Museumtijdschrift 3 - 2024

Utrecht

100 jaar Rietveld Schröderhuis Eeuwig eigentijds

Antwerpen Leiden

Jan Davidsz. de Heem Uitzinnige stillevens

Romeinse villa’s De Limburgse heuvels lagen er vol mee

Klaas Gubbels in zijn atelier (foto: Lars van den Brink)

72

13-20

MUSEUM - KORT

Museumtijdschrifttips:

De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland

71-79

MUSEUM & MEER

het atelier

Mickey Yang

een dag uit het leven van Koos Buster boeken

Recensies en tips varia

Museumnieuws lezerspagina

‘De bezoeker’, reacties

COLUMNS

40

49

Pauline Broekema

Er stroomt van alles

De inwendige mens

Huis van de Geest, Haarlem

13

42

HEDENDAAGSE KUNST

Klaas Gubbels

De koffiekannen van de 90-jarige kunstenaar blijven in trek door Marina de Vries

MODERNE KUNST

Brood op de plank

Schilders dachten ook commercieel in de negentiende eeuw door Kees Keijer

ARCHEOLOGIE

Romeinse villa’s

Romeinen boerden goed in Limburg en bouwden er luxe villa’s door Theo Toebosch

HEDENDAAGSE KUNST

Semâ Bekirović

Ook niet-menselijke kunstenaars, zoals insecten, maken kunst door Joke de Wolf

ARCHITECTUUR

50 54

Rietveld Schröderhuis

Het 100-jarige icoon is nog altijd modern en nog altijd ongezellig door Bernard Hulsman

HEDENDAAGSE KUNST

Biënnale van Venetië

Renzo Martens gidst Congolees kunstenaarscollectief naar Venetië door Edo Dijksterhuis

OUDE KUNST

58

Jan Davidsz. de Heem

De zeventiende-eeuwer verbluft nog steeds met zijn veelzijdige stillevens door Erik Spaans

REDACTIE OP PAD

64

Harderwijk

De redactie snuift kunst en cultuur in de vroegere Zuiderzeestad door de redactie

De koffie staat altijd klaar

In januari bereikte Klaas Gubbels de gezegende leeftijd van negentig jaar. En nog altijd vinden zijn kannen en tafels hun weg naar menig interieur. Wat maakt zijn werk zo geliefd?

DOOR MARINA DE VRIES

Het atelier van Klaas Gubbels (foto: Lars van den Brink)

BROOD op de plank

Kunst maken en geld verdienen, gaat dat wel samen? Het Dordrechts Museum gaat op zoek naar de commerciële kant van de kunstpraktijk in de negentiende eeuw. DOOR KEES KEIJZER

David Sipress maakte tien jaar geleden voor The New Yorker een cartoon met een enorme meute die zich verdringt voor de imposante gevel van een groot museum. Iedereen wil hier naar binnen. De naam van het museum: The Metropolitan Museum of Cat Videos. Kattenfilmpjes zijn onvoorstelbaar populair op sociale media en ook in de negentiende eeuw waren huisdieren erg geliefd in de schilderkunst. Henriëtte Ronner-Knip (1821-1909) maakte er zelfs haar specialisatie van. Haar vader verdiende de kost met zowel landschappen als tekeningen van

allerlei dieren, maar omdat zijn gezichtsvermogen steeds verder achteruitliep, moesten Henriëtte en haar broer schilderend geld in het laatje brengen. En met succes. Al vanaf jeugdige leeftijd was haar werk graag gezien op tentoonstellingen. Ze werd als eerste vrouw toegelaten als werkend lid tot het Amsterdamse kunstenaarsgenootschap Arti et Amicitiae.

Aanvankelijk legde Ronner-Knip zich toe op honden, maar vanaf 1870 schilderde ze voornamelijk katten. Het houden van huisdieren werd steeds populairder en de poezenschilderijen van Ronner-Knip zijn nog altijd

Henriëtte Ronner-Knip, ‘De teekenaars’ (detail), ca. 1870, olieverf op paneel, 43,7 x 65,3 cm, Dordrechts Museum

OOK INSECTEN MAKEN KUNST

Het is arrogant om te denken dat kunst alleen menselijk is. Dat is het vertrekpunt van beeldend kunstenaar

Semâ Bekirović. In haar tentoonstelling in het Fries Museum zet ze de kunst van niet-menselijke kunstenaars in de schijnwerpers, en iedereen mag meedoen.

DOOR JOKE DE WOLF

Laat een wit T-shirt een paar maanden in een tuin liggen en je kunt het weggooien. Althans, zo denken de meeste mensen. Afhankelijk van de positie van de tuin ten opzichte van de zon, de hoeveelheid regenwater en andere natuurkrachten zal het ding groen, zwart of onzichtbaar zijn geworden – in dat laatste geval heeft een dier het kledingstuk meegenomen. In alle gevallen zal kunstenaar Semâ Bekirović (1977) er waarde in zien. En zolang het ding nog zichtbaar is, is er zelfs een kans dat ze het in haar collectie opneemt. Zij ziet het namelijk als een autonoom kunstwerk, dat toevallig niet door een mens, maar door een andere invloed is gemaakt. In Leeuwarden heeft ze nu een tentoonstelling vol met zulke

‘Koet’, 2005-06, diaserie en boek, Fries Museum, Leeuwarden

links en boven: ‘All that is Solid’, 2021, documentatie van een installatie, van 2.300 kilo suiker, glucose en voedselkleurstof, 140 x 140 cm, gemaakt voor ‘Into Nature’, Drenthe

HET EEUWIG MODERNE RIETVELD SCHRÖDERHUIS

In 1924 ontwierpen Gerrit Rietveld en Truus Schröder samen een woning. Onderworpen aan de totalitaire esthetiek van De Stijl, oogt het Rietveld Schröderhuis honderd jaar na dato nog altijd modern. Maar gezellig is anders.

DOOR BERNARD HULSMAN

Het aards paradijs ligt binnen handbereik, verkondigde Piet Mondriaan (1872-1944) in 1927 in het eerste nummer van het avant-gardistische tijdschrift i10. Weliswaar laat het paradijs zich “niet in één dag tot stand brengen”, gaf Mondriaan toe in zijn artikel Neo-plasticisme. De Woning – De Straat – De Stad van een jaar eerder, maar als de woningen, straten en steden worden vormgegeven volgens de beginselen van zijn neoplasticisme, dan zou de wereld fysieke én morele vreugde kennen en de mens gezond zijn. “Wanneer hij, aldus, niet meer zijn individualiteit voelt, zal hij gelukkig zijn in het aardsch paradijs door hemzelf geschapen”, voorspelde Mondriaan.

Schröderhuis, huidige situatie, collectie Centraal Museum, Utrecht

Magisch textiel, kunst of kitsch en Kandinsky’s charme

Małgorzata Mirga-Tas

Wassily Kandinsky Tussen kunst en kitsch

Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews

Museumtijdschrift nummer 4

ligt op 28 mei in de winkel

Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar (om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)

Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees

De magie van het beeld | Oek de Jong

Oek de Jong kijkt naar kunst en zoekt het ongrijpbare, om het vervolgens voor ons allemaal onder woorden te brengen. Negen jaar lang schreef Oek de Jong voor Museumtijdschrift.

Hij koos steeds een kunstwerk en schreef er een mini-essay bij: persoonlijk, beeldend en in de heldere stijl die hem ook kenmerkt als romanschrijver. Dit boek biedt met een selectie van ruim veertig stukken – tekst én beeld – ook een unieke kijk op zijn persoonlijke wereld.

152 pagina’s, paperback met flappen, 17 x 24 cm, ISBN 978 94 625 8445 7 € 24,95 OOK

Het geheim van de kunstenaar

Wie naar kunst kijkt, ziet allereerst het eindresultaat van het ambacht en talent van de maker. Met dit boek wordt de ervaring van het kijken naar grote kunstwerken versterkt, dankzij het stellen van die intrigerend eenvoudige vraag: hoe zijn deze meesterwerken gemaakt? Maak een reis door de praktijken en processen van kunstenaars – de galerie uit en het atelier in – om te leren hoe geweldige kunst ontstaat.

224 pagina’s, gebonden, 19 x 24,6 cm, ISBN 978 94 625 8596 6 € 39,95

Wassily Kandinsky, ‘Auf Weiss II’, 1923, Centre Pompidou, Parijs

Creamware theepotje in de vorm van een bloemkool, 1780-90, part. coll.

Małgorzata Mirga-Tas, ‘Re-enchanting the world: april’ (detail), 2022, Bonnefanten, Maastricht

cadeau bij een jaarabonnement

cadeau bij een tweejarig abonnement