Wij werken aan wederzijdse winst Twynstra Gudde Mutual Gains Adviesteam
De zeggingskracht van het orkest
In deze brochure van Twynstra Gudde stelt ons Mutual Gains Adviesteam zich graag aan u voor. Bij het etaleren van ons team hebben we uiteraard de kern willen pakken. In deze brochure grijpen wij ter illustratie naar het beeld van het muziekorkest. Sturend daarbij is voor ons de volgende kernachtige bewoording van één van onze medewerkers: “Mutual Gains vergt investering bij de start van processen, zodat vertrouwen ontstaat en alle belangen op tafel komen. Lukt dat, dan stijgen partijen boven zichzelf uit en creëert de groep onverwacht effectieve oplossingen.” Ook in het muziekorkest is het de Kunst om in eendrachtig samenspel tot een uitvoering te komen waarin iedereen zijn partij meeblaast en waarbij het geheel alle delen overstijgt. Dat is wederzijdse winst.
“De uitdaging voor mij is om samen met alle partijen op zoek te gaan naar gezamenlijke belangen en verlangens, hiervoor draagvlak te creĂŤren en initiatieven om te zetten in resultaten.â€?
Twynstra Gudde Mutual Gains Adviesteam
Wij werken aan wederzijdse winst Het Mutual Gains Adviesteam verleent zijn diensten in situaties waarbij partijen moeten of willen samenwerken, onderhandelen, een probleem oplossen of een kans realiseren. Het betreft veelal situaties waarin con flicterende belangen in het spel zijn. Bijvoorbeeld de bouw van een stationscomplex, een winkelcentrum of de aanleg van een snelweg. Maar ook als verschillende partijen afspraken willen of moeten maken over het verbeteren van de leefbaarheid van een wijk of een gebied c.q. de leefkwaliteit van de bewoners ervan. De ambitie van de adviseurs en managers van Twynstra Gudde is: maatschap pelijke meerwaarde creëren en deze zichtbaar maken in plannen, via het organiseren van een samenwerkingsproces waarbij de deelbelangen zicht baar blijven in het gezamenlijk geformuleerde einddoel. Er is pas sprake van “Mutual Gains” (vrij vertaald: wederzijdse winst) wanneer het eindresultaat meer oplevert dan de som der delen (en niet het afgevlakte resultaat van het wegstrepen of ontkennen van de belangen die spelen). Eén van de belangrijkste middelen daarbij is het vitaliseren van een open dialoog en een duurzame relatie tussen de diverse partijen – op basis van vertrouwen en trans parantie.
Onze Mutual Gains Aanpak Een verdieping en professionalisering van
zeggen dat er ook voor hem een werk
samenwerking tussen diverse partijen
baar eindresultaat ligt, heb je je werk
ligt binnen bereik met het hanteren van
goed gedaan.
de zogenoemde Mutual Gains Aanpak
Vanuit een oprechte interesse in de be
(MGA).* Deze procesbenadering van sa
langen van de partijen zoeken naar oplos
menwerken heeft als uniek kenmerk dat
singen die voor alle partijen als positief
ze op basis van afzonderlijke belangen op
beoordeeld en gedragen worden, vergt
zoek gaat naar de winst voor alle betrok
een andere aanpak dan oplossingen die
ken partijen. Dat wil zeggen: een werk
voor alle partijen ‘redelijk acceptabel’
baar eindresultaat dat gedragen wordt
zijn (het sluiten van een compromis). Wij
door enthousiaste partijen die zich daar in
gaan voor maatschappelijke meerwaarde
kunnen herkennen. Want niet voor ieder
voor alle betrokken partijen, doordat de
een zal de winst even groot zijn. Soms
verschillende belangen in het gezamenlijk
ontkom je niet aan de situatie dat er een
geformuleerde einddoel voluit meeklin
partij in zijn belang geschaad wordt, hoe
ken. Om dat te bereiken hanteert het
goed je je best ook doet met elkaar om
Mutual Gains Adviesteam zijn eigen
dit te voorkomen. Als zo’n partij dan kan
methodiek en aanpak.
* De Mutual Gains Approach is van oorsprong een Amerikaanse aanpak, ontwikkeld bij het Program On Negotiation van de universiteiten MIT, Harvard en Tufts. Bekende grondleggers zijn o.a. Fisher & Ury met het boek “Getting To Yes – Negotiating Agreement Without Giving In” (1981) en Susskind & Field met het boek “Dealing With An Angry Public – The Mutual Gains Approach To Resolving Disputes” (1996).
“In de wijk gaat het bijna om het ‘makelen’ van belangen. Hoe krijg je partijen zo ver dat ze samen één visie krijgen? Je probeert ze op inhoud te binden. Wat willen wij? Waarom zou je dat niet leuk vinden? Je zorgt dat er begrip ontstaat, respect voor elkaar. Zo kweek je een voedingsbodem voor oplossingen.”
Toepassingsgebied
Wijkgerelateerde vraagstukken Het zijn zeker niet alleen grootschalige projecten die baat
niet noodzakelijkerwijs hetzelfde belang. “Je ziet vaak dat
hebben bij de aanpak van het Mutual Gains Adviesteam.
partijen niet met elkaar door één deur kunnen, omdat ze
Want het Mutual Gains Adviesteam is ook actief in wijken
bang zijn hun autonomie te verliezen. Of ze zijn gewoon
in heel Nederland. Zij ondersteunt burgers, professionals
niet gewend om samen te werken, althans niet met een
en gemeenten, corporaties, welzijnsinstellingen, zorgin-
organisatie die een andere cultuur heeft. Wij helpen ze te
stellingen bij het realiseren van welzijn en welvaart in
vatten wat ze eigenlijk al weten en om te bouwen.”
de wijk. Belangrijk is, constateren alle managers, dat het team van Jeroen den Uyl:
Twynstra Gudde gelooft in oplossingen en daarvoor wil
“Ons uitgangspunt is dat duurzame wijkverbetering geen
knokken. “Soms liggen oplossingen voor het oprapen,
‘hoger doel’ is, maar rechtstreeks in het belang van bewo-
maar komen mensen er niet uit: dan komt de oplossing
ners en betrokken partijen is. Dat klinkt logisch maar
er dus ook niet. Dat willen wij voorkomen.”
blijkt vaak een grote eye-opener voor betrokkenen. Het begint allemaal bij oprechte interesse in elkaars belangen en drijfveren.” Waar bijvoorbeeld een multifunctionele accommodatie als een Brede School in de buurt moet ver rijzen, hebben veel verschillende partijen een belang – en
“Het eindresultaat is als de uitvoering van een symfonie waarbij elk onderdeel van het orkest zijn partij stevig meeblaast.�
Oplossingen die tegemoetkomen aan de verschillende partijen Zelfs bij ‘pijndossiers’ kun je in een open proces met alle
ze verschuiven. Het doel is het creëren van oplossingen
partijen erbij onverwachte oplossingen vinden. Door
die tegemoet komen aan de verschillende eigenbelangen.
eigenbelang aan eigenbelang te verbinden komen gemeen-
Mutual Gains vergt een investering bij de start van proces-
schappelijke belangen in zicht. Een effectieve methode is
sen, zodat vertrouwen ontstaat en alle belangen op tafel
de Mutual Gains Aanpak. Hierbij onderhandel je met alle
komen. Lukt dat, dan stijgen partijen boven zichzelf uit
partijen die ook werkelijk een belang hebben. Met afspra-
en creëert de groep onverwacht effectieve oplossingen.
ken als resultaat. De kunst is te bepalen waar het om gaat
Tegenstanders worden voorstanders en iedereen heeft baat
en te ontdekken welke belangen achter de standpunten
bij de gemaakte afspraken.
liggen. Standpunten zijn comfortabele schuilplekken en het veranderen ervan geldt als een zwaktebod. Maar als het onderliggende belang gehonoreerd wordt, kunnen
“Een zorgvuldige voorbereiding van een dialoog of onderhandeling met de omgeving vormt een cruciale factor voor succes.�
Toepassingsgebied
Gebiedsontwikkeling
Een project waar Twynstra Gudde momenteel namens de
intensiteit zullen per stakeholder verschillen en worden
provincie omgevingsmanagement toepast, is de ontwikke
ten opzichte van elkaar afgewogen. Helderheid over en
ling van een landschapspark. Hier zijn veel mensen en
weer is belangrijk. Recht doen aan stakeholders, wier be-
organisaties betrokken, waarmee onder andere Philip
langen op het spel staan, is essentieel. Dat geldt natuurlijk
Drontmann intensief in dialoog is. Zo wordt er aan de ene
voor voor- en tegenstanders van het park. Onze inzet zal
kant gesproken met stakeholders als beleggers, agrariërs en
zijn: belangen met elkaar verbinden, de pijn naar voren
bewoners over grondverwerving, maar ook over ambities
halen en samen werken aan oplossingen die op draagvlak
en frustraties. Aan de andere kant is er contact met onder
kunnen rekenen en vooral winst opleveren.”
andere gemeenten, waterschappen en natuurorganisaties. “Inmiddels hebben we contact met zo’n 25 grondeigenaren die samen circa 400 hectare van het plangebied (in totaal 600 ha.) vertegenwoordigen. Gesprekken houden met de stakeholders is een continu proces. De frequentie en
�Als je je proactief opstelt aan de voorkant van een proces, zorg je voor duurzame relaties met je omgeving. Dan liggen er in latere fases ook minder conflictsituaties op de loer.�
Toepassingsgebied
Infrastructurele projecten Projecten zijn zeer verschillend, zeker op infrastructu-
Wilma van der Bruggen:
reel gebied: ze lopen uiteen van relatief eenvoudige en
“Grote organisaties zijn vaak veelkoppige monsters die
monodisciplinaire wegaanpassingen tot grote gebieds-
van oudsher gewend zijn ‘verticaal’ te kunnen werken,
ontwikkelingen met infrastructuur, waterkeringen,
hun wil op te leggen aan de omgeving. Maar alles waar-
recreatie, natuur- en vastgoedontwikkeling. De mate van
mee je beslag legt op de openbare ruimte, of het nu gaat
samenwerking tussen de betrokken stakeholders verschilt
om een spoorlijn, een elektriciteitscentrale of een snelweg,
dan ook sterk. De omgevingsmanager kan dus niet op de
heeft impact op de mensen die eromheen wonen, of op
automatische piloot werken: maatwerk is nodig door in
de natuur, of anderszins. Je hebt te maken met legio
de verschillende projectfasen steeds op een andere manier
stakeholders. Het uitgangspunt is altijd: de veelheid aan
invulling te geven aan omgevingsmanagement.
belangen bij elkaar leggen en een mix van oplossingen bedenken waarbij zo veel mogelijk belangen gediend worden. Het is niet zo dat iedereen altijd wint, maar in elk geval komen bijvoorbeeld overheidsbelangen op dezelfde hoop als die van burgers. Dat noem ik dan ‘horizontaal’ werken.”
Voor een magistraal slotakkoord Traditionele onderhandelingen, op basis
In MGA-onderhandelingen streeft een
van standpunten, leiden te vaak tot grijze
groep naar winst voor alle partijen door de
compromissen, waardoor één of meer par-
optimale meeweging van de afzonderlijke
tijen zich tekortgedaan voelen en om die
belangen.
reden uit het proces stappen. Onderhande-
Doordat alle inhoudelijke issues in de
lingen op basis van de Mutual Gains Aan-
oplossing zitten, is het draagvlak voor de
pak gaan uit van belangen, omdat belan-
oplossing sterk en het succes van het eind-
gen niet altijd tegengesteld zijn maar ook
resultaat meer verzekerd. Het vergrote
verschillend en aanvullend. Door de eigen
onderlinge vertrouwen leidt tot een duur-
belangen voor en met elkaar transparant
zame relatie, die een beter klimaat schept
te maken, wordt het vinden van gemeen-
voor uitvoering van de afspraken. De am-
schappelijk gedragen oplossingen mogelijk.
bitie is: samen over de finish!
“Wij zijn in conflictsituaties goed in het creëren van kansen met de expertise van anderen. Wij opereren optimaal in een veld, waarbij de helft bestaat uit spanning en de andere helft uit kansen.”
Duurzame resultaten Onze complexe samenleving met talloze
nisatie bij een vraagstuk, probleem of
belangen(groepen) maakt besluitvorming
issue te zoeken naar werkelijke oplos
tot een veelkleurig proces. Het is vrijwel
singen, die ook nog eens zoveel mogelijk
uitgesloten dat één enkele partij bepaalt
recht doen aan het belang van álle betrok
waar een weg wordt aangelegd, wan-
kenen. Juist door het gecreëerde draag
neer een wijk wordt vernieuwd of hoe
vlak onder de oplossing is de uitkomst
Nederland duurzamer kan worden. Dat
van een onderhandeling duurzaam. Dit
democratische uitgangspunt impliceert
vraagt van alle betrokken partijen trans
dat op elk niveau van de samenleving
parantie, oprechte interesse en betrouw
organisaties samen moeten werken en
baarheid. Deze drie principes opgeteld
onderhandelen om een doel te bereiken
leiden tot een situatie waarin onderling
– hoe tegengesteld de belangen ook zijn
vertrouwen ontstaat. Aan deze principes
of lijken.
verbinden wij een systematische aan van
pak, een praktisch instrumentarium en
Twynstra Gudde is thuis in dit soort
oog voor bestuurlijke verhoudingen. Ons
spannende en conflicterende situaties.
werk is altijd maatwerk, en daarom wer
Onze adviseurs helpen u en uw orga-
ken we graag zij aan zij met onze klanten.
Het
Mutual
Gains
Adviesteam
“Het geeft me een kick als ik erin slaag om verschillende partijen te laten ontdekken dat een project ook hun belang kan dienen.�
SOM: Strategisch OmgevingsManagement
Strategisch OmgevingsManagement is een specifiek door
Strategisch OmgevingsManagement op basis
het Mutual Gains Adviesteam ontwikkeld instrument.
van Mutual Gains wordt door Twynstra Gudde
De inzet is om een duurzame dialoog met de omgeving
toegepast bij Maasvlakte 2, bij tal van rijkswegen,
op te zetten of problemen van een organisatie met haar
bij politiekorpsen enz. Maar op het schaalniveau
omgeving proactief het hoofd te bieden. De kerngedachte
van een winkelcentrum is het evengoed toepasbaar.
van SOM is dat een zorgvuldige voorbereiding van een dialoog of onderhandeling met de omgeving een cruciale factor is voor succes. SOM helpt bij het structureren van het omgevingswerk, het stellen van de juiste prioriteiten en het aanbrengen van continu誰teit.
“Het gaat in de aanpak om werkelijk begrip voor de betrokken partijen. Zijn ze boos? Waarom? Hoe kunnen we rekening houden met hun bezwaren en zo voor alle partijen de oorspronkelijke plannen verbeteren?�
Toepassingsgebied
SOM bij de aanleg van Maasvlakte 2 De aanpak die Twynstra Gudde heeft ontwikkeld,
partijen en leggen de basis voor een duurzame dialoog.
Strategisch OmgevingsManagement, is anders dan hoe
Daarnaast spelen principes als zorgvuldigheid, betrouw-
er tot dusver in Nederland werd omgegaan met omge-
baarheid, wederzijds respect en constructief onderhande-
vingsmanagement bij complexe vraagstukken of projec-
len een belangrijke rol.
ten. Want daarmee ging vaak maatschappelijk resultaat verloren. SOM is het op Mutual Gains gebaseerde
Een project als de Maasvlakte 2 loopt al sinds 1993. Wij
stappenplan om zowel problemen te voorkomen als,
zijn er in 2005 bij gekomen, en sindsdien is het goed
wanneer de conflicten er al zijn, ze zo goed mogelijk
gegaan. Dat heeft het Havenbedrijf Rotterdam heel veel
op te lossen.
opgeleverd: niet alleen is het verzet tegen de aanleg van Maasvlakte 2 geslecht, maar voormalige tegenstan-
Marc Wesselink:
ders zijn voor een groot deel vrienden of zakenpartners
“Op basis van issue- en stakeholderanalyses nodigen wij
geworden. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft dan ook
partijen uit om hun belang in het proces te behartigen
geconstateerd dat het een andere manier van omgang met
en een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de
stakeholders zou moeten hebben. Daarom gaan wij nu
plannen. Transparantie en oprechte onderlinge interesse
Strategisch OmgevingsManagement in de hele organisatie
zorgen voor een groeiend vertrouwen tussen de betrokken
verankeren.�
Het Mutual Gains Adviesteam van Twynstra Gudde Onze professionals van het Mutual Gains Adviesteam werken in conflicterende situaties waarbij partijen moeten of willen samenwerken, onderhandelen, een probleem oplossen of kansen realiseren. De rode draad in ons werk is de Mutual Gains Aanpak. Deze richt zich op het vinden van oplossingen die het belang van alle betrokkenen dienen. We zien de successen in de praktijk en dat sterkt ons in ons werk, in onze methodiek en in de ontwikke ling van nieuwe adviesproducten. Door een systematische aanpak maken we een ongrijpbare situatie meer grijpbaar en transparant. We willen door een open houding en door het stellen van kritische vragen tot de kern komen en verbin dingen leggen. Om de Mutual Gains Aanpak in de praktijk te brengen, hebben wij een aantal adviesproducten en aan pakken ontwikkeld. SOM is de meest veelomvattende daarvan. Onze trefwoorden zijn steeds: concreet, systematisch, met een open oog voor de bestuurlijke context, en een balans tussen inhoud en mens gericht. Wij zijn immers van Twynstra Gudde, adviseurs en managers – Anders denken, gewoon doen.
Twynstra Gudde
Tel 033 4677777
Stationsplein 1
Fax 033 4677666
3818 LE Amersfoort
info@tg.nl
Postbus 907
www.twynstragudde.nl
3800 AX Amersfoort