nr 4 juni-juli 2022 • € 10,50 • verschijnt 8x per jaar
№2 17 mei – 26 juni
museumtijdschrift
Kom alles te weten over dit meesterwerk en de wereld van de kunstenaar
Domburg
Jo Koster
Overzicht van een reislustig leven Rotterdam
nr 4 • 2022
Here we are
Het belang van in design
Bergen, Museum Kranenburgh vrouwen Londen
Ingres & Picasso
Waarom grote kunstenaars stelen
+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina’s gratis bijlage www.museumtijd
BP
Het Gele Huis
Van Gogh
Rotterdam, Depot
Tickets
Dutch FOUNDER
online
HOOFDSPONSORS
MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR BIJDRAGEN VAN
Hermitage Amsterdam ↗ dutchheritageamsterdam.nl
Het Gele Huis (De straat), Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Foundation)
Amsterdam
Boijmans Van
Gratis bijlage
uit het Van Gogh Museum
BLIK OP ONEINDIG Stedelijk Museum Alkmaar
WINT E D N A V I D U R
l 30 mei schrift.n
Het meest complete overzicht
Beuningen
bij Museumt
ijdschrift editie
4 • 2022
10 juli
www.museumtijdsc
hrift.nl
INHOUDmuseumtijdschrift.nl
Rudi van de Wint ‘Beeld 4’, 1997-2001, cortenstaal, 360 x 850 x 360 cm, De Nollen, Den Helder
56
nr 4 / juni-juli 2022
30
Paul Feiler, ‘Boats and Sea’, z.j., olieverf op doek 87,5 x 91 cm, Bishop Otter Collection, Chicester
44
50
Antonie Sminck Pitloo, ‘La Grotta di Posillipo bij Napels’, 1826, olieverf op doek, 52 x 39 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
8
36 HEDENDAAGSE KUNST
VAN DEN ELSHOU UNO T : BR TO FO
24 Rudi van de Wint
Overzichtstentoonstelling van totaalkunstenaar met twee gezichten door Edo Dijksterhuis MODERNE KUNST
30 Jo Koster 62
Sara Vrugt
13-20
75-81
55
DESIGN
36 Here we are!
De veelzijdigheid van vrouwelijke ontwerpers van 1900 tot nu door Jeroen Junte
MUSEUM - KORT De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland met zomerse buitentips
OUDE KUNST
44 Wanderlust
Nederlandse kunstenaars uit de negentiende eeuw in den vreemde door Kees Keijer KUNST & ERFGOED
MUSEUM & MEER het atelier Jeroen Krabbé een dag uit het leven van Diana Scherer boeken recensies en tips de lezerspagina ‘De bezoeker’ en uw 3 favoriete tentoonstellingen
42
Haar leven lang bleef ze op zoek, naar een thuis en naar nieuwe stijlen door Joke de Wolf
COLUMNS
Pauline Broekema De schoonheid van wetenschap De museumtuin Rijksmuseum Twenthe
50 Pronkklokken
De tijd als spektakelstuk: zwierige, vergulde pendules met een verhaal door Erik Spaans MODERNE KUNST
56 Abstract landschap
Hoe de schilderskolonie in St. Ives de Britse kunst op zijn kop zette door Jet van der Sluis INTERVIEW
62 Sara Vrugt
Haar geborduurde bos brengt mensen bij elkaar door Anneke van Wolfswinkel OUDE & MODERNE KUNST
68 Ingres en Picasso
Het Spaanse genie keek de kunst af bij zijn classicistische voorbeeld door Koen Kleijn
9
‘Beeld 4’, 1997-2001, cortenstaal, 360 x 850 x 360 cm, De Nollen, Den Helder
FOTO: WILLEM DIEPRAAM
HEDENDAAGSEKUNST-
de Win t
DOOR EDO DIJKSTERHUIS
FOTO: KARL STAEPELS
Rudi va n
Bij Rudi van de Wint lopen schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur en natuur naadloos in elkaar over. Hij maakte totaal kunstwerken, waarin de mens zich kan verhouden tot het eindeloze alles buiten hemzelf. Stedelijk Museum Alkmaar presenteert zijn eerste overzichts tentoonstelling.
e jonge Rudi van de Wint (1942-2006) was twee personen, in zijn performances althans. Hij was Jochum, een langharige hippie en een ‘echte’ schilder, die impulsief verf op het doek smeerde en zich liet leiden door zijn gevoel. Maar hij was ook Rudi, een rationele denker, die steevast gekleed ging in strakke pakken en sigaren rookte. In fotocollages staan ze naast elkaar in het atelier: een ‘odd couple’, maar ook onlosmakelijk verbonden. Van de Wint stopte in 1975 met performances en legde zich volledig toe op schilderen en beeldhouwen. Maar de alter ego’s Jochum en Rudi bleven bestaan. Ze zaten in zijn persoonlijkheid en artistieke praktijk ingebakken. Jochum bepaalde het onderwerp van zijn
25
‘Zelfportret’, 1915, olieverf op doek, 59,5 x 44 cm, part. coll.
REISLUSTIG & LEERGIERIG
Stilzitten was niets voor Jo Koster. Haar hele leven reisde ze van de ene kunststad naar de andere en haar schilderijen veranderden mee. Een overzichtstentoonstelling brengt haar werk, dat na haar dood verspreid raakte, bijeen. DOOR JOKE DE WOLF ‘Italiaans bergdorp’, 1925, olieverf op doek, 60,5 x 78,5 cm, part. coll.
30
MODERNEKUNST-
N
TIJ
KE
D
N
O
TE PR O M
Pierre-Etienne Romain, ‘De val van Phaëton’, 1810-20, vuurverguld brons, marmer, 67,5 x 52 x 18,5 cm
50
KUNST& ERFGOEDHubert Martinet, ‘Olifantpendule met mechaniek’, ca. 1770-77, brons en verguld messing, marmer, 47,5 x 40,5 x 22,5 cm
Eind achttiende, begin negentiende eeuw waren de hoogtijdagen van de klok als spektakelstuk. Daarbij draaide het om de tijd, maar vooral om het vernuft van de decoratie. DOOR ERIK SPAANS p 13 februari 1772 verscheen in een Londense krant een advertentie voor een bijzondere attractie. Voor twee shillings en sixpence konden belangstellenden een uitstalling van vergulde figuren van mensen, dieren en planten bekijken, die door een ingenieus raderwerk konden bewegen. Het geheel werd aanbevolen als ‘pleasant beyond description’ en zou nieuwsgierigen gegarandeerd in verrukking brengen. De maker was ene Hubert Martinet, een Franse kunstenaar en uitvinder die, ondanks de steun van koninklijke opdrachtgevers, failliet was gegaan en Parijs voor Engeland had verruild om daar zijn geluk te beproeven. Martinet maakte vooral indruk met pendules in de vorm van een olifant, waarbij de oren, slurf, ogen en staart van het dier konden bewegen. Hij moet er ten minste veertien van hebben gemaakt. Ze werden opgekocht door kapitaalkrachtige cliënten, die ze een ereplek in hun woningen toebedeelden. Hoewel ze vooral bedoeld
waren als pronkstuk, hadden de olifanten van Martinet ook praktisch nut: je kon erop zien hoe laat het was.
WELGEMIKTE BLIKSEMSCHICHT
Pendules zijn slingerklokken, een mechanisme dat door de Nederlandse wetenschapper Christiaan Huygens (1629-95) werd uitgevonden. In de zeventiende eeuw ging het om rechthoekige tafelklokken zonder al te veel opsmuk, maar allengs werden ze frivoler, vooral in Frankrijk. Bij aanvang van de negentiende eeuw waren pendules uitgegroeid tot ware spektakelstukken. Het uurwerk was ondergeschikt geworden aan de decoraties. Neem bijvoorbeeld De val van Phaëton (ca. 1800-25) van Pierre-Etienne Romain. De druistige halfgod Phaëton is er met de wagen van zonnegod Helios vandoor gegaan, tot ongenoegen van oppergod Zeus, die met een welgemikte bliksemschicht een einde aan deze joyride maakt. Dat moment heeft Romain verbeeld, in wat we gerust een van de spectaculairste verkeersongelukken uit de kunstgeschie-
denis mogen noemen. Wagen, bestuurder en paarden tuimelen door het luchtruim in een wirwar van ledematen en brokstukken, terwijl de bliksem nog volop knettert. Hoeven, opgesperde monden, leidsels en tuigage zijn verbluffend gedetailleerd weergegeven. Alsof er zo nog niet genoeg te zien is, bevindt zich onder dit schouwspel nog een episode van het verhaal. Op een reliëf zie we hoe de ontroostbare zusters van Phaëton in populieren veranderen. En o ja, midden in het kunstwerk zit, als een soort verstekeling, ook nog een klok. De olifant van Martinet en de Phaëton van Romain maken deel uit van een selectie van Franse pendules uit de achttiende en negentiende eeuw, tijdelijk te zien in een pop-upmuseum op het Amsterdamse Museumplein. Drijvende kracht achter dit opmerkelijke initiatief is een Nederlandse verzamelaar die zijn bezit, de Parnassia Collectie, graag onder de aandacht van een groot publiek brengt, maar zelf op de achtergrond wenst te blijven. De tachtig pendules op deze tentoonstelling, ‘Once Upon a Time’, zijn thematisch
51
IDEALIST MET NAALD & DAAD Kan kunst echt een verschil maken? Als het aan Sara Vrugt ligt wel. Met handwerken als middel beweegt ze mensen om bij te dragen aan een betere wereld. DOOR ANNEKE VAN WOLFSWINKEL
62
INTERVIEW-
FOTO: ROGIER CHANG
‘Honderdduizend bomen en een bos van draad’, 2020-22
63
VOLGEND NUMMER Knotsgek keramiek, vrouwen met kwasten en reistips
Koos Buster
Vrouwenpalet
Noord-Frankrijk
Koos Buster, ‘Schoonmaakplankje’ (detail), 2018
Else Berg, ‘Zelfportret’ (detail), 1917
Musée La Piscine, Roubaix
Museumtijdschrift nummer 5 ligt op 12 juli in de winkel
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews
Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees Sam Drukker
Kunst in Limburg 1860-1960 Roermond – kerk en kunst Impulsen van buiten Maastricht Na de Tweede Wereldoorlog cadeau Ontkerkelijking bij een jaarDe ontdekking van Limburg abonnement Kunstonderwijs De mijnen Vernieuwing en tegenbeweging
L
imburg. Dat is voor velen glooiende heuvels, oude monumenten en katholieke folklore. Weinigen weten hoezeer dit gebied mede dankzij kunstenaars een eigen identiteit heeft opgebouwd.
de schilders van
Limburg
schilders van
In de jaren vijftig neemt de schilderkunst er een enorme vlucht. Daarbij ontstaan controverses, tussen hen die zich op de internationale kunst richten en degenen die vooral kijken naar de eigen regio. De schilders van Limburg neemt de lezer mee in een voor velen onbekend verhaal, waarin kunst uit Limburg niet zo vreemd blijkt als het misschien op het eerste gezicht lijkt.
de
De schilderkunst als autonome discipline kwam er pas laat tot bloei. Voor een deel arriveerde zij er met de schilders van de Haagse School. In de streek zelf waren kunstenaars veelal afhankelijk van opdrachten door de kerk. Onder hen bevonden zich behalve beeldhouwers van niveau, ook wand- en glasschilders, die een eigen
stijl ontwikkelden. Dit leidde tot spanningen met de kerkelijke autoriteiten, die hun greep op de samenleving verloren.
Limburg
De man in de spiegel Zelfportretten
Zaan de schilders van de
26
26
cadeau bij een tweejarig abonnement
Naamloos-2 1
26-03-2021 14:00
De schilders van Limburg & De schilders van de Zaan Sam Drukker | De man in de spiegel – Zelfportretten Het boek Sam Drukker | De man in de spiegel – Zelfportretten bewijst waarom Drukker al decennialang ook met zijn zelfportretten indruk maak. Zonder gêne toont hij de toeschouwer al zijn kwetsbaarheid en kracht. Niets ontziend schildert Drukker zichzelf en voorziet hij zijn portret van psychologiserend commentaar. Op geheel eigen wijze geeft hij invulling aan een klassiek geworden genre waarbij kunstenaar, de spiegel en het doek in een driehoeksverhouding met elkaar in gevecht gaan.
Limburg. Dat is voor velen glooiende heuvels, oude monumenten en katholieke folklore. Weinigen weten hoezeer dit gebied mede dankzij kunstenaars een eigen identiteit heeft opgebouwd. In dit boek wordt dit verhaal verteld tegen het licht van de jonge geschiedenis van de provincie. 240 pagina’s, gebonden, 19,7 x 19,7 cm, ISBN 978 94 625 8438 9
De Zaanstreek, een bedrijvige wereld van huizen en fabrieken, molens en schepen met de Zaan als stromende snelweg. De Zaankanter staat bekend als nuchter en eigenzinnig. Achter die nuchterheid schuilt een grote trots en een onvoorwaardelijke liefde voor de streek. De schilders van de Zaan bewijzen het.
96 pagina’s, paperback, 23 x 30 cm, ISBN 978 94 625 8474 7
240 pagina’s, gebonden, 19,7 x 19,7 cm, ISBN 978 94 625 8427 3
€ 24,95
€ 24,95 per boek
OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00