlas van Zeeland € 34,95 9789462584358

Polders in kaart - Noordwest Brabant 1565-1590

Hier is het gebeurd € 29,95 9789462584228

Neergestort € 39,95 9789462584204

Ons vonnis werd in feite levenslangGerrit Pit € 19,95 9789462584174

Stad in oorlog - Amsterdam ‘40-’45 € 39,95 9789462581913

Tydingen

24,95

34,95

De wereld aan het werk € 34,95 9789462584686

Denkers, doeners, durfals € 24,95 9789462584976

Gekomen om te blijven - 900 jaar Utrecht € 24,95 9789462584907

Het Grote Kaartenboek € 49,95 9789462584945

Jaffe Vink – De uitvinding van patat-friet € 24,95 9789462585195

’t is doan 600 jaar boerenleven in Twente € 24,95 9789462584723

De Munsterabdij van Roermond € 39,95 9789462583795

De Nieuwe Kerk Amsterdam € 14,95 9789078653693

De SintMaartenskerk te Doorn € 14,95 9789066304666

Dudok € 24,95 9789066305564

De duivel en zijn moer € 9,95 9789462582361

De Gouden Koets € 24,95 9789462584419

De mooiste kastelen van Noord-Brabant € 17,50 9789462583535

Gezichten op gevels van huizen 14001700 € 29,95 9789462585065

Interieurs van herrijzend Nederland € 19,95 9789462582170

It could only be Heineken € 14,95 9789462584068

Kasteel Helmond € 24,95 9789462584846

Kerkinterieurs

Utrecht 1930-1960 € 14,95 9789462583627

Van stadsie tot stad - Utrecht 1950-1975 € 29,95 9789462581869

GESCHIEDENIS ENGELSTALIG

Van weilanden naar woonwijken € 14,95 9789462583245

Wadapatja € 29,95 9789462583450

Colofon

WBOOKS

Boerendanserdijk 33a 8024 AE Zwolle Postbus 1129 8001 BC Zwolle Tel. 038-4673400 info@wbooks.com www.wbooks.com

DIRECTEUR-UITGEVER

Marti Huetink mhuetink@wbooks.com

UITGEVER

Johan de Bruijn jdebruijn@wbooks.com

ACCOUNTMANAGER

BUITENDIENST

Arend Oole Tel. 06-53264234 aoole@wbooks.com

It could only be Heineken € 14,95 9789462584129

Wandelgids Grebbeliniepad € 17,95 9789462580152

Zeeland 1950-1975 € 29,95 9789462584235

The Dutch East India Company Book € 39,95 9789462581784

The Golden Coach € 24,95 9789462584440

MARKETING & SALES

Margriet Buitenhuis Tel. 038-4673400 mbuitenhuis@wbooks.com

Manon van de Water-Kersten Tel. 038-4673400 mvdwater@wbooks.com

TWITTER WBOOKSuitgever FACEBOOK WBOOKSuitgeverij INSTAGRAM wbooksuitgeverij

Voor België MYTHRAS BOOKS BV

Duboisstraat 50 2060 Antwerpen Tel. +32 361 2993 info@mythrasbooks.be www.mythrasbooks.be

VERKOOP BUITENDIENST Joeri Dewallef Tel. +32 470 651394 Joeri.dewallef@mythrasbooks.be

The persecution of the Jews in photographs € 39,95 9789462583160

VERKOOP BINNENDIENST

Pieter Geelen Ingrid van der Vloet Tel. +32 361 2993

ONTWERP Miriam Schlick, Tosca Lindenboom

LITHOGRAFIE Pieter Reinink

Vermelde uitgaven en gegevens over prijzen, ontwerpen en verschijningsdata zijn onder voorbehoud.

AFBEELDINGEN

Omslag afkomstig uit Bruce Springsteen compleet Op de achterzijde afkomstig uit Naïef realisme