Museumtijdschrift 6 / 2016

nr 6 • sept. 2016 • € 8,95 verschijnt 8x per jaar

20-90-40-0 cmyk

Stedelijk Museum Alkmaar

Wassenaar

Ellsworth Kelly Eerbetoon aan elegante colorist Assen

nr 6 / 2016

Voor het volk

Realistische taferelen van Russische makelij Enschede

Pure schoonheid

Rijk overzicht van Gerard de Lairesse

ED & DESIGN KUNST, ERFGO

+ de tentoonstellingsagenda 36 pagina’s gratis bijlage

29

gsagenda stellin ht e overzic tentoston complet

AUG

09

OKT

het mee

diap

ehof

LAREN

Singer Laren

DAM Stedelijk AMSTER

m Princess

kmuseu

RDEN Keramie

DAM Foam

AMSTER 16

SEP

LEEUWA

07

DEC

27

Museum

AUG

09

JUL

26

AUG

01

JAN

fiVleiend penseel

ift nr 6 /

umtijdschr

e bij muse

gratis bijlag

2016

www.m

Frisse start Wassenaar

1616/1617-1678

24.09.2016 – 22.01.2017

Caesar van Everdingen, Meisje met een brede hoed, ca. 1650-1660, Rijksmuseum Amsterdam

caesar van everdingen

OP AVONTUUR MET MUSEUM VOORLINDEN

20-90-40-0 cmyk

NIEUW: TENTOONSTELLINGSAGENDA-APP

useumt

ijds

INHOUD-

beeld omslag: Joop van Caldenborgh in Museum Voorlinden, juli 2016 (foto: Ivo van der Bent)

museumtijdschrift.nl nr.6 / september 2016

18 Alles over de nieuwe gratis tentoonstellingsagenda-app zie p. 35

6

museumtijdschrift

38

HEDENDAAGSE KUNST

18 Museum Voorlinden

Nieuw museum in Wassenaar eert Ellsworth Kelly door Kees Keijer ESSAY

24 PrivĂŠcollecties

Steeds meer verzamelaars stichten een eigen museum door Edo Dijksterhuis MODERNE KUNST

30 Russisch realisme

Eind 19de eeuw waaide een nieuwe wind door kunst en maatschappij door Ida Boelema

60 11-17

75-81

MUSEUM - KORT 29 Museumtijdschrifttips: de mooiste tentoonstellingen in binnen-en buitenland.

Van Scarlett Hooft Graafland en Van Everdingen tot Spielerei en Vooruitblik

MUSEUM & MEER

het atelier

David Claerbout

de conservator Patty Wageman

de kunstenaar Keetje Mans

boeken & meer

DESIGN

36 100 jaar Gispen

De iconische buismeubels zijn welbekend, de 'specials' (nog) niet door Chris Reinewald OUDE KUNST

38 Historieschilderkunst

Eindelijk erkenning voor het classicisme van Gerard de Lairesse door Koen Kleijn INTERVIEW

46 Fiona Tan

Tweede aflevering over mid-careerkunstenaars in Nederland door Arjan Reinders OUDE KUNST

52 Delftse schutters

De 'thuiskomst' van de notaris van Vermeer door Erik Spaans HEDENDAAGSE KUNST

60 Martin Kippenberger

Controversieel, humoristisch, visionair en nog altijd populair door Esther Darley HEDENDAAGSE KUNST

66 Tussen goed en kwaad 28 59

COLUMNS

Oek de Jong

Meiro Koizumi's omgang met geschiedenis biedt stof tot nadenken door Jhim Lamoree

Heimwee naar Friesland

Maria Barnas

Met een diploma op zak

+ Museumtijdschrift Arrangement Delftse schutters zie p. 55

museumtijdschrift

7

Kunst, architectuur en natuur 18

museumtijdschrift

‘Red Curve II’, 1972, olieverf op doek, 114,5 x 426,5 cm, Amsterdam, Stedelijk Museum

Opnieuw heeft Nederland er een particulier museum bij. Museum Voorlinden is opgericht door Joop van Caldenborgh, een van de grootste kunstverzamelaars van Nederland. Met Museum Voorlinden gaat een langgekoesterde wens van hem in vervulling: kunst, architectuur en natuur in een harmonieus geheel. Het museum opent met een eerbetoon aan de Amerikaanse kunstenaar Ellsworth Kelly, die kleur een vorm gaf. DOOR KEES KEIJER museumtijdschrift

19

VOORVECHTER S VAN HET VOLK

Eind negentiende eeuw waaide een nieuwe wind in Rusland. De Peredvizhniki, de ‘Maatschappij voor Reizende Kunstexposities’, speelde hierop in met heftig realistische taferelen, soms op het sentimentele af. DOOR IDA BOELEMA

P

eredvizhniki betekent ‘zwervers’ of ‘trekkers’. Zo noemde zich een groep Russische schilders die in de negentiende eeuw reizende tentoonstellingen organiseerde in het uitgestrekte tsarenrijk. Zo kon elke Rus kennisnemen van kunst. Hun troef was het realisme. Ze schilderden scènes uit het gewone leven, in een verhardende maatschappij. Het Drents Museum toont de Peredvizhniki nu als groep, met als boegbeeld Ilja Repin, aan wie het Groninger Museum eind 2001 een succesvolle expositie wijdde.

Een rij ruige kerels, die met uiterste inspanning een boot door het water slepen. Op het bijna drie meter brede doek De Wolgaslepers uit 1873 is elke kop een psychologisch portret, individueel herkenbaar, geen type. Dat was nieuw voor die tijd. Repin maakte hiermee een indrukwekkende entree in de kunstwereld en werd de vaandeldrager van het Realisme in Rusland.

Maar Repin behoorde in 1870 niet tot de oprichters van de Peredvizhniki. Dat waren enkele studenten van de Keizerlijke Academie van Beeldende Kunsten in Sint Petersburg, die schoon genoeg hadden van de verplichte mythologische en bijbelse thema’s, van de gipsen modellen en van alle andere rigide regels. Ivan Kramskoy, Vasily Perov, Nicolay Ge, Grigory Myasoyedov en anderen wilden af van onderwer-

Ilja Repin, ‘Wat een vrijheid!’, 1903, olieverf op doek, 179 x 284,5 cm

De onfeilbare regels van de kunst Midden zeventiende eeuw diende zich in Amsterdam een merkwaardig schilderstalent aan, Gerard de Lairesse.

Anders dan Rembrandt streefde hij naar schoonheid en volmaaktheid.

DOOR KOEN KLEIJN Pieter Schenk, Zelfportret Gerard de Lairesse, naar schilderij van Gerard de Lairesse, mezzotint en gravure gedrukt in bruin, 24,4 x 17,8 cm, Amsterdam, Rijksmuseum

38

museumtijdschrift

I

n de jaren zestig van de zeventiende eeuw zat de grote schilderkunst in Amsterdam een beetje in het slop. Succesvolle schilders als Govert Flinck, Jan Gerritsz. van Bronckhorst en Cornelis Holsteyn waren overleden. Rembrandt en Ferdinand Bol waren nog actief, maar werden al een dagje ouder, en dan was er nog de pest, die in 1663-64 woedde in de stad en bijna tien procent van de bevolking het leven kostte.

In die problematische jaren was de markt rijp voor nieuw elan. Kunsthandelaar Gerrit Uylenburgh ontdekte een merkwaardig nieuw talent uit Luik, Gerard de Lairesse, 24 jaar oud. Uylenburgh had van

‘Allegorie op de weldaden van de Vrede van Breda’, 1667, olieverf op doek, 150 x 135 cm, Den Haag, Haags Historisch Museum

Vat vol tegenstrijdigheden ‘Ohne Titel (Selbstporträt)’, 1975-76, kleurpotlood op papier, 62 x 70 cm, part. coll.

De jonggestorven Duitse kunstenaar Martin Kippenberger liet zich door niemand het zwijgen opleggen. Hij leefde op bij controverse en maakte kritisch, humoristisch en soms visionair werk. Dat wint al een tijdje aan populariteit.

DOOR ESTHER DARLEY

60

museumtijdschrift

‘Ohne Titel (uit de serie ‘Hand Painted Pictures’)’, 1992, olieverf op doek, 180 x 150 cm, coll. Friedrich Christian Flick in de Hamburger Bahnhof, Berlijn

VOLGEND NUMMER Verleidelijk, goddelijk en populair

Fra Bartolomeo

Kunst uit Congo © MRAC

Alma Tadema

20-90-40-0 cmyk

Lourens Alma Tadema, ‘Coin of vantage’, 1895, coll.

Ann and Gordon Getty

Fra Bartolomeo, 'De profeet Jesaja', 1515-16, Florence, Galleria dell'Academia

Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews

Chéri Cherin, ‘Le chemin de l'exil’, 2004

Museumtijdschrift nummer 7 ligt op 11 oktober in de winkel Museumtijdschrift verschijnt 8 x per jaar

(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)

Een prachtig welkomstcadeau bij een abonnement op Museumtijdschrift HET NEDERLANDSE KUNST BOEK Dit overzichtswerk presenteert de hoogtepunten van zes eeuwen beeldende kunst in Nederland. Werk van ruim 300 kunstenaars wordt erin afgebeeld en beschreven – van Jeroen Bosch tot Karel Appel en Rineke Dijkstra.

Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 352 cadeau bij een jaarabonnement

Door Din Pieters, oud-hoofdredacteur van Museumtijdschrift.

€ 24,95 KUNST IN CONTEXT Het eerste boek dat kunstenaars verbindt met de tijden die hen inspireerden - wereldwijd en door de eeuwen heen! 150 stromingen en bewegingen worden in hun sociale, culturele en politieke tijd geplaatst. Dit prachtig geïllustreerde boek met index is een onmisbaar naslagwerk.

Uitvoering Gebonden Aantal pagina’s 368 cadeau bij een tweejarig abonnement

€ 49,95 VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 – 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)

Voor de liefhebber van geschiedenis en kunst

nr 6 • sept. 2016 • € 8,95 verschijnt 8x per jaar

20-90-40-0 cmyk

Stedelijk Museum Alkmaar

Wassenaar

Ellsworth Kelly Eerbetoon aan elegante colorist Assen

nr 6 / 2016

Voor het volk

Realistische taferelen van Russische makelij Enschede

Pure schoonheid

Rijk overzicht van Gerard de Lairesse

ED & DESIGN KUNST, ERFGO

+ de tentoonstellingsagenda 36 pagina’s gratis bijlage

29

gsagenda stellin ht e overzic tentoston complet

AUG

09

OKT

het mee

diap

ehof

LAREN

Singer Laren

DAM Stedelijk AMSTER

m Princess

kmuseu

RDEN Keramie

DAM Foam

AMSTER 16

SEP

LEEUWA

07

DEC

27

Museum

AUG

09

JUL

26

AUG

01

JAN

fiVleiend penseel

ift nr 6 /

umtijdschr

e bij muse

gratis bijlag

2016

www.m

Frisse start Wassenaar

1616/1617-1678

24.09.2016 – 22.01.2017

Caesar van Everdingen, Meisje met een brede hoed, ca. 1650-1660, Rijksmuseum Amsterdam

caesar van everdingen

OP AVONTUUR MET MUSEUM VOORLINDEN

20-90-40-0 cmyk

NIEUW: TENTOONSTELLINGSAGENDA-APP

useumt

ijds