Klassieke Zaken Magazine februari 2012 by Klassieke Zaken

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 32ste jaargang februari 2012 nr. 1

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

keert terug naar Bach

exclusieve aanbieding

Andreas Scholl keert terug naar jeugdliefde Bach Bach, cantates, Andreas Scholl: het lijkt een rijtje waarin het ene vanzelfsprekend uit het andere voortvloeit. Toch heeft het werken aan Ich habe genug en Gott soll allein mein Herze haben de countertenor meer dan gebruikelijk aangegrepen. Het bracht hem terug bij zijn eerste kennismaking met de muziek van Bach, als negenjarig koorknaapje bij de Kiedricher Chorbuben. Bachs Johannes-Passion stond op het programma, Scholl werd op slag verliefd op de muziek en begreep intu誰tief dat deze ervaring zijn leven zou veranderen. De ontroering van destijds klinkt door in elk van de cantates die hij als wereldster op zijn nieuwe cd zingt. Mooi om daarvan getuige te mogen zijn.

Johann Sebastian Bach

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

,95

www.klassiekezaken.nl

Cantatas: Ich habe genug (BWV 82), Gott soll allein mein Herze haben (BWV 169), Nach dir, Herr,verlanget mich (BWV 150), Bekennen will ich seinen Namen (BWV 200), Komm, du s端SSe Todesstunde (BWV 161), Schlage doch, gew端nschte Stunde (BWV 53, componist niet zeker)

Andreas Scholl, Kammerorchester Basel Decca 478 2733 121 570 VKZ

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 51. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 maart 2012.

OLOFON klassieke zaken

32e jaargang, nummer 1 - februari 2012 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Katja Reichenfeld, Wenneke Savenije, Oswin Schneeweisz, Jos van der Zanden

foto marco borggreve

Aan deze aflevering werkten mee

Andreas Scholl keert terug naar de basis

Eindredactie

Guido van Oorschot

christina pluhar tokkelt goddelijk

Vormgeving

Cover

Andreas Scholl (foto: DECCA/James McMillan)

Ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

foto: ALIA VOX

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 45.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

in memoriam montserrat

Stopzetten Abonnement

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2012 Vereniging Klassieke Zaken. Het volgende magazine verschijnt: 23 maart 2012

februari 2012

met izhar elias naar parijs

maurizio pollini wordt 70

Foto: Benjamin Ealovega

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

foto marco borggreve

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards

james ehnes ontdekt bartók

foto: Cosimo Filippini

Biëlla Luttmer

foto DECCA/James McMillan

Hoofdredacteur

deze maand

exclusieve aanbieding 3

andreas Scholl gaat solo in Bach

van de redactie Foto: peter arno broer

en verder

Meesterpianist

klassieke zaken aanraders 10

pluhar & jaroussky verkennen Zuid-Amerika

MOntserrat Figueras herdacht door Jordi Savall

john cage zijn complete werk voor piano

maurizio pollini geeft zijn allereerste Chopin vrij

boxaanbieding 52

elly ameling de Nederlandse nachtegaal pakt uit

artikelen

andreas scholl hervindt zijn jeugdliefde Bach

6 12

christina pluhar tokkelaarster pur sang

MOntserrat Figueras mediterrane zangeres

collegium & amphion slaan de handen ineen 18 izhar elias speurt in Parijs naar Debussy 20 rimski-korsakov schreef het operasprookje Kitesj 22 edo de waart strijkt neer bij deFilharmonie 25 James Ehnes stort zich op Bartók 27 Maurizio Pollini meesterpianist wordt 70 29 Claudio Abbado verricht wonderen in Luzern 30 bruno cocset hervindt de vroegste cello 17

rubrieken 4 colofon 5

van de redactie

9 berichten 31

de beste klassieke cd’s

hans hegs column

50 puzzel 51

klassieke zaken specialisten

Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Op 5 januari is Maurizio Pollini 70 geworden. Zijn Nederlandse fans kunnen zijn verjaardag samen met hem vieren op 29 januari. Dan geeft hij in de serie Meesterpianisten een recital in de Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Klassieke Zaken biedt voor de speciale gelegenheid een bijzondere opname aan van de Études van Chopin uit de beginjaren van Pollini. Die is pas nu, 51 jaar na dato, door de maestro vrijgegeven. Je vraagt je af waarom hij daar zo lang mee heeft gewacht. Ten tijde van de registratie was hij een tiener die net het Chopin Concours had gewonnen en met de dirigent Paul Kletzki Chopins Eerste pianoconcert had opgenomen. Met dank aan zijn leraar Carlo Vidusso, Chopinkenner bij uitstek, was Pollini als een oudemuziekvorser gaan graven in de notentekst van de Études. Hij kwam tot opzienbarende conclusies. Speelaanwijzingen van de componist die als onlogisch of onspeelbaar golden, en daarom werden genegeerd, kregen in Pollini’s uitvoeringen een plek. Dat maakt de cd die nu beschikbaar komt nog specialer. Nog altijd circuleert in liefhebberskringen een nog curieuzere, illegale opname van Pollini die als jongetje van een jaar of vijftien zijn eerste concert geeft in Milaan. Ook daar speelt hij een selectie uit de Chopinetudes maar een officiële uitgave van dit document is niet te verwachten. Aan de kleine misslagen, vuiltjes in het oog van de meester, wil hij niet worden herinnerd. Op zijn latere, beroemd geworden opname uit de jaren zeventig zijn die oneffenheden verdwenen, maar is ook de jeugdige puurheid afgenomen. Alleen daarom al is het goed dat we nu eindelijk kunnen kennismaken met de Pollini die Arthur Rubinstein, juryvoorzitter van het Chopin Concours 1960 de uitspraak ontlokte: ‘Die jongen kan beter pianospelen dan alle aanwezigen hier in de zaal.’ Een mooiere aftrap voor een wereldcarrière kun je je niet voorstellen.

De 70-jarige Pollini gééft een cadeau

Zie voor de speciale aanbieding pagina 11

Biëlla Luttmer februari 2012

Andreas Scholl keert terug naar zijn jeugdliefde Bach

Met kop en Voor het eerst in bijna vijftien jaar waagt Andreas Scholl zich weer aan de solocantates van Johann Sebastian Bach. Voor de beroemde countertenor bevatten ze de beste en moeilijkste muziek die hij zich kan voorstellen. Bij Bach moet Andreas Scholl zich voor honderd procent geven, elke keer weer.

Eigenlijk valt er niet zoveel te zeggen over Andreas Scholl. Luister naar de Aria ‘Ich habe genug’ uit de gelijknamige cantate BWV 82, waarmee zijn jongste cd opent, en je bent verkocht. Zelfs als je niets van zijn hoge mannenstem moet hebben, smelt je weg bij zoveel kracht, vanzelfsprekendheid, souplesse en overtuiging. De ‘Rolls Royce onder de countertenoren’ is hij al eens genoemd. En ook Fanfare Magazine oordeelde een tijdje geleden luid en duidelijk: “Er zijn meer goede countertenoren dan ooit. Maar eentje steekt er met kop en schouders bovenuit, zoals Caruso een eeuw geleden boven alle tenoren: Andreas Scholl.” Zo is het maar net. Al helemaal als Scholl muziek zingt van de componist die hem het meest na aan het hart ligt: Johann

februari 2012

Sebastian Bach. Dat doet hij op zijn n ieuwe cd Bach Cantatas, begeleid door de musici van het Kammerorchester Basel onder leiding van Julia Schröder. Vreemd genoeg is het de eerste keer dat Scholl voor Decca een solo-cd opneemt met werk van Bach. En dat terwijl de combinatie toch voor de hand ligt. In het cantate- en passiedomein is Scholl immers een geliefde counter. Niet voor niets zingt hij op 26 maart onder leiding van Christoph Prégardien de altpartijen van de JohannesPa ss i on i n het Amsterdamse Concertgebouw. Het is t rouwens ook het werk waarmee zijn liefde voor Bach ooit begon. Als negenjarige jongen zong Scholl de Johann e s a l mee a ls l id va n de Kiedricher Chorbuben, het jongenskoor uit zijn Duitse geboorteplaats. “Ik zal nooit vergeten met hoeveel intensiteit we zongen en hoe enthousiast we waren in de laatste regels van het slotkoraal”, zegt Scholl over die ervaring. Sindsdien is hij altijd bezig geweest om Bach te begrijpen en onder de huid te kruipen van zijn muziek. Bij de eerste en tot nu toe enige keer dat Andreas Scholl solocantates van Bach opnam – in 1997 registreerde hij met Philippe Herrewege voor Harmonia

Mundi de cantates BWV 170, 54 en 35 – dreigde hij nog af te haken. “Ik ben niet goed genoeg voor deze Bach”, zo verwoordde hij zijn twijfel. Terwijl Scholl ook toen toch al een countertenor was om rekening mee te houden. Dat was Andreas Scholl eigenlijk al sinds zijn vijftiende, nadat hij tijdens zijn stembreuk gewoon met zijn kopstem door was blijven zingen. Het pakte gelukkig uit. Zijn docente aan de koorschool liet haar pupil voorzingen bij countertenor Herbert Klein. Die adviseerde hem naa r Londen of Bazel te gaan. Scholl stuurde e e n o p n a me naar René Jacobs, die destijds les gaf aan de Schola Cantorum Basiliensis – en de rest is geschiedenis. Scholl studeerde vijf jaar in Bazel, zong nog zo’n vier jaar mee in de ensembles van zowel Jacobs als Herreweghe en was toen klaar voor het grote werk. Dat beslaat inmiddels vele gebieden. Purcell, Händel, Vivaldi, Pergolesi, maar ook oude volksliedjes en Oswald von Wolkenstein, de merkwaardige middeleeuwse singer/songwriter die centraal stond op een van zijn jongste cd’s en tijdens geënsceneerde concerten die Scholl in

Bach accepteert geen compromissen

coververhaal

schouders januari gaf in Rotterdam, Eindhoven en Utrecht. En nu dan eindelijk weer Bach: de cantates Ich habe Genug BWV 82 en Gott soll allein mein Herze haben BWV 169, plus nog wat losse aria’s en recitatieven. Scholl voert ze op 5 februari live uit in het Amsterdams Concertgebouw. Prachtig natuurlijk, en dat is de cd ook. “De solocantates voor altus zijn de beste maar ook moeilijkste in het oeuvre van Bach”, zegt Scholl. “Hij moet destijds heel goede vocalisten hebben gehad, want de stem lijkt in deze cantates wel instrumentaal gedacht. De lijnen klinken als geschreven voor een hoboïst die met circulaire ademhaling speelt. Dat is meteen het probleem voor de vocalist: je hebt nauwelijks tijd om adem te halen.” Bach accepteert geen compromissen, weet Andreas Scholl. Hij moet zich voor de volle honderd procent geven, elke keer weer. Paul Janssen

Foto: Decca / JAMES mcmillan

Op 5 februari zingt Andreas Scholl cantates van Bach in het Amsterdamse Concertgebouw. Op 26 maart treedt hij aan in Bachs Johannes-Passion. Kaarten zijn te bestellen via concertgebouw.nl, of 0900-6718345.

www.klassiekezaken.nl

Johann Sebastian Bach Cantates

Andreas Scholl (countertenor), Kammerorchester Basel o.l.v. Julia Schröder Decca 478 2733 / 121 570 VKZ Tijdelijk sterk verlaagd in prijs, zie pagina 3

februari 2012

CHANNEL CLASSICS

NIEUWE UITGAVEN

IGOR STRAVINSKY Rite of Spring / Firebird Suite Scherzo/ Tango Budapest Fesival Orchestra / Iván Fischer CCS 32112

Leverbaar vanaf 20 februari 2012

TCHAIKOVSKY / PROKOFIEV Russian Generations 3 Ruysdael Quartet COBRA 0033

WILLEM JETHS Monumento KCO / Radio Philharmonisch Orkest Doelen Kwartet / Spanjaard / Tausk KTC 1437

PJOTR ILJITSCH TCHAIKOVSKY Violin Concerto/Valse-Scherzo/... James Ehnes / Sydney Symphony Vladimir Ashkenazy ONYX 4076 ANTONIO VIVALDI Sacred works for soprano & concertos Elin Manahan Thomas / Florilegium CCS 32311

Inclusief recent herontdekt fluitconcert ‘Il gran mogul’

NIEUWE UITGAVEN DVD & BLURAY

PJOTR ILJITSCH TCHAIKOVSKY Symphonie No.1 / Marche Slave Russian National Orchestra Mikhael Pletnev PTC 5186381

MAX REGER The Romantic Violin Concerto Vol.11 Tanja Becker-Bender / Konzerthausorchester Berlin / Lothar Zagrosek CDA 67892

GRIEG / BRAHMS String Quartet Op.27 Clarinet Quintet Op.115 Hagen Quartet MYR 007

BACH CONTEXTUEEL

CD OF THE MONTH

PORTRAIT Luciano Pavarotti EA 2058918

CD OF THE MONTH

FEBRUARI

CARL MARIA VON WEBER Clarinet Concertos & Concertino Horn Concertino Collins / Stirling City of London Sinfonia / Michael Collins CHAN 10702

GABRIEL FAURE Cello Sonatas Alban Gerhardt / Cecile Licad CDA 67872

J.S. BACH - JESU MEINE FREUDE Bach Contextueel KTC 1440 • BOEK + CD

EUROARTS

Abbado conducts Mahler and realised a dream Tijdelijk verlaagd in prijs

CODAEX NEDERLAND Prinsengracht 17 1015 DK Amsterdam T +31 (0) 20 612 9724

WOLFGANG AMADEUS MOZART Die Zauberflote Groisscock / Pirgu / Teatro alla Scala Roland Boër OA 1066 • DVD OA BD7099 • BLURAY

LSO MET VEEL VOORDEEL

Berichten

Dutch Harp Festival Real men play the harp, zegt de trailer van het Dutch Harp Festival. Het wordt van 27 maart tot 1 april voor de tweede maal in Utrecht gehouden. Aanjager en artistiek leider is Remy van Kesteren, een jonge, inderdaad mannelijke harpist die in 2009 werd verkozen tot Nederlands Muziektalent van het jaar en bekend werd doordat hij speelde ter gelegenheid van de doop van Prinses Amalia. Van Kesteren (1989) is er vroeg bij. Al op zijn tiende ging hij naar het Utrechts Conservatorium en op zijn zestiende debuteerde hij met het Nederlands Kamerorkest in het Concertgebouw. In maart verschijnt de eerste cd van Remy van Kesteren. Daarop speelt hij werken van Bach, Sjostakovitsj, Smetana, Holliger en Renié.

pianist Alexis Weissenberg overleden Begin januari overleed Alexis Weissenberg, de van oorsprong Bulgaarse pianist die het grootste deel van zijn leven in Frankrijk woonde. Hij is 82 jaar geworden. Weissenberg, geboren in Sofia, gaf op zijn achtste zijn eerste concert. In de oorlog belandde hij met zijn moeder in een concentratiekamp. Met zijn accordeonspel wist hij een kampbewaarder zo te vertederen dat die hem samen met zijn moeder liet ontsnappen. EMI heeft een cd-box met opnamen van Weissenberg uitgebracht. Daarop speelt de sprankelende, flamboyante pianist werken van onder meer Bach, Mozart, Beethoven, Tsjaikovski, Rachmaninov, Schumann, Brahms en Gershwin. Alexis Weissenberg, The Champagne Pianist, EMI 50999 6790862 2, 10 cd’s.

Eerbetoon aan John Cage Zonder experiment geen vernieuwing, zal de jonge John Cage (1912-1992) hebben gedacht. Na de Tweede Wereldoorlog zocht de Amerikaan naar wegen om muziek opnieuw uit te vinden. Vergelijkbaar met beeldend kunstenaars als Jackson Pollock en Willem de Kooning introduceerde hij toeval als uitgangspunt voor zijn werken. Getallen die met behulp van een computer werden gegenereerd, I Tjing en dobbelstenen bepaalden de lengte van tonen en de dynamiek van een klank. Nu, honderd jaar na de geboorte van Cage, brengt de pianist Steffen Schleiermacher de complete pianowerken van de componist en denker uit. 18 cd’s heeft hij volgespeeld met de pianocyclus Music of Change, The Perilous Night en andere werken voor een piano die door de componist vaak zo werd bewerkt dat de klank er onherkenbaar door veranderde.

Met korting naar het Residentie Orkest Uitgaan in Den Haag wordt nog aantrekkelijker. Op een aantal concerten van het Residentie Orkest, kamermuziekavonden en andere evenementen krijgen leden van de Klassieke Zaken Club een korting van 20% op de toegangsprijs. De korting geldt alleen voor losse kaarten, niet voor abonnementen en series. Voor het eerste concert in deze actie heeft de jonge Spaanse dirigent Pablo Heras-Casado een romantisch programma samengesteld. Naast Beethovens Ouverture voor Goethes Egmont klinkt voor de pauze het Celloconcert van Robert Schumann. Vooral het sonore middendeel ervan is een wonder van schoonheid. Solist is de in Noorwegen geboren meestercellist Truls Mørk, die als eerste Scandinaviër finalist werd van het Tsjaikovski Concours in 1982. Heras-Casado dirigeert tot slot Strauss’ imposante symfonische gedicht Ein Heldenleben. Foto: Miguel Peñalver

vrijdag 10 februari 2012, 20.15 uur zondag 12 februari 2012, 14.15 uur Dr. Anton Philipszaal Prijzen zonder korting: 1e rang €41,00 / 2e rang €36,00 / 3e rang € 22,00

www.klassiekezaken.nl

februari 2012

cluble

10%

de n

korti n

clubleden

10% korting

christina Pluhar vindt met philippe Jaroussky goud in zuid-Amerika

jordi savall neemt waardig afscheid van Montserrat Figueras

Christina Pluhar, harpiste en muzikaal leider van L’Arpeggiata, kijkt over de grenzen heen. Op haar nieuwe cd Los Pájaros Perdidos (de verloren vogels) vermengt ze muziek uit Paraguay, Chili, Venezuela en Argentinië met Afrikaanse ritmes en invloeden uit de Europese barok. Er komen exotische broertjes van de harp en de gitaar aan te pas, zoals de arpa llanera, de cuatro, de bandolin, requinto en charango. De countertenor Philippe Jaroussky zingt het melancholieke lied waarnaar de cd is vernoemd, maar ook de minder bekende stemmen op de cd zijn met zorg gekozen. De grootste verrassing komt van de voormalige danser Vincenzo Capezzuto, die met zijn lichte altstem moeiteloos overeind blijft.

‘De stem van de emotie’ doopte Jordi Savall de dubbel-cd die hij uitbracht ter nagedachtenis aan zijn vrouw Montserrat Figueras. Het is een waardig eerbetoon geworden aan de Catalaanse sopraan die 35 jaar lang vooral de kringen van de oude muziek met haar gloedvolle, sensuele stem verwarmde. Curieus zijn haar uitstapjes naar werken van Moesorgski, De Falla en Arvo Pärt. Ook die zijn op cd gezet en door Savall voor deze productie geselecteerd. Voor elk van de jaren die haar carrière duurde heeft hij een track uitgezocht. Zo is zijn liefdevol samengestelde dubbel-cd een persoonlijke herinnering geworden voor iedereen die Montserrat Figueras in het hart heeft gesloten.

95 21,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

27,95

NU SLECHTS

Luxe editie

Los Pájaros Perdidos,the South American Project Christina Pluhar, Philippe Jaroussky, L’Arpeggiata Virgin Classics 509996 7851621 / 121 573 VKZ

95 14,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

19,95

NU SLECHTS

2 sACD

La voix de l’émotion

o.a. Moesorgski, De Falla, Pärt

Montserrat Figueras (sopraan) AVSA 9889 / 121 571 VKZ

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c omplete lijst pagina 51. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 maart 2012.

aanraders

clubleden

10%

clubleden

€ 5, -

18 cd box

korting

Al het pianowerk van de radicale muziekvernieuwer John Cage

Eindelijk! na een halve eeuw geeft Pollini zijn eerste Chopinplaat vrij

Honderd jaar geleden werd John Cage geboren, de meest radicale Amerikaanse componist van zijn tijd. Klassieke muziek vond hij kitsch en rijp voor deconstructie. Hij bouwde instrumenten van remtrommels, wieldoppen en andere auto-onderdelen en maakte van een gewone huiskamerpiano een prepared piano. Met het Chinese boek I Tjing in de hand kreeg het toeval een plaats in onder meer Music of Change. De Duitse pianist en componist Steffen Schleiermacher heeft de complete pianowerken van Cage vastgelegd op 18 cd’s. Zo kan iedereen kennisnemen van de intrigerende klankwereld van The Perilous Night of de cyclus Sonatas and Interludes – belangrijke muziekschakels in de twintigste eeuw.

Eindelijk is het zover. Ter ere van de zeventigste verjaardag van Maurizio Pollini geeft de grootmeester van de piano zijn eerste officiële opname van de Études van Chopin vrij. 51 jaar hebben pianolief hebbers moeten wachten. Toen Pollini de berucht virtuoze werken vastlegde, had hij net het Chopin Concours in Warschau gewonnen De wereld verdrong zich rond de excentrieke tiener uit Milaan. Niemand begreep waarom hij verspreiding van de Études tegenhield. Dat raadsel is met het uitkomen van deze bijzondere cd helaas niet opgelost. Wel horen we fenomenaal spel van een jongeman die met Chopins notentekst omgaat als een gewetensvolle oudemuziekvorser.

95 14,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

99,95

19,95

NU SLECHTS

95 49, John Cage

Complete pianowerken

Steffen Schleiermacher (piano) MDG 6131731-2 / 121 574 VKZ - 18 CD

www.klassiekezaken.nl

NU SLECHTS

Frédéric Chopin

Études op. 10 en op. 25

Maurizio Pollini (piano) SBT 1473 / 121 575 VKZ

lleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete A lijst pagina 51. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 maart 2012.

Christina Pluhar smeedt uitersten aan elkaar

tango en fandango L’Arpeggiata, de sprankelende groep van Christina Pluhar, verkent op z’n jongste cd de relatie tussen Spanje en Zuid-Amerika. Van een barokke geestelijke die de fandango danst, blijkt het maar een kleine stap naar de Argentijnse tangokoning Astor Piazzolla.

Op zondag 19 februari zingt countertenor

Philippe

J aroussky ‘s middags een Händelprogr amma in het Foto: Marco borggreve

Amster damse Concertge bouw. Kaarten zijn verkrijgb a a r v i a w w w.c o n c e r t gebouw.nl, of 0900-6718345. kijk voor de speciale lezersaanbieding op pagina 16.

12 februari 2012

Een oude-muziekensemble dat Besame mucho uitvoert en een countertenor die Piazzolla zingt: kan het gekker? Ach, als ene Christina Pluhar zich ermee bemoeit vormen zulke uitstapjes de gewoonste zaak van de wereld. Dan wil zelfs een ster als Philippe Jaroussky zijn stem wel beschikbaar stellen voor een aantal tracks. Pluhar en haar ensemble L’Arpeggiata zijn immers synoniem met even wonderlijke als vanzelfsprekende combinaties van stijlen, vormen en tijdperken. Sinds de oprichting in 2000 heeft het ensemble de oude-muziekwereld veroverd met een energieke mix van vrolijk snarenspel en intelligente dwarsverbanden. Men schakelde aansprekende gastmusici in, zoals de zangers Marco Beasly, Nuria Rial en Philippe Ja roussk y, maa r ook een keu r aa n vooraanstaande volksmusici die zich met veel plezier voor Pluhars karretje laten spannen. Cd’s als La Tarantella, Los impossibiles en het recente Via Crucis zijn mooie voorbeelden van projecten die reiken van de renaissance tot muziek van vandaag. Dat de volksmuziek daarin vaak een cruciale rol speelt is gezien de belangrijkste instrumenten die Pluhar speelt – harp, gitaren en de theorbe – niet zo gek. Harp- en gitaarachtige instrumenten hebben in folk immers altijd een belangrijke rol gespeeld. Dat is ook weer duidelijk te horen op de jongste loot aan Pluhars stam: Los pájaros perdidos (de verloren vogels). De cd ontleent zijn naam aan een tango van Astor Piazzolla en dat vertelt meteen een deel van het verhaal. Pluhar en haar metgezellen richten hun pijlen op de relatie tussen het Latijns-Amerika van Argen-

cross-over tinië, Chili, Paraguay en Venezuela en het Europese Spanje, dat weer een warme invloed heeft ondergaan van de A rabische en joodse wereld. Het biedt Pluhar de mogelijkheid haar liefde voor diverse exotische snaarinstrumenten uit te leven op instrumenten als de arpa llanera (een harp met een bijna doorsch ijnend metaa lacht ig geluid), de bandolin (een kruising tussen een banjo en een mandoline), de cuatro (een kleine viersnarige gitaar) en de charango (de kleine gitaar uit het Andesgebergte). De muziek vliegt vrolijk van hot naar her en heeft als verbindend element de aanstekelijke latin-ritmes die in een meer rudimentaire vor m i n Spa nje a l e euwenlang een belangrijke rol spelen. Voor die link staat de Fandango va n Padre Antonio S ole r (172 9 -178 3) symbool. Juist doordat dit werk bijna aan het einde van de cd staat, krijgt al het voorgaande perspectief. Zo klinken in de populaire Argentijnse en Venezolaanse volksliederen opeens de onzekere reizen door van de missionarissen en emigranten die ZuidAmerika wel even zouden veroveren en bekeren. En horen we tot in een tango van Astor Piazzolla de fusie tussen de verfijnde ritmische patronen van de inheemse bevolking en de wetten van de Europese kunstmuziek. Die tango van Piazzolla, Los pájaros perdidos, krijgt hier extra reliëf door de stem van Philippe Jaroussky. Zonder afbreuk te doen aan de mooie prestatie van vocalisten als Lucilla Galeazzi en Raquel Andueza, weet Jaroussky (net als op Via Crucis, zijn eerste samenwerking met L’Arpeggiata), de tracks waaraan hij bijdraagt te verheffen tot kleine juweeltjes

van vocale vertelkunst. Daarmee bewijst de Franse countertenor zijn status als een van de beste en meest gevraagde zangers van zijn generatie. Dat hij in zijn overvolle schema, dat hem op 19 februari met het Freiburger Barokorchester en een mooi Händelprogramma naar het Amsterdamse Concertgebouw brengt, tijd maakt voor en volle aandacht geeft aan de projecten van Pluhar, zegt veel over het belang, de intelligentie en de musiceervreugde ervan. Jaroussky geeft daarbij niet alleen Piazzolla’s tango maar ook meesterlijke volksliedjes als Ay! Este azul en Duerme negrita een overtuigingskracht mee die je d irect doet geloven dat er nooit mooiere liedjes zijn geschreven. Het is een vorm van programmeerkunst en briljante timing dat Pluha r en consor ten na zo’n mo ment de betovering met aanstekelijke ritmes verbreken, zonder de sfeer en de vreugde van de hele cd geweld aan te doen. Op zo’n manier valt zelfs het ove r bekende en h ie r door R a quel A nduezza sensueel gezongen Besame mucho – ooit geïnspireerd door een aria uit de opera Goyescas van Enrique G ranados – als vanzelfsprekend op zijn plaats.

Philippe Jaroussky levert juweeltjes van vocale vertelkunst

Paul Janssen

Los pájaros perdidos

L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar, m.m.v. Philippe Jaroussky (countertenor) Virgin Classics 7851621 / 121 573 VKZ kijk voor de speciale aanbieding op pagina 10

www.klassiekezaken.nl

februari 2012 13

postuum

Een monument voor Montserrat Figueras (1942-2011)

Stem vol emotie

Ze klonk helder en zwoel tegelijk. Als geen ander gaf de Catalaanse sopraan Montserrat Figueras klank aan de oude muziek uit landen rond de Middellandse Zee. Haar echtgenoot Jordi Savall heeft nu een cd-monument opgericht voor deze unieke zangeres. Op 23 november vorig jaar overleed op 69-jarige leeftijd Montserrat Figueras, een zangeres die als weinig anderen het authen tieke geluid vertegenwoordigde op het terrein van de oude muziek. Met haar echt genoot Jordi Savall richtte ze in 1975 Hespè rion XX op, het eerste ensemble dat echt werk maakte van het herontdekken van Spaanse muziek uit middeleeuwen, renais sance en barok. Dat terrein was nog nauwe lijks ontgonnen en Hespèrion XX zette dan ook meteen de toon: zó hoorde Spaanse muziek te klinken. Met haar heldere maar tegelijk ook donkere stem was Montserrat Figueras al vanaf haar eerste optredens in Nederland een open baring. De muziekpers kwam superlatieven te kort. Haar concert in de Kleine Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw met Spaanse hofmuziek en sefardische liederen, in het Holland Festival van 1977, is legen darisch. De dubbel-lp met ongeveer het zelfde programma die in 1978 verscheen, werd een bestseller. Wie deze plaat nu hoort, wordt nog steeds overrompeld door de fris heid van die uitvoeringen. Vooral F igueras’ vertolkingen van de liederen van de in 1492 uit Spanje verdreven Joden (de sefardim) kerfden vanaf het eerste moment diep in de ziel. En dat was nog maar het begin!

14 februari 2012

Met Montserrat Figueras heeft de muziek wereld een zangeres verloren die vijfen dertig jaar lang een volkomen authentiek geluid liet horen, dat diep wortelde in de Spaanse en Catalaanse muziektradities. Ze is absoluut onvervangbaar. Haar echtge noot Jordi Savall heeft onder de titel La voix

ten met Italiaanse muziek opnam). Die serie werd overigens verzorgd door musici van de Schola Cantorum Basiliensis, het oplei dingsinstituut voor oude muziek in Bazel waar Figueras en Savall beiden hebben ge studeerd, en waar de basis werd gelegd voor Hespèrion XX. Ook vertegenwoordigd op

Montserrat Figueras streelde langs de noten met haar stem de l’émotion een muzikaal monument van formaat voor haar opgericht: een dubbel-cd met vijfendertig opnamen die de hele car rière van Montserrat Figueras bestrijken. Veel daarvan is afkomstig uit de rijke cata logus van Savalls eigen label AliaVox, maar ook andere labels verleenden hun medewer king aan deze collectie. Zo zijn er ook opna men uit de Reflexe-serie van EMI (waarin de eerste platen van Hespèrion XX versche nen), en de Documentaserie van Deutsche Harmonia Mundi (waarvoor Montserrat Figueras begin jaren tachtig een aantal pla

La voix de l’émotion zijn opnamen uit de ja ren negentig die eerder verschenen bij het Franse label Astrée. In 1998 startte Savall met zijn eigen label AliaVox en bij de millenniumwisseling ver anderde hij de naam van zijn ensemble in Hespèrion XXI. Inmiddels waren er meer ensembles rond Figueras en Savall: de Cappella Real de Catalunya en het barok orkest Le Concert des Nations. De zang van Montserrat Figueras is door de jaren heen eigenlijk nauwelijks veranderd. Oudere zan geressen worstelen vaak met een verande

rende stem, maa r voor Montser rat F igueras is dat nooit een item geweest. Het gevoileerde en zwoele dat haar stem zo kenmerkt, had ze ook aan het begin van haar carrière al, evenals de gave om fluisterzacht te zingen, als het ware langs de noten te strelen met haar stem. Jordi Savall heef t een prachtige bloemlezing samengesteld, waarin we bovendien enkele uitstapjes van Montserrat Figueras naar modern repertoire horen. Op een cd met wiegenliedjes nam ze ook liederen op van Moesorgski, de Falla en Arvo Pärt, en die zijn ook in deze collectie vertegenwoordigd. Een prachtig monument voor een zangeres die ons zoveel mooie momenten heeft nagelaten. Marcel Bijlo www.klassiekezaken.nl

La voix de l’émotion

Montserrat Figueras, diverse ensembles o.l.v. Jordi Savall Aliavox AVSA9889 / 121 571 VKZ (2 SAcd’s) kijk voor de speciale aanbieding op pagina 10

februari 2012 15

Met korting naar

Philippe

JAROUSSKY

Zondagmiddag 19 februari 2012, 14.15 uur in de Grote Zaal van Het Concertgebouw, Amsterdam Eénmalig optreden van de wereldberoemde countertenor. Samen met het al even beroemde Freiburger Barockorchester zal hij aria’s uit beroemde Händel-opera’s ten gehore brengen. (o.a. Giulio Cesare, Ariodante, Agrippina en Alcina).

LEZERS-AANBIEDING!

Lezers van Klassieke Zaken kunnen met korting 1e rangsplaatsen bestellen voor € 57,50 [i.p.v. € 75,-] Reserveer via de Concertgebouwlijn 0900 - 6718345 o.v.v. “Klassieke Zaken Jaroussky” (€ 1,- p/g), dagelijks bereikbaar van 10.00 - 17.00 u.

KORTING! BIJNA 25% ELD IGE CONCERTEN OP DEZE TWEE GEW

Collegium Vocale Gent en Musica Amphion

met o.a.

Amaryllis Dieltiens sopraan

Christophe Dumaux countertenor

Zondagmiddag 18 maart 2012, 14.15 uur in de Grote Zaal van Het Concertgebouw, Amsterdam

Händel – Dixit Dominus en

Concerto Grosso, op. 6 nr. 2

Vivaldi – Gloria en Nisi Dominus LEZERS-AANBIEDING!

Lezers van Klassieke Zaken kunnen met korting 1e rangsplaatsen bestellen voor € 57,50 [i.p.v. € 75,-] Reserveer via de Concertgebouwlijn 0900 - 6718345 o.v.v. “Klassieke Zaken Collegium Vocale” (€ 1,- p/g), dagelijks bereikbaar van 10.00 - 17.00 u.

Collegium Vocale Gent - © Michiel Hendrickx

www.fredluiten.nl

Foto: Myriam devriendt

Collegium Vocale

concert Met veel succes programmeert impre sario fred luiten al jaren een barok serie in het Amsterdamse Concert gebouw. Nu smeden Musica Amphion en Collegium Vocale Gent een Nederlands-Vlaams verbond In een bijzonder programma rond Händel en Vivaldi. zondag 18 maart 2012, 14.15 uur Amsterdam, Concert gebouw, Grote Zaal. kaarten via www.fredluiten.nl, of 0900-6718345

Virtuoze barok

Veertig jaar geleden zag het baroklandschap er heel anders uit dan nu. Van een vocale barokserie in het Amsterdamse Concertgebouw was bijvoorbeeld nog lang geen sprake. Met een aantal gelijkgestemden uit Gent richtte Philippe Herreweghe in 1970 het Collegium Vocale op, een klein flexibel koor dat zich aanvankelijk uitsluitend richtte op het repertoire uit de renaissance en de barok. Samen met Ton Koopman, die toen net zijn eigen barokorkest Musica Antiqua Amsterdam had opgericht (waaruit later the Amsterdam Baroque Orchestra zou voortkomen), ging Herreweghe aan de slag met de grote werken van Bach en Händel in kleine bezetting. Er moest veel worden uitgezocht. Ervaring op dit gebied was er nauwelijks en de technische problemen met oude instrumenten waren nog lang niet opgelost. Bovendien: je stond met je barokorkestje niet zomaar in een grote concertzaal, daarvoor verkeerde de historische uitvoeringspr a k t ijk nog te veel in de marge. Maar gaandeweg stroomde het publiek toe en konden de kerken waar deze revolutionaire uitvoeringen klonken de belangstelling nauwelijks aan. Met deze experimenten, want dat waren het begin jaren zeventig nog, stonden Koopman en Herreweghe aan de basis van de bloeiende oude-muziekpraktijk in Nederland en Vlaanderen. Collegium Vocale bestaat nog steeds en kent nu verschillende subafdelingen voor muziek uit verschillende periodes. De barok blijft

echter een belangrijke pijler van het repertoire. Ook in organisatorisch opzicht is er veel veranderd. Zo programmeert impresario Fred Luiten tegenwoordig een succesvolle vocale barokserie in de Grote Zaal van het Concertgebouw, een plek waar je veertig jaar geleden nog nauwelijks barokmuziek met oude instrumenten hoorde. Vorig jaar koppelde Luiten in een door hemzelf samengesteld concert – met Purcells opera Dido and Aeneas – Collegium Vocale aan het Nederlandse instrumentale ensemble Musica Amphion onder leiding van Pieter Jan Belder. Musica Amphion, waarin leden van het Freiburger Barockorchester en het Orkest van de Achttiende Eeuw regelmatig meespelen, timmert de laatste jaren aan de weg met bijzondere cd-opnamen en concerten. Zo werden de complete werken van Corelli en alle kamermuziek van Purcell opgenomen. Bovendien startte het ensemble onlangs samen met het Gesualdo Consort een project rond de cantates van Bach. De samenwerking van Musica Amphion en Collegium Vocale beviel zo goed dat ook dit jaar beide ensembles de handen ineen slaan, deze keer in een programma met muziek van Händel en Vivaldi. Händel schreef in zijn jonge jaren in Rome een aantal psalmzettingen speciaal voor een Carmelietenklooster dat over een uitzonderlijk goed koor beschikte. In het Dixit Dominus dat

Musica Amphion en Collegium Vocale Gent slaan de handen ineen

www.klassiekezaken.nl

op 18 maart in het Concertgebouw zal klinken, heeft het koor dan ook een groot aandeel. Ook het bekende Gloria van Vivaldi kent veel aansprekende koorpassages en bovendien een paar prachtige solistische gedeelten. Deze laatste komen voor rekening van sopraan Amaryllis Dieltiens, in Nederland onder meer al te horen bij De Nederlandse Bachvereniging, en de Franse countertenor Christophe Dumaux, die al eens schitterde bij De Nederlandse Opera. Hij zingt onder meer Vivaldi’s virtuoze zetting van Nisi Dominus. Dat Händel en Vivaldi beiden enorm productief waren als operacomponist is ook goed te horen in hun kerkmuziek. Theatrale middelen worden niet geschuwd en ieder psalmwoord krijgt de juiste dramatische lading. Het Dixit Dominus van Händel en het Gloria van Vivaldi worden zelden op één avond uitgevoerd. Deze combinatie verleent het concert van 18 maart dan ook een extra feestelijk tintje. Marcel Bijlo

Johann Sebastian Bach Mis in b

CollegiumVocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe LPH 004

februari 2012

interview

Izhar Elias duikt in het Parijs van Claude

Kleurrijke Izhar Elias nam voor zijn derde solo-cd composities op die werden geïnspireerd door de klankwereld van Claude Debussy. Ook de stad Parijs is een bindende factor. “Zulke stukken vragen bij uitstek om kleur.”

“Als ík het al oersaai vind om de hele avond naar één gitarist te luisteren die op één instrument speelt, wat kun je dan verwachten van mensen die zelden een gitaar horen?” De vraag wordt gesteld door Izhar Elias (1977), de winnaar van de Nederlandse Muziekprijs 2010, die voortdurend op zoek is naar nieuwe manieren om zijn instrument over het voetlicht te brengen. Hij speelt kamermuziek, geeft concerten met film en maakte een muziekvertelling rond gitaartranscripties van Rossini’s opera Semiramide. Ondertussen oogst hij lovende kritieken met zijn nieuwe cd Hommage à Debussy. Misschien wekt de titel de indruk dat Elias muziek van Debussy heeft bewerkt voor gitaar, maar in werkelijkheid staat er geen noot van de Franse componist op de cd. Elias: “Het zijn bijna allemaal stukken die in Parijs zijn gecomponeerd, in een tijd waarin de geest van Debussy er nog rondzwierf.” Het startpunt is de Homenaje a Debussy van de Spaanse componist Manuel de Falla uit 1920. Joaquín Rodrigo, ook een Spanjaard, schreef op zijn beurt een hommage aan De Falla. Verder speelt Elias stukken van Heitor Villa-Lobos, Joaquín Turina en Francis Poulenc. “Poulenc zette zich juist weer af tegen Debussy. De cd vertelt dan ook een echt verhaal.” Een ander Frans element is het instrument waarop Elias speelt. “Ik zocht voor deze

18 februari 2012

muziek een gitaar die veel nuances heeft. Mijn bouwer had allang geen instrument meer gemaakt met de houtsoort die ik wilde, dus bood hij aan een prototype te maken. Dat instrument was zo fantastisch dat ik het meteen heb gekocht. De bouwer zei: als ik een betere heb gemaakt, mag je hem komen ruilen. Maar die nieuwe was lang niet zo mooi als deze. Door al die klankkleurverschillen is de gitaar

veel gitaristen opgeleid, maar uiteindelijk komen er maar weinig bovendrijven. Izhar Elias is een uitzondering. “Ik denk dat het deels komt door de onbekendheid van het publiek met het instrument, maar ook door de houding van gitaristen. Veel collega’s spelen repertoire dat vaak alleen bekend is onder gitaristen. Ik speel juist veel kamermuziek, daarmee breng ik de gitaar bij mensen die

“De gitaar is slechts een middel om muziek te laten klinken” uitermate geschikt voor het repertoire van deze cd. Het gaat bij die Debussyachtige stukken namelijk bij uitstek om de kleur.” Behalve klassiek repertoire op een modern instrument speelt Elias ook barokgitaar. Tijdens zijn studie specialiseerde hij zich bovendien in gitaarmuziek van de vroege 19de eeuw. In concerten laat hij graag zijn verschillende instrumenten horen; Elias heeft er elf. “Maar je moet dan wel concessies doen. Zo is het voor moderne gitaar fijn als je wat langere nagels hebt. Omdat de snaren strakker gespannen staan moet je iets meer kracht zetten. Nu zijn mijn nagels te lang voor de barokgitaar en klinkt het te pinnig. Dan zoek ik naar andere oplossingen, door mijn vingers minder te krullen bijvoorbeeld.” Aan de Nederlandse conservatoria worden

normaal nooit gitaar horen. En met blokfluitist Erik Bosgraaf speel ik barokmuziek, maar we laten ook nieuwe stukken componeren.” Ook in zijn spel onderscheidt Elias zich van medegitaristen. Dat komt volgens hem vooral door de interpretatielessen die hij volgde bij Kees Hendrikse, voormalig violist van het Koninklijk Concertgebouworkest. “Van hem heb ik leren denken in lijnen. Je kunt veel leren van een gitarist, maar dan gaat het vooral om techniek. Als strijker kun je veel makkelijker een melodie mooi fraseren. Een gitarist kan als je een moeilijke maat speelt begrijpen dat die moeilijk is, maar als iets volgens Kees heel mooi legato moest klinken, dan had hij daar geen boodschap aan. Dan zei hij: je zoekt maar een oplossing. Het probleem voor een gitarist is dat je niet zo veel kunt doen tussen

Debussy

gitaar twee tonen. Die sterven weg. Je moet suggereren dat die tonen doorklinken, in elkaar overlopen. En dat kun je heel goed van een violist leren, die legt de nadruk op wat er tussen de tonen gebeurt.” Elias’ muzikale voorbeelden zijn dan ook niet per se gitaristen. Zo is hij een groot bewonderaar van de Portugese pianiste Maria João Pires. “Ik vind het heel belangrijk dat je je instrument kunt ontstijgen, de gitaar is slechts een middel om muziek te laten klinken. Daarom denk ik dat mensen die niets van gitaar weten mijn muziek ontzettend goed kunnen beoordelen.” Merlijn Kerkhof

Hommage à Debussy De Falla, Rodrigo,Turina e.a.

Izhar Elias (gitaar)

Brilliant Classics 9246

foto eric richmond

www.klassiekezaken.nl

repetitieFoto’s: Hans van den Bogaard

glinsterend

De Nederlandse Opera brengt een Russisch juweel op de lanken: ‘De legende van de onzichtbare stad Kitesj en het p meisje Fevronja’. Het stuk met de lange titel, dat is gecomponeerd door Nikolaj Rimski-Korsakov, kent veel toverachtig mooie muziek. Ze is een kind van de natuur, het meisje Fevronja. Voor haar is de grote, boze wereld ver weg. Ze wordt muzikaal geboren tussen fluisterende violen, die op Wagneriaanse wijze het geruis en geritsel van bomen en gras schilderen, en de virtuoze vogelzang van een scala aan fraaie hout-

20 februari 2012

blazers. Nikolaj Rimski-Korsakov geeft zijn ongerepte hoofdrolspeelster de helft van de wel heel erg lange titel van zijn voorlaatste opera: De legende van de onzichtbare stad Kitesj en van het meisje Fevronja. En terecht: Fevronja is een heldin van het zuiverste water, die zich in het tijdsbe-

stek van een enkele avond aan haar bosrijke omgeving onttrekt en zich inzet voor het geluk van maar liefst twee tenoren. Fevronja krijgt haar sprookjesprins Vsevolod al direct in het eerste bedrijf, maar ze leven niet lang en gelukkig. Zijn komst in haar bestaan is juist het begin van allerlei problemen. Vsevolod – zo typisch voor een tenor – heeft het feitelijk te druk voor zijn verloofde. Een bende briesende Tataren probeert namelijk gehakt te maken van de stad Kitesj en zijn inwoners. Het is aan Fevronja om niet alleen weerstand

opera

wonder Hij beweegt zich met Fevronja in Rimski’s kleurrijke muzikale wereld, met zingende paradijsvogels, onwrikbare Tataren en dansende beren, en steden die verdwijnen onder een magische gouden mist. We horen Rusland in de imposante basstemmen, de grote koorpartijen en de robuuste melancholie van de melodieën. Maar de componist verplaatst ons tegelijkertijd naar een omgeving die boven tijd en ruimte uitstijgt: onwezenlijkheid en realiteit gaan hier hand in hand. Over dit alles wordt in de nieuwe productie van De Nederlandse Opera geregeerd door de bas Robert Holl. Als vorst Joeri – de vader van Vsevolod – bewandelt hij voor het eerst in zijn carrière het podium van het Muziektheater in Amsterdam. Het is een stukje geïnspireerde casting in een geïnspireerde repertoirekeuze: Rimski-Korsakovs opera is een groot glinsterend wonder. Het is een sprookjesavontuur – in wreedheid en in schoonheid – dat het de moeite waard maakt om de veiligheid van de leunstoel te verruilen voor een avond of middag aan het Waterlooplein. Hein van Eekert

Rimski-Korsakov componeerde een wreed en schoon sprookjesavontuur te bieden aan de notabele onderdanen van haar toekomstige echtgenoot (die op de komst van de eenvoudige bruid reageren met het moordend gemene dedain van een stel losgeslagen sociëteitsleden), maar ook om de vijand op afstand te houden. Ze wordt daarbij van de wal in de sloot ge-

holpen door de andere tenor: Grisjka, een tussen zelfbehoud en zelfdestructie schuimende, cynische alcoholist. Uit overlevingsdrang en met opgekropte woede tegen de wereld pleegt hij verraad. Grisjka is met zijn muziek vol bittere spot en duistere angst geen mooie, maar wel een diep menselijke figuur. Ondanks zijn minpunten voel je als toeschouwer intens met hem mee.

Rimski -Korsakov: De legende van de onzichtbare stad Kitesj en het meisje Fevronja Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Marc Albrecht Regie Dmitri Tsjernjakov, première 8 februari 2012 Overige voorstellingen 11, 14, 17, 20, 23, 26* februari en 1 maart 2012, Het Muziektheater Amsterdam Aanvang 18.30/*13.30, einde ca. 23.00/*18.00 Kaarten 020 - 6255455, www.dno.nl

februari 2012 21

Edo de Waart begint als chef in Antwerpen

Vakman pur sang

Na omzwervingen over de hele wereld keert Edo de Waart terug naar de Lage Landen. Hij is neergestreken in Antwerpen, waar deFilharmonie maar al te graag profiteert van zijn ervaring. Op de eerste cd staat Eine Alpensinfonie van Richard Strauss.

Vanaf dit seizoen is Edo de Waart chefdirigent van deFilharmonie, het Vlaamse symfonieorkest dat in Antwerpen is gevestigd. Hij volgt er Jaap van Zweden op, die furore maakt in Dallas en de rest van de Verenigde Staten. In een videogesprek op de website van deFilharmonie licht De Waart zijn keuze toe: “Ik wilde nog eenmaal een langere vaste verbintenis met een orkest aangaan. Gezien mijn leeftijd is het waarschijnlijk de laatste keer dat dat mogelijk is.” De Waart is nu zeventig. De afgelopen jaren werkte hij als chef in Hong Kong, maar aa n dat cont ract k wam een ei nd. De Waart: “Ik wilde weer dichter bij Nederland zijn en als Nederlander voel ik mij in Antwerpen thuis. Het is een soort relaxed Amsterdam. Ik heb genoeg tijd in vliegtuigen doorgebracht. Toen ik het aanbod

22 februari 2012

van deFilharmonie kreeg hoefde ik er daarom ook niet lang over na te denken. Het is een fantastisch orkest waar ik al eerder mee heb samengewerkt. De ‘klik’ was er vanaf het eerste moment. We deden in 2008 een programma met muziek van Stravinsky en Adams. Daar denk ik nog met veel plezier aan terug. Het was wederzijds een zeer inspirerende sa menwerk i ng. I k vind het ook leuk om het repertoire waarmee ik in mijn lange loopbaan heb kennisgemaakt mee te nemen naar België.” A ls chef zal De Waar t minimaal twaalf weken per jaar voor het orkest staan en hij zal zich vooral gaan bezighouden met het grote symfonische repertoire. De Vlamingen kunnen hun geluk niet op. En begrijpelijk, want De Waart is een vakman pur sang die al bij vele orkesten heeft gezorgd voor grote kwaliteitsverbetering.

Lang geleden trok hij het Rotterdams Philharmonisch Orkest uit het slop en daarna volgden langdurige verbintenissen met onder meer het Radio Filharmonisch Orkest, het San Francisco Sy mphony Orchestra, Minnesota Orchestra, Sydney Symphony Orchestra en de Hong Kong Philharmonic. Met de komst van De Waart vond deFilharmonie het ook t ijd worden voor een eigen label waarop concer ten k u n nen worden ‘versneden’ tot cd’s. Het is een trend: een beetje orkest heeft tegenwoordig zijn eigen label, vooral voor promotiedoeleinden. Het Filharmonie-label rust op drie pijlers: een serie onder de naam Belgian Boutique (met topstukken uit het Belgische repertoire), Cutting Edge (met hedendaags werk), en dan is er nog de A-L ist met het g rote sy mfonische orkestr epertoire, veelal onder leiding van Edo de Waart. De eerste cd’s die onlangs

“De Alpensinfonie is overweldigend, maar tegelijk ook hypersubtiel”

interview

Foto: bert Hulselmans

verschenen bevatten werk van onder meer Wim Henderick x, Jef Maes en A rthur Meulemans onder leiding van de eerste gastdirigent, Martyn Brabbins. A-List opent met Eine Alpensinfonie van R ichard Strauss. Edo de Waart: “Dit was het eerste werk dat ik dirigeerde bij het orkest na mijn benoeming als chef. Ik vind het dus ook een gepast begin voor het nieuwe label. Ik heb in mijn leven veel Strauss gedaan: de grote opera’s, alle grote orkestwerken. Ik ben een bewonderaar van zijn oeuvre. De Alpensinfonie is overweldigend, maar tegelijk ook hypersubtiel. Het is een goede, solide basis om te vertrekken. Wie deze berg heeft beklommen is goed uitgerust om de wereld te verkennen. De Alpen sinfonie laat zien dat Strauss een enorm goede observator was. Hij heeft hartstochtelijk gehouden van het landschap rond München. Dat kan niet anders. Anders kun je daar niet zo’n mooi stuk over schrijven.” Inderdaad: in Eine Alpensinfonie beschrijft Richard Strauss op magistrale wijze een tocht van 24 uur door de Alpen. Jodel motieven, blatende schapen, zachtjes stromende bergbeken, dwaaltochten door het kreupelhout, hoosbuien en onweer in de bergen: het wordt allemaal op subtiele, romantische en geniale wijze door Strauss verklankt. Het is bovendien een grootschalig werk waarvoor de gemiddelde orkestbezetting flink moet worden aangevuld (alleen al achter het podium schrijft Strauss achttien koperblazers voor). Een kolfje naar de hand van een ervaren maestro als Edo de Waart. Oswin Schneeweisz

Richard Strauss

MAES ROSSEAU MEULEMANS

WIM HENDeRICKX

Eine Alpensinfonie

Vlaamse Symfonieorkest o.l.v. Edo deWaart

Concerten

Vlaams Symfonieorkest o.l.v. Martyn Brabbins

Tejas en orkestwerken

RFP 001

RFP 002

RFP 003

www.klassiekezaken.nl

Vlaams Symfonieorkest o.l.v. Martyn Brabbins

februari 2012 23

advertorial

profiel

De Canadese violist James Ehnes heeft zich gestort op Béla Bartók. Onlangs verschenen de vioolconcerten, nu meldt hij zich met muziek voor viool en piano. die hoor je Zelden zo authentiek uitgevoerd.

Béla Bartók Werken voor viool en piano

James Ehnes (viool),Andrew Armstrong (piano) Chandos CHAN10705

www.klassiekezaken.nl

februari 2012 25

BACH

Ich habe genug BWV 82 Gott soll allein mein Herze haben BWV 169 Bekennen will ich seinen Namen BWV 200 Komm, du s端sse Todesstunde BWV 161

HOFFMANN

Schlage doch, gew端nschte Stunde BWV 53

TIJDELIJK STERK IN P

CONCERTEN

5 FEBRUARI Concertgebouw Amsterdam BACH Cantates 26 MAART Concertgebouw Amsterdam BACH Johannes Passion

RIJS VERLAAGD BIJ D

E KLASSIEKE ZAKEN SP

ECIALIST

portret

Pollini, de legendarische pianist, wordt 70

Allround meester

Toen een interviewer hem kort geleden vroeg naar zijn opvattingen over de temposchommelingen van het rubato, antwoordde Maurizio Pollini: “Een rubato is goed als het oprecht is. Indien het niet doorleefd is, dan voelt het onoprecht. Daarom kan ik ook geen lesgeven op dat gebied.” Wat volgens de meesterpianist net zo min kan worden onderwezen, zijn pauzes tussen de delen. “Vaak heeft bijvoorbeeld Beethoven een belangrijke link bedacht tussen twee delen, een verbinding die pas duidelijk wordt juist met de kwaliteit van de pauze. Als musicus wil je dat overdragen.” Het zijn opmerkingen met gewicht. Eigenlijk zegt Pollini dat muzikaliteit niet is op te roepen of af te dwingen. Je wordt ermee geboren. Dat gebeurde wat hem zelf aangaat precies zeventig jaar geleden, op 5 januari 1942 in Milaan. En geluk hád hij: een welgesteld milieu, kunstzinnig, enigszins alternatief ook. Op z’n zevende wist het knaapje al dat het pianospel zijn toekomst zou worden. Tien jaar later won hij in Sergeno het Ettore Pozzoli Concours en in Warschau het Chopin Concours. Daarna begon de zegetocht. I ngehouden pat hos, trouw aan het notenbeeld, een gereserveerde benadering van het klassieke repertoire: dat werd Pollini’s credo. Vanaf het klavier kreeg hij gaandeweg de behoefte om het orkest aanwijzingen te geven, waaruit een dirigentschap voortkwam. Aanvankelijk bescheiden, maar inmiddels ook op het terrein van de symfonie en de opera. Een

allround meesterschap dus. En niet te vergeten: een onvoorwaardelijke overgave aan hedendaagse muziek. Boulez, Nono, Maderna – hun partituren worden door Pollini gekoesterd. “Hedendaagse muziek is een rare term, want zo duiden we nu zelfs muziek aan die zowat honderd jaar oud is. We zijn zo ontzettend gericht op het verleden. Nooit eerder in de muziekgeschiedenis was dat het geval, altijd speelde men muziek van de eigen tijd. Zo hoort het ook: repertoire actueel houden is van fundamenteel belang.” Weinig pianisten van naam voegen zo enthousiast de daad bij het woord. Maurizio Pollini heeft nog altijd een open oor voor het eigentijdse. Met als gevolg dat menig componist speciaal voor hem muziek schrijft. Nono’s …sofferte onde serene…, Manzoni’s Masse: Omaggio a Edgard Varèse en Sciarrino’s Vijfde sonate zijn bekende voorbeelden. I n m iddel s k ie s t de 70-jarige zorgvuldig zijn recitals uit. Enkel de meest gerenommeerde concertinstellingen mogen hem contracteren. En daarom maakt Pollini op 29 januari opnieuw zijn opwachting in de serie Meesterpianisten in de Grote Zaal van het Amsterdamse Concertgebouw. Een verjaarsconcert waarop de maestro laat horen hoe je ook alweer Chopin en Beethoven speelt.

Foto: Deutsche Grammophon

Ingehouden pathos, trouw aan de noten, een gereserveerde kijk op het klassieke repertoire: dat zijn de kwaliteiten van de legendarische pianist Maurizio Pollini. In de Amsterdamse serie Meesterpianisten viert hij zijn 70ste verjaardag.

Op 29 januari speelt Maurizio Pollini in de serie Meesterpianisten werken van Beethoven en Chopin. Concertgebouw, Amsterdam, kaarten kunt u bestellen via www.meesterpianisten.nl of 0900-6718345.

Pollini heeft nog altijd een open oor voor het eigentijdse

www.klassiekezaken.nl

The Art of Maurizio Pollini Mozart, Beethoven, Chopin, Stravinsky e.a.

Maurizio Pollini (piano) DG 4779529 (3 cd’s)

Jos van der Zanden februari 2012 27

NU VERKRIJGBAAR OP BRILLIANT CLASSICS

Pizzetti

Complete Piano Works Giancarlo Simonacci piano 2CD 9202

Stradella

Italian Arias Harmonices Mundi Claudio Astronio dirigent 2CD 94258

Telemann

36 Fantasies for Harpsichord Andrea Coen klavecimbel 3CD 94228

Tchaikovsky

Tchaikovsky Edition Richter, Gilels, Oistrakh, Kogan, Kissin, Rozhdestvensky, Mravinsky, Simonov, Fedoseyev 60CD, CD-ROM 93980

Galuppi

Complete Harpsichord Concertos Roberto Loreggian klavecimbel Ensemble ConSerto Musico 2CD 94161

Strauss

Richard Strauss Edition Rudolf Kempe, Karl Böhm, Herbert von Karajan, Wolfgang Sawallisch 35CD, CD-ROM 9249

Jehan Alain

Bartók

Complete Organ Works Jean-Baptiste Robin orgel 3CD 94233

Complete Works for Violin Vol. 1 Early Works and Transcriptions Antal Zalai viool József Balog piano 1CD 9236

J.S. Bach

Hommage à Debussy

Concertos for Recorder Erik Bosgraaf blokfluit Ensemble Cordevento 1CD 94296

Rebay

Quartets for guitar, flute and strings G. Noqué gitaar, A. FernándezCueva fluit, R. Galindo viool, P. M. Torres altviool, J. Villalba cello 1CD 9250

Izhar Elias gitaar 1CD 9246

The Martyred Virgins Schola Cantorum Karolus Magnus Stan Hollaardt dirigent 1CD 94314

BRILLIANT CLASSICS - HET BUDGETLABEL UIT NEDERLAND WWW.BRILLIANTCLASSICS.COM

historische abbado

Ooit begon het als een muzikale wijkplaats tegen de nazi’s. Tegenwoordig is het festival van het Zwitserse Luzern vermaard vanwege de orkestmuziek op hoog niveau. Claudio Abbado, muzikaal leider en dirigent, haalde voor mahler de beste krachten binnen.

Tribchen, 25 augustus 1938. In het park tegenover Richard Wagners voormalige villa nabij Luzern in Zwitserland komt een opmerkelijk gezelschap bijeen. Arturo Toscanini, Bruno Walter, de crème de la crème van het muziekleven is aanwezig. Al even bijzonder is het orkest dat plaatsneemt. Het bestaat uit leden van het Orchestre de la Suisse Romande, aangevuld met topmusici waaronder die van het befaamde Bush Quartet. Om hun concert ongestoord te laten verlopen, zijn ongekende maatregelen getroffen. Het vliegverkeer en fabrieken in de omgeving zijn stilgelegd. Het festivalterrein is door honderden politiemannen afgegrendeld. Ouders wordt verzocht hun kinderen niet buiten te laten spelen. Zelfs honden moeten op last van het gezag binnen blijven. Dan betreedt Toscanini de bok en klinken de eerste noten van Wagners Siegfried-Idyll. Het is een van die momenten in de geschiedenis waarvan de impact nog decennia later merkbaar is. Want wat in het neutrale Zwitserland begon als een vrijstaat voor musici die niet langer in nazi-Duitsland wilden of konden werken, is tegenwoordig een gerenommeerd festival onder leiding van dirigent Claudio Abbado.

In 2003 blies hij het idee nieuw leven in van een festivalorkest waarin topmusici de belangrijkste stoelen bezetten. Zo kwamen voor Mahlers Zevende symfonie topsolisten als klarinettiste Sabine Meijer, fluitist Emmanuel Pahud, hoboïst Albrecht Mayer en celliste Natalia Gutman het orkest versterken. De afgelopen jaren bracht het label Euroarts enkele live-opnames van dit Lucerne Festival Orchestra uit op dvd. Tot en met maart zijn zeven dvd’s met symfonieën van Mahler, onder leiding van Abbado, met kor ting verkrijgbaar. Wie daaraan nog niet genoeg heeft, kan alt ijd nog op You Tube terecht waar verschillende filmpjes zijn te zien waarop Abbado met het festivalorkest repeteert. Mahlerianen mogen deze dvd’s in elk geval niet missen, want het zijn stuk voor stuk weergaloze uitvoeringen. Abbado geldt niet voor niets als een van de grote Mahlerspecialisten. Hij voelt de nuances van dit repertoire haarfijn aan en het is moeilijk voorstelbaar dat je bijvoorbeeld de Vijfde of Derde symfonie ergens anders spannender en subtieler te horen

Mahlerianen mogen deze uitvoeringen niet missen

www.klassiekezaken.nl

krijgt. Het zijn stuk voor stuk grootse uitvoeringen, waarin juist de innerlijke kracht van de muziek tot leven komt. En dan zijn deze opnamen ook nog eens spannend om naar te kijken. Strijkstokken die diep in de snaren grijpen; orkestmusici die elkaar na afloop van het concert in de armen vliegen; de expressie op het gezicht van Abbado wanneer hij het bekende Adagietto dirigeert; de man die een traantje wegpinkt na een prachtige uitvoering van de Rückert-Lieder door Magdalena Kozená; de bloemenregen die op de musici neerdaalt: kijk, en luister, en waan je in het pluche van Luzern. Oswin Schneeweisz

Gustav Mahler symfonieën nrs. 2, 3, 4, 5, 6, 7 en 9

Lucerne Festival Orchestra o.l.v. Claudio Abbado Euroarts

februari 2012 29

foto: LUCERNE FESTIVAL, Fred Toulet

luzern

nieuw

De geboorte van de cello FOTO: Alessandra Galleron

De eerste cellomuziek verscheen in 1689. De Franse cellist Bruno Cocset lichtte het doopceel van een instrument dat spoedig de viola da gamba zou verstoten.

Eerst maar eens een misverstand uit de weg ruimen: de viola da gamba, opnieuw in zwang geraakt dankzij de oude-muziekbeweging, is geen vroege voorloper van de cello. Het instrument maakt namelijk deel uit van een andere familie en valt eerder te karakteriseren als een aangestreken gitaar. De viola da gamba heeft zelfs lange tijd náást de cello bestaan en was favoriet onder de adel. Maar welk instrument kunnen we dan wel aanwijzen als de voorloper van de cello? De Franse cellist Br u no Cocset geeft het antwoord op e e n z e e r f r a a i vormgegeven cd met de titel: La Nascita del Violoncello, ofwel ‘de geboorte van de cello’. Het begon allemaal met de uitvinding van een met koper- of zilverdraad omwonden darmsnaar met een kleinere diameter dan gebruikelijk, die niettemin goed bleef klin-

ken in de diepe registers. Daardoor konden lage instrumenten een kleiner formaat krijgen en werden ze niet enkel meer gebruikt als bas of als begeleidingsinstrument. De eerste cello’s droegen namen als violone, bassetto en basso di violino. De kleinere instrumenttypes werden niet zelden da spalla (aan de schouder) bespeeld, terwijl de grotere exemplaren da gamba (tussen de knieën) werden gehouden. En wat de musicus van de 17de eeuw betreft: die speelde meestal de verschillende types door elkaar heen. Aangezien dit instrumentarium de tand des tijds niet heeft overleefd, worden de werken op La Nascita del Violoncello uitgevoerd op zeven moderne kopieën die tussen 2000 en 2009 werden gebouwd door Charles Riché. Het aller v roeg ste manuscript dat speciaal was bedoeld voor de cello dateert uit 1698 en is afkomstig van Domenico Gabrielli, in zijn tijd ook bekend als Minghino del Violoncello (‘de kleine Domenico van de cello’). Van zijn hand horen we verschillende ricercari: eenvoudige, maar o zo luisterrijke korte werken. Met

name de solostukken dragen een welhaast improvisatorisch karakter en zijn van een licht soortelijk gewicht. De duetten zijn vaak indrukwekkende hoogstandjes van muzikale stuurmanskunst. Naast muziek van Gabrielli vinden we op deze cd onder meer werken van Giuseppe Jacchini (een leerling van Gabrielli) en Giovanni Battista Vitali. Met name Jacchini grossiert in zijn sonates met de meest fraaie uitgesponnen melodielijnen en een zangerige, soms bijna geaffecteerde stijl die al vooruit lijkt te wijzen het Italiaanse belcanto. Bologna 1689...La Nascita del Violoncello is een prachtige uitgave, niet in de laatste plaats door het uitstekende spel van cellist Bruno Cocset en zijn medemusici van het ensemble Les Basses Réunis. Een cd om te koesteren. Oswin Schneeweisz

De duetten zijn hoogstandjes van muzikale stuurmanskunst

30 februari 2012

La Nascita del Violoncello Werken van o.a. Gabrielli, Jacchini en Vitali

Bruno Cocset (cello), Les Basses Réunies agOgiQue AGO001

cdbesprekingen orkest

orkest

Ludwig van Beethoven

Pierre-Alain Jaffrenou

Nederlands Symfonie Orkest o.l.v. Jan Willem deVriend

Nouvel Ensemble Moderne, Ensemble Orchestral Contemporain

Challenge Classics CC72532 (2 cd’s)

AEON AECD 1112

Van jongs af aan leed hij aan ongefundeerde woedeaanvallen. Had Beethoven zijn ‘raptus’, dan bleef je beter uit zijn buurt: een ongeleid projectiel was hij dan, de onredelijkheid zelve. Een dergelijke Beethoven klinkt bij Jan Willem de Vriend. Alles tintelt, staat in vuur en vlam. Neem meteen al die opmaat van het allereerste akkoord van de Tweede. Een langzame inleiding, maar zelfs daar al agressiviteit, nota bene in een subtiel Adagio. De Vriend fêteert de diabolische Beethoven. Hij laat diens trompetten knetteren, maakt van paukenslagen gemene plaagstootjes, laat dissonanten schuren, verruwt opzettelijk wat naar het dansante neigt. Staccato’s worden niet weggemoffeld, je hoort een ongecensureerd takketakketak. De Derde (‘Eroica’) is wat dit aangaat nog een overtreffende trap. Alles is zo ongepolijst als maar mogelijk. Soms sloeg Beethoven woedend met volle vuist op het klavier, schreeuwend: ‘Ik hóór niets!’ Dát is de Eroica bij het Nederlands Symfonie Orkest, één en al opwinding, venijn, blootliggende zenuwen. Misschien een beetje té hier en daar. Het maakt extra indruk vanwege de schitterende orkestklank: deze cd is weergaloos mooi opgenomen, overal is het caleidoscopische coloriet te volgen. Minpuntje: de zwakke tekst en het klungelige Engels in het boekje. Jos van der Zanden

De hedendaagse Franse componist Pierre-Alain Jaffrenou komt uit de ‘elektronische’ school van Pierre Schäfer en dat hoor je. Zijn muziek beweegt zich op het randje van elektronische en instrumentale muziek en kenmerkt zich door een rijkdom aan details. Klanken transformeren in een oogwenk. Niet zelden is er sprake van een grote ritmische verscheidenheid. De muziek van Jaffrenou spreekt tot de verbeelding, maar kent ondanks de muzikale rijkdom ook een zekere mate van bloedeloosheid. In werken als For Three (voor cello, trombone, percussie en en elektronica) en Propos (voor sopraan, mezzosopraan en acht musici) weet Jaffrenou de aandacht van de luisteraar echter toch steeds vast te houden door de onverwachtte klankcombinaties en grillige textuur. Jaffrenous grossiert in tegenstrijdigheden. Zijn stijl is complex én eenvoudig, poëtisch maar tegelijkertijd ook kil en afstandelijk. En juist in die dubbelzinnigheid schuilt de aantrekkingskracht. De muziek van Jaffrenou wordt vaak op buitenlokaties uitgevoerd. Zijn muziek kent dan ook een grote ruimtelijke dimensie. Luister naar een recent werk als Chronorhythmie (uit 2008). Het is alsof je een kathedraal binnenstapt en wordt overweldigt door de architectuur. De uitvoering van Nouvel Ensemble Moderne en Ensemble Orchestre Contemporain is prijzenswaardig. Oswin Schneeweisz

Symfonie 2 en 3

Bij De Vriend is Beethoven een en al opwinding en venijn

orkest

diverse werken

De elektronische rijkdom van Jaffrenou

orkest

Ermanno Wolf-Ferrari

Anton Bruckner

Vierde symfonie (Romantische)

Triptychon op.19; Arabeske op.22; Divertimento op.20;Venezianische Suite op.18

London Symphony Orchestra o.l.v. B ernard Haitink

Münchner Rundfunkorchester o.l.v. Ulf Schirmer

LSO Live LSO 0716 (sacd)

cpo 777 567-2 (sacd)

Strak houden - loslaten - aantrekken - de teugels weer laten vieren - individuele instrumenten niet de kans geven om als kikkers uit de kruiwagen te springen - de teamgeest bewaren. Als het niet om zulke hoogstaande muziek ging - Bruckners Vierde - zou je menen dat het een spelletje is, de dirigeerkunst van Haitink. Een vermakelijk spel om een groep door de wol geverfde musici te wijzen op een gemeenschappelijk doel. Alles klinkt bij Haitink zo gemakkelijk, zo vanzelfsprekend. Hij heeft Bruckners triolenkathedraal natuurlijk ook al zo’n vijf decennia lang in de vingers en kan elke noot, rust en voordrachtstreepje inmiddels dromen. Iemand van zijn kaliber gaat vanzelfsprekend op zoek naar een onderliggende laag, hij ontstijgt het gewone dirigeren. Je hebt dan ook het gevoel dat Haitink met elke muzikale frase wel tien kanten op kan. Hij zet de materie naar zijn hand en ontwijkt elegant de bekende Bruckner-valkuilen, zoals te snel je kruit verschieten. Bij welke dirigent hoor je zulke synchrone pizzicato’s (tweede deel) en zulke ingehouden pianissimo’s? Het maakt deze uitvoering van juni 2010 in de Londense Barbican Hall tot een echt tijdsdocument: Bernard Haitink toen, daar, zó. Jos van der Zanden

Dat Ermanno Wolf-Ferrari heen en weer werd geslingerd tussen zijn moederland Italië en zijn vaderland Duitsland is ook muzikaal goed te horen. Nu eens overheerst het lichtvoetige en belcantoachtige, dan weer tapt hij uit een plechtstatiger, serieuzer vaatje. Deze cd concentreert zich op late orkestmuziek van de man die als operacomponist bekend werd, maar eigenlijk al tijdens zijn leven in de vergetelheid is geraakt. Het was in de jaren dertig dat hij de Triptychon, Venetiaanse Suite en het speelse Divertimento componeerde, in de nadagen van zijn carrière. Het grote publiek wist hij er niet meer mee te bereiken, ofschoon het historisch gezien in een conservatief idioom is vervat: tonaal, laatromantisch, met slechts hier en daar een brutale uithaal. Van expressionisme, atonaliteit of andere nieuwlichterij distantieerde Wolf-Ferrari zich, maar evenzeer van nationaalsocialistisch populisme. Op verzoek van de Beierse Omroep ontfermde dirigent Ulf Schirmer zich over deze handvol veronachtzaamde werken, die vooral bewijzen hoe kleurrijk en origineel Wolf-Ferrari kon orkestreren. Hij was in de wieg gelegd voor filmmuziek, waaraan hij dan ook meer dan eens een bijdrage leverde. Een sacd met een prachtige klankbalans, zoals altijd bij de Bayerische Rundfunk. Jos van der Zanden

Haitink maakt van Bruckner Vier een grandioos document

www.klassiekezaken.nl

Wolf-Ferrari’s kleurrijke orkestmuziek

februari 2012

cdBesprekingEN orkest

orkest

Willem Jeths

Scale, Intus trepidare, Meme e.a.

Richard Strauss

Concertgebouworkest o.l.v. Ed Spanjaard; Radio Kamer Filharmonie o.l.v. Otto Tausk; Doelen Kwartet

Richard Strauss Edition

diverse orkesten en ensembles

Et’cetera KTC 1437

Brilliant Classics 9249 (35 cd’s + cd-rom)

Willem Jeths koestert naar eigen zeggen een voorliefde voor de laatromantische muziek. Dat blijkt ook uit deze nieuwe release van Et’cetera, waarop vier werken van de Nederlandse componist zijn samengebracht. Zo speelt hij in het orkeststuk Scale – le tombeau de Mahler (2010) driftig leentjebuur bij de Weense fin-de-siècle-reus. Vingerwijzingen naar Mahlers symfonische oeuvre rijgen zich aaneen tot een indringend in memoriam, dat meesterlijk wordt vertolkt door Ed Spanjaard en het Concertgebouworkest. Voor zijn derde strijkkwartet, Intus trepidare (2003), tapte Jeths uit een ander Weens vaatje. Ritmische snippers en spookachtige melodieflarden klonteren gaandeweg samen tot een thema dat afkomstig blijkt uit de Lyrische Suite van Alban Berg. Dat Jeths de fijne kneepjes het componistenvak leerde van Tristan Keuris, is te horen in het dubbelconcert Meme (2006), voor twee altviolen en orkest. Net als zijn vroegere leermeester weet Jeths een heel werk lang te boeien met slechts een handjevol akkoorden en motieven. Die worden telkens in nieuwe orkestrale kleurnevels gehuld en harden naar het eind toe uit in een magische tweespraak tussen de twee solo-instrumenten. Ook in het recente Monument to a Universal Marriage klinken echo’s van Keuris, in het bijzonder diens Klarinetkwintet. Joep Christenhusz

Mozart, Haydn en Tsjaikovski: van deze componisten bracht het Brilliantlabel lijvige verzamelalbums uit. Richard Strauss moet er nu in 35 cd’s aan geloven en wederom is het resultaat aanbevelenswaardig. De oude opnames klinken nog zo vitaal en eigentijds alsof ze gisteren werden gemaakt. Luister naar de Rosenkavalierwalsen, gespeeld door de Staatskapelle Dresden onder leiding van Rudolf Kempe. Zelden heb ik een uitvoering gehoord die zich zo op het scherpst van de snede afspeelt: alsof god met de duivel danst. De combinatie Dresden en Kempe is ook verantwoordelijk voor de grote orkestwerken als Eine Alpensinfonie en Don Juan. Het zijn stuk voor stuk legendarische opnames die nog niets van hun glans verloren hebben en dat geldt ook voor Salome (met Gwynneth Jones en Fischer Dieskau), Elektra met Allesandra Marc en Der Rosenkavalier met Schwarzkopf. Tot zover de highlights. De Strauss Edition bevat ook veel onbekend en minder vaak uitgevoerd repertoire en dan hebben we het met name over de kamermuziek, want wanneer hoor je nu in de concertzaal de trio’s, duetten en sonates? Luister naar de Klavierstücke, het Strijkkwartet in A (weergaloos mooi gespeeld door het Sinnhoffer-Quarttet) of de Cellosonate in F en je beseft dat Strauss in het hedendaagse muziekleven wel heel eenzijdig wordt belicht. Oswin Schneeweisz

Willem Jeths levert orkestrale kleurnevels en ritmesnippers

concert

De complete Richard Strauss op 35 cd’s

concert

Haydn, Hummel, Neruda

Grieg, Rachmaninov

Trompetconcerten

Orquestra Gulbenkian o.l.v. Lawrence Foster

Romain Leleu (trompet), Baltic Chamber Orchestra o.l.v. Emmanuel Leducq-Barome

Sa Chen (piano)

Aparté APO25 (2 cd’s)

PTC 518644 (SACD)

Wie het trompetconcert van Haydn op cd zet heeft lef. Immers, dat werk is al duizend en één keer opgenomen en de oude registratie van de legendarische trompettist Maurice André is nog steeds een ijkpunt. Deze nieuwe opname die trompettist Romain Leleu heeft gemaakt met het Baltic Chamber Orchestra onder leiding van Emmanuel Leducq-Barome heeft echter wel degelijk bestaansrecht. Hier krijgt het trompetconcert een extreem hoge aaibaarheidsfactor. Ik vind het spel van André wel gewaagder en daardoor uitdagender. Bij Leleu, die bijvoorbeeld zeer spaarzaam omgaat met zijn vibrato, klinkt het soms wat netjes. Maar qua frasering en klankschoonheid valt er op zijn spel weinig aan te merken. Leleu speelt het trompetconcert in drie verschillende versies: één met een door hemzelf geschreven solocadens, één met de solocadens van de Poolse componist Witold Lutoslawski en één versie met de solocadens die Karlheinz Stockhausen ooit voor zijn zoon Markus schreef. Een goed initiatief, want bij mijn weten werden al die verschillende versies nooit eerder op één cd geregistreerd. Verder vinden we op deze uitgave de trompetconcerten van Hummel (1787-1837) en Neruda (17071780), oftewel muziek uit de gouden eeuw van de trompet. Oswin Schneeweisz

Het Chinese pianowonder Lang Lang heeft het al vaak uitgelegd: “Ik ben boven komen drijven uit miljoenen Chinese pianostudenten die allemaal de top willen bereiken.” Zo volgden er op Lang Lang in rap tempo meer unieke Chinese pianotalenten, waaronder de dromerige Chopinspeler Yundi Li en de verbluffend virtuoze en eigenzinnige Yuja Wang, die inmiddels ook allebei een internationale carrière hebben. Isaac Stern voorspelde al in 1980 in zijn documentaire From Mao to Mozart dat er steeds meer talent uit China zou komen. China is op muziekgebied booming, zodat het niemand zal verbazen dat er alweer een Chinese pianiste is komen bovendrijven: Sa Chen (1979) uit Chongqing. In 2005 sleepte ze een prijs in de wacht op de Van Cliburn International Piano Competition, bij welke gelegenheid ze door de Amerikaanse meesterpianist Emmanuel Ax werd uitgeroepen tot ‘a briljant pianist’. In 2008 werd Sa Chen exclusief gecontracteerd door het Nederlandse label PentaTone, waar onlangs haar eerste cd met het Griegs Pianoconcert en het Tweede pianoconcert van Rachmaninov verscheen. De levendig door het Orquestra Gulbenkian o.l.v. Foster begeleide Sa Chen, vertolkt deze romantische pianomuziek feilloos en met een bewonderenswaardig inlevingsvermogen. Wenneke Savenije

Romain Leleu: trompetspel met grote aaibaarheid

32 februari 2012

Sa Chen, nieuw pianotalent uit China

cdbesprekingen concert

concert

Antonín Dvorák Vioolconcert, Romance, Vier romantische stukken

Carl Friedrich Abel Music for flute and strings

Georgia Browne (fluit), Nordic Affect

Hrachya Avanesyan (viool), Sinfonia Varsovia o.l.v. Augustin Dumay

Brilliant classics 94304

Fuga Libera FUG 588

Wie Carl Friedrich Abel zegt, denkt aan Johann Christian Bach, zijn compagnon in de Londense Bach-Abel-concerten. Voordat Abel echter richting Engeland vertrok had hij er al een heel muzikaal leven op zitten. En behalve de viola da gamba, waarop hij excelleerde, hoorden ook fluit, viool, klavecimbel en hoorn tot zijn muzikale domein. Daarmee vormde hij overigens geen uitzondering, multi-instrumentalisme was zowel een gewoonte als een vereiste in de 18de eeuw. Dat zijn compositorische wortels in Dresden liggen, waar Johann Joachim Quantz en Pierre-Gabriel Buffardin de fluit tot een enorm populair instrument maakten, laat zich ook op deze opname nauwelijks ontkennen. De galante stijl, gelardeerd met ‘empfindsame’ elementen, typeert Abels muzikale wereld. Daar is het goed toeven met de fluitiste Georgia Browne en het ensemble Nordic Affect. Een ronde orkestklank met een stevig fundament voorziet deze uitvoering van een mooie diepte, terwijl beweeglijke soli en smaakvolle ornamentiek het feest compleet maken. Het Fluitconcert in G ademt rococo, terwijl het dramatische Fluitconcert in e terugverwijst naar de Italiaanse barok. Dresden, de muzikale smeltkroes van weleer, waar oude schoenen niet werden weggegooid, zelfs al had men allang nieuwe… Andrew van Parijs

De jonge, in België gevestigde Armeense violist Hrachya Avanesyan beschikt over een zilverachtige klank en een soepele techniek. Het zijn de middelen bij uitstek waarmee de wendbaarheid van Dvoráks gedachtewereld kan worden weergegeven, evenals de quasi-improvisatorische passages in diens Vioolconcert. Het werk is het minst gespeelde van de grote romantische vioolconcerten, waarschijnlijk omdat het karakter van deze muziek vraagt om een musicus met een uitgesproken affiniteit met de grillige en vluchtige sfeer. Met gemak volgt Avanesyan de steeds weer vervloeiende ideeën en zijn spel klinkt heerlijk jong. Violist Avanesyan bevat alle beloften voor een toekomst waarin hij misschien nog zal winnen aan diepte en gewicht. Het af en toe wat zwaar aangezette orkest uit Warschau onder leiding van Augustin Dumay overstemt soms de kwikzilverige omspelingen van de solist, maar samen met zijn pianopartner Marianna Shirinyan, eveneens afkomstig uit Armenië, komt hij volledig tot zijn recht in de Vier romantische stukken op. 75. Het is een werk om verliefd op te worden en zeker muziek die aansluit bij een jong en snel ontvlambaar gemoed. In het aangrijpende Vierde stuk, oorspronkelijk Elegie geheten, is het bijvoorbeeld goed zwelgen in liefdesverdriet. Katja Reichenfeld

Fluitconcerten van Abel: beweeglijk en smaakvol

concert

Avanesyan klinkt heerlijk jong in Dvorák

concert

Max Reger

Victor Herbert Serenade

Vioolconcert in A op. 101;Twee Romancen voor viool en orkest

Maximilian Hornung (cello), Südwestdeutsches Kammerorchester Pforzheim o.l.v. Sebastian Tewinkel

Tanja Becker-Bender (viool), Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Lothar Zagrosek

cpo 77 576-2

Hyperion CDA 67892

Het is een vraag die in veel relaties vroeg of laat actueel wordt: wat doen we als er kinderen komen? Wie gaat minder werken? Degene met het laagste uurloon? Stel, je heet Victor Herbert, je bent cellovirtuoos en componist, maar je hebt er moeite mee dat jouw echtgenote het in artistiek opzicht beter doet dan jijzelf en ook nog eens aanzienlijk meer geld incasseert. Dan denk je terug aan die goede oude tijd in het Stuttgarter Hoforchester, waar je de aantrekkelijke sopraan Therese Förster tegen het lijf liep en je jezelf heel even de gelukkigste man op aarde voelde. Waarna twee impressario’s van de Metropolitan Opera uit New York haar kwamen ophalen voor een operacarrière in de Nieuwe Wereld en jij mee mocht op de boot. De echtelijke strijd om muzikale aandacht eindigde – voorspelbaar – in het voordeel van de man. Wat voor Victor Herbert echter geen garantie bleek voor eeuwige roem. Zijn type ‘Unterhaltungsmusik’ raakte uit de tijd en steeds minder orkesten wisten er raad mee. Des te groter is de prestatie van het Südwestdeutsches Kammerorchester Pforzheim om Herbert uit het moeras der vergetelheid te onttrekken. Sebastian Tewinkel zet zijn handtekening: in koeieletters! Andrew van Parijs

Het is tamelijk verwonderlijk dat Regers Vioolconcert in A op. 101 zelden of nooit wordt uitgevoerd. Ik zeg ‘tamelijk’, omdat in dit monumentale werk van bijna een uur de viool onophoudelijk aan het woord is in een steeds maar doorkabbelende eindeloze melodie. Dit vereist wel enige concentratie van de luisteraar. Regers Vioolconcert roept duidelijk dat van Brahms in herinnering, vooral wat orkestklankkleur en ritmiek (triolen) betreft. Maar de spannende, laatromantische harmonieën die zich op de grens van de tonaliteit bevinden, zijn helemaal Reger. Juist dit aspect van Brahms-met-een-slok-op, om het wat oneerbiedig te stellen, maakt dit werk aantrekkelijk en zeker geschikt voor de concertzaal. De opname van violiste Tanja Becker-Bender met het Konzerthausorchester Berlin o.l.v. Lothar Zagrosek (nr. 11 in de serie The Romantic Violin Concerto) breekt op grootse wijze een lans voor deze compositie. De soliste beschikt over een mooie toon, haar spel is opvallend lyrisch en haar techniek feilloos. Zagrosek leidt het orkest in zijn belangrijke, symfonische rol trefzeker en met veel kleur en nuance. Op de cd ook twee mooie Romancen voor viool en orkest op. 50. Doron Nagan

Nieuwe kansen voor de vergeten cellist en componist Victor Herbert

www.klassiekezaken.nl

Spannende harmonieën in het Vioolconcert van Max Reger

februari 2012 33

cdBesprekingEN concert

vocaal

Louis-Ferdinand Hérold

Johann Sebastian Bach

Angéline Pondepeyre (piano), WDR Rundfunkorchester Köln o.l.v. Conrad van Alphen

Blažíková, Blaze,Türk, Kooij, Bach Collegium Japan o.l.v. Masaaki Suzuki

Talent DOM 3810 20+21 (2 cd’s)

BIS SA1941 (sacd)

Louis-Ferdinand Hérold was tot zijn vroegtijdige dood in 1833 ( 42 jaar) een fameuze operacomponist in Parijs (26 opera’s). Weinigen weten echter dat hij zijn weg begon als viool- én pianovirtuoos. In 1810 won hij zelfs de eerste prijs op een pianoconcours, met een eigen compositie nog wel. Hérold schreef dan ook meteen daarna, tussen 1811 en 1813, vier pianoconcerten. En laat de kennismaking nu eens een aangename zijn. Onder invloed van het opkomende belcanto kregen pianopartijen in pianoconcerten veel langere, melodieuzere lijnen die rijk versierd waren en die hun culminatie vonden in Chopins concerten. Ook Hérolds werken wijzen die kant op. Terwijl het Eerste pianoconcert in het eerste deel nog veel aan Mozart doet denken, tonen de andere concerten al een grotere hang naar romantiek. Hérolds Derde heeft een chopinesk eerste deel en een prachtig en uniek Andante voor piano en vioolsolo. Het Vierde pianoconcert staat werkelijk al dicht bij Chopin in zijn dramatische lyriek! Pianiste Angéline Pondepeyre en het WDR-orkest uit Keulen onder de Nederlandse dirigent Conrad van Alphen doen uitstekend werk met hun genuanceerd en meeslepend spel. Een prachtig document. Doron Nagan

Het blijft een wonder dat Bach zijn enorme hoeveelheid kerkcantates in een bestek van slechts zes jaar heeft gecomponeerd, namelijk in de periode 172329. Het onvermoeibare Bach Collegium Japan en zijn oprichter Masaaki Suzuki bereiken met deel 50 bijna het einde van hun complete opname, die ze konden maken dankzij het avontuurlijke en opnametechnisch briljante Zweedse label BIS. Voor het seizoen 1728-29 toonzette Bach een complete cantatecyclus van tekstdichter Picander, die eerder de tekst voor de MatthäusPassion had geleverd. Voor de koorliefhebber is dit kerkelijk jaar wat teleurstellend, want Bach leefde zich in de Picandercantates vooral uit op solisten en orkest, het koor meestal beperkend tot de bekende homofone slotkoralen. Prettige uitzondering is de opening van Man singet mit Freuden vom Sieg BWV149, waarin het koor van het Bach Collegium overtuigend en goed verstaanbaar de overwinning van aartsengel Michaël op de draak viert. Ich lebe, mein Herze BWV145 heeft twee prachtige duetten, waarin de gelovige ziel langs de lijnen van het Hooglied intiem is met Jezus. Voor de opening van Ich liebe den Höchsten BWV174 nam Bach het openingsdeel van het derde Brandenburgse Concert. Ich geh und suche BWV49 opent als een heus orgelconcert. Arjan van Dijk

Pianoconcerten nrs. 1 t/m 4

Aangename kennismaking met Louis-Ferdinand Hérold

vocaal

Cantatas vol. 50

Masaaki Suzuki graaft verder in de Bachcantates

vocaal

Johannes Brahms

Leoš Janácek

Werken voor koor en orkest

Koorwerken

Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss

Ann Hallenberg (alt), CollegiumVocale Gent, Orchestre des Champs-Elysées o.l.v. Philippe Herreweghe

HMC 902097

PHI LPH 003

Leoš Janácˇek modelleerde de melodieën van zijn opera’s naar de ritmes en intonaties van de Tsjechische taal. Aan dat idioom ging echter een lange ontwikkeling vooraf, die prachtig wordt geschetst op deze nieuwe cd van Cappella Amsterdam. In november 2010 werd deze onder leiding van chef-dirigent Daniel Reuss in de Waalse Kerk van Amsterdam opgenomen. Op de cd komen koorwerken uit verschillende periodes aan bod. Janácˇek was een groot bewonderaar van Antonín Dvorˇák en in 1877 en 1884 bewerkte hij zes van Dvorˇáks Moravische duetten voor koor en piano. Het contrast tussen deze koorliederen in de romantische traditie en de negentien eigenzinnige Kinderrijmpjes uit 1926 kan welhaast niet groter. In die stukken, gebaseerd op volksvertellingen, horen we Janácˇeks op spraak gebaseerde melodieën terug, maar ook de spitsvondige instrumentatie waar de componist om bekend staat: een ocarina en speelgoedtrommel passeren de revue. Het zestien minuten durende, voortkabbelende Otcˇe Náš (Onze Vader), hier in de versie met harp en harmonium, staat stilistisch op zich. Janácˇek is veelzijdiger dan menigeen denkt en Cappella Amsterdam leent zich uitstekend voor deze anthologie. Het koor produceert een heldere, verfijnde klank. Dirigent Daniel Reuss laat het stromen. Merlijn Kerkhof

Na dertig 30 jaar Harmonia Mundi heeft Philippe Herreweghe zijn eigen cdlabel PHI opgericht. Hierop verschijnen opnames van Collegium Vocale Gent en het Orchestre des Champs-Elysées. Het accent ligt op illuster koorrepertoire en groot symfonisch werk. Eerder verschenen Mahlers Vierde symfonie en de motetten van Bach. Nu volgt Brahms’ muziek voor koor en orkest, uitgezonderd zijn Requiem. Omdat de van huis uit protestante maar naar het agnosticisme af buigende Brahms juist voor zijn symfonische koorwerken teksten nam die het menselijk lot behandelen, is het niet vreemd dat Warum ist das Licht gegeven den Mühseligen hier ook klinkt. In het eerste deel van dit onbegeleide motet klinkt het citaat uit bijbelboek Job dat God zijn wegen voor de mens bedekt houdt. Een klein stapje naar het Schicksalslied, waarin het er lang hemels aan toegaat maar koor en orkest toch moeten geloven aan de woeste golven en klippen van het aardse bestaan. Ann Hallenberg is fenomenaal in de Altrapsodie en ze wordt heroïsch bijgestaan door de heren van Collegium Vocale Gent in hun gang naar een onbewolkte hemel. Laten we hopen dat de schikgodinnen uit het Gesang der Parzen gunstig gestemd blijven over PHI! Arjan van Dijk

Cappella Amsterdam op dreef in koormuziek

34 februari 2012

Fenomenale, heroïsche Brahms van Herreweghe fenomenaal en heroïsch

cdbesprekingen vocaal

vocaal

Felix Mendelssohn

Scott, Vaughan Williams

Christus op. 97, Cantates chorales

Songs of Quest and Inspiration

Piau, Butter, Getchell, Accentus, Ensemble Orchestral de Paris o.l.v. Laurence Equilbey

Robbert Muuse (bariton), Micha van Weers (piano)

Naïve V 5265

Challenge Classics CC72527

De muziekgeschiedenis bevat kwellende ‘onvoltooiden’, zoals het Requiem van Mozart en Mahlers Tiende symfonie. Vrijwel onbekend is dat Felix Mendelssohn in zijn stervensjaar 1847 werkte aan het oratorium Christus, dat een drieluik met zijn Elias en Paulus moest vormen (een idee van de Duitse ambassadeur in Londen, die ook het libretto schreef). Mendelssohns muzikale vorming door Friedrich Zelter had Bach als voorbeeld en de harmonisering van koraalmelodieën was dan ook dagelijkse kost. Jong geleerd is lang bewonderd en dus kwam het in 1829 tot de beroemde heropvoering van Bachs MatthäusPassion onder Mendelssohns leiding. Christus moest, in navolging van Händels Messiah, een brede muzikale kijk op Jezus’ leven geven. Koningin Victoria noteerde in haar dagboek dat het Mendelssohn aan moed ontbrak het stuk te voltooien en nu resten slechts gedeeltes uit de eerste twee delen, die handelen over geboorte en lijden. De voorbeeldige uitvoering onder Laurence Equilbey doet ons knarsetanden over wat ontbreekt... ‘Ihr Töchter Zions’ grijpt in sfeer terug op de opening van Bachs Matthäus, maar hoe ongelofelijk anders klinkt het met pizzicato strijkers die de huilende gelovigen verklanken! En waarom zingen oratoriumverenigingen nooit de zeer zingbare en dramatische koraalcantate ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ ? Arjan van Dijk

Het blijft opmerkelijk hoe sommige kunstenaars in vergetelheid raken, maar tientallen jaren later hernieuwd in de belangstelling komen te staan. Het overkwam de Britse componist, schrijver en dichter Cyril Scott (1879-1970). In zijn jonge jaren werd hij alom geroemd vanwege zijn door het impressionisme geïnspireerde modernistische harmonieën en vrije ritmiek. Bijnamen als ‘de vader van de moderne Britse muziek’ en ‘de Engelse Debussy’ bevestigden deze reputatie. Na 1930 werd hij echter vrij abrupt genegeerd door het muzikale establishment, en pas sinds enkele jaren is Scott terecht bezig aan een serieuze comeback. Zo nam de Nederlandse bariton Robbert Muuse dertien spiritueel getinte liederen van hem op (alle wereldpremières), gecombineerd met werk in dezelfde sfeer van Scotts beroemde tijdgenoot Ralph Vaughan Williams. Een goede zaak, want nu maken hopelijk veel mensen kennis met Scotts wonderschone muzikale wereld van ‘Blackbird’s Song’, ‘An Eastern Lament’ en ‘Water-Lilies’. Bijkomend pluspunt is dat Muuse een ervaren liedzanger is die ook in dit onbekende repertoire overal weet te overtuigen. Net als begeleidster Micha van Weers, die hem prachtig completeert. Frans Jansen

Mendelssohns onvoltooide ‘Christus’

Robbert Muuse laat onbekende Britse liederen schitteren

advertentie

vocaal

Berlioz, Wagner, Mahler Les nuits d’été,Wesendonck-Lieder, Rückert-Lieder Marie-Nicole Lemieux (alt), Daniel Blumenthal (piano) Cypres CYP8605

Het blijft boeiend wanneer overbekende werken die al talloze malen zijn opgenomen opnieuw worden vastgelegd door opkomend talent. Zo was daar in 2000 de eerste cd van de Canadese alt Marie-Nicole Lemieux met liedcycli van Berlioz, Wagner en Mahler, die nu wordt heruitgebracht. Het was voor de destijds 25-jarige zangeres een gewaagde onderneming om haar debuut te wijden aan romantisch repertoire dat qua interpretatie en diepgang de nodige ervaring vereist. Maar Lemieux, die dat jaar de eerste prijs won van het prestigieuze Koningin Elisabeth Concours, doorstond de vuurdoop met glans. En dat resulteerde in een intiem recital dat de luisteraar een blik gunt op de ziel van de componist. Samen met begeleider Daniel Blumenthal koos Lemieux consequent voor de oorspronkelijke pianoversie (terwijl de latere bewerkingen voor orkest natuurlijk veel bekender zijn geworden). Een goede keuze, want de subtiele klavierbegeleiding onderstreept niet alleen het persoonlijke karakter van deze muziek, maar ook de potentie die Lemieux toen al in zich had. Frans Jansen

Marie-Nicole Lemieux gunt blik op de ziel van Berlioz, Wagner en Mahler

www.klassiekezaken.nl

Outhere_Klassieke Zaken_janv 2012_02:Mise en page 1

5/01/

advertentie

vocaal

Nieuwste releases nu overal verkrijgbaar!

Liszt, Gesualdo, Marenzio Années de pèlerinage, madrigalen Ragna Schirmer (piano), Amarcord (zang)

LPH 004

Berlin Classics 0300121BC (3 cd’s)

Johann Sebastian Bach, Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe

De 200ste verjaardag van Franz Liszt (1811-1886) heeft een gestage stroom recitals en cd’s opgeleverd. De krachtige en suggestieve opname van Années de Pèlerinage door de Duitse pianiste Ragna Schirmer behoort ongetwijfeld tot de meest bijzondere. Allereerst omdat de getalenteerde Schirmer, die al eerder voor haar opnames van Haydn en Händel werd bekroond met de Echo Klassik, op haar driedubbel-cd verder kijkt dan alleen maar Liszt. Om duidelijk te maken dat de componist tijdens zijn omzwervingen in Zwitserland en Italië inspiratie zocht bij de renaissance, heeft ze haar opname van Années de pèlerinage verrijkt met madrigalen van Gesualdo en Marenzio, sereen gezongen door vocaal ensemble Amarcord. In begeleidende dagboeknotities geeft Schirmer aan in hoeverre ook zijzelf zich laat inspireren door deze oude Italiaanse meesters, terwijl ze zich al spelend soepel laat meevoeren door de vaak duivelse notencascades van Liszt. Zo is een uniek dagboek in klank, woorden en beelden ontstaan, waarin Liszt niet alleen naar voren komt als de grootste pianovirtuoos van zijn tijd, maar ook als een zoeker die gewetensvol alle muzikale grenzen verkende. Wenneke Savenije

Ragna Schirmer plaatst Liszt naast het Italiaanse madrigaal

ALPHA 184

kamermuziek

Domenico Mazzocchi, Scherzi Musicali, Nicolas Achten

Franz Benda Vioolsonates

Leila Schayegh (viool),Václav Luks (klavecimbel), Felix Knecht (cello) Glossa GCD 922507

AECD 1216

Luistervinkje spelen met Franz Benda

Anthonius Divitis - Antoine de Févin Ensemble Organum, Marcel Pérès

www.outhere-music.com

36 februari 2012

Naast componisten/violisten als Biber en Pisendel kent de barok nog een grootheid die de viool van een omvangrijk oeuvre heeft voorzien: de van oorsprong Tsjechische Franz Benda (1709-1786). Hoewel hij ook symfonieën en concerten heeft gecomponeerd, bestaat zijn belangrijkste nalatenschap uit zo’n honderdvijftig vioolsonates waarin deze grondlegger van de Duitse vioolschool zijn instrumentale kunst heeft vastgelegd. De nog altijd voornamelijk in manuscript bestaande werken voor viool en basso continuo bieden een breed scala aan stemmingen en technieken, met virtuoze hoekdelen en prachtig zangrijke langzame middendelen waarin het Italiaanse belcanto niet ver weg is. Leila Schayegh leerde het vak van gloedvol barokviool spelen in Ensemble 415 van Chiara Banchini en gaat nu haar eigen weg met een briljante vertolking van vier van Benda’s sonates en een prachtig Adagio. Schayegh kan daarbij dankzij de Staatsbibliothek zu Berlin beschikken over een manuscript uit 1760, waarin niet alleen vierendertig sonates van Benda staan, maar ook partijen met uitgeschreven versieringen. Of deze van Benda zelf zijn is niet duidelijk, maar het zou zomaar kunnen. En dat maakt deze cd des te meer tot een aangenaam luistervinkje spelen bij een soirée aan het hof van Frederik de Grote, waar Benda concertmeester was. Paul Janssen

distributie

cdbesprekingen kamermuziek

kamermuziek

Telemann, Schaffrath, Zelenka

Francesco Maria Zuccari

A Fagotta Solo

Cellosonates

Jérémie Papasergio (fagot), Syntagma Amici

Musica Perduta

Ricercar 314

Brilliant Classics 94306

Invloeden uit het buitenland veranderden het Duitse muziekleven in de 17de eeuw ingrijpend. Nadat het Italiaanse vioolvirtuozendom in Dresden voet aan de grond had gekregen, zorgde de opheffing van het Edict van Nantes voor een toestroom van uit Frankrijk gevluchte Hugenoten richting de Duitse steden en vorstendommen. Een verjongingskuur voor het Duitse instrumentarium was daarmee in gang gezet. Zo stelden Franse dubbelrietinstrumenten componisten voor nieuwe uitdagingen met hun grotere bereik het evenwichtiger timbre. Het gevolg was een stortvloed aan kamermuziek voor blaasinstrumenten, eventueel aangevuld met strijkers. Dresden werd met componisten als Jan Dismas Zelenka en Johann David Heinichen hofleverancier – wat wil je ook met een hoforkest met daarin een dubbel bezette blazersgroep? Zelenka’s triosonates behoren tot de top van het kamermuziekrepertoire, dankzij fraai uitgewerkte fagotsoli, waarmee dat instrument uit de schaduw trad van de beleidende continuogroep. Als iemand wist hoe hij zonder veel moeite het beste uit elk instrument kon halen, was het Georg Philipp Telemann. Fagottist Jérémie Papasergio demonstreert met volle overtuiging alle mogelijkheden van zijn instrument, waarbij de warme, volle klank elke luisteraar zal verrassen. Andrew van Parijs

Ik zeg: “Zuccari”. U zegt: “Wie?” Ik zeg: “Francesco Maria Zuccari.” U zegt: “Wie is dat nu weer? De nieuwe Andrea Bocelli?” Nee dus, al moet gezegd worden deze Zuccari net als Bocelli een goede neus had voor melodieën die het hart raken. Francesca Maria Zuccari leefde van 1694 tot 1764. Hij was werkzaam als organist en kapelmeester in Rome, Padua en Assisi. Veel meer is van de man niet bekend. Sterker nog: het is zelfs niet duidelijk of de cellosonates die recentelijk ontdekt werden in Assisi daadwerkelijk geschreven zijn door de man in kwestie. Het is immers ook mogelijk dat hij daar werkte als kopiist. Vooralsnog krijgt Zuccari echter het voordeel van de twijfel en daarom siert zijn naam de cover van deze nieuwe cd. Het betreft een registratie van tien onbekende cellosonates, uitgevoerd door het in barokmuziek gespecialiseerde ensemble Musica Perduta en Renato Crisuolo. Het zijn luisterrijke werken die – geheel in Italiaanse stijl – met gevoel voor grandeur worden uitgevoerd. Zuccari was echter geen Vivaldi. Zijn muziek luistert lekker weg, maar biedt ook weinig verrassingen. Oswin Schneeweisz

Verrassende klanken komen uit Papasergio’s barokfagot

kamermuziek

Francesco Maria Zuccari hijst celloconcerten in een weelderig Italiaans gewaad

kamermuziek

Grieg, Brahms

Schumann, Brahms Pianokwartetten

Strijkkwartet op. 27, Klarinetkwintet op. 115

Mozart Piano Quartet

Hagen Quartett, Jörg Widman (klarinet)

MDG 943 1712-6 (SACD)

MYRIOS MYR007

Tussen talloze strijkkwartetten en andere kamermuziekensembles is het genre van het pianokwartet op de vingers van één hand te tellen. Veel werd er niet geschreven voor de combinatie van viool, altviool, cello en piano, ook al hebben componisten als Mozart, Brahms en Schumann zich ermee bezig gehouden. Maar het in 2000 in Duitsland opgerichte Mozart Piano Quartet vormt een gunstige uitzondering. Pianist Paul Rivinius, violist Mark Gothoni, altviolist Hartmuth Rohde en cellist Peter Hörr, allen prijswinnaars van belangrijke internationale concoursen en stuk voor stuk gedreven meesters op hun instrument, besloten uit liefde voor het genre de handen in elkaar te slaan, met prachtige live-opnamen tot gevolg. Op hun nieuwste cd staan werken van Schumann en Brahms die virtuoos, gloedvol en intens worden vertolkt. Alleen al de bezielde uitvoering van Schumanns Pianokwartet doet je bijna vergeten dat het om een cd gaat, zó krachtig en spontaan wordt er gemusiceerd. Ook de samenklank en onderlinge balans is van een uitzonderlijke schoonheid, voortbouwend op de romantische traditie van de grote strijkers uit het verleden. In het Pianokwartet op. 25 van Brahms stromen en vloeien de noten als gouden lava, en diens droevige Andante op. 60 doet denken aan herfstbladeren in de zon. Wenneke Savenije

Dertig jaar na hun oprichting in 1981 begint het nog altijd ‘jong’ ogende Duitse Hagen Quartett tot de ‘arrivés’ onder de beroemde strijkkwartetten te behoren. Dit oerdegelijke strijkkwartet had van origine enigszins de neiging het repertoire met zilveren mes en vork op te dienen. Maar in de afgelopen decennia heeft het familiekwartet (met Lukas Hagen als primarius, zijn zus Veronika Hagen op altviool, broer Clemens Hagen op cello en alleen de tweede violist Rainder Schmidt van buiten de familie) zich steeds meer vrijheid weten te verwerven. Een vrijheid die enerzijds kan leiden tot bijna maniakaal gedreven uitvoeringen van ‘ruige’ stukken als Beethovens Grosse Fuge, maar die anderzijds ook de melancholieke bezonkenheid mogelijk maakt waarmee het Hagen Quartet op deze nieuwe cd ter ere van hun dertigjarig jubileum het Klarinetkwintet van Brahms vertolkt. In een prachtige dialoog met klarinettist Jörg Widman opteert de familie-Hagen voor delicate toonvorming, soepele timing, een natuurlijke balans tussen de stemmen, vrij en organisch ademende melodielijnen, weidse horizonnen en vooral bezonken emoties. Ook in de het Strijkkwartet op. 27 van Grieg worden onstuimige passages vol passie en vuur afgewisseld met sensitieve lyriek. Het is de vrucht van jarenlang samenspelen en ademen als één lichaam. Wenneke Savenije

Pianokwintet van Brahms stroomt als gouden lava

www.klassiekezaken.nl

De Hagens ademen als één lichaam

februari 2012 37

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Ferdinand Rebay

Quartets for guitar, flute and strings Gonzalo Noqué, Alicia Fernandez-Cueva, Raúl Galindo, Pedro Michel Torres, JacoboVillalba

Johann Wilhelm Hässler Fantasieën, sonates en variatie

Michele Benuzzi (klavecimbel)

Brilliant Classics 9250

Brilliant classics 94293

Terwijl Arnold Schönberg de tonaliteit opgaf, bleef het overgrote deel van zijn componerende stadsgenoten in Wenen de functionele harmonieleer trouw. Onder hen Ferdinand Rebay, student van Robert Fuchs, de illustere leermeester van onder anderen Gustav Mahler, Jean Sibelius en Hugo Wolf. Na zijn afstuderen wordt Rebay in 1920 docent aan de Wiener Musikakademie, waar hij bevriend raakt met gitaardocent Jacob Ortner. Na een korte ‘inwerkperiode’ waarin hij een aantal liederen met gitaarbegeleiding schrijft – zijn œuvre bestond tot dan toe uit symfonische werken, opera’s en oratoria – begint hij omvangrijkere kamermuziekwerken te componeren, waaruit een grote affiniteit blijkt met de gitaar. Zijn kwartetten in d (1925) en a, die gitarist Gonzalo Noqué voor Brilliant Classics heeft ingespeeld, geven blijk van een volwassen behandeling van dit toch vooral Spaanse instr ument. Maar in Rebays post roma nt i sche idioom lijkt de gitaar zich volkomen thuis te voelen. En zo, met z’n Weense strijkersklank, krijgt Rebays muziek een zweem van Spaanse curiositeit. Een fraai staaltje muzikale kruisbestuiving! Andrew van Parijs

Dat Mozart een beetje neerbuigend over hem deed, moeten we maar met een korreltje zout nemen. Wie aan de grond zit ervaart elke collega immers als een mededinger. In 1789 was dat Johann Wilhelm Hässler, die door Mozart de loef werd afgestoken aan het klavier en het orgel. ‘De akkoorden van Bach heeft hij in zijn geheugen, da’s alles. Er komt geen behoorlijke fuga uit zijn vingers’, aldus Mozart. Deze cd bewijst dat Hässler toch echt wel wat meer in zijn mars had dan van buiten geleerd werk. In zijn lange leven componeerde hij heel wat klaviermuziek, waarvan het grootste deel op klavecimbel het best tot zijn recht komt. Want hij mag dan nog hebben geleefd toen Schumann en Mendelssohn al rondliepen, Hässler was een echte exponent van de 18de eeuw. In de jaren zeventig en tachtig was hij het meest productief en uit die tijd stamt ook de hier gepresenteerde muziek. Mozart had wel gelijk: als je Hässlers fantasieën hoort, krijg je soms associaties met Bach. Klavecinist Michele Benuzzi permitteert zich nogal wat ritmische vrijheden, wat bij de fantasieën aanvaardbaarder is dan bij de pre-klassieke sonates. Hij speelt op een Falkener uit 1773, die een opgewonden, doordringende klank laat horen. Jos van der Zanden

Ferdinand Rebay haalt de Spaanse gitaar naar Wenen

piano

Hässler had meer in z’n mars dan Mozart dacht

piano

w. amadeus Mozart

Enrique Granados

Kristian Bezuidenhout (fortepiano)

Luis Fernando Pérez (piano)

Harmonia Mundi HMU 907499

Mirare MIR 138

Ooit, nog niet eens zo lang geleden, was de fortepiano een instrument dat je zelden tegenkwam. Inmiddels, niet in de laatste plaats dankzij pleitbezorgers als Ronald Brautigam, Malcolm Bilson en Kristian Bezuidenhout, is het instrument vrijwel ingeburgerd op de concertpodia. En terecht, want in handen van een excellent musicus vallen de noten van Mozart of Beethoven vanzelf op hun plek. Bezuidenhout is bij Harmonia Mundi al een tijdje doende het pianorepertoire van Mozart op de fortepiano te registreren. Nu verschijnt de derde cd met de sonates KV 332 en 333, de Fantasia in c en de Variaties op ‘Ein Weib ist das herrlichste Ding’. Het klinkt allemaal even geraffineerd: vloeiend, speels, maar ook krachtvol. Bezuidenhouts Mozart is intiem, maar ook uitdagend. Bij deze pianist doet elke noot ertoe. Hij geeft je het gevoel dat Mozart ‘zo en niet anders’ moet klinken. Als je dat kunt mag je jezelf een groot Mozart-interpreet noemen. Een heerlijke cd. Oswin Schneeweisz

Wie ooit in Madrid op de bovenste verdieping van het Prado langs de oogverblindende schilderijen van Goya (1746-1828) heeft gedwaald, weet dat het heldere licht en de krachtige kleuren van zijn fantasierijke doeken door vrijwel geen andere schilder zijn geëvenaard. Goya’s werk, dat het immense terrein bestrijkt tussen staatsieportretten van de Spaanse adel en duistere taferelen uit de onderwereld, spat bijna uit elkaar van passie, emotie en kracht. De Spaanse componist Enrique Granados, zelf ook een verdienstelijk schilder, liet zich in 1909-1910 door de doeken van Goya inspireren tot een meesterwerk voor piano solo. Goyescas: Granados probeerde daarin niet alleen het werk van Goya maar ook Madrid in klank te vatten. Misschien moet je als pianist wel Spaans zijn om helemaal door te kunnen dringen tot de essentie van deze muziek, die beroemd werd dankzij de markante vertolkingen van wijlen Alicia de Larrocha. Zij was, samen met Carlotta Garriga, de belangrijkste leraar van de in 1977 in Madrid geboren pianist Luis Fernando Pérez. Op zijn Granados-cd laat hij Goyescas en Valses Poéticos met flair en authentieke Spaanse ‘oerkracht’ herleven. Wenneke Savenije

Keyboard Music vol. 3

Geraffineerd, vloeiend, speels en krachtvol: Kristian Bezuidenhout laat Mozart klinken zoals het moet

38 februari 2012

Goyescas,Valses Poéticos

‘Goyescas’ van Granados: Spaanse oerkracht

cdbesprekingen piano

piano

Ludwig van Beethoven

Alkan, Boëly, Brahms e.a.

François-Frédéric Guy (piano)

Olivier Latry (pedaalpiano)

Zig-Zag Territoires ZZT 111101 (3 cd’s)

Naïve V 5278

Er is muziek die zijn charme uitsluitend ontleent aan de uitvoeringspraktijk uit de tijd van ontstaan. Wie de salonstukjes van Fritz Kreisler over het voetlicht wil brengen, zal zich moeten verdiepen in het vioolspel van de vroege 20ste eeuw. Grote componisten als Beethoven schreven echter in een taal die voor zoveel interpretaties vatbaar is, dat elke musicus van enig formaat zich steeds weer uitgedaagd voelt. Zo speelt Ronald Brautigam in zijn onlangs voltooide serie opnamen van Beethovens pianowerken op kopieën van oude instrumenten, terwijl de Franse meesterpianist François-Frédéric Guy op de eerste cd van zijn geplande cyclus Beethoven recht wil doen op een moderne vleugel. Het oude instrumentarium maakt snellere tempi mogelijk en een grotere wendbaarheid in de dynamiek. Guy daarentegen maakt rijkelijk gebruik van rubato, adempauzes en vertragingen om het verloop van de frases duidelijk te maken. De langzame delen zijn bij hem zeer langzaam en over het algemeen volgt hij de oudere opvattingen die hun bestaanrecht hebben behouden naast de nieuwere ideeën van de historische uitvoeringspraktijk. Terwijl Brautigam zijn publiek in direct contact met Beethoven lijkt te brengen, profileert Guy zich duidelijk als ‘interpretator’ en voorziet hij zijn Beethovenspel op romantische wijze van een persoonlijke signatuur. Katja Reichenfeld

Olivier Latry is de wereldwijd zeer gerespecteerde organist-titulair van de Notre Dame in Parijs. Dat zijn naam nu verbonden is met een cd die louter uit pianomuziek bestaat, heeft alles te maken met het instrument waarop Latry speelt: de pedaalpiano. Dit instrument is een 19de-eeuwse rariteit: een normale vleugel, uitgebreid met een compleet toetsenbord dat met de voeten wordt bediend. Door deze toevoeging komt de speelwijze overeen met die van het orgel. Vandaar dat Latry zich op deze cd sterk maakt voor zowel een historisch instrument, als speciaal voor de pedaalpiano geschreven werken. Het instrument, een Erard uit 1859 die in het bezit is geweest van Alkan, werd door de firma geschonken aan het Musée de la musique. Het heeft een klank tussen de fortepiano en de moderne concertpiano in, uitgebreid met een enorme baskant. En dat leidt een beetje tot scheef luisteren, want de speciaal voor de pedaalpiano geschreven werken van componisten als Boëly, Alkan, Brahms, Liszt en Schumann klinken als statige orgelwerken die compleet met extra bassen op een piano worden gespeeld. Een klank die na enige gewenning vooral de romantische werken van Schumann en Liszt erg goed staat. Paul Janssen

Pianosonates, deel 1

Romantische Beethoven van F.-F. Guy

piano

Werken voor pedaalpiano

Organist Latry stort zich op de pedaalpiano

piano

Marcel Worms Made in Holland: 17 new Dutch blues

Claude Debussy e.a.

Marcel Worms (piano)

Jan Michiels (piano)

Zefir Records ZEF 9625

Fuga Libera FUG590

Al sinds 1996 reist Marcel Worms de wereld over en vraagt hij elke componist die hij ontmoet om een hedendaagse blues te schrijven voor piano. De teller staat op zo’n tweehonderd werken van componisten uit meer dan vijftig landen. Lange werken, korte werken, swingende stukken, complexe zaken, alles komt aan bod. Veel is al vastgelegd op cd en in 2006 kwam Worms met Red, White & Blues, een dubbel-cd geheel gevuld met blues van Nederlandse componisten. Nu, met de vijftiende verjaardag van zijn mammoetproject, voegt hij er een nieuwe Nederlandse cd aan toe. Op Made in Holland staan zeventien nieuwe bluescomposities geschreven tussen 2008 en 2011. Ook nu is het een feest van herkenning en vervreemding. Zo speelt de van oorsprong Amerikaanse Elizabeth Gaskill in Blues for a busy night met de luie baspatronen van Jimmy Johnson, verwijst Geert Schoonbeek de Vlaming vooral naar schakeringen van de kleur blauw, gebruikt Roderik de Man de virtuositeit van jazzpianisten en dolt Guus Janssen met de slotmaten van de blues. Het is hierbij inmiddels onnodig te vermelden dat Worms alles virtuoos en met hoorbaar plezier speelt. Paul Janssen

Claude Debussy beaamde dat de twaalf Études voor piano die hij in 1915 componeerde veel verlangen van een pianist. Misschien is het wel de vereiste virtuositeit die ervoor heeft gezorgd dat deze stukken in de schaduw staan van de bekendere Préludes en Images. Een andere mogelijke verklaring ligt in het feit dat een buitenmuzikaal programma voor de Études ontbreekt: hier vind je geen suggestie van kathedralen en nachtelijke maneschijn, het is steeds een enkel interval of een pianistische geste. De Belgische pianist Jan Michiels speelt deze meesterwerken op een Erard-vleugel uit 1892. Het instrument is qua geluid nog ver verwijderd van een moderne Steinway. De klank is licht, maar in de laagte wat dof. Voor Jan Michiels vormt dat geen belemmering om de nuances en subtiliteiten van de muziek uit te lichten. Hij treuzelt niet bij fraaie samenklanken, maar denkt vooruit en houdt vast aan zijn legato. De Études worden afgewisseld met andere late pianowerken en stukken uit de in 1920 uitgebrachte Tombeau de Debussy. Onder anderen Bartók, Stravinsky, de Falla en Dukas bewezen de in 1918 overleden Debussy met hun composities de laatste eer. Merlijn Kerkhof

o.a. Etudes,Tombeau de Debussy

En opnieuw speelt Marcel Worms de Hollandse blues

www.klassiekezaken.nl

Debussy vol nuances op een oude Erard

februari 2012 39

cdBesprekingEN middeleeuwen

renaissance

Hildegard von Bingen

Josquin des Prez

Ensemble San Felice o.l.v. Frederico Bardazzi

The Tallis Scholars o.l.v. Peter Phillips

O orchis ecclesia

Missa De beata virgine, Missa Ave maris stella

Brilliant Classics 94273 (cd + cd-rom)

Gimel CDGIM 044

Hildegard von Bingen (1098-1179) was abdis van het klooster in Eibingen in het Rijnland. Eind vorige eeuw, toen haar negenhonderdste geboortedag werd herdacht, kwam ze sterk in de belangstelling te staan. Haar kruidenrecepten zijn nog altijd populair, om maar niet te spreken van haar muziek. De hymnen en sequensen die ze componeerde waren niet bedoeld voor gebruik in de kerk, maar meer voor uitvoering in de besloten ruimte van het klooster. De faam van Hildegard von Bingen als componiste was al tijdens haar leven groot. Van verschillende kloosters, zowel monniken als nonnen, kreeg ze opdrachten en haar muziek was in grote delen van Europa bekend. Het Italiaanse ensemble San Felice maakte een mooie keuze uit het rijke oeuvre en koos voor een bezetting met zangstemmen, vedel, gothische harp en orgel. De zangstemmen zijn krachtig, zowel solistisch als in ensembleverband, en de associatie met engelenzang is hier dan ook niet zo duidelijk aanwezig als in andere uitvoeringen. Dit is meer een expressieve manier van zingen en de soms vreemde sprongen en wendingen in de muziek geven daar ook alle aanleiding toe. De cd gaat vergezeld van uitgebreide toelichtingen op cd-rom. Weer eens wat anders dan een boekje met te kleine lettertjes. Marcel Bijlo

Een zo helder mogelijke klank om alle nuances in de polyfonie bloot te leggen. Dat is wat Peter Phillips sinds 1973 met zijn zangers van The Tallis Scholars nastreeft. Het is een beproefd en succesvol recept: het Britse ensemble vergaarde wereldfaam en sleepte vele prijzen in de wacht. Dit keer hebben de Tallis Scholars zich gewaagd aan twee canonische missen van Josquin des Prez, de beroemdste componist van de renaissance. Het betreft de gewichtige Missa De beata virgine, de populairste miszetting uit Josquins tijd, en de Missa Ave maris stella. Voor de variatie is het Credo quarti toni toegevoegd, dat ook wel bekend staat als het Credo van Kamerijk. Omdat die compositie atypisch is voor het werk van Josquin, zijn er musicologen die zijn auteurschap in twijfel trekken. The Tallis Scholars zingen moeiteloos zuiver en weten de ruimte prachtig te vullen. Maar niet iedereen zal gelukkig zijn met de nogal ‘verticale’ benadering van de Britse zangers: in sommige passages lijkt het net alsof er een onhoorbare metronoom mee tikt. Wie op zoek is naar karakterstemmen die al zingend de juiste samenklanken aftasten, moet niet bij de Tallis Scholars zijn. Voor wie zuiverheid en helderheid de belangrijkste criteria vindt, is dit ensemble echter nog steeds het summum. Merlijn Kerkhof

Expressieve kijk op Hildegard von Bingen

renaissance, barok

The Tallis Scholars zingen een heldere, zuivere Josquin

barok

diversen

Domenico Gabrielli

Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

Bruno Cocset (cello), Les Basses Réunis

AliaVox AVSA 9887 (sacd)

AgOgiQue AGO001

Dit is waarschijnlijk de laatste cd waaraan de eind vorig jaar overleden Montserrat Figueras nog heeft meegewerkt. Jordi Savall verloor met haar niet alleen zijn echtgenote, maar ook de spil waaromheen al zijn ensembles draaiden. Figueras en Savall koesteren beiden een grote fascinatie voor de muziek uit het Midden-Oosten en deze nieuwe uitgave is daarvan een exponent. Savall bracht musici uit diverse landen samen om een beeld te geven van de muziek uit het Istanbul van de 15de tot en met de 18de eeuw. In deze periode deden zich in de westerse muziek grote veranderingen voor, van renaissance naar barok, maar de muziek die in Istanbul klonk laat zich moeilijk historisch plaatsen. De musici zijn afkomstig uit onder meer Armenië, Griekenland, Marokko en natuurlijk Turkije. Op een eerdere aan Istanbul gewijde cd van Jordi Savall klonken hoofdzakelijk tokkelinstrumenten, hier horen we ook fluiten en de Armeense duduk. Het is een bijzonder rietinstrument met meerdere pijpen, dat een prachtige zoemende klank voorbrengt. De muziek kent vele invloeden, Oost-Europees, mediterraan, Arabisch, en de door Savall met de grootst mogelijke zorgvuldigheid uitgekozen musici zijn allemaal van topklasse. Dit is gewoon weer een fantastische cd! Marcel Bijlo

Wat een prachtige uitgave van Harmonia Mundi is dit! Een aanrader voor iedere oude-muziekliefhebber, maar ook voor elke liefhebber van de cello. Met de uitgave La Nascita del Violoncello gaat Harmonia Mundi terug naar de oorsprong van de cello. Naar het Bologna van de 17de eeuw, waar instrumentenbouwers een type snaar uitvonden dat geschikt bleek voor een laag strijkinstrument: de voorloper van de huidige cello. En dat het in de smaak viel is wel duidelijk: het waren niet de minste componisten die er muziek voor schreven. Op deze cd prijken bijvoorbeeld werken van Domenico Gabrielli. Verder horen we composities van Giovanni Battista Vitali en Giuseppe Jacchini: ricercares, sonates, passacaglia’s en een keur aan andere werken. De vier korte sonates van Giuseppe Jacchini zijn betoverende juweeltjes, waarin de componist alle mogelijkheden van de voorloper van de cello benut. De uitvoeringskwaliteit is hoog en er wordt gespeeld op zeven verschillende instrumenttypes uit de 17de eeuw. De cd is voorzien van een fraai vormgeven boekwerk met veel illustraties van de instrumenten en hun bouw. Oswin Schneeweisz

La Sublime Porte: Voix d’Istanbul

La Nascita delVioloncello

Jordi Savall verkent de straten van Istanbul

40 februari 2012

Fraaie uitgave documenteert de geboorte van de violoncello

cdbesprekingen barok

barok

Johann Christian Schieferdecker

Pieter Bustijn

Elbipolis Barockorchester Hamburg

Steven Devine (klavecimbel)

Challenge Classics CC72531

Zefir ZEF 9626

Johann Christian Schieferdecker – wie? – was in zijn tijd een bekende organist en componist. Maar inderdaad, zijn naam is geheel in de vergetelheid geraakt. Schieferdecker (1679-1732) was een iets oudere tijdgenoot van Bach en Händel, twee componisten die destijds Buxtehude als organist in Lübeck wilden opvolgen. Maar ze zagen ervan af omdat ze dan met een bijzonder onaantrekkelijke dochter moesten trouwen. Dat was voor Schieferdecker, leerling van Buxtehude, kennelijk geen probleem. Hij huwde de dochter en volgde de oude organist op. Tot dan toe had hij als klavecinist en componist aan de opera in Hamburg gewerkt. Uit die tijd stammen twaalf charmante suites, getiteld Musicalische Concerte. Zes van deze juweeltjes staan op de cd van het Elbipolis Barockorchester Hamburg. Het zijn werkjes in de zogenaamde Franse stijl. De muziek is balsem voor de ziel, rustgevende klanken als medicijn tegen troebele tijden. Het Hamburgse barokorkest speelt met goed gevoel voor smaak. Luister naar de verrassende opening van de Suite nr. 13, met de doffe, eentonige drum die een soort marche funèbre inleidt. Schieferdeckers mooie muziek is bij dit ensemble in uitstekende handen. Doron Nagan

Bescheidenheid is een Nederlandse deugd, maar waarom? Luister naar de negen klavecimbelsuites van de Middelburger Pieter Bustijn (1649-1729) en je wordt vanzelf trots op deze componist en zijn stad. Hij werd hoog geschat door Duitse muziekcritici uit de 18de eeuw, zoals Johann Gottfried Walther en Johann Tobias Krebs. Het ligt voor de hand dat Bustijn nog veel meer van dit soort fijnzinnige klavecimbelwerken heeft gecomponeerd. Je gaat er bij het luisteren naar deze cd meteen naar verlangen. De tempoaanduidingen zijn afwisselend Frans en Italiaans, net als de muziek zelf, die valt onder de door Couperin geïntroduceerde term ‘les gôuts réunis’. Maar ook Georg Philipp Telemann zou bij de vermenging van stijlen vermoedelijk instemmend hebben geknikt. Bustijns suites werden trouwens in Amsterdam uitgegeven door Estienne Roger. En dan de uitvoering door Britse klavecinist Steven Devine: onvergetelijk! Bescheidenheid siert de mens, maar Pieter Bustijn siert de suite. Andrew van Parijs

Musicalische Concerte

IX Suites pour le clavessin

En Schieferdecker trouwde met de dochter van Buxtehude

Pieter Bustijn uit Middelburg schreef fijnzinnige klavecimbelmuziek

advertentie

barok

Antonio Vivaldi Concerti grossi, opus 3

Philharmonische Geigen Berlin o.l.v. Laurentius Dinca MDG 308 1709-2

De herfst is alweer voorbij, maar Antonio Vivaldi’s ‘Herfst’ (opus 8) als tussendoortje op een cd die verder vooral bestaat uit concerten van de bundel L’Estro Armonico (opus 3) kan natuurlijk altijd. Nu gaat het bij deze opname niet om de originele concerten, maar om bewerkingen voor strijkorkest van de hand van de Berlijnse conservatoriumdocent Gerhard Tittel. In de oorspronkelijke versie hebben de stemmen onder de soloviool ‘slechts’ een begeleidende functie. Tittel heeft de solistische passages over de verschillende instrumenten verdeeld. Dat geeft een andere klankbeleving, hoewel de voor Vivaldi zo typerende sprankelende transparantie is behouden. Het is even wennen om Vivaldi weer eens te horen op moderne instrumenten. Behalve de gepronceerdere strijkersklank tonen de stemming en de intonatie aan hoe ons oor inmiddels gewend is geraakt aan een historisch geïnformeerde Vivaldi. Of ligt dat misschien aan het toch wat ruime vibrato van violist Laurentius Dinca? Andrew van Parijs

Gemoderniseerde Vivaldi, die zijn sprankelende transparantie behoudt

www.klassiekezaken.nl

cdBesprekingEN barok

barok

Johann Sebastian Bach

Gallot, Mouton

diverse uitvoerenden

Anthony Bailes (luit)

Alpha 889 (6 cd’s + boek)

Ramée RAM 1104

Voor wie nader wil kennismaken met de muziek van Johann Sebastian Bach brengt Alpha voor een aantrekkelijke prijs een luxueus vormgegeven box uit met een dwarsdoorsnede uit zijn omvangrijke oeuvre. Het label dook de archieven in en stelde zes cd’s samen. Het bijgeleverde boekwerk in drie talen blijkt een rijk geïllustreerd naslagwerk, dat naast een biografie ook tal van muzikale en contextuele achtergronden bevat. De uitvoerenden zijn barokspecialisten uit heden en verleden. Gezien de geografische herkomst van het label is het niet verwonderlijk dat het merendeel afkomstig is uit het Franstalige gebied, al komen ook klavecinist Gustav Leonhardt en bariton Max van Egmond voorbij. Een prachtig document, waarin het beste van Bach wordt gepresenteerd en alle facetten van zijn veelzijdigheid aan bod komen. Extra vermelding verdient de laatste cd, waarop latere generaties de grote meester bewerken, variëren en herinstrumenteren. Luister hoe hij klinkt op de marimba, of hoe met saxofoon op een jazzy manier op zijn muziek geïmproviseerd wordt. Het kan allemaal, want Bach is niet kapot te krijgen. Frans Jansen

De luit die in de late 17de eeuw in Frankrijk geliefd was, was een veel groter instrument dan de oudere renaissanceluit. Met z’n lange hals en rijk gonzende snaren werd de Franse theorbe aan het hof van de Zonnekoning bespeeld door grootheden als Robert de Visée, Jacques Gallot en Charles Mouton. Net als veel andere hofmusici componeerden deze luitisten hun eigen muziek, meestal in suitevorm. De koning wilde voor het slapengaan vaak een muziekje horen en dan kwam de luitist gewoon op de bedrand zitten spelen. Dat is ook de reden waarom deze luitsuites geen al te heftige of snelle delen bevatten. Maar slaapverwekkend zijn ze geenszins, al helemaal niet in de uitvoeringen door Anthony Bailes. Zijn spel houdt het midden tussen dat van de introverte Hopkinson Smith en de meer uitbundige Paul O’Dette. Bailes, al decennia actief als luitist en docent, maakte meer cd’s met dit repertoire en die zijn allemaal even prachtig. In Ramée, een label dat als weinig andere zijn nek uitsteekt met bijzonder repertoire, heeft hij een uitstekende partner gevonden. De theorbe is prachtig opgenomen en omdat het instrument in werkelijkheid vrij zacht klinkt, komt deze cd het best tot zijn recht bij een bescheiden afspeelvolume. Marcel Bijlo

Best of Bach

Une douceur violente

Weelderige kennismaking met de wereld van Bach

Luitmuziek voor koning Lodewijk

advertentie

Bernard Haitink voltooit Beethovencyclus

21, 24 en 28 februari 2012 20.15 uur Grote Zaal

concertgebouw.nl sponsor 21 februari:

cdbesprekingen barok

barok

Georg Friedrich Händel

Dieterich Buxtehude

Appolo e Dafne e.a.

Complete klavecimbelwerken

Simone Stella (klavecimbel)

Cantus Firmus Consort o.l.v. Andreas Reize

Brilliant Classics 94312 (4 cd’s)

cpo 777 228-2

Dat Dieterich Buxtehude veel meer schreef dan orgelmuziek is de laatste jaren, vooral dank zij de inspanningen van Ton Koopman, steeds duidelijk geworden. Als orgelcomponist is Buxtehude van groot belang geweest, maar hij werd lange tijd louter beschouwd als een wegbereider voor Johann Sebastian Bach. En dat terwijl Buxtehude zelf zo’n veelzijdig en briljant componist was! Zijn complete klavecimbelwerk past op vier cd’s en bestaat voor het merendeel uit suites in Franse stijl. Duitse componisten, onder wie natuurlijk ook Bach, hielden erg van de uit Frankrijk geïmporteerde suitevorm, waarin langzame en snelle dansen elkaar afwisselen. Maar Buxtehude schreef ook een aantal opmerkelijke variatiewerken. Hoe meesterlijk hij dat deed, bewijst de variatiereeks over La Capricciosa, een melodietje met de eenvoud van ‘alle eendjes zwemmen in het water’. Buxtehude bouwt er een magistrale reeks variaties op. Deze kunst was geliefd bij de Duitse klaviercomponisten, die hem hadden afgekeken bij Jan Pieterszoon Sweelinck. De in 1981 in Florence geboren Simone Stella is een uitstekende klavecinist die zowel met de Franse suites als met de eveneens contrastrijke variatiereeksen goed raad weet. Dit is een prachtige productie die Buxtehudes meesterschap alle recht doet. Marcel Bijlo

Appollo e Dafne is een lange cantate, je zou het ook een mini-operaatje kunnen noemen. Toen hij als jongeling in Italië werkte schreef Händel veel van dit soort cantates. Hij legde er de basis mee voor zijn hele compositorische carrière. Recitatieven en aria’s wisselen elkaar in hoog tempo af. Händel componeerde zulke stukken, die in lengte en bezetting onderling sterk konden verschillen, voor uitvoeringen in kleine kring in de Romeinse paleizen en later in de Napolitaanse theaters. Appollo e Dafne heeft al duidelijk een Napolitaanse toets, zoals in het duetje tussen Appolo en Dafne dat verrassend veel lijkt op het duet van Zerlina en Massetto uit de eerste akte van Mozarts Don Giovanni. Het Duitse Cantus Firmus Consort, met twee uitstekende vocale solisten, koos voor een opzet waarbij de twee helften van de cantate worden gescheiden door instrumentale muziek die Händel schreef voor een Dafne-ballet. Dat was duidelijk geïnspireerd op de Franse hofdansmuziek, terwijl hij de cantate juist modelleerde naar het voorbeeld van Alessandro Scarlatti. Beide dragen onmiskenbaar het stempel van de Duitser Händel, die zo jong als hij was al een eigen geluid had gevonden. Marcel Bijlo

Simone Stella kan uit de voeten met Buxtehude

barok

Een mini-operaatje uit de jonge jaren van Händel

barok

Bach en zonen Johann Friedrich Fasch

Pianoconcerten

Tempesta di Mare

Sebastian Knauer (piano), Zürcher Kammerorchester o.l.v. Sir Roger Norrington

Chandos CHAN 783

Berlin Classics 0300270BC

Johann Friedrich Fasch werd door zowel Bach als Händel hogelijk geprezen om zijn originele muziek. Met de hoeveelheid werken die we van hem kennen, is hij bovendien een geduchte concurrent voor Georg Philipp Telemann. Net als Telemann schreef Fasch honderden orkestwerken. Van dit enorme oeuvre is nog maar een fractie op cd opgenomen, maar de belangstelling voor Fasch zit duidelijk in de lift. Zijn muziek is dan ook aantrekkelijk materiaal voor barokorkesten, al was het maar omdat Fasch in veel van zijn orkestwerken alle instrumenten gelijkelijk met soli bedeelt (en het dus niet zoekt in virtuoos solowerk met begeleiding). Dat is opnieuw een overeenkomst met Telemann, die niets moest hebben van die aanstellerige Italiaanse vioolconcerten. Het ensemble La Tempesta di Mare uit Philadelphia koos voor zijn tweede cd werken die nog niet eerder zijn opgenomen. Het orkest beschikt in alle instrumentgroepen over uitstekende musici, die de vondsten van Fasch goed laten uitkomen. In elk deel is er wel weer een ander groepje instrumenten dat op de voorgrond treedt. Hopelijk laat een derde cd niet lang op zich wachten. Met het orkestwerk van Fasch kunnen ze nog jaren verder. Marcel Bijlo

Berlin Classics combineert de grote Johann Sebastian Bach met twee van zijn meest begaafde zonen, Carl Philipp Emanuel en Johann Christian. Dat resulteert in een opname met vier klavierconcerten die de contrasterende klankwerelden van de late barok en vroege klassieke periode prachtig tot hun recht laten komen. Hoewel de stukken oorspronkelijk werden geschreven voor klavecimbel of fortepiano, speelt de veelzijdige pianist Sebastian Knauer hier alles op een moderne Steinway. Doet hij daarmee de authenticiteit van de 18e eeuw geweld aan? Dat is allang geen issue meer. Tegenwoordig is het belangrijker dat je kennis hebt van zaken als articulatie en ornamentatie volgens historisch verantwoorde principes. Bij Knauer is dat piekfijn in orde. Vermoedelijk is hij daarin gecoacht door veteraan Roger Norrington, die zich al decennialang toelegt op de Originalklang. De 77-jarige Brit is sinds vorig jaar dirigent van het Zürcher Kammerorchester. Met zijn staat van dienst weet hij als geen ander oude muziek levendig en boeiend te vertalen naar de hedendaagse uitvoeringspraktijk. Klasse! Frans Jansen

Orchestral works vol. 2

Met Fasch kunnen barokorkesten nog jaren vooruit

www.klassiekezaken.nl

Knauer & Norrington: voor al uw Bach

februari 2012 43

advertentie

barok

Johann Sebastian Bach Concerts avec plusieurs instruments

Café Zimmermann o.l.v. Céline Frisch en PabloValetti Alpha 811 (6 cd’s)

Isabelle Faust Claudio Abbado

CD HMC 902105

VAN

DE MA

Vioolconcerten Isabelle Faust, viool Orchestra Mozart onder leiding van

Claudio Abbado

Een Bach die houdt van opschieten

barok

Johann Sebastian Bach

BERG BEETHOVEN

Het Franse ensemble Café Zimmermann, genoemd naar het Leipzigse koffiehuis waar Bach vaak speelde, werkt al een aantal jaar aan een serie cd’s met Bachs concerten en orkestwerken. De zes losse delen zijn nu samengebracht in een prettig geprijsde box met uitgebreid tekstboek. Daarin zitten alle Brandenburgse concerten en orkestsuites, de vioolconcerten en het merendeel van de klavecimbelconcerten. Café Zimmermann koos er niet voor om alle concerten in alle versies op te nemen. Bach werkte bijvoorbeeld zijn vioolconcerten om tot klavecimbelconcerten, maar die arrangementen horen we hier niet. Wél opgenomen is de versie voor oboe d’amore van het vierde Klavecimbelconcert en dat is maar goed ook! Want zelden hoor je zo’n mooie solist op dit moeilijke rietinstrument. Café Zimmermann is een ensemble dat van opschieten houdt. Die voortvarendheid, gekoppeld aan een grote instrumentale beheersing, doet je als luisteraar op het puntje van je stoel zitten. De instrumenten zijn van dichtbij opgenomen en dat heeft als voordeel dat in de concerten voor meer klavecimbels precies te horen is welk instrument wat speelt. Daardoor wordt nog eens extra duidelijk hoe ongelofelijk knap Bach die stukken heeft gecomponeerd. Marcel Bijlo

De gepassioneerde uitwisseling tussen de “ziel” van de viool en het orkest is de vrucht van deze mooie ontmoeting tussen twee grote kunstenaars van onze tijd. De opname van Isabelle Faust en Claudio Abbado heeft een primeur; nog niet eerder is onder leiding van Claudio Abbado Beethovens vioolconcert in D groot op. 61 opgenomen. Naast het vioolconcert van Beethoven staat ook het vioolconcert van Alban Berg (‘To the Memory of an Angel’) op deze CD van de Maand.

Deze uitgave is verkrijgbaar bij uw klassieke zakenspecialist of via http://beneluxstore.harmoniamundi.com/

harmoniamundi.com

Sinds kort ook op uw smartphone & iPhone

Johannes-Passion BWV 245

Cantus Cölln o.l.v. Konrad Junghänel Accent ACC 24251 (2 cd’s)

Vorig jaar rond deze tijd verschenen maar lieft drie topuitvoeringen van Bachs Johannes-Passion. En hier is er alweer een! Cantus Cölln werkt in al zijn uitvoeringen met een enkelvoudige vocale en instrumentale bezetting. Dat is misschien even wennen: het majestueuze openingskoor dat je het drama in moet zuigen, klinkt nu uit veel minder kelen. Maar die behoren wel toe aan de zangers van Cantus Cölln en dat is al meer dan twintig jaar een van de beste vocale barokensembles. Discussies over grote of kleine bezetting zijn trouwens van alle tijden en Bach zelf worstelde er ook al mee. HansJörg Mammel zingt de rol van Evangelist betrokken, maar trekt de aandacht niet te veel naar zich toe. Dat is een kwaliteit die niet iedere tenor is gegeven en Mammel is dan ook veelgevraagd voor deze partij. De uitvoering als geheel heeft een felle dramatiek maar kent in de aria’s ook prachtige rustpunten. Wie vorig jaar met pijn en moeite een keuze heeft gemaakt, kan er nu dus nog een aan zijn collectie toevoegen. Marcel Bijlo

En alweer een Johannes-Passion die behoort tot de top

44 februari 2012 NL_Abbado_Klassieke.indd 1

20/12/11 11:00

cdbesprekingen barok/wereldmuziek

barok/wereldmuziek

diversen

Mare Nostrum Montserrat Figueras, Lior Elmaleh, Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

diversen

Odisea Negra: El mar de las memories La Chimera o.l.v. Eduardo Egüez

AliaVox AVSA9888A+B (2sacd’s en boek)

Naïve E 8931

In november 2011 bereikte ons het trieste nieuws van de dood van Montserrat Figueras, een diva die met geen ander kan worden vergeleken. De Catalaanse zangeres stofte een onbekend, allang vergeten repertoire af en zelfs met de benaming ‘Callas van de oude muziek’ doe je haar tekort. Met haar zeer herkenbare, warme stem, haar voordracht en inleving heeft zij immers de muziek verrijkt met ontelbare schatten uit het verleden – en in een moeite door de folklore van zijn soepjurken ontdaan. Het laatste project van Montserrat Figueras, zoals altijd ondernomen samen met haar man, de vermaarde gambist en dirigent Jordi Savall, was een fictieve reis langs de kusten van de Middellandse Zee, van Armenië en Turkije tot Israël en Marokko. De muziek die ze vonden kwam terecht op twee sacd’s, met een bijgeleverd boek vol illustraties en teksten in verschillende talen. Wat dat aangaat maakt het eigen label van Figueras en Savall, AliaVox, z’n reputatie opnieuw meer dan waar. Maar minstens zo mooi is de muziek zelf, die verhaalt van de eeuwenlange wisselwerking tussen christenen, joden en moslims. Een van de mooiste uitgaven van het afgelopen jaar. Basia Jaworski

Er zijn van die cd’s die een verhaal vertellen dat vele eeuwen en vele continenten omvat. Die de gemeenschappelijke wortels van de mensheid op intrigerende wijze blootleggen. Zo’n cd is Odisea Negra, een project van de Argentijnse gitarist Eduardo Egüez en zijn ensemble La Chimera. Egüez vroeg zich af hoe het kwam dat hij zich overal in Zuid-Amerika thuisvoelde. Toen hij in Frankrijk Ivan Garcia ontmoette, bleek die in Afrika hetzelfde te hebben. Het werd het begin van een zoektocht naar eeuwenoude cross-over. Naar de invloed van Afrikaanse ritmes in de Europese en Zuid-Amerikaanse kunstmuziek uit de 17de eeuw, of de versmelting van Arabische, Afrikaanse en Europese elementen in de westerse en Latijns-Amerikaanse volksmuziek. Het resultaat is een adembenemende muzikale reis waarin een jacaras van Santiago de Murcia uit de 18de eeuw naadloos overgaat in een hedendaagse joropo. Een volksliedje uit Senegal keert terug naar 17deeeuwse samenzang. Wie aan het einde van deze inspirerende cd niet de hele wereld wil omhelzen, draagt oorkleppen. Paul Janssen

Montserrat Figueras, onvergetelijke diva

opera

Jacaras of joropo: Eduardo Egüez omhelst de hele wereld

opera

Franz Schreker

Tsjaikovski, Rachmaninov e.a.

Irrelohe

Mariusz Kwiecien (bariton)

Sadnik, Greiner, Denschlag, Morouse e.a., Chor der Theater Bonn, Beethoven Orchester Bonn olv Stefan Blunier

Harmondia Mundi HMW906101

MDG 937 1687-6

Mariusz Kwiecien is hot. Speciaal voor deze jonge Poolse bariton werd ooit de barihunks-site opgericht. Toch, hoe ik zijn charisma en de acteerprestaties ook bewonderde, zijn stem liet mij meestal koud. Maar kleine jongens worden groot en de waarheid moet nu maar eens op tafel: ik heb mij vergist! Toen ik zijn Onjegin in de regie van Tsjernjakov zag, gaf ik mij gewonnen. En nu, bij zijn eerste solo-cd, buig ik het hoofd uit diepe bewondering. Allereerst is er de repertoirekeuze. Naast zijn grootste glansrollen (Onjegin en Król Roger van Szymanowski) zingt Kwiecien voornamelijk onbekende schatten uit Slavische opera’s. Wellicht kent u de aria’s uit Sadko en Mazeppa en, vooruit, Halka. Maar heeft u ooit gehoord van Smetana’s Certova stena? Of van Verbuum nobile van Moniuszko? Dat bedoel ik ! En buiten de repertoirekeuze hebben we te maken met een stem die klinkt als een klok. Mooi, warm, aantrekkelijk. Ook het Poolse radio-orkest onder leiding van Łukasz Borowicz klinkt voortreffelijk. Basia Jaworski

Het verhaal van Franz Schrekers opera Irrelohe lijkt nog het meest op dat van een horrorfilm. De heren van het kasteel Irrelohe zijn vervloekt. Op hun huwelijksdag worden ze waanzinnig en ze verkrachten een maagd – een vloek die ze aan hun eerstgeboren zoon doorgeven. Alleen vlammen kunnen die vloek ontkrachten. En die vlammen komen er natuurlijk, aan het eind, wanneer de mooie Eva graaf Heinrich verkiest boven de bastaard Peter. Peter is de eerstgeboren zoon van de verkrachter. En Heinrich blijkt zijn halfbroer te zijn. Uiteindelijk komt alles goed en op weg naar die ontknoping is het ronduit sidderen, huiveren en genieten. Tenminste, wel als je van Schrekers muziek houdt. Die klinkt typisch naar de jaren twintig van de vorige eeuw: lange, uitgesponnen lijnen en welhaast onverbloemde erotiek. Franz Schreker wordt de laatste jaren steeds vaker uitgevoerd. Ook zijn opera’s beginnen repertoire te houden en daar ben ik maar al te blij om. Ook het operahuis Bonn heeft zich gemengd in de heersende Schrekerrevival. Vorig jaar werd Irrelohe live opgenomen en dit jaar voeren ze in Bonn Der Ferne Klang op. Als die voorstelling net zo goed wordt (wat een fantastisch orkest hebben ze daar!), kan ik alleen maar hopen dat de technici van het label MDG die cd weer mogen opnemen. Basia Jaworski

Slavic Heroes

Mariusz Kwiecien, de hunk onder de baritons, ontdekt Slavische operaschatten

www.klassiekezaken.nl

Schrekers ‘Irrelohe’: horror en erotiek

februari 2012 45

advertentie

opera

2012

Nikolaj Rimski-Korsakov

8 feb — 1 mrt

Ne der l ands P hilh ar monisc h O r ke s t

Benjamin Britten

A Midsummer Night’s Dream London Philharmonic Orchestra, Trinity Boys Choir o.l.v. IlanVolkov GFOCD 013-06 (2 cd’s)

In april 1960 voltooide Benjamin Britten zijn opera A Midsummer Night’s Dream. Hij had er slechts zeven maanden voor nodig gehad De bijzondere instrumentatie geeft blijk van Brittens ongekende muzikale verbeelding; zo plaatste hij een klavecimbel tegenover een harp en celesta. Voor de hoofdrol van Oberon zocht hij naar een onaards stemgeluid. Britten koos voor Alfred Deller, in de vorige eeuw verantwoordelijk voor de renaissance van de countertenor. In deze Glyndebourne-productie uit 2006 wordt de rol vertolkt door Bejun Mehta. Mehta is indringend en expressief van begin tot eind. De cast, die verder onder anderen bestaat uit Íride Martínez (Tytania), Timothy Robinson (Lysander) en Kate Royal (Helena), is zeer overtuigend, maar de show wordt gestolen door de (in 2006) elf jaar oude Jack Morlen als Puck. Een gesproken rol. Door tijdsdruk had Britten geen librettist in kunnen schakelen, hij liet de tekst van Shakespeare daarom vrijwel volledig intact. Shakespeares verzen zijn muziek op zich en de jonge Morlen reciteert met veel bravoure. De bijgeluiden vanaf de bühne zijn in deze live-registratie soms hinderlijk, maar het lieflijke slotkoor ‘Now until the break of day’ maakt alles goed. Merlijn Kerkhof

Indringende ‘Midzomernacht’ van Benjamin Britten

opera

Antonio Vivaldi Teuzzone

l egende Kitesj meisje Fevronja

De van de onzichtbare stad en het

T 020 625 54 55 www.dno.nl

Solisten, Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall Naïve OP 30513 (3 cds’)

We hebben van behoorlijk wat componisten al de complete recordings beleefd. Maar wat Naïve van plan is met Vivaldi spant de kroon. Vijftien jaar is er uitgetrokken om op ruim honderd cd’s het complete oeuvre uit te brengen. De Bibliotheca Nazionale in Turijn verzorgt de noten, gebaseerd op Vivaldi’s persoonlijke muziekbibliotheek. Een enorme klus, zeker als je aan al die opera’s denkt. Dit is alweer deel 16, met een prachtopname van de minder bekende opera Teuzzone. Het libretto speelt zich af aan het keizerlijke hof in China, wat Vivaldi tot allerlei exotische kleurnuances inspireerde. Een kolfje naar de hand van Jordi Savall, die hier Le Concert des Nations dirigeert. Vivaldi’s gewaagde akkoordprogressies, dissonanten en ongewone sonoriteiten, zoals in de cavatina ‘Ove giro il mesto sguardo’, worden door hem extra aangezet. Het zijn passages die doen denken aan de ‘Winter’ uit de Vier Jaargetijden, even snerpend en kortademig. Sopranist Paolo Lopez, die sinds 2006 flink aan de weg timmert, zet de muziek volledig naar zijn hand. Vivaldi maakte het zich overigens gemakkelijk door hele aria’s uit vroegere werken over te zetten - net zoals Bach den Händel dat deden. Who’s to know? Jos van der Zanden

En nu duikt Jordi Savall op met een opera van Vivaldi

cd-DVD besprekingen opera dvd

opera dvd

Georg Friedrich Händel

Giacomo Puccini

Harteros, Kasarova, Mühlbacher e.a., Les Musiciens du Louvre-Grenoble o.l.v. Marc Minkowski , regie Adrian Noble

Guleghina, Licitra, Iveri, Faria e.a. Coro e Orchestra dell’Arena diVerona o.l.v. Giuliano Carella, regie Franco Zeffirelli

Arthaus musik 101571 (2 dvd’s)

BelAir BAC066

Jarenlang was hij leider van de Royal Shakespeare Company en het regisseren zit hem in het bloed. De Brit Adrian Noble weet alles van spanningsopbouw, geraffineerde decors, uitbeelding van emoties, lichteffecten. Van deze Alcina van Händel maakt hij dan ook een feest, vorig jaar optimaal gewaardeerd door de bezoekers van de Wiener Staatsoper. Het is een historische aankleding, maar Noble laat het verhaal zich voltrekken in een 18de eeuws Londens theater. Dat kan omdat het om een ‘magische opera’ van Händel gaat, waarbij locatie en aankleding van ondergeschikt belang zijn. Het gaat bovenal om emotionele verwikkelingen en individuele verhoudingen tussen de protagonisten. Maar het oog wil ook wat, en daarom mag het een meesterworp worden genoemd dat alles rond een aristocratische dame is gesitueerd, de Duchess of Devonshire. Zij en haar vrienden ‘spelen’ het theaterstuk Alcina. Zo ontstaat theater-in-theater, ofwel barok gespeeld in de 18de eeuw. Het venijn spat er werkelijk vanaf. Alcina is een tovenares, een heks, en ook nog eentje die vergeefs om liefde (zeg maar gerust: seks) bedelt. Tijdens de uitvoerige balletten leeft Noble zich uit met schitterende lichteffecten. Jos van der Zanden

Ik kijk en luister naar Salvatore Licitra en kan mijn tranen niet bedwingen. Hij is nooit mijn geliefde tenor geweest, maar de wetenschap dat je kijkt en luistert naar zijn waarschijnlijk laatste opname (in september 2011 verongelukte Licitra op Sicilië), maakt oordelen lastig. De productie is een good old Zeffirelli, met alles erop en eraan, maar de sfeer in Verona is om jaloers op te worden zo mooi. De maan licht op en je waant je midden in een sprookje. Zelfs al vind je Zeffirelli’s realistische aanpak en de decors iets te, één ding kan je hem niet ontzeggen: de personenregie klopt en de interactie is altijd perfect getimed. De beelden zijn ontegenzeggelijk prachtig en het blijft een fascinerend spektakel. Maria Guleghina is tegenwoordig de heersende Turandot en ze doet het zonder meer goed, maar ook zij is een dagje ouder geworden en er is een soort routine in haar stem en voordracht geslopen. Ik hoor ook een rafelig randje in haar hoogte. Luiz-Ottavio Faria is een zeer ontroerende Timur en Tamar Iveri een mooie, maar niet echt memorabele Liu. Basia Jaworski

Alcina

Adrian Noble leeft zich uit in Händels toveropera ‘Alcina’

opera dvd

Turandot

Turandot in regie van good old Zeffirelli – met ontroerende Salvatore Licitra

wereldmuziek

Jean-Baptiste Lully Atys

Solisten, Les Arts Florissants o.l.v. William Christie, regie Jean-MarieVillégier

diversen

Corazón & Hueso Melingo

Fra 6 (2 dvd’s)

World Village WVF 479064

Tussen 1673 en 1687 componeerde Lully aan het hof van Lodewijk de Veertiende jaarlijks een opera. De Zonnekoning hield het meest van Atys (1676), een opera over de liefde tussen goden en stervelingen naar een libretto van Philippe Quinault. Atys is de eerste Franse tragedie waarin alles draait om de liefde. Als gunsteling van Célénus, de koning der Phrygiërs, moet Atys een groot feest voorbereiden vanwege de komst van godin Cybèle. Sanaride moet binnenkort met de koning trouwen, maar ze houdt van Atys, die op zijn beurt ook van haar houdt. Maar ook godin Cybèle is verliefd op Atys, zodat zich een intens drama ontvouwt waarin de titelheld tenslotte sterft. Dans en expressieve zang onderstrepen op poëtische wijze de gestileerde emoties, waaraan solisten als Bernard Richter (Atys), Stéphanie d’Oustrac (Cybèle) en Emmanuelle de Negri (Sangaride) vleugels geven. Koor en orkest van Les Arts Florissants o.l.v. William Christie en de dansers van Compagnie Fêtes Galantes brengen Lully’s statige dansmuziek tot leven in een kleurrijke regie van Jean-Marie Villégier. De monumentale pracht en praal van Versailles herleeft in volle glorie op deze schitterende dvd, die niet alleen oog en oor, maar ook het hart weet te raken. Wenneke Savenije

Daniel Melingo heeft van zichzelf een legende gemaakt. Zo presenteert hij zichzelf althans. En misschien is dat niet helemaal ten onrechte. In Engeland heet hij inmiddels ‘the man who’s making tango seriously cool’. En in het vaderland Argentinië is hij een held die tango en popmuziek dichter bij elkaar brengt. Melingo maakte in zijn jonge jaren als gitarist en saxofonist furore in de Argentijnse popmuziek, met bands als Los Twist en Los Abuelos de la Nada. Daarnaast werd hij onsterfelijk als presentator van een tv-programma waarin rockmusici hun eigen draai gaven aan de tango. Dat is precies wat Melingo doet. Met zijn band heeft hij al verschillende cd’s aan het belangrijkste erfgoed van Argentinië gewijd, en met Corazón & Hueso (hart en bot) gaat hij in die lijn verder. Tango’s vol invloed uit de populaire muziek, gezongen met zijn doorrookte whiskystem. Melingo brengt de dagen en de stijl van Horacio Ferrer terug en voegt iets wezenlijks toe aan de hedendaagse tango in Argentinië. Wie houdt van de even lome als snijdende melancholie van de tango, gecombineerd met poëtische en soms surrealistische teksten over leven en liefde, heeft aan Corazón & Hueso een warmbloedig uurtje. Paul Janssen

William Christie en ‘Atys’ van Lully: een succesverhaal

www.klassiekezaken.nl

Daniel Melingo koppelt pop aan tango

februari 2012 47

nu verkrijgbaar

Op dit nieuwe album speelt Chopin-specialist Yundi verrassend repertoire uit zijn geboorteland, China. Op 8 maart geeft hij een concert in het Muziekgebouw Frits Philips in Eindhoven.

Een van ‘s werelds gekendste altviolisten speelt de 6 suites die Bach oorspronkelijk componeerde voor cello. Caussé doet dit samen met Laurent Terzieff, die tussen de suites gedichten voorleest van de dichter Rainer-Maria Rilke.

Tenerife Symphonic Orchestra, Dirk BROSSÉ

Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, Vasily PeTRenKO

Deze live 2CD + DVD weerspiegelt een fenomenaal concert van de Belgische componist en musicus Wim Mertens in Tenerife met het Tenerife Symphonic Orchestra gedirigeerd door Dirk Brossé.

Vasily Petrenko leidt het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra in een compleet Rachmaninov-programma: zijn derde en meest expressieve symfonie, de Caprice Bohémien en de Vocalise.

RACHMAninOV: Symphony no.3 / Caprice Bohémien / Vocalise

Various artists

Deze 5CD-box biedt 72 meesterwerken uit de filmhistorie. Van grote klassieke componisten (Mozart, Verdi) en succesvolle filmcomponisten (Williams, Morricone) tot onvergetelijke soundtracks (Titanic, James Bond). Leuk rond de Oscaruitreiking op 26 februari.

Met 45 tracks brengt deze 2½ uur durende 2CD de beste en meest populaire namen uit de EMI/Virgin Classics-catalogus. Happy Classical 2012!

CLASSiCAL HiTS OF THe CineMA

Tine Thing HeLSeTH Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, eivand AADLAnD STORYTeLLeR

Een mooi debuut van EMI Classic’s nieuwste aanwinst: de Noorse trompettiste Tine Thing Helseth. Ze speelt liederen van Strauss, Sibelius, Ravel, Canteloube en Weill en wordt begeleid door respectievelijk piano of orkest.

6804032 – 2CD

7307562 – 5CD

OPen COnTinUUM – Live in Tenerife

J. S. BACH: 6 Suites de danses

6790192

7314392 – 2CD + DVD

Alison Balsom’s nieuwste opname met hedendaags repertoire bevat o.a. de wereldpremière van het trompetconcert ‘Seraph’ van James MacMillan. De Nederlander Lawrence Renes dirigeert.

Gérard CAUSSÉ

THe ReD PiAnO

0883282

SeRAPH – Trumpet Concertos

YUnDi

6784192 – 2CD

Alison BALSOM BBC Scottish Symphony Orchestra, Lawrence ReneS

9076652 – 2CD

6785902

0886582 – verkrijgbaar vanaf 13 feb.

de mooiste nieuwe releases

CLASSiCAL 2012

Various artists

20th CenTURY CLASSiCS: CARL nieLSen (Vol. 2)

Dit album is een van de 10 nieuwste releases in de 20th Century Classics-serie. De complete serie van 65 titels is tot eind maart 2012 in prijs verlaagd.

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | twitter.com/emiclassics | facebook.com/emivirginclassics | spotify:user:emivirginclassics

foto: Peter Arno Broer

Column Hans Heg

T Toen Itzhak Perlman in 1972 zijn opname maakte van de Caprices van Paganini droeg hij die op aan Michael Rabin, de Amerikaanse violist die in zijn tijd werd gezien als een nieuwe Jascha Heifetz. Dit etiket was natuurlijk aardig voor zijn publiciteit, maar stelde tegelijkertijd een onmogelijke opgave. Je zult het maar moeten waarmaken. Aanvankelijk lukte het de nogal schuwe Rabin, geboren in 1936, heel goed. Hij speelde briljant, maakte al op zijn veertiende zijn debuut in Carnegie Hall en toerde in de jaren vijftig over de hele wereld.

Rabins carrière zou echter niet lang duren. Er kwam op tragische een einde aan in januari 1972. Rabin was pas 35 en had al jaren niet meer in het openbaar gespeeld. Hoewel hij inderdaad net zo’n verbluffende virtuoos was als Heifetz, lukte het hem in het laatste decennium van zijn leven niet om fysiek en mentaal overeind te blijven. De druk van het hectische bestaan van een topmuzikant werd hem teveel. Hij raakte verslaafd aan medicijnen en uiteindelijk ook aan drugs. Er was geen redden meer aan. Er gingen geruchten dat hij een eind aan zijn leven zou hebben gemaakt. Andere bronnen meldden dat hij in zijn appartement in New York was uitgegleden en met zijn hoofd op een tafel terechtkwam. Hoe het zij: iedereen was ontzet. Hoe was het toch mogelijk dat zo’n groot talent slechts kortstondig kon schitteren? Wat resteert zijn de vele opnamen die Rabin tot en met 1960 in NewYork, Hollywood en Londen voor Capitol, Angel en EMI heeft gemaakt. En niet te vergeten de www.klassiekezaken.nl

muzikale komeet gefilmde optredens die nu via YouTube zijn te zien. Fascinerende documenten. Zijn leermeester Ivan Galamian zei dat hij nooit een betere leerling had gehad. Rabins zwakke punten? Die waren er niet! Als je de concer ten van Paganini, Wieniawski, Tsjaikovski, Mendelssohn, Bruch en Glazoenov beluistert, hoor je een bijna onmenselijke, genadeloze precisie. In de 24 Caprices van Paganini en twee solosonates van Ysaÿe hetzelfde beeld. In de korte uitsmijters van Ravel, Saint-Saëns en De Sarasate, plus de door Kreisler, Heifetz en Szigeti bewerkte bonbons, is Rabin onweerstaanbaar.Verbijsterend virtuoos en intens muzikaal.

van een Carnegie Hallrecital op YouTube). Zijn bekentenis – “wij solisten zijn niets anders dan de slaaf van ons instrument” – kondigde echter al het onheil aan dat hem nauwelijks tien jaar later zou treffen. De jonge Nederlandse violiste Marlene Hemmer vergelijken met een fenomeen als Rabin is natuurlijk niet fair. Al vraagt ze er bijna om doordat ze op haar laatste cd in dezelfde vijver vist met operabewerkingen van Paganini (Rossini),Wieniawski (Gounod) en De Sarasate (Bizet), aangevuld met een paar van die heerlijke arrangementen van Heifetz en Kreisler. Met haar broer aan de vleugel slaat zij zich er met allure en s t i j l vo l d o o r heen, al mist ze het verbluffende elan van een komeet als Rabin. Het grote voordeel van Hemmers cd is echter dat alles zo schitterend en mooi ruimtelijk klinkt. En dat is ook wat waard, zeker in vergelijking met de kale akoestiek die Michael Rabin rond 1955 moest accepteren in de studio van Capitol in New York.

Bij Rabin hoor je een bijna onmenselijke, genadeloze precisie

Toch biedt een recente EMI-box maar een beperkt zicht op zijn actieradius. Rabin had Bartók ontdekt, die hij toevoegde aan de drie grote B’s: Bach, Beethoven en Brahms. Hij gaf eerste uitvoeringen van vioolconcerten van Richard Mohaupt en Paul Creston en wist ook hoe je met Schubert moest omgaan (zie dat helaas korte fragment

Zolang de voorraad strekt, nu

14,95

Zolang de voorraad strekt, nu

22,95

Young Genius of the Violin

Virtuoso Opera Fantasies Gluck, Wieniawski, Prokofjev e.a.

Mendelssohn, Paganini, Brahms e.a.

Michael Rabin (viool)

Marlene Hemmer (viool), Derrick Hemmer (piano)

EMI 6 79071 2(6 cd´s)

Dutch Record Company DRC 111005/01

februari 2012 49

puzzel Jan Peter Raat

Duovragen Hieronder staan steeds twee vragen. Het antwoord op de eerste vraag levert een (begin)letter op. De plaats daarvan in de uiteindelijke oplossing hangt af van het antwoord op de tweede vraag, die het nummer van een symfonie geeft. Voorbeeld: Geboorteplaats van Mozart “Grote symfonie” Antwoorden: Salzburg 9de symfonie van Schubert In het schema onderaan zou de S dan op plaats 9 terechtkomen. 1 ) Oostenrijks musicoloog, bekend om zijn Schubert-catalogus 2) Nachtstuk 3 ) Vocaal-instrumentale compositie 4 ) Italiaanse tempo-aanduiding voor “levendig” 5 ) Operatekstboek 6 ) Pianostuk van Ravel 7 ) Duits operacomponist 8 ) Overbrengen van de ene naar de andere toonsoort 9 ) De voornaam van een legendarische Nederlandse alt 10) Muzikale stroming in de 19de eeuw 11) Eredirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest 12) Italiaanse coloratuurmezzo

- - - - - - - - - - - -

“Romantische symfonie” Symfonie “Le Soir” Symfonie “Pathétique” Symfonie “ Rurale” Orgelsymfonie Onvoltooide symfonie van Mahler “Lentesymfonie” Symfonie “Uit de nieuwe wereld” Symfonie “Lobgesang” Symfonie ”Antartica” “Noodlotsymfonie” Symfonie “Het jaar 1905”

oplossing 1

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mail-gegevens voor 1 maart 2012 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum. Onder de goede inzenders worden 10 cd's verloot van sopraan Olga Peretjatko. Met dank aan Sony.

Prijswinnaars Mw. B. Westra-Keulen, LOLLUM Dhr. F. van Sluijs, MIDDELBURG Mw. W. Wernsen, ‘s-GRAVELAND Mw. H. Peereboom, DORDRECHT Dhr./Mw. B.H.G. Bossink, OLDENZAAL Mw. P. van Wijk, HEEMSKERK Dhr./Mw. H. Vennik, BREDA Mw. M. Wormgoor- Bosch, ARNHEM Dhr. Drs. R. Geldermans, DEURNE

Oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 6-2011 We hopen op een muzikale Sint en Kerst

50 februari 2012

Mw. E. Vermeulen, WAGENINGEN

De prijswinnaars ontvangen een cd van Emmanuel Pahud. Met dank aan EMI.

klassieke zaken specialisten  Winkels met postorderservice Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl ALMELO Hilarius Broekhuis 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl AMSTELVEEN De Bijenkorf CD Afd.

Galerij 152 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl AMSTERDAM Broekmans & Van Poppel 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

De Bijenkorf CD Afd.

Dam 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Charles Muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu Fame Music B.V. (magna plaza) 

Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525 www.fame.nl APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl De Bijenkorf CD Afd.

Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA Muziekhandel Spronk 

Wilhelminastraat 24a / 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl Castricum Boekhandel Scholte

DEN HAAG Caminada 

Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl

Breestraat 97 / 071-5120035 vanluijken-klassiek@hotmail.com

vanLeest/Paagman

Plato Leiden  Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.vanleest.nl DEventer De Woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 info@dordrechtklassiek.nl

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl De Bijenkorf CD Afd.

Piazza 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl Het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Plato Groningen 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM Bruno Klassiek 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl ’s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

W.C. Geesterduin / 0251-652533 www.boekhandelscholte.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

COEVORDEN

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop 

Music Store  Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DEN HAAG De Bijenkorf CD Afd.

Poort 

Wagenstraat 32 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

www.klassiekezaken.nl

LEIDEN Firma Van Luyken 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Velvet Music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT De Bijenkorf CD Afd.

Achter het Vleeshuis 26 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl MIDDELBURG De Drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants 

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com Kroese Klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

OLDENZAAL Lansink HiFi, Video & CD’s 

Grootestraat 20 / 0541-512981 lansinkhifi@planet.nl Roden boekhandel daan nijman 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

ROTTERDAM De Bijenkorf CD Afd.

Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl vanLeest Donner Klassiek

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl UTRECHT De Bijenkorf CD Afd.

Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Boudisque Classique  Vredenburg 31 / 030-2394030 www.boudisque.nl VENLO Sounds Recordshop BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

ZUTPHEN Music All In 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net Zwolle Plato Zwolle 

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

februari 2012

BOXaanbieding

clubleden

€ 5, -

95 27,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

34,95

NU SLECHTS

korting

8 cd box

Het mooiste van Elly Ameling, de Nederlandse nachtegaal Elly Ameling stopte in 1996 met haar zangcarrière. Sindsdien moeten we het hebben van de opnamen die zij haar vele bewonderaars heeft nagelaten. Die zijn tijdens haar veertigjarige loopbaan gelukkig volop gemaakt. Op de cd-box The Dutch Nightingale zijn acht van haar dierbaarste componisten vertegenwoordigd: Bach, Mozart, Beethoven, Schubert, Mahler, Debussy, Fauré en Poulenc. Met The Academy of St. Martin in the Fields zingt Elly Ameling Bachs cantate Weichet nur, betrübte Schatten, met Irwin Gage liederen van Schubert, met Dalton Baldwin liederen van Fauré, Debussy en Poulenc, met het Pittsburgh Symphony Orchestra het laatste deel uit Mahlers Vierde symfonie – hoogtepunten uit een rijk gevuld zangersleven. The Dutch Nightingale Bach, Mozart, Schubert, Poulenc, Debussy, Fauré, Beethoven, Mahler

Elly Ameling (sopraan)

EMI Icon 5099967907328 / 121 572 VKZ (8 cd’s)

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 51. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 maart 2012.

biedt u deze uitgave aan.