Marc Muntinga: kies voor een dieper liggende opvatting Rob Lambrichs de Bruin en Peter Noordhoek
Marc Muntinga is een jonge adviseur die in het Noorden woont en door het hele land heen werkt. Mede door zijn verbindingen met de noordelijke provincies en door zijn rol binnen VNO-NCW en de VVD weet hij een fris Noordelijk geluid af te geven in een discussie over provincies die soms teveel door de Randstad wordt gedomineerd.
Voor meer info ldb@tg.nl of dpn@northedge.nl. U kunt ons ook volgen op LinkedIn en Twitter @PeterNoordhoek en @rob_ldb
2|
Marc Muntinga: kies voor een dieper liggende opvatting
Marc Muntinga zit al achter een kop koffie als we hem
lukken? In de optiek van Marc gaat het echter niet om
treffen. Rustige uitstraling, heldere ogen, duidelijk
de vraag of iets groot of klein is, maar om de rol in de
aanwezig. Ferme handdruk. Wij hebben hem benaderd
samenleving en dan heeft een Randstadprovincie een
om alle eventuele Randstad-centrische neigingen te
wezenlijk andere rol te spelen dan andere provincies.
neutraliseren. Woonachtig in Havelte, Drenthe, tot voor
De beperkte taakopvatting zoals die uit de commissie
kort werkend vanuit Zwolle, lid van het bestuur van
Lodders naar voren komt, past bijvoorbeeld wel bij de
zowel regio Noord van VNO-NCW, als de kring Noord
Randstad, maar niet bij andere provincies.
van de vereniging van bestuurskunde, is hij van vele markten thuis en zeker ook van de provinciale markt.
Het is lunchtijd, dus we hebben direct maar een
Daarbij vertegenwoordigt hij een duidelijk VVD-geluid
bestelling gedaan. Als het eten op dat moment wordt
en dat hoort ook in deze serie interviews thuis.
gebracht, blijkt de tafel wat aan de kleine kant te zijn voor bord en notitieblok. Terwijl we rommelen, nemen
Over rollen en taken
we de toevlucht tot een klassieke vraag: ‘maak dat eens
We pakken het logische thema van ons gesprek gelijk
concreet.’
maar bij de kop: ‘als het tot een grote Randstadprovincie komt – gaan jullie dan dwars liggen?’ Marc – we mogen
Concreet
Marc zeggen – verblikt of verbloost niet. ‘Waarom zou
Alsof hij er op zat te wachten. Marc komt met het voor-
dat per se zo moeten zijn?’ Wat hem betreft mag het best
beeld van de jeugdzorg, één van de taken die in lijn met
zo zijn dat de Randstadprovincie anders is dan de andere
het regeerakkoord zou moeten worden afgestoten. Laten
provincies. Hij komt direct met het punt waar hij – en
we de Noordelijke provincies als voorbeeld nemen, zegt
andere gesprekspartners – veel nadruk op leggen: durf
hij. Graag, zeggen wij, daar kwamen we tenslotte voor.
te differentiëren. De Randstad is niet als de andere pro-
Voor gemeenten als Groningen, Leeuwarden en Emmen
vincies. Het is één groot industriegebied. In vergelijking
is het in principe dan goed te doen. Maar voor die andere
daarmee zijn de overige provincies parkprovincies. Je
gemeenten is het een enorme opgave. Welbeschouwd
praat over duurzame tegenstellingen en doet alle provin-
kunnen ze het niet alleen aan. Het kind van de rekening
cies tekort door ze geforceerd bij elkaar te brengen.
is dan het kind.
Maar daar heb je dan toch het IPO, het Interprovinciaal
Maar goed, dan gaan ze toch opschalen? Marc zet daar
Overleg, voor om met die tegenstelling om te gaan?
vraagtekens bij, al was het maar omdat dat op dit mo-
Marc gaat er niet in mee, net zo min als hij mee gaat
ment nog geen oplossing is. Je zou maar kind in deze
met de parallel die we trekken tussen IPO en VNG.
periode zijn. Bedenk daarbij, zo zegt hij, dat alle gemeen-
Binnen de VNG heb je tenslotte ook zowel hele grote
ten van Drenthe bij elkaar, nog altijd minder inwoners
als kleinere gemeenten. Waarom zou dat in de context
hebben dan een stad als Rotterdam. Voor Groningen
IPO, een veel kleiner en dus hanteerbaarder aantal, niet
geldt dat er nog altijd 24 gemeenten in deze provincie
|3
zijn. En ook na de grootschalige herindeling van Fries-
je kijkt naar de mogelijkheden die provincies bieden
land zijn er nog steeds geen steden boven de 100.000
en de samenwerking tussen die provincies. Tot nu toe
inwoners. Opschaling is dus niet echt het antwoord.
heeft het te veel aan die moed ontbroken om doorbraken
Waarom zou je dan niet deze provincies (delen van) de
te kunnen maken. Ook SNN, het samenwerkingsver-
jeugdtaak laten doen? Hij zegt het op een toon van ‘je
band waarbinnen de Europese subsidiestromen worden
moet wel praktisch blijven’.
gebundeld, heeft nog niet voor een bredere doorbraak kunnen zorgen. Het slagveld van de bestuursakkoorden
Rol en identiteit
geeft weinig hoop dat de komende periode eenvoudiger
Marc blijft praktisch als we het weer in wat bredere zin
zal worden voor het noorden. Des te meer reden om nu
over de positie van de provincie hebben, maar nu werkt
scherp te kijken naar wat je gezamenlijk kan en wat
het de andere kant op. Hij kijkt naar de culturele rol
niet.
van de provincies. Die is gewoon groter in de provin-
Een kleine vergelijking met Gelderland is leerzaam.
cies buiten de Randstad dan in die Randstad zelf. Daar
Met 1,3 miljoen inwoners is deze provincie qua inwo-
wordt wel degelijk een stuk identificatie aan ontleend.
nersaantal vergelijkbaar met de drie noordelijke provin-
Maar, zegt hij er tot verrassing bij, je kunt de culturele
cies samen. Toch doet deze provincie het slechts met
identiteit behouden zonder dat dit bestuurlijke opscha-
een derde van het aantal ambtenaren en een derde van
ling op het niveau van de provincies in de weg hoeft te
de kosten. Marc haast zich om duidelijk te maken dat je
staan. De culturele identiteit wordt toch eerst en vooral
geen appels met peren moet vergelijken, maar het zou
bepaald door gemeenten. Die hebben het contact met
toch helder moeten zijn dat een deel van het verschil
de burger. Die relatie moet leidend zijn. De provincie
schuilt in minder overleg en andere vertragingsbronnen.
is toch vooral een bestuurslaag voor bestuurders. Daar
De besparingen kunnen dan zowel langs de kant komen
ligt hun grootste belang en legitimering, ook, zoals in
van het doen van bovengemeentelijke taken – de jeugd-
2011 wel erg duidelijk het geval is, door de relatie met
zorg komt weer langs – als van straffere samenwerking
de Eerste Kamer. Op dat bestuurlijke niveau is heel wat
door de drie provincies.
mogelijk in termen van afstemming en samenwerking zonder dat dit de culturele identiteit direct hoeft aan te
Marc gaat weer even los van de Noordelijke provin-
tasten.
cies reflecteren. Het thema dwingt hem er toe. Welke structuurwijziging we ook gaan doorvoeren om het
4|
Het kan nog concreter, volgens Marc. Op allerlei
functioneren van de provincies te verbeteren, zo zegt
niveaus vindt de samenwerking al plaats. Kamers van
hij, het lukt alleen als we de aan de burger beloofde
Koophandel, VNO-NCW, de hogescholen, openbaar
oplossing van het maatschappelijk probleem weer
vervoer: veel gebeurt al op Noordelijk schaal. Zeker
prominent op de voorgrond stellen. Hierdoor haal je de
vanuit ondernemersperspectief wordt die opschaling als
vrijblijvendheid weg en is duidelijk waar de provincie
een logische zaak ervaren. De regio is kwetsbaar: ‘het is
op aan te spreken is – en dus wat ze toevoegt aan andere
een ijle economie’. De afhankelijkheid van Haagse en
bestuurslagen. Al reflecterend komt Marc echter wat los
Europese geldstromen is te groot. Het vergt moed om
van de realiteit, naar onze bescheiden mening. Meer nog
daar doorbraken op te maken en dat betekent ook dat
dan structuurwijzigingen zou hij het winst vinden als
de omvang, zittingsduur en werkwijze van provinciale
Een bijzonder evenwicht
staten, regionale bestuursraden en politieke gezagsdra-
Over het bestaande gesproken. We komen uit bij het
gers zich wijzigt. Hij gaat voor 6 jaar in plaats van 4 jaar,
huis van Thorbecke. Daar zit wel iets in om aan vast
met minder gedeputeerden en Statenleden. De hoofdta-
te houden. Het charmante van het Huis van Thorbecke
ken van een provincie blijven toch vooral op ruimtelijk
is voor Marc de open huishouding. Dat zorgt voor een
gebied liggen en die spelen zich af op een veel langere
bijzonder evenwicht. Er is de mogelijkheid om te kiezen
tijdshorizon. Dus: twee jaar erbij. Ja, Marc. Goed, Marc,
waar je je wel en niet mee bezig houdt. Dat vraagt om
denken we. Je bent nog jong.
discipline. Het vraagt ook om heldere opvattingen over wat wanneer je rol is en wanneer niet. Gemeenten en
Ondergrens
regio’s zijn steeds verschillend. Ze hebben ook verschil-
Terwijl wijzelf richting het moment gaan om onze por-
lende problemen. De opgave is om vanuit die problemen
temonnee voor onze lunch te trekken, krijgt ons gesprek
te redeneren en een dieper liggende opvatting te krijgen
nog een andere een kleurrijke wending. Want waar ligt
over wat voor die regio logisch is. Het voorbeeld van de
de ondergrens in de samenwerking? We mogen best
jeugdzorg – een stevig probleem – dwingt dus tot samen-
onderzoeken wat de grenzen van de culturele identiteit
werking. De slechtste bodem daarvoor is een opgelegde
zijn, zegt hij, even stokkend, want hij beseft dat hij
herindeling. Beter dan een geforceerde samenwerking is
zich laat verlokken tot waar hij eigenlijk niet over wil
het dan om de provincie te gebruiken als escalatieniveau
speculeren.
voor die problemen waar men op gemeentelijk niveau
Marc, zeg het maar.
niet uitkomt.
Dan legt hij de puzzelstukjes neer. Het noorden deelt met Noord-Duitsland een Nedersaksische identiteit. In
Eigenlijk is het gesprek daarmee rond. De boodschap is
feite praten we over Groot Friesland, een terugkeer naar
helder: durf te differentiëren. Terwijl wij afrekenen – die
oude grenzen. Er zouden zelfs stukken van Noord-Holland
rolverdeling is duidelijk – vertrekt Marc vrolijk richting
en Overijssel bij gaan horen. De glimlach waarmee Marc
het mooie Havelte.
dit poneert maakt duidelijk dat hij weet dat hij de culturele grenzen nu opeens een stuk verder legt dan wat de Friezen normaal prettig vinden. De realiteit, zo zegt hij, is dat de weg naar Groningen door Drenthe loopt en niet door Friesland. Groningen en Drenthe zijn vergaand verknoopt; zelfs Groningen Airport ligt feitelijk op Drentse grond. Het zou best nog een tijd kunnen duren voordat die culturele barrière genomen wordt. Maar ook hier gaat het er om dat je nadenkt over de vraag wat de identiteit van een provincie nu wel of niet is. Dan moet je niet alleen aan het bestaande vasthouden.
|5
Samen met onze opdrachtgevers komen tot nieuwe antwoorden op vragen, tot het creĂŤren van kansen. Dat betekent goed luisteren, durven doorvragen en kritisch blijven. Eigenschappen die onze adviseurs en managers kenmerken. Zodat u de juiste strategische keuzes kunt maken. Resultaat: een andere, verfrissende kijk op uw vraagstuk, met oplossingen die echt werken. Onze mensen staan u terzijde. Twynstra Gudde staat erachter.
Twynstra Gudde
Tel 033 4677777
Stationsplein 1
Fax 033 4677666
3818 LE Amersfoort
info@tg.nl
Postbus 907
www.twynstragudde.nl
3800 AX Amersfoort
www.northedge.nl Twitter: @PeterNoordhoek
2182