24 november 2017 , pag. 6
As n muske in n kolle regen Titel: Stilte van wind. Auteur: Jan de Jong. Uitgeverij: stichting t Grunneger Bouk. Prijs: 9,95 euro (192 blz.). ★★★★✩ Stichting t Grunneger Bouk wil meer Groningstalige romans publiceren. Stilte van wind van Jan de Jong (Tjamsweer 1951), is daarvan het eerste resultaat en t kon minder. De Jong heeft een soepele pen en schrijft in goud, geef Grunnegs. In Stilte van wind willen twee boeren, Onno Dijksterhuis en Germt Willems, 22 windmolens met een ashoogte van 130 meter plaatsen op hun land bij het dorp Wijksveen. Initiatiefnemer EnGron (energie Groningen) houdt zich aan de regels, de minister heeft positief beslist, de provincie is akkoord en de Rijkscoördinatieregeling maakt een vlotte plaatsing mogelijk. Aal wat er op liekt is touvaal en
touvaal bestait nait, houdt De Jong zijn lezers voor. De in Assen woonachtige schrijver schetst in zijn eerste gepubliceerde Groningstalige roman een traditionele wereld. Eentje waarin wordt gerookt, de krant van papier is, de telefoon vaak nog aan een draadje zit en waar de vrouw de man in bed vraagt of híj iets bij zich heeft. Stilte van wind wordt chronologisch verteld. Dat maakt dat op een kwart van het boek in elk geval deze lezer zich afvroeg; ja en…? Want dat die windmolens er niet komen is dan wel duidelijk. Daarvoor is het verzet van het veenvolk te massief. ,,Een apart slag’’, oordeelt burgemeester Karel Nijhuis. ,,Simpel en snel aangebrand.’’ Het proza van De Jong zou gebaat zijn bij een vooruitblik. Een zin of korte alinea waarmee een blik op het verdere verloop van het verhaal
wordt geboden. Dat maakt nieuwsgierig, kan de lezer even op het verkeerde been zetten en maakt een vertelling spannend. Stilte van wind gaat over veel meer dan het plaatsen van windmolens. Het gaat over een samenleving
die wordt ontwricht, maar vooral over een gezin dat op dramatische wijze uiteenspat. Doordat één, tot op het bot gefrustreerde, drankzuchtige man met losse handjes, blind van woede zijn zin doordrijft. Waar de meest kwetsbaren als eerste aan kapot gaan. Zoals het jongste dochtertje van Onno en Trijn Dijksterhuis, Derkje. Een gevoelig meisje met een door haar vader onbegrepen artistiek talent. Juist Derkje zit in De Jongs boek in de hoek waar de klappen vallen, as n muske in n kolle regen zit zai te trillen aan toavel, en de schrijver spaart haar niet. Stilte van wind kan gelezen worden als een pleidooi voor menselijkheid, maar ook als een betoog dat eigenbelang ondergeschikt kan zijn aan algemeen belang. Dat maakt het verhaal niet alleen actueel, maar ook universeel. LOUIS VAN KELCKHOVEN