KLASSIEKE ZAKEN MAGAZINE 2011 nr 2 by Klassieke Zaken

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 31ste jaargang april 2011 Nr 2

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

jos vaN veldhoveN â&#x20AC;&#x2DC;Ik ben een stap dichter bij Bach gekomenâ&#x20AC;&#x2122;

exclusieve exclusieve aanbieding aanbieding

Yuja Wang legt oor te luisteren bij rachmaninov

95 14,

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

23,95

nu SLECHTS

na twee cdâ&#x20AC;&#x2122;s met werken voor piano solo komt Yuja Wang met een schijfjevol Rachmaninov voor piano en orkest. De 23-jarige Chinese,olijke blik onder dikke bontmuts, liet zich inspireren door uitvoeringen van de componist zelf, vertelt ze in het boekje, en dat heeft geweldig goed uitgepakt.Yuja Wang zoekt in de Rapsodie op een thema van Paganini de diepte op en ook in het Tweede pianoconcert laat ze opmerkelijk doorwrochte overpeinzingen toe. Ze wordt bijgestaan door Claudio Abbado,nog altijd een van de boeiendste dirigenten van onze tijd,en diens Mahler Chamber Orchestra.Een gouden team! sergej rachmaninov Rapsodie op eenthemavan paganini,tweede pianoconceRt

YujaWang,Mahler Chamber Orchestra o.l.v.Claudio Abbado deutsche grammophon 00289 477 9308/112 536 vKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 3 juni 2011. oktober 2009

OLOFON klAssieke zAken

31e jaargang, nummer 2 - april 2011 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

foto frAnck juery/nAïve

deze mAAnd

hoofdredaCteur

Frederike Berntsen, Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Barend Linders, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Marijke Schouten, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

anna netreBko gaat Barok

eindredaCtie

Be˘la Luttmer

Coördinator

Karen Duking

opzienBarend operatalent Julia lezhneva

vorMgeving

foto roy Beusker

Patrick Hoogduin Cover

Collectie Museum Catharijneconvent Utrecht

ledenadMinistratie

Vanaf 1 januari 2011 is de abonnementenadministratie overgenomen door BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven.Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

18 foto AnjA frers/dG

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 50.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

Yellow lounge, Met lisa Batiashvili

stopzetten aBonneMent

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

eigenzinnige keuzes van lavinia MeiJer

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden.

april 2011

pia douwes wordt Maria Callas

Jin Ju, zorgvuldig geriJpte pianiste

foto jonAs sAcks

aan deze aflevering werkten Mee

foto felix Broede/dG

Be˘la Luttmer

ExclusiEvE aanbiEding 03

Yuja Wang in het spoor van Rachmaninov

KlassiEKE ZaKEn aanradErs 10

julia lezhneva raakt Rossini in de kern

Koorwerken Gounod liefdevol vastgelegd liszts via CruCis met Reinbert de Leeuw Pure schoonheid in Lukas Passion van Telemann

artiKElEn 06 09 12 16 18 21 22 24 29

30 33 34 37 38 39

jos van veldhoven: nieuwe weg naar Bach japanse opera hanjo in Nederland anna netrebko zingt Pergolesi julia lezhneva verovert de wereld lisa batiashvili b te gast inYellow Lounge het kronos kWartet kW en de accordeon pia douWes’ liefde voor Maria Callas jin ju betovert Moskou, Brussel en hetVaticaan Christophe rousset vraagt aandacht

voor opera Bellérophon llavinia Meijer maakt droom-cd sonY, Y label met toekomst Y, lisztoMania in Den Haag teodor eodor Currentzis gaat klassieke muziek redden l label t talent kiest voor ongewoon repertoire hagen kWartet kW viert dertigjarig bestaan

rubriEKEn 04 05 40 55 56

Colofon van de reda redaCtie de beste klassieke Cd’s ColuMn hans heg puzzel

Op vertoon van de clubledenpas extra korting voor Clubleden. www.klassiekezaken.nl

foto: Peter arno Broer

en verder

van de redactie

Gedempt licht, dj’s en een glas mooie wijn

Ook Klassieke Zaken moet de broekriem aantrekken. De afgelopen maanden hebben we gezocht naar een manier om het blad goed en tegelijkertijd efficiënter te kunnen maken. De verschijning van dit eerste nummer in de nieuwe organisatievorm is daarom een spannend moment voor iedereen die erbij betrokken is. De stapel bijzondere cd’s die op ons bureau verschijnt, wordt er gelukkig niet minder. Niet in aantal en niet in kwaliteit. Jos van Veldhoven is op het spoor gekomen van een nieuwe interpretatiemogelijkheid van Bachs Matthäus Passion. Een kleinere bezetting was nauwelijks mogelijk, een grote zou het risico lopen op een ouderwets tekort aan transparantie. Wat te denken van een asymmetrische Matthäus? De Nederlandse Bachvereniging gaat de uitdaging aan. De nieuwe cd-box van het gezelschap biedt als extra attractie een rondgang door het Catharijneconvent. Fraaie afbeeldingen van we r k e n u i t h e t Utrechtse museum luisteren de teksten in het boekwerkje op. De opvallendste jonge zangeres van dit moment heet Julia Lezhneva. Haar cd met aria’s van Rossini is hier al grijsgedraaid. Iedereen die in- en uitloopt wordt getroffen door haar weelderig bronzen geluid, dat ondanks die rijkdom toch rank blijft. En dan is er nog het nieuwe verschijnselYellow Lounge, een initiatief van het gele label Deutsche Grammophon. Violiste Lisa Batiashvili en gitarist Miloš Karadaglic geven acte de présence op de eerste Yellow Lounge in Nederland. Korte optredens in een ontspannen sfeer moeten jonge liefhebbers van klassieke muziek uit hun luie stoel halen. Niet de traditionele concertzaal in, maar naar een sfeer van gedempt licht, dj’s die Berio mixen met Beethoven en een glas mooie wijn. Op 26 mei zwaaien de deuren van WesterLiefde in Amsterdam open.

Jonge liefhebbers van klassieke muziek moeten uit hun luie stoel

Be˘la Luttmer april 2011

coververhaal

foto Marco Borggreve

Het lijkt elk jaar meer te worden. Een volle Bach, een halfvolle Bach, een magere Bach: je kunt het rond Pasen krijgen zoals je het hebben wil. Modern authentiek of ouderwets modern, een professionele, semiprofessionele of amateuruitvoering, met tien of met honderd zangers: aan diversiteit geen gebrek. Specialist Jos van Veldhoven voegt er een nieuwe opname aan toe: een enkelkorige Matthäus Passion, schitterend uitgegeven met in het boekje foto’s uit de collectie van het Catharijneconvent en uitgebreide achtergrondinformatie. Een collector’s item!

Jos van veldhoven: ‘Weer een stap dichter bij bach’

D De Matthäus Passion blijft een bron van nieuwe inzichten. Zo laat Jos van Veldhoven in zijn live-opname uit 2010 een enkelkorige Matthäus horen. Een gewaagde afwijking van de gebruikelijke dubbelkorige opstelling. Zijn nieuwe visie op de Matthäus is nu op cd verschenen in de prachtig vormgegeven verzamelreeks van Channel Classics en het Museum Catharijneconvent in Utrecht. Eerder kwamen daarin onder meer het Weihnachts-oratorium en de Johannes Passion voorbij.VanVeldhoven, die jaren geleden al eens opschudding veroorzaakte met een Matthäus Passion in minimale bezetting, heeft het werk opnieuw grondig aangepakt. ‘Het begon met een artikel dat ik las over het onderzoek van David Melamed. In zijn boek Hearing Bach’s Passions stelt hij dat het goed mogelijk is dat Bach de Matthäus Passion nooit als dubbelkorig werk heeft bedoeld. Die stelling intrigeerde mij en ik dacht: de enige manier om erachter te komen hoe dat klinkt is het daadwerkelijk op die manier uit te voeren. Je kunt een werk immers pas goed beoordelen als je het live hoort. Een partituur alleen is niet genoeg. Ik heb partituren gezien die op het eerste gezicht middelmatig leken, maar bij uitvoering een echte ontdekking bleken. Ik wilde deze enkelkorige versie een kans geven. Zo is het begonnen.’ De uitvoering breekt met het traditionele idee van de Matthäus als een dubbelkorig werk waarin twee grote ensembles, qua bezetting indentiek, met elkaar in dialoog gaan. Bij elk ensemble horen vier solisten. Zo kennen we de Matthäus, maar van Veldhoven doet het anders. De situatie in de Grote Kerk in Naarden was als volgt: een klein koor (met vier solisten en orkest) stond aan de ene kant, een groter koor (12 zangers en orkest) was aan de andere kant opgesteld. Daartussen zat het publiek. Van Veldhoven: ‘Zo hebben we het,

dankzij de technische mogelijkheden van deze tijd, ook op cd kunnen opnemen, wat een spectaculair effect geeft voor de luisteraars met multichannelweergave. Je hoort echt dat de groepen gesplitst zijn. Dat geeft een heel andere harmonische dimensie.’ VanVeldhoven was verrast toen hij in Naarden voor het eerst de enkelkorige versie hoorde: ‘Ik hoorde opeens veel meer structuur. Zowel muzikaal als qua vorm. De bestaande hiërarchie tussen de twee groepen kwam meer op de voorgrond. Coro 1 (het koor met 12 zangers) vertelt het bijbelverhaal. Deze groep geeft stem aan de gevoelens van het volk en levert commentaar. Het kleinere ensemble heeft de meeste aria’s en vertolkt de individuele emoties. Ze vullen elkaar prachtig aan. Neem het begin van het tweede deel. De alt is radeloos en zingt “Ach!Nun ist mein Jesu hin!” Doordat die gevoelens worden vertolkt door de kleine kwartetbezetting ontstaat juist een grote intimiteit. Tegelijkertijd wordt die aria voortdurend onderbroken door teksten uit het Hooglied die bij wijze van commentaar worden gezongen door het andere koor. Alleen daar waar echt iets aan de knikker is, gebruikt Bach dubbelkorigheid: in “Sind Blitze, sind Donner” bijvoorbeeld.’ De vier solozangers van Coro 2 hebben het in deze passie druk: ze zingen alles wat op hun weg komt: aria’s, koren en koralen. ‘Ik vind dat eigenlijk wel spannend’, zegt van Veldhoven. ‘Er zijn tegenwoordig heel veel goede zangers die prachtig ensemble kunnen zingen, maar deze zangers moeten echt alles kunnen. Omdat de bezetting kleiner is, kunnen ze zich ook veel meer vrijheden veroorloven dan in een grote bezetting. En dat geeft het muzikaal gezien meerwaarde.’ Veldhoven baseert zich hierbij op een gebruik uit Bachs tijd. De componist werkte nog met de achttiende-eeuwse indeling van concertisten die alle partijen zingen en ripiënisten die er zijn om de klank te versterken en geen zelfstandige functie hebben.Van Veldhoven:‘In de Johannes Passion zie je dat Bach met die traditionele wet-

Jos van veldhoven en ziJn oneindige zoektocht naar de ware Matthäus

www.klassiekezaken.nl

coververhaal matigheid gaat experimenteren. Hij geeft in de basaria “Mein teurer Heiland” bijvoorbeeld opeens een zelfstandige rol aan de ripiënsten. Bach doet hier echt een uitvinding. De ripiënisten worden onafhankelijk. Als je het tweede koor ziet als een groep ripiënisten en Coro1 als een solistenkoor krijg je een heel ander beeld van de Matthäus. Dan is het opeens geen symmetrisch, dubbelkorig werk meer. Die twee koren hebben namelijk een heel eigen gezicht. Dat blijkt ook uit de instrumentale bezetting. Blokfuiten, hobo’s, traverso’s en viola da gamba - het eerste koor kent een rijke bezetting. Dit in tegenstelling tot het tweede koor, waarbij het orkest veel soberder van karakter is.’ De opstelling in de Grote Kerk van Naarden was voor de zangers een uitdaging. Immers, waar let je op als je medemusici zeventien meter verderop staan met het publiek ertussen in? Veldhoven: ‘Ik zag dat zangers veel meer gingen letten op de beweging van monden en strijkstokken. Zo poogde men de timing goed te houden. Het was lastig, maar uiteindelijk zorgde deze situatie er wel voor dat iedereen heel erg op elkaar gefocust was.’ Of ik met deze versie de finale Matthäus Passion heb gevonden? Veldhoven lacht en zegt: ‘Nee, die zullen we wel nooit vinden. Het is een zoektocht zonder einde, maar we komen steeds een stapje dichterbij. Een stapje dichter bij Bach en zijn weergaloos mooie Matthäus Passion.’ oswin schneeweisz

Johann SebaStian bach MatthäuS PaSSion

Solisten, nederlandse bachvereniging o.l.v. Jos vanVeldhoven ccs sa 32511 (3 sacd’s)

april 2011

Beste d e gr l broch atis ure !

Dr Anton Philipszaal Nieuwe Kerk www.philipszaal.nl 070 88 00 333

klassiek aan het

PoDiUM

foto: JoHan Jacobs

Opera HanjO is gewOrteld in OOsterse traditie Het gezelschap van de Brusselse Muntschouwburg komt naar Nederland om twee avonden lang aandacht te vragen voor de bijzondere opera Hanjo van Hosokawa.

We kennen de operaheldinnen die wachten op de terugkeer van hun geliefden, soms jarenlang, waarbij we ze af zien stevenen op onvermijdelijke deceptie: hij komt niet meer terug, hij heeft een ander, hij komt zelf niet en stuurt iemand anders. Vanessa uit de gelijknamige opera van Samuel Barber wacht twintig jaar op haar geliefde Anatol, maar uiteindelijk verschijnt zijn zoon, die op zijn vader lijkt en dezelfde naam draagt. Alvorens hij trouwt met Vanessa, verleidt hij haar nichtje Erika en maakt hij het meisje zwanger. Als Vanessa en Anatol samen vertrekken, is het aan Erika om te wachten op de terugkeer van de vader van haar kind. Puccini’s Madama Butterfly kijkt al drie jaar trouw uit naar haar Amerikaanse echtgenoot Pinkerton, die naar zijn thuisland vertrokken is maar die haar wel heeft achtergelaten met een zoontje. Zodra het volledig tot haar doordringt dat hij een andere bruid heeft, kiest ze de dood. In Toshio Hosokawa’s Hanjo is de vrouw niet zo overgeleverd aan de omstandigheden, maar www.klassiekezaken.nl

maakt ze zelf een keuze: de voormalige geisha Hanako (ook Hanjo genaamd) zit als verdoofd te wachten op haar geliefde. Als hij dan op komt dagen, herkent ze in hem niet meer de man uit haar herinneringen: hij is een vreemde voor haar geworden, want het licht dat hem lang geleden liet stralen, kan ze niet terugvinden in zijn gezicht. Ze her vat haar wachtritueel. Hosokawa’s opera komt heel even, voor twee voorstellingen, langs in het Muziektheater in Amsterdam. Het is een kans om muziek te horen die, net als die van Puccini’s Madama Butterfly, oosterse en westerse elementen vermengt, maar die nu eens geworteld is in de oosterse traditie. Hosokawa probeert de traagheid van de traditionele Japanse muziek te onttrekken aan westerse instrumenten. Hij maakt daarbij nadrukkelijk gebruik van de stilte om klanken uit te laten ontstaan: ‘Hoe betekenisvoller de klanken, des te dieper de opgeroepen stilte zal zijn. Hoe dieper ik de stilte laat klinken, des te betekenisvoller worden de klanken.’ Daarmee wil Hosokawa een bepaalde psychologische spanning

en een ‘innerlijke ruimte’ creëren, waarin de drie hoofdpersonages hun verhaal uitspelen: de droomwereld van Hanjo, waarin zij blijft vasthouden aan het beeld van haar geliefde zoals zij dat kent. Ingela Bohlin, die al een aantal keren bij De Nederlandse Opera zong, vertolkt de titelrol. Mezzosopraan Frederika Brillembourg, ook al een terugkerende gaste bij DNO, en bariton William Dazeley completeren de cast. Anne Teresa de Keersmaeker regisseert de voorstelling. Het Kamerorkest van de Brusselse Muntschouwburg zal zorgen voor wat in de Duitse pers werd genoemd ‘diep melancholische muziek, die van het begin af aan op haar eigen dood en schoonheid aanstuurt.’

HOsOkawa laat klanken vanuit stilte Ontstaan

Hein van eekert

Hanjo is te zien op 27 april en 8 mei in het Muziektheater, Amsterdam.

april 2011

onze aanraders

10%

n or clublede korting vo

aanGrijPende Via CruCis door REINbERT dE LEEUw

25,15

De Via Crucis is een buitenbeentje in het oeuvre van Liszt. De sobere gang langs de statiën werd door zijn uitgever niet begrepen. Die was meer gecharmeerd van de weelderige, bedwelmende noten uit de jongelingsjaren van zijn stercomponist en kon zich niet verplaatsen in de verinnerlijkte wereld van de oude Liszt. in deze versie voor koor en piano vertelt het nederlands kamerkoor het verhaal van de kruisweg. reinbert de Leeuw speelt de pianopartij en dirigeert op deze aangrijpend mooie cd, een heruitgave uit 1986, die een kant van Liszt laat horen die verder reikt dan de vurige passie uit zijn hoogtijdagen.

LUkaS PaSSIoN Van GroTe Klasse Deze Lukas Passion van Georg Philipp Telemann uit 1748 is voor zover bekend de laatste passie van de meester.Vorig jaar beleefde de compositie zijn moderne première in Magdeburg, nu verschijnt het werk voor het eerst op cd. Het verdient een prominente plek in de omvangrijke collectie composities die geschreven zijn voor de Goede Week. De rheinische kantorei, met helder stralende stemmen en een nauwkeurig afgewogen klankbalans, laat al sinds de oprichting in 1977 van zich horen met concerten en opnamen van werken uit de renaissance en barok, maar ook uit de klassieke en romantische periode. Met Das kleine konzert o.l.v. Hermann Max en een solistencast bestaande uit ondermeer Veronika Winter, anne Bierwirth en Julian Podger is een opname van grote klasse neergezet.

10%

n or clublede korting vo

10,75

GeorG PhiliPP Telemann

Franz liszT

Lukas Passion TVWV 5:33

Via CruCis

Reinbert de Leeuw (piano), Nederlands Kamerkoor o.l.v. Reinbert de Leeuw PhiliPs 468 826-2

adviesprijs*

14,95

CPo 777601-2 (2 Cd’s)

95 11,

NU SLECHTS

VeronikaWinter,Anne Bierwirth, Julian Podger, Clemens Heidrich, MatthiasVieweg, Rheinische Kantorei, Das Kleine Konzert o.l.v. Hermann Max

KlassieKe zaKen PRIJS

adviesprijs*

39,95

NU SLECHTS

95 27, KlassieKe zaKen PRIJS

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58*. Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 3 juni 2011.

onze aanraders

KoorwerKen van Gounod liefdevol vastGeleGd Charles Gounod schreef naast zijn Faust, Roméo et Juliette en Ave Maria een groot aantal vrij onbekend gebleven koorwerken. De dirigent Michel Corboz vraagt met zijn nieuwe cd aandacht voor Gounods Requiem en zijn Koormis. Met zijn Ensemble vocal et instrumental de Lausanne heeft Corboz de werken fijnzinnig en met een groot gevoel voor sfeer vastgelegd. De zangers van zijn ensemble mengen fraai met de solisten. De Zwitsers houden de koorklank elegant en bereiken een zorgvuldig afgewogen balans tussen intieme gedeelten en grootse momenten. De liefde voor Gounods muziek spat van hun nieuwe cd af.

10%

Julia lezhneva raakt rossini in de kern

10%

n or clublede korting vo

17,05

Ze is tweeëntwintig, Russische en weet uitstekend de weg in de halsbrekende coloraturen van Rossini. Maar daarmee heb je nog maar een miniem tipje van de sluier van de vocale kunst van Julia Lezhneva opgelicht. Achter het kindergezichtje van de sopraan schuilt een dame met passie. En, heel plezierig, ze heeft een stem met een natuurlijke diepte. Daardoor klinkt onder het vuurwerk een basis van diep doorvoeld drama mee. Bij Lezhneva geen Russisch ruim vibrato maar een slanke toon die desondanks een rijke kern heeft. Geen wonder dat ze naast Rossini graag ruimte vrijhoudt voor een barokke opera als Ottone van Handel. De hoge kwaliteit die ze in die uiteenlopende genres laat horen maakt haar tot een zeldzaam fenomeen.

n or clublede korting vo

17,05

Charles Gounod

GioaChino rossini ARiA’s

REquiEM & MEssE CHoRALE

Julia Lezhneva,SinfoniaVarsovia o.l.v.Marc Minkowski

Solisten, Ensemble vocal et instrumental de Lausanne o.l.v. Michel Corboz

naïve v5221

Mirare Mir129

adviesprijs*

23,95

95 18,

nu SleChTS

klassieke zaken PriJS

adviesprijs*

23,95

95 18,

nu SleChTS

klassieke zaken PriJS

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten.Zie voor de complete lijst pagina 58*. Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 3 juni 2011.

AnnA netre ‘Ik heb een nieuwe bladzijde opgeslagen’ AnnA netrebko gAAt bArok.‘Ik houd verschrIkkelIjk veel vAn deze muzIek’, lAAt de soprAAn weten In een IntervIew over het stAbAt mAter vAn pergolesI. A TRIBuTe To PeRgoLesI Is de tItel vAn hAAr nIeuwe Album bIj deutsche grAmmophon. ze werkte voor deze productIe sAmen met de mezzosoprAAn mArIAnnA pIzzolAto en het orchestrA dell’AccAdemIA nAzIonAle dI sAntA cecIlIA uIt rome onder leIdIng vAn AntonIo pAppAno.

A Anna Netrebko: ‘Mensen denken altijd dat ik iets groots en spectaculairs ga doen, mijn schoenen in de lucht gooien of zo. Maar dit is een intiem werk, ik zou het bescheiden willen noemen. Ik denk dat het een van de mooiste stukken is die er bestaan. De wijze waarop het is geschreven is zo ontroerend. Pergolesi zette het Stabat Mater tijdens de laatste maanden van zijn korte leven op papier. Toen hij stierf was hij nog maar zesentwintig.’ Ook voor Antonio Pappano is deze muziek een wonder: ‘Vanaf de allereerste noot weet je dat je met iets bijzonders te maken hebt. De devotie onder het kruis, dat beeld wordt door Pergolesi in muziek geschilderd. Het is bijna alsof twee zusters aan de zijde van de heilige Maria delen in haar verdriet. Je zou denken dat alle delen langzaam en troosteloos zijn. Maar de Italiaanse traditie vindt soms bijna vreugde in het lijden. De tempo’s zijn behoorlijk beweeglijk en vaak erg dramatisch. De fuga’s klinken furieus!’ Pappano stelde de Italiaanse mezzosopraan Marianna Pizzolato voor om de lage stem in het Stabat Mater te vertolken, als emotionele en muzikale partner van Netrebko. ‘Een geweldige combinatie’, vindt Netrebko.

12 april 2011

Anna Netrebko, geboren in de Russische plaats Krasnodar, studeerde aan het conservatorium van St. Petersburg. Ze won in 1993 de eerste prijs op het Glinka Zangconcours in Moskou en zong in het ensemble van het Petersburgse Mariinski Theater. Na haar studie vierde ze wereldwijd triomfen in de beroemde operahuizen. Als Lyudmila in Ruslan en Lyudmila van Mikhail Glinka bij de opera van San Francisco maakte ze haar sensationele debuut in de Verenigde Staten.Washington, de Metropolitan Opera en de Salzburger Festspiele volgden, evenals samenwerkingen met Plácido Domingo en Rolando Villazón. Haar vele prijzen bevestigen Netrebko’s status als een van de beroemdste sopranen van het moment. Sinds 2002 is de zangeres exclusief verbonden aan het label Deutsche Grammophon. Ze zingt in grote opera’s: I Capuleti e i Montecchi van Bellini (met Elina Garanca), La Bohème van Puccini (met Rolando Villazón), La Traviata van Verdi (met Villazón), noem maar op. Ook op haar vorige album, In the still of night bleef de diva in de negentiende eeuw, met liederen van Tsjaikovski en Rimski-Korsakov. Onder leiding van Pappano en zijn Romeinse troepen maakte ze onlangs nog een opname met het Stabat Mater van Rossini. Daarnaast staan werken van Mozart op haar repertoire. Nóg een stap terug in de tijd bracht Netrebko bij

Pergolesi, wiens driehonderdste geboortejaar in 2010 werd gevierd. Dat was even wennen: ‘Eerst probeerde ik met ingehouden stem te zingen, als een barokzanger, maar dat vond ik uiteindelijk niet zo’n goed idee. Ik moest een middenweg vinden en mijn eigen stem gebruiken. Ik heb een nieuwe bladzijde opgeslagen, ontzettend spannend.’ Het hele gezelschap zag de onderneming als een uitdaging. Ook voor Pizzolato is barok geen dagelijkse kost. En het orkest van Pappano speelt niet op authentiek instrumentarium. Pappano: ‘We hebben als concertmeester een barokspecialist aangetrokken. Die is erg behulpzaam geweest in het laten zien hoe anders de streken zijn in dit repertoire. Barokfrases worden vanuit de traditie korter gespeeld, heel gedetailleerd, maar dat is niet hoe zangers zingen. We moesten ervoor zorgen dat de muziek zo vocaal mogelijk bleef, met respect voor de barokke stijl.’ Het Pergolesi-album is opgenomen in Baden-Baden. Na haar eerste verschijning in die stad werd Netrebko, met haar donkere stemgeluid en haar elegante uitstraling omschreven als ‘Audrey Hepburn met een stem’. Sindsdien dragen de inwoners de Russische diva een warm hart toe. Concertkaartjes zijn in een mum van tijd uitverkocht en signeersessies na afloop van optredens worden druk bezocht. Over Netrebko en Pergolesi schreef een recensent: ‘De souplesse van haar stem veredelt ook Pergolesi’s Stabat Mater. Haar zangkunst raakt het hart.’ Op de nieuwe uitgave staan be-

Devotie onDer het kruis in muziek geschilDerD

rebko

interview

halve het Stabat Mater nog drie andere composities, waarin de wereldlijke kant van Pergolesi aan bod komt. Netrebko koos voor de cantate Nel chiuso centro en Marianna Pizzolato ging voor Questo è de il piano. De Sinfonia tot het religieuze drama Li prodigi della divina grazia nella conversione e morte di San Guglielmo duca d’Aquitania voor strijkers en continuo doet als kort tussendoortje mee aan deze hulde aan Pergolesi. De zogeheten ‘prestige edition’ van Netrebko’s nieuwe album biedt behalve een uitgebreid boekwerk ook een bonus-dvd met materiaal, gefilmd tijdens de opname in Baden-Baden en een photoshoot in Londen. Voor liveconcerten met Pergolesi’s Stabat Mater en Anna Netrebko op het podium zit er niets anders op dan af te reizen naar Berlijn, München, Parijs, Genève of Toulouse. De zangeres treedt daar in april en mei op met de mezzosopraan Kate Lindsey en het English Chamber Orchestra onder leiding van Paul Watkins.

GIOVANNI BATTISTA PERGOLESI Stabat Mater, Nel chiuso centro, Questo è il piano etc. Anna Netrebko, Marianna Pizzolato, Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v. Antonio Pappano DG 00289 477 8857 (PrestiGe eDition: cD + DvD), DG 00289 477 9337 (stanDarD version)

www.klassiekezaken.nl

april 2011 13

Foto Felix BroeDe/DG

FreDerike Berntsen

foto Franck Juery/Naïve

Recentelijk schitterde Julia Lezhneva in Vivaldi’s opera Ottone in villa. Het label Naïve smeedt het ijzer nu het heet is en gunt haar wijselijk een eigen album. Marc Minkowski is met zijn Sinfonia Varsovia de ideale begeleider voor een kwikzilveren schijfje met Rossini-aria’s.

special

Julia lezhneva operaster

Gioachino Rossini en Julia Lezhneva hebben een ding gemeen: een op jeugdige leeftijd volkomen uitgebalanceerd fenomenaal muzikaal talent. Over de Italiaanse componist later meer. Eerst de Russische sopraan die wereldwijd een sensatie is. Julia Lezhneva werd 22 jaar geleden geboren op het Russische eiland Sachalin, boven Japan. Ze begon op haar vijfde met pianospelen en zingen en kwam via de Gretchaninov muziekschool in Moskou op het conservatorium in dezelfde stad, waar ze in 2008 met onderscheiding voor piano en zang afstudeerde. Vervolgens sloeg ze haar vleugels uit om bij ondermeer aan de Accademia Rossiniana haar reeds goddelijke zangkunst te volmaken. In 2007 won ze de Grote Prijs tijdens de Elena Obraztsova Competitie voor jonge operazangers. Met in de jury Christa Ludwig, Teresa Berganza en Eva Marton was grotere professionele erkenning niet mogelijk.

traditie en het orkestleven bloeide. Nog meer dan Donizetti wist Rossini die ontwikkelingen optimaal te combineren. Als het aan Beethoven had gelegen had Rossini zich na zijn Il barbiere di Siviglia beperkt tot komische opera’s, maar gelukkig volgden ook serieuze werken als GuillaumeTell en Otello. Het moge duidelijk zijn: Julia Lezhneva kan het nu al allemaal aan. De delicate coloraturen in ‘Tanti affetti’ uit La donna del lago zijn van een onwaarschijnlijk kristalijne zuiverheid en in ‘Assisa a piè d’un salice’ uit Otello is de verstilde melancholie hartverscheurend. Zoveel vocale en emotionele beheersing met zoveel jeugdige souplesse: we zijn getuige van een levende legende. arjan van Dijk

Lezhneva’s repertoire loopt van Vivaldi, Bach en Händel via Mozart naar Mahler en Rachmaninov, maar opera is natuurlijk hét podium waar een soprano sfogato, een ‘onbegrensde sopraan’, kan schitteren. Sterren als Malibran,Viardot en Callas behoorden tot dit uitzonderlijke stemtype. Met Julia Lezhneva heeft de operawereld opnieuw een mezzosopraan die schijnbaar moeiteloos alle vocale acrobatiek rond de hoge C aankan. Rossini was achttien jaar toen zijn eerste opera in 1816 te Venetië ging. De jonge componist had mazzel want het belcanto was ruimschoots www.klassiekezaken.nl

Gioachino rossini

Julia Lezhneva, SinfoniaVarsovia,Warschau Opera Kamerkoor o.l.v. Marc Minkowski naïve v 5221

april 2011 17

foto AnjA frers/dG

podium

Yello

ow lounge, voor de jonge liefhebber van klassieke muziek

Kaartje kopen, stilzitten, luisteren - zo wil de traditie het. Kan het ook anders? Op een alternatieve, moderne manier? In tijden van cultuurbezuinigingen zou je daar eens over na moeten denken. Dat gebeurt ook. En ja, het kán anders. De her en der opduikende Yellow Lounges bewijzen het.

H Het idee achter Yellow Lounge is simpel. Haal klassieke muziek uit die duffe concertzaal en zorg voor een gezellige, ongedwongen en comfortabele entourage. Leg de luisteraar in de watten met een drankje, een hapje, tussentijdse pauzes om te babbelen en de benen te strekken. De eerste experimenten vonden al een paar jaar geleden plaats in Berlijn. Het sloeg aan. Sindsdien nemen allerlei clubs en organisaties in andere steden het succesvolle concept over. Binnenkort is ook Amsterdam aan de beurt: klassieke muziek klinkt dan in WesterLiefde, een stijlvol gerenoveerde locatie in het Westerpark, bij uitstek geschikt voor zo’n loungepremière.

Miloš karadaglic een andere opmerkelijke musicus op de podia van Yellow Lounge is Miloš Karadaglic. In mei verschijnt het debuutalbum van deze jonge gitarist met werken van ondermeer albéniz, Granados en Theodorakis. U maakt kans op twee kaarten voor de allereerste nederlandseYellow Lounge op 26 mei in amsterdam als u het antwoord op de volgende vraag opstuurt naar info@klassiekezaken.nl. Uit welk land komt de gitarist die tijdens Yellow Lounge zijn Nederlandse concertdebuut zal maken?

www.klassiekezaken.nl

De Georgische violiste Lisa Batiashvili zal dan van de partij zijn, en ook de gitarist Miloš Karadaglic, een rising star uit Montenegro. Van Batiashvili is juist een opzienbarende cd bij DGG verschenen, met ondermeer het Eerste vioolconcert van Sjostakovitsj en een uiterst melancholiek nieuw werk van Kancheli - repertoire waarmee ze door en door vertrouwd is geraakt dankzij haar musicerende vader. Aangrijpende klanken, doorleefd gespeeld. Toch zweert Batiashvili bij liveoptredens en beschouwt ze opnamen als een noodzakelijk kwaad. ‘Contact met het publiek en met je medemusici, dat is de essentie van musiceren’, benadrukt ze. Geen wonder dat DGG haar heeft afgevaardigd voor dat nieuwe, revolutionaire concertideeYellow Lounge. Het gele label heeft daarbij een dikke vinger in de pap. In de buitenlandseYellow Lounges heeft het al gespetterd met DGG-iconen als Yundi Li, het Emerson Strijkkwartet, het Fauré Kwartet, Magdalena Kozená, Andreas Scholl en vele anderen.Wat een ervaring om aan je wijntje te nippen met zulke big shots om je heen. Hun live-acts - ja, voor het klassieke wereldje is het even wennen aan die termen - zijn van nabij te genieten, alsof de musici je intieme vrienden zijn. Een verademing ten opzichte van een conventioneel podiumoptreden.

Yellow lounge met Lisa Batiashvili en Miloš Karadaglic donderdag 26 mei om 20.30 uur WesterLiefde Klönneplein 4-6, 1014 dd amsterdam

tot Berio. Variatie en afwisseling zijn gewaarborgd. Tussendoor zijn er korte, informele optredens van eersteklas musici. Een experiment dat tot mislukken gedoemd is? Vergeet het maar. Er is al genoeg ervaring mee opgedaan. Alles wijst erop dat er met Yellow Lounge een geslaagd antwoord is gevonden op de vergrijzing in de traditionele concertzaal. Jos van der Zanden

echoes of TIMe

Er klinkt tijdens eenYellow Lounge non-stop muziek, gedraaid door discjockeys die van wanten weten. Muzikaal kan alles, van Bach

WErKEn VAn o.A. SjoSTAKoVITSj En KAnCHELI

Lisa Batiashvili, Symphonieorch. des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Esa-Pekka Salonen dG 477 9299

april 2011 19

Dirigent Pappano is veelgeprezen om zijn opera-opnames, maar ook symfonische werken brengt hij huiveringwekkend mooi.

Het tweede album van de Franse pianist Tharaud op Virgin Classics biedt met 18 sonatas van Scarlatti een intiem portret van componist én pianist.

TRULS MØRK

Yundi, dé Chopin-vertolker uit China, speelt op deze live-opname onder meer Chopins geweldige sonata no. 2. De bonus-DVD biedt een uniek beeld van hét nieuwe podium in Beijing, ‘the Egg’.

De muzikale sensitiviteit van cellist Truls Mørk spreekt op deze opname boekdelen: een CD waar je naar blijft luisteren.

VILDE FRANG

Bartók/Grieg/Strauss: Violin Sonatas

Na haar veelgeprezen opname van het vioolconcert van Sibelius, brengt de jonge Noorse violiste ook met de sonatas van Grieg de luisteraar in hoger sferen.

0957812

9184592 (10CD

C.P.E. Bach: Cello Concertos

MARIA CALLAS

ELISABETH SCHWARZKOPF

Pia Douwes kruipt tot eind mei in de huid van Maria Callas in het stuk Master Class. Pia’s favoriete selectie van La Divina vindt u op dit album.

Perfect Prima Donna Schwarzkopf is een van de 5 nieuwe releases in de machtige Icon-serie. De gehele serie is tot eind april zeer vriendelijk geprijsd!

Pia’s Choice

Scarlatti: Sonatas

6944920

YUNDI

Live in Beijing

6420162 (1CD Digipack)

ALEXANDRE THARAUD

Rachmaninoff: Symphony No.2 & Lyadov: The Enchanted Lake

6316392 (CD+DVD)

Deze 3CD biedt een prachtig overzicht hoe pianiste Argerich met vrienden haar meest recente festival muzikaal vierde.

ANTONIO PAPPANO

9476392

Live from Lugano 2010

09646421 (6CD)

MARTHA ARGERICH

9494622

0708362 (3CD)

NU VERKRIJGBAAR: DE NIEUWSTE RELEASES OP EMI/VIRGIN CLASSICS

Perfect Prima Donna

emiclassics.com youtube.com/emiclassics

twitter.com/emiclassics facebook.com/emivirginclassics

VARIOUS ARTISTS

Mendelssohn: Die großen Chorwerke

Deze 6CD-box brengt de grootste koorwerken van Mendelssohn bijeen. Geniet van ‘Elias’, ‘Paulus’ én de ‘Vier Geistliche Kantaten’: een cd-première!

spotify:user:emivirginclassics

Foto Kjalle BjorKlid

special

de accordeon opnieuw uitgevonden

D Dat de accordeon niet alleen de geliefde trekzak is voor sentimentele zeemansliedjes, weten we al lang. Virtuozen van wereldklasse als Harry Mooten en Henk Westrus hebben ons dat wel bijgebracht. Je kunt er alles op doen en dankzij het speciale timbre is het instrument uitstekend te gebruiken om allerlei stemmingen op te roepen. Er bestaan heel wat klassieke composities en arrangementen die hun bijzondere kleur te danken hebben aan de accordeon.

Als er iemand heel geraffineerd voortdurend zijn uiterste best doet de grenzen op te zoeken, is het wel de Finse grootmeester Kimmo Pohjonen. Zijn grote missie is ‘het uitbreiden van de mogelijkheden van de accordeon tot niveaus die nooit eerder zijn beproefd, gezien of gehoord.’ Hij maakt daarbij gebruik van de menselijke stem en creëert allerlei bijzondere effecten. Met samples, surround sound, lichtshows en soms urenlang durende performances bezorgt hij zijn publiek heel bijzondere concertervaringen. Pohjonen is een onvermoeibaar creator van ensembles in alle samenstellingen die hij kan gebruiken en dat is goed te horen in zijn vele cd-projecten, zoals Ottopasuuna (traditionele www.klassiekezaken.nl

Is het jazz? folk? dance? trance? klassIek? rock? mInImal? cross-over? op zIjn nIeuwste cd met het kronos Quartet laat accordeon-grootmeester kImmo pohjonen zIch nIet In een hokje vangen. maar fascInerend - om nIet te zeggen obsederend - Is zIjn muzIek wel.

muziek in modern jasje), Kluster (improvisatie) en Earth Machine Music (accordeon met het geluid van landbouwmachines). Zijn vaste kompaan in veel van zijn werk is de samplevirtuoos Samuli Kosminen, een geluidstovenaar met alle bijzondere effecten die er maar te bedenken zijn. Dat Pohjonen en Kosminen voor het project Uniko gingen samenwerken met het wereldberoemde Kronos Quartet lag natuurlijk voor de hand, want ook dat is een ensemble dat zijn weg zoekt voorbij alle muzikale grenzen en op concertpodium en cd hartstochtelijk experimenteert in steeds weer nieuwe richtingen. Hun uitgebreide discografie is een bonte verzameling van alle denkbare en ondenkbare muzikale genres en stijlen. Ook niet in een hokje te stoppen dus. Uniko was vanaf 2004 met groot succes te zien en te horen in Finland, Noorwegen, Rusland en de VS en de in 2007 gemaakte opnamen verschijnen nu op cd. Uniko bestaat uit zeven delen en duurt ruim 50 minuten. Vanaf het serene begin lijkt het alsof er steeds meer golven over je komen, in grote climaxen, met tussenmomenten van verstilde lyriek. Er is een krachtige ritmische puls,

associaties met folk en met minimal music komen op, maar de musici lijken steeds meer in een trance terecht te komen die zich overdraagt aan het publiek. Pohjonens stem laat zich horen als een soort oergeluid en de klankeffecten van Kosminen zijn subtiel gedoseerd. En inderdaad: zo hadden we de accordeon niet eerder gehoord. Geen muziek om devoot naar te zitten luisteren, maar om te ondergaan. Gerard scheltens

pohjonen / Kosminen UNiKO

Kronos Quartet, Kimmo Pohjonen, Samuli Kosminen ondine ode 1185-2

april 2011 21

special

foto Roy Beusker

Pia Douwes speelt de hoofdrol in de voorstelling Masterclass, over het leven van Maria Callas. Voor de cd Maria Callas-Piaâ&#x20AC;&#x2122;s Choice heeft ze haar persoonlijke favorieten uit het repertoire van de operalegende verzameld.

Pia

iawektDouwes Maria Callas

tot leven

De Callaskenners hadden dat natuurlijk allang gezien, maar wie ooit eens vluchtig een foto of een beeld van de legendarische sopraan langs heeft zien komen zal zonder morren aannemen dat het La Callas zelf is. Een mooie make-over is het wel. Maria Callas – Pia’s Choice is ook niet zomaar een heruitgave met een greep uit de immens rijke catalogus met bewonderenswaardige opnamen van Maria Callas. Pia Douwes, al vijfentwintig jaar een van Nederlands meest vooraanstaande musicalsterren, verdiepte zich in Callas omdat ze Callas speelt in de Nederlandse bewerking van het veelgeprezen toneelstuk Master Class van Terrence McNally dat in 1997 ook al op de Nederlandse planken gebracht werd door Toneelgroep Amsterdam met Sigrid Koetse in de hoofdrol. De nieuwe versie beleeft op 28 februari de Nederlandse première en reist tot eind mei door het land. Ook in dit www.klassiekezaken.nl

fameuze theaterstuk zingt Pia Douwes geen noot. Hooguit neuriet ze een enkele frase voor. Masterclass is ook geen musical. Het vertelt het leven van Maria Callas in monologen, flashbacks. Het verhaal is min of meer gebaseerd op de veelbesproken masterclasses die de zangeres gaf op de Juilliard School of Music in New York. De diva coachte daar zangstudenten en sprak over haar ervaringen. In Masterclass vervalt ze regelmatig in nu eens dromerig weemoedige, dan weer wraakzuchtige mijmeringen over haar carrière en haar affaires. Zo krijgt het complete leven van de meest tot de verbeelding sprekende operagodin vorm in een even wrang als ontroerend toneelstuk. Vooral het slot is van een grote schoonheid. Voor McNally was het een voltreffer. Het stuk ging op 15 november 1996 op Broadway in première en beleefde bijna zeshonderd uitvoeringen. Daarna ging het nog eens op tournee door het land met niemand minder dan een briljante Faye Dunaway in de hoofdrol. En nu mag Pia Douwes op haar beurt Sigrid Koetse doen vergeten. De Killer Queen uit de musical We will rock you en het meelevende jurylid in tv-programma’s als Op zoek naar Evita, Joseph, Mary Poppins, Zorro en wat er verder nog volgt had een voordeel. Ze lijkt wel een beetje op Callas in grootte en mimiek. Alleen de bitch en de dramaqueen

die Callas kon zijn staat wat verder van haar af. Vandaar dat ze zich uitgebreid in Callas heeft verdiept. Ook in haar rijke discografische erfenis. Voor EMI koos ze een aantal van de meest tot de verbeelding sprekende Callastracks uit. ‘J’ai perdu mon Eurydice’, ‘Una voce poco fa’, ‘Casta diva’, ze staan er allemaal op. En ze zijn nog steeds allemaal even mooi. Alleen ‘Vissi d’arte, vissi d’amore’ (ik leefde voor de kunst, ik leefde voor de liefde) ontbreekt. Maar dat is in alle opzichten het onderliggende motto van Callas’ leven in Masterclass. Paul Janssen

Maria Callas - Pia’s Choice EMI 0957812

Masterclass: zie voor de volledige speellijst www.piadouwesinmasterclass.nl

april 2011 23

portret Lang Lang,Yundi Li...het houdt niet op. de ene na de andere kLavierLeeuw van Chinese makeLij verovert de internationaLe podia. nieuwste binnenkomer is jin ju, de winnares van het koningin eLisabeth ConCours 2003. Ze heeft haar taLent rustig de tijd gegeven om te rijpen.

Jin Ju in moskou, brussel en vaticaan

H Hoeveel kinderen zouden er in China eigenlijk piano spelen? In de documentaire From China van cineaste Katarzyna Chambenoit wordt gesproken van vijftig miljoen. Een waanzinnig aantal. Geen wonder dat Hiroko Nakamura (jurylid van het befaamde Chopin Concours in Warschau) in de film van Chambenoit een opmerkelijke voorspelling doet: ‘In de toekomst zullen de belangrijke concoursen alleen nog maar door Chinezen worden gewonnen’. Die uitspraak lijkt wat kort door de bocht, maar dat er in China een opmerkelijke ontwikkeling gaande is, staat buiten kijf. Een halve eeuw geleden was Westerse kunst in dat werelddeel immers nog taboe. De culturele revolutie van Mao lijkt een muzikale revolutie geworden. De jongste loot aan de stam is Jin Ju. Geboren in Shanghai, opgeleid aan het conservatorium van Peking en inmiddels woonachtig in Florence. Jong mag je haar eigenlijk niet meer noemen want ze is al 34. Dat ze nu pas doorbreekt heeft vooral te maken met de weg die ze bewandelde. Ze koos er niet voor om, zoals

24 april 2011

bijvoorbeeld Lang Lang en Yundi Li, al op jonge leeftijd in de spotlights te staan. Ze studeerde maar liefst veertien jaar aan het conservatorium en werkte in stilte aan de perfectionering van haar spel. In 2002 behaalde ze de tweede plaats op het befaamde Tsjaikovski Concours in Moskou, een jaar later won ze het Elizabeth Concours in Brussel. Al in de voorrondes baarde ze opzien omdat de jury, geheel tegen de protocollen in, spontaan voor haar begon te applaudisseren. Maar haar grootste daad tot nu toe, ook publicitair gezien, is wel het concert voor de paus. In 2009 nam ze in het bijzijn van Benedictus XVI en een groot aantal hoogwaardigheidsbekleders plaats achter de vleugel in het Vaticaan. Op het programma stonden werken van Bach, Scarlatti, Liszt en Tsjaikovksi. Saillant detail: Ju betekent in het Chinees ‘leven’ en Jin staat voor ‘Gaan, om God te aanbidden’. Voorbestemming of niet, de muzikale audiëntie van Jin Ju vormde het begin van haar internationale doorbraak. Ju begon zoals vele Chinese kinderen van haar generatie op een oude tingeltangelpiano. ‘In die tijd was Westerse muziek nog taboe in China’, verklaarde ze later. ‘Mijn ouders (haar vader is muziekwetenschapper) tekenden op de keukentafel een pianoklavier. Zo kon ik alvast ‘droogoefenen’. Toen we met het gezin naar

Peking verhuisden, kocht mijn vader een piano en kreeg ik les. Ik was toen zeven.’ Lang hoeft ze niet na te denken over haar favoriete componist. Dat is Robert Schumann. Van zijn muziek wordt ze blij. Als kind was ze al verzot op Schumanns Papillons. ‘In Florestan en Eusebius (de twee muzikale karakters die in Schumanns muziek aan het woord zijn) herken ik veel van mezelf’, vertelde ze aan het Duitse muziektijdschrift Crescendo. Geen wonder dat haar eerste cd aan de muziek van Schumann is gewijd: Jin Ju speelt de Sonate Nr. 1 opus 11 en de Fantasie opus 17. oswin schneeweisz

robert schumann SONATE NR. 1 OP. 11, FANTASIE OP. 17 JIN Ju mDG 9471681-6 (sacD)

Koningin Stenobée van Argos houdt van de held Bellérophon, maar deze is gek op prinses Philonoe en zij op hem. Stenobée kan het niet verkroppen en - haat en liefde liggen dicht bij elkaar - laat een monster aanrukken dat door de koene krijger verslagen moet worden. De componist Jean-Baptiste Lully kruidt in zijn opera’s de klassieke verhalen en de ridderepiek met spectaculaire scènes en spetterende dansmuziek, maar vergeet ook de intieme taferelen en dramatische confrontaties niet. Hij schreef om een vorst te plezieren: koning Lodewijk de Veertiende moest zich kunnen herkennen in de protagonist. Dat wilde onder meer zeggen dat de sterke teksten van de librettist Philippe Quinault vol zitten met verborgen en minder verborgen verwijzingen naar de realiteit van het Franse hofleven. Dat niet al die verwijzingen even goed overkwamen bleek tijdens een opvoering van de opera Isis: de jaloerse godin Juno had daarin wel erg veel karaktertrekjes meegekregen van Lodewijks belangrijkste minnares van dat moment. De minnares kon er niet om lachen en de koning was niet blij, dus exit Philippe Quinault. www.klassiekezaken.nl

Thomas Corneille nam het stokje tijdelijk van hem over en zorgde ervoor dat in Bellérophon een volledig positieve held centraal stond. De mythische Bellérophon versloeg verschrikkelijke monsters en onstuitbare Amazones, maar toen de krachtpatser op zijn vliegende paard Pegasus de Olympus wilde bestormen, zorgde oppergod Zeus ervoor dat de hoogmoedige held terug naar de aarde viel. Dat laatste element werd discreet uit de verhaallijn verwijderd, zodat Lodewijk de opera kon meemaken als nauwelijks verhulde lofzang op zijn eigen successen aan het oorlogsfront. Jean-Baptiste Lully creëerde uit de tekst wederom een tragedie waarin de muziek kracht verleent aan het woord. Daarbij laat hij overigens schitterende melodieën opbloeien uit de dramatische situaties, zoals in de fraaie monologen voor de titelheld en in een lyrisch duet tussen Philonoe en Bellérophon. Dansen geven de intrige vaart en souplesse. De lyrische tragedies van Lully verdienen het net zo bekend te zijn als de opera’s van Monteverdi. Ze zijn helaas nog geen gemeengoed, omdat het even wennen is aan het specifieke, op de Franse taal gerichte idioom van de componist. Hoe kun je echter wennen aan muziek als die niet wordt uitgevoerd?Voor

Ooit een groot succes, toen eeuwen in vergetelheid geraakt: men kan het van veel van de opera’s van Lully zeggen. Langzaam maar zeker komen ze de laatste jaren allemaal voor het voetlicht. De zesde in de rij is Bellérophon. de dag ermee, moet dirigent Christophe Rousset gedacht hebben. Hij haalde eerder Lully’s prachtige Persée en spannende Roland onder het stof vandaan en dirigeert hier de cd-première van de zo goed als nooit uitgevoerde Bellérophon. Het is een live-opname, met een stralende, stoere en stijlvolle Cyril Auvity als middelpunt in een op het scherp van de snede opererend zangersensemble. Zo kunnen wij, met prinses Philonoe, onze liefde bekennen aan Bellérophon. Hein van eekert

Jean-Baptiste lully BeLLéROPHOn

Cyril Auvity, Céline Sheen, Ingrid Perruche, Jean Teitgen, Evgeny Alexiev e.a., Les Talens Lyriques o.l.v. Christophe Rousset ap 015 (2cd + Boek)

april 2011 29

foto eric larrayadieu

Christophe rousset blaast stof van opera bellérophon

special

gesignaleerd Als je het simpele themaatje hoort van Louis Spohrs Variaties op ‘Je suis encore dans mon printemps’ ben je meteen overtuigd: dit is harpspel van niveau. Melodie, begeleiding, geïntegreerde tegenstemmen - wie dat op een lastig te bespelen instrument als de harp uiteen weet te rafelen, die beschikt over een fabelachtige muzikaliteit en techniek. Dat Lavinia Meijer met haar cd’s op Channel Classics zo succesvol is, hoeft niemand meer te verbazen: het zijn interpretaties van hoog niveau én een fraai opgenomen, met een prachtige, nu eens diepe, dan weer sprankelend-heldere harpklank. De derde in successie is nu verschenen.

H Het stuk van Spohr is een toetssteen. Getrouwd met een harpiste wist Louis Spohr als geen ander waar de artistieke grenzen van het instrument lagen. Misschien was het zijn bekende Fantaisie op. 35 die Lavinia Meijer tot de repertoirekeuze van haar nieuwe cd Fantasies & Impromptus bracht. Allemaal stukken ontstaan uit vrije verbeelding, los van formele kaders. Pierné, Fauré, Saint-Saëns, Roussel, allen componeerden ze in een laatromantisch, soms impressionistisch idioom hun fantasieën en muzikale gedichten voor de harp. De mythische tokkelklank paste wonderwel bij de Franse dromerigheid van het fin de siècle. Lavinia bewees met haar voorgaande cd’s bij Channel (Divertissements en Visions) dat ze juist met dit repertoire uitermate goed raad weet.

Opmerkelijk aan de nieuw cd zijn een aantal premières, ondermeer een stuk van ene Johannes Snoer, een Amsterdammer die aan het begin van de vorige eeuw harpist van het Concertgebouworkest was. Hij schreef behoorlijk wat harpcomposities, waarvan een reeks etudes ook op cd verkrijgbaar is. Lavinia presenteert echter Snoers fantasie op ‘Wien Neêrlands bloed’, en die kenden we nog niet. Al moet gezegd dat een andere première, een salonstuk van de onbekende Fransman Gabriel Verdalle (1845-1912), meer kwaliteit heeft. Aan de speurtocht naar deze onbekende werken werd bijgedragen door de muziekjournalist Hans Heg. Bij het spel van Lavinia heb je het gevoel dat alles haar met een speels gemak afgaat. Dat kenmerkt de groten, ook als het in werkelijkheid helemaal niet zo is. Integendeel, ze schijnt vooraf juist te barsten van de zenuwen. ‘Ik trek me terug op een stille plek’, zegt ze, ‘en adem diep in en uit. Ik stel mezelf voor dat ik op de mooiste plek ter wereld ben, bijvoorbeeld in de Alpen, in het bos. Ik kijk om me heen en zie het echt. Ik kijk omhoog en zie de zon, ik voel de

frisse lucht. Dat maakt me rustig en geeft me kracht. Deze vrijheid geeft me de kans me te focussen op mijn optreden.’ Een fraai staaltje openheid - anderen zouden het misschien verzwijgen. Een openheid die ook mooi past bij de intimiteit van de nieuwe cd, die de muziekliefhebber een fraai boeket aan poëtische ontboezemingen levert. Jos van der Zanden

Pierné, sPohr, saint-saëns, Fauré, versalle, snoer, roussel, glière FANtASIES & IMPROMPtuS

Lavinia Meijer, harp

Channel CCs sa 31711 (saCd)

nieuwe ontdekkingen van

lavinia 30 april 2011

foto Jonas sacks

Meijer

Grote namen voor kleine prijzen

ANGELIKA KIRCHSCHLAGER

CHRISTIAN GERHAHER

SIMON KEENLYSIDE

Helmut Deutsch Schumann - Lieder

Gerold Huber Mahler - Lieder

Malcolm Martineau Schumann - Dichterliebe Brahms - Lieder

EMANUEL AX/YO-YO MA/ ITZHAK PERLMAN

XAVIER DE MAISTRE

FRANÇOIS LELEUX

MARTIN STADTFELD

GÁBOR BOLDOCZKI

KENT NAGANO

LISA BATIASHVILI

Chamber Orchestra of Europe Shall Remain My Gladness

Der junge Beethoven

I Musici di Roma Italian Concertos

Bayerisches Staatsorchester Bruckner - Symphony no. 4

Finnish Radio Symphony Orchestra Sakari Oramo / Sibelius & Lindberg Violin Concertos

JOSHUA BELL

MURRAY PERAHIA

DAVID ZINMAN

ARCADI VOLODOS

JAN VOGLER

Academy of St. Martin in the Fields John Constable Vivaldi - Four Seasons

Chopin - Études, op. 10 & 25

Tonhalle Orchestra Zurich

Volodos plays Liszt

Münchner Kammerorchester Reinhard Goebel Concerti Brillanti

NIKOLAJ ZNAIDER

KRISTJAN JÄRVI

SIMONE KERMES

NIKOLAUS HARNONCOURT

SOL GABETTA

Yefim Bronfman Brahms - Sonatas nos. 1 - 3

Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin RIAS Kammerchor Pärt - Stabat Mater & Cantique

Le Musiche Nove Lava

Chamber Orchestra of Europe - Bártok music for strings, percussion & orchestra / Divertimento for string orchestra

Münchner Rundfunkorchester Tchaikovsky, Saint-Saëns, Ginastera

Harp music by Debussy

Mendelssohn - Piano trios

Mahler - Symphony no. 4

Tijdelijk

YO-YO MA

DANIEL TAYLOR

LEONIDAS KAVAKOS

DAVID GERINGAS

The Essential

Choir and Orchestra of the Theatre of Early Music The Voice of Bach

Camerata Salzburg Mozart - Violin Concertos

Ian Fountain Chopin - Cello & Piano

*adviesprijs, actie loopt t/m 31 mei 2011

95*

portret

De herrijzenis van

sony

Simone Dinnerstein

Solisten als Murray Perahia,Yo-Yo Ma en John Williams hielden de vaart erin en met Sony Vivarte kreeg ook de historische uitvoeringspraktijk een label om trots op te zijn. Maar terwijl het in de jaren negentig niet op leek te kunnen, kwamen op de drempel van de eenentwintigste eeuw de donderwolken. Vooral de terugslag in de cd-verkoop (de zogenaamde cd-crisis) bracht het zo trotse label in roerig vaarwater. De fusie van Sony Music met BMG Entertainment (dat met BMG Classics nog zo’n historisch label in huis had) leek in eerste instantie vooral op het begin van het einde. Dat einde kwam in 2008. Maar niet voor Sony. Sony BMG kwam weer geheel in handen van Sony. Zo herrees Sony Music als een feniks uit de as en lijkt het label na jaren van windstilte weer helemaal terug aan het front. Dat blijkt niet alleen uit een toenemend aantal interessante cd-releases maar ook uit het aantal jonge en gevestigde musici dat zich de afgelopen maanden exclusief aan het label verbonden heeft. Het meest spectaculair is het verbond met voormalig DG-ster Lang Lang. ‘Ik stond al onder contract bij de elektronicawww.klassiekezaken.nl

divisie van Sony’, zo verklaarde de pianist zijn opmerkelijke overstap. ‘Maar we moesten steeds onderhandelen als we mijn opnamen wilden gebruiken. Nu gaat dat eenvoudiger.’ Ook de investeringen in de jonge garde geven blijk van een nieuw elan. De violist Ray Chen, winnaar van de Koningin Elisabeth Wedstrijd 2009, de pianiste Khatia Buniatishvili, een graag geziene gast op vele grote podia, de pianiste Simone Dinnerstein, de Italiaanse tenor Vittorio Grigolo en de Georgische sopraan Nino Machaidze zijn enkele van de de troeven waarmee Sony een deel van de discografische muziekgeschiedenis van de eenentwintigste eeuw hoopt te gaan schrijven. Om te vieren dat het label weer back in business is, biedt Sony vijfentwintig klassiekers van de afgelopen jaren aan in midprice. Angelika Kirchschlagers opnamen van liederen van Schumann, David Zinmans scherpe lezing van Mahlers Vierde symfonie met het Tonhalle Orchester Zürich, de eigenzinnige pianist Martin Stadtfeld met werken van Beethoven, The essentialYo-Yo Ma, Nikolaus Harnoncourts verrassende opname van de orkestwerken van Béla Bartók, het is een verzameling cd’s die vertelt dat Sony nooit weg is geweest en altijd de vinger aan de pols heeft gehouden. Alleen doet deze cd-maatschappij dat vanaf heden nog beter en enthousiaster dan voorheen. paul Janssen

Lang Lang

foto Marco Borggreve

Al in 1927 deed Columbia Masterworks Records van zich spreken en vooral onder de naam CBS Masterworks verschenen vele klassiekers. Totdat Sony in 1990 de winkel overnam en de historie dunnetjes over wilde doen onder de naam Sony Classical Records. Ook dat ging in eerste instantie voortvarend.

foto lisa Marie Mazzucco

Achter de nAAm sony clAssicAl gAAt een stuk discogrAfische geschiedenis zonder weergA schuil. de cAtAlogus bevAt grote nAmen uit de historie zoAls PAblo cAsAls, eugen ormAndy, igor strAvinsky, leonArd bernstein, JAschA heifetz, isAAc stern, glenn gould en vlAdimir horowitz. nu geeft een Jonge generAtie musici het lAbel nieuw elAn.

april 2011 33

KLASSIEKE ZAKEN CLUB

WORD NU LID

EN PROFITEER METEEN VAN HEEL VEEL KLASSIEK VOORDEEL Bent u nog geen lid? Dan mag u als klassieke-muziekliefhebber deze aanbieding beslist niet laten lopen.Het lidmaatschap levert u namelijk veel voordeel op en u verdient dit direct terug.

KIES GRATIS

ÉÉN VAN DE 5 CD’S ALS WELKOMSTGESCHENK

* EEN WELKOMST-CD t.w.v. - 14,95 * DE CLUBLEDENPAS * KORTING OP SPECIAAL GESELECTEERDE CD’S

Interessant ? Beslist, temeer omdat het lidmaatschap van de Klassieke



Zaken Club slechts E12,95 per jaar kost. Naast de GRATIS cd t.w.v. E14,95 krijgt u automatisch 6 keer per jaar het tijdschrift Klassieke Zaken, boordevol informatie over de wereld van de

❏ Ja,ik word voor 712,95 per jaar lid van de Klassieke Zaken Club.

klassieke muziek thuisgestuurd.

NAAM

Word nu lid en profiteer direct! U kunt zich direct inschrijven bij een van de ruim 70 Klassieke

❏ ❏ M

Zaken Specialisten (zie www.klassiekezaken.nl) en dan

GEBOORTEDATUM

meteen het door u uitgekozen GRATIS welkomstgeschenk, en de ledenpas in ontvangst nemen. Wilt u zich via de af-

ADRES

gebeelde bon aanmelden dan ontvangt u na betaling POSTCODE

een welkomstenvelopje thuis en kunt u bij de aangesloten

WOONPLAATS

Klassieke Zaken Specialist tegen inlevering hiervan uw GRATIS welkomstgeschenk afhalen.

TELEFOON

EMAIL IK MACHTIG BCM ABONNEMENTENSERVICE, NAMENS DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN, OM TOT WEDEROPZEGGING HET LIDMAATSCHAPSGELD 1 X PER JAAR TE INCASSEREN. BANK/GIRO REKENING

Liefhebbers van klassiek zijn lid van de Klassieke Zaken Club

KLASSIEKEZAKEN

CLUB

HANDTEKENING

MIJN KLASSIEKE ZAKEN SPECIALIST

PLAATS Deze bon kunt u opsturen naar Vereniging Klassieke Zaken: p.a: Esp 101, 5633 AA EIndhoven (t.a.v. de ledenadministratie)

Voor verkoopadressen en meer informatie www.klassiekezaken.nl of 035-6229370 21-12-09 12:36

clubledenpas3.indd 1

podium

lisztomania in Den Haag

Liszt hier, Liszt daar, Liszt overal. Wat wil je ook in het Lisztjaar? De componist zag twee eeuwen geleden het levenslicht in het Hongaarse Raiding, nu Oostenrijk. Het hele jaar is het feest in deze stad met het festival Lisztomania: een toepasselijke naam, die ook is gegeven aan de Haagse Lisztdagen tijdens het paasweekeinde, waarin de toondichter wordt geëerd.

Liszt de performer, meester van de expressie, was een groot bewonderaar van Beethoven. Hij besteedde zijn eigen concertopbrengsten aan Beethovenstandbeelden in Bonn enWenen. In Parijs, tijdens de vroege jaren dertig van de negentiende eeuw, begaf hij zich in de kringen van de belangrijke kunstenaars uit die tijd: Heine, Delacroix, Mendelssohn, Chopin, Berlioz, Balzac, noem maar op. Liszt reisde wanneer en waarheen hij kon en gaf overal waar hij kwam concerten. Ook Nederland deed hij aan. In Utrecht, waar hij ook speelde, logeerde hij in Hôtel des Pays-Bas aan het Janskerkhof. In de Domstad wordt elke drie jaar het Internationaal Franz Liszt Pianoconcours gehouden, gewijd aan de muziek van de Hongaar. Het finaleconcert van de negende editie vindt plaats op 9 april met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Jaap van Zweden in Vredenburg Leidsche Rijn. Wie ondergedompeld wil worden in de wereld van Liszt trekke op zondag 24 en maandag 25 april naar Lisztomania in de Haagse Dr. Anton www.klassiekezaken.nl

Philipszaal. Hier zullen de kersverse winnaars van het Lisztconcours optreden. Maar ook eerdere laureaten maken hun opwachting. Onder hen is de gevierde Enrico Pace, eersteprijswinnaar in 1989. Hij zal zich buigen over de Dantesonate, de Tweede ballade en de machtige Sonate in b. Als er één componist is geweest die een immense hoeveelheid aan transcripties heeft nagelaten is het Liszt: Beethovens symfonieën, liederen van Schubert, delen uit Mozarts Requiem, de Symphonie fantastique van Berlioz. Nino Gvetadze, tweedeprijswinnaar van het concours in 2008, speelt bewerkingen van liederen van Schubert, Schumann en Chopin. Met Enrico Pace neemt ze plaats op het podium voor uitvoeringen van onder meer Les préludes en het Concerto pathétique. Ook de sopraan Rosanne van Sandwijk komt langs in Den Haag, met Drie sonnetten van Petrarca en drie liederen op tekst van Hugo. Studenten van het Koninklijk Conservatorium en de Rotterdamse Dansacademie brengen een ballet op muziek van Liszt. De presentatie van Lisztomania is in handen van Bram van der Vlugt, die op zondagmiddag de Lisztkenner Mathieu Heinrichs inter viewt in het programmaonderdeel ‘Liszt in Nederland’.

Wat is Pasen zonder eieren? Ook aan de kids is gedacht. Tijdens de paasbrunch op beide dagen staan verf en eieren klaar en kan er naar hartenlust worden geschilderd. Frederike Berntsen

info en reserveringen: 070 88 00 333 of www.philipszaal.nl

Liszt, schilderij van Henry Lehmann (1839) april 2011 35

aan de slag met Schumann! het debuut van Jin Ju bij MDG de in Italië woonachtige Chinese pianiste Jin Ju maakte in 2009 een verpletterende indruk met haar optreden in het vaticaan voor 50.000 toeschouwers en Paus Benedictus XVI

MDG 9471681-6 (1SACD) € 22,95

Foto’s Jin Ju: Michele Pera

meer Schumann met MDG:

2++ 22

RECORDING

2++ 22

RECORDING

Piano Quartets ® TRIO PARNASSUS 2++ 22 MDG 9031414-6 (1SACD) € 22,95 RECORDING

Complete Organ Works RUDOLF INNIG MDG 3170619-2 (1CD) € 21,95

www.econa.nl

Piano Quintet en String Quartets CHRISTIAN ZACHARIAS Leipziger Streichquartett MDG 3071610-2 (2CDs) € 39,95 cds voorzien met 2++ 22 ®

RECORDING

Piano Concertos CHRISTIAN ZACHARIAS Orchestre de Chambre de Lausanne MDG 9401033-6 (1SACD) € 22,95

: muziekfragment te beluisteren op www.econa.nl

gesignaleerd

Currentzis en zijn missie

Teodor CurrenTzis zou weleens een groTe dirigenT kunnen gaan worden, als hij nieT sTruikelT over zijn ego. deze maand versChijnT zijn derde Cd meT daarop heT requiem van mozarT door zijn eigen ensemble anima aeTerna.

www.klassiekezaken.nl

een consumptiegoed geworden, zoals alles in de Westerse wereld. Alles klinkt uniform. Het lijkt één grote supermarkt. Academisme in muziek is dodelijk. Het is hetzelfde als de liefde bedrijven met een condoom. Ik wil de spiritualiteit in de muziek terugbrengen. Dat is mijn missie’, zei hij in The Telegraph. Dat hij met dergelijke boude uitspraken de halve muziekwereld over de kling jaagt, kan hem niet deren. Hij lacht om kritiek en noemt zichzelf zonder schroom een anarchistische narcist. Hij zal het moeten bewijzen. De komende jaren is het voor Currentzis erop of eronder. Kan hij aan de grote verwachtingen voldoen of niet? In het laatste geval zijn er voldoende gekwetste zielen die hem maar al te graag zullen kielhalen. Maar voorlopig krijgt hij het voordeel van de twijfel, want dat hij over een zeldzaam muzikaal talent beschikt, staat volgens vriend en vijand buiten kijf.

Oswin schneeweisz

wOlfgang amadeus mOzart REquIEM, KV 626

Simone Kermes, Stéphanie Houtzeel, Markus Brutscher,Arnaud Richard, MusicAeterna o.l.v.Teodor Currentzis alpha 178

fOtO Julien dubOis

‘Een zoektocht naar het geestelijk DNA van de mens’, zo omschrijft Teodor Currentzis de kunst van het dirigeren en musiceren. Nog een mooi citaat, opgetekend door Peter Cullshaw van The Telegraph: ‘Ik ga de klassieke muziek redden.’ Aan pretenties geen gebrek. De dirigent is hard op weg om het enfant terrible van de klassieke muziek te worden, of schuilt er toch een grootmeester in hem? Hij wordt gehaat en geprezen om zijn provocerende taal, sterallures en eigenzinnige uitvoeringen. Maar eerlijk is eerlijk: met al die grijze muizen op de dirigentenbok heeft zo’n nog vrij jonge hond, met de looks van een popartiest, ook wel wat. De 38-jarige Griek komt uit het nest van de pedagoog Ilya Musin (de man achter grote namen alsValery Gergiev enYuri Temirkanov). Hij werd geboren op 24 februari 1972 in Athene. Zijn verhaal is het verhaal van menig wonderkind. Als vierjarige kleuter begon hij met pianospelen. Drie jaar later bleek hij virtuoos op de viool en als 12-jarige stapte hij het Grieks Conservatorium binnen. Even voortvarend gaat het inmiddels met zijn internationale carrière. In 2004 kreeg hij een aanstelling als chef-dirigent bij de Opera van Novosibirsk (het grootste operahuis van Noord-Rusland) en sinds dit jaar mag hij het opera- en ballettheater van Perm op zijn visitekaartje zetten. Ondertussen timmert hij ook met zijn eigen orkest Musica Aeterna hard aan de weg, een gezelschap dat zich profileerde met een goed ontvangen Dido and Aeneas. Wat hem drijft? ‘Geen geld of status’, zegt hij zelf. Currentzis wil laten zien en horen dat ‘het’ ook anders kan. Hij verzet zich tegen het levenloze perfectionisme dat de klassieke muziek volgens hem al decennia in de greep heeft. ‘Muziek is

april 2011 37

interview

Ronald dom over zijn eigenzinnige label TalenT

Wie heeft er pianoconcerten van Charles Camilleri in de kast staan? Of romantische muziek uit Estland van Iwan Muller? Sonates van Leopold Antonin Kozeluch? Ze zijn opgenomen voor het Belgische label Talent. Oprichter Ronald Dom vindt het interessanter cd’s uit te brengen met muziek van componisten rond groten als Mozart dan werken van de beroemdheden zelf.

Ronald Dom (Antwerpen, 1938) is afkomstig uit een artistieke familie en zelf geschoold als zanger. Hij werkte bij EMI, Decca en Harmonia Mundi België. In 1987 kwam de eerste cd van zijn eigen label Talent uit. Hoewel Talent vooral oog heeft voor minder bekende werken uit de romantische periode en daarbij ook nog graag het Franse repertoire vastlegt –Vincent d’Indy, Gustave Charpentier, Cécile Chaminade – prijken in de catalogus eveneens Dvoráks symfonie ‘Uit de nieuwe wereld’, hetVioolconcert van Beethoven en het Stabat Mater van Poulenc. Een ander stevig album, metViviane Spanoghe en André de Groote, bevat de Celloconcerten van Sjostakovitsj, diens Sonate voor cello en piano en een transcriptie van de Sonate voor

38 april 2011

altviool en piano. Dit jaar zullen er uitgaven verschijnen met werk voor harp en cello van Bernard Romberg en kwintetten voor piano en blazers van Rimski-Korsakov en Anton Rubinstein. Het label, dat ieder jaar vier cd’s op de markt brengt, biedt ook plaats voor vocaal repertoire. De eerste musicus die met Dom samenwerkte was de Roemeens-Belgische violiste LolaBobesco.Van haar opname van de Vioolconcerten nr. 22 en 23 van Viotti zijn rond de veertienduizend exemplaren verkocht, en het is nog steeds de bestseller op de lijst.Verder wist het label Philippe Herreweghe, Hans Rotman, Marc Soustrot, Wolfgang Meyer en Quirine Viersen aan te trekken. Lalo’s Symphonie Espagnole en Concerto Russe werden energiek vastgelegd door Yuzuko Horigome. De violiste, winnares van het koningin Elisabeth Concours 1980, speelt op de cd samen met het Orchestre Philharmonique de Nice onder leiding van Marco Guidarini.

De artiesten met wie Dom in zee gaat, ziet hij het liefst bereid samen te spelen met musici die hij al in huis heeft, en voorwaarde is dat ze net zo enthousiast zijn als hij om minder bekend repertoire op te nemen. ‘Ik wil graag werken met een betrouwbaar team’, zei Dom eens in een interview. ‘Ik heb geen behoefte aan een violist die alleen maar solo wil spelen en weigert in een kamermuziekensemble mee te doen.’ Dom ziet de productie van een cd als de geboorte en groei van een kind. ‘Na het concept, waarbij je de meest ideale omstandigheden voor een opname moet creëren, volgt de geboorte: de opname is klaar. Daarna zorg je voor mooie kleding – hoesje en boekwerk – en geef je het eindresultaat de beste kansen door goede promotie. Uiteindelijk laat je het z’n eigen weg gaan.’ Frederike Berntsen

www.talentrecords.be

special

Mozart en Beethoven spugen vuur

In 1981 begonnen de broers Lucas en Clemens en de zussen Angelika en Veronika Hagen officieel een strijkkwartet, een ensemble dat in de jaren daarvoor al geregeld informeel in de huiskamersfeer en binnen opleidingsmuren bestond. Voordat het tot een belangrijke presentatie kwam op het kamermuziekfestival van Lockenhaus, gooide Angelika roet in het eten. Zij had uiteindelijk minder belangstelling voor het muzikantenbestaan en leidt tegenwoordig een eigen adviesbureau. In haar portfolio bevinden zich veel zaken op het gebied van kunst en cultuur, dat wel. Met Annette Bik, in 1987 vervangen door Rainer Schmidt, meldde het familiegezelschap zich in Lockenhaus aan het front van de kamermuziekpraktijk. Het kwartet won de Jury- en de Publieksprijs en de wereld lag open. Die wereld bleek erg gelukkig met het Hagen Kwartet. De vier jonge musici wisten een nieuw elan te brengen in het klassieke kwartetrepertoire. Haydn, Mozart en Beethoven spuugden opeens weer vuur. Eerst op het www.klassiekezaken.nl

podium en vanaf 1985 ook op cd. Het gezelschap tekende een exclusief contract met Deutsche Grammophon en legde vele klassiekers en hedendaagse werken vast. Mooie cd’s zijn dat, parels in het rijke kwartetaanbod. En nu, nu het viertal dertig jaar lief en leed in nagenoeg continue nabijheid van elkaar heeft gedeeld, is alles anders. Tenminste, op discografisch gebied. De cd met het trotse getal dertig op de cover heeft geen geel label. Hagen Quartett 30 met werken van Mozart, Beethoven enWebern is de eerste cd van het kwartet op het label Myrios Classics en vormt de start van een nieuwe samenwerking. Dat is ook meteen het enige verschil, want het Hagen Kwartet is nog steeds het Hagen Kwartet. Dat blijkt al uit de repertoirekeuze. Mozarts Strijkkwartet in Es KV 428, Beethovens Rasumovsky Kwartet op. 59 nr. 2 en dan afsluiten met een meesterlijke lezing van Weberns Fünf Sätze op. 5 en de Bagatellen op. 9. Een mooie opzet, want opeens klinktWebern meer dan ooit naar Mozart en Beethoven, naar een logisch vervolg. En dat is wat het Hagen Kwartet al die jaren zo tekent: alles wordt geschraagd door een diepgeworteld besef van traditie. Dat is het fundament en op dat fundament kunnen de strijkers hun vleugels uitslaan.

En misschien is er toch nóg een klein verschil met vorige cd’s. Schmidt en de drie Hagens lijken vrijer, onbezorgder te spelen. Beethoven ademt meer, Mozart lijkt dramatischer, moderner dan ooit. Daardoor komen de klassiekers enWebern ook zo dicht bij elkaar en word je als luisteraar bijna gedwongen om een cd lang met open mond te luisteren. Want een Hagen Kwartet dat nog steeds het vuur van dertig jaar geleden uitstraalt, is een absoluut onweerstaanbaar kwartet. paul Janssen

Hagen Quartett 30 WERKEn VAn MoZART, BEETHoVEn En WEBERn

Myrios Classics MYR 006

april 2011 39

foto Harald Hoffmann

Het strijkkwartet als familiebedrijf, je moet er maar zin in Hebben. Het was misscHien ook niet Het ideaal van de Hagens uit salzburg, maar een familiebedrijf mag Het zeker genoemd worden. dit seizoen al dertig jaar zelfs.

cd Besprekingen orkest

orkest

Johannes Brahms

gustav mahler Symphony No. 5 London Symphony Orchestra o.l.v.Valery Gergiev lSO live lSO 0664 (SaCd)

Tweede symfonie op. 73, Derde symfonie op. 90 Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Mariss Jansons BR KlaSSiK 900111 (SaCd)

Wie eerder verschenen uitvoeringen van Mahlersymfonieën door Valery Gergiev en het LSO heeft beluisterd zal reikhalzend hebben uitgekeken naar de presentatie van Mahlers Vijfde. Want als Gergiev, zelf ook niet afkerig van een stevige portie dramatiek, zijn tanden zet in een werk dat niet tot het evenwichtigste uit de orkestliteratuur behoort, wachten we met ingehouden adem af. DeVijfde ontstond in een voor Mahler zelf roerige tijd: terwijl hij zich genoodzaakt zag het dirigeerstokje bij de Wiener Philharmoniker neer te leggen vanwege een bijna fatale inwendige bloeding, leerde hij zijn geliefde Alma Schindler kennen. Het vierde deel, dat algemeen als liefdesverklaring aan Schindler wordt beschouwd, is een relatief rustpunt in een uiterst onbestendig werk. Gergiev benut de vele stemmingswisselingen ten volle, met een beheersing die menigeen versteld doet staan. Achter de klankrijkdom van een symfonieorkest lijkt zich de compactheid van een kamerensemble te verschuilen, zonder dat ook maar iets aan nuance verloren gaat. De koperkleurige fortissimi imponeren als één brok samengebalde energie, de daaropvolgende verstilling met haar gepolijste strijkersklanken vormt de dreigende opmaat voor nieuw onheil. De bliksemschicht op het booklet is veelzeggend…

Acht jaar alweer is Mariss Jansons chefdirigent in München, bij het Orkest van de Beierse Omroep. Deze cd van het huislabel presenteert twee (applausloze) live-uitvoeringen. De Derde van Brahms dateert van vorig jaar, de Tweede werd al in 2006 opgenomen. Ook de locaties, Wenen en München, verschillen maar de akoestiek komt overeen. Jansons’ handtekening hoor je meteen. Met name in de langzame delen, zoals dat schitterende lyrische poco allegretto van de Derde, meen je dezelfde subtiele ritenuti en zwaartepunten waar te nemen die de maestro met het Koninklijk Concertgebouworkest tevoorschijn tovert. We verdenken hem er zelfs van de hand te hebben in de wijze waarop de soloinstrumenten hun triolen spelen: niet mathematisch precies maar met een ietsje rek op de eerste tel. Of reikt de invloed van een dirigent niet zo ver? Hoe het ook zij, het is een echte Brahms à la Jansons die je hier hoort, romantisch maar verantwoord. Het is altijd weer knap hoe hij fortissimo passages uiterst majestueus laat klinken en dit verderop in het deel, als de muziek het verlangt, dynamisch nog weet te overtreffen. Aan zulke berekende interpretatieve beslissingen herken je de topdirigent.

andrew van pariJs

Jos van der Zanden

Bliksemende Vijfde Mahler door Gergiev

orkest

Jansons’ handtekening, met ietsje rek op de tel

orkest

Brahms, schönBerg arrangementen van Strijkkwartet op. 51 nr. 1 enVerklärte Nacht Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson Channel CCS Sa 30411 (SaCd)

richard wagner/ henk de vlieger Ouvertures ‘Das Liebsverbot’ en ‘Die Feen’; ‘Tristan und Isolde, an Orchestral Passion’ Royal Scottish National Orchestra o.l.v. Neeme Järvi ChandOS 5087 (SaCd)

Met scheldpartijen en handgemeen, zo eindigde indertijd de première van Schönbergs Verklärte Nacht. Je kunt het je bijna niet meer voorstellen, zo romantisch klinkt het stuk nu, in een op en top herkenbaar idioom. En nog echte programmamuziek ook, want Schönberg volgde haast letterlijk een gedicht. Nu klinkt de strijkorkestversie ook wel gladder en gepolijster dan de wat rauwere originele voor strijksextet. Het is allemaal wat aangenamer voor het oor. Amsterdam Sinfonietta presenteert hier op gloedvolle wijze die gearrangeerde versie uit 1917 van Schönberg zelf, waar in 1943 nog eens aan werd gesleuteld. Gelukkig speelt niet het hele orkest, dat zou de boel helemaal verstikken. We horen een uitgedund ensemble, met stevige bassen. Of Brahms’ Eerste strijkkwartet zich ook leent voor zo’n aanpak, blijft de vraag. In elk geval had de componist er zelf er niets mee uit te staan en hij zou het ook vermoedelijk niet hebben goedgekeurd. Dankzij de klasse van Brahms blijft het werk overeind, al moeten de tempi noodzakelijkerwijs wat gedrukt worden en zorgen de bassen voor een soort woede die het orgineel vreemd is. Passie genoeg, dat kun je aan Amsterdam Sinfonietta wel overlaten.

Het is een echte cyclus aan het worden: voor de derde maal brengt Chandos bewerkingen uit die de Nederlandse componist Henk deVlieger maakte van grootschaligeWagneropera’s, steeds uitgevoerd door het Schots Nationaal Orkest met Neeme Järvi. Na Parsifal en een compilatie van de Ring werd ditmaal Tristan und Isolde omgezet tot een soort monumentaal symfonisch gedicht. Daar is niets oneerbiedigs aan, schrijft Maarten Brandt in het boekje, want inWagners muziekdrama’s is de zangpartij niet dragend en het orkest niet enkel begeleidend. ‘Integendeel, het vocale element is slechts het topje van de ijsberg, terwijl het orkest daarenetegen in al zijn gelaagdheid de complexe inhoud van de psyche der hoofdpersonen weerspiegelt.’ Inderdaad, deze instrumentale Tristan vraagt evenmin om tekst of uitleg als de twee authentieke ouvertures op de cd, Das Liebesverbot en Die Feen. De Vlieger liet het origineel trouwens grotendeels intact. Zijn Tristan is een zevendelig instrumentaal uittreksel van de opera, uitermate transparant uitgevoerd door Järvi, die ook in de twee ouvertures een opvallend klassiekeWagner neerzet. De opname is subliem, een werkelijk schitterende orkestklank. Een tip: de backcover van de cd zit omgekeerd in het doosje - dat is echter met een handomdraai te herstellen.

Jos van der Zanden

Arrangementen van Schönberg en Brahms voor strijkorkest

40 april 2011

Wagner volgens Henk de Vlieger

cd besprekingen orkest

orkest

dmitri sJostakovitsJ

Ferdinand ries

Symfonieën nrs. 3 en 10 Orkest en Koor van het Mariinsky Theater o.l.v. Valery Gergiev

Concert Ouvertures WDR Sinfonieorchester Köln o.l.v. Howard Griffiths

Mar0511 2 cd’s (sacd)

cPO 777 609-2

Valery Gergiev en zijn Mariinsky Orkest brengen hier twee zeer uiteenlopende symfonieën van Sjostakovitsj. De Derde (1929) is een vroeg werk van een gretige componist, zoekend naar identiteit in de relatief jonge, nog naar revolutie ruikende Sovjetunie. De Tiende (1953) is de vrucht van een verbitterd, gedesillusioneerde componist wiens experimenteerdrift al snel door Stalins dictatuur gekortwiekt werd. Sjostakovitsj’ Derde wordt gezien als een van zijn minst geslaagde symfonieën wegens een gebrek aan vorm en aan significante muzikale ideeën. De muziek verspringt dan ook met filmische snelheid van hot naar her. Maar we kunnen deze spetterende symfonie van een 22-jarige ook zien als uiting van genoemde experimenteerdrift. Feit is dat Gergiev en zijn orkest van het MariinskyTheater uit Petersburg de Derde nu op formidabele wijze, vol elektriserende energie brengen. Het is dankzij de aanstelling van Gergiev in 1988 als chef van dit theater dat het orkest zich ontwikkeld heeft tot een topensemble. Ook in de Tiende (een muzikale ‘afrekening’ met de net overleden Stalin) laat Gergiev zijn mensen fantastisch musiceren, waarbij pijn, spot, sarcasme, razernij en bittere vreugde de volle expressie krijgen. Maar Gergiev is dan ook niet voor niets de onbetwiste superieure vertolker van Russische muziek.

Wie weet nog wie Ferdinand Ries (1784-1838) was? Let wel: Ries en niet Rietz (de voorganger van Mendelssohn bij het Gewandhausorchester). Ries ontbreekt op het balkon van de Grote Zaal van ons Concertgebouw, maar dat mag natuurlijk niet alles zeggen. Evenals Beethoven (1770-1827) werd hij geboren in Bonn. Hij bewoog zich lang min of meer in de schaduw van zijn beroemde plaatsgenoot en grote voorbeeld, onder meer als zijn kopiist en secretaris. Ries liet een behoorlijk groot oeuvre na en evenals Beethoven schreef hij ouvertures. Beethoven ging hem voor met Coriolan (1807) en Egmont (1810). Maar Ries’ vijf ouvertures uit de periode 18151836 zijn zelfstandige stukken, weliswaar verwijzend naar literaire motieven (als Die Braut von Messina of Don Carlos), maar onafhankelijk van toneelopvoeringen en bedoeld als voorafje of tussendoortje voor programma’s met soloconcerten en symfonieën. Daarin was hij min of meer de voorganger van Mendelssohn die met zijn Sommernachtstraum (1826) en Hebriden (1830) de ouverture onsterflijk maakte. Ries schrijft origineel en prachtig voor orkest en zijn meeste noten zijn weldadig noodzakelijk. Beethoven en Mendelssohn hadden er eer mee kunnen inleggen.

doron nagan

JurJen vis

Sjostakovitsj superieur vertolkt door Gergiev

orkest

Ries treedt uit schaduw meester

concert

Johannes brahms

gustav mahler Symfonie nr. 9 Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Rafael Kubelik

Tweede pianoconcert op. 83, Paganinivariaties op. 35b, 3 Hongaarse dansen Boris Berezovsky, Orchestre Philharmonique de l’Oural o.l.v. Dmitri Liss

audite 10.0258

Mirare Mir132

Het cd-label Audite is in korte tijd uitgegroeid tot een boeiende collectie nieuwe en oude opnamen. Zo brengt het label een Mahlercyclus uit met oude opnamen van de Tsjechische dirigent Rafael Kubelik (1914-1996). Kubelik was een van de grote dirigenten oude stijl van de twintigste eeuw, met wortels in de postromantische traditie enerzijds en aandacht voor nieuw repertoire anderzijds. Dat laatste schijnt hem zijn baan als chef-dirigent van het Chicago Symphony Orchestra te hebben gekost. Na zijn aantreden in 1950 dirigeerde hij daar onder meer zeventig nieuwe werken binnen enkele jaren. Naar verluidt schoot dat het bestuur (in navolging van de recensente van de Chicago Tribune) in het verkeerde keelgat en Kubelik vertrok plotseling in 1953. Kubelik, ooit assistent van BrunoWalter, draagt in zijn Mahlercyclus, opgenomen tussen 1967 en 1971, de toorts van de traditie voort. Deze (live) opname van Mahlers Negende is een paar jaar later gemaakt (4 juni 1975) en is net zo magistraal.Wat Daniel Barenboim ooit schreef over Kubeliks Mahler illustreert ook deze uitvoering: ‘Ik vond vaak dat ik iets in Mahler miste, totdat ik Kubelik hoorde. Zijn versies overstijgen de globale extraverte opwinding.’

Interviews met de Russische pianist Boris Berezovsky leveren doorgaans niet veel op. Laatst vroeg men hem naar zijn ideeën over Brahms’ Tweede pianoconcert, kort voor een schitterende vertolking. ‘Moeilijk, veel concentratie vereist, technisch erg lastig...’ Op brandende vragen over zijn aanpak of muzikale beslissingen blijft hij het antwoord schuldig. Hij is wonderlijk onnavolgbaar, deze immer jeugdig ogende, zo talentvolle Rus die inmiddels al wat jaartjes meeloopt. Nu heeft hij uitgerekend dat Tweede pianoconcert op cd gezet, bij het Franse label Mirare. Als je hoort wat hij allemaal uit de noten weet te halen, begrijp je helemaal niets van die karige uitlatingen.Want de muzikale opvattingen van Berezovsky staan als een huis. Je hebt het gevoel dat hij het Orchestre Philharmonique de l’Oural en de dirigent Dmitri Liss helemaal om zijn vingers windt. In de finale blijkt dat het duidelijkst, als hij een formidabele techniek paart aan schitterende climaxwerkingen.Wie nog mocht twijfelen aan zijn uitdrukkingskracht, moet eens luisteren naar de drie vrolijke uitsmijters in de vorm van Hongaarse dansen. Als toetje presenteert hij ook nog de duivels moeilijke Paganinivariaties.

doron nagan

Jos van der Zanden

Rafael Kubelik draagt toorts van traditie voort

www.klassiekezaken.nl

Berezovsky windt orkest om zijn vingers

april 2011 41

cd Besprekingen concert

concert

c.ph.e. Bach Sei concerti per il cembalo obligato, Wq43 Andreas Staier, Freiburger Barockorchester o.l.v. Petra Müllejans Harmonia mundi HmC 902083.84 (2 Cd’s)

Carl Philipp Emanuel Bach begon klavecimbelconcerten te schrijven in de jaren dertig, toen hij nog bij zijn vader in het Collegium Musicum in Leipzig speelde. Dat hij als hofklavecinist niet bij Frederik de Grote hoefde aan te komen met zijn onstuimige muziek, was teleurstellend maar niet rampzalig. Bach kon een schaduwcarrière opbouwen in Berlijn en zijn composities uitvoeren op de soirees en academies van de culturele elite waarvan hij als academicus zelf deel uitmaakte. Zodra hij in Hamburg kwam, stortte hij zich op de compositie en aansluitend op de publicatie van de Zes klavecimbelconcerten Wq 94. Met dit ambitieuze project trad Carl Philipp in het spoor van zijn vader die, eveneens rond zijn vijftigste, zijn Clavier-Übung in eigen beheer had laten drukken. Niet toevallig zijn het deze Sei Concerti waarmee Andreas Staier een leemte in zijn omvangrijke discografie dicht. Ze verduidelijken een historische ontwikkeling die van Bach en diens Clavier-Übung via Carl Philipp Emanuel richting Mozarts klavieridioom gaat. Barok, ‘empfindsame’ stijl en Weense Klassieken, dat zijn de terreinen die Staier in de loop der jaren systematisch heeft blootgelegd en in onderlinge samenhang gebracht. Zelfs het Freiburger Barockorchester werd er dolenthousiast van!

Andreas Staier dicht leemte in discografie

Marijke schouten

Bernard cavanna Karl Koop Konzert, Shanghai Concerto, Trois strophes Orchestre National de Lille, Ensemble 2e2m o.l.v. Peter Rundel æon aECd 1104 (Cd + dvd)

De componist Bernard Cavanna eert met het Karl Koop Konzert zijn Duitse grootvader, die zichzelf geleerd had landmijnen onschadelijk te maken en accordeon te spelen. Het is een typisch Franse komedie met een heel feestelijk begin. Later wordt het verontrustend en zelfs droevig, maar het einde is liefdevol. Muziek vol dierbare herinneringen, een komedie met inhoud. Zo, met oprechte betrokkenheid, klinken ook de drie aaneengesloten strofen over de naam van Patrice Lumumba, de man die in 1961 in het zojuist onafhankelijke Congo vermoord werd om zijn democratische ideeën. Dat is voor wie het nog weet een afschuwelijk verhaal. Het is hoorbaar in de muziek die desalniettemin lichtvoetig en speels blijft. Allerminst luchthartig, zeker niet oppervlakkig, wel ernstig, maar toch verteerbaar. Geen spoor van valse pretentie, dat maakt het overtuigend. Het Shanghai Concerto is in de eerste plaats een meesterwerk van componeerkunst. Hier gaat het om evenwicht en verrassing, herkenning en vernieuwing, virtuositeit van contrasten en harmonieën, ongewone instrumentatie. Schrik niet van Tibetaans ritueel en de socialistische Internationale. Het is allemaal muziek uit de jaren 2007 tot 2009 en het blijft van begin tot eind muzikaal. Met gefilmd portret van de componist op dvd.

Actuele geschiedenis in Karl Koop Konzert

Barend linders

concert

W.a. Mozart Complete pianoconcerten Viviana Sofronitsky e.a., Musica Antiqua CollegiumVarsoviense o.l.v. Tadeusz Karolak

georg WilhelM gruBer Concerti per fortepiano Arthur Schoonderwoerd, Ensemble Cristofori

EtCEtEra KtC 1424 (11 Cd’s)

Pan ClassiCs PC 10231

Toen Mozart zijn eerste schreden op het pad van het klavierconcert zette, was hij een ventje van acht dat met zijn vader op tournee moest langs de grote muziekcentra van Europa. In Londen bracht Johann Christian Bach hem op het idee om zijn sonates te bewerken tot klavecimbelconcerten met orkestbegeleiding. Mozart zou vaker wat graantjes van anderen meepikken, maar op zijn zeventiende was hij toe aan zijn eerste eigen concert, KV175. Dat is het moment waarop Viviana Sofronitsky het klavecimbel verwisselt voor de fortepiano, Mozarts echte instrument. Het wordt menens, suggereert ze, Mozart neemt het heft in handen en gaat op weg naar die hoogstpersoonlijke stijl, waarin zelfbewustzijn en melancholie elkaar in balans houden. Je moet even wennen aan de kloeke toon van Sofronitsky en het Warschause Musica Antiqua, maar hun fraseringen en timing zijn onweerstaanbaar. Enkele hoogtepunten: het ‘empfindsame’ tweede deel van het Jeunehommeconcert KV 27 met z’n omfloerste strijkers en beklemmende akkoorden. Maar ook het tomeloos fugatische slotdeel van KV 449, waar levenslust en uitbundig speelplezier van afspatten. En de langzame ‘aria’ met variaties uit het Concert KV 456? Die zet u op de repeat, dat garandeer ik.

De Nederlandse fortepianist Arthur Schoonderwoerd, voormalig leerling van Jos van Immerseel, trekt al jaren succesvol langs de internationale podia als solist en begeleider. Speciaal voor de authentieke uitvoering van achttiende en negentiende-eeuwse pianoconcerten richtte hij het solistisch bezette Ensemble Cristofori op.Tegenwoordig worden pianoconcerten in grote concertzalen met een grote vleugel en dito orkest uitgevoerd, maar toen Mozart en ook Beethoven nog zelf optraden was het soloconcert een redelijk kleinschalige aangelegenheid. Met slechts elf spelers laat Schoonderwoerd ons op authentieke wijze kennismaken met concerten voor pianoforte van de Neurenbergse componist Georg Wilhelm Gruber, die klavier leerde spelen van een leerling van Bach en compositie van een leerling van Heinichen. Gruber was voornamelijk werkzaam in de Onze Lieve Vrouwekerk van zijn geboortestad, maar ook buiten de kerk was hij druk met componeren en musiceren. Zijn muziek is een schoolvoorbeeld van de galante stijl waarin ook Carl Philipp Emmanuel Bach zich begaf: makkelijk aansprekende melodieën die worden opgebouwd uit regelmatig herhaalde motieven en waaraan immer sympathieke harmonieën begeleiding geven. Dezelfde Mozart en zeker Beethoven zouden daar laten korte metten mee maken, maar in de ideale uitvoering zoals hier te beluisteren, is muzikale Gemütlichkeit bepaald geen straf.

Marijke schouten

arjan van dijk

Kloeke Mozart van Viviana Sofronitsky

42 april 2011

Galante stijl Gruber door Schoonderwoerd

cd besprekingen concert

Franz benda Flötenkonzerte Laurence Dean, Hannoversche Hofkapelle Christophorus Chr 77342

De Engelse musicoloog Charles Burney, die eind achttiende eeuw half Europa afreisde om persoonlijk met muzikale grootheden in contact te komen, was lyrisch over de componist Franz Benda. Hij noemde hem in één adem met Carl Philipp Emanuel Bach als ‘Originalgenie’. ‘De anderen waren navolgers’, vond hij. Het zal je maar gezegd worden als je Johann Joachim Quantz of Carl Heinrich Graun heet. Maar helemaal ongelijk had Burney niet. De violist Benda heeft zich onder zijn broodheer Frederik de Grote ontpopt als een oorspronkelijke, creatieve geest, van wie we de laatste jaren eindelijk weer iets vernemen. Het verschil tussen hem en de tweede Bachzoon, tevens collega in Potsdam, is ongetwijfeld zijn geduld tegenover zijn baas. Waar Carl Philipp er met zijn onberekenbare invallen niet voor terugdeinsde Frederik in de persoonlijk voor hem geschreven fluitsoli te laten ontsporen, kende Franz Benda meer clementie. Of dat zijn reputatie als componist heeft geschaad is de vraag. In ieder geval vormen zijn vriendelijke adagio’s en andantes in zowel zijn concerten als sonates een stevig contrast met de door heftige emoties getekende hoekdelen, waarin hij op niet mis te verstane wijze duidelijk maakt wat muzikale Sturm und Drang inhoudt.

Teodor Currentzis, MusicAeterna

Paul Dombrecht, Il Fondamento

ALPHA178

FUG580

Benjamin Alard

Koen Plaetinck

ALPHA180

FUG581

Quatuor Caliente, Laurent Colombani

François-Frédéric Guy

Franz Benda, een ‘Originalgenie’

andrew van parijs

vocaal

isaac, senFl ‘Ich stuend an einem Morgen’: Duitse liederen voor tenor uit de 16e eeuw Marcel Beekman, Brisk Recorder Quartet Amsterdam Globe Glo 5242

Een van de stromingen binnen de geschiedenis van het Duitse lied is het zogeheten tenorlied. Het genre, dat tijdens de Renaissance bij onze oosterburen is ontstaan, was vooral in de zestiende eeuw heel populair. Bij deze composities op overwegend seculiere thema’s ligt de hoofdstem in de tenor die vaak als een cantus firmus (melodie op lange noten) wordt gepresenteerd. Daaromheen is een meerstemmig weefsel van instrumentale stemmen gebouwd die van deze werken complexe polyfonie maken. De Vlaamse componist Heinrich Isaac en zijn leerling Ludwig Senfl worden beschouwd als de belangrijkste vertegenwoordigers van dit repertoire. En terecht. Met vaak eenvoudige volkslied- of koraalachtige melodieën zijn de prachtigste miniatuurtjes ontstaan. De tenor Marcel Beekman en het Amsterdamse Brisk Recorder Quartet weten dit hoorbaar op waarde te schatten. Hoewel thuis in vrijwel alle stijlperioden is Beekmans lichte timbre bij uitstek geschikt voor deze liederen en versmelt zijn stem wonderschoon met de ijle klanken van het subtiel spelende blokfluitensemble. En ja, het spreekt natuurlijk voor zich dat hij het beroemdste tenorlied aller tijden, ‘Innsbruck, ich muss dich lassen’ ook zingt. Kortom: Renaissance in stijl.

ZZT110301

AECD1107

Stijlvolle tenorliederen door Marcel Beekman

Frans jansen

Rebecca Ockenden, Sofie Vanden Eynde

Chœur de Chambre de Namur, Bruno Boterf & solistes RIC305

RAM1101 www.klassiekezaken.nl

www.outhere-music.com

distributie

cd Besprekingen vocaal

vocaal

W.a. mozart Maurerische Trauermusik KV 477, Requiem KV 626 Montserrat Figueras, La capelle reial de Catalunya en Le concert des nations o.l.v. Jordi Savall

Boum! St. Louis blues - Oh, ich glaub’, ich hab mich verliebt – Hilversum express – Brother, can you spare me a dime e.a. Frommermann

aliavox avSa 9880 (Sacd)

Frommermann Frm-001

Dit is de tachtigste uitgave van Jordi Savalls label Aliavox, opgericht in 1998. De combinatie Savall/Mozart lijkt misschien vreemd, maar de muzikale belangstelling van Jordi Savall reikt tot ver over alle genres en grenzen. Deze opname van Mozarts Requiem is niet nieuw. Hij werd in 1991 gemaakt tijdens het festival van Ambronay in Frankrijk maar is niet eerder uitgebracht. Ook in dit bekende repertoire weet Jordi Savall het allerbeste naar boven te halen. Als instrumentale inleiding klinkt de Maurerische Trauermusik, een werk dat dezelfde sfeer heeft als het Requiem en dat ervoor zorgt dat je al enigszins voorbereid bent als het magistrale openingskoor van het Requiem begint. Savalls vocale solisten zijn van grote klasse. De sopraansoliste is uiteraard zijn echtgenote Montserrat Figueras. Haar kruidige timbre mengt bijzonder goed met dat van de overige solisten. De bas Stephan Schreckenberger zingt een indrukwekkend Tuba Mirum, daarbij gesecondeerd door een al even indrukwekkende trombonesolist. Koor en orkest leveren vakwerk en Savall schuwt de duistere kanten van deze partituur allerminst. Een top-uitvoering dus.

In 2005 bracht tenor Marcel Reijans met een aantal even vrolijke geestgenoten tijdens het Grachtenfestival een ode aan de Comedian Harmonists van Harry Frommermann. De ‘remake’ van het legendarische Berlijnse close harmonygezelschap viel zo in de smaak dat de zangers besloten door te gaan. Inmiddels is Frommermann vier voorstellingen en twee cd’s verder. Na Music of the Commedian Harmonists en HollandAmerica Line, beide verschenen op Channel Classics, is er nu een derde plaat. Boum!, uitgebracht op het eigen Frommermannlabel, vat uitstekend samen waar het Frommermann om te doen is: tijdloze en onweerstaanbare muziek vol humor en aanstekelijke vrolijkheid. Het merendeel van het werk op Boum! komt uit het interbellum en kan samengevat worden als een meeslepende reis door Europa en Amerika.Van de jazzklassieker ‘St. Louis Blues’ via ‘J’attendrai’ naar ‘Het blondje van het snelbuffet’ uit 1937 vermengd met wat ‘Vette jus’ vanWimT. Schippers is bij Frommermann vooral het verhaal van verschillende kanten van hetzelfde sentiment. Gezamenlijk brengen de negen heren (zeven zangers, een gitarist en een pianist) op Boum! een tijdgeest tot leven, maar wel zodanig dat het anno 2011 volstrekt actueel is. Inderdaad onweerstaanbaar.

Jordi Savall dirigeert Requiem Mozart

marcel BiJlo

Frommermann is onweerstaanbaar

paul Janssen

vocaal

hugo Wolf

eriks ešenvalds

Italienisches Liederbuch Christian Gerhaher, Mojca Erdmann, Gerold Huber

Passion and Resurrection Polyphony, Britten Sinfonia o.l.v. Stephen Layton

rca red Seal 886977727202

cda67796

Het leven van Hugo Wolf heeft wel wat van dat van Schubert weg. Net als Schubert wisselde hij explosief creatieve periodes af met momenten van relatieve stilte, stierf hij te jong aan syfilis en net als Schubert schreef hij vele liederen. Maar terwijl de liederen van Schubert zo ongeveer gemeengoed zijn, is Wolf niet de eerste componist waar men spontaan een lied van zingt. En dat is vreemd, want ookWolf schreef vele kleine juweeltjes. Neem het Italienisches Liederbuch, meer dan veertig beknopte muzikale verhaaltjes die tussen 1891 en 1896 zijn ontstaan. In het Duits vertaalde anonieme Italiaanse liefdespoëzie, zo volmaakt en meeslepend van muziek voorzien dat het onvoorstelbaar is dat de bundel niet populairder is.Te ‘modern’?Te weinig gezongen door grote vocalisten? Dat laatste is in elk geval niet waar. Fischer-Dieskau en Schwarzkopf maakten er al eens iets moois van. En nu ligt er een schitterende actuele vertolking van Christian Gerhaher en zijn landgenote in opkomst, Mojca Erdmann. Met pianist Gerold Huber maken ze er een ontroerend liefdesfeest van. Luister naar het aandoenlijke en loepzuivere eerste lied (Erdmann) en naar het ademstokkend mooie ‘Der Mond had eine schwere Klag’ erhoben’ (Gerhaher) en wees voorgoed verkocht.

De Letse componist Eriks Ešenvalds speelt een wonderlijk spel met de beleving van gezongen tekst. Er is volop tekst die we kunnen verstaan en begrijpen, maar Ešenvalds voegt eigenzinnig verschuivende harmonieën en etherisch voortspinnende melodieën toe die de tijd stil lijken te zetten en die contact met de gezongen taal haast irrelevant maakt. Met name in Passion and Resurrection ontstaat een wonderlijke frictie tussen het bekende verhaal van Christus’ lijden en verrijzenis en het kaleidoskopische relaas dat ons wordt gedaan. Een citaat uit een motet van Morales over boetedoening wordt door mysterieuze strijkersklanken vervreemd, waarna de fenomenale Carolyn Sampson zich met een smartelijke maar tegelijk rustgevende melodie als gevallen vrouw aan de voeten van Jezus legt. Dwingende strijkers brengen het als altijd imponerende Polyphony bij de gillende eis dat Christus gekruisigd moet, maar sopraan en koor gaan naadloos over in klanken die vergiffenis suggereren, terwijl verschillende teksten klinken in twee muzikale stijlen die toch samengaan. Het is maar een voorbeeld en deze cd eenmaal beluisteren is onvoldoende om te ervaren hoe het ongekunstelde polystilisme van Ešenvalds werkt. De meesterlijke controle van Stephen Layton maakt deze ongekend rijk geschakeerde muziek tot een ervaring die zeker niet eenmalig blijft.

Liederen Wolf klinken ademstokkend mooi

paul Janssen

44 april 2011

Gillend eist het koor Christus’ kruisiging

arJan van diJk

CArus 9705099

‘Wat muziek voor mij uitdrukt, waar ik van houd, is niet te vaag om in woorden uit te drukken, maar juist te welomschreven’, schreef Felix Mendelssohn aan zijn goede vriend Marc André Souchay om zijn idee achter zijn Lieder ohne Worte duidelijk te maken.Aan deze meeslepende pianominiaturen sleutelen en er woorden aan toevoegen lijkt alleen al vanwege de uitspraak van Mendelssohn een misdaad tegen de goede smaak. De meesterwerkjes bewerken tot liederen voor koor en orgel moet daarom wel het werk zijn van een wereldvreemde gek zonder enig historisch besef. Die gek bestaat, heet Bernd Stegmann en eigenlijk is hij helemaal niet zo gek. Hij herschiep Mendelssohns pianowerken tot vierstemmige koorwerken door er passende psalmteksten uit het Evangelisch gezangenboek aan toe te voegen. Een orgel begeleidt het geheel met grotendeels Mendelssohns oorspronkelijke noten. Puristen haken nu waarschijnlijk alsnog af, maar Stegmann had een helder doel voor ogen. Hij wilde het negentiende-eeuwse religieuze koorrepertoire, dat doorgaans nogal saai en reactionair is, verrijken met een meer persoonlijk gekleurd oeuvre. En dat is hem met dank aan Mendelssohn glansrijk gelukt.Want niet alleen zullen vele koren blij zijn met zijn ‘dwaling’, ook deze opname van zijn eigen BerlinerVokalensemble bewijst dat hij zo gek nog niet is.

Capriccio

Cancons de la Catalunya mil-lenària

Johann Jacob Froberger Bob van Asperen

Montserrat Figueras / Jordi Savall Berlin Classics BC300061

Bernd Stegmann geeft Mendelssohn tekst

The Orchestral Suites

paul Janssen

Alia Vox AVSA9881

Lieder mitWorten BerlinerVokalensemble o.l.v. Bernd Stegmann, Stefan Göttelmann

Naïve V5217

Felix MendelssoHn

Inharmonies

Johann Sebastian Bach Concerto Köln

Naïve V5221

kamermuziek

Philippe Manoury Accentus / Laurence Equilbey Naïve V5240

vocaal

Nieuw bij uw klassieke speciaalzaak Aeolus AE10701

cd besprekingen

Holliger, ligeti, scelsi e.a. György Ligeti, Sonate pour alto Geneviève Strosser

Altvioolrecital van raadselachtige schoonheid

barend linders

www.klassiekezaken.nl

Berg / Webern / Schönberg Quatuor Diotima / Marie-Nicole Lemieux / Sandrine Piau

Naïve V5258

Wat een fantastisch instrument, de altviool! Het heeft niet alleen de bekende warme, omhullende weemoed in zijn lage tonen en van die troostende gebaartjes in zijn hoogste register. Geneviève Strosser krijgt ook opstandige en verbeten trillingen uit haar viola en soms onbegrijpelijke tweegesprekjes. Ligeti beschreef de meest uiteenlopende sensaties in zijn zesdelige sonate. In het derde deel wilde hij het bittere gevoel dat je in je neus voelt vlak voor je gaat huilen. Niet doen, want het vervolg is nog spannender. Holliger, met wiens bijna vreeswekkende Trema de cd opent, hielp Strosser bij de klankvorming. De afsluitende chaconne verwijst niet naar Bach. Het is de oorspronkelijke, uitbundige dans in driekwartsmaat, maar dan heel bescheiden. Ook Donatoni, Lachenmann en Scelsi experimenteren met altgeluiden, maar altijd anders. Zelfs uit stilte, heel precies gemeten, komt muziek. De luisteraar moet luisteren. Hoe vreemd ook, dat gaat vanzelf. Manto (Italiaans voor mantel) van Scelsi dateert uit 1957, maar lijkt nog spiksplinternieuw. In het derde en laatste deel klinkt een onverwachte mannenstem, van wie wordt niet vermeld. Geneviève Strosser geeft hem alle ruimte. Zij schittert hoe dan ook van begin tot eind.

Gioachino Rossini Julia Lezhneva / Marc Minkowski

Naïve V5257

æon AECD 1100

Vita

Monteverdi / Scelsi Sonia Wieder-Atherton

Voor meer info:

info@amg-records.com

Complete Symphonies

Ludwig van Beethoven La Chambre Philharmonique / Emmanuel Krivine

cd Besprekingen kamermuziek

kamermuziek

Franz schuBert Nachtmusik JanVermeulen, Orpheon Ensemble o.l.v. Daniel Reuss

Joseph haydn Strijkkwartetten op. 33 Borodin Quartet

etceteRa Ktc 1421

ONYX 4069 (2 cd’s)

Dat Franz Schubert zich onsterfelijk heeft gemaakt met zijn liederen voor solo zangstem en klavier lijkt mooi, maar het leidt vooral tot een vertekend beeld van zijn verdiensten. Tegelijk doet het eenzijdig uitlichten van het sololied ook de werkelijkheid met betrekking tot de muziekbeoefening in de vroege negentiende eeuw geen recht. Zo is het slechts één van de vele genres waarin de jonge componist zich uitdrukte. Als altviolist nam Franz in zijn ouderlijk huis deel aan uitvoeringen van zijn eigen strijkkwartetten, die werden afgewisseld met een- en meerstemmige liederen, karakterstukken voor piano en allerlei aanverwante genres. Het waren privéconcerten, want het grootste deel van het muziekleven vond vlak na 1800 nog altijd plaats in huiselijke kring. De cd Nachtmusik van fortepianist JanVermeulen en de twaalf heren van Daniel Reuss’ jonge Orpheon Ensemble is dan ook niets anders dan een reconstructie van zo’n privéuitvoering en wel eentje die erg goed is gelukt. Niet alleen op uitvoeringstechnisch terrein – de opname is zo verzorgd en vol verbeeldingskracht dat verdere beschrijvingen overbodig zijn – ook de opbouw van het programma is uiterst gevarieerd, met liederen voor mannenstemmen die worden afgewisseld met walsen voor pianoforte. Akkoord, Schubert was een uitstekend liedcomponist, maar dan in de ruimste zin van het woord!

Het befaamde Borodin Kwartet bestaat inmiddels meer dan vijfenzestig jaar. Sinds de oprichting in 1945 door een aantal studenten aan het Moskouse conservatorium onder de naam Quartet of the Moscow Philharmonic, heeft het verschillende wisselingen van de wacht achter de rug. Recentelijk is de jongste speler, de cellist Vladimir Balshin, toegetreden. Tot de kamermuziekpartners van het kwartet kunnen Sjostakovitsj, Richter en Rostropovitsj gerekend worden. Het viertal is door de jaren heen op vele labels verschenen. De eerste opname van de strijkers bij Onyx in 2005, met werken van Borodin, Schubert,Webern en Rachmaninov, werd genomineerd voor een Grammy. De derde uitgave, twee cd’s rijk, is vers van de pers gerold en bevat de Strijkkwartetten opus 33 van Haydn, de zogeheten Russische – Russisch vanwege een uitvoering in 1781 voor Groothertog Paul, later Tsaar Paul I van Rusland. De klankvorming van de heren van het Borodin is, als altijd, niet van de flauwe. Vurig en bezield geven ze Haydn stevige grond onder de voeten, met een luchtige knipoog in de kwartetten ‘De vogel’ en ‘De grap’, waar het ensemble zich geconcentreerd wentelt in Haydns pure en frisse idioom.

andrew van pariJs

Frederike Berntsen

Mannenzang van jong Orpheon Ensemble

kamermuziek

Bezielde Haydn door Borodin Kwartet

kamermuziek

Beethoven, ravel, schumann

Johann seBastian Bach

Pianotrio’s Wiener Klaviertrio

Sonates & partita’s voor viool solo (BWV 1001-1006) Pavlo Beznosiuk

MdG Live 342 1685-2

LiNN RecORds cKd 366 (2 cd’s)

Het Wiener Klaviertrio trakteert ons op een concert met drie topwerken uit de pianotrioliteratuur: Beethovens Trio op. 11, Ravels Trio uit 1914 en Schumanns Trio op. 63. Beethovens op. 11 vormt de perfecte opening – het is een licht en vermakelijk werk dat de weg voorbereidt voor de diepere, donkere kleuren van Ravel en Schumann. Het Wiener Klaviertrio heeft weliswaar zijn wortels in de romantische uitvoeringstraditie met mentors als het Beaux Arts Trio en de Guarneri en LaSalle kwartetten, maar een lichte authentieke toets is het ensemble in Beethovens trio niet vreemd. Die toon past uitstekend bij dit driedelige werk met de zeer vrolijke variaties als slotdeel. Dankzij een lichtheid van toon in de strijkers, de heldere aanslag van de pianist en grote dynamische contrasten krijgt Beethovens trio de juiste benadering en wordt de muziek springlevend. Met Ravels trio belanden we in een totaal andere wereld, die van de melancholie (eerste deel) en heftige expressie (finale). Ook hier treffen de drie musici de juiste toon met hun voorbeeldige samenspel. Met Schumanns prachtige, zeer romantische trio dat met passie wordt gespeeld als afsluiting, is dit een cd om te koesteren.

Het immense oeuvre van Bach bevat veel solistische topstukken. Zo zien cellisten de Zes suites voor cello solo als het summum. Pianisten hebben een ruimere keuze met onder meer Das wohltemperierte Klavier, de Goldbergvariaties, de verzameling partita’s en de Engelse suites. Voor veel violisten is het een uitdaging de Sonates en partita’s (BWV 1001-1006) onder de loep te nemen. De barokviolist Pavlo Beznosiuk vindt de structuur van deze muziek zo diepgaand en perfect dat je haar alleen kunt benaderen op de wijze waarop je een Socratische dialoog zou aangaan: je stelt de meester vragen en je krijgt geestverruimende antwoorden, die uiteindelijk tot muzikaal inzicht leiden. Hoe dit voor Beznosiuk heeft uitgepakt, valt te beluisteren op zijn recente uitgave. De OekraïensIerse violist beschikt over een pure, sobere toon. Hij stelt zich buitengewoon bescheiden op en laat zich, precies zoals hij beschrijft in het cd-boekje, door Bach gidsen over de vier snaren. In zijn tocht beklimt hij zelden de hoogste pieken en begeeft hij zich evenmin graag in de diepste dalen. De een zal van deze relaxte en onopgesmukte insteek genieten, een ander mist wellicht wat peper en zout. Bach kan veel hebben.

doron nagan

Frederike Berntsen

Licht authentieke toets van Wiener Trio

46 april 2011

Beznosiuk laat zich door Bach gidsen

cd besprekingen kamermuziek

schönberg, berg e.a. Tweede strijkkwartet, Zes Bagatellen, Lyrische suite Sandrine Piau, MarieNicole Lemieux, Quatuor Diotima NAïve v 5240

Wat een ludiek idee, die gebakjes op het hoesje van deze cd! Naïve heeft een originele ontwerper in huis. Het zijn inderdaad lekkernijen die je hier krijgt voorgeschoteld, een exquise gerecht voor de fijnproever: muziek van de Tweede Weense school voor de curieuze combinatie van strijkkwartet en zangstem. En nog premières ook. In 1977 ontdekte men dat Alban Berg aan zijn Lyrische Suite een gedicht van Baudelaire had verbonden en dat hij bij zijn muziek een geliefde in gedachten had. Paradoxaal voor zo’n modern componist. Het Diotima Kwartet speelt de Suite van een nieuwe editie uit 2010, met de alt Marie-Nicole Lemieux in de finale, het Largo desolato. Ook bij Schönbergs Tweede strijkwartet was er een vrouw in het spel. De componist droeg het werk op aan zijn echtgenote, terwijl die juist vreemdging met, jawel, de buurman. In de laatste twee delen is een ontroerende sopraanpartij verwerkt, hier adembenemd gezongen door Sandrine Piau. Fascinerend is ook een minuutje muziek voor alt en strijkkwartet van Anton Webern, een onbekende Bagatelle. Veertien maten waarbij de haren je te berge rijzen, wat een expressie! Een zeer intiem documentje want, modernist of niet, Webern schreef het naar aanleiding van een sterfgeval dat hem aangreep.

The Vivaldi Edition

al...10 JAAR al...40 CD’S al...10 OPERA’S

Weense lekkernijen door Franse musici

Jos Van der Zanden

kamermuziek

Julius röntgen Klaviertrios vol. 2 Storioni Trio ARS 38072 (2 SAcd’S)

Van de componist Julius Röntgen zijn veertien pianotrio’s bekend - uit de halve eeuw tussen 1883-1932 - en het Storioni Trio heeft er tot nu toe vijf opgenomen. Op hun tweede Röntgen-cd staan twee trio’s uit 1898. Dus nog drie of vier cd’s te gaan? Het zou de moeite waard zijn. Niemand kent immers Röntgens pianotrio’s. Het is terra incognita en daarom alleen al is de ondernomen expeditie niet genoeg te loven. Ongetwijfeld wachten ons nog tal van kleine en grote verrassingen. Röntgen is groot geworden en gebleven in de Leipziger traditie. Hij doopte zijn pen in een inktpot waarin de Duits klassicistische en midden-Europese tradities waren samengevloeid. Zijn geestelijke vaders en vrienden Robert Schumann en Johannes Brahms zijn in al zijn vezelen aanwezig maar zijn taal is lichter. Als hij twintig jaar eerder was geboren was hij misschien wel de ‘Dritte im Bunde’ geweest. Röntgen zit nooit verlegen om ideeën. Hij zingt er lustig op los, maar wat hij doet is innig en oprecht. Hij is ook steeds voelbaar aanwezig als uitvoerend musicus - pianist - die zijn Amsterdamse publiek graag wil vergasten op onderhoudende gebruiksmuziek. Vergeet het jaar van ontstaan en geniet. De beker van de Storioni’s stroomt over!

Storioni Trio speelt onbekende Röntgen

JurJen Vis

www.klassiekezaken.nl

Verwacht in 2011: Concerten: ‘Concerti per Fagotto 2’ Sergio Azzolini / L’Aura Soave Opera: ‘Teuzzone’ Le Concert des Nations / Jordi Savall www.antonio-vivaldi.eu Voor meer info:

info@amg-records.com april 2011 47

cd Besprekingen kamermuziek

kamermuziek

dmitri sJostakovitsJ Sonatas for cello and piano & Concertos for cello and orchestra Viviane Spanoghe & André de Groote, Sofia Soloists Symphony Orchestra o.l.v. Emil Tabakov DoM 3810 12-13 (2 CD´S)

Joseph haydn Strijkkwartetten,Vol. 3 (opus 76, nr. 2-4) Leipziger Streichquartett MDG 307 1683-2

De diepe vriendschap tussen componist Dmitri Sjostakovitsj en cellist Mistislav Rostropovitsj is gestold in twee markante concerten voor cello en orkest (1959 en 1966). De sonate voor cello en piano uit 1934 werd echter opgedragen aan Viktor Koebatski. Het is een nog grotendeels tevreden en gelukkig stuk muziek waarvan sommige onderdelen zo zouden kunnen zijn geschreven door leden van de zonnige, Franse Groupe des Six. De celloconcerten laten verscheurdheid, angst en tragiek horen. De Tweede sonate voor cello en piano is een goed geslaagde bewerking van de Sonate voor altviool en piano uit 1975, het muzikale testament van de componist en veel tonaler dan je gezien het jaartal zou mogen verwachten. Allerlei echo’s van dierbare muzieken klinken erin door. Het werk werd opgenomen in 2008. De overige opnamen dateren uit 1984 en 1992 en de mastering vond plaats in 2009. Alles heeft blijkbaar zijn tijd, maar het resultaat is alleszins de moeite waard. Nu ligt er niet alleen een prachtig portret van Sjostakovitsj maar ook van de samenwerking van de gepassioneerde celliste Viviane Spanoghe en haar precieze en soms ongenadige pianist André de Groote. Twee uur luisteren met mond open. Ademloos.

Vele werken van Joseph Haydn zijn bekend vanwege hun bijnamen die altijd iets zeggen over een bepaald aspect uit de betreffende compositie. Niet alleen zijn symfonieën (zoals nr. 94 ‘Mit dem Paukenschlag’ en nr. 100 ‘Military’) zijn daar sprekende voorbeelden van, maar ook een aantal strijkkwartetten. Haydn maakt er steevast iets speciaals van. Zoals de nummers 2-4 uit opus 76 met welluidende titels als ‘Quinten’, ‘Kaiser’ en ‘Sonnenaufgang’. Het eerste vanwege de overheersende dalende reine kwinten in het eerste deel, het tweede door de variaties op het latere Duitse volkslied ‘Gott erhalte Franz den Kaiser’ en het laatste het middels een thema dat de dageraad symboliseert. Het Leipziger Streichquartett is goed thuis in de Weense kamermuziek. Zo verzorgden zij in hun 23-jarig bestaan voor MDG al vele integrale opnamen uit de 1ste en 2e Weense School en sleepten zij menig onderscheiding in de wacht. Logisch dat Haydn bij hen zit als gegoten. Met hun soepel en swingend spel raken zij die precies snaar waar het om gaat: donkere kwintsprongen in mineur, een licht sentimentele ode aan de keizer en een beeldend ochtendgloren. Heerlijk om daarbij je te fantasie de vrije loop te laten.

JurJen vis

Frans Jansen

Viviane Spanoghe in portret Sjostakovitsj

Haydn over kwinten, keizers en ochtendkrieken

piano

Franz Liszt Complete pianomuziek Leslie Howard Hyperion CDS 44501/98 (99 CD’S)

Negenennegentig cd’s met daarop veertienhonderdvierenzestig tracks, goed voor vijf dagen, twee uur en drie kwartier muziek. Installeer u in uw comfortabelste fauteuil en laat Franz Liszt en de pianist Leslie Howard de rest doen. Het label Hyperion heeft voor het Lisztjaar een uitgave samengesteld met het gehele piano-oeuvre van een van de meest revolutionaire componisten uit de muziekgeschiedenis. De cd’s zijn gerangschikt naar genre: Beethoventranscripties, etudes en vroege werken, piano en orkest enzovoorts. In het begeleidende boekwerk staan de inhoud per cd, een appendix met de werken op alfabetische volgorde en een lijst geordend op S-nummer (naar de catalogus van Humphrey Searle). Leslie Howard – pianist, componist, dirigent en musicoloog – heeft een beknopte introductie tot Liszt geschreven en vertelt over zijn onderzoek naar de manuscripten en het samenstellen van speelbare partituren – niet alle muziek bleek even goed te zijn geconserveerd en uitgegeven. Op de website van Hyperion is bij veel van de composities een toelichting te vinden.

Megaproject van Leslie Howard

De Australisch-Engelse pianist heeft de opnamen in veertien jaar bij elkaar gespeeld – steeds op een Steinway en meestal opgenomen in een kerk; een mooie gedachte volgens Howard, omdat veel van Liszts werken gerelateerd zijn aan zijn geloof – en zich met dit lovenswaardige project een plaats verworven in het Guinness Book of Records. En nóg schijnen er onbekende manuscripten over de aardkloot te zwerven.

april 2011

Of je de stukken nu per genre tot je neemt of lukraak iets uit de box kiest, er rolt altijd iets interessants uit de luidsprekers. Liszt grijpt je bij de keel via de handen van deze pianist. De Hongaarse rapsodieën, ‘Romancero espagnol’, het Tweede pianoconcert, de ‘Soirées musicales de Rossini’, de ‘Siegesmarsch’: Howard voert ze bevlogen en intelligent uit. Nu eens klinkt een delicate, dan weer een opwindende aanpak.Weloverwogen spel vormt de grootste gemene deler. Kortom: een begerenswaardige collectie muziek als document, naslagwerk en leidraad in Liszts pianistiek, zeker voor de Liszt- dan wel Howardadept. Frederike Berntsen

cd besprekingen piano

piano

ludwig Van beethoVen

clara & robert schumann

Pianosonates opus 109, 110 en 111 Alexei Lubimov

Clara Schumann – Robert Schumann Wolfram Lorenzen

Zig-Zag territoires ZZt 110103

troubadisC tro-Cd 01435

Rond 1820 werkte Beethoven – de componist was vijftig en volledig doof – aan zijn Diabellivariaties en aan de Missa solemnis. In de lente van dat jaar legde hij de verschillende schetsen zo nu en dan opzij om zich, voor de laatste keer in zijn leven, aan het door hem zo geliefde genre van de pianosonate te wijden.Tussen 1820 en 1822 schreef hij een trilogie: de Sonates opus 109, 110 en 111. Volgens fortepianist Alexei Lubimov moeten ze oncomfortabel, ongrijpbaar gespeeld worden. Hij koos een instrument van Alois Graff, gebouwd rond 1828, en legde Beethovens drie laatste pianosonates vast. Het instrument bevalt hem niet alleen om zijn rijke klankpalet, vertelt Lubimov, maar ook vanwege een paar onregelmatigheden, een aantal kleine defecten, authentieke instrumenten eigen. Minieme imperfecties: zeer charmant. Maar die komen niet voor in het spel van Lubimov, dat in de eerste plaats buitengewoon eigen, en, inderdaad, ongrijpbaar is. Zijn toucher verraadt bevalligheid. Daartegenover staat een frasevorming die aan de grillige kant is, met allerminst voor de hand liggende accenten. Comfortabel? Nee, dus – precies wat de Rus in gedachten heeft. Een geschikt schijfje voor de oplettende luisteraar die niet op zoek is naar een achteroverleunbeethoven.

Musicerende echtparen zijn niet zeldzaam, componerende des te meer. Al vroeg ontdekte de Leipziger klavierpedagoog Friedrich Wieck dat zijn dochter Clara over een uitzonderlijk talent beschikte. Het gevolg was dat ze als elfjarige optrad met zelfgeschreven composities zoals dat destijds onder pianovirtuozen de gewoonte was. Liever had vader Wieck niet gezien dat zijn dochter trouwde met de in zijn ogen ongeschikte Robert Schumann, maar Clara besliste anders. Of deze stap voor haar eigen carrière inderdaad wel de meest verstandige was, blijft de vraag. Feit is dat Clara en Robert Schumanns verbintenis de pianist Wolfram Lorenzen op het idee bracht een cd uit te brengen met muziek van hen beiden. In de Abegg-variaties en de Novelettes presenteert Lorenzen een Robert Schumann zoals we hem graag kennen: vol inbeeldingskracht en af en toe even ongeduldig als ongrijpbaar. Het midden van zijn drieluik vormt de Sonate in g van Clara Schumann, waaruit blijkt dat man en vrouw in het componeren voor piano niet voor elkaar onderdeden, zij het dat Clara een iets evenwichtiger indruk maakt. Deel één en drie waren een kerstcadeautje voor Robert in 1841, de resterende delen volgden ruim twee weken later.

Alexei Lubimov zoekt grilligheid Beethoven

Frederike berntsen

Echtpaar Schumann door Lorenzens bril

andrew Van pariJs

renaissance

claude le Jeune

de Victoria, allegri

Dix Pseaumes de David Ludus Modalis o.l.v. Bruno Boterf

Uit Officium hebdomadae sanctae: In coena Domini, In passione Domini, In sabbatho sancto - Miserere Ensemble Officium

ramée ram 1005

Christophorus Chr 77345

Terwijl Claude Goudimel alle melodieën uit het Geneefse Psalter van aangename maar niet altijd fantasievolle homofone zettingen voorzag en Jan Pieterszoon Sweelinck duizelingwekkende polyfone verfijning uit hetzelfde materiaal wist te bereiken, vond Claude Le Jeune een eigenzinnige middenweg.Vanwege zijn protestantse gezindheid lag de positie van maître de chappelle in Parijs buiten bereik, maar zijn muzikale talent trok gelukkig wel de aandacht van welgestelde burgers.Voor de publicatie van zijn Dix Pseaumes de David (1564) bij Le Roy & Ballard stonden twee private opdrachtgevers garant, die de artistieke rivaal van de destijds populaire Goudimel graag ondersteunden. Le Jeune beperkte zich tot tien psalmen die aan koning David worden toegeschreven en bereikte een meerstemmige delicatesse die zich nergens baseert op de door Calvijn gedicteerde psalmmelodieën en geheel paste in door Charles IX gefinancierde Académie de poésie et de musique. Bruno Boterf en zijn bijzonder homogeen zingende Ludus Modalis geven ons robuuste verstaanbaarheid van de expressieve psalmteksten, waaruit Le Jeune steeds nieuwe harmonische wendingen en melodische versieringen wist te toveren. De luisteraar kan deze door Ramée fraai verzorgde uitgave moeiteloos bij herhaling beluisteren en steeds weer in bewondering achterblijven.

Als het Pausdom het Westen iets heeft gebracht dan is het wel de Sixtijnse Kapel. En natuurlijk de veelheid aan religieuze vocale muziek die precies volgens de regels van het katholieke spel voor de kapel geschreven is. Door de eeuwen heen legden grote schrijvers, musici en componisten hun oor te luister bij de uitvoeringspraktijk van het koor van de Sixtijnse Kapel die tot op de dag van vandaag intact is gebleven. Zij schreven vervolgens vol bewondering en devotie over de hemelse klanken. En terecht. Want wie luistert naar de werken die Ensemble Officium op deze cd met evenveel angstaanjagende precisie als emotionele lading uitvoert kan niet anders dan, in ieder geval voor de duur van de cd, diepgelovig worden. Het Duitse vocale gezelschap dat zich sinds 1999 onder leiding van Wilfried Rombach specialiseert in het gregoriaans en de religieuze muziek uit de Renaissance heeft twee hoogtepunten uit de Sixtijnse Lijdensweek bijeen gezet: de negen lamentaties van Thomas Luis de Victoria in de meest volledige versie ooit en het immer wonderschone Miserere van Gregorio Allegri. Let tegen het einde van dit laatste werk vooral op de topnoten van de sopraan en waan u even werkelijk in de hemel.

arJan Van diJk

paul Janssen

Eigenzinnige middenweg Claude LeJeune

www.klassiekezaken.nl

Hemelse klanken van Ensemble Officium

april 2011 49

cd Besprekingen renaissance

barok

allegri, palestrina e.a. Allegri’s Miserere & The Music of Rome The Cardinall’s Musick o.l.v. Andrew Carwood

John dowland Lute Songs Damien Guillon, Eric Bellocq

hyperion cDA 67860

ZiG-ZAG ZZT 110102

Sommige componisten zijn beroemd vanwege een enkele compositie, terwijl ze nog wel meer schreven. Het oeuvre van Gregorio Allegri wordt overschaduwd door zijn fenomenale Miserere, dat ooit de sprinkplank van The Tallis Scholars vormde, maar hier gelukkig een frisse nieuwe opname krijgt. The Cardinall’s Musick werd in 2010 terecht tot artiest van het jaar gekroond door het Engelse muziektijdschrift Gramophone, en Andrew Carwood laat ons meteen ook kennis maken met die andere Allegri: het motet Gustate et videte dat met orgelbegeleiding, virtuoze passages voor solozangers en koorrefrein opmerkelijk dicht bij Monteverdi’s Mariavespers staat. Een geheel andere ontdekking is de Missa Cantantibus Organis, waarin niet alleen muziekheilige Caecilia maar vooral lichtend voorbeeld Giovanni Pierluigi da Palestrina wordt geëerd. Een collectief van componisten en de meester zelf componeerden deze imposante driekorige mis, waarvan de verschillende delen zich steeds baseren op Palestrina’s motet Cantantibus Organis. De onbevangen luisteraar neemt geen stijlbreuken waar en de muzikale eensgezindheid laat zich vooral verklaren uit een gemeenschappelijk doel: vanuit Rome overweldigend weerwoord geven aan de machtige kerkhervorming uit Noord-Europa. Los van gezindheid kan de muziekliefhebber dus zonder meer dankbaar zijn voor de artistieke concurrentie die Maarten Luther onbedoeld teweegbracht.

In de loop van de zestiende eeuw begon onder invloed van de hernieuwde belangstelling voor Griekse tragedies de behoefte aan expressie in vocale muziek toe te nemen.Vanuit Italië en Frankrijk won de transparantie van een homofone stemvoering op een helder en kleurrijk harmonisch fundament geleidelijk terrein ten opzichte van de complexiteit van de oude polyfonie. John Dowland maakte deze verandering van dichtbij mee – studiereizen brachten hem immers naar de bakermat van de renaissance, waarop deze invloeden zich ook in zijn eigen muziek lieten gelden. Maar Dowland zette oude verworvenheden (in dit geval het kostbare Engelse contrapunt) niet zomaar opzij, waardoor zijn stijl een even curieuze als aantrekkelijk in het gehoor liggende mengeling vormt van oude en nieuwe elementen. Als luitist voelde hij precies aan hoe hij een heldere, expressieve zangpartij het ideale harmonische houvast kon bieden: door een in eerste instantie eenvoudige, bijna akkoordische begeleiding, welke bij nader inzien vol contrapuntische pareltjes blijkt te zitten. Zie hier de ingrediënten voor een boeiende dialoog tussen zanger en instrumentalist. Aan countertenor Damien Guillon en luitist Eric Bellocq wel besteed, zo blijkt uit liederen als ‘Come heavy sleep’ en ‘Flow my tears’.

arJan van diJk

andrew van pariJs

De andere Allegri door Andrew Carwood

barok

J.s. Bach

J.s. Bach Concerts avec plusieurs instruments –V Café Zimmermann AlphA 168

De opwekkende kracht van koffie werd in het Midden-Oosten ontdekt. Het waren vooral de Nederlanders die de handel in koffie op gang brachten en vanaf eind zestiende eeuw verschenen in Europa de eerste koffiehuizen.Toen Bach in 1723 cantor van de Thomaskirche werd, had Gottfried Zimmerman een goedlopend koffiehuis vlak bij de grote markt van Leipzig. Concertzalen bestonden niet, dus werden wekelijks concerten georganiseerd voor het publiek dat bij een bakje troost op adem kwam. In 1702 richtte Telemann zijn Collegium Musicum op, een studentenorkest dat bij gelegenheid met stadsmuzikanten werd uitgebreid. Bach werd in 1729 de muzikaal leider en gaf tot 1739 zo’n 600 concerten met het ensemble. Zijn zonen Wilhelm Friedemann en Carl Philipp Emanuel waren uitstekende klavecinisten en vader was uiteraard de derde solist in het concert voor drie clavecimbels. Het jonge maar zeer evenwichtig musicerende barokensemble Café Zimmermann, dat zijn thuisbasis in Frankrijk heeft, speelt nog meer koffiemuziek van de cantor, zoals het virtuoze Zesde Brandenburgse Concert voor altviolen, gamba’s en continuo dat Bach componeerde toen hij nog in Cöthen werkzaam was. Zimmermann had dus een jukebox van niveau die de omzet vast geen kwaad heeft gedaan.

Een jukebox vol met werken van Bach

arJan van diJk

50 april 2011

Parels in luitliederen Dowland belicht

Johannes Passion, BWV 245 Mark Padmore, Bernarda Fink, Katharine Fuge, Monteverdi Choir, English Baroque Soloists o.l.v. John Eliot Gardiner SDG 712 (2 cD’S)

In 1986 nam John Eliot Gardiner Bachs passie volgens Johannes op. Inmiddels bestaat het label SDG, opgericht om Gardiners Bachpelgrimage integraal uit te geven, en realiseert echtgenote Isabella de Sabata fantastische opnames van de concerten die haar man met zijn koor en orkest geeft. Mocht u alleen de Matthäuspassion in de kast hebben: hier is uw gedroomde Johannespassion. Als deze passie uw collectie al siert: overweeg serieus de aanschaf van deze uitvoering. Waarom? Omdat u getuige wordt van uitvoerenden die Bachs cantates op het allerhoogste niveau speelden met een dirigent die, los van zijn fenomenale kwaliteiten als uitvoerend musicus, de onderste steen boven haalde om de kern van Bachs muziek te bereiken. Het openingskoor is bijna dromerig en staat ver van de turboklank die hetzelfde gezelschap ooit beroemd maakte. Innerlijke beleving is ook wat evangelist Mark Padmore drijft, die zijn partij als een lyrische aria zingt. Hier de enige opname die de enorme tenor-aria ‘Erwäge’ werkelijk tot organisch brandpunt maakt. ‘Als zandkorreltjes op het strand’ zegt het koraal ‘Wer hat dich so geschlagen’ en Gardiner laat, ongebruikelijk, het orkest zwijgen. Een pelgrimstocht kan geen mooier resultaat hebben.

Gardiner haalt onderste steen boven

arJan van diJk

cd besprekingen barok

johann sebastian bach Johannes Passion, BWV 245 Markus Schäfer,Thomas Oliemans, Carolyn Sampson e.a., Cappella Amsterdam, Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen Glossa GCD 921113 (2 CD’s)

Van Bachs Johannes Passion bestaan een aantal ‘Fassungen’ en nog veel meer opnamen. Over de eerste, uit 1724, laten Frans Brüggen en zijn Orkest van de Achttiende Eeuw hun licht schijnen in een liveregistratie, samengesteld uit vorig jaar gegeven concerten. Het ensemble bestaat nu dertig jaar en heeft over de honderd tournees gemaakt. Ze zijn alles bij elkaar meer dan zes jaar onderweg geweest, vertelde directeur Sieuwert Verster onlangs in de prachtige documentaire Twee mannen en een orkest. Daar konden de Rolling Stones volgens hem nog een punt aan zuigen. De passie en toewijding van de musici voor de onuitputtelijke bron van genot die muziek heet, is ook in deze Bachopname terug te horen. Hun gedreven inzet staat volledig in dienst van de notentekst. Het resultaat is een uitvoering waarin rust, reinheid en regelmaat de overhand hebben. In de solistencast leveren onder meer de bas Peter Kooij en de sopraan Carolyn Sampson met subtiele kleuring een bijzondere bijdrage.Thomas Oliemans vertolkt de rol van Jezus op smaakvolle wijze. Niet te vergeten: de koorleden van Cappella Amsterdam, die geen gelegenheid overslaan om goed gearticuleerd en met een kalm expressieve aanpak schaduwtinten aan te brengen.

Johannes Passion met schaduwtinten koor

Frederike berntsen

barok

caresana, Veneziano Tenebrae - Musiche per la Settimana Santa a Napoli ValentinaVarriale, I Turchini o.l.v. Antonio Florio Glossa GCD 922602

In 1503 wonnen de Spanjaarden de slag bij Garigliano en daarmee verviel Napels aan het Spaans-Habsburgse koninkrijk. Naast bestuurlijke overheersing kwam ook de rijke traditie om de Goede Week met haast carnavaleske processies te vieren. In de zeventiende eeuw vond vanaf de vrijdag voor Palmzondag tot en met Pasen in honderden Napolitaanse kapellen in kerken en paleizen muzikale opluistering van de Tenebrae plaats.Tijdens dit kerkelijk ritueel werden dagelijks enkele kaarsen, voorstellende Maria, Jezus en de apostelen, gedoofd als symbool voor de in liturgische zin naderende kruisdood van de Verlosser. De lijdenstijd is binnen de hervormde traditie die wij kennen een wat zwaarmoedige aangelegenheid. Dat het mediterrane katholicisme niet vastzat aan verdriet alleen en zich uitdrukkelijk bewust bleef van de naderende Opstanding, laten de glorieus zingende sopraan Valentina Varriale en de geraffineerd spelende I Turchini horen in de lichtvoetige zettingen van Jeremia’s klaagzangen door Cristofaro Caresana en Gaetano Veneziano. Duidelijk is dat Alesandro Scarlatti, die in 1684 kapelmeester van de Spaanse onderkoning in Napels werd, niet het enige muzikale genie was in de stad die een mens minstens eenmaal gezien moet hebben. Beluister deze cd voordat het te laat is...

De klaagzangen in lichtvoetige zettingen

arjan Van dijk www.klassiekezaken.nl adv_Hanjo_KlassiekeZaken.indd 1

april 2011 51

03-01-11 5:54:44 PM

cd Besprekingen barok

barok

andré caMpra

giovanni a. ristori

Requiem, In convertendo Les pages et les chantres du Centre de musique baroque de Versailles, Orchestre de musique ancienne et à venir o.l.v. Olivier Schneebeli

Divoti affetti alla Passione di nostro Signore Dorothee Mields, FranzVitzthum, Echo du Danube

K617 K617224

André Campra was afkomstig uit Zuid-Frankrijk maar hij trok naar het hof van Lodewijk XIV waar hij een van de belangrijkste componisten van kerkmuziek werd. Hij schreef ook in andere genres, zoals cantates en opera’s, maar in de strikte ordening die er in de hofmuziek heerste, was hij toch in de eerste plaats verantwoordelijk voor de groot bezette kerkmuziek. Het programma op deze cd was afgelopen jaar in de Utrechtse Dom te horen tijdens het geheel aan de Franse barok gewijde Festival Oude Muziek. Dit is muziek van het grote gebaar en de stevige koorklank die Olivier Schneebeli presenteert misstaat hier dan ook absoluut niet. De Franse componisten maakten veel werk van hun Requiems en Campra is daarop geen uitzondering. Hij zoekt het daarbij niet in grote dramatische effecten maar meer in verstilde lyriek. Het motet In convertendo, let op de Franse uitsprak van het Latijn in deze uitvoering, is iets opgewekter van toon. Het orkest waarmee Schneebeli deze live-opname maakte is een jong gezelschap dat, zoals de naam al aangeeft, ook nieuw geschreven muziek voor barokinstrumenten speelt.

Giovanni Alberto Ristori (1692-1753) reisde in het kielzog van zijn vaders toneelgezelschap mee naar Dresden. Daar kon hij zich laven aan het bloeiende muzikale klimaat aan het hof. Hij componeerde er diverse opera’s maar hij moest wel concurrentie ondergaan van Zelenka en Hasse. Daardoor mocht hij zich uitsluitend met de komische opera en de kleinschalige kerkmuziek bezighouden, genres die Hasse en Zelenka meestal beneden hun stand vonden. Maar tijdens de Goede Week mocht de kerkmuziek niet al te uitbundig zijn en zo klonken in Dresden, naast de prachtige lamentaties van Zelenka, ook de kamerduetten van Ristori die hier voor het eerst op cd opgenomen zijn. De sopraan Dorothee Mields en de altus Franz Vitzthum hebben precies de juiste stemmen voor deze intieme lijdensmuziek: ze mengen perfect. Mields is in Nederland geen onbekende meer, ze is een van de meest gevraagde solisten in de passies van Bach. Maar ook in dit Italiaanse repertoire voelt ze zich als een vis in het water. De instrumentalisten van Echo du Danube vergasten ons ook nog op een aantal Esercizi, korte instrumentale sonates met een hoofdrol voor het psalterium. Dit met hamertjes bespeelde snaarinstrument was in Dresden zeer geliefd. Een heel bijzondere uitgave.

Marcel BiJlo

Stevige koorklank bij grote gebaren Campra

barok

aCCENt aCC 24209 (saCd)

Kamerduetten van Ristori op cd gezet

barok

JoHann seBastian BacH

J.g. & c.H. graun

Orkestsuites (BWV 1066-1069) Concerto Köln

Concerten & orkestwerken Solisten, Cappella Academia Frankfurt o.l.v. Petra Müllejans

BERLIN CLassICs 0300061 BC (2 Cd’s)

CPO 777 321-2

Als gymnasiast in Lüneburg had Bach de buitenkans om regelmatig ‘naar het toen beroemde ensemble van de hertog van Celle te luisteren, dat grotendeels uit Fransen bestond; zo verwierf hij een grondige kennis van de Franse smaak, die in deze streken destijds iets geheel nieuws was’. Die praktijkervaring kon hij goed gebruiken aan de hoven in Weimar en Köthen, waar het imiteren van de Franse hofcultuur ook hoog op de agenda stond. Met een score van zegge en schrijve vier orkestsuites in Franse stijl lijkt Bach slechts mondjesmaat aan dit genre te hebben bijgedragen.Waarschijnlijk heeft hij bij zijn vertrek naar Leipzig schoon schip gemaakt en, zuinig op zijn muziek, de mooiste stukken in zijn cantates ondergebracht, om er tenslotte voor zijn Collegium Musicum nog eens een definitieve vorm voor te bedenken. Het is dus maar goed dat zijn vlijtige leerlingen daar afschriften van hebben gemaakt, anders waren de vier Orkestsuites van de aardbodem verdwenen en had Concerto Köln zijn zilveren jubileum niet met deze spectaculaire feestmuziek kunnen vieren. Dat het zo ongewoon relaxed en verend klinkt, komt door de lage Franse stemtoon, (a’=392Hz), zeggen ze in Keulen trots.

Ze waren praktisch even oud, ‘de gebroeders Graun’, beiden maakten carrière in de hofkapel van Frederik de Grote en op hun instrumentale composities schreven ze ‘di Graun’ of ‘del Signor Graun’. Dat was toen voldoende, maar nu kunnen musicologen over wie wat geschreven heeft alsnog wakker liggen. Ik stel me zo voor dat Johann Gottlieb, de concertmeester, zijn composities graag voor die van zijn broer wilde laten doorgaan, omdat Carl Heinrich, als koninklijk kapelmeester en operacomponist, hoger op de maatschappelijke ladder stond en bovendien de beroemdste van het stel was. En misschien wilden ze collega Quantz, Frederiks ambitieuze fluitleraar en goed voor honderden fluitconcerten, wat tegenspel bieden? De werksfeer aan het verlicht-despotische hof in Potsdam heeft de Grauns in elk geval scherp gehouden, zo valt op te maken uit de concerten voor verschillende bezettingen die Cappella Academia Frankfurt op cd zette. Dit orkest ontstond vijf jaar geleden op initiatief van een aantal ‘big shots’ uit toonaangevende barokorkesten die als docent in Frankfurt werken, en getalenteerde (ex-)studenten.Wanneer gelijkgestemden elkaar vinden, levert dat iets heel moois op!

MariJke scHouten

Concerto Köln is trots op jubileum-cd

52 april 2011

Gebroeders Graun stonden op scherp

cd besprekingen barok

georg Friedrich händel Jephta James Gilchrist, CollegiumVocale Gent, Stavanger Symphony Orchestra o.l.v. Fabio Biondi

Isabelle Faust

BIS-CD-1864

Als concertmeester van Europa Galante schuwt Fabio Biondi extravagante orkestklanken niet, als dirigent van het symfonieorkest van Stavanger is hij beduidend bedachtzamer. Een Italiaan in Noorwegen, het klimmen der jaren, wie zal het zeggen. Biondi’s introverte esthetiek is overigens niet misplaatst voor Jephta, het laatste oratorium dat de halfblinde Händel in 1752 nog net kon voltooien. Het gegeven uit het bijbelboek Richteren is zonder meer schrijnend. Israël wordt bedreigd door de Ammonieten en terwijl diplomatie niet helpt, bidt Jephta tot God dat bij een militaire zege de eerste persoon die hem onder ogen komt wordt geofferd. De overwinning blijft niet uit, maar het is zijn dochter Iphis die hij vanwege de goddelijke interventie zal moeten doden. Zover komt het niet, want een engel meldt dat Iphis kan blijven leven als zij maagd blijft. Het zal je maar gebeuren, maar om drie aktes oratorium te vullen was ook Händel genoodzaakt stil te staan bij wat dit allemaal betekende voor Jephta’s vrouw Storgè en Iphis’ aanstaande Hamor. Zinderende inspiratie blijft de Engelse tenor James Gilchrist, die in elke maat die Händel voor hem noteerde, laat voelen hoe Jephta zich gevoeld moet hebben.

speelt Brahms

Introverte Jephta van Fabio Biondi

VAN

arJan van diJk

DE MA

opera/ballet

Jean-philippe rameau Les surprises de l’amour Monique Zanetti, Stephan MacLeod, Ensemble A deux violes esgales AlphA 176

Het label Alpha, dat oude en nieuwe schatten uit de Franse muziek blijft opgraven, presenteert Les surprises de l’amour, een opera-ballet van hofcomponist Jean-Philippe Rameau dat in 1748 werd opgevoerd in de Petits Appartements in Versailles. Een van de actrices was Madame de Pompadour, maar Louis XV moest toch gapen bij de gedanste en gezongen verhaspeling van Griekse mythologie en liefde. Ludwig Christian Hesse, virtuoos gambist aan het Pruisische hof, was wel overtuigd en bracht het orkest terug tot twee gamba’s en clavecimbel, waarmee een mini-opera met dans ontstond die in een ruime paleiskamer kon worden opgevoerd.Traditionele delen uit de Franse suite wisselen korte aria’s en recitatieven af, terwijl de toeschouwer in vier scènes meemaakt hoe sterk liefdesgod Cupido is. Adonis wordt aan de macht van de deugdzame Diana ontrukt, dichter Anacreon wordt van de drank gehaald om Lycoris te beminnen, muze Urania ontdekt op de Parnassus hoe de lier het zuchtende hart kan begeleiden, en koningin Hersilide van Sybaris ziet in dat alleen overheersing door de liefde telt. Misschien dreigt bij u ook al een koninklijke gaap, maar dan heeft u duidelijk de zeer verleidelijk zingende Monique Zanetti nog niet gehoord!

HMC 902075

Vioolconcert op.77 Mahler Chamber Orchestra Daniel Harding Strijksextet nr.2 op.36 Isabelle Faust, Julia-Maria Kretz, viool Stefan Fehlandt, Pauline Sachse,

altviool Christoph Richter, Xenia Jankovic, cello

Verleidelijke zangkunst van Monique Zanetti

Twee meesterwerken op één cd !

Isabelle Faust verkent een van de beroemdste, maar in technisch opzicht ook een van de moeilijke romantische concerten: De Duitse dirigent, pianist en componist Hans von Bülow (1830 – 1894) heeft Brahms’ (1833 – 1897) werk eens een “concert tegen de viool” genoemd. Het vioolconcert is in nauwe samenwerking met violist Joseph Joachim (1831 - 1907) ontstaan en is tegelijkertijd getuige van een hechte vriendschap. Het sextet opus 36 is direct gelieerd aan een liefdesaffaire tussen de componist en de mooie Agathe von Siebold. Wilt u op de hoogte blijven? Schrijft u zich dan in op onze nieuwsbrief! benelux.store.harmoniamundi.com

harmoniamundi.com

Sinds kort ook op uw smartphone & iPhone

arJan van diJk www.klassiekezaken.nl NL_Faust_KlassiekeZaken.indd 1

10/02/11 10:55

cd Besprekingen opera dvd

opera dvd

claudio Monteverdi

richard wagner

L’Orfeo Georg Nigl, Roberta Invernizzi, Sara Mingardo, Orchestra of Teatro alla Scala o.l.v. Rinaldo Alessandrini Regie: Robert Wilson

DieWalküre Solisten, Bayreuth Festival Orchestra o.l.v. Christian Thielemann Regie:Tankred Dorst

Opus Arte OA 1044 D

Opus Arte OA 1045 D (2 DvD’s)

Het komt niet vaak voor dat een vroegbarokke opera uitgevoerd wordt in La Scala. Zeker bij Monteverdi heb je meer aan de intieme sfeer van een klein theater. De in september 2009 opgenomen productie van Robert Wilson bewijst dat het wel degelijk kan. De beelden zijn gestileerd, soms heb je het gevoel naar film stills te kijken. Ik ben geen groot liefhebber van Wilson, maar zijn typische bewegingen en gebaren werken hier wonderwel. Het statische maar mooie bühnebeeld met weinig decors geeft alle ruimte aan de muziek. Met betoverende belichting wordt sfeer gecreëerd en de kostuums zijn prachtig. Rinaldo Alessandrini dirigeert gespierd, met nadruk op het dansante van de muziek. Zijn tempi zijn voortvarend zonder gehaast te klinken. Georg Nigl is een mooie Orfeo. Nooit gedacht dat hij na Wozzeck nog zo veel lyriek in zijn stem zou hebben. Maar iedereen van de verder uitstekende cast verbleekt bij Sara Mingardo. Haar stem is warm en vol kleuren. Ook permitteert zij zich (bij Wilson meestal niet toegestane) gezichtsuitdrukkingen, waardoor alle aandacht naar haar gaat.

Soms vraag je je af wat er achter het beleid van de platenmaatschappijen zit. Waarom brengen ze iets uit of juist niet? Waarom werd de slechte Mozartcyclus uit Amsterdam opgenomen maar de schitterende La Juive niet? Vorig jaar heeft Opus Arte de complete Ring van Christian Thielemann (opgenomen in 2009) op cd’s uitgebracht en daar was ik ze bijzonder dankbaar voor. Het geluid was prachtig, de bezetting, met Eva Maria Westbroek als Sieglinde en Endrik Wottrich als Siegmund voorop, fenomenaal. En dat terwijl recensies en berichten meldden dat de productie totaal mislukt was. Hij was zo slecht dat het publiek zelfs te moe was om boe te roepen. Nu waren de omstandigheden ook niet optimaal. Lars von Trier, die de Ring oorspronkelijk zou regisseren, had de opdracht op het laatste moment teruggegeven en zo was die in de handen van Tankred Dorst beland. En Dorst is een vermaard toneelschrijver maar geen operaregisseur. De nieuwe cast, met Albert Dohmen en Linda Watson is goed, Thielemann is prachtig, meer niet.Waarom Opus Arte de productie een jaar later alsnog voor dvd heeft opgenomen? Hadden ze de Enschedese Walküre maar gekozen!

Basia Jaworski

Monteverdi en Wilson passen ook in La Scala

opera

Twijfel over regie Dorst in Wagners Ring

theater dvd

philip glass

Jeroen Bosch/gerrit koMriJ

Kepler Landestheater Linz, Bruckner Orchester Linz o.l.v. Dennis Russell Davies

De Zeven Zonden van Jeroen Bosch Camerata Trajectina

OrAnGe MOuntAin Music 0071

GLO 6067

Dramatische muziek over het mysterie van het heelal. Eeuwenoude vragen in heldere, ja confronterende klanken. Big Bang of Gods schepping? Wie in de zeventiende eeuw daarover zijn mening gaf, liep grotere gevaren dan de tegenwoordige (on)gelovige aanhanger van de evolutietheorie. Kepler (1571-1630) was ervan overtuigd dat God het heelal gemaakt had op basis van het getal. Maar zonder kennis is het leven dood. En dan bedreef hij ook nog, zoals velen in zijn tijd, de astrologie. Philip Glass maakt er in 2009 een opera van waar je niet zomaar omheen kunt. De teksten van Kepler zijn in al hun eenvoud ontroerend, vooral omdat librettiste Martina Winkel ze geraffineerd combineert met poëzie van de barokdichter Gryphius en passages uit het boek Genesis. De muziek brengt het toch ingewikkelde verhaal rechtstreeks en onverbiddelijk bij de luisteraar binnen. Dwingende ritmes, dat past bij Kepler, denk je, maar hij zingt ook ingetogen over zijn bewondering, twijfel en angst. ‘Het is een grote troost dat men ons niet verbrandt.’ Met moeite redde hij zijn moeder van de brandstapel. Vierhonderd jaar later luisteren wij naar grootse muziek over een groot man.

In 2009 verscheen op cd de boeiende uitgave rondom het schilderij De zeven hoofdzonden van Jeroen Bosch. Vijf jaar voor de herdenking van het honderste lustrum van Bosch‘ overlijden (1516-2016) komt Camerata Trajectina nu met een aantrekkelijke en prikkelende dvd: de avondvullende, aangeklede voorstelling van dezelfde productie (die van 1 oktober 2009 in het Theater aan de Parade in Den Bosch). De regie is van Jos Groenier en de choreografie van Lieven Baert. Behalve de vijf instrumentalisten van de Camerata en de zeven zangers zijn er ook dansers in prachtige gewaden. Geen moment verveling. Anders dan op de cd is de meesterdichter Gerrit Komrij veel aan het woord en met zijn eigen, knappe, vermakelijke teksten tussendoor smeedt hij de voorstelling mooi aan elkaar. De zangers acteren tijdens hun liederen en motetten anno 1500 heel behoorlijk. Willemijn van Gent laat zich sexy betasten, Sytse Buwalda doet een bijna volledige striptease en de hebzuchtige grootinquisiteur Nico van der Meel werpt steelse blikken in décolletés. Onderwijl worden op de wereldbol - Gods oog overeenkomstige details van Bosch’ schilderij getoond. Een flitsende voorstelling waarin veel valt te leren, genieten en lachen. Komt dat zien!

Barend linders

JurJen vis

Opera van Philip Glass over Kepler

54 april 2011

Komrij smeedt voorstelling knap aaneen

foto: PeteR aRNo bRoeR

columN HaNs Heg

De oude vos woont al jaren op een van de Orkney-eilanden. Hij wordt dit jaar 77, componeert daar rustig verder, maar windt zich nog altijd op over allerlei buitenmuzikale zaken. Ooit was hij een radicale republikein, momenteel zit hij op de meestbegeerde post van Engeland. Sir Peter Maxwell Davies is sinds 2004 officieel Master of the Queen’s Music. Wel iets anders dan semi-officiële titels bij ons als Dichter des Vaderlands (Ramsey Nasr) of Toondichter des Vaderlands (Louis Andriessen, van wie we op dit vlak nauwelijks iets horen). Sir Peter maakt er echt werk van. Hij is bezig met een Negende symfonie voor het diamanten jubileum van Koningin Elizabeth in 2012. Daarnaast heeft hij voor het huwelijk van Pr ins William en Kate Middleton Eine Kleine Nuptialmusik in petto. Wat wil je nog meer? Véél meer, bazuint Sir Peter rond. Met de koninklijke knoet in de hand slaat hij driftig om zich heen. Dirigenten? De meesten zijn gewoon lui. Alleen maar bezig met hun eigen carrière en persoonlijke glorie, niet met de componisten van nu! Ze www.klassiekezaken.nl

siR PeTeR slaaT OM ziCH Heen produceren concerten alsof het om lopendebandwerk gaat. Naar aanleiding van het feit dat hij in december is gestopt met dirigeren bekende hij tegenover een Schotse krant dat hij soms slaande ruzies met ze had. ‘Ik ben uitsluitend begonnen met dirigeren omdat veel dirigenten mijn werk te moeilijk vonden. They were just lazy and limited.’ Nee, geen namen. Al maakt hij wel melding van twee uitzonderingen, ‘real masters’ aldus Maxwell Davies: Simon Rattle en Pierre Boulez. En ja, vroeger had je ook een paar grote jongens: Pierre Monteux, Wilhelm Furtwängler en Willem Mengelberg. Hoewel Maxwell Davies vorig jaar nog de Radio Kamer Filharmonie dirigeerde, is hij kennelijk niet zo goed op de hoogte van de situatie in Nederland. Kunnen we hier zonder Reinbert de Leeuw en Ed Spanjaard als het om nieuwe muziek gaat? Waar ik Sir Peter wel in kan volgen is zijn strijd tegen de muzikale overlast in veel cafés en restaurants. Onlangs liep hij weg uit een trattoria in Canterbury. Ook de muzak in Broadcasting House, het hoofdkantoor van de BBC in Londen, heeft zijn ergernis gewekt. Bravo! In Engeland heet de actiegroep die zich kwaad maakt over muzikale milieuvervuiling Pipedown. In Nederland moesten we maar eens een club als Toontje Lager oprichten. Maar ik had het eigenlijk over iets anders willen hebben. Over een net door Attacca Records uitgebrachte cd met composities van Robert Nasveld (1955). Als pianist en componist is hij een outsider, als radioproducer en onvermoeibare verdediger van de Amerikaanse componist George Crumb een man van belang. Bij het beluisteren van Hanging Around, vernoemd naar Nasvelds pianotrio, werd ik vooral getroffen door de pianostukken op deze opmerkelijke cd. Nasveld is onmiskenbaar schatplichtig aan

zijn grote idool van wie hij de liefde voor subtiele en mysterieuze pianoklanken heeft overgenomen. In Traumblätter uit 2007 (acht meesterlijke miniaturen voor de vier handen van het pianoduo Wyneke Jordans en Leo van Doeselaar), Three pieces for piano en in de nog door Nasveld zelf gespeelde Frozen blues val je van de ene verbazing in de andere. Ook Hanging Around, het pianotrio, heeft die kwaliteit. De andere (vocale) nummers hebben me minder overtuigd. Attacca heeft tegelijk ook een interessante dvd met acht composities van de onlangs tachtig geworden Theo Loevendie, plus een cd met elektro-akoestische werken van de jonge Rozalie Hirs (Pulsars) uitgebracht. De term ‘met gepaste trots’ van de artistiek leider en producent van dit label is dus wel op zijn plaats. Voor wie het nog niet mocht weten: deze Sieuwert Verster is niet alleen de grote man achter Frans Brüggen en het Orkest van de Achttiende Eeuw, hij is ook verantwoordelijk voor alle muzikale avonturen op Attacca.

RobeRt Nasveld HANGING AROuND, ALBuMBLäTTER EN ANDERE WERKEN

Pianoduo Jordans en Van Doeselaar, Osiris Trio, Ensemble Insomnio Attacca CD 210123 (www.attacca-RecoRds.com)

april 2011 55

Mahlerpuzzel door jan peter raat

Woorden die met Gustav Mahler te maken hebben staan in deze puzzel kriskras door elkaar. Als u ze wegstreept, blijft de oplossing over. De weg te strepen woorden zijn: Lied R端ckert Abel Adagietto Alma Alt Bach Bas Bella Berg Blumine Brahms Budapest Busoni Cooke Erkel Liszt Shaw Faust Luisa Steiner Fuchs Mann Symfonie der Tausend Freud

Mark Titan Goethe Mayr Totenfeier Goldmark Mengelberg Tragisch Graf Mezzo Treiber Gropius Moll Urlicht Hamburg New York Verdi Hans Orlik Von B端low Haydn Pianokwartet Wagner Kahn

antwoord

oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 1-2011 AFSCHEIDSGROET

56 april 2011

Poisl Weber Kaliste Revelge Webern Das klagende Lied Kindertotenlieder Rodin Wenen Das Lied von der Erde Klopstock Rolla Wilde Des Knaben Wunderhorn Lalo Rose Wolf Die drei Pintos Leh叩r Rott Zemlinsky Emma Lessing R端bezahl

W A

G N

R O

L O

Stuur uw oplossing met naam, adres en e-mailgegevens voor 1 mei naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum. Onder de goede inzenders worden tien exemplaren verloot van de cd van Christian Gerhaher en Mojca Erdmann. Met dank aan Sony Music.

prijswinnaars Mw. n. Bakker, naarden dhr. M. van haren, Boxtel Mw. h. rodrigues parreira, Badhoevedorp M. thoMeer, roosendaal a. dekker, rilland dhr. j. klein, Biddinghuizen dhr. w. Buiten, zwolle B. la rooij, aMsterdaM Mw. drs. n. van den toorn-danner, groesBeek e.j. hoorenMan, aMsterdaM

De prijswinnaars ontvangen de 4 cd-box Viva Domingo (limited edition) Met dank aan EMI Classics Nederland

Ode aan

Willem van OtterlOO Met opnamen uit het Concertgebouw, de Musikverein inWenen, en de Jesus Christus Kirche in Berlijn presenteert het label Challenge een fraaie selectie uit het nagelaten werk van de dirigentWillem van Otterloo (1907-1978). Mooie registraties zijn het, uit zalen die dankzij een rijke akoestiek een belangrijke toegevoegde waarde bieden. Maar uiteindelijk gaat het om Van Otterloo, de dirigent die in Nederland niet de plaats kreeg die hem op grond van zijn kwaliteiten toekwam. Deze cd-box bestrijkt de periode 1951-1966 waarinVan Otterloo met een klap moest onderkennen dat niet hij maar de jonge Bernard Haitink werd gekozen tot opvolger van de plotseling overleden chef-dirigent van het Concertgebouworkest Eduard van Beinum. Deze registraties van werken van Beethoven, Berlioz, Bruckner, Schubert, Smetana, Franck, Wagner, Saint-SaĂŤns, Rachmaninov, Meyerbeer,VonWeber, Grieg en Prokofjev door zijn eigen Residentieorkest, het Concertgebouworkest, de Wiener Symphoniker en de Berliner Philharmoniker laten horen dat die keuze niet de enig juiste was.Wat een klasse!

Willem van OtterlOO,the Original recOrdings 1951-1966 RESiDENtiEORKESt, CONCERtGEBOuWORKESt,WiENER SyMPHONiKER, BERliNER PHilHaRMONiKER

o.l.v.Willem van Otterloo. Met Cor de Groot,Theo Olof, Herman Krebbers en Feike Asma. cc72383 (7 cdâ&#x20AC;&#x2122;s)

klassieke zaken specialisten

 Winkels met postorderservice Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

DEN HAAG Vanleest/paagman

LEIDEN Firma Van luyken 

klassika z 

DEVENTER plato deVenter 

plato leiden  Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

ALLEEN POSTORDER 06-30260795 www.klassikaz.net

ALMELO hilarius Broekhuis 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT de algemene Boekhandel

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl AMSTELVEEN de BijenkorF cd aFd.

Galerij 152 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl AMSTERDAM Broekmans & Van poppel 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

de BijenkorF cd aFd.

Dam 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl charles muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl concerto 

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.vanleest.nl

Kleine Overstraat 33 / 0570-612539 www.platomania.nl

de Woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDRECHT dordrecht klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 dordrechtklassiek@telfort.nl

DRIEBERGEN cd artline V.o.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

EINDHOVEN Bullit klassiek 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl de BijenkorF cd aFd.

Breestraat 97 / 071-5120035 Vanluijken.klassiek@tiscali.nl

VelVet music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT de BijenkorF cd aFd.

Achter hetVleeshuis 26 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl MIDDELBURG de drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl NIJMEGEN Boekhandel roelants 

Piazza 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

Vanleest klassiek

kroese klassiek 

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

OLDENZAAL lansink hiFi, Video & cd’s 

H. Boexstraat 12-14 / 040-2433970 www.vanLeestklassiek.nl

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Grootestraat 20 / 0541-512981 lansinkhifi@planet.nl

music store  Gelderlandplein 211/ 020-6441696 www.musicstore.nl

plato enschede 

ROOSENDAAL het VerBoden rijk 

Fame music B.V. 

ERMELO riemer & Walinga cd aFd. 

Kalverstraat 2-4 / 020 - 6382525 www.fame.nl

APELDOORN plato apeldoorn 

Brinklaan 15 / 055-5213580 www.platomania.nl

ARNHEM

Haverstraatpassage 54 / 053-4316167 www.platomania.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

Nieuwe Markt 66 e / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl ROTTERDAM de BijenkorF cd aFd.

Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Vanleest donner klassiek

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl

muziekhandel Bergmann  Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl

het carillon  Kwinkenplein 6 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

snijders hiFi cd classiQue  Hoogstraat 137-139 / 010-4125000 www.snijders-hifi.com

de BijenkorF cd aFd.

Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

plato groningen  Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

SNEEK Boekhandel Van der Velde 

BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

HAARLEM Bruno klassiek 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA muziekhandel spronk 

Wilhelminastraat 24 / 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN music store 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERLEN

Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl BoudisQue classiQue  Vredenburg 31 / 030-2321488 www.boudisque.nl

HENGELO

plato utrecht 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT muziekhandel Van Buytene 

’S-HERTOGENBOSCH pieter Van os cd 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cd-klassiek.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

DEN HAAG de BijenkorF cd aFd.

KROMMENIE erWin Vermast cd-dVd shop 

Wagenstraat 32 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

caminada 

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl poort 

58 april 2011

UTRECHT de BijenkorF cd aFd.

smeets klassiek & jazz  Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl Boekhandel Broekhuis  Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

ALLEEN POSTORDER / 070-3466277 www.caminada.nl

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 Sneek@boekhandelvandervelde.nl

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Voorstraat 35 / 030-2310826 www.platomania.nl

VENLO sounds recordshop BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

ZIERIKZEE delta discs 

Mol 15 / 0111-414699 ddisks@csnet.nl ZUTPHEN music all in 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE plato zWolle 

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

Speciale lezersaanbieding: ‘Der Ring des Nibelungen’ in klassiek Weimar De Ring van Nibelungen van Richard Wagner is een absoluut meesterwerk, een mijlpaal in de muziekgeschiedenis en blijft tot op de dag van vandaag een onuitputtelijke bron van inspiratie.

eo den Oudsten, musicoloog en wagneriaan, zal dit muzikale erfgoed tijdens de reis ontleden. Op toegankelijke wijze bespreekt hij het verhaal en de historische en psychologische achtergrond van het werk. Aan de hand van muziekvoorbeelden leidt hij u door het labyrint van de Leitmotive. Aan elke voorstelling gaat een lezing vooraf. Der Ring uit Weimar is een enscenering van regisseur Michael Schulz. Martin Hoff leidt de Staatskapelle Weimar en het koor. Deze Wagnerreis is een buitenkans voor alle liefhebbers van klassieke muziek.

Reishoogtepunten

• de gehele ringcyclus tijdens één reis, uitgevoerd

in het Nationaal Theater in Weimar. • Wagner lezingen door musicoloog Leo den Oudsten. • comfortabel verblijf en excursies in ‘Klassiek Weimar’. Weimar is een charmante stad. Vele grootheden als Goethe, Schiller, Bach, Liszt en Nietzsche hebben een deel van hun leven in deze stad doorgebracht. • excursie naar Erfurt, de hoofstad van Thüringen. De middeleeuwse stadskern van Erfurt is prachtig bewaard gebleven.

5 t/m 11 juli – 7 daagse busreis Normale prijs met vertrek op 5 juli 2011 € 1.398,Speciale prijs voor de leden van de Klassieke Zaken Club € 1.298,- (korting van € 100,-)

Vertrekdatum en prijs

Inclusief: Tweede categorie zitplaatsen (t.w.v. € 260,-) voor de 4 Ring-opera’s, 4 lezingen, vervoer per Royal Class touringcar, overnachtingen in het 4-sterrenhotel Leonardo incl. ontbijtbuffet, 5 x diner of lunch, 1 x souper, uitgebreid excursieprogramma en entrees, deskundige HANNICK-reisleiding (drs. Leo den Oudsten)

7 t/m 14 juni – 8 daagse busreis Normale prijs met vertrek op 7 juni 2011 € 1.575,Speciale prijs voor de leden van de Klassieke Zaken Club € 1.475,- (korting van € 100,-)

Extra: 1-persoonskamer toeslag € 175,- (7 juni) en € 160,- (5 juli) administratiekosten 25,-

Ga snel naar www.hannick.nl/Weimar voor de uitgebreide programma’s van deze unieke Wagner reizen en meld u aan.

Pasen in Leipzig Van 20 t/m 25 april 2011 – 6 daagse busreis Liever met Pasen naar Leipzig? Ook dan ontvangt u de ledenkorting van € 100,- per persoon. Geniet van de Johannes-Passion in de Thomaskirche en de Matthäus-Passion in Dresden. Het is immers geen Pasen zonder Passion. Ga snel naar www.hannick.nl/Leipzig voor het complete reisprogramma.

Meer weten over ons totale reisaanbod ? Vraag nu onze brochure met meer dan 80 muziekreizen aan. Tel: +31 (0)70 319 19 29 www.hannick.nl info@hannick.nl

ExclusiEvE boxAANbiEdiNg

95 24,

exclusieve KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

6 cd’s SLECHTS

Voor L c ubLEdESn SLEcht

24,95

PaaSmuziEk om stil vAN tE wordEN Talloze componisten hebben hun mooiste noten gewijd aan de laatste dagen uit het leven van Christus. in deze paasbox zijn werken van zeer uiteenlopende meesters uit de barok verzameld die één ding gemeen hadden: hun bewogenheid over het lijden van deVerlosser. Jommelli, Lambert, stradella, Caldara, Hasse, ze laten er ieder op hun eigen manier hun licht over schijnen. met uitvoerenden als il seminario musicale o.l.v. Gérard Lesne en europa galante o.l.v. Fabio Biondi is een bijzondere verzameling werken bijeen gebracht. ze nodigen de luisteraar uit om stil te staan bij de verschillende momenten in de Goede Week.

JommElli, lAmbErt, strAdEllA, cAldArA, HAssE Passione, muziek in de Goede Week

Il Seminario Musicale o.l.v. Gérard Lesne, Europa Galante o.l.v. Fabio Biondi virgiN clAssics 50999 02791 92 0 (6 cd’s)

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58*. Geadviseerde Klassieke Zaken actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 3 juni 2011.