nr 2 • 2022
Théo Van Rysselberghe, Chênes lièges, 1918, collectie Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam, bruikleen Stichting Museum Boijmans Van Beuningen (1950).
museumtijdschrift
t/m 17 juli 2022 friesmuseum.nl
Rafaël Londen, National Gallery
RENAISSANCE VAN EEN GENIE
nr 2 mrt-april 2022 • € 10,50 • verschijnt 8x per jaar Den Haag, Amersfoort
Mondriaan 150
Jubileum van de grote vernieuwer Amsterdam
het franse licht van maris tot monet
Guido van der Werve
Bergen, Museum Kranenburgh Poëtische
lefgozer
Amsterdam
Russische avant-garde
Revolutie in porselein tentoonstellingspartners Meindersma-Sybenga Stichting vrienden fries museum
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen door het genereuze bruikleen van Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam.
+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina’s gratis bijlage
www.museu
nl 7 mrt
mtijdschrift.
Het meest overzicht complete
BP
partners fries museum
17 april
INHOUDmuseumtijdschrift.nl
Rafaël, ‘Portret van Bindo Altoviti’, ca. 1515, olieverf op paneel, 60 x 44 cm, National Gallery of Art, Washington D.C.
nr 2 / maart-april 2022
30
Piet Mondriaan, ‘Molen bij zonlicht’, 1908, olieverf op doek, 114 x 87 cm, Kunstmuseum Den Haag
64
68 46
60 8
Natalia Danko en Tatjana Seidenberg, ‘Sportvrouwen’, inktpot, 1934
Attentie: Check voor uw bezoek altijd de museumwebsite. Reserveren wordt aangeraden. MKE DE WINTER O: FE FOT
OUDE KUNST
24 Rafaël
Alles wat u moet weten over deze ultieme homo universalis door Erik Spaans MODERNE KUNST
52
Arjan
van Helmond
30 Mondriaans netwerk
Waren zijn brieven even prikkelend als zijn kunst? door Edo Dijksterhuis HEDENDAAGSE KUNST
36 Guido van der Werve 13-20
75-81
De zinloosheid van het bestaan omgetoverd tot poëtische filmbeelden door Joke de Wolf
MUSEUM - KORT
Museumtijdschrifttips: De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland
MODERNE KUNST
46 Russische avant-garde
Communisten kozen porselein als propagandamateriaal door Linda Boersma INTERVIEW
MUSEUM & MEER het atelier Amie Dicke een dag uit het leven van Michael Tedja boeken etc. recensies en tips de lezerspagina ‘De bezoeker’, aanbiedingen en reacties
COLUMNS
42
Pauline Broekema Landschapspijn
59
De museumtuin Museum De Buitenplaats
52 Arjan van Helmond
Schilder van alledaagse taferelen vertelt over zijn drijfveren door Anneke van Wolfswinkel OUDE KUNST
60 Pannenkoeken
Waarom duiken er in de Gouden Eeuw overal pannenkoekenbaksters op? door Julia Bos DESIGN
64 Robert Smit
Gouden sieraden om ‘de oermoeder van het Zijn te eren’ door Chris Reinewald ARCHITECTUUR
68 Museum Arnhem
Veelbelovende heropening met futuristische nieuwe vleugel door Bernard Hulsman
9
HET GENIE ONTLEED
Wonderkind, briljant schilder, architect; Rafaël was een echte homo universalis. Maar wat maakt zijn werk ook alweer zo bijzonder? Tien facetten van zijn even korte als stormachtige carrière. DOOR ERIK SPAANS
e Italiaan Raffaello Sanzio (1483-1520), doorgaans kortweg aangeduid als Rafaël, geldt als een van de grootste namen uit de kunstgeschiedenis. Bij leven werd hij bejubeld als ‘ottimo universale’ (optimaal universeel) en in de achttiende eeuw verkreeg zijn naam een welhaast onaantastbare status. Hoewel de ster van Rafaël nooit helemaal is verbleekt, acht de National Gallery de tijd rijp om de reputatie van de grootmeester wat op te poetsen. Een grote overzichtstentoonstelling besteedt aandacht aan aspecten van zijn kunstenaarschap die enigszins ondergesneeuwd zijn geraakt. Rafaël was behalve schilder en tekenaar immers ook architect, theoreticus en ontwerper van prenten, sculpturen en tapijten. Wat moeten we weten over dit jonggestorven genie, volgens de National Gallery veelzijdiger dan Michelangelo (1475-1564) en productiever dan Leonardo da Vinci (1452-1519)?
24
Het wonderkind
Rafaël groeide op in Urbino, destijds in de Pauselijke Staat, waar zijn vader als schilder aan het hof werkte. Hoewel Urbino voor een provincieplaats een rijk cultureel en intellectueel leven kende, was Rafaël er snel uitgeleerd. Hij vertrok naar Perugia, om zijn schilderopleiding te voltooien bij de vermaarde Pietro Perugino. In zijn twintigste levensjaar was hij al werkzaam als zelfstandig kunstenaar en kreeg hij de opdracht een groot altaarstuk voor een kerk in Perugia te schilderen. Met deze Kroning van de Heilige Maagd (ca. 1502-03) maakte Rafaël duidelijk dat hij zijn leermeester had geëvenaard, zo niet voorbijgestreefd. Het schilderij is ‘hemels’, maar tegelijkertijd ook menselijk, vooral de houdingen en gelaatsuitdrukkingen van de apostelen. Illustratief voor het respect dat hij op jeugdige leeftijd al genoot, is dat ervaren collega’s bij hem te rade gingen. Zo wendde de bijna dertig jaar oudere Pintu ricchio zich tot Rafaël voor het ontwerpen van een prestigieuze reeks fresco’s in Siena.
OUDEKUNST-
‘Madonna en kind met Johannes de Doper’, (‘Garvagh Madonna’ of ‘Aldobrandini Madonna’), ca. 1509-10, olieverf op paneel, 39 x 33 cm, National Gallery, Londen
Mondriaans papieren spoor In zijn 150ste geboortejaar is er behalve voor de schilder Piet Mondriaan, ook aandacht voor de toegewijde brievenschrijver die hij was. Een meerjarig project werpt nieuw licht op zijn ontwikkeling en persoonlijkheid. DOOR EDO DIJKSTERHUIS
30
Piet Mondriaan (midden, met bril) op een redactiebijeenkomst van het tijdschrift ‘L’art contemporain – Sztuka Współczesna’ in Galerie Zak, Parijs, 1929, Kunstmuseum Den Haag (foto: Florence Henri)
MODERNEKUNST-
1918, illy Wentelt, n vriendin W enis driaan aan zij ied on ch M es et tg Pi ns n Brief va ut voor Ku rlands Institu RKD – Nede
Brief van Piet Mondriaan aan Nelly van Doesburg (detail), 1921, RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Mondriaan schrijft hierin over een elektronisch instrument dat hij wil maken en over de relatie tussen muziek en beeld.
‘Compositie met geel en blauw’, 1932, olieverf op doek, 55,5 x 55,5 cm, Fondation Beyeler, Bazel
31
Nina Zander (ontwerp), ‘Silhouetten van fabrieks schoorstenen’, bord, 1919, porselein, verf, 24 x 3 cm. Alle beelden: collectie Hermitage, Sint-Petersburg, tenzij anders vermeld
N E N I E L E S R O P OLUTIE V E R Om de communistische heilstaat onder het volk te propageren, ontwierpen Russische kunstenaars tal van gebruiksvoorwerpen. Erg praktisch waren ze niet, toont een grote tentoonstelling in de Hermitage. DOOR LINDA BOERSMA
46
MODERNEKUNST-
Sergej Tsjechonin (ontwerp), dienblad ‘Rode matroos’, 1920, porselein, verf, verguld, 44 x 31 x 2 cm
47
VOLGEND NUMMER Friese trots, installaties en klavierkunst
Some of My Souls door Iris Kensmil
Jeanne Bieruma Oosting
Petrit Halilaj
Virginaal
Jeanne Bieruma Oosting, ‘Zelfportret’ (detail), 1939
Petrit Halilaj, ‘Very Volcanic Over This Green Feather’, 2021
Jan Miense Molenaer, ‘Virginaalspeelster’ (detail), ca. 1637
Museumtijdschrift nummer 3 ligt op 19 april in de winkel
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews
Bathed in Sacred Fire door Jasmine Thomas-Girvan 84 STAPPEN:
Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees Amsterdam
met Afra Eisma, The Feminist Health Care Research Group (Inga Zimprich), Moosje M Goosen and Daily Practice (Suzanne Weenink), Raja’a Khalid, Lisa Tan, Domenico Mangano & Marieke van Rooy en Romily Alice Walden
door de ogen van
Carel Willink
Carel Willink (1900-1983) woonde bijna heel zijn leven in het gebied rondom het Rijksmuseum. De wereld waarin hij leefde, veranderde hij soms in een wereld die hij schilderde. Hij maakte foto’s van allerlei huizen en beelden in zijn nabije omgeving en gebruikte die in zijn atelier voor een compositie. Daarin zijn elementen uit de werkelijkheid aangevuld met zijn fantasie. Amsterdam door de ogen van Carel Willink toont zijn foto’s en de schilderijen die hij ervan maakte. Zijn biograaf Rémon van Gemeren maakt een wandeling langs de plekken waar Willink inspiratie vond en waar hij woonde. Daarbij vertelt hij hoe Willink werkte en waar het in zijn schilderijen om draaide: een uiting van zijn liefde voor de zichtbare wereld, die hem houvast gaf in een bestaan dat verder nogal mysterieus, absurd en uitzichtloos was.
Amsterdam Carel Willink door de ogen van
cadeau bij een tweejarig abonnement
cadeau bij een jaarabonnement
Nederlandse editie
Te zien tot maandag 21 maart 2022 at Kunstinstituut Melly kunstinstituutmelly.nl | Witte de Withstraat 50, Rotterdam
Images by Aad Hoogendoorn and Kristien Daem.
Rémon van Gemeren
Amsterdam door de ogen van Carel Willink
Viva la Frida! Life and art of Frida Kahlo
In het boek Amsterdam door de ogen van Carel Willink ontdekken we de plekken waar Willink woonde, werkte en inspiratie vond voor zijn iconische werken. Wandel mee met zijn biograaf Rémon van Gemeren door het gebied rondom het Rijksmuseum waar Willink bijna zijn hele leven thuiskwam. Kijk samen naar de kunst van Willink en het Amsterdam van nu. 112 pagina’s, PAPERBACK, 19,5 x 26,5 cm, ISBN 9789462584648
De Mexicaanse Frida Kahlo (1907-1954) heeft wereldwijd een onuitwisbare indruk achtergelaten met haar gedurfde gevoel voor schoonheid en inspirerende levensverhaal. Hoewel het leven van Frida Kahlo grotendeels bepaald werd door tegenslag, wist ze haar pijn en emotionele strijd om te zetten in buitengewone en taboedoorbrekende werken. Het boek Viva la Frida! Life and art of Frida Kahlo opent de wereld van Frida Kahlo en de manier waarop cultuur, politiek, gender, handicap en nationale identiteit haar hebben beïnvloed.
€ 24,95
216 pagina’s, gebonden, 23,2 x 28,9 cm, ISBN 9789462584587
€ 29,95 OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)