Museumtijdschrift 4 - 2022

nr 4 juni-juli 2022 • € 10,50 • verschijnt 8x per jaar

№2 17 mei – 26 juni

museumtijdschrift

Kom alles te weten over dit meesterwerk en de wereld van de kunstenaar

Domburg

Jo Koster

Overzicht van een reislustig leven Rotterdam

nr 4 • 2022

Here we are

Het belang van in design

Bergen, Museum Kranenburgh vrouwen Londen

Ingres & Picasso

Waarom grote kunstenaars stelen

+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina’s gratis bijlage www.museumtijd

BP

Het Gele Huis

Van Gogh

Rotterdam, Depot

Tickets

Dutch FOUNDER

online

HOOFDSPONSORS

MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR BIJDRAGEN VAN

Hermitage Amsterdam ↗ dutchheritageamsterdam.nl

Het Gele Huis (De straat), Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)

Amsterdam

Boijmans Van

Gratis bijlage

uit het Van Gogh Museum

BLIK OP ONEINDIG Stedelijk Museum Alkmaar

WINT E D N A V I D U R

l 30 mei schrift.n

Het meest complete overzicht

Beuningen

bij Museumt

ijdschrift editie

4 • 2022

10 juli

www.museumtijdsc

hrift.nl

INHOUDmuseumtijdschrift.nl

Rudi van de Wint ‘Beeld 4’, 1997-2001, cortenstaal, 360 x 850 x 360 cm, De Nollen, Den Helder

56

nr 4 / juni-juli 2022

30

Paul Feiler, ‘Boats and Sea’, z.j., olieverf op doek 87,5 x 91 cm, Bishop Otter Collection, Chicester

44

50

Antonie Sminck Pitloo, ‘La Grotta di Posillipo bij Napels’, 1826, olieverf op doek, 52 x 39 cm, Rijksmuseum, Amsterdam

8

36 HEDENDAAGSE KUNST

VAN DEN ELSHOU UNO T : BR TO FO

24 Rudi van de Wint

Overzichtstentoonstelling van totaal­­­­kunstenaar met twee gezichten door Edo Dijksterhuis MODERNE KUNST

30 Jo Koster 62

Sara Vrugt

13-20

75-81

55

DESIGN

36 Here we are!

De veelzijdigheid van vrouwelijke ontwerpers van 1900 tot nu door Jeroen Junte

MUSEUM - KORT De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland met zomerse buitentips

OUDE KUNST

44 Wanderlust

Nederlandse kunstenaars uit de negentiende eeuw in den vreemde door Kees Keijer KUNST & ERFGOED

MUSEUM & MEER het atelier Jeroen Krabbé een dag uit het leven van Diana Scherer boeken recensies en tips de lezerspagina ‘De bezoeker’ en uw 3 favoriete tentoonstellingen

42

Haar leven lang bleef ze op zoek, naar een thuis en naar nieuwe stijlen door Joke de Wolf

COLUMNS

Pauline Broekema De schoonheid van wetenschap De museumtuin Rijksmuseum Twenthe

50 Pronkklokken

De tijd als spektakelstuk: zwierige, vergulde pendules met een verhaal door Erik Spaans MODERNE KUNST

56 Abstract landschap

Hoe de schilderskolonie in St. Ives de Britse kunst op zijn kop zette door Jet van der Sluis INTERVIEW

62 Sara Vrugt

Haar geborduurde bos brengt mensen bij elkaar door Anneke van Wolfswinkel OUDE & MODERNE KUNST

68 Ingres en Picasso

Het Spaanse genie keek de kunst af bij zijn classicistische voorbeeld door Koen Kleijn

9

‘Beeld 4’, 1997-2001, cortenstaal, 360 x 850 x 360 cm, De Nollen, Den Helder

FOTO: WILLEM DIEPRAAM

HEDENDAAGSEKUNST-

de Win t

DOOR EDO DIJKSTERHUIS

FOTO: KARL STAEPELS

Rudi va n

Bij Rudi van de Wint lopen schilder­kunst, beeldhouwkunst, architectuur en natuur naadloos in elkaar over.

Hij maakte totaal­ kunstwerken, waarin de mens zich kan verhouden tot het eindeloze alles buiten hemzelf.

Stedelijk Museum Alkmaar presenteert zijn eerste overzichts­ tentoonstelling.

e jonge Rudi van de Wint (1942-2006) was twee personen, in zijn performances althans.

Hij was Jochum, een langharige hippie en een ‘echte’ schilder, die impulsief verf op het doek smeerde en zich liet leiden door zijn gevoel. Maar hij was ook Rudi, een rationele denker, die steevast gekleed ging in strakke pakken en sigaren rookte. In fotocollages staan ze naast elkaar in het atelier: een ‘odd couple’, maar ook onlosmakelijk verbonden.

Van de Wint stopte in 1975 met performances en legde zich volledig toe op schilderen en beeldhouwen. Maar de alter ego’s Jochum en Rudi bleven bestaan. Ze zaten in zijn persoonlijkheid en artistieke praktijk ingebakken.

Jochum bepaalde het onderwerp van zijn

25

‘Zelfportret’, 1915, olieverf op doek, 59,5 x 44 cm, part. coll.

REISLUSTIG & LEERGIERIG

Stilzitten was niets voor Jo Koster. Haar hele leven reisde ze van de ene kunststad naar de andere en haar schilderijen veranderden mee. Een overzichtstentoonstelling brengt haar werk, dat na haar dood verspreid raakte, bijeen. DOOR JOKE DE WOLF ‘Italiaans bergdorp’, 1925, olieverf op doek, 60,5 x 78,5 cm, part. coll.

30

MODERNEKUNST-

N

TIJ

KE

D

N

O

TE PR O M

Pierre-Etienne Romain, ‘De val van Phaëton’, 1810-20, vuurverguld brons, marmer, 67,5 x 52 x 18,5 cm

50

KUNST& ERFGOEDHubert Martinet, ‘Olifantpendule met mechaniek’, ca. 1770-77, brons en verguld messing, marmer, 47,5 x 40,5 x 22,5 cm

Eind achttiende, begin negentiende eeuw waren de hoogtij­dagen van de klok als spektakelstuk. Daarbij draaide het om de tijd, maar vooral om het vernuft van de decoratie. DOOR ERIK SPAANS p 13 februari 1772 verscheen in een Londense krant een advertentie voor een bijzondere attractie.

Voor twee shillings en sixpence konden belangstellenden een uitstalling van vergulde figuren van mensen, dieren en planten bekijken, die door een ingenieus raderwerk konden bewegen.

Het geheel werd aanbevolen als ‘pleasant beyond description’ en zou nieuwsgierigen gegarandeerd in verrukking brengen.

De maker was ene Hubert Martinet, een Franse kunstenaar en uitvinder die, ondanks de steun van koninklijke opdrachtgevers, failliet was gegaan en Parijs voor Engeland had verruild om daar zijn geluk te beproeven.

Martinet maakte vooral indruk met pendules in de vorm van een olifant, waarbij de oren, slurf, ogen en staart van het dier konden bewegen. Hij moet er ten minste veertien van hebben gemaakt. Ze werden opgekocht door kapitaalkrachtige cliënten, die ze een ereplek in hun woningen toebedeelden. Hoewel ze vooral bedoeld

waren als pronkstuk, hadden de olifanten van Martinet ook praktisch nut: je kon erop zien hoe laat het was.

WELGEMIKTE BLIKSEMSCHICHT

Pendules zijn slingerklokken, een mechanisme dat door de Nederlandse wetenschapper Christiaan Huygens (1629-95) werd uitgevonden. In de zeventiende eeuw ging het om rechthoekige tafelklokken zonder al te veel opsmuk, maar allengs werden ze frivoler, vooral in Frankrijk. Bij aanvang van de negentiende eeuw waren pendules uitgegroeid tot ware spektakelstukken. Het uurwerk was ondergeschikt geworden aan de decoraties.

Neem bijvoorbeeld De val van Phaëton (ca.

1800-25) van Pierre-Etienne Romain. De druistige halfgod Phaëton is er met de wagen van zonnegod Helios vandoor gegaan, tot ongenoegen van oppergod Zeus, die met een welgemikte bliksemschicht een einde aan deze joyride maakt.

Dat moment heeft Romain verbeeld, in wat we gerust een van de spectaculairste verkeersongelukken uit de kunstgeschie-

denis mogen noemen. Wagen, bestuurder en paarden tuimelen door het luchtruim in een wirwar van ledematen en brokstukken, terwijl de bliksem nog volop knettert.

Hoeven, opgesperde monden, leidsels en tuigage zijn verbluffend gedetailleerd weergegeven. Alsof er zo nog niet genoeg te zien is, bevindt zich onder dit schouwspel nog een episode van het verhaal. Op een reliëf zie we hoe de ontroostbare zusters van Phaëton in populieren veranderen. En o ja, midden in het kunstwerk zit, als een soort verstekeling, ook nog een klok.

De olifant van Martinet en de Phaëton van Romain maken deel uit van een selectie van Franse pendules uit de achttiende en negentiende eeuw, tijdelijk te zien in een pop-upmuseum op het Amsterdamse Museumplein. Drijvende kracht achter dit opmerkelijke initiatief is een Nederlandse verzamelaar die zijn bezit, de Parnassia Collectie, graag onder de aandacht van een groot publiek brengt, maar zelf op de achtergrond wenst te blijven.

De tachtig pendules op deze tentoonstelling, ‘Once Upon a Time’, zijn thematisch

51

IDEALIST MET NAALD & DAAD Kan kunst echt een verschil maken?

Als het aan Sara Vrugt ligt wel.

Met handwerken als middel beweegt ze mensen om bij te dragen aan een betere wereld.

DOOR ANNEKE VAN WOLFSWINKEL

62

INTERVIEW-

FOTO: ROGIER CHANG

‘Honderdduizend bomen en een bos van draad’, 2020-22

63

VOLGEND NUMMER Knotsgek keramiek, vrouwen met kwasten en reistips

Koos Buster

Vrouwenpalet

Noord-Frankrijk

Koos Buster, ‘Schoonmaakplankje’ (detail), 2018

Else Berg, ‘Zelfportret’ (detail), 1917

Musée La Piscine, Roubaix

Museumtijdschrift nummer 5 ligt op 12 juli in de winkel

Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews

Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar

(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)

Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees Sam Drukker

Kunst in Limburg 1860-1960 Roermond – kerk en kunst Impulsen van buiten Maastricht Na de Tweede Wereldoorlog cadeau Ontkerkelijking bij een jaarDe ontdekking van Limburg abonnement Kunstonderwijs De mijnen Vernieuwing en tegenbeweging

L

imburg. Dat is voor velen glooiende heuvels, oude monumenten en katholieke folklore. Weinigen weten hoezeer dit gebied mede dankzij kunstenaars een eigen identiteit heeft opgebouwd.

de schilders van

Limburg

schilders van

In de jaren vijftig neemt de schilderkunst er een enorme vlucht. Daarbij ontstaan controverses, tussen hen die zich op de internationale kunst richten en degenen die vooral kijken naar de eigen regio. De schilders van Limburg neemt de lezer mee in een voor velen onbekend verhaal, waarin kunst uit Limburg niet zo vreemd blijkt als het misschien op het eerste gezicht lijkt.

de

De schilderkunst als autonome discipline kwam er pas laat tot bloei. Voor een deel arriveerde zij er met de schilders van de Haagse School. In de streek zelf waren kunstenaars veelal afhankelijk van opdrachten door de kerk. Onder hen bevonden zich behalve beeldhouwers van niveau, ook wand- en glasschilders, die een eigen

stijl ontwikkelden. Dit leidde tot spanningen met de kerkelijke autoriteiten, die hun greep op de samenleving verloren.

Limburg

De man in de spiegel Zelfportretten

Zaan de schilders van de

26

26

cadeau bij een tweejarig abonnement

Naamloos-2 1

26-03-2021 14:00

De schilders van Limburg & De schilders van de Zaan Sam Drukker | De man in de spiegel – Zelfportretten Het boek Sam Drukker | De man in de spiegel – Zelfportretten bewijst waarom Drukker al decennialang ook met zijn zelfportretten indruk maak. Zonder gêne toont hij de toeschouwer al zijn kwetsbaarheid en kracht. Niets ontziend schildert Drukker zichzelf en voorziet hij zijn portret van psychologiserend commentaar. Op geheel eigen wijze geeft hij invulling aan een klassiek geworden genre waarbij kunstenaar, de spiegel en het doek in een driehoeksverhouding met elkaar in gevecht gaan.

Limburg. Dat is voor velen glooiende heuvels, oude monumenten en katholieke folklore. Weinigen weten hoezeer dit gebied mede dankzij kunstenaars een eigen identiteit heeft opgebouwd. In dit boek wordt dit verhaal verteld tegen het licht van de jonge geschiedenis van de provincie.

240 pagina’s, gebonden, 19,7 x 19,7 cm, ISBN 978 94 625 8438 9

De Zaanstreek, een bedrijvige wereld van huizen en fabrieken, molens en schepen met de Zaan als stromende snelweg. De Zaankanter staat bekend als nuchter en eigenzinnig. Achter die nuchterheid schuilt een grote trots en een onvoorwaardelijke liefde voor de streek. De schilders van de Zaan bewijzen het.

96 pagina’s, paperback, 23 x 30 cm, ISBN 978 94 625 8474 7

240 pagina’s, gebonden, 19,7 x 19,7 cm, ISBN 978 94 625 8427 3

€ 24,95

€ 24,95 per boek

OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00