Marc Muntinga: kies vooreen dieper liggende opvatting

Marc Muntinga: kies voor een dieper liggende opvatting Rob Lambrichs de Bruin en Peter Noordhoek

Marc Muntinga is een jonge adviseur die in het Noorden woont en door het hele land heen werkt. Mede door zijn verbindingen met de noordelijke provincies en door zijn rol binnen VNO-NCW en de VVD weet hij een fris Noordelijk geluid af te geven in een discussie over provincies die soms teveel door de Randstad wordt gedomineerd.

Voor meer info ldb@tg.nl of dpn@northedge.nl.

U kunt ons ook volgen op LinkedIn en Twitter @PeterNoordhoek en @rob_ldb

2|

Marc Muntinga: kies voor een dieper liggende opvatting

Marc Muntinga zit al achter een kop koffie als we hem

lukken? In de optiek van Marc gaat het echter niet om

treffen. Rustige uitstraling, heldere ogen, duidelijk

de vraag of iets groot of klein is, maar om de rol in de

aanwezig. Ferme handdruk. Wij hebben hem benaderd

samenleving en dan heeft een Randstadprovincie een

om alle eventuele Randstad-centrische neigingen te

wezenlijk andere rol te spelen dan andere provincies.

neutraliseren. Woonachtig in Havelte, Drenthe, tot voor

De beperkte taakopvatting zoals die uit de commissie

kort werkend vanuit Zwolle, lid van het bestuur van

Lodders naar voren komt, past bijvoorbeeld wel bij de

zowel regio Noord van VNO-NCW, als de kring Noord

Randstad, maar niet bij andere provincies.

van de vereniging van bestuurskunde, is hij van vele markten thuis en zeker ook van de provinciale markt.

Het is lunchtijd, dus we hebben direct maar een

Daarbij vertegenwoordigt hij een duidelijk VVD-geluid

bestelling gedaan. Als het eten op dat moment wordt

en dat hoort ook in deze serie interviews thuis.

gebracht, blijkt de tafel wat aan de kleine kant te zijn voor bord en notitieblok. Terwijl we rommelen, nemen

Over rollen en taken

we de toevlucht tot een klassieke vraag: ‘maak dat eens

We pakken het logische thema van ons gesprek gelijk

concreet.’

maar bij de kop: ‘als het tot een grote Randstadprovincie komt – gaan jullie dan dwars liggen?’ Marc – we mogen

Concreet

Marc zeggen – verblikt of verbloost niet. ‘Waarom zou

Alsof hij er op zat te wachten. Marc komt met het voor-

dat per se zo moeten zijn?’ Wat hem betreft mag het best

beeld van de jeugdzorg, één van de taken die in lijn met

zo zijn dat de Randstadprovincie anders is dan de andere

het regeerakkoord zou moeten worden afgestoten. Laten

provincies. Hij komt direct met het punt waar hij – en

we de Noordelijke provincies als voorbeeld nemen, zegt

andere gesprekspartners – veel nadruk op leggen: durf

hij. Graag, zeggen wij, daar kwamen we tenslotte voor.

te differentiëren. De Randstad is niet als de andere pro-

Voor gemeenten als Groningen, Leeuwarden en Emmen

vincies. Het is één groot industriegebied. In vergelijking

is het in principe dan goed te doen. Maar voor die andere

daarmee zijn de overige provincies parkprovincies. Je

gemeenten is het een enorme opgave. Welbeschouwd

praat over duurzame tegenstellingen en doet alle provin-

kunnen ze het niet alleen aan. Het kind van de rekening

cies tekort door ze geforceerd bij elkaar te brengen.

is dan het kind.

Maar daar heb je dan toch het IPO, het Interprovinciaal

Maar goed, dan gaan ze toch opschalen? Marc zet daar

Overleg, voor om met die tegenstelling om te gaan?

vraagtekens bij, al was het maar omdat dat op dit mo-

Marc gaat er niet in mee, net zo min als hij mee gaat

ment nog geen oplossing is. Je zou maar kind in deze

met de parallel die we trekken tussen IPO en VNG.

periode zijn. Bedenk daarbij, zo zegt hij, dat alle gemeen-

Binnen de VNG heb je tenslotte ook zowel hele grote

ten van Drenthe bij elkaar, nog altijd minder inwoners

als kleinere gemeenten. Waarom zou dat in de context

hebben dan een stad als Rotterdam. Voor Groningen

IPO, een veel kleiner en dus hanteerbaarder aantal, niet

geldt dat er nog altijd 24 gemeenten in deze provincie

|3

zijn. En ook na de grootschalige herindeling van Fries-

je kijkt naar de mogelijkheden die provincies bieden

land zijn er nog steeds geen steden boven de 100.000

en de samenwerking tussen die provincies. Tot nu toe

inwoners. Opschaling is dus niet echt het antwoord.

heeft het te veel aan die moed ontbroken om doorbraken

Waarom zou je dan niet deze provincies (delen van) de

te kunnen maken. Ook SNN, het samenwerkingsver-

jeugdtaak laten doen? Hij zegt het op een toon van ‘je

band waarbinnen de Europese subsidiestromen worden

moet wel praktisch blijven’.

gebundeld, heeft nog niet voor een bredere doorbraak kunnen zorgen. Het slagveld van de bestuursakkoorden

Rol en identiteit

geeft weinig hoop dat de komende periode eenvoudiger

Marc blijft praktisch als we het weer in wat bredere zin

zal worden voor het noorden. Des te meer reden om nu

over de positie van de provincie hebben, maar nu werkt

scherp te kijken naar wat je gezamenlijk kan en wat

het de andere kant op. Hij kijkt naar de culturele rol

niet.

van de provincies. Die is gewoon groter in de provin-

Een kleine vergelijking met Gelderland is leerzaam.

cies buiten de Randstad dan in die Randstad zelf. Daar

Met 1,3 miljoen inwoners is deze provincie qua inwo-

wordt wel degelijk een stuk identificatie aan ontleend.

nersaantal vergelijkbaar met de drie noordelijke provin-

Maar, zegt hij er tot verrassing bij, je kunt de culturele

cies samen. Toch doet deze provincie het slechts met

identiteit behouden zonder dat dit bestuurlijke opscha-

een derde van het aantal ambtenaren en een derde van

ling op het niveau van de provincies in de weg hoeft te

de kosten. Marc haast zich om duidelijk te maken dat je

staan. De culturele identiteit wordt toch eerst en vooral

geen appels met peren moet vergelijken, maar het zou

bepaald door gemeenten. Die hebben het contact met

toch helder moeten zijn dat een deel van het verschil

de burger. Die relatie moet leidend zijn. De provincie

schuilt in minder overleg en andere vertragingsbronnen.

is toch vooral een bestuurslaag voor bestuurders. Daar

De besparingen kunnen dan zowel langs de kant komen

ligt hun grootste belang en legitimering, ook, zoals in

van het doen van bovengemeentelijke taken – de jeugd-

2011 wel erg duidelijk het geval is, door de relatie met

zorg komt weer langs – als van straffere samenwerking

de Eerste Kamer. Op dat bestuurlijke niveau is heel wat

door de drie provincies.

mogelijk in termen van afstemming en samenwerking zonder dat dit de culturele identiteit direct hoeft aan te

Marc gaat weer even los van de Noordelijke provin-

tasten.

cies reflecteren. Het thema dwingt hem er toe. Welke structuurwijziging we ook gaan doorvoeren om het

4|

Het kan nog concreter, volgens Marc. Op allerlei

functioneren van de provincies te verbeteren, zo zegt

niveaus vindt de samenwerking al plaats. Kamers van

hij, het lukt alleen als we de aan de burger beloofde

Koophandel, VNO-NCW, de hogescholen, openbaar

oplossing van het maatschappelijk probleem weer

vervoer: veel gebeurt al op Noordelijk schaal. Zeker

prominent op de voorgrond stellen. Hierdoor haal je de

vanuit ondernemersperspectief wordt die opschaling als

vrijblijvendheid weg en is duidelijk waar de provincie

een logische zaak ervaren. De regio is kwetsbaar: ‘het is

op aan te spreken is – en dus wat ze toevoegt aan andere

een ijle economie’. De afhankelijkheid van Haagse en

bestuurslagen. Al reflecterend komt Marc echter wat los

Europese geldstromen is te groot. Het vergt moed om

van de realiteit, naar onze bescheiden mening. Meer nog

daar doorbraken op te maken en dat betekent ook dat

dan structuurwijzigingen zou hij het winst vinden als

de omvang, zittingsduur en werkwijze van provinciale

Een bijzonder evenwicht

staten, regionale bestuursraden en politieke gezagsdra-

Over het bestaande gesproken. We komen uit bij het

gers zich wijzigt. Hij gaat voor 6 jaar in plaats van 4 jaar,

huis van Thorbecke. Daar zit wel iets in om aan vast

met minder gedeputeerden en Statenleden. De hoofdta-

te houden. Het charmante van het Huis van Thorbecke

ken van een provincie blijven toch vooral op ruimtelijk

is voor Marc de open huishouding. Dat zorgt voor een

gebied liggen en die spelen zich af op een veel langere

bijzonder evenwicht. Er is de mogelijkheid om te kiezen

tijdshorizon. Dus: twee jaar erbij. Ja, Marc. Goed, Marc,

waar je je wel en niet mee bezig houdt. Dat vraagt om

denken we. Je bent nog jong.

discipline. Het vraagt ook om heldere opvattingen over wat wanneer je rol is en wanneer niet. Gemeenten en

Ondergrens

regio’s zijn steeds verschillend. Ze hebben ook verschil-

Terwijl wijzelf richting het moment gaan om onze por-

lende problemen. De opgave is om vanuit die problemen

temonnee voor onze lunch te trekken, krijgt ons gesprek

te redeneren en een dieper liggende opvatting te krijgen

nog een andere een kleurrijke wending. Want waar ligt

over wat voor die regio logisch is. Het voorbeeld van de

de ondergrens in de samenwerking? We mogen best

jeugdzorg – een stevig probleem – dwingt dus tot samen-

onderzoeken wat de grenzen van de culturele identiteit

werking. De slechtste bodem daarvoor is een opgelegde

zijn, zegt hij, even stokkend, want hij beseft dat hij

herindeling. Beter dan een geforceerde samenwerking is

zich laat verlokken tot waar hij eigenlijk niet over wil

het dan om de provincie te gebruiken als escalatieniveau

speculeren.

voor die problemen waar men op gemeentelijk niveau

Marc, zeg het maar.

niet uitkomt.

Dan legt hij de puzzelstukjes neer. Het noorden deelt met Noord-Duitsland een Nedersaksische identiteit. In

Eigenlijk is het gesprek daarmee rond. De boodschap is

feite praten we over Groot Friesland, een terugkeer naar

helder: durf te differentiëren. Terwijl wij afrekenen – die

oude grenzen. Er zouden zelfs stukken van Noord-Holland

rolverdeling is duidelijk – vertrekt Marc vrolijk richting

en Overijssel bij gaan horen. De glimlach waarmee Marc

het mooie Havelte.

dit poneert maakt duidelijk dat hij weet dat hij de culturele grenzen nu opeens een stuk verder legt dan wat de Friezen normaal prettig vinden. De realiteit, zo zegt hij, is dat de weg naar Groningen door Drenthe loopt en niet door Friesland. Groningen en Drenthe zijn vergaand verknoopt; zelfs Groningen Airport ligt feitelijk op Drentse grond. Het zou best nog een tijd kunnen duren voordat die culturele barrière genomen wordt. Maar ook hier gaat het er om dat je nadenkt over de vraag wat de identiteit van een provincie nu wel of niet is. Dan moet je niet alleen aan het bestaande vasthouden.

|5

Samen met onze opdrachtgevers komen tot nieuwe antwoorden op vragen, tot het creĂŤren van kansen. Dat betekent goed luisteren, durven doorvragen en kritisch blijven. Eigenschappen die onze adviseurs en managers kenmerken. Zodat u de juiste strategische keuzes kunt maken.

Resultaat: een andere, verfrissende kijk op uw vraagstuk, met oplossingen die echt werken. Onze mensen staan u terzijde.

Twynstra Gudde staat erachter.

Twynstra Gudde

Tel 033 4677777

Stationsplein 1

Fax 033 4677666

3818 LE Amersfoort

info@tg.nl

Postbus 907

www.twynstragudde.nl

3800 AX Amersfoort

www.northedge.nl Twitter: @PeterNoordhoek

2182