Fascinerend fusieproces vereist specialisme Gemeente Súdwest Fryslân geboren uit vastberadenheid en enthousiasme
Twee regionale steden en drie plattelandsgemeenten met in totaal 67 kernen vormen per 1 januari 2011 geografisch gezien de grootste gemeente van Nederland. Dan gaan Sneek, Nijefurd, Wûnseradiel, Wymbritseradiel en Bolsward op in de nieuwe gemeente Súdwest Fryslân. Daarmee komt een eind aan een fascinerend fusieproces. Marjan van Ewijk, Paulien Huizenga en Robert Koopman, adviseurs bij Twynstra Gudde, hebben dit enthousiast opgezet en geleid.
Harm Bruins Slot
De burgemeesterskamer in het gemeentehuis van Sneek ademt
‘De vijf gemeenten hebben duidelijk voor elkaar gekozen’
een rijke geschiedenis. Op 1 januari 2011 wordt daaraan een hoofdstuk toegevoegd. Waarnemend burgemeester drs. Hayo Apotheker komt net uit een overleg van de Stuurgroep Fusie Súdwest Fryslân, waarin de burgemeesters van de vijf fuserende gemeenten zijn vertegenwoordigd. Het enthousiasme is van zijn gezicht af te lezen, net als bij mr. Harm Bruins Slot die vanaf het begin bij het fusieproces is betrokken en die als onafhankelijk voorzitter van de stuurgroep boven de partijen staat.
Balans “Toen zes gemeenten in de zuidwesthoek van Friesland mij in juli 2008 benaderden met de vraag of ik uit de raadsstukken wilde onderzoeken wie van hen het beste bij elkaar pasten in een fusie, was het hun duidelijk dat zij individueel niet opge-
wassen waren tegen de opgaven die zij in de toekomst op hun pad zouden vinden.” Harm Bruins Slot, zelf twintig jaar lang burgemeester geweest, schreef als informateur een rapport dat door vijf colleges en gemeenteraden werd gedeeld. De gemeente Gaasterlân Sleat haakte af. “De vijf resterende gemeenten hebben duidelijk voor elkaar gekozen.” In december 2008 werd hij de onafhankelijke voorzitter van de Stuurgroep Fusie Súdwest Fryslân. De nieuwe gemeente Súdwest Fryslân gaat zo’n 82.000 inwoners tellen, verdeeld over twee steden – Sneek en Bolsward – en 67 kernen. Het wordt een unieke gemeente waarin
Hayo Apotheker
de zorgvuldig uitgewerkte balans tussen stad en platteland als een hefboom heeft gewerkt.
Grote loyaliteit Niet iedereen vond deze fusie meteen vanzelfsprekend. “De
“Nu had de stuurgroep bij dat alles wel te maken met een
gemeenten hebben nut en noodzaak aangetoond door erop te
positieve randvoorwaarde: de grote vastbeslotenheid van de
wijzen, dat zij in dit vanouds sociaal en economisch samenhan-
gemeenteraden en de ambtelijke organisaties daarachter. Die
gend gebied er alle belang bij hebben om de lokale uitdagingen
vastbeslotenheid zien we terug in de stuurgroep, het college
vanuit één visie aan te pakken.”
van B&W avant la lettre. Maar ook in het fractievoorzitters-
De stuurgroep stond inmiddels voor een grote opgave. “Zo’n
overleg met daarin de dertig fractievoorzitters van alle politie-
fusieproces is enorm complex. Hoe manage je alles wat op je
ke partijen uit de vijf gemeenten. Zeg maar: een gemeenteraad
afkomt? Het fusietraject moet tot in detail worden voorbereid.
avant la lettre. Er is bij de gemeenteraadsleden de bereidwil-
De wetgeving moet worden gerealiseerd. Alle partijen – de col-
ligheid om in het kader van het vinden van een goede balans
leges, de raden, de ambtenaren – in de vijf gemeenten moeten
soms elkaar even de ruimte te geven, om zelf pas op de plaats
het proces ook daadwerkelijk gaan dragen. En dat onder de
te maken, om het belang van de nieuwe gemeente te stellen
druk van een harde deadline.”
boven dat van de huidige gemeente.”
‘In zo’n specifiek traject heb je gewoon specialisten nodig’ Vitale rol
Samenwerkingsagenda
“In zo’n specifiek traject, waarin zoveel moet worden gedaan,
Bij zijn aantreden als waarnemend burgemeester van Sneek
zoveel in balans moet worden gebracht, waarin iedereen ook
trof drs. Hayo Apotheker op 1 februari 2010 ‘een krachtige
het gevoel moet hebben dat hij of zij serieus wordt genomen,
stuurgroep aan die heel professioneel aan het werk was’. Sinds-
heb je specialisten nodig. Daarom heeft de stuurgroep in fe-
dien heeft hij zich allereerst beziggehouden met het politieke
bruari 2009 Twynstra Gudde ingeschakeld. Marjan van Ewijk,
proces. Eerste prioriteit was dat voorkomen moest worden
Paulien Huizenga en Robert Koopman hebben in het proces
dat het wetsontwerp na de kabinetscrisis controversieel werd
een vitale rol gespeeld.”
verklaard. Daarna moesten in de behandeling door de Tweede
Die rol kreeg op verschillende manieren gestalte. Zij stuurden
Kamer in eerste termijn maar liefst 140 vragen nauwgezet wor-
de projectorganisatie aan, organiseerden de besluitvorming en
den beantwoord. Hayo Apotheker: “Twynstra Gudde heeft ons
zorgden als een baken in zee voor een onzekerheidsreductie.
daarbij prima geholpen. Toen we dat station waren gepasseerd,
Harm Bruins Slot: “Dat hebben ze heel enthousiast gedaan.
kwamen de middelen op de agenda te staan. En vervolgens de
En ze controleerden of ons enthousiasme en onze ambitie nog
beleidsafspraken. Met welke beleidsagenda gaan we werken?
steeds even groot waren. Wij hebben daarvoor bijzonder veel
Wat verwacht de provincie Friesland van ons? Hoe kom je
waardering.”
vanuit de balans tussen stad en platteland – essentieel in deze
fusie – tot een samenwerkingsagenda met de provincie? Dat
Zowel Harm Bruins Slot als Hayo Apotheker heeft ervaring
zijn punten waar ik echt van kan genieten.”
met fuserende gemeenten. Beiden vinden zij het fascinerend om te zien hoe vlot alles hier verloopt. Bruins Slot: “Daar valt
‘Daar valt mijn mond bij open’
mijn mond echt bij open. De strategische en visiestukken,
De heren Bruins Slot en Apotheker praten graag over de gemeente
maar ook de belangrijkste organisatorische stukken zijn klaar.
Súdwest Fryslân. Maar op de vraag op welke van de vijf oude
Allemaal goed geschreven. Als nieuwe gemeente moeten we
gemeenten de nieuwe het meeste lijkt, is het even stil. “Wij
over 192 onderwerpen gezamenlijk iets gaan vinden. De 80
kunnen moeilijk woorden bedenken voor wat we als nieuwe
onderwerpen die het meest urgent zijn, hebben we bij de kop
gemeente zijn,” bekent Hayo Apotheker dan. “Het profiel van
gepakt. Daar is al besluitvorming over. Dat is ongelofelijk snel
Súdwest Fryslân is niet te vergelijken met de oude gemeenten.
gegaan.”
Ze is geen stadsgemeente, maar ook geen plattelandsgemeente. Qua inwonertal wordt zij de 36e gemeente van Nederland. Van de 82.000 inwoners wonen er 41.000 in een stad en evenveel in de (kleine) kernen.”
Geschiedenis schrijven De grote uitdaging voor de toekomst – aldus Hayo Apotheker – is om de balans tussen steden en dorpen zuiver te houden. “Daar hebben we ook in geïnvesteerd. Een van de sterkste afdelingen van de nieuwe organisatie is de afdeling Steden en dorpen. Daar zitten acht coördinatoren. Zogenoemde gebiedswethouders zullen naast hun functionele portefeuille hun aandacht focussen op een bepaald gebied in de gemeente, daar contacten opbouwen en dorpsplannen stimuleren. In Sneek, Bolsward en Workum bieden we een gemeentehuisfunctie aan, zodat voor de burger de gemiddelde reisafstand naar de gemeente binnen de perken blijf. Dat is allemaal veel professioneler geregeld dan ooit tevoren. In die zin zijn we geschiedenis aan het schrijven. Want ik ben nog geen gemeente tegengekomen die groeiend naar circa 80.000 inwoners de slag naar boven durft te maken en die tegelijkertijd naar beneden toe een bedding creëert die de burger vertrouwen moet geven in zijn bestuur en in zijn toekomst. Dat is onder leiding en met advies van Marjan van Ewijk en Paulien Huizenga tot een goed einde gebracht.”
‘De grote uitdaging voor de toekomst is om de balans Echt Fries Bij dat alles is Súdwest Fryslân ook een echte Friese gemeente, vindt Harm Bruins Slot. “Ik vaar hier rond en ik voel de gastvrijheid en de nuchterheid. Ik vond aan het begin van het traject de fusie vooral uitdagend. En nu we aan het eind zijn, vind ik het heel bijzonder dat het zo goed is gelukt.”
tussen steden en dorpen zuiver te houden’
Samen met onze opdrachtgevers komen tot nieuwe antwoorden op vragen, tot het creĂŤren van kansen. Dat betekent goed luisteren, durven doorvragen en kritisch blijven. Eigenschappen die onze adviseurs en managers kenmerken. Zodat u de juiste strategische keuzes kunt maken. Resultaat: een andere, verfrissende kijk op uw vraagstuk, met oplossingen die echt werken. Onze mensen staan u terzijde. Twynstra Gudde staat erachter.
Twynstra Gudde
Tel 033 4677777
Stationsplein 1
Fax 033 4677666
3818 LE Amersfoort
info@tg.nl
Postbus 907
www.twynstragudde.nl
3800 AX Amersfoort