Museumtijdschrift 7 - 2022

HEDENDAAGSE KUNST Nicole Eisenman

Amerikaans fenomeen neemt kunst, gender en zichzelf op de hak door Machteld Leij

OUDE & HEDENDAAGSE KUNST

Double Act

gebeurt er als je zeventiende-eeuwse caravaggisten combineert met videokunst?

de Wolf

FOTOGRAFIE Walker Evans

MUSEUM -

Museumtijdschrifttips: De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland het atelier

Miyachi

& MEER

De fotograaf van het ‘gewone’ Amerika heeft nog altijd invloed door Stefan Kuiper

MODERNE KUNST Paul Cézanne

De stamvader van de moderne kunst in 10 vragen verklaard door Kees Keijer

HEDENDAAGSE KUNST

dag uit het leven van Raquel van Haver boeken recensies en tips

bezoeker’, reacties

Duitsland

Wim Delvoye

Tegen heilige huisjes schoppen met scherpe ironie en technisch vernuft door Edo Dijksterhuis

OUDE KUNST

Guido Reni

Eerherstel voor de barokschilder die bekend stond als ‘de goddelijke’ door Erik Spaans

REDACTIE OP PAD

Amsterdam-Noord

Dagje Amsterdam? Waagt u dan ook eens de sprong over het IJ door de redactie

OUDE KUNST

Albast

De Lage Landen waren een toonaangevend centrum van beelden van het ‘zachte marmer’ door Chris Reinewald

DE CANON

VROLIJK OPGESCHUD

Al jaren klutst de Amerikaanse schilder Nicole Eisenman de kunstgeschiedenis, genderverhoudingen en haar persoonlijke leven door elkaar. Met als gevolg: schilderijen en tekeningen die zowel mooi zijn als subtiel commentaar op de samenleving leveren.

DOOR MACHTELD LEIJ

Het oogt bijna klassiek: een gezelschap feest en drinkt in de buitenlucht, op de tafel vooraan staan lege bierflessen. Dit zou zo een schilderij van Pierre-Auguste Renoir kunnen zijn. Maar dat is het niet: een figuur midden op het doek kijkt ons aan met een getormenteerd gezicht, dat sterk aan een zelfportret van Edvard Munch doet denken. En let op: hij heeft een mobieltje in de hand. Dit is geen negentiende-eeuwse vie ring van de vrije tijd, dit is een eenentwintigste-eeuws schilderij van Nicole Eisenman (1965), de kunstenaar die zowel car toonesk als realistisch werkt, die zich baseert op haar eigen leven, op haar vrienden met wie ze biertuinen bezoekt en op de kunstgeschiedenis.

Beer Garden with Ash/AK (2009) is te zien op een overzichts tentoonstelling in Kunstmuseum Den Haag, met 150 werken van Eisenman in combinatie met werk van grootheden uit de moderne kunstcanon, van Vincent van Gogh tot Gerd Arntz, wier thematiek en vormentaal Eisenman inspireerde. Daarbij is ze niet bang leentjebuur te spelen en humor in te zetten. Zo tekende ze Van Gogh die een nieuw oor gaat kopen. Aan de teke ning bungelt een plastic tasje met daarin een oor ( Ye Old Ear Shoppe, 1995).

In elkaars schijnwerper

Werk uit de grootste particuliere collectie videokunst ter wereld, oog in oog met zeventiendeeeuwse caravaggisten, dat levert knetterende combinaties op. En wat blijkt: thema’s van toen zijn nog altijd actueel.

et duurde achttien jaar voordat de architecten van Herzog & de Meuron hun gebouw voor het echtpaar Richard en Pamela Kramlich hadden vol tooid. De opdracht klonk zo eenvoudig: het Ameri kaanse miljonairspaar wilde in Napa Valley, ten noor den van San Francisco, een ruimte waarin ze hun kunstcollectie konden tonen. De architecten ontwer pen wel vaker passende onderkomens voor beel dende kunst, maar de Kramlichs hebben geen door snee kunstcollectie: ze verzamelen al sinds 1987 videokunst, film, foto’s, geluids- en computerkunst. Werken die je niet zomaar met een spijker aan de muur hangt. Het resultaat werd een walhalla voor de mediakunst liefhebber, met akoestisch geïsoleerde ruimtes, spe ciaal voor kunstwerken gemaakte nissen en koepels, alles in meer dan perfecte projecties en belichting. Het echtpaar woont er zelf, bezoekers zijn slechts op uitnodiging welkom – om een publiek museum te

Allora & Calzadilla, ‘Returning a Sound’ (stills), 2004, video, 5:42, Kramlich Collection

MET EEN PISTOOL

geïnspireerd door Paul Cézanne, aan wie Tate Modern een groot

vragen

kunstenaars

maakt hem nu zo bijzonder?

kunst’.

1Paul Cézanne wordt toch gezien als wegbereider van de moderne kunst?

De verbrokkelde beeldelementen van de kubisten, de felle contrasten van de fauves en de primaire kleuren van De Stijl zouden niet bestaan zonder het pionierswerk van de Franse Paul Cézanne (1839-1906), is de gedachte. Cézanne zag zichzelf ook als een pionier, maar het is de vraag wat hij van al die moderne kunst zou hebben gevonden. Hij overleed in 1906 en heeft dus weinig tot niets meegekregen van de schilders die beweerden in zijn voetsporen te treden.

2

Wordt daar in de tentoonstelling in Tate Modern aandacht aan besteed?

In Londen ligt de nadruk op het werk zelf, niet zozeer op zijn erfenis. Cézanne werkte aanvanke

lijk in de periferie van het impressionisme. Zo schilderde hij veel buiten met Camille Pissarro. Cézanne beschreef zichzelf als iemand die ‘sterke sensaties’ bezat. Later werd hij een wat eenzame figuur die in het zuiden van Frankrijk zijn eigen weg volgde, onafhankelijk van wat er in de kunstwereld gebeurde.

De tachtig schilderijen en veertig werken op papier in Tate Modern tonen de tegenstrijdig heden in Cézannes werk. We zien het werk van een ambitieuze jongeman uit Aix-en-Provence, die tegen de wens van zijn vader, een bankier, besloot schilder te worden. Hij was trots op zijn mediter rane roots, maar ging op zoek naar succes in de metropool Parijs. Hij reisde jarenlang regelmatig heen en weer tussen de lichtstad en het Zuiden.

Op latere leeftijd bleef hij in Aix-en-Provence, waar hij zijn unieke beeldtaal ontwikkelde.

NIETS IS

HEILIG

Scheikunde is zijn favoriete toevluchts oord, als Wim Delvoye (1965) iets wil zeggen over de aard van zijn kunst. Zijn werk is gebaseerd op het principe van de emulsie, legt hij dan uit. Anders dan bij een mengsel worden de bestanddelen van een emulsie nooit één geheel. Na krachtig schudden, roeren of kloppen lijkt het wel zo, maar na een tijdje schift alles weer. Zoals olie en azijn in een vinaigrette. De vinaigrette van Delvoye bevat wel heel erg ongelijksoor tige ingrediënten. Hij combineert medische wetenschap met porno en religie in zijn gebrandschilderde ramen, waarop röntgenfoto’s van seksscènes staan afgebeeld. Aaneengeschakelde crucifixen heeft hij met behulp van een computer verdraaid tot een DNA-vormige dubbele helix van brons. En met aardappelschillen vormt hij Arabische letters.

De overzichtstentoonstelling ‘Labour of Love’ in het Noord brabants Museum zou eigenlijk gepaard moeten gaan met een waarschuwing aan bezoekers. Delvoye combineert din gen die elkaar niet verdragen en dat zorgt telkens voor een kleine kortsluiting in het hoofd van de kijker. Er gebeurt in

In het werk van Wim Delvoye kan en mag alles. Het Noordbrabants Museum toont hoe de Belgische kunstenaar religieuze beeldtaal met folklore en hightech met het banale combineert. Vaak spectaculair, altijd met een knipoog.

EDO

Wim Delvoye

Werkman

welkomstcadeau voor nieuwe abonnees

Het druksel en de kunst

en kunstenaar

Nicolaas Werkman

lid van de Groninger kunstkring De Ploeg. Begin jaren

van de vorige eeuw kwam hij op het idee om met het materiaal dat hij als drukker in handen had, kunst te gaan maken. Het boek Hendrik Werkman, het druksel

de kunst toont

van

Het grote Nederlandse kunst boek

traditie, vernieuwing en lef. Van verf en canvas, glas en steen. Dit boek is in de eerste plaats een feest der herkenning voor kunstliefhebbers. Maar er zijn ook verrassingen: kunstwerken die misschien nog onbekend zijn en die buiten de geijkte paden treden. Dit overzichtswerk is geschreven door Din Pieters, oud-hoofdredacteur

eeuwen