Hotspot
met allure De Haagse Kamers van Twynstra Gudde
Herengracht ‘De oude grandeur van het pand en de moderne vormgeving van het interieur gaan samen een nieuwe relatie aan’
Het monumentale pand op Herengracht 9 dateert uit 1916 en
In de Herenkamer kunnen bezoekers tot rust komen, reflecteren
is ontworpen door architect Joseph Limburg (1864 - 1945). Het
op het proces. Een comfortabele ruimte die ontspanning oproept.
gebouw heeft in de loop van de jaren enkele forse verbouwingen
De Herenkamer is bij uitstek geschikt voor een ‘met de benen op
achter de rug; de laatste in opdracht van Twynstra Gudde.
tafel’-vergadering. De Studio nodigt uit tot creatieve werkproces-
Bij het uitvoeren van de plannen is nauw samengewerkt met
sen. De tafels zijn aan elkaar of los te koppelen, kunnen rijden en
Monumentenzorg.
zijn op de gewenste hoogte in te stellen. Op de eerste verdieping is de Vrije Ruimte. Een grote werkruimte die flexibel is in te
Met behoud van de originele details is het pand grondig ver-
delen voor groepen van verschillende omvang en voor verschil-
bouwd, ook om meer ruimte te creëren. De inrichting werd in
lende processen. Met doeken is de ruimte aan alle wensen aan te
een moderne, eigentijdse vorm uitgevoerd. De oude grandeur
passen. In 2009 richten wij op de tweede etage de Global Room
van het pand en de moderne vormgeving van het interieur gaan
in, een ruimte met veel beeldschermen, snel internet, hightech
samen een nieuwe relatie aan. Precies de plek die adviseurs van
mogelijkheden voor web- en videoconferencing en wat niet
Twynstra Gudde en hun Haagse relaties uitdaagt en inspireert
al. Flexibiliteit, veranderbereidheid en creativiteit zijn hier en
tot creatieve ontmoetingen, tot een grensverleggende aanpak en
overal de toverwoorden.
tot verrassende oplossingen voor Haagse vraagstukken. Nieuwe ruimtes kregen inspirerende namen zoals de Ruimte van het niet weten, de Creatieruimte en de Herenkamer. Hier kan de basis gelegd worden voor de gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe perspectieven voor onder andere de Rijksoverheid. Een werkwijze die in de vestiging van Twynstra Gudde in Amersfoort al met succes wordt toegepast en zowel de organisatie als de opdrachtgevers uitstekend bevalt.
Hotspot met allure | 3
4 | Haagse Kamers
Inhoud 5
Voorwoord
6
Verleden, heden en toekomst
10
Opening Haagse Kamers:
‘Wij willen de frisse blik en de second opinion’ 13
Einde van het monopolie van toezichthouders?
‘Horizontaal toezicht moet door de beroepsgroep zelf worden opgepakt’ 17
Randstad Urgent
‘Randstad Urgent virus slaat toe’ 20
Kamergesprekken
Openhartige ontmoetingen voor jonge professionals 25
Enthousiasme over persoonlijke aanpak in masterclass
‘Mensen leren vooral van en aan elkaar’ 28
Verandertraject bij VROM-Inspectie
Verrassende visualisatie geeft overzicht en inzicht 32
Twynstra Gudde helpt ‘NederLandBovenWater’
Publiekprivaat programma gericht op verslimming en versnelling van gebiedsontwikkeling 36
Sessie Bovenregionale Samenwerking Politie
‘Prima ambiance om geconcentreerd te werken’ 38
Conferentie over samenwerking vier ministeries op het gebied van Facility Management
Stem af op 4 FM... 40
Uitnodiging
Hotspot met allure | 5
hotspot. Een plek voor ongepland ontmoeten, met allure, multicultureel, een lanceerplek voor nieuwe ideeën
‘Haagse Kamers wordt een
en veel meer. Met andere woorden: Den Haag heeft er met deze Haagse Kamers een cultureel centrum bij! Ik hoop dat er veel
vruchtbare ideeën
uit voortkomen, ook op het gebied van publiekprivate samenwerking.’ Haagse Kamers, 10 april 2008
6 | Haagse Kamers
Openingstoespraak Minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst,
Voorwoord Hotspot met allure Deze brochure biedt u een inspirerend beeld van de veelzijdige invulling van Twynstra Gudde Haagse Kamers. Met de unieke ruimtes die samen de Haagse Kamers maken, heeft Twynstra Gudde het ‘Anders denken, gewoon doen’ daadwerkelijk naar de Residentie gebracht. Als ontmoetingsplek voor belangrijke opdrachtgevers en relaties van ons Haagse netwerk en als creatieve plaats voor de uitwerking van talrijke Haagse thema’s. Door deze centrale locatie, dicht bij de departementen en de politiek, positioneert Twynstra Gudde zich middenin dat netwerk. Ook mensen en organisaties die zoeken naar andere perspectieven, inzichten en benaderingen voor Haagse vraagstukken, biedt Herengracht 9 een plek voor vernieuwende en verrassende ervaringen. Verandering en verdieping rond Haagse onderwerpen staan hierbij centraal. Twynstra Gudde Haagse Kamers is mede bedoeld als tweede thuisbasis voor medewerkers, adviseurs en managers van Twynstra Gudde die regelmatig in Den Haag moeten zijn. De locatie is goed bereikbaar, ook vanuit Den Haag Centraal Station. Hier is letterlijk ruimte gemaakt om met en voor opdrachtgevers innovatief en creatief samen te werken. Het monumentale pand aan de Herengracht biedt een uitgelezen mogelijkheid om opdrachtgevers en relaties die de vestiging dagelijks passeren, te ontvangen in een aansprekende omgeving. Laat u met deze brochure als gids door de vele ruimtes van de Haagse Kamers leiden en ervaar de energie die uitstraalt van alle activiteiten in het afgelopen jaar. Met dezelfde energie en uitstraling willen we ons ook de komende jaren inzetten rond Haagse thema’s. Juist vanuit de actualiteit van een haperende economie kunnen we de kansen die de Haagse Kamers bieden extra benutten. Om met elkaar in gesprek te gaan. Om te klankborden. Om van elkaar te leren. Om op het snijvlak van publiek en privaat met elkaar te opereren. Maar ook – want die kant hebben de Haagse Kamers ook – om de ruimtes te benutten voor een time out, een ontspanning of een verpozen in stilte. Haagse Kamers voldoet daarmee aan zijn opzet. En maakt tegelijk ook de uitgesproken verwachting waar om een hotspot te zijn met allure.
Ellen Peper directeur Twynstra Gudde
Hotspot met allure | 7
Verleden, heden en toekomst In 2010 heeft Twynstra Gudde 25 jaar een vestiging in de Haagse contreien. Wat in 1985 begon in een pand aan de Nieuwe Uitleg in Den Haag, eindigde na tal van verhuizingen – via Koninginnegracht, Van Stolkweg en kantorencomplex Babylon – in 2008 in Twynstra Gudde Haagse Kamers aan de Herengracht 9. Oud-partner van Twynstra Gudde Jan de Lijster, Twynstra Gudde-partner Rob Lambrichs de Bruin en voorzitter van de Raad van Commissarissen Boele Staal blikken ieder vanuit hun eigen gezichtpunt naar verleden, heden en toekomst van de Haagse Kamers.
8 | Haagse Kamers
Oud-partner Twynstra Gudde Jan de Lijster
‘Binnen tien minuten ben ik bij u...’ Jan de Lijster, oprichter van de eerste vestiging van
dat Twynstra Gudde oorspronkelijk uit de bouwnijverheid komt.
Twynstra Gudde in Den Haag, onderstreept dat die vestiging
Bij de oprichting in 1964 heette het ook Raadgevend Bureau
een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het succes van
Dr. Ir. A. Twijnstra, adviseurs voor bedrijfsorganisatie in de
Twynstra Gudde. Dat werkte ‘ondersteunend en acquisitorisch
bouwnijverheid. We zijn toen letterlijk en figuurlijk toch meer
heel prima’. “In 1988 nam Twynstra Gudde, toen nog met de
richting het Haagse gebeuren opgeschoven.”
toevoeging Interim Management BV, twee belangrijke beslissin-
De Lijster is zeer te spreken over de vestiging van Haagse
gen: één, we gaan van de beurs – waar we vanaf 1977 op gezeten
Kamers, niet alleen over het ‘chique pand’, maar ook over de
hadden; en twee, we gaan vanuit Deventer richting de Randstad.
plek “zo midden tussen de departementen, bij de Tweede Kamer,
Maar”, voegt De Lijster er in één adem lachend aan toe, “we zijn
bij het stadhuis, zodat we de mensen die in dat netwerk zitten,
niet verder gekomen dan Amersfoort...” Amersfoort vond De
kunnen bereiken en met hen in gesprek raken.” En dat van twee
Lijster ook een geschikte locatie. “Je zit er op vier, vijf kwartier-
kanten: “De politiek, de overheid weet ons makkelijker te vin-
tjes van alle opdrachtgevers af. En omdat Twynstra Gudde op een
den. En wij zijn zogezegd in de buurt.”
goed moment zijn Haagse vestiging in kantorencomplex Babylon had, recht boven het Centraal Station, was de life line met de
Flitsende start
Stationsstraat 1 in Amersfoort ook prettig kort.”
In dit verband herinnert De Lijster zich nog goed dat hij in 1989 – op zijn werk in Den Haag – een telefoontje kreeg van de
Profilering
plaatsvervangend SG van Economische Zaken: ‘Jan, we hebben
Een Haagse vestiging werd ook nodig bevonden voor de verdere
een probleem met een rapport van die en die, en we weten niet
profilering van Twynstra Gudde. De Lijster: “Je moet niet vergeten
hoe we dat moeten aanpakken. Kunnen we snel een afspraak maken, want er is haast bij.’ De Lijster: “Ik zei: toevallig heb ik een
‘De politiek, de overheid weet ons makkelijker te vinden. We zijn zogezegd in de buurt’
gaatje, als ik nu in de auto stap, dan ben ik binnen tien minuten bij u. Schikt dat? En omdat hij ook kon, maakten we samen een flitsende start voor iets wat binnen twee weken uitgroeide tot een compleet projectplan.”
Jan de Lijster
Hotspot met allure | 9
Rob Lambrichs de Bruin, partner Twynstra Gudde
‘Van onzichtbaar naar zichtbaar’ Twynstra Gudde is altijd al in Den Haag gehuisvest geweest,
Het ligt zogezegd om de hoek, iedereen weet het te vinden.
laatstelijk in Babylon boven het Centraal Station. Zo onzichtbaar
Dus klanten komen ook makkelijker naar ons, en dat biedt
als Twynstra Gudde daar was, zo zichtbaar is zij op de nieuwe
vele extra mogelijkheden om onze relaties met onze klanten te
locatie aan de Herengracht 9, die officieel door het leven gaat als
verbreden.”
Twynstra Gudde Haagse Kamers. Rob Lambrichs de Bruin: “Met die naamgeving hebben we ons ook wat willen losmaken
Zakelijke uitstraling, maar met een twist
van het traditionele kantoor. Het accent komt meer te liggen op
Wat is het eigene waarin Twynstra Gudde zich met Haagse
onze publieke, openbare functie. We wilden het ‘Anders denken,
Kamers presenteert aan relaties? Lambrichs de Bruin: “Ons siert
gewoon doen’-motto van Twynstra Gudde ook in het Haagse
geen glimmend gelakte voordeur met koperen plaat aan de gevel
laten meewegen. Het moet gebeuren in die vierkante kilome-
en dito deurknop, maar wel iets anders, iets spannends: wat zit
ter, dicht bij onze opdrachtgevers en bovendien bereikbaar voor
er achter die fantastische voordeuren? Wij kiezen voor een za-
iedereen, onze klanten én onze werknemers.”
kelijke uitstraling, maar dan wel met een twist. Kantoorruimte in een rijksmonument is vaker vertoond, maar Twynstra Gudde
‘Den Haag, het is meer dan ooit tijd voor Twynstra Gudde!’
biedt de Haagse overheid met Haagse Kamers een nieuwe functie. Wij zijn hier op de eerste plaats omdat wij onze klanten hier belangrijk vinden. Verder maken wij het nieuwe relaties beter
Rob Lambrichs de Bruin
mogelijk om met Twynstra Gudde kennis te maken. Wij hebben een duidelijk visie op de overheid. Onze adviseurs leveren advies van hoge kwaliteit, met visie en durf. Zij zijn als
Verbreding
geen ander in staat snel tot de kern van het probleem te komen,
Lambrichs de Bruin ziet in de Haagse Kamers een middel tot
toegevoegde waarde en concrete resultaten te leveren. Den Haag,
verbreding van de relaties. “De Haagse Kamers is geen doel op
het is meer dan ooit tijd voor Twynstra Gudde!”
zich. Het gaat er vooral om meer zichtbaar te zijn in de overheidsmarkt en wat we daarvoor kunnen of willen doen. Haagse Kamers is een basis van waaruit we die markt bedienen.
10 | Haagse Kamers
Voorzitter Raad van Commissarissen Boele Staal
‘Een soort huiskamer voor klanten’ Twynstra Gudde-commissaris Boele Staal weet uit zijn brede
Zodoende heb je interactie op twee fronten: dat doe je met je
bestuurlijke ervaring dat iedereen Twynstra Gudde kent als het
netwerk, je netwerk haal je naar kantoor – waarbij het primair
organisatie- en adviesbureau dat de overheid als klant heeft.
niet eens gaat om directe opdrachten. Maar ook in de opdrach-
“Dat zit ook heel scherp in ons profiel. Als het gaat om lagere
tensfeer kun je je klanten naar kantoor halen. En niet alleen om
overheden heeft Twynstra Gudde absoluut een uitstekende
het ‘er zijn’, maar er ook op een zodanige manier te zijn dat je mensen als het ware je huiskamer binnenhaalt.”
‘Centrum van een netwerk waarin toegevoegde kennis en creatieve ontmoetingen de vitale draden vormen’
Kwaliteit geeft de doorslag Door de financiële crisis gedwongen, zullen overheid en bedrijfsleven nog meer wikken en wegen alvorens een adviesbureau in te huren. Staal: “Daarom is het voor een bureau als
Boele Staal
Twynstra Gudde des te belangrijker zich nog scherper te profileren op het kwaliteitsaspect van alles wat we doen. In dat opzicht moet je het interimwerk los zien van het advieswerk, al blijft het per
positie in de markt. In het Haagse is dat voor een deel zeker ook
definitie en... en... Bovendien zie ik in het advieswerk nog wel een
het geval, maar het kan nog veel beter.” Staal noemt twee dingen
gradatie die je als frisse blik van buiten kunt aanduiden. Klank-
die voor de adviseurs heel erg belangrijk zijn om goed te doen.
borden als een aparte tak van sport. Het inhuren van een adviseur
“Ten eerste zorgen dat je je netwerk in het Haagse ontwikkelt. En
krijgt zo een extra dimensie. Je schakelt een adviseur niet alleen in
twee, zorgen dat je daar in de markt herkenbaar aanwezig bent.”
ter vervanging of ondersteuning van een ambtenaar – bijvoorbeeld om zo een langdurige arbeidsovereenkomst te voorkomen – het
Interactie op twee fronten
gaat met name om een kwaliteitsdimensie: je levert een bredere
Wat dat betreft vindt Staal het een goede zet geweest om het
en verrassende blik of invalshoek, en je voegt nieuwe, gespeciali-
Amersfoortse concept van de Villa naar Den Haag te transpone-
seerde kennis toe. Dat is al met al toch een toegevoegde waarde
ren. “Het is een prima concept, omdat je zo laat zien dat je de
voor de toekomst. Met de Haagse Kamers als centrum van een
mogelijkheid creëert om klanten ook naar je kantoor te halen en
netwerk waarin toegevoegde kennis en creatieve ontmoetingen de
daarmee tevens je manier van werken laat zien.
vitale draden vormen.” Hotspot met allure | 11
Opening Haagse Kamers:
‘Wij willen de frisse blik en
12 | Haagse Kamers
de second opinion’ Op 10 april 2008 werd Twynstra Gudde Haagse Kamers officieel geopend. Ter gelegenheid daarvan ging de rode loper uit voor onze hoofdgasten: minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, prof. dr. Pauline Meurs, hoogleraar Bestuur van de Gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en lid van de Eerste Kamer, en Wim Deetman, oud-burgemeester van Den Haag.
In haar openingsspeech wist minister Ter Horst haar gehoor te
Twynstra Gudde-directeur Ellen Peper pakte de handschoen in
prikkelen met enkele stevige uitspraken: “In het verleden zijn
een reactie sierlijk op: “De minister geeft aan dat de adviseur
soms te snel adviseurs ingeschakeld. Bij de vernieuwing die de
vooral moet worden gevraagd om zijn of haar expertise. Ook kan
overheid voorstaat, wordt daar nu kritischer naar gekeken.
een adviseur een toegevoegde waarde hebben bij veranderings-
Bij verdwenen functies bijvoorbeeld worden geen externen meer
trajecten of een frisse blik werpen op complexe vraagstukken.
ingehuurd. Wij willen ook geen externe krachten die reguliere
Deze gevraagde expertise en toegevoegde waarde hebben wij in
beleidstaken uitvoeren. Wél de frisse blik en de second opinion.
huis. De uitdaging om deze gericht en professioneel in te zetten
Of steun van buiten om dwars door verkokerde belangen heen
bij veranderingstrajecten en complexe vraagstukken pakken wij
zaken te realiseren, bij complexe onderwerpen.”
graag op.”
‘Wij willen geen externe krachten. Wél de frisse blik en second opinion’
Ongetemde problemen Professor Pauline Meurs hield een lezing over het leervermogen van de overheid mede naar aanleiding van het WRR-rapport ‘De
Guusje ter Horst
lerende overheid’, dat onder haar leiding tot stand is gekomen.
Hotspot met allure | 13
Volgens Meurs heeft de overheid te maken met een veelheid aan
Wim Deetman Studiefonds
‘ongetemde problemen’ en juist dan is het investeren in kennis
Om de band tussen Twynstra Gudde met
binnen en buiten de overheid van groot belang. Ook gaf zij aan
de gemeente Den Haag verder in te vullen,
dat deze problemen een benadering vragen waarin het leren van
overhandigde Ellen Peper aan de Haagse
ervaringen centraal staat. Meurs: “De voorbeelden van een meer
wethouder Bert van Alphen een bijdrage
inhoudelijke en probleemgerichte manier van politiek bedrijven
voor het ‘Wim Deetman Studiefonds’.
zijn beschikbaar en ook effectief gebleken. Deze probleem-
Van Alphen gaf de cheque op zijn beurt
gerichte benadering vraagt om een politiek die werk maakt van
door aan Wim Deetman, met de woorden
haar inspirerende opdracht, het bij elkaar brengen van verschil-
“Wij hebben het Wim Deetman Studie-
lende soorten kennis en ervaring, en om tijd om te kunnen
fonds 25.000 euro toegekend.”
wikken en wegen. Hieraan bijdragen lijkt mij een mooie taak
De ‘Stichting Wim Deetman Studiefonds’
voor deze Haagse Kamers.”
stelt kansarme maar bijzonder getalenteerde buitenlandse jongeren in de gelegenheid om gedurende een bepaalde tijd te studeren in Den Haag, ‘Internationale Stad van Recht, Vrede en Veiligheid’.
‘De overheid heeft te maken met een veelheid aan ongetemde probemen’
14 | Haagse Kamers
Pauline Meurs
Twynstra Gudde belooft tevens één of meer studenten te coachen.
Einde van het monopolie van toezichthouders?
‘Horizontaal toezicht moet door de beroepsgroep zelf worden opgepakt’
Inleiders als Arthur Docters van Leeuwen, voormalig voorzitter van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) en filosoof en auteur Bas Haring staan garant voor het op een originele manier aanzwengelen van een discussie over de vraag of het einde van het monopolie van toezichthouders in zicht is. Twynstra Gudde partner Hein Abeln leidt de bijeenkomst in goede banen en voorziet het thema van nuttige informatie uit het veld. Verslag van de openingssessie van de Haagse Kamers.
Hotspot met allure | 15
De discussie begint direct goed als de filosoof Bas Haring
Overheid vreest burgertoezicht
bekent: “Ik weet niks van toezicht...” Haring is dan ook meer
“Toezichthouders zijn niet langer boven elke nut- en noodzaak-
uitgenodigd voor zijn originele kijk en vragen. Zijn schets over
discussie verheven”, stelt Twynstra Gudde-partner Hein Abeln.
nut en noodzaak van toezichthouders raakt de kern al veel
“Consumentenbonden en vergelijkingssites lijken een steeds
beter. “Ik heb het gevoel dat toezichthouders ons een soort
prominentere rol te gaan spelen.” Betekent dat het einde van hun
zekerheid moeten bieden waaraan wij ons als laatste strohalm
monopolie? “Was het maar waar”, reageert Docters van Leeuwen,
willen vastgrijpen. Een illusoire fundering van een huis dat
“Er is nooit sprake geweest van zo’n positie! Naast publiek toezicht bestaat burgertoezicht al heel lang, maar de overheid is er
‘Het einde van het monopolie? Er is nooit sprake geweest van zo’n positie!’
als de dood voor.” Op de hem kenmerkende droogkomische toon schetst Docters van Leeuwen een beeld van de paniekreacties op initiatieven van ‘zijn’ AFM om ruimte te bieden aan toezicht door de burger. “Zowel onze introductie van de financiële bijsluiter als die van de website geldwaardering.nl riepen enorm
Arthur Docters van Leeuwen
veel weerstand op. Want, zo zei men: de consument kan de kwaliteit van financiële producten niet beoordelen...”
staat op een grondsoort die voor 95 procent uit water bestaat.
Aandacht voor primaire processen
Een soort ‘sky-hook’ waaraan men vroeger in gedachten het
Hein Abeln beaamt dat de tendens nog altijd, zoals hij dat
hele universum wilde ophangen. Toen die niet bleek te bestaan,
noemt, verticaal is. “Als er iets mis gaat, dan is het altijd direct
bedacht men de ether. Een set denkbeeldige, vaste coördinaten
‘de minister moet...’ of ‘de keuringsdienst van waren moet...’
ten opzichte waarvan het universum bewoog. Het feit dat ook
– we wijzen altijd direct naar de sterke leider en het centrale
de ether niet bestaat, is psychologisch heel moeilijk te accepte-
gezag. We stellen ons vertrouwen dus op schijnzekerheid, want
ren.” Toezichthouders bieden dus schijnzekerheid, al dringt dat
het is aantoonbaar dat verticaal toezicht niet werkt en niet is
besef maar moeilijk door.
waar te maken.” Volgens Abeln heeft dat onvermogen onder meer te maken met het feit dat je als je toezicht houdt, nooit
16 | Haagse Kamers
integraal toezicht kunt houden op de primaire processen in de
Daar gaat heel veel tijd verloren! Nee, méér inspecteurs voor
organisatie. Wijzend naar de huidige financiële crisis zegt hij:
de gezondheidszorg gaan de gezondheidszorg niet beter maken”,
“Je hoort nu ook dat zelfs de Raden van Bestuur niet meer
concludeert Abeln dan ook.
wisten wat de financiële producten eigenlijk inhielden, laat staan dat de Raad van Toezicht dat dan nog begrijpt. En voor
Blame free reporting
een extern toezichthouder is dat dan helemaal ondoenlijk.”
Zijn keuze voor horizontaal, voor direct toezicht op de omgeving, ziet Abeln in diezelfde gezondheidszorg bijvoorbeeld gerealiseerd bij de centra voor neonatologie inclusief de chirurgische
‘Ik heb het gevoel dat toezichthouders ons een soort zekerheid moeten bieden waaraan wij ons als strohalm willen vastgrijpen’
Bas Haring
intensive care voor pasgeborenen in Nederland. Daar werken ze op de afdelingen met het zogenoemde systeem van blame free reporting. Het is een foutmeldingssysteem waarbij personeel fouten kan melden zónder dat het wordt vervolgd. Door deze basale transparantie krijgen alle belanghebbenden, waaronder ook patiënten en familie (consumenten), een loepzuiver beeld van wat er gepresteerd wordt aan kwaliteit van zorg.
Abelns insteek is dat je veel meer bij het primaire proces moet
“Dat type toezicht, met een open en eerlijke verantwoording,
zorgen dat het huis op orde blijft (of moet komen). Als voorbeeld
blijkt heel effectief, al was het alleen al door de aloude wijsheid
in de gezondheidszorg noemt hij de rel rond de hartchirurgie in
dat je van je fouten kunt leren. Dit soort horizontaal toezicht
Nijmegen en het tijdelijk sluiten van de afdeling. “Dat zat daar
kortom is concreet, dichtbij en effectief! Ideaal zou zijn als het
op de werkvloer niet goed; dáár werd al niet ingegrepen toen het
horizontaal toezicht door de beroepsgroep zelf wordt opgepakt”,
fout ging. Dat breidde zich dan uit, zonder dat er iets aan gedaan
denkt Abeln. “Zonder bemoeienis van de overheid. Puur als de
werd. De cirkels van onvrede en onvermogen worden dan steeds
eigen beslissing van de professionals. Dat kun je doen bij alle
groter. Voordat dat bij de Raad van bestuur aankomt, ben je al
organisaties en in alle sectoren.”
een heel eind op weg. Dat betekent een enorme vertraging.
Hotspot met allure | 17
opboksen tegen verwijten als ‘je hoort niet uit de school te klappen’, ‘wie ben jij wel dat...’ – zij hebben de steun van het externe toezicht hard nodig.”
De bezem Als laatste voorbeeld van een geslaagd horizontaal toezicht noemt Abeln de schoonmaak in eigen kring die de accountantsbranche ter hand nam na het boekhoudschandaal rond Enron (VS). “De eigen beroepsvereniging nam de bezem stevig ter hand, wat zelfs zover ging dat de AFM werd gevraagd het tuchtrecht over te nemen. Dat betekent een gigantische verantwoordelijkheid die moet worden afgelegd. Echt ongelooflijk. Ze moeten precies uitleggen tot in de finesses wat ze doen. Dat geldt voor alle medewerkers van het accountantsbureau. En je mag een heleboel niet. Als klap op de vuurpijl houdt de beroepsvereniging elk jaar twee of drie tuchtrechtcases tegen haar eigen leden.
‘Hoera-begrip’
Onder het motto ‘er zijn altijd wel accountants die het niet goed
Hein Abeln onderstreept ook de stelling van de filosoof
doen. Dus ieder jaar moeten we die onderste laag kunnen vinden
Bas Haring dat er veel schijn bestaat op punten van toezicht en
en die gaan we zelf uit de vereniging zetten’. Dat is duidelijk
de zogenaamde transparantie. Wat dat laatste betreft spreekt
voor iedereen. Dat werkt natuurlijk heel goed en is ook zeer
hij van een ‘hoera-begrip’: jongens, alles is ‘in control’ – er is
geloofwaardig naar buiten toe, richting de consument.
transparantie en er zijn afspraken... Met het voorbeeld van het
De consument die in deze hele omwenteling van verticaal naar
probleem van ‘doorligpatiënten’ in zieken- en verpleeghuizen
horizontaal toch een keyfactor is”, aldus Abeln.
stelt Abeln de hoera-cultuur aan de kaak. Want ‘doorligpatiën-
Persoonlijke houding
‘Ideaal zou zijn als het horizontale toezicht door de beroepsgroep zelf wordt opgepakt. Puur als de eigen beslissing van professionals’
Uiteindelijk komt het in elke sector toch aan op persoonlijke lef, op moed van alle betrokkenen. Openheid, eerlijkheid, de vaardigheid om daarover te communiceren – het zit allemaal heel erg in iemands gedrag, karakter en/of houding. Wat dat betreft is Hein Abeln positief over de ontwikkelingen, ook op de opleiding zelf. Hij noemt het recente voorbeeld van de Universiteit Maastricht, waar ze op de faculteit geneeskunde studenten
Hein Abeln
van de opleiding verwijderen die niet de juiste beroepshouding hebben. “Dat is een goede zaak. Op de prestigieuze Amerikaanse universiteit Harvard gaan ze zelfs nog een tandje verder. Daar
18 | Haagse Kamers
ten’ werden in de rapportage ‘vochtproblemen’ – en die hoefden
selecteren ze de aankomende medici uitsluitend op sociale com-
dus niet meer gemeld te worden aan de inspectie...” Overigens
petenties en gedragsvaardigheden, en niet op goede cijfers. Het
benadrukt Abeln dat verticaal toezicht altijd nodig blijft, maar
gaat daar dan puur om de goede houding, om het reflexieve stuk
altijd als vervolg op horizontaal toezicht. “En horizontaal toe-
in je werk en je houding, het bijvoorbeeld durven uitkomen voor
zicht heeft ook extern toezicht nodig. Want horizontaal heb je
je fouten en ze vervolgens durven te bespreken met je omgeving.
het soort probleem van de klokkenluiders, die allemaal moeten
Dat is een openheid die zoden aan de dijk zet.”
‘Randstad Urgent virus slaat toe’ Als gezamenlijk initiatief van Twynstra Gudde en het programma Randstad Urgent is met een select gezelschap gediscussieerd over de aanpak van het kabinetsprogramma Randstad Urgent. Thema van de dag was ‘Randstad Urgent virus slaat toe’.
Hotspot met allure | 19
Met het programma ‘Randstad Urgent’ wil het kabinet Balke-
Slagvaardiger
nende IV van de Randstad weer een duurzame en concurrerende
Projectleiders, bestuurders en ambassadeurs van het programma
Europese topregio maken. Het rijk en de bij de projecten betrok-
– met onder anderen Wim Deetman, Bruno Bruins, Duco Stadig,
ken provincies, stadsregio’s en gemeenten in de Randstad werken
Leen Verbeek, Willem de Jager en Ellen Verkoelen – aangevuld
hierin nauw samen. Heel concreet gebeurt dat in 33 projecten
met een aantal adviseurs van Twynstra Gudde vanuit de ambitie-
waarover harde bestuurlijke afspraken zijn gemaakt. De belang-
kern ruimtelijke investeringen, laten tijdens de discussies actief
rijkste drie thema’s uit het programma Randstad Urgent zijn:
van zich horen. De kern daarvan wordt door de deelnemers
bereikbaarheid en economische dynamiek; kwaliteit van leven
samengevat als: “Het ideale proces bestaat niet, maar we moeten
door een aantrekkelijk woon-, werk- en leefklimaat; en een
de cultuur zo weten te beïnvloeden dat mensen keuzes durven te
klimaatbestendige delta.
maken en meer slagvaardigheid gaan tonen.” Programmamanager Michiel Ruis onderschrijft dat. Hij vult aan: “Waar we
Enthousiasme voeden
tot nu toe vooral in de monitoring-stand stonden en stuurden op
“De bijeenkomst in de Haagse Kamers was georganiseerd om
het halen van de afgesproken deadlines, leggen we ons nu meer
bij een aantal mensen die enthousiast zijn over Randstad Urgent,
toe op inhoudelijke verdieping op een selectief aantal projecten.
dat enthousiasme te voeden, zodat daarvan weer een verdere
Dan kun je echt doorbraken voor elkaar krijgen.
uitstraling naar buiten gaat”, vertelt programmamanager Michiel Ruis van het ministerie van Verkeer & Waterstaat.
Eyeopener
“Bestuurders en ambtenaren moeten het verschil gaan maken,
Ook voor programmamanager Michiel Ruis was het een succes-
en die moeten er dus ook zelf in gaan geloven.” ‘Mooi en Vitaal
volle bijeenkomst, onder meer omdat het voor hem een eyeope-
Delfland’, één van de 33 projecten, werd als casus centraal gezet
ner was dat “hoe meer je in de projecten duikt, des te beter je
om te kijken waar men zoal in de praktijk tegenaan loopt.
ziet waar je in de praktijk echt tegenaan loopt. Dat heeft onze rol
En hoe je dat dan het beste kunt oplossen.
wat meer verdiept, in de zin dat we nu vinden dat we beter wat minder projecten kunnen nemen en daar dan wat dieper op in gaan. Omdat we dan als programma ook wat meer aan de echte problemen kunnen doen. Dat inzicht is daar wel gekomen.”
20 | Haagse Kamers
‘Bestuurders en ambtenaren moeten het verschil gaan maken, en die moeten er dus ook zelf in gaan geloven’
Michiel Ruis
Hotspot met allure | 21
Kamergesprekken
Openhartige ontmoetingen voor jonge professionals Specifiek voor talentvolle, jonge professionals uit de Haagse werkomgeving organiseert Twynstra Gudde de zogenoemde Kamergesprekken, die vier keer per jaar plaatsvinden. Centraal element in elk Kamergesprek, dat een uur duurt, is een persoonlijk interview met een interessante gast uit politiek, ambtenarij of bedrijfsleven. De toenmalige staatssecretaris van Sociale Zaken & Werkgelegenheid Ahmed Aboutaleb (PvdA), D66-leider Alexander Pechtold en VVD-leider Mark Rutte mochten we in 2008 al verwelkomen.
22 | Haagse Kamers
Bij de Kamergesprekken worden de deelnemers ontvangen met
Uit de drie gehouden gesprekken in 2008 blijkt dat Twynstra
champagne, het gesprek duurt een uur en daarna wordt er
Gudde met de Kamergesprekken een succesformule in han-
geborreld. De Kamergesprekken zijn nadrukkelijk niet openbaar.
den heeft. Politiek-gevoelige of persoonlijke uitspraken blijven
Andersgezegd, uitsluitend mensen met een persoonlijke uitno-
binnen de muren van de Haagse Kamers. Deze beslotenheid
diging hebben toegang. Het gesprek, waaraan de zaal volop kan
biedt ruimte voor een ontspannen dialoog met de geïnterviewde
deelnemen, gaat vooral over de motivaties, drijfveren en keuzes
politici. Zij durven in deze ambiance veel meer het achterste van
van de persoon in kwestie. Inhoud of politiek komen zijdelings
hun tong te laten zien, bijvoorbeeld waar zij spreken over hun
aan orde, want de doelgroep is juist erg geïnteresseerd in die
drijfveren, belangrijke mensen in hun omgeving of de wissel die
motivaties, achtergronden en keuzes.
het werk trekt op de privésituatie. Om een concreet voorbeeld te geven: Ahmed Aboutaleb vertelt hoe hij rustpunten vindt in
Het Kamergesprek is een ontmoetingsplek voor ‘young professi-
religie. “Ik ga dan terug naar de nietigheid van de mens die hun-
onals’. Een leuke avond voor de deelnemers – veel rijksambtena-
kert naar grote daden. Dan ben ik opeens heel klein.”
ren – en voor Twynstra Gudde tegelijk een informele manier om elkaars contacten onder talentvolle professionals uit de Haagse werkomgeving te leren kennen en het netwerk te versterken.
‘In de Haagse Kamers is een doorlopend programma van bijzondere ontmoetingen; er is ook volop ruimte voor óngeplande ontmoetingen. Ontmoetingen zijn de hoofdzaak. Ontmoetingen van relaties en opdrachtgevers met ons en onderling’
Jaap Groenendijk
Hotspot met allure | 23
Kamergesprek met VVD-leider Mark Rutte
‘Maak iets buitengewoons van je leven’ Aan het eind van een warme lentedag loopt de Herengracht 9 vol
Als dagelijkse inspiratiebron heeft Rutte uiteindelijk het meest
met ruim dertig genodigden. “Ik ben benieuwd naar het verhaal
aan zijn ‘snel geïrriteerde aard’. “Het is een drive om dingen te
van Rutte”, zegt één van hen. “Maar nu ik hier ben, zie ik ook
verbeteren die me ergeren. De kern van politiek is voor mij om
gelijk hoe gaaf dit kantoor is. Zo’n werkruimte wil ik ook wel...”
‘aan de knoppen te zitten’ en de maatschappij te verbeteren.” Rutte geeft daarom ook les op een middelbare school, met als
‘Doe iets naast je werk wat je leuk vindt en wat je energie geeft’
doel om meer allochtone jongeren naar het hoger onderwijs te krijgen. “Want wat je ook doet, doe iets naast je werk wat je leuk vindt en wat je energie geeft.”
Mark Rutte
De aanwezigen willen weten hoe is het om vaak met jezelf te worden geconfronteerd, word je daar nou nooit eens moe van? Interviewer Ruben Maes houdt een sprankelend interview met
“Je moet jezelf zeker niet té serieus nemen”, is Ruttes reactie.
Mark Rutte. Een aantal onderwerpen komt aan de orde en het
Maar boven alles is het motto van Mark Rutte: “Maak iets bui-
gesprek wordt omlijst met Rutte’s favoriete muziek van U2.
tengewoons van je leven.” Na de klanken van ‘A beautiful day’
Rutte vertelt dat hij tijdens zijn studie geschiedenis wel bezig
is het tijd voor de naborrel. De reacties van de aanwezigen op dit
was met politiek, maar niet met carrièreplanning. Dat kwam
eerste Kamergesprek zijn zeer positief. Veel aanwezigen voelen
pas tijdens zijn werk bij Unilever. “Ik wilde eerst een carrière
zich geïnspireerd.
in het bedrijfsleven, om dan pas rond mijn 50ste de politiek in te gaan.” Na zijn voorzitterschap van de JOVD was een functie in het hoofdbestuur van de VVD geen bewuste stap, maar een logisch gevolg. “Het is goed om de uitgestippelde route af en toe te verlaten.”
24 | Haagse Kamers
Kamergesprek met Ahmed Aboutaleb, voormalig staatssecretaris
‘Uiteindelijk ben ik toch de man van
de werkende oplossingen’ Een zaal vol jonge professionals luistert aandachtig en met
helpen. Het is gewoon mijn manier om bevrediging te vinden in
groeiend respect naar het bijzondere verhaal van Ahmed Abouta-
het feit dat ik besta. Het gaat mij materieel niet slecht af en dan
leb. Hoe hij opgroeide in een klein dorp in het Rifgebergte van
vind ik dat anderen daar ook recht op hebben.”
Marokko, waar hij tot zijn vijftiende jaar woonde. Wijze levensNa aankomst in Nederland legde Aboutaleb een indrukwekkend
‘Het zou mooi zijn als ik een kleine voetnoot kan zijn in de Nederlandse geschiedenis en herinnerd wordt als een aardige bruggenbouwer’
carrièrepad af in het Nederland dat gewend is aan ‘een aangeharkt leven’, zoals Aboutaleb dat ervaarde. “Als de vuilnisman niet om 9 uur maar om 10 uur komt, worden we al ongeduldig.” In sneltreinvaart schopt Aboutaleb het van LTS tot staatssecretaris. Het lijkt een geregisseerde route, maar Aboutaleb ontkent dat. “Toen ik werd gevraagd als wethouder en staatssecretaris heb ik beide keren lang getwijfeld.”
Ahmed Aboutaleb
“Hoe wilt u herinnerd worden?”, luidt een vraag uit de zaal. Aboutaleb: “Het zou mooi zijn als ik een kleine voetnoot kan lessen en opgroeien in armoede vormden Ahmed Aboutaleb daar
zijn in de Nederlandse geschiedenis. Iemand die heeft bijgedra-
als mens, met aandacht voor zijn medemens. Ook als staats-
gen aan stabiliteit in tijden van electorale drift en een vorming
secretaris vindt hij tijd in zijn overvolle agenda om mensen te
van een economische onderklasse heeft helpen tegengaan.
hulp te schieten. “Ik houd van een woordenstrijd in de Kamer
” De vraag wordt aangescherpt: “Oké, dat is als politicus, maar
met prachtige volzinnen waarin je elke punt en komma kunt
als man?” Opeens zit de welbespraakte Aboutaleb om woorden
horen. Maar uiteindelijk ben ik toch de man van de werkende
verlegen. “Een aardige bruggenbouwer, is dat wat? Ik weet het
oplossingen. Het mooiste is hands-on dingen doen voor burgers.”
niet, dat moeten anderen maar beoordelen.”
“Wat is hiervoor uw drijfveer?”, vraagt interviewer Ruben Maes. Aboutaleb: “Ik wil goed doen voor anderen en de kwetsbaren
Hotspot met allure | 25
Kamergesprek met D66-leider Alexander Pechtold
‘Ik wil het echte debat weer terug in de Kamer’ Wie is de mens achter de politicus Alexander Pechtold?
Nederland gericht is, de Europese component er bij te halen, of
Bescheiden, eerlijk, vrijzinnig en geestig, zo blijkt tijdens het
de historische vergelijking te trekken. Dus om een debat in die
Kamergesprek bij Twynstra Gudde. Zestig genodigden luisteren
zin te verbreden – dat is wat ik probeer. Ik heb niks met uitspra-
aandachtig.
ken die uitsluitend bedoeld zijn om te choqueren. Ik wil het echte debat, de dialoog, weer terugbrengen in de politiek.”
‘In de 21ste eeuw moeten we wel waarmaken dat we met z’n allen op dezelfde aardkloot zitten’
Is zijn drive ook een vorm van drift? Pechtold erkent een vorm van boosheid onder de oppervlakte. “Toen ik dertig was, had ik zoiets dat ik niet eerder rustte voordat de andere partij bij wijze van spreken om genade smeekte. Nu denk ik vaak: het is veel
Alexander Pechtold
beter om je punt te maken en samen proberen te komen tot een oplossing. Dus mijn boosheid weet ik veel beter te beheersen.”
Als interviewer Hugo Logtenberg vraagt naar het veelgenoemde
Logtenberg vraagt aan Pechtold wat hij ‘de wereld gunt’. “Ik ben
‘Pechtold-effect’, legt Alexander Pechtold uit dat D66 altijd
erg betrokken bij de publieke zaak, ik maak me zorgen om de
iemand naar voren heeft weten te schuiven die de partij er door-
ambitie van Nederland, dat we denken dat we het op dit conti-
heen kon trekken. Zo plaatst hij zichzelf in het mooie rijtje van
nent allemaal voor elkaar hebben. Maar in de 21ste eeuw moeten
Van Mierlo en Terlouw. “Zullen we afspreken dat dit uw laatste
we wel waarmaken dat we met z’n allen op dezelfde aardkloot
politiek correcte antwoord was?”, onderbreekt Logtenberg hem.
zitten. We zouden tot een soort consensus moeten komen: dat we misschien wel verschillen, maar dat we niet in clubjes van
Het debat ziet Pechtold als een belangrijk democratisch middel
die aardbol af kunnen; we kunnen er geen tweede leven naast
dat je met humor en enige zelfrelativering moet bezigen.
gaan leiden. Dat is een heel andere manier van tegen de wereld-
“Ik vind het heel erg belangrijk om een debat te kunnen relati-
problemen aankijken.”
veren. Aan de andere kant vind ik het ook belangrijk om inhoudelijk te verbazen door, als het debat bijvoorbeeld erg op
26 | Haagse Kamers
Enthousiasme over persoonlijke aanpak in masterclass
‘Mensen leren
vooral van en aan elkaar’ Om hun kennis bij te spijkeren, ervaringen te delen en de gezamenlijke know how op elkaar af te stemmen, volgden vijftien adviseurs van Twynstra Gudde een masterclass. De master voor de klas is Jouke de Vries, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. In zijn visie op permanente educatie is een belangrijk element dat mensen van en aan elkaar leren. Twynstra Gudde-partner Jaap de Heer organiseerde de masterclass.
Hotspot met allure | 27
In een pittig programma van vijftien modules van een dagdeel
in beleid, inhoudelijk en procesmatig. Het is echt een professie
buigen adviseurs zich over besluitvormingsprocessen en versnel-
met de krachtige combinatie van en... en... Er is veel werk te
lingen en vertragingen daarin. Het zijn allen adviseurs die bij
doen, met een hoge urgentie. Qua omvang is de groep dan ook in
Twynstra Gudde bezig zijn met strategie-, bestuurs- en beleids-
een paar jaar verdubbeld. Het is een groep waar duizend bloemen
vragen, met name in de sectoren mobiliteit en water, en dan in
bloeien. De masterclass was opgezet om daar enige stroomlijning en verdieping in aan te brengen.”
‘Even los komen van de dagelijkse druk, en tijd krijgen voor theorieën, discussies, vergezichten en voor elkaar’
Persoonlijk Verdieping via kennisoverdracht is een vereiste. Maar De Heer ziet daarin ook wel een grens: “Als adviseurs zit je toch wel voorop in de golf van ontwikkelingen. Daardoor kom je soms met ideeën en ontwikkelingen in aanraking die je in de literatuur nog niet aantreft. Dat is de positie van de frontlinie, dat je geconfronteerd wordt met ongekend nieuwe ontwikkelingen.” Naast nieuwe theorieën in de politicologie en bestuurskunde
Jouke de Vries
schonk Jouke de Vries daarom veel aandacht aan problemen in het openbaar bestuur waar de adviseurs in de praktijk van hun dagelijkse werk tegenaan lopen. De Vries: “Bijscholen blijft
28 | Haagse Kamers
alle drie overheidslagen. Partner Jaap de Heer: “Mobiliteit en wa-
noodzakelijk, want de ontwikkelingen gaan snel. Mijn ervaring
ter zijn twee issues die veel aandacht vragen in de samenleving.
is dat mensen daarbij veel van elkaar kunnen leren. De groep had
Het zijn daarmee ook gepolitiseerde issues, waar – beleidsmatig
een interessante mix van ervaren en minder ervaren mensen.
en qua besluitvorming – heel veel werk voor verricht wordt,
Junior-adviseurs worstelden bijvoorbeeld met de vraag hoe je
en waarover Twynstra Gudde vanuit de overheid voortdurend
een offerte afhandelt, en ik zag dat senioren daar heel vaardig en
vragen krijgt. Over wegverkeer, spoor- en goederenvervoer. Voor
kundig op in gingen. En er ontstonden levendige discussies over
de adviseurs een pittige klus, want het vereist dat zij sterk zijn
de vraag wat die opdrachtgever nou precies wil. Zo’n vorm van
‘In de frontlinie wordt je geconfronteerd met ongekend nieuwe ontwikkelingen’
Jaap de Heer
permanente educatie werkt heel goed. Adviseurs vinden zo’n
De Vries herinnert zich ‘de vaak zeer levendige discussies’ nog
vast moment erg prettig: even los komen van de dagelijkse druk
goed. “We hebben heel veel aandacht besteed aan besluitvor-
en problemen en tijd krijgen voor vragen en antwoorden, voor
mingsprocessen en versnellingen en vertragingen daarin. Ik vond
theorieën, discussies en vergezichten. En het is ook van belang
het best spannend om daarover van gedachten te wisselen.
om van elkaar te weten waar ieder mee bezig is.”
De discussies waren heel goed en vaak ook heel stevig. Ze wisten wel van wanten! Er waren wel momenten dat ik me afvroeg wie
Spannend
nou de master was...”
Dat is ook een van de centrale vragen in de masterclass: Wat is je verhaal? Waar sta je nou voor? En, hoe kunnen we die verhalen
Enthousiast
wat meer op elkaar betrekken? De Heer: “In eerste instantie is
Over de aanpak om zo met en in een groep te werken waren de
verkend hoe de deelnemers te maken hebben met vraagstukken
deelnemers erg enthousiast: een casus, persoonlijk gericht, vra-
van openbaar bestuur. Vervolgens is aan iedereen gevraagd om
gen, doorvragen, reflecteren – alles onder de gemeenschappelijke
daar een beknopt stuk over te schrijven en er een presentatie
noemer van ieders interesse in besluitvorming. Het enthousi-
over te houden. Daar konden medecursisten en Jouke de Vries
asme is zelfs zo groot dat het plan is opgevat voor een gezamen-
dan over reflecteren en discussiëren.”
lijke publicatie over de lessen van deze masterclass.
Hotspot met allure | 29
Verandertraject bij VROM-Inspectie
Verrassende visualisatie geeft overzicht en inzicht De VROM-Inspectie wordt beschouwd als de oren en de ogen van het ministerie. Zij controleert en inspecteert op eigen initiatief, en let tegelijk goed op signalen uit de samenleving over situaties die schadelijk kunnen zijn voor een gezonde en veilige leefomgeving. In het kader van het streven naar effectiever werken en een betere kwaliteit van het werk is de VROM-Inspectie een groot veranderproject gestart.
30 | Haagse Kamers
Bij het ministerie van VROM coördineert Claudia Broeke als
Quick scan
projectleider organisatieontwikkeling de programma’s die samen
Een quick scan van Twynstra Gudde toonde aan dat er veel
het veranderingstraject uitmaken. Broeke: “Samen met de
afhankelijkheden waren tussen die verschillende programma’s
programmamanagers werken we toe naar een organisatie met
van de VROM-Inspectie, maar dat ze onvoldoende benoemd
minder schotten, met meer collegiale samenwerking, en met een
waren. Ook bleef nogal eens onduidelijk wie nu waarvoor verant-
meer themagerichte werkwijze. We willen meer effect van het
woordelijk was. Harry Paul, inspecteur generaal van de VROM-
werk bereiken door van een regionale sturing naar een landelijke
Inspectie: “De verandering bij de VROM-Inspectie is complex
sturing te gaan. En we gaan in opdracht van een opdrachtgever
en omvangrijk, en alle programmamanagers werken verspreid
werken, zodat onze inspectieproducten nog meer impact hebben.
over Nederland.” Claudia Broeke: “Je ziet of spreekt elkaar niet
Intern wordt de organisatiestuctuur gewijzigd, bijvoorbeeld met
dagelijks, en mailen is ook niet alles. Juist daarom hebben we in
minder management, en door de nadruk te leggen op program-
de Haagse Kamers een bijeenkomst georganiseerd waarbij alle
matische zaken.” De VROM-Inspectie moet in vier jaar terug
programmamanagers aanwezig waren. ”De sessie is op de eerste
van 550 naar 460 arbeidsplaatsen.
etage van de Haagse Kamers gehouden, waar op de wand in de grote ruimte de programmatijdlijnen van het verandertraject horizontaal zijn uitgezet. De onderlinge afhankelijkheden werden
‘Wij zijn dan wel de oren en de ogen van het ministerie, maar het is wel lastig om naar jezelf te kijken. Voor een goed beeld van jezelf heb je toch externe ogen nodig’
benoemd in korte speeddate-sessies tussen de programmamanagers. In no-time was helder waar de onderlinge raakvlakken zaten.
Inzicht Na de feiten volge de fase van inzicht. Dat gebeurde door de verschillende tussenproducten als magnetische puzzelstukken te
Harry Paul
plaatsen op de programmalijn van oorsprong, en met een touwtje te verbinden met de tijdlijn van het programma waarin het (ook) nodig was. Claudia Broeke: “Deze visualisatie heeft ervoor
Hotspot met allure | 31
gezorgd dat alle afhankelijkheden benoemd werden, dat alle verantwoordelijkheden helder werden en alle programma-onderdelen ten opzichte van elkaar netjes in de tijd konden worden geplaatst. De uitbeelding op de wand was van een schitterende eenvoud, overzichtelijk en dynamisch. Dat leverde de deelnemers veel inzicht op en er konden hele duidelijke afspraken worden gemaakt.”
Zeer geschikte ruimte Claudia Broeke blikt tevreden op de sessie terug. “De ruimte is echt zeer geschikt, zeker met die heel grote wand – die hadden we zelf zogezegd niet in huis. We hadden bovendien een goede begeleiding van twee mensen, die alles uitstekend hadden voorbereid. Dan loopt het ook soepel. Door de sessie bij de Haagse Kamers beseffen we weer eens dat we een werkrelatie met elkaar moeten ontwikkelen, dat we wel echt een team zijn en dat niet iedereen enkel voor z’n eigen programma kan gaan. Het is noodzakelijk dat we onderling op de hoogte zijn van elkaars programma, voor het overzicht. En dat we een reëel beeld hebben over en weer waar ieder mee bezig is, voor het inzicht. Zodat als bijvoorbeeld een programma op die en die datum x nodig heeft, dat dat ook geleverd kan worden, en dat we op elkaar kunnen vertrouwen. De sessie was door de praktische en visuele aanpak zelfs zo’n succes, dat door de verbeterde werkrelaties een reeds geplande vervolgsessie overbodig werd”, aldus Broeke.
32 | Haagse Kamers
‘Tijdens een sessie in de Haagse Kamers kregen we in drie uur inzicht in de relaties tussen de programma’s door gewoon bezig te zijn en iets te doen in die ruimte. In een doodgewone vergadersetting zouden we daar veel en veel langer over gedaan hebben’
Claudia Broeke
Hotspot met allure | 33
Twynstra Gudde helpt ‘NederLandBovenWater’
Publiekprivaat programma gericht op verslimming en versnelling van gebiedsontwikkeling
34 | Haagse Kamers
Habiforum en Nirov NederLandBovenWater is een samenwerkingsverband van Habiforum en het Nirov. Beide zijn kennisnetwerken bestaande uit professionals uit de publieke en private sector die samen werken aan ruimtelijke ontwikkeling, bouwen en wonen. Dat gebeurt onder meer door het uitvoeren van een praktijk- en een wetenschappelijk programma, en door actief te werken aan kennis, competenties en onderling contact.
Gebiedsontwikkeling, als één van de disciplines van ruimtelijke investeringsprojecten, behoort tot de kerndomeinen waarop Twynstra Gudde met bijna honderd adviseurs en managers actief is. Vanuit deze expertise zijn wij dan ook door de kennisnetwerken Habiforum en Nirov betrokken bij NederLandBovenWater. NLBW is een publiekprivaat programma – inmiddels van vierentwintig partijen – met de focus op gebiedsontwikkeling. Twynstra Gudde-partner Ellen Lastdrager presenteerde een onderzoek van Twynstra Gudde dat aangeeft waar bij gebiedsontwikkeling de juridische bottlenecks zitten.
Partnerbijeenkomst
Applaus voor onderzoeksrapport Twynstra Gudde
Najaar 2008 werd de derde partnerbijeenkomst ‘NederLand-
Twynstra Gudde kreeg als opdracht uit te zoeken in hoeverre
BovenWater’ georganiseerd in Twynstra Gudde Haagse Kamers.
een en ander juridisch haalbaar is, of het kán. Dat resulteerde
Deze bijeenkomst stond geheel in het teken van gebiedsconces-
in het rapport ‘Onderzoek naar toepasbaarheid van het conces-
sie en gebiedsautoriteit. Gebiedsconcessie als middel tot verslim-
siemodel in Nederland’. Het rapport werd op de druk bezochte
ming en versnelling van gebiedsontwikkeling en als de meest
bijeenkomst gepresenteerd. Ellen Lastdrager: “Twynstra Gudde
verregaande vorm van publiekprivate samenwerking. En een ge-
heeft voor dit rapport heel veel applaus gekregen, want het geeft
biedsautoriteit als dat ene loket waar de verschillende overheden
precies aan waar de bottlenecks zitten en waar je dus in geza-
echt tot samenwerking komen en naar elkaar toegroeien, zoals
menlijkheid iets aan moet doen. Eén van de problemen als je de
bijvoorbeeld in de stadsregio’s. Een probleem is dat de gebieds-
marktwerking, privatisering op deze manier toelaat, is het toe-
concessie niet een als zondanig benoemde rechtsfiguur is. En dat
zicht. Hoe organiseer je dat goed! Toezicht is best lastig omdat
Nederland niet een publieke autoriteit kent met de bevoegdheid
het zich niet goed verhoudt met onze democratische legitimatie-
een gebiedsconcessie uit te geven. Inmiddels heeft de commissie-
systemen. Zo liggen er meer voetangels en klemmen.”
Dekker een aantal aanbevelingen gedaan die de experimenteerruimte voor gebiedsconcessies vastleggen.
Hotspot met allure | 35
Omslag in werkwijze en in denken
Dat vereist een omslag in werkwijze én in denken. Ten slotte is
De opgave voor de publieke partijen is met name gelegen in de
herstel van vertrouwen tussen publiek, privaat en particulier een
omslag in de werkwijze waarin vergunningen worden vertaald
absolute voorwaarde om tot kwaliteit en wellicht zelfs verdere
in eisen en specificaties voor het concessiecontract en de wijze
ruimtelijke ontwikkelingen te komen. Herstel van vertrouwen
waarop toetsing daarop wordt georganiseerd. Ook voor de private
vereist van beide partijen heldere rollen en rolvastheid.”
partijen ligt er een uitdaging in de omslag in de werkwijze. Het gaat dan bijvoorbeeld om functioneel specificeren, integraal ontwerpen, lifecyclemanagement en de focus op duurzame ontwikkeling. Ellen Lastdrager: “Een probleem is ook dat het van degene die gebiedsautoriteit wordt, vergt dat hij eerst integraal bedacht heeft wat hij wil. En dat vervolgens vertaalt in functionaliteiten. Dat staat haaks op de werkelijkheid. Kortom, naast de beleidsstrategie moet er dus ook een uitvoeringsstrategie komen.
‘Twynstra Gudde heeft voor dit rapport heel veel applaus gekregen, want het geeft precies aan waar de bottlenecks zitten en waar je dus in gezamenlijkheid iets aan moet doen’ 36 | Haagse Kamers
Ellen Lastdrager
Hotspot met allure | 37
Sessie Bovenregionale Samenwerking Politie
‘Prima ambiance om geconcentreerd te werken’ Twynstra Gudde maakte in opdracht van de Stuurgroep Bovenregionale Samenwerking een inventarisatie van de verschillende vormen van structurele bovenregionale samenwerking tussen de politiekorpsen. Het is één van de kabinetsdoelstellingen om die samenwerking te harmoniseren en intensiveren. Daarvoor is inzicht in de stand van zaken op dit terrein als momentopname een eerste vereiste. De resultaten van het inventariserend onderzoek werden gepresenteerd in de Haagse Kamers.
Paul Sinning, partner en specialist op het gebied van openbare
Het onderzoek resulteerde in een inventarisatie- en eindrapport,
orde en veiligheid, maakte vanuit Twynstra Gudde deel uit
waarin – zowel voor de landelijke als de interregionale samen-
van de Stuurgroep Bovenregionale Samenwerking (commissie
werkingsverbanden – de bedrijfsmatige en bestuurlijke inrichting
De Graaf) en leidde ook het inventariserend onderzoek naar de
staan beschreven.
bestuurlijke en bedrijfsmatige inrichting van de bovenregionale
Sinning: “Die inventarisatie was geen doel op zich, maar vormde
samenwerking. Sinning: “De bovenregionale samenwerking
een feitelijke basis voor de stuurgroep om met aanbevelingen te
binnen de politie heeft de afgelopen jaren een stevige impuls
komen richting het Korpsbeheerdersberaad. Dat beraad kan dan
gekregen. Zo zijn de bovenregionale rechercheteams opgezet
met de aanbevelingen in de hand afspraken gaan maken met de
en is er landelijk de ‘voorziening tot samenwerking Politie
ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie over verdergaande
Nederland’ opgericht, kortweg de vtsPN. Ook tussen regio-
bovenregionale samenwerking.”
korpsen kunnen steeds meer samenwerkingsverbanden worden onderscheiden. Maar er was geen helder overall-beeld van alle initiatieven. Dus dat plaatje moesten wij gaan invullen met ons onderzoek.”
38 | Haagse Kamers
‘Haagse Kamers is bij uitstek geschikt om verschillende stakeholders bijeen te brengen’ Paul Sinning
Presentatie foto
Ideale locatie
Om tot de nodige aanbevelingen te komen is de stuurgroep in
Voor Sinning was de locatie van de Haagse Kamers bij uitstek
mei en juni 2008 in gesprek gegaan met belangrijke stakeholders
geschikt om de verschillende stakeholders bijeen te brengen.
door het organiseren van een tweetal stakeholdersbijeenkomsten
“Haagse Kamers biedt dit selecte gezelschap een ideale ligging en
in de Haagse Kamers. “Bij stakeholders”, vertelt Sinning, “moet
een prima ambiance om geconcentreerd zijn werk te doen.
je denken aan de korpsbeheerders, de korpschefs, mensen van
Ik vind het een fantastisch idee dat Twynstra Gudde Haagse
OM (procureurs-generaal en hoofdofficieren) en van de politie-
Kamers een praktisch schakeltje vormt in het hele proces dat
bonden. “Op die bijeenkomsten hebben wij de inventarisatie, die
moet leiden naar verbetering van de samenwerking en het ge-
foto, gepresenteerd, om die samen door te nemen in de zin van
meenschappelijk functioneren van de politiekorpsen.”
‘klopt het’, ‘wat zien we’ en wat is de betekenis ervan voor het Nederlandse politiebestel. De discussies tijdens de stakeholdersbijeenkomsten zijn voor de stuurgroep van groot belang geweest bij het formuleren van de aanbevelingen.”
Hotspot met allure | 39
Conferentie over samenwerking vier ministeries op het gebied van Facility Management
Stem af op
4 FM... Als projectnaam staat ‘4 FM’ voor het beoogde samenwerkingsverband tussen vier ministeries op het gebied van Facility Management: BZ&K, VROM, SZ&W en VenW willen één gezamenlijk bedrijf vormen voor facilitaire dienstverlening. Dit bedrijf 4 FM moet er uiterlijk 1 januari 2011 staan. De Haagse Kamers zijn gekozen als neutrale ontmoetingsplaats voor een startbijeenkomst. Onder de noemer ‘Stem af op 4 FM’.
40 | Haagse Kamers
Met het oog op de vorming van het facilitair samenwerkingsver-
Aandachtspunten
band 4 FM spraken veertig leidinggevenden van FM-directies van
Een reeks aandachtspunten wordt meegegeven voor het
VROM, VenW, BZ&K en SZ&W en de projectleiders van 4 FM
vervolgtraject:
in de Haagse Kamers met elkaar over de plannen. Het ochtend-
- Maak meer werk van de overbrugging van de verschillende
gedeelte staat in het teken van kennismaking tussen de organi-
culturen, bijvoorbeeld door snel aan uitwisseling van
saties onderling, tussen MT-leden onderling en met de plannen
medewerkers, onderlinge werkbezoeken en kennismakings-
voor 4 FM. Uit de overall businesscase wordt duidelijk dat 4 FM
gesprekken op de werkvloer te gaan doen. Organiseer een
gevormd kan worden met een kwart minder mensen dan in 2007
kerstborrel voor de vier directies gezamenlijk
bij de 4 FM-directies werkten. De afslanking zal meer dan evenredig neerslaan bij de management-, ondersteuning- en adviesfuncties. Het veranderproces wordt opgedeeld in vier fasen. In de derde fase (rond 1 april 2010) start het 4 FM-bedrijf.
- Geef meer bekendheid aan de plannen door meer van dit soort bijeenkomsten te organiseren - Maak een herkenbare slogan voor 4 FM en betrek daar deze groep bij - Wees transparant over de procedure waarlangs straks de
Vertrouwen in aanpak
kwartiermakers worden gezocht, geselecteerd en benoemd
De conferentie maakt duidelijk dat er steun is voor en enthou-
- Maak de periode van de ‘dubbele petten’ zo kort mogelijk
siasme over de plannen. Mensen zijn blij dat de periode van
- Maak goede spelregels over een redelijke verdeling
onderzoek is afgesloten en dat er nu een duidelijke planning en
(tussen ministeries) over de verschillende vakgebieden van de
aanpak ligt voor het vervolg. Nog lang niet alles is helder, maar
aan 4 FM over te dragen functies
dat kan natuurlijk ook niet anders. De afslanking is pittig, al zou
- Denk nu al na over de huisvesting van 4 FM
die er ook zijn zónder 4 FM. Veranderen en reorganiseren zit de
- Betrek deze groep bij de visie en missie voor 4 FM
FM-managers in het bloed, ze gaan er professioneel mee om. Er is
- Pleit en zorg voor continuïteit in de aansturing van het
vertrouwen in de aanpak en men heeft gezien dat de directeuren op één lijn zitten.
veranderproces op het hoogste niveau. Er moet vanaf nu aan de afgesproken koers vastgehouden worden - Laat het ‘going concern’ niet in het gedrang komen door het veranderproces.
Hotspot met allure | 41
Uitnodiging
Vernieuwende en verrassende oplossingen voor Haagse vraagstukken
Na de eerste bijzondere ontmoetingen op de openingsdag
Kortom, ook in de komende jaren is en blijft Twynstra Gudde
10 april 2008 hebben wij in de daarop volgende periode weer veel
Haagse Kamers een ideale plek voor mensen en organisaties die
van onze relaties, opdrachtgevers en collega in Twynstra Gudde
zoeken naar nieuwe perspectieven, inzichten en benaderingen.
Haagse Kamers mogen begroeten. Ook voor de toekomst willen wij dat onze monumentale vestiging aan de Herengracht een
Wij nodigen u van harte uit om eens te komen kijken en de
ontmoetingsplaats blijft en een platform voor innovatie. Veran-
mogelijkheden te bespreken voor uw organisatie!
dering en verdieping rond Haagse thema’s staan hierbij centraal.
Joost Voerman We denken na over een vervolg op de Kamergesprekken als een zeer geslaagd voorbeeld van ontmoetingen waar maatschappelijk betrokken mensen in een open en ontspannen sfeer zoeken naar verdieping. Op relevante en actuele thema’s, maar zonder oneliners en hapklare oplossingen. De ruimtes bij Twynstra Gudde Haagse Kamers dagen uit. Ze inspireren om buiten gebaande paden te treden en te denken. Op de tweede etage gaan we nu de Global Room inrichten. Een nieuwe ruimte waar wij de buitenwereld naar binnen halen, met veel beeldschermen, snel internet, hightech mogelijkheden voor web- en videoconferencing, etc. Een ruimte die uitdaagt om zich in te leven in de ander en zo te komen tot vernieuwende en verrassende oplossingen voor Haagse vraagstukken.
42 | Haagse Kamers
Vestigingsmanager Haagse Kamers
Samen met onze opdrachtgevers komen tot nieuwe antwoorden op vragen, tot het creĂŤren van kansen. Dat betekent goed luisteren, durven doorvragen en kritisch blijven. Eigenschappen die onze adviseurs en managers kenmerken. Zodat u de juiste strategische keuzes kunt maken. Resultaat: een andere, verfrissende kijk op uw vraagstuk, met oplossingen die echt werken. Onze mensen staan u terzijde. Twynstra Gudde staat erachter.
Twynstra Gudde
Telefoon 070 3047420
Haagse Kamers
Fax 070 3047421
Herengracht 9
info@twynstragudde.nl
2511 EG Den Haag
www.twynstragudde.nl