Klassieke Zaken april 2013 nr. 2 by Klassieke Zaken

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 33ste jaargang april 2013 Nr 2

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

De artistieke vrijheid van

exclusieve aanbieding

v clubolor eden slech ts

17,95 Luxe verpakking

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

25,95

95 19,

NU SLECHTS www.klassiekezaken.nl

CD + bonus-DVD

Mediterraan vakantiegevoel Christina Pluhar houdt van muzikale reizen. En het is een geschenk dat ze de luisteraar op de vleugels van haar ensemble L’Arpeggiata meeneemt op reis, want het zijn ware ontdekkingsreizen. Eerder leidde ze ons op Los pajaros perdidos van Spanje naar de Latijns-Amerikaanse landen. Op Mediterraneo brengt ze nu op een minstens zo aanstekelijke en verhelderende wijze de landen rond de Middellandse Zee met elkaar in verband. Een Griekse tradtional verglijdt in een Portugese fado, een Napolitaans-Grieks-Spaans lied uit de zestiende eeuw sluit naadloos aan bij een Turkse klassieker, en zo reizen we verder van Mallorca naar Napels en van het hedendaagse Portugal weer naar het zestiende-eeuwse Spanje. Aangevuurd door de stuwende theorbe van Pluhar spelen en zingen beroemde gasten als fadozangeres Mísia, sopraan Nuria Rial en de Griekse lyraspeler Sokratis Sinopoulos de tintelende sterren van de hemel, en de bonus-dvd met een liveregistratie van een aantal tracks verhoogt het mediterrane vakantiegevoel alleen maar. Mediterraneo

Mísia, Nuria Rial e.a., L’Arpeggiata Virgin Classics 50999 464 5472o (cd + bonus-dvd) limited edition / 132 635 VKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 7 juni 2013.

OLOFON klassieke zaken

33e jaargang, nummer 2 - april 2013 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand

Hoofdredacteur

Aan deze aflevering werkten mee

Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Barend Linders, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Jeroen Stoffels, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

foto: Decca/ Uli Weber

Frederike Berntsen

lezhneva en het motet

Frederike Berntsen

rossini olgens v pappano

Vormgeving

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen Coverfoto

Sjaak Verboom

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 40.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden. Ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

valentina lisitsa: alles voor de muziek

foto: Gilbert françois

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

april 2013

op reis met prégardien en gees foto: harald Hoffmann

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

stravinsky’s sacre

hopes universum

Stopzetten Abonnement

foto: Musacchio & Ianiello

Eindredactie

exclusieve aanbieding

Mediterraan vakantiegevoel met l’arpeggiata

van de redactie Foto: Maarten van Haaff

en verder

Gouden toekomst

klassieke zaken aanraders

10 Osteroratorium van Carl Heinrich Graun 10 Tal en Groethuysen in hetWagnerjaar 11 Valentina lisitsa’s briljante Rachmaninov boxaanbieding

44 Boulez’ oeuvre staat als een huis artikelen

marietta petkova’s artistieke vrijheid

12 Het eigene van julia lezhneva 14 Rossini uit Rome Petite messe solennelle 17 Stravinsky’s sacre icoon van 100 jaar 19 Valentina Lisitsa volgt Rachmaninov 21 25 jaar Nationaal muziekinstrumenten Fonds 23 de nederlandse opera bijzonder seizoen 25 Anastasia Injushina Bach & zonen 26 daniel hope Is there anything out there? 29 Muzikale schoonheid bij Misha fomin 30 OpWinterreise met prégardien en gees RUBRIEKEN

4 COLOFON 5

VAN DE REDACTIE

BERICHTEN

31 HANS HEGS COLUMN 32 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 41 puzzel 42 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Een paar weken geleden vond in de Kleine Zaal van het A msterdamse Concertgebouw de finale van het Grachtenfestival Conservatoriumconcours plaats; een podium voor jong talent dat zich dit jaar vol overgave stortte op het romantische lied, Bach op de piano en een Chinees slagwerkstuk. Aan de jury de taak een winnaar te kiezen. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Er werd gewikt en gewogen en na grondig overleg is uiteindelijk besloten tot een gedeelde eerste plaats voor pianist Nicolas van Poucke en slagwerkgroep Davai Perkusion – twee kandidaten, die buitengewoon overtuigend in de muziek doken. Van Poucke neemt binnenkort zijn eerste cd op, en wie weet gaan deze musici een gouden toekomst tegemoet.

Onwankelbaar vertrouwen in de muziek

Niet meer zo jong, namelijk bijna n egentig jaar, is Pierre Boulez. Zijn gouden toekomst, die van gevierd componist en dirigent, ligt grotendeels achter hem. Nu geniet hij van zijn roem, met een onwankelbaar vertrouwen in de muziek die hij, in vele versies, bedacht en uitvoerde. Als je Boulez’ werk beluistert, hoor je de noten van een man voor wie de reis belangrijker is dan de bestemming, maar die zeker is van zijn weg. Als je hem op de bok ziet staan, met zijn minimalistische gebaren, straalt hij eenzelfde overtuiging uit. Een overzicht van Boulez’ oeuvre is samengebracht op dertien cd’s in een box bij Deutsche Grammophon, en vormt de exclusieve boxaanbieding in deze Klassieke Zaken. Ooit heeft Boulez vast ook g edroomd van een eerste opname, en nu ligt er een hele verzamelbox. Misschien stellen de conservatoriumtalenten over een halve eeuw ook wel zo’n doosje samen, met alles wat ze in hun gouden carrière hebben vastgelegd. Zie voor de aanbieding pagina 44

Frederike Berntsen april 2013

Marietta Petkova

geen

De Nederlands-Bulgaarse pianiste Marietta Petkova bracht onlangs twee cd’s uit: een album rond Rachmaninov en Prokofjev en een cd met Liszts Sonate in b-klein. “Ik wil laten horen dat het anders kan.”

foto: Mona Alikhah

“ik speel in dienst van het stuk”

april 2013

Coverinterview

concessies Marietta Petkova (Roese, 1968) wil vrij zijn om haar eigen artistieke keuzes te maken. Geen concessies doen, aan niemand. Geen sturing van impresario’s. De pianiste kiest zelf haar repertoire en bepaalt zelf wanneer ze haar cd’s uitbrengt. Petkova vertelt in een theehuis in haar woonplaats Almere over haar nieuwe cd’s: het album 2012 live, met daarop onder meer Rachmaninovs Études-tableaux en Prokofjevs Visions fugitives, en een cd met Franz Liszts Sonate in b-klein. Ze formuleert helder. Haar bruine ogen stralen een grote bevlogenheid uit. Beide cd’s zijn registraties van concerten: 2012 live is opgenomen tijdens haar recital in de serie Meesters aan het klavier van de Rotterdamse Doelen en tijdens een concert in Schouwburg Almere. Ze verschenen bij Bloomline, dat Petkova zelf de rechten liet behouden. “De Liszt-cd was eigenlijk een soort ongelukje, een kindje dat ik niet gepland had”, zegt ze. “In het programma dat we hebben gebruikt voor de opnames voor de 2012-cd in Almere speelde ik ook Liszt. We hebben de microfoons open laten staan. Bij het afluisteren ontdekten we dat de opname van de sonate bijzonder was.” “Ik stel me iedere keer de vraag: is het noodzakelijk om deze uitvoering uit te brengen? Bij de Liszt-sonate was het noodzaak, omdat het stuk al zo vaak kapot gespeeld is op concoursen. Pianisten gebruiken het als demonstratie van hun techniek. Ik wil laten horen dat het anders kan. De muziek wordt door een pianist gespeeld, maar met pianospelen heeft het weinig te maken. Een uitvoering moet van begin tot eind een verhaal vertellen dat je niet loslaat. Ik vergelijk het graag met een film. Als die goed is, dan ga www.klassiekezaken.nl

je tussendoor geen chips halen, dan wil je niet afgeleid worden door de reclames.” Het past in Petkova’s filosofie om liveopnames uit te brengen. Ze wil de spanning van het moment vasthouden. Dat er dan af en toe een kuchje te horen is, het zij zo. “Ik wil geen opname waarin de partituur met duizend knippen aan elkaar is gebreid. Daar zit geen léven in. Ik streef een ander soort perfectie na. Het gaat mij er niet om de gedrukte tekst te kunnen verklanken. Ik wil de emotie, de intentie ontdekken die de componist had voordat de muziek op papier kwam te staan.” Op haar negentiende verliet ze Bulgarije. Ze ging naar Wenen om les te nemen bij Paul Badura-Skoda. In 1990 zette ze haar studie voort in Amsterdam bij Jan Wijn, die ze enkele jaren later voltooide met een ‘tien met onderscheiding’. Daarnaast volgde ze lessen bij György Sebök, die een sleutelrol in haar muzikale ontwikkeling heeft gespeeld. Het was de Hongaar die haar ook stimuleerde om veel Rachmaninov te spelen, de componist die centraal kwam te staan in haar concertpraktijk. Petkova werd geprezen om de manier waarop ze zich met de noten weet te verenigen, haar intense spel, haar zeggingskracht. NRC Handelsblad noemde haar een ‘vertolker met een uniek gevoel voor timing en spanningsopbouw’. Ze treedt al jaren op in binnen- en buitenland, voornamelijk met solorecitals en als soliste bij orkesten, maar ook als kamermusicus. Petkova: “Mijn werk is mij heel dierbaar. De cd’s die ik maak zijn persoonlijke documenten. Als het gaat over roem kan ik alleen maar mijn leermeester György Sebök citeren. Hij was een grootheid, maar heeft bijvoorbeeld nooit in de serie Meesterpianisten in het Concertgebouw gespeeld. Hij zei: ‘Marietta, don’t

worry. You don’t have to be famous to be great.’ Roem is voor mij een bijkomstigheid, een samenloop van veel omstandigheden waar je vaak geen macht over hebt. Muziek maken heeft een andere bedoeling.” Marietta Petkova heeft over belangstelling niet te klagen. Ze heeft internationaal een trouwe schare fans, zoals ze haar volgers noemt. Die groep blijft groeien. “Mijn publiek voelt dat tijdens een concert het gesprek met de compositie vooropstaat”, zegt ze. Of dat nu in het Concertgebouw is of een klein kerkje in Drenthe, dat maakt haar niet uit. “Ik speel in dienst van het stuk, en dat is wat de luisteraars raakt.” Merlijn Kerkhof

Marietta Petkova 26 april Antwerpen 11 mei Almere 19 mei Venlo www.mariettapetkova.com

Rachmaninov, Skrjabin, Prokofjev 2012 live

Marietta Petkova Bloomline BS12-092

In de maanden maart en april zijn deze cd’s met 10% korting verkrijgbaar

Franz Liszt Sonata

Marietta Petkova Bloomline BS12-091

april 2013

SOPRANO ARIAS

MOZART

NE W

FILM

GUITAR

HANDEL

SENSUAL CLASSICS

TANGO

VERDI

HYMNS

JAZZ

LISZT

WAGNER

WALTZES AND POLKAS

WEDDING

WIENER PHILHARMONIKER

CLASSICS

CHORUSES

CHOPIN

CHILLOUT CLASSICS

NE W

CHILDREN’S CLASSICS

CHAMBER MUSIC

ROMANTIC PIANO CLASSICS

CLASSICAL COMPOSERS

NE W

ROMANTIC CLASSICS

SCHUBERT

VIOLIN

NE W

SONGS FROM THE MUSICALS

LONDON SYMPHONY ORCHESTRA

NE W

RELAXING CLASSICS

PUCCINI

PLÁCIDO DOMINGO

CELLO

CALLAS

BRITISH CLASSICS

BERLINER PHILHARMONIKER

VRAAG NAAR DE FOLDER BIJ UW KLASSIEKE ZAKEN SPECIALIST BEETHOVEN

PIANO

ORGAN CLASSICS

ALLE 3CD BOXEN IN DE 50 BEST-SERIE TOT 30 JUNI 2013 VOORDELIG VERKRIJGBAAR! OVERTURES

NE W

OPERETTA

OPERA

BAROQUE

BALLET

BACH

AMERICAN CLASSICS

ADAGIOS

BEST CAMPAGNE

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | spotify:user:emivirginclassics | facebook.com/klassiekemuziek

Berichten

Welkom in de webshop Op www.klassiekezaken.nl vindt u naast artikelen, recensies en nieuwtjes uit de wereld van de klassieke muziek ook de webshop waarin de boxaanbiedingen, exclusieve aanbiedingen en aanraders uit Klassieke Zaken te bestellen zijn. Vanaf nu kunt u in de webshop ook alle cd’s terugvinden die sinds begin 2013 in het magazine besproken zijn. Info: www.klassiekezaken.nl/webshop

Slide Factory 2013

foto: Ronald Knapp

Tromboneliefhebbers opgelet: op 29, 30 en 31 maart 2013 vindt voor de vijfde keer Slide Factory - European Trombone Festival plaats in Rotterdam, georganiseerd door het Nieuw Trombone Collectief. Tijdens dit evenement spelen meer dan 145 trombonisten klassieke muziek, jazz, pop en nieuw gecomponeerde werken. Koperblazers uit onder andere de Wiener Philharmoniker en het Philadelphia Orchestra maken hun opwachting in De Doelen. En wie wint de Slide Factory compositiewedstrijd? Info: www.slidefactory.nl

A Tribute to Youri Egorov Precies 25 jaar na het overlijden van Youri Egorov (28 mei 1954 – 16 april 1988) herdenkt de Young Pianist Foundation de Russische meesterpianist met een bijzondere avond, waarbij ook zijn twee broers aanwezig zijn. Nog altijd maakt de herinnering aan Youri Egorov veel emotie los. Emmy Verhey (viool), Klára Würtz (piano) en het jonge Franse pianotalent Emmanuel Despax brengen een hommage aan Egorov op dinsdag 16 april a.s. in de Amstelkerk in Amsterdam. Info: www.ypf.nl

www.klassiekezaken.nl

april 2013

v or clubole slechden ts

klassieke zaken aanraders

14,35

Alternatief voor de Matthäus-Passion Wie in Nederland Pasen zegt, zegt Matthäus-Passion. Dat er veel meer paasoratoria bestaan dan de beroemde passies van Bach wordt vaak vergeten. En dat is jammer, want meer componisten schreven hun meest geïnspireerde muziek als het over de dood en wederopstanding van Jezus ging. De Pruisische kapelmeester Carl Heinrich Graun, een kleine generatie jonger dan Bach, is misschien bekend van Der Tod Jesu, maar hij schreef ook een heus Osteroratorium waarin de nadruk ligt op de zoektocht naar en de wederopstanding van Christus. De Kölner Akademie brengt met de bloedstollende, emotionele aria’s en de jubelende vreugdezangen een prachtig en vooral korter alternatief voor de Matthäus-Passion.

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

,95

FOTO: Kölner Akademie

NU SLECHTS

april 2013

Carl Heinrich Graun Osteroratorium

Jan Kobow, Dagmar Saskova e.a., Kölner Akademie o.l.v. Michael AlexanderWillens CPO 777 794-2 / VKZ 132 638

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c omplete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 7 juni 2013.

klassieke zaken aanraders

Briljante opname van YouTube-ster

foto: Michael Leis

v or clubolede slech n ts

14,35

Valentina Lisitsa is een wonderlijk fenomeen. Terwijl haar podiumcarrière niet wilde vlotten legde de Oekraïense pianiste zich toe op het posten van uitvoeringen vanuit haar huiskamer op YouTube. Ze werd, met vele miljoenen die haar verrichtingen gadesloegen, een wereldhit en nu is ze volledig aanwezig op de podia. En op cd. Dat dankt ze natuurlijk niet alleen aan YouTube. Lisitsa is een buitengewoon pianiste. Dat kan ook niet anders, anders haal je het niet in je hoofd om alle vier de pianoconcerten van Rachmaninov en zijn Paganinirapsodie op twee cd’s te zetten: briljante opnamen die niet alleen getuigen van een bijzondere pianiste, maar die ook een heel componistenleven in muziek vatten.

2cd

Een must in het Wagnerjaar Op 22 mei van dit jaar zou Richard Wagner tweehonderd jaar zijn geworden. Deze mijlpaal geeft aanleiding tot vele festiviteiten en cd-uitgaven rond Wagner. Een van de meest bijzondere is misschien wel deze cd van het pianoduo Tal en Groethuysen. Het IsraëlischDuitse duo speelt al sinds 1985 samen, en dat is te horen. Maar belangwekkender is nog dat de transcripties voor twee piano’s van onder andere Siegfrieds Tod uit Götterdämmerung, Isoldes Liebestod uit Tristan und Isolde en het Bacchanal uit Tannhäuser Wagner in een heel ander daglicht stellen. Geen bonte orkestraties, maar prachtige pure muziek. Een must.

95 21,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

NU SLECHTS

22,95

Richard Wagner Götterdämmerung

Duo Tal & Groethuysen

29,95

Sergej Rachmaninov The Piano Concertos, Paganini Rhapsody

Sony 88765441592 / VKZ 132 639

Valentina Lisitsa, London Symphony Orchestra o.l.v. Michael Francis

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 7 juni 2013.

Decca 478 4890 (2 cd’s) / VKZ 132 637

2CD

v or clubolede slech n ts

19,75 april 2013

foto: Gilbert françois

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

foto: Decca/ Uli Weber

â&#x20AC;&#x153;Als ik zong, voelde ik het tintelen in mijn gezicht!â&#x20AC;?

april 2013

Interview

Julia Lezhneva

weet wat ze zingt en waarom Ze bracht haar Amsterdamse ochtend door in het Rijksmuseum. Ze weet wat ze zingt en waarom. Ze praat graag over haar persoonlijke visie op intellectuele en artistieke ontwikkeling. Julia Lezhneva heeft haar debuut-cd uit bij Decca, waarop ze ons het motet laat herontdekken.

De fonkelnieuwe, fraaie cd is de aanleiding voor onze ontmoeting, maar we dwalen steeds af. Er is ook zoveel te bespreken. “Kijk!” Julia Lezhneva wijst naar buiten. “Hij gaat alleen maar naar boven!” Door het raam van haar Amsterdamse hotelkamer zien we een regenboog, die uit de Stadsschouwburg lijkt op te bloeien om als een veelkleurige zuil het grijze wolkendek te torsen. Nergens maakt de boog een gang naar beneden. Het lijkt haar carrière wel. Lezhneva is pas drieëntwintig en nam al drie complete opera’s op, de laatste voor Decca, de grote maatschappij waarbij ze een exclusief contract tekende. Julia Lezhneva heeft een kinderlijk warme glimlach die een solide ijsberg in een oogwenk in smeltwater om zou kunnen zetten: een leuk jong meisjeshoofd voor op het boekje bij een solo-cd? Praat enkele minuten met haar en een heel andere indruk dringt zich op: dit is geen meisje, maar een zeer intelligente jonge vrouw met een duidelijk plan. “Ik heb altijd bij mezelf gevoeld wanneer ik toe was aan een nieuwe stap”, legt Lezhneva uit. Haar vocale geluid vormde zich vroeg: www.klassiekezaken.nl

“Als ik zong, voelde ik het tintelen in mijn gezicht! Hier!” Ze beweegt haar handen voor haar neus en haar ogen. “Zo ontdekte ik waar mijn stem was.” Omdat ze zich op het conservatorium naast zang bleef toeleggen op pianospelen, is haar muzikale ondergrond zeer solide en breed. Ze vond goede leraren: “Een goede docent forceert zijn persoonlijkheid niet op zijn leerling, maar zoekt de unieke kwaliteiten.” Het is een stukje gespreksstof, waarin we ons even helemaal verliezen: Lezhneva zit vol goede adviezen voor beginnende zangers. De woorden ‘eigen’ en ‘uniek’ komen vaak terug in haar conversatie: “Je moet op zoek naar wat je eigen is: een zanger met een minder goede stem of techniek kan nog altijd boeien door zijn unieke karakter.” Elena Obraztsova, de formidabele Russische mezzo met het hoogdramatische geluid ontdekte die kwaliteiten van Lezhneva tijdens een concours: “Je zou het niet geloven, maar die vrouw met haar heel andere repertoire kon mij leren om barok te zingen. Ze heeft me ook geleerd om mijn techniek uit mijn gedachten te zetten voordat ik begin te zingen.” Decca stelde een Mozartalbum voor, omdat het bekende motet Exsultate jubilate op L ezhneva’s repertoire staat. De zangeres besliste anders. Met dirigent Giovanni A ntonini en partner Michael Ontonenko stelde ze een kleine geschiedenis samen van

het motet, het religieuze minidrama: Vivaldi, Händel, Mozart en om het gat tussen de laatste twee te overbruggen een stuk van Porpora. Bijna geëxalteerd vertelt Julia L ezhneva fascinerende details over de jonge non die dat stuk rond 1744 in première bracht: “Mensen in de kerk konden haar niet zien, ze hoorden alleen haar prachtige stem door de ruimte zweven.” We hebben niet op de tijd gelet: een klop op de deur kondigt het einde van het interview aan en het begin van alweer een volgend. “Oh nee,” roept Lezhneva uit, “kan die volgende niet nog even buiten blijven?” Het kan natuurlijk niet, want Julia Lezhneva is een ster. Een ster die gewoon nog lang niet uitgepraat is. En dat is goed. Hein van Eekert

Diverse componisten Motetten

Julia Lezhneva, Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini Decca 478 5242

april 2013

Gesignaleerd

Rossini uit Rome met Antonio Pappano foto: Musacchio & Ianiello

april 2013

Gesignaleerd Rossini is waarschijnlijk de fortuinlijkste componist uit de westerse klassieke muziek, in ieder geval uit de operageschiedenis. Voor zijn veertigste kon hij het zich permitteren zijn beroep vaarwel te zeggen, maar gelukkig werd de ganzenveer niet helemaal opgeborgen. Een buitengewoon fraaie uitvoering van de georkestreerde Petite Messe Solennelle getuigt daarvan.

Wie onlangs bij De Nederlandse Opera zijn laatste opera Guillaume Tell heeft gezien, weet waartoe het Italiaanse genie uit de generatie voor Verdi en Wagner in staat was. Gioachino Rossini (1792-1868) had het allemaal: hij kon goed in het gehoor liggende, komische of juist zeer verheven melodieën bedenken, en de rijke orkestratie voor romantisch operaorkest begon zeker niet pas bij Wagner. Het wachten is op de dvd van deze productie uit Amsterdam; ondertussen komt vanuit het hyper moder ne Auditorium Parco della Musica in Rome een baanbrekende uitvoering op de markt van Rossini’s Petite Messe Solennelle onder de baton van Sir A ntonio Pappano. Vrijwel elke koorliefhebber kent het werk met de markante opening van het Kyrie eleison, ooit handig in een tvreclame voor de Volkskrant verwerkt. Net als Brahms’ Ein deutsches Requiem in de versie voor twee piano’s is Rossini’s ‘kleine gewijde mis’ een zegen voor elk koorbestuur: naast solisten hoeven alleen maar een piano, een harmonium en de bijbehorende spelers te worden ingehuurd. Ondergetekende biecht eerlijk op juist vanwege die malle originele instrumentatie het werk maar weinig soeps te vinden...

mis het licht niet gezien. Rossini stopte ondanks zijn successen al in 1829 met opera’s componeren en na omzwervingen vestigde hij zich in 1855 in Parijs met zijn tweede vrouw, het fraaie model Olympe Pélissier. Hij verkeerde voor zijn plezier in artistieke k r ingen en liet er de gast ronomie de Tournedos Rossini na. Voor uitvoering in de privékapel van het grafelijk echtpaar PilletWill in Passy - tegenwoordig het zestiende arrondissement - was Rossini toch niet te beroerd nog even een misje af te leveren. Boven het manuscript noteerde hij: ‘Twaalf zangers van de drie sekses, mannen, vrouwen en castraten, zijn voldoende voor uitvoering: dat is acht voor het koor, vier voor de soli, bij elkaar de twaalf cherubijnen.’ Bij het slot staat: ‘Lieve Heer, [...] is dit geestelijke of blasfemische muziek? Ik werd geboren voor komische opera, zoals U weet. Niet veel techniek, een beetje gevoel, dat is alles. Gezegend zijt Gij, en laat mij in het Paradijs.’

weldadige orkestrale klanken

Toch even naar het origineel van de Petite Messe Solennelle, want komischer heeft een www.klassiekezaken.nl

Vanwege de weinige vocalisten bij de première in 1863 beperkte Rossini de begeleiding tot twee piano’s en harmonium (de Vader, de Zoon en de Heilige Geest?). Rossini zelf heeft kort voor zijn dood nog een orkestratie nagelaten; Deo gratias. Wat een verademing om van onder de psalmenpomp alsnog een absoluut meesterwerk te verwelkomen - en wat een solisten heeft Pappano voor ons bijeengehaald! De fenomenale Letse sopraan Marina Re-

beka in het opgewekte Crucifixus (hoe anders dan in Bachs Hohe Messe), de Italiaanse superalt Sara Mingardo in het Agnus Dei dat uit Verdi’s Requiem lijkt te komen, haar landgenoten, de tenor Francesco Meli in het Domine Deus en bas-bariton Alex Esposito in Quoniam tu solus: ze lijken allemaal wel van God gegeven. Als het om toporkesten gaat, wil men zich traditioneel nog weleens beperken tot Wenen-Berlijn-AmsterdamLonden-New York. Met een weergaloze operamaestro als Pappano op de bok kan het Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia uit Rome probleemloos plaatsnemen in dat rijtje. Overtuig uzelf en verbreed uw Rossini-horizon met weldadige orkestrale klanken. Salute! Meer opnames met Antonio Pappano zijn in aantocht: EMI brengt dit jaar nog een Verdi-uitgave en het War Requiem van Britten op de markt. Arjan van Dijk

Gioachino Rossini Petite Messe Solennelle

Marina Rebeka, Sara Mingardo e.a., Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano EMI Classics 4167422 (2 CD’s)

april 2013

MAS T ER S

Sony Classical Masters Legendarische opnames voor een zeer aantrekkelijke prijs

88691920102

88691915482

88697761382

88697683912

88697884092

88697808332

88697776782

88697686992

NIEUW OP SONY CLASSICAL

BACH, FATS WALLER, DAVE BRUBECK EN MEER 88765447272

88765448812

Special

Le Sacre nog net zo opwindend als in 1913

Honderd jaar geleden stond Parijs op zijn kop. Op 29 mei 1913 ging Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky in première, en dat bleef bepaald niet onopgemerkt. ‘Dit is geen lenteoffer, maar slachting van het trommelvlies’, luidde het commentaar in de Parijse pers. In 2013 is de rook opgetrokken, maar dat dit icoon uit de twintigste-eeuwse muziekgeschiedenis een eeuw oud is, is een feestje waard. Sony viert dat met diverse heruitgaven van beroemde dirigenten, onder wie Stravinsky zelf.

Een eeuw geleden was Parijs het toneel van niet minder dan een culturele revolutie. In het Théâtre des Champs-Élysées speelde zich een schokkend tafereel af voor de ogen van een verbijsterd publiek. De Ballets Russes van Sergej Diaghilev brachten nu eens geen sierlijke ballerina’s in tutu’s, maar wild bewegende, stampvoetende primitieve boerenpummels. De muziek was een onbeschrijfelijke herrie waar geen touw aan vast te knopen viel. De commotie was groot. In het publiek ging een geloei op. Voor- en tegenstanders onder de bezoekers gingen op de vuist. O p g e t r o m m e ld e g e n d a r m e s moesten dansers en musici beschermen tegen de uitzinnige luisteraars. Zelfs Maurice Ravel zou een boze dame een optater gegeven hebben.

In de honderd jaar sinds de tumultueuze première is Le Sacre nog net zo opwindend als in 1913, al komen er geen gendarmes meer aan te pas. Het is door talloze choreografen op de planken gebracht – denk aan Maurice Béjart, Hans van Manen, Pina Bausch. Minstens zo wijdverbreid is Le Sacre als zelfstandig muziekstuk voor de concertzaal. Grote dirigenten hebben het werk uitgevoerd en opgenomen: Stravinsky zelf (die twee normbepalende opnamen maakte) en Pierre Monteux, maar ook gerenommeerde maestro’s als Leopold Stokowski, Eugene Ormandy, Pierre Boulez en Leonard Bernstein. Zij maakten allemaal de opwinding hoorbaar met een ferme greep op de complexe partituur.

ky’s L’Oiseau de Feu. De klank is zoveel mogelijk gerestaureerd en opgepoetst zonder de integriteit van de opnamen aan te tasten. Beide uitgaven vormen een prachtig aandenken aan een scandaleuze gebeurtenis in 1913, maar vooral een waardig eerbetoon aan een werk dat de muziekgeschiedenis blijvend heeft veranderd. Gerard Scheltens

waardig eerbetoon aan le sacre

Vier mannen waren verantwoordelijk voor het schandaal. Nikolaj Rjorich had de kostuums en decors ontworpen. Vaslav Nijinski, de grote Russische danser, had de woeste choreografie op zijn geweten. Igor Stravinsky had de muziek gecomponeerd, vol onverwachte maatwisselingen en typerende ritmische accenten. Hij had ook het scenario geschreven van het lenteritueel, waarbij een jonge maagd wordt geofferd die zich dood moet dansen voor de zonnegod. En het volbezette orkest, met een extra grote blazerssectie en buitenissigheden als een piccolotrompet, een Wagnerwww.klassiekezaken.nl

tuba en een raspende Zuid-Amerikaanse güiro, werd onverstoorbaar in de hand gehouden door de zwierig besnorde Pierre Mon teux. Hij redde na afloop het vege lijf door via het wc-raampje te vluchten.

Sony’s jubileumuitgave – een 10-cd-box – geeft er een staalkaart van. De oudste opname (Leopold Stokowski) dateert van 1930, de jongste (Michael Tilson Thomas) van 1996. Die van Stravinsky zelf zijn uit 1940 en 1960, zodat ook de ontwikkeling van zijn eigen omgang met zijn baanbrekende stuk goed te volgen is. Zij verschijnen ook apart in een dubbel-cd-doosje, aangevuld met Stravins-

Igor Stravinsky Stravinsky conducts Le Sacre du Printemps

Columbia Symphony Orchestra e.a. o.l.v. Igor Stravinsky Sony 88765442692 (2 cd’s)

Igor Stravinsky 100th Anniversary Collection 10 Reference Recordings

Diverse orkesten o.l.v. diverse dirigenten

Sony 88725461742 (10 cd’s)

april 2013

NIEUW

op Deutsche Grammophon en DECCA

Interview De Oekraïense pianiste Valentina Lisitsa kan met recht een YouTube-sensatie genoemd worden. Inmiddels zijn haar video’s op het internetkanaal al meer dan 55 miljoen keer bekeken. Het leverde haar een contract op bij platenlabel Decca, dat nu haar prachtige opname van de werken voor piano en orkest van Rachmaninov heeft uitgebracht.

YouTube is volgens Valentina Lisitsa de ultieme muziekdemocratie, met alle voor- en nadelen van dien. “Er is zo ontzettend veel te vinden online. Het is echt dé plek geworden om muziek te beluisteren. En om daarop te reageren. Die reacties zijn erg primair, mensen zijn soms onverbiddelijk in hun oordeel. Als een musicus een klein foutje maakt is meteen de hele uitvoering waardeloos, hoe mooi de rest ook klinkt. Het is moeilijk om je aan dat soort kritiek te onttrekken, en om niet zelf te worden meegezogen in die discussies.” En in de buitenwereld spreekt succes op YouTube eerder in je nadeel. “Je bent vaak bezig aan sceptici te bewijzen dat je geen fake bent, dat je een serieus artieste bent.” Dat bewijs levert Lisitsa onder meer met haar opname van de pianoconcerten van Rachmaninov en diens Paganinirapsodie. Lisitsa groeide op met uitvoeringen van zijn muziek in wat ze de ‘Sovjetstijl’ noemt: een hyperromantische brij van muziek, met een groot en zwaar geluid. “Van die uitvoeringen die je op de radio hoort en denkt: wat is toch die verschrikkelijke muziek die op Rachmaninov lijkt? Om er vervolgens achter te komen dat het Rachmaninov wás! We hebben het altijd over de intenties van de componist als het over muziek gaat. In het geval van Rachmaninov kunnen

we zelf horen wat hij wilde, want we hebben opnames van hem in zijn eigen werken. En veel uitvoeringen liggen daar mijlenver vanaf! Ik probeer dan ook zijn eigen stijl als leidraad te nemen: aristocratisch, ingehouden.” Lisitsa’s opnamen laten inderdaad een opvallend frisse benadering van de muziek horen. De pianolijn is altijd helder gearticuleerd, met zelfs in de technisch meest uitdagende stukken elke noot op zijn plaats. Daarnaast is haar spel expressief, fraai zangerig in de lyrische passages, en allesbehalve saai; op de momenten dat het moet spat de muziek met dramatische kracht uit de boxen, zonder ooit vulgair te worden. Dat Lisitsa een rotsvast geloof heeft in deze muziek blijkt uit het feit dat ze de opnames uit eigen zak betaalde, nog voordat ze een platencontract had. Met haar huis als onderpand huurde ze het London Symphony O rchest r a en dirigent Michael Francis in, die ze met haa r YouTube-filmpjes enthousiast had gemaakt voor het project. “Ik had de opnames daarna natuurlijk ook alleen online kunnen delen. Maar mijn ambities voor dit project waren groter. Je wilt toch ook dat je kinde-

foto: Gilbert françois

Valentina Lisitsa meer dan een internethype ren naar de best mogelijke school gaan? Wat dat betreft had ik het met Decca niet beter kunnen treffen!” Ze geniet van het succes, maar dat betekent niet dat ze minder hard hoeft te werken. “In Hollywoodfilms gaat de held aan het einde van het verhaal, nadat de wereld is gered, naar huis en geniet van zijn rust. Voor mij is het nog steeds elke dag spelen, spelen, en nog eens spelen. Maar mij hoor je niet klagen; voor de muziek doe ik alles.” Benjamin Rous

Valentina Lisitsa 13 april Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam 15 april Concertgebouw De Vereeniging, Nijmegen www.muziekgebouw.nl; www.keizerkarelpodia.nl

“voor de muziek doe ik alles”

www.klassiekezaken.nl

Sergej Rachmaninov The Piano Concertos, Paganini Rhapsody

Valentina Lisitsa, London Symphony Orchestra o.l.v. Michael Francis Decca 478 4890 (2 cd’s)

april 2013

een film van YARON ZILBERMAN

★★★★

‘WALKEN SHINES. THE PERFORMANCE IS HEARTBREAKING AND A MASTER CLASS IN THE CRAFT OF ACTING’ PETER TRAVERS, ROLLING STONE

VANAF 28 MAART IN DE BIOSCOOP www.wildbunch.nl

/WILDBUNCHblx

4gt

Special

Nationaal Muziekinstrumenten Fonds – 25 jaar

Je bent een jong, talentvol musicus, vastbesloten om het helemaal te gaan maken. Maar je bent blut – moet elk dubbeltje omdraaien. Je speelt op een belabberd instrument en kunt je kwaliteiten daarop nauwelijks ontwikkelen. Wat te doen?

In zo’n geval is het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (NMF) een uitkomst. Al 25 jaar lang steunt de organisatie jong talent, conservatoriumstudenten en beroepsmusici. Voornaamste doelstelling: instrumenten ter beschikking stellen die privé nauwelijks te bekostigen zijn.

akers foto’s: Sja ak Ram

“Dat gaat natuurlijk niet zómaar”, zegt hoofd fondsenwerving Manon Veenendaal, “het NMF is geen snoepwinkel. Er wordt een heel traject doorlopen. Na de aanmelding volgt een intensief gesprek. We testen motivatie, niveau, achtergronden. We willen opnamen horen, eventueel filmpjes zien, en er zijn aanbevelingsbrieven nodig. Verloopt dat allemaal naar wens, dan gaat de instrumentencommissie aan het werk, op zoek naar een oplossing die het beste past bij de persoon.” Al is het gevestigd in hartje Amsterdam, het NMF is geen museum waar je zomaar een instrument uitkiest. Eerder is er sprake van bemiddeling. Een oprecht behoeftige krijgt iets te leen van een oprechte gever, met het

www.klassiekezaken.nl

NMF als intermediair. Het Fonds werkt met donateurs en sponsors, en krijgt steun van allerlei culturele organisaties. Sinds de oprichting in 1988 hebben in totaal 1575 musici een instrument in bruikleen gekregen. Momenteel spelen er 381 op een instrument of met een strijkstok van het Fonds. Dat ze daar dankbaar voor zijn, spreekt voor zich; sommigen hebben er hun carrière aan te danken. Een kwalitatief zeer hoogwaardig instrument is voor een beginnend musicus immers financieel niet weggelegd. “Mijn ouders kwamen erachter dat een klarinet zo duur was dat ze die zelf niet konden bekostigen”, zegt bijvoorbeeld Heleen Oomen. “Ze gingen op zoek naar een fonds en kwamen bij het NMF. Perfect, want het fonds verstrekte een renteloze lening die je in een heel lange tijd kunt aflossen. Daarvóór had ik een waardeloos dingetje van 150 gulden. Van een nieuw instrument ga je echt ontzettend snel vooruit.”

Contrabassist Rick Stotijn beaamt dit. Dankzij het NMF is hij in de gelegenheid om te spelen op een uniek instrument uit 1846 van de bouwers Raffaele en Antonio Gagliano. “Precies op de momenten dat ik het nodig had hebben ze mij de kans geboden om mijn weg te verbreden met een ongeloof lijk fijn instrument waar ik me werkelijk gezegend mee voel”, zegt hij in een filmpje op d e N M F - we b s i t e . Hij is smoorverliefd geworden op zijn Gagliano en spreekt er ook over alsof het zijn vriendin is: “Het is echt een dametje, een karaktertypje. Soms wil ze ook niet en is ze gesloten. Het klinkt bizar maar het is echt zo, je moet het instrument helemaal open spelen. In het begin moet je haar even de tijd geven om warm te worden, dan klinkt ze goed.”

“Het is echt een dametje, een karaktertypje”

Jos van der Zanden

Dit jaar bestaat het NMF 25 jaar en dat gaat met allerlei festiviteiten gepaard. Zoals een concertmarathon in het weekend van 19-21 april, met 100 concerten door 100 musici op 100 bijzondere locaties. Daarnaast zijn er een luisterconcours, een cd-presentatie en een lezingencyclus. Zo toont het Fonds zich als vanouds een belangrijke inspirator van het Nederlandse muziekleven. info: www.muziekinstrumentenfonds.nl

april 2013

NIEUWE RELEASES

NU VERKRIJGBAAR

Handel: Giove in Argo Alan Curtis Na ‘Ariodante’ presenteert Virgin Classics de nieuwste opname in een reeks van Handel opera’s gedirigeerd door Curtis. Hij wordt bijgestaan door specialisten in het barokrepertoire waaronder mezzosopraan Hallenberg.

Britten: Songs Ian Bostridge

EMI Classics brengt een prachtige nieuwe opname van Stravinsky’s ballet ‘Le Sacre du Printemps’, uitgevoerd door het Berliner Philharmoniker o.l.v. ’s werelds bekendste dirigent Sir Simon Rattle.

2013 is Britten-jaar en de 100e verjaardag van de Britse componist wordt gevierd met dit album vol liederen, uitgevoerd door Bostridge o.l.v. Pappano. Bostridge zal op 12 en 13 december live in Nederland te zien zijn.

6026782

7257032 – 4CD Clamshell

Na het succes van de twee voorgaande Rossini-opnames ‘Stabat Mater’ en de opera ‘William Tell’ brengt Pappano ‘Petite Messe Solennelle’. Op deze 2CD’s is hij met o.a. de sopraan Marina Rebeka te horen.

Stravinsky: Le Sacre du Printemps Sir Simon Rattle

7212962 – 5CD Clamshell

Rossini: Petite Messe Solennelle Antonio Pappano

Trompettiste Tine laat met haar nieuwe album, waarop ze wordt vergezeld door pianiste Kathryn Stott, zien dat ze haar plek in de klassieke wereld dubbel en dwars verdient. Tine’s talent is op deze opname overal hoorbaar. 4334302, beschikbaar vanaf 22/04

4167422 – 2CD, beschikbaar vanaf 25/04

Waan u in Mediterrane sferen met de luxe uitgevoerde nieuwste release van Pluhar. Geniet van traditionele tokkelinstrumenten uit de Mediterranee i.c.m. de barokke strijkers van l’Arpeggiata.

Tine Tine Thing Helseth

7236112, beschikbaar vanaf 08/04

Mediterraneo Christina Pluhar

4164712

7231162 – 3CD Clamshell, beschikbaar vanaf 25/03

4645472 – CD + bonus DVD

Klassieke Zaken Aanrader!

Les Années Folles J. Wiéner & C. Doucet

The Sound of Montserrat Caballé Montserrat Caballé

A Venetian Coronation Paul McCreesh

Een unieke 4CD box met werken van het beroemde pianistenduo uit de jaren ’20 en ’30: Wiéner & Doucet, bekend om hun virtuositeit, inventiviteit en doordachte humor. Meer dan de helft van de opnames is voor het eerst op CD te verkrijgen.

Caballé, een van de meest verfijnde zangeressen uit de 2e helft van de 20e eeuw, wordt op 12 april 80 jaar en dat wordt gevierd met deze prachtige 5CD box vol hoogtepunten uit haar succesvolle operacarrière.

Deze reconstructie van de kroning van Marino Grimani uit Venetië in 1595 focust zicht op typische Venetiaanse meerkorige muziek en bevat werken van Gabrieli, Bendinelli en Thomsen.

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | facebook.com/klassiekemuziek | spotify:user:emivirginclassics

Podium

seizoen bij

De Nederlandse Opera In 1988 kwam de 31-jarige Frans-Libanese Pierre Audi van het Londense Almeida Theater naar Amsterdam. De Nederlandse Opera (DNO) nam volgens velen een risico met het aanstellen van een jong, experimenteel ingesteld theaterdier als artistiek directeur, maar het pakte geweldig uit. Audi zit, vijfentwintig jaar later, nog steeds op zijn plek en heeft De Nederlandse Opera met vele spraakmakende producties op de kaart gezet. Vooral met de Monteverdicyclus en de eerste volledige Nederlandse uitvoering van Wagners Ring des Nibelungen – beide inmiddels verkrijgbaar in hebberig makende dvd-boxen – gooide Audi internationaal zeer hoge ogen. Daarom is het eigenlijk vanzelfsprekend dat, nu Audi’s jubileumseizoen deels samenvalt met het tweehonderdste geboortejaar van Wagner, zijn Ring geprogrammeerd staat. In het huidige seizoen konden we de reprise van Das Rheingold al bewonderen, en in april en mei volgt Die Walküre. In augustus 2013 start het kleurrijke nieuwe seizoen met een reprise van Siegfried. De Amerikaanse tenor Stephen Gould maakt dan in de titelrol zijn debuut bij

Marc Albrecht www.klassiekezaken.nl

foto: Erwin Olaf

2013-2014 wordt voor De Nederlandse Opera een bijzonder seizoen. Artistiek directeur Pierre Audi zwaait vijfentwintig jaar de scepter bij het Amsterdamse operahuis, en dat mogen wij weten. Een feestelijke reprise van een van zijn grootste successen en sprankelende nieuwe producties maken de gang naar het Muziektheater een must.

foto: Monika Rittershaus

foto: Ruth Walz

2013-2014 een bijzonder

Pierre Audi

DNO. In november 2013 volgt de herneming van Götterdämmerung, en in januari en februari staan uitvoeringen van de complete Ring op het programma, dan weer met de Deen Stig Andersen als Siegfried. Uiteraard keert voor alle Ringvoorstellingen de voormalige chef van DNO, Hartmut Haenchen, terug om het Nederlands Philharmonisch Orkest te dirigeren. Maar dit is nog niet alles. Om het jubileum van de artistiek directeur en regisseur meer kleur te geven, brengt DNO onder de titel De Groene Ring een uitgebreid participatieprogramma. Aan het eind van de Ring, moet de wereld tol betalen voor de daad van Wotan, die uit een tak van de wereld-es een speer sneed en zo omwille van de macht de natuur een diepe wond toebracht. Wat komt er voort uit de ashopen van het Walhalla die aan het eind van Götterdämmerung achterblijven? En

hoe zouden mens en macht anno nu met de natuur om moeten gaan? Dat zijn de centrale vragen in vele voorstellingen en nieuwe werken die het groendebat moeten aanzwengelen, en waarin zowel professionals als amateurs een grote rol spelen. Natuurlijk is het niet alles Ring en Wagner wat de DNO-klok slaat. Marc Albrecht, alweer voor het derde seizoen chef-dirigent, komt met twee nieuwe producties die direct met een gouden randje de agenda in kunnen: in november 2013 dirigeert hij het Residentie Orkest in Prokofjevs De Speler en in april 2014 staat hij voor zijn eigen Nederlands Philharmonisch Orkest met Arabella van Richard Strauss. Ook Gounods Faust en Glucks Armide, met het DNO-debuut van de veel geprezen Karina Gauvin in de titelrol, zijn nieuwe producties die er wezen mogen. Een reprise van Donizetti’s Lucia di Lammermoor staat onder leiding van Carlo Rizzi. En of het nog niet genoeg is, sluit dit jubileumseizoen na de wereldpremière van een nieuwe opera van Martijn Padding, Laika, in stijl af met Verdi’s Falstaff in de regie van Robert Carsen, met het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van de Italiaan Daniele Gatti. Een productie die niet alleen op voorhand dvd-waardig is, maar die ook elke operaliefhebber ongetwijfeld als een onweerstaanbare rattenvanger van Hamelen naar het Muziektheater lokt. Paul Janssen

voor informatie over het nieuwe seizoen van de nederlandse opera zie www.dno.nl

april 2013 23

AD Injushina in Dutch_Mise en page 1 13/02/13 11:06 Page1

Anastasia

Injushina piano

Een prachtige nieuwe cd van het gerenommeerde label Ondine met concerten van Bach en zijn zonen, sprankelend en met grote verfijning op de piano gespeeld door het Russische talent Anastasia Injushina.

NOMINATION

ODE 1224-2

Voor meer informatie en om de video te bekijken, bezoek www.anastasiainjushina.com

www.ondine.net

Tel: +31 (0) 0512 570050 Fax: +31 (0) 0512 570059 e-mail: verkoop@t2entertainment.nl

Profiel

Anastasia Injushina

Bach & zonen foto: Stanislav Belyaevsky

Anastasia Injushina is bescheiden, maar gezegend met een geweldig talent. Op haar nieuwe cd met klavierconcerten van Bach & zonen spat dat ervan af; elke Bach wordt door de pianiste in een toepasselijk historisch en stilistisch kader geplaatst.

Eigenzinnigheid kun je de Russische pianiste Anastasia Injushina niet ontzeggen. Ze is beducht voor gemeenplaatsen, voor te snel getrokken conclusies. Noem je haar pianiste, dan haast ze zich te zeggen dat ze ook artistiek leider is van een kamermuziekfestival. Informeer je naar haar opleiding, dan relativeert ze die en benadrukt ze haar autodidactische achtergrond. Benoem je haar prijzen en onderscheidingen, reageert ze met de opmerking dat critici haar spel ook wel eens hebben neergesabeld. Bescheiden, zoekend naar woorden, alles sterk relativerend. Soms lekker, op zijn Russisch, in de contramine... Bescheiden – maar gezegend met een geweldig talent. Op haar nieuwe cd met klavierconcerten van Bach & zonen (Johann Christian en Carl Philipp Emanuel) spat dat ervan af. Empfindsam (C.Ph.E.), gracieus (J.C.), mathematisch exact (J.S.) - elke Bach wordt in een toepasselijk historisch en stilistisch kader geplaatst. Injushina tapt niet steeds uit eenzelfde vaatje, maar legt een opzienbarend artistiek onderscheidingsvermogen aan de dag. www.klassiekezaken.nl

Ten dele doet ze dat onbewust, zoals ze zelf benadrukt. Gevraagd naar haar favoriete musici gaat ze een vergelijking met levende voorbeelden uit de weg en antwoordt ze: “Walter Gieseking, Wilhelm Furtwängler en andere grootheden uit het verleden inspireren me nog het meest. Een beetje vreemd misschien, dat ik in het verleden duik, maar bedenk dat de filosoof Plato vond dat de wijzen uit het verleden het dichtst bij god stonden.” Tja... Over haar opleiding is ze bondig. Lessen op het conservatorium van Sint-Petersburg maakten niet zo veel indruk. “Daarom besloot ik het over een andere boeg te gooien. Begin jaren negentig, tijdens de politieke chaos in de Sovjet-Unie, ging ik naar Finland. In Helsinki bouwde ik een nieuw leven op, eerst enkele jaren op de Sibelius Academie in Helsinki, daarna als uitvoerend musicus. Toen ik in München de ARD Muziekprijs won raakte mijn carrière in een stroomversnelling. Er volgden uitnodigingen van over de hele wereld. In die jaren groeide ik enorm. Belangrijk was evenzeer het contact dat ik kreeg met Ralf (Gothóni, die op haar cd de Hamburger Camerata dirigeert, red.). Met hem samen heb ik een paar jaar terug een kamermuziekfestival op poten gezet. Kamermuziek is mijn lust en mijn leven. Luisteren naar elkaar, de communicatie, soms zonder dat er een woord wordt gewisseld, het van elkaar leren... Maar mijn solorecitals blijf ik ook geven, komend jaar weer met menig optreden in het buitenland.”

De nieuwe Bach-cd die bij het label Ondine is verschenen, gaat daarbij ongetwijfeld een belangrijke rol spelen. Injushina heeft filmpjes laten maken van ‘the making of’ en heeft die op haar website gezet, evenals interviews en reacties op haar spel van dirigent Gothóni. Daaruit blijkt hoe zorgvuldig de productie tot stand kwam en hoe alles terdege vooraf werd overdacht. Met de hoge kwaliteit van de cd luister naar die wer velende f inale van BWV 1053! - en de wereldwijde verspreiding er van loopt de agenda van Injushina inmiddels behoorlijk vol. Ook Amsterdam staat op haar lijstje, daar hoopt ze i n november haa r opwacht i ng te maken. Bijzonderheden nog niet bekend, maar wie te zijner tijd iets bijzonders wil horen, maakt alvast een notitie.

Gracieus en mathematisch exact

Jos van der Zanden

J.S. Bach, J.C. Bach, C.Ph.E. Bach Keyboard Concertos

Anastasia Injushina, Hamburger Camerata o.l.v. Ralf Gothóni Ondine ODE 1224-2

april 2013 25

Is the

foto: harald Hoffmann

Daniel Hope, voormalig wonderkind en protegé van Yehudi Menuhin, doet weer van zich spreken. De Engelse violist, tot de opheffing in 2008 het jongste lid ooit van het legenda rische Beaux Arts Trio, lijkt met zijn nieuwste solo-cd’s de warme weg van de hedendaagse easy-listening muziek op te gaan. Hope verklaart zich nader.

26 april 2013

Interview

re anything out there? De Engelse violist Daniel Hope heeft zich weer nadrukkelijk op de cd-markt gemeld. En hoe. Na The Romantic Violinist met onder andere het Vioolconcert van Bruch uit 2011 verschenen nu kort na elkaar twee cd’s die in eerste instantie niet geheel des Hopes lijken. Op Recomposed by Max Richter, Vivaldi – The Four Seasons gaat de Engelse componist Richter aan de haal met de bekende noten van Vivaldi en maakt hij er een sophisticated soort loungemuziek van. Op de meest recente cd, Spheres, duikt Hope met werk van onder anderen Glass, Einaudi, Pärt en de zeventiende-eeuwse vioolvirtuoos Johann Paul von Westhoff in de muziek der sferen. ‘Is there anything out there?’ is de centrale vraag, en het klinkende antwoord is naar eigen zeggen van de violist de realisatie van een jarenlange droom. “Ik ben al heel lang gefascineerd door het universum, door de oneindigheid ervan. Als je dat combineert met de muziek der sferen waar de oude Grieken het al over hadden – muziek als kunstvorm die de verhoudingen in het heelal weerspiegelt – is het idee om naar een hedendaags soort muziek der sferen te zoeken al snel geboren.”

reis”, zegt Hope over de inhoud van Spheres. “Een aparte kunstervaring. Dus het verhaal moet k loppen. West hof f zet met zijn Imitazione delle campane de toon. Het werk laat meteen horen hoe vooruitstrevend hij was als componist. Het is, net als de Prelude in e van Bach, bijna minimal music.” Daarom is deze cd ook geen afwijking van wat hij eerder gedaan heeft, vindt Hope. “Hij ligt in de lijn van East meets West, de cd uit 2004 met werk van componisten als Manuel de Falla en Ravi Shankar. Alleen is dit weer een andere kant van mij. ‘Waar gaan we in de

En nee, Hope gaat echt niet zomaar een andere kant op, hij verkent alleen graag het hele spectrum. “Alles wat ik doe, heeft te maken met muziek. Ik laat graag mijn fantasie de vrije loop en schrijf daarom ook scripts en boeken, produceer cd’s en meer. Maar mijn dag begint altijd met mijn prachtige viool en het grote repertoire. Al het andere is uiteindelijk niet meer dan een belangrijke uitlaatklep. Een soort therapie.” Paul Janssen

“muziek moet mensen verbinden”

Hope vroeg een aantal componisten om nieuw werk en combineerde de resultaten met bijpassende stukken van onder anderen Westhoff, Fauré en Bach. “Elke cd is een www.klassiekezaken.nl

Diverse componisten Spheres

eenentwintigste eeuw heen met de muziek?’ is ook een achterliggende vraag. En dan merk je dat melodie weer heel belangrijk is, net als de repeterende patronen waar Steve Reich vijftig jaar geleden al mee kwam. Logisch, muziek moet mensen verbinden.” Hope staat daarbij open voor alle muziek. “Dat heb ik wel van Yehudi Menuhin geleerd”, zegt hij over de man die sinds Hopes elfde jaar tot de dood van de grote violist zijn mentor was. “Hij was altijd bereid zijn oren te openen. Hij werkte met Ravi Shankar, met Stéphane Grappelli. Hij leerde me niet alleen het wereldrepertoire spelen, maar bracht me ook de waarde van nieuwsgierigheid bij.”

Daniel Hope, Jacques Ammon e.a., Deutsches Kammerochester Berlin, Rundfunkchor Berlin o.l.v. Simon Halsey Deutsche Grammophon 479 0571

max Richter Recomposed by Max Richter Vivaldi – The Four Seasons

Daniel Hope, Konzerthaus Kammerorchester Berlin o.l.v.André de Ridder Deutsche Grammophon 481 0044

april 2013

MISHA FOMIN OP CD EN TERUG IN HET CONCERTGEBOUW

NIEUW

Zondag 23 maart 2014 Het Concertgebouw Amsterdam Kleine Zaal De meesterpianist Misha Fomin brengt weer een interessant en veelzijdig programma ten gehore. Naast intieme, sfeervolle sonates van Schubert en Mozart, speelt hij lyrische miniaturen van de Rus Sergey Rachmaninov.Als afsluiting klinkt de brillante ‘Réminiscences de Don Juan’ van Franz Liszt, een paraphrase gebaseerd op thema’s uit Mozarts’s opera Don Giovanni. PROGRAMMA:

Fr. Schubert – Sonate A majeur D. 664 S. Rachmaninov – Études (selectie) – Préludes (selectie) W.A. Mozart – Sonate in D majeur KV 576 Mozart – Liszt – Réminiscences de Don Juan

Interview

Misha Fomin, pianist van uitzonderlijke klasse

foto: Sasha Gusov

Hij komt uit Rusland, maar woont al jaren in Nederland: pianist Misha Fomin, wiens cd met muziek van Chopin duidelijk maakt dat er in ons kleine land – waarvan Brahms ooit al zei: ‘Gute Menschen, schlechte Musiker’ – nog altijd ruimte is voor muzikale verrassingen.

Pianist is een solitair beroep, dat vaak gepaard gaat met reizen over de hele wereld. Enkele pianisten worden wereldberoemd, maar internationale erkenning is zeker niet per definitie een graadmeter voor muzikaal talent en technische volmaaktheid. Ook bij minder bekende pianisten tref je soms opmerkelijke muzikale schoonheid en instrumentaal meesterschap aan. Zo’n pianist is de uit Rusland afkomstige Misha Fomin (43), geboren in Nalchik, niet ver van de Zwarte Zee en nabij de grens met Georgië, die tegenwoordig in Bilthoven woont. Fomin: “Toen ik in 1996 meedeed aan het Liszt Piano Concours in Utrecht, kreeg ik een uitnodiging om bij Jan Wijn aan het Conservatorium van Amsterdam te gaan studeren. Op dat moment had ik er al vele studiejaren in Rusland op zitten. Mijn belangrijkste lerares aan de Russische Gnessin Muziekacademie in Moskou was Lina Bulatova, die zelf leerling

www.klassiekezaken.nl

was van Helen Gnessina, de directrice van de Muziekacademie. Gnessina vroeg Heinrich Neuhaus – de godfather van de Russische pianoschool en leraar van onder meer Richter, Gilels en Lupu – om les te komen geven aan haar instituut, waar hij gedurende drie jaar Lina Bulotova onderrichtte. Via haar ben ik dus min of meer opgeleid in de Neuhaustraditie. Typerend voor pianisten uit deze school zijn een warme toon, u lt ieme technische perfectie en poëtische zeggingskracht. Maar toch klinken ze allemaal volkomen anders!”

en de schoonheid van de klank zit tussen de oren.” Zijn onlangs verschenen Chopin-cd met de Derde pianosonate en de Etudes opus 10, laat een integer, sensitief en gewetensvol musicus horen, met een klassiek gevoel voor timing, spanningsbogen, frasering, rubato, dynamiek en klankverhoudingen. Wie inzoomt op Fomins ingetogen en persoonlijke benadering, ontdekt op deze cd menig juweeltje. Fomin: “Het leuke van pianist zijn is dat het pianorepertoire zo gigantisch is. In mijn jeugd heb ik heel weinig Chopin gestudeerd, maar dat heb ik nu gecompenseerd. De muziek van Chopin is van zo’n ongelooflijke schoonheid, dat je er vanbinnen stil van wordt.”

integer, sensitief en gewetensvol musicus

Wat heeft een Russische pianist met zo’n boeiende achtergrond in Nederland te zoeken? “Toen de Sovjet-Unie uiteenviel, stortte ook het Russische muziekleven een beetje in. Dat dreef veel musici het land uit. Halverwege de jaren negentig besloot ik mijn muzikale horizon te verruimen door naar Europa te gaan. Ik studeerde een tijdje in Weimar en volgde masterclasses bij onder anderen Lazar Berman, totdat ik in 1997 in Amsterdam belandde. De nuchtere muzikale benadering van Jan Wijn, die ons vaak op groepslessen liet spelen, heeft zeker zijn vruchten afgeworpen. Hij opende als het ware mijn geest en hart voor andere invalshoeken dan de mijne. Er bestaat niet zoiets als één speelwijze of één ideale klank, want elk stuk en iedere componist vraagt weer om een andere benadering.” Als pianist houdt Fomin er een aantal duidelijke opvattingen op na: “Voor mij bestaat er geen onderscheid tussen muziek en techniek, concentratie moet je als musicus afdwingen

Wenneke Savenije

Misha Fomin 25 mei woudkapel, Bilthoven 26 mei hermitage, Amsterdam www.mishafomin.com

Frédéric Chopin Piano Sonata No. 3, Études, Op. 10

Misha Fomin

ClaM-Q-Records 20122

april 2013 29

Gesignaleerd

Op Winterreise met Prégardien en Gees Kijken en luisteren of luisteren en fantaseren? De liefhebber van Winterreise van Franz Schubert mag kiezen bij deze nieuwe uitvoering door Christoph Prégardien en Michael Gees.

natuurlijke expressie staat bij Prégardien voorop

30 april 2013

foto: Hermannund ClÄrchenBaus

Franz Schuberts Winterreise is een tijdloos testament van het menselijk bestaan. In vierentwintig liederen lijkt het hele leven langs te komen: emoties, herinneringen, associaties en anticipaties van een menselijk wezen dat zich afgezonderd voelt van de wereld door verbroken liefdesgeluk en tegenslag. De cyclus is een reeks chronologische close-ups van deze hoofdpersoon tijdens zijn zwerftocht, waarbij niet altijd precies vast te stellen is hoeveel tijd verstrijkt tussen elk van de liederen. Aan het slot ontmoet hij een lierdraaier: gewoon een andere eenling, een dichterlijke vriend in wording of een voorbode van de dood? Generaties zangers en hun pianisten hebben deze cyclus inmiddels op de geluidsdrager vastgelegd: er zijn robuuste jongens voorbijgekomen, gevoelige dichters, neurotische romantici en analytische geesten in mannelijke en vrouwelijke vorm, en omdat Winterreise zo’n scala aan gevoelens en mogelijkheden tot interpretatie in zich herbergt, hebben ze allemaal een reisverslag ingediend zonder dat er onder hen een is, zelfs bij de allerbesten niet, die het definitieve verhaal verteld heeft. Sommige zangers wagen zich daarom vaker aan het werk. Zo ook Christoph Prégardien, die in 1996 al met een fraaie versie op de proppen kwam en nu wederom een registratie uit-

brengt. Hier staat een zanger met ervaring en met een stem die nog steeds helder en fris klinkt van boven en wat donkerder aan de onderkant. Hij laat in deze nieuwe opname de – voor de toehoorder – zo verbluffende ongecompliceerdheid van sommige liederen voor zich spreken, maar heeft ook de reserves voor de meer complexe momenten. Daarbij word je je als luisteraar nooit bewust van het gebruik van een trukendoos: natuurlijke expressie staat voorop. Dat wil niet zeggen dat Prégardien aan de oppervlakte blijft: in het openingslied begint hij gelaten, voelt dan hoorbaar innerlijke woede omhoog komen, laat daarna een zweem sarcasme door zijn stem glijden en gaat vervolgens terug naar een vorm van tijdelijke berusting. Verder gaat de wandeling, maar er gaat iets gebeuren... Die gecreëerde spanning wordt opgepikt door pianist Michael Gees. Geen begeleider, maar een partner die met zijn instrument diverse muzikale effecten neer moet zetten: van concrete zaken als slecht weer en hanengekraai, via onrust en verdriet tot aan de gevoelens die de aanblik van een uitgestrekt sneeuwlandschap bij de zwervende hoofdpersoon oproept. Gees schildert dus het decor, maar ondersteunt ook de expressie van Prégardien en brengt waar nodig de lading over van niet uitgesproken woorden. Soms leidt hij het verhaal, soms, zoals in het lied Rückblick, lijkt hij de bevindingen van de zanger af te wachten om die vervolgens in klank om te zetten. Een effectieve uitvoering

vereist een goede band tussen de twee uitvoerenden: Gees en Prégardien werken al jaren samen en maken dat hoorbaar in hun interpretatie. Voor dit muzikale avontuur is echter nog iemand nodig: de luisteraar, want die bepaalt uiteindelijk wat er hoorbaar is in de vertolking. Christoph Prégardien en Michael Gees bieden zonder meer voldoende stof tot inleving en ruime mogelijkheid om de gestalte van de protagonist via sacd in de fantasie tot leven te wekken. Wie echter niet alleen wil horen, maar ook wil zien, kan terecht bij een dvd of blu-ray, waarop de vertolking verfilmd is. Hein van Eekert

Franz Schubert Winterreise

Christoph Prégardien, Michael Gees Challenge Classics CC72596 (SACD); CC72595 (DVD); CC72588 (blu-ray + CD)

Column Hans Heg

PRO EN CONTRA BENJAMIN BRITTEN Ik heb even getwijfeld of ik dit onderwerp wel bij de kop moet nemen. Edward Benjamin Britten, honderd jaar geleden geboren als gewone jongen in Lowestoft. Zoon van een tandarts en een muzikale moeder. In 1976 overleden als Baron Britten of Aldeburgh. De grootste Engelse operacomponist sinds Purcell en auteur van ander magnifiek vocaal werk. Sinds Bach en Boccherini heeft bovendien niemand zoveel bijgedragen aan de uitbreiding van het cellorepertoire. Want net als Prokofjev en Sjostakovitsj (en wie niet) liet ook Britten zich inspireren door zijn vriend Mstislav Rostropovitsj. Tot zover niets aan de hand. We worden op het ogenblik overspoeld met nieuwe cd’s en dvd’s. Daarnaast zijn de vier films en documentaires die de befaamde cineast Tony Palmer maakte over Britten en diens partner Peter Pears opnieuw uitgebracht. Voldoende reden om het weer eens over de baron te hebben. In het vorige nummer van Klassieke Zaken jubelde Hein van Eekert al over de nieuwe Virgin Classics-opname van The Rape of Lucretia met Ian Bostridge. En niet te vergeten dirigent Oliver Knussen. Hetzelfde team dat dit meesterwerk twee jaar geleden ook in het Holland Festival presenteerde. Onvergetelijke avond. Daar is nu een ander album bijgekomen dat de

Alban Gerhardt www.klassiekezaken.nl

aandacht trekt en rechtstreeks op een prijzenregen afstevent. In deze uitgave is alles gebundeld dat Britten tussen 1960 en 1976 schreef voor Rostropovitsj. Allereerst de Sonata voor cello en piano – een interessante mix van puur Br itten gek r uid met snufjes Sjostakovitsj. Daarop volgde de ietwat weerbarstige Symphony for cello and orchestra. Op de tweede cd staan de drie solosuites plus als toegift Tema ‘Sacher’, dat de doodzieke Britten er in zijn sterfjaar nog uit wist te persen als bijdrage aan een Liber Amicorum voor de Zwitserse mecenas-dirigent Paul Sacher.

surde theorie. Het is immers al lang bekend dat Britten altijd gefascineerd is geweest door jongensstemmen en het thema homoseksualiteit, dat hij op onnavolgbare wijze heeft geïncorporeerd in zijn opera’s Peter Grimes en Billy Bud. Maar in januari werd het echt ergerlijk nadat naar buiten kwam dat Paul Kildea in een nieuwe biografie (Benjamin Britten: A Life in the Twentieth Century – uitgever Allen Lane) ‘onthulde’ dat Brittens hartkwaal zou zijn veroorzaakt door een vergevorderde vorm van syfilis. Ineens werd het een onsmakelijke vorm van omgaan met je materiaal. Kildea kreeg de wind van voren. Hij wist zich echter niet overtuigend te verdedigen tegen de uitspraken van een cardioloog (“hoogst onwaarschijnlijk”) en een anesthesist (“belachelijk”), die indertijd bij de operatie aanwezig waren. Wat deze affaire zo onverteerbaar maakt, is dat een deel van de pers in Engeland zich met zoveel overgave op dit onderwerp heeft gestort. Want we hebben het wel over een van de grootste componisten uit de vorige eeuw. Van wie dit jaar overigens nog véél meer moois is te verwachten in beeld en geluid.

Alban Gerhardt: rising star van de eerste orde

Alles gespeeld door de Duitse cellist Alban Gerhardt. Rising star van de eerste orde. Een meesterlijke cellist en een boeiende ‘verteller’. Vooral in de Sonate voor cello en piano met Steven Osborne (een naam om in de gaten te houden) scoort hij hoog met een van de allerbeste opnamen van dit opus die ik ken. Hun versie is extra attractief door de perfecte Londense opname, die aanzienlijk beter is dan de in Glasgow gemaakte registratie van de Cellosymfonie, waarin een opdringerige grote trom de geluidsbalans verstoort. Tot zover het goede nieuws. Anders wordt het nu blijkt dat de Engelse pers zich op glad ijs heeft gewaagd waar het gaat om het privéleven van Britten en Pears. Tony Palmer heeft hun langjarige relatie indertijd in een van zijn documentaires stijlvol in perspectief gezet. Nu we bij het eeuwfeest van Britten zijn aanbeland, klinken er ineens ook andere geluiden. Zelfs in een achtenswaardige krant als The Guardian. In november begon wat op een ‘hetze’ tegen de homoseksuele componist begint te lijken, toen een redacteur met een verhaal kwam waarin hij pedofilie suggereerde. Grote verontwaardiging overal. Er was en is tot op heden geen schijn van bewijs voor deze ab-

Benjamin Britten Cello Symphony, Cello Sonata & Cello Suites

Alban Gerhardt, BBC Scottish Symphony Orchestra o.l.v. Andrew Manze Hyperion CDA67941/2 (2 cd’s)

april 2013

cdBesprekingEN orkest

orkest

Gustav Mahler

Igor Stravinsky

Los Angeles Philharmonic o.l.v. Gustavo Dudamel

Berliner Philharmoniker o.l.v. Simon Rattle

DG 4790924 (2 cd’s) / € 23,99

EMI 5099972361122 / € 22,99

De Venezolaanse dirigent Gustavo Dudamel lijkt niet van deze wereld. Zijn ster rees onder de vleugels van het Orquesta Sinfónica Simón Bolívar, het Venezolaanse jeugdorkest dat voortkwam uit het beroemde muziekeducatieprogramma El Sistema, en sinds hij in 2009 als chef-dirigent de bok beklom bij de Los Angeles Philharmonic lijkt ‘the sky the limit’. Hij is inmiddels uitgeroepen tot Musician of the Year 2013 en hij maakte vorig jaar grote indruk door in slechts drie weken tijd met het orkest van Los Angeles en zijn Simón Bolívar-jongeren alle symfonieën van Mahler uit te voeren in zowel de Walt Disney Concert Hall als in Caracas. ‘Raffinement en expressiviteit die raken aan het sublieme’, schreef The Guardian en The Los Angeles Times noemde Mahlers Negende een ‘powerful performance’. Een understatement. Dudamel die, slechts 31 jaar oud, zegt lang gewacht te hebben met Mahlers Negende, lijkt de noten van de gekwelde componist als geen ander te begrijpen. De eerste echte liveopname, met de Los Angeles Philharmonic, die van het Mahlerproject naar buiten komt, is niets minder dan een openbaring. Zoveel oog en oor voor details, zoveel emotionele overredingskracht. Zo’n geweldige opname van Mahlers Negende was er nog niet. Paul Janssen

2013 is het jaar van Stravinsky’s Le Sacre du Printemps. Honderd jaar geleden werd de balletmuziek, een van de belangrijkste werken uit de muziekgeschiedenis, in première gebracht. Dat heugelijke feit wordt gevierd met vele uitvoeringen en kersverse registraties. Een Sacre van Rattle met de Berliner Philharmoniker mag natuurlijk niet ontbreken. De chef van de Berliner haalt immers de ene na de andere prijs binnen met zijn Stravinsky-opnames. Wedden dat deze Sacre ook in de top 10-lijsten terecht zal komen? Het is een meesterlijke uitvoering. Spanningsvol van begin tot eind: van de overbekende fagotsolo tot de allerlaatste dreun in de Danse sacrale. Wat betreft intensiteit en muzikale dramatiek bereikt Rattle de uiterste grenzen van wat mogelijk is. Met de tempi gaat hij eveneens voortvarend te werk, en toch heb ik deze compositie zelden zo kleurrijk en transparant uitgevoerd horen worden. Qua orkestklank heb je bij een orkest als de Berliner natuurlijk ook helemaal niets meer te wensen. Kortom, een sublieme uitvoering en een uitstekende opname waar je naar kunt blijven luisteren. Rattle combineert de Sacre met een al even fraai vormgegeven Apollon Musagète en de Symphonies of Wind Instruments. Oswin Schneeweisz

Symfonie nr. 9

Le Sacre du Printemps e.a.,

Gustavo Dudamel: oog en oor voor detail

concert

Sublieme Sacre

vocaal

j.s. Bach, j.c. Bach, c.ph.e. Bach

James Whitbourn

Anastasia Injushina, Hamburger Camerata o.l.v. Ralf Gothóni

Arianna Zukerman, Westminster WilliamsonVoices, The Lincoln Trio e.a. o.l.v. James Jordan

Ondine ODE 1224-2 / € 21,99

Naxos 8573070 / € 7,99

Best slim eigenlijk van pianiste Anastasia Injushina, om haar visitekaartje af te geven in de vorm van klavierconcerten van drie verschillende leden van de Bachfamilie. Zo kun je immers demonstreren dat je gevoel hebt voor stijlontwikkeling. De galante, conflictloze muziek van de Londense Johann Christian contrasteert flink met de expressieve van de Berlijnse Carl Philipp Emanuel – terwijl beide zoons weer mijlenver verwijderd zijn van de indringende polyfonie van vader Johann Sebastian. Een musicus die deze verschillen weet over te dragen, geeft blijk van een goed ontwikkeld artistiek instinct. Bij C.Ph.E. houdt Injushina de klavecimbelklank in ere (ook al bespeelt ze een grote Steinway) door legato te mijden, pedaalloos te spelen en te kiezen voor korte en gestoten noten, ook in de bassen. Johann Christian daarentegen is bij haar gracieus en mozartiaans. Bij hem worden crescendi toegelaten en klinken melodieën als operaaria’s. De oude Bach speelt Injushina dan weer enigszins afstandelijk, haast mathematisch. Kortom, hier is iemand met visie aan het werk, nuttig geholpen trouwens door dirigent Ralf Gothóni, die er bij de Hamburger Camerata met hoge tempi flink de zweep over haalt. Jos van der Zanden

Hebben wij behoefte aan nog meer Anne Frank? Dat is een moeilijke en pijnlijke vraag. Wanneer mag men ophouden te herdenken? Anne Frank is een symbool: ze mocht niet volwassen worden, haar dood heeft van haar een eeuwig kind gemaakt. Maar: hoe herdenk je een symbool? Welke muzikale taal is passend? En: kun en mag je tegen een symbool vechten? Ik geef toe: ik weet het niet. De muziek van James Whitbourns Annelies heeft een hoog Schindler’s List-gehalte, vermengd met de polyfonie van Allegri’s Miserere, en natuurlijk her en der wat Joodse thema’s. Kurt Weill komt ook om de hoek kijken. Zou het anders moeten, kunnen? Alweer: ik weet het niet. Het geheel doet een beetje rommelig aan. Te veel stijlen, te veel mixen, wellicht te veel willen zeggen? De cd vermeldt dat het om een kamermuziekversie gaat, dus er is blijkbaar ook een versie voor orkest. Het Lincoln Trio speelt echt mooi (de pianiste, Marta Aznavoorian, is een ontdekking!), de klarinettist is goed, evenals het koor. Sopraan Arianna Zukerman zingt de partij van Anne. Mooi en ontroerend weet zij de gestalte van een jong meisje weer te geven. Basia Jaworski

Keyboard Concertos

Annelies

Bach, Bach en Bach

april 2013

Arianna Zukerman: mooi en ontroerend

cdBesprekingEN vocaal

vocaal

Richard Wagner

tsjaikovski,tanejev, moessorgski

Aria’s,Wesendonck-Lieder

Dmitri Hvorostovsky, Ivari Ilja

Jonas Kaufmann; Orchester der Deutschen Oper Berlin o.l.v. Donald Runnicles

Ondine ODE 1216-2 / € 21,99

Decca 4785189 / € 23,99

En wordt wel gezegd dat Russische muziek het beste klinkt wanneer ze door Russen wordt uitgevoerd. Dat klopt niet helemaal. Het tegendeel bewijst onder meer de Nederlander Robert Holl, die met laatromantisch Russisch repertoire velen in vervoering brengt. Maar toch: wie de jongste cd beluistert van Ruslands leading bariton Dmitri Hvorostovsky gaat bijna geloven dat in deze stelling een kern van waarheid schuilt. De uit Siberië afkomstige zanger staat al 25 jaar aan de wereldtop en weet als geen ander hoe hij zijn vaderlands erfgoed moet vertolken. Met zijn donker timbre verklankt hij prachtig de kommer en kwel in de liederen van Tsjaikovski, Moessorgski en Tanejev, alsof hij die zelf allemaal heeft ondergaan. Al zingend maakt hij voelbaar dat nachtelijke duisternis, nostalgisch verlangen en dood in dit recital de rode draad vormen – ook voor wie de teksten niet letterlijk kan verstaan. Boeiend dat de minder bekende Sergej Tanejev (1856-1915) in de collectie is opgenomen. Zijn liederen, die iets lichter van aard zijn dan die van zijn beroemde collega’s, zorgen voor een uitgebalanceerd en representatief beeld van wat er gecomponeerd werd in het Rusland van de late romantiek. Frans Jansen

Een tenor die de Wesendonck-Lieder van Wagner zingt? Nee, gebruikelijk is het niet, maar ook niet zo raar – René Kollo is Jonas Kaufmann al voorgegaan. Nu ken ik Kollo’s opname niet, maar ik kan me niet voorstellen dat die mooier zou kunnen klinken dan Kaufmanns versie. Had ik sterren tot mijn beschikking, dan had ik deze cd het hoogst mogelijke aantal gegeven, want wat mij betreft is het een van de mooiste uitgaven van de laatste jaren, zeker wat een zangrecital betreft. Ook de samenstelling van de cd is bijzonder – het zestal aria’s dat Kaufmann heeft uitgezocht (lees het zeer interessante interview in het tekstboekje), gaat van Rienzi tot Siegfried, opera’s die Kaufmann (vooralsnog?) niet heeft gezongen. Dat de cd juist nu is uitgebracht, is niet toevallig – op 15 februari is in de Met Parsifal in première gegaan, met Kaufmann in de hoofdrol. Parsifal ontbreekt in zijn recital, maar de oorspronkelijke versie van In fernem Land (Lohengrin) balsemt alle wonden. Dat de cd zo ontzettend prachtig is geworden, ligt natuurlijk aan Kaufmann, zijn briljante voordracht en taalbegrip, zijn acteren en zijn niet minder dan geweldige stem. Maar laten we de dirigent en de spelers van het Berlijnse orkest niet vergeten! Basia Jaworski

In This Moonlit Night

Russische kommer en kwel

vocaal

Jonas Kaufmanns geweldige stem

koor/orkest

Diverse componisten

Max d’Ollone

Elly Ameling, Rudolf Jansen e.a.

Flemish Radio Choir, Brussels Philharmonic o.l.v. Hervé Niquet

GW 13001 (5 cd’s) / € 35,99

Glossa ES 1010 (2 cd’s + boek) / € 35,99

Ze zijn zo subliem dat hun onverwachte schoonheid zich ook openbaart in aanhoudende motregen – ineens is het niet erg meer dat de trein tien minuten vertraging heeft. De liveconcerten van Elly Ameling uit de archieven van de Nederlandse Omroep uit de periode 1967-1990 hebben allemaal met elkaar gemeen dat ze de wereld een stukje mooier maken. Uren zou men kunnen filosoferen over de adembenemende manier waarop Ameling Sur les lagunes van Berlioz vertolkt; over het feit dat ze in 1990 nog zo fris klinkt in Schuberts elf minuten lange Minona en dat elk woord verstaanbaar en spannend gearticuleerd wordt; over de manier waarop ze de tekst en de muziek voor zich laat spreken in Ravels Shéhérazade en daarmee een wondere sensualiteit bereikt; of over haar samenwerking met Rudolf Jansen, Hein Meens, Robert Holl, Carolyn Watkinson of Irwin Gage, allen vertegenwoordigd op de vijf cd’s die ter ere van Elly Amelings tachtigste verjaardag verschenen zijn. Een stijlvol doosje – mooie foto’s, liedteksten, geen overbodige poespas – past bij de klasse van de gevierde zangeres. Verrassend en bekend repertoire, het is allemaal het beluisteren waard, want het is live, en dan kun je je inbeelden er (weer) echt bij te zijn. Hein van Eekert

In de prachtig vormgegeven serie Collection Prix de Rome is na boekjes, gewijd aan de inzendingen voor de Prix van Debussy, Saint-Saëns en Gustave Charpentier, een deel verschenen met werk van de vrijwel onbekende Fransman Max d’Ollone (1875-1959), een leerling van Gounod, Saint-Saëns en Massenet. In deze uitgave maar liefst zes inzendingen voor de Prix de Rome van d’Ollone uit de jaren 1894-1897. Daarnaast ook één zending uit Rome (1899) en een orkestratie van een pianostuk van Franz Liszt (1939). D’Ollone was nog piepjong toen hij meedong en in de prijzen viel: rond de twintig. Duidelijk hoorbaar zijn d’Ollones fascinatie voor Wagner en Liszt en de afwezigheid (of eerder: het voor zich houden) van een eigen gezicht. Dat zou pas later komen. Maar voor de rest: prachtig stromende muziek en briljante orkestraties. Dit is romantiek ten top. Studenten moesten nu eenmaal passen in het stramien en – desnoods – een voetval doen om in Rome te studeren. Tijdens het spitten voor deze reeks komen de onderzoekers overigens van alles tegen. Zo stuitten ze ook op lang verloren gewaande werken van Paul Dukas, aan wie ongetwijfeld een volgend deel zal worden gewijd. Jurjen Vis

Elly Ameling 80 jaar Live concertopnamen Nederlandse Omroep 1967 – 1990, Box II

Elly Ameling bereikt een wondere sensualiteit

www.klassiekezaken.nl

Collection Prix de RomeVol. 4

Briljante orkestraties van piepjonge Fransman

april 2013

cdBesprekingEN ensemble

kamermuziek

Diverse componisten

Dvorák, Smetana

Erik Bosgraaf,Yuri Honing, Stef van Es, RaphaelVanoli e.a.

Tokyo String Quartet

Hotel Terminus

Quartet no. 12, op. 96,‘American’, Quartet no. 1,‘From My Life’

Brilliant Classics 9418 / € 7,99

Harmonia Mundi HMU 807429 (SACD) / € 23,99

Grenzen zijn er om te worden overschreden. Ho! Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Aan de andere kant van de grens kom je op onbekend terrein. Daar bestaat geen jazz, geen pop en geen klassiek blokfluitrepertoire. Elektronisch, ja, nee, dat is het evenmin of toch ook wel. Erik Bosgraaf en Yuri Honing hebben dit landschap al eerder verkend. Met Gabriel Rios maakten zij Winterreise 6 en eerder was er al Attacca, dat precies nul reacties opleverde. ‘Het is erg stil hier… Heeft u zin om te reageren?’ Nu laten ze zich opnieuw inspireren door Bachs Brandenburgse concerten, maar er zijn ook verwijzingen naar Pink Floyd. Het moet heerlijk zijn om zoveel ruimte te vinden voor muzikale invallen. Niet dat alles kan of mag: er is (bijna) geen moment van wanorde, en in het (mini)boekje wordt zelfs gesproken over compositie en arrangement, van het collectief, dat wel. De geluiden uit de Wisseloordstudio’s in Hilversum en de Shamrockstudio’s in Baarn zijn even weloverwogen als verrassend, soms een beetje beangstigend. Maar het blijft in alle opzichten muziek – muzikantenmuziek en daarom ook luistermuziek. Ja, een ding is zeker: dit is absolute muziek! Barend Linders

Ze aarzelden even, maar na vijfenveertig jaar gaan de leden van het Tokyo String Quartet er dan toch echt mee stoppen. Ze gaven honderden concerten per seizoen, maakten vele toonaangevende opnames en verschenen zelfs in het Amerikaanse Sesame Street. Maar nu is het genoeg geweest. Deze cd met muziek van Dvorák en Smetana is de kroon op de rijke opnamegeschiedenis van het kwartet. En wat voor een! Het spel is lyrisch en zeer nauwkeurig, waardoor elk detail wordt uitgelicht. Zo krijgt het geliefde ‘Amerikaanse’ strijkkwartet van Dvorák een vertelkracht die het eenvoudige werk op het eerste gezicht niet kent. De componist schreef het in slechts zestien dagen, maar de musici van het Tokyo String Quartet laten horen dat dit niet bepalend hoeft te zijn voor de kwaliteit. Smetana’s serieuzere en autobiografische strijkkwartet Uit mijn leven vormt het besluit van de uitgave. De soepele frasering, de gebalanceerde dynamische verschillen en het voortreffelijke samenspel zijn perfect in evenwicht en maken deze cd een genot om naar te luisteren. Als de laatste klanken uit Smetana’s leven wegsterven, dooft wat opnames betreft ook het licht voor deze musici van wereldformaat. Gelukkig wel in majeur. Jeroen Stoffels

Dit is absolute muziek!

kamermuziek

Tokyo String Quartet stopt in majeur

kamermuziek

Felix & Fanny Mendelssohn Complete Piano Trios

Dmitri Sjostakovitsj

Atrium String Quartet, Misha Fomin

Hrvoje Jugovic, Maria Bader-Kubizek, Dorothea Schönwiese, Silvia Schweinberger

RCM 20121 / € 17,99

Brilliant Classics 94490 (2 cd’s) / € 9,99

Het Pianokwintet opus 57 van Dmitri Sjostakovitsj is een van de mijlpalen uit de kamermuziekliteratuur. Het is zo’n werk waar je simpelweg niet omheen kunt, als je dat al zou willen. Het is een intrigerend werk dat je eigenlijk niet vaak genoeg kunt horen, zeker niet in zo’n perfecte uitvoering als deze. Aan het woord is het jonge Atrium String Quartet (met pianist Misha Fomin), dat de laatste jaren internationaal furore maakt. De eerdere opnames van Beethoven en Sjostakovitsj werden door de vakpers unaniem de hemel in geprezen, en ook met deze nieuwe Sjostakovitsj-uitgave zal het vermoedelijk niet anders gaan. Tien jaar geleden speelden de musici deze werken voor het eerst op het podium, in Wigmore Hall. Sindsdien namen zij ze geregeld ter hand. Nu is er deze fraaie, frisse opname. Er wordt fijnzinnig en op het scherp van de snede gemusiceerd en het kwartet beschikt over een heldere, donkerbronzen klank die helemaal past bij de muziek van Sjostakovitsj. Het Atrium String Quartet combineert het bekende Pianokwintet met twee strijkkwartetten van de Russische componist, het Negende en het Elfde. Een beluisterenswaardige opname voor de liefhebbers van Russische zwaarmoedigheid en melancholie. Oswin Schneeweisz

Felix Mendelssohns trio’s voor piano, viool en cello hebben een klassiek geraamte, maar een romantisch kloppend hart. De romantiek zit vooral in de weerbarstige noten die hij de piano toevertrouwde. Door de virtuoze pianopartijen is het zowel interessant als riskant om deze stukken op historische instrumenten uit te voeren. Pianist Hrvoje Jugovic, violiste Maria Bader-Kubizek en celliste Dorothea Schönwiese durven het aan. Naast Mendelssohns twee volwassen pianotrio’s staan op deze cd’s het Trio voor piano, viool en altviool dat hij als elfjarige schreef en het enige werk in dit genre van zijn zus Fanny. De pianist speelt elk stuk op een ander instrument, grofweg uit de periode waarin de compositie is ontstaan. In de Finale van opus 66 pakt dat minder goed uit – op Jugovic’ donkergekleurde, Londense fortepiano uit 1838 klinken de snelle passages ongedefinieerd. Maar dat is te vergeven. Er wordt prima gemusiceerd en Fanny’s opus 11 blijkt een juweeltje. Meer dan haar broer speelt zij met de vorm: waar normaal een scherzo klinkt, plaatst zij een Lied ohne Worte. Ze verrast met spitsvondige modulaties. Veel te goed om ‘de zus van’ te blijven, die Fanny. Merlijn Kerkhof

String Quartets 9 & 11, Piano Quintet

Voor de liefhebber van Russische zwaarmoedigheid

34 april 2013

De Mendelssohns op historische instrumenten

cdBesprekingEN kamermuziek

instrumentaal

Diverse componisten Spheres

Diverse componisten Tine Thing Helseth, Kathryn Stott

Daniel Hope, Deutsches Kammerorchester Berlin e.a. o.l.v. Simon Halsey

EMI 4164712 / € 22,99

Deutsche Grammophon 479 0571 / € 23,99

Ooit was de trompet een typisch manneninstrument, maar ook in de trompetwereld gaan de vrouwen kennelijk door het glazen plafond. Vooral EMI profileert zich met sterren van het zwakke geslacht. Kort geleden verscheen de cd van trompettiste Alison Balsom en nu is er Tine Thing Helseth. Het opmerkelijke is dat deze dames allemaal good looking en modieus gekleed op de cover staan, alsof EMI ook meteen een eind aan het traditionele oubollige imago van de trompettist wil maken. Van mij mogen ze. Zolang er maar goed gemusiceerd wordt! En dat is bij de uit Noorwegen afkomstige Tine Thing Helseth – die bij EMI overigens ook al twee eerdere cd’s opnam – zeker het geval. Haar spel is soms wat voorzichtig, maar puntgaaf. Het repertoire is een mix van arrangementen voor trompet en piano en originele stukken voor het instrument. Het betreft werken waarmee de trompet zich in al zijn diversiteit en muzikale kracht toont: van lyrische stukken als de Légende van Enescu tot en met de bekende Vocalise van Rachmaninov, de Trompetsonate van Hindemith en een bewerking van vijf liederen van Puccini. Van alles wat dus. De enige rode draad die te ontdekken valt is de klank van Tines trompet. Oswin Schneeweisz

Het is conservatievere muziekliefhebbers een doorn in het oog: Johann Sebastian Bach en Arvo Pärt tussen Ludovico Einaudi en Michael Nyman. Muziek van grote toonkunstenaars naast filmmuziek en minimal-huppeltjes. Violist Daniel Hope trekt zich er niets van aan. Op zijn nieuwste cd Spheres klinkt na Pärts Fratres een weinig originele aria met de voor het filmmuziekgenre kenmerkende gebroken akkoorden in de pianopartij. Het drie minuten durende stukje zonder al te veel ontwikkeling is gebruikt voor meerdere reclames. Verkwanselt de laatste violist van het Beaux Arts Trio nou zijn talent of niet? Ja en nee. Ja, want hij kan betere muziek spelen. Nee, want hij musiceert met volle overtuiging. In zijn spel maakt hij geen onderscheid tussen de grote namen uit de canon en de mindere goden. De in Zuid-Afrika geboren Hope soleerde recent in de door Max Richter ‘hergecomponeerde’ Vier jaargetijden, en ook de oude muziek op Spheres (Westhoff, Bach) is in nieuwe arrangementen te horen. Dat zorgt ervoor dat het album minder stijlinconsistent is dan het op het eerste gezicht lijkt. De stukken met koor (Jenkins, Fauré’s Cantique de Jean Racine) vallen nog steeds wat uit de toon. Merlijn Kerkhof

Tine

Puntgaaf spel van Tine

piano

Hope musiceert met volle overtuiging

piano

Claude Debussy

Dussek, Beethoven, Mendelssohn

Massimiliano Dameri & Marco Rapetti

Olga Pashchenko

Brilliant Classics 94448 (3 cd’s) / € 11,99

Fuga Libera FUG 598 / € 22,99

‘Hartstochtelijk houd ik van muziek, en gedreven door die liefde probeer ik haar te bevrijden uit de steriele tradities die haar omklemmen’, schreef Claude Debussy (1862-1918) in een van zijn brieven. Samen met Maurice Ravel wordt Debussy doorgaans beschouwd als de belangrijkste vertegenwoordiger van het impressionisme in de klassieke muziek. Zelf voelde Debussy zich echter meer verwant met het symbolisme, een beweging van schilders, schrijvers, dichters en musici waaraan hij in Parijs actief deelnam, zowel in de kroeg als in de organische vormgeving van zijn lucide en soms mysterieuze composities. Inspiratie putte Debussy vooral uit de natuur en de klassieke mythologie, maar hij haakte ook aan bij oude dansvormen en andere archaïsche vormen, jazz en oriëntaalse muziek. De integrale lezing van Debussy’s werken voor pianoduo, waaronder arrangementen voor pianoduo van orkestwerken, door het Italiaanse tweetal Massimiliano Dameri en Marco Rapetti laat zich dan ook beluisteren als een boeiende reis door afwisselende muzikale landschappen. De heren spelen Debussy spontaan, organisch, soms een beetje romantisch, robuust en zonder veel opsmuk, en laten het aan de toehoorder over om te genieten van verrassende vergezichten onderweg. Drieënhalf uur lang doorkruist het duo als het ware op stevige wandelschoenen de wonderlijke klankwerelden van Debussy. Wenneke Savenije

Wie denkt dat een fortepiano geen krachtige klank kan voortbrengen, heeft Olga Pashchenko nog niet gehoord. De Schöfftos en de Graf barsten onder haar vingers bijna uit hun voegen. Met reden, want ze heeft een boodschap te vertellen. Op haar debuutalbum Transitions vertolkt de pianiste muziek waarmee ze de stijlverandering van het classicisme naar de romantiek illustreert. Fraai is de keuze voor de minder bekende componist Jan Ladislav Dussek, een tijdgenoot van Beethoven. In zijn Sonate opus 61 klinken virtuoze pianotechnieken en gewaagde harmonieën. Soms preludeert de muziek op Chopin, maar bovenal maakt ze duidelijk dat er meer componisten dan Beethoven waren. Diens Bagatelles opus 33 zijn op deze cd het meest klassiek. Onverwachte wendingen, zoals de modulaties in de Bagatelle in F-groot, verraden echter een veranderende stijl, die uiteindelijk culmineert in de transcendente Sonate opus 111. Het stevige spel van Pashchenko wordt afgewisseld met ingetogen momenten. Wanneer ze una corda (met het linkerpedaal) speelt, opent zich een wonderschone klankwereld. De Variations sérieuses van Mendelssohn geven hier blijk van en vervolmaken de transitie naar de romantiek. Is het toeval dat deze variaties beginnen in de geest van Bach en eindigen als Chopin? Jeroen Stoffels

Complete music for Piano Duo

Transitions

Debussy op stevige wandelschoenen

www.klassiekezaken.nl

Klassiek romantisch of romantisch klassiek?

april 2013 35

cdBesprekingEN piano

piano

Richard Wagner

Frédéric Chopin

Pier PaoloVincenzi

Misha Fomin

Brilliant Classics 94450 (2 cd’s) / € 9,99

ClaM-Q-Records 20122 / € 17,99

Pianist Pier Paolo Vincenzi speelt het Lied ohne Worte met zoveel italianita dat Richard Wagner bijna de laatste componist is aan wie je zou denken als je het hoort: een van de verrassingen op een nieuwe dubbel-cd, geheel gewijd aan de complete pianomuziek van de componist van grote opera’s als Parsifal en Tristan und Isolde. De Wagner die we hier tegenkomen is een man die als attentie of uit gevoelens van dankbaarheid korte stukken schrijft voor bevriende dames en heren, en die in een aantal sonates afwisselend worstelt en danst met de schaduw van Ludwig van Beethoven. En dan zijn er nog de titels voor ‘Frau M.W.’, de geliefde Mathilde Wesendonck, waar de Tristanmuziek doorheen schemert. Verwacht echter ook een lekker korte – een woord dat niet vaak in dezelfde zin voorkomt als de naam Wagner – en charmante Züricher VielliebchenWalzer. Vincenzi laat zich niet afleiden door Wagners reputatie voor bombast: hij vindt een lichte toets voor de lichtere stukken en veel tederheid en verstilling in de serieuze werken. We herkennen de Wagner van de opera’s, we leren de Wagner kennen die bepaalde voorgangers hoog in het vaandel droeg en we horen een man die iets kleinschaligs en intiems kon opbouwen op kamermuziekniveau. Een essentiële kennismaking voor dit Wagnerjaar. Hein van Eekert

De in Nederland wonende Rus Misha Fomin is een echte Chopinpianist. In concerten had hij zijn toehoorders al verbaasd door zowel Chopins hondsmoeilijke Etudes opus 10 als die van opus 25 achter elkaar te spelen. In Moskou, februari 2011, heeft Fomin de twaalf van opus 10 vastgelegd en ook op cd maakt hij indruk. Sommige van deze pianostukken zijn statements van de virtuositeit van de componist, andere zijn muzikaler en kennen een lyriek die niets met vingeroefeningen te maken heeft. De technisch zeer begaafde Fomin laat beide soorten tot hun recht komen. Hij speelt geïnspireerd, maar verliest zich nergens. Zijn tempi zijn conventioneel. Soms is hij net iets te enthousiast met het pedaal, waardoor vooral de lijnen in de linkerhand wat troebeler klinken dan nodig. Verder beslist niets te klagen. De Rus koppelt de etudes aan Chopins derde en laatste pianosonate, in b-klein, uit 1844. Dit stuk krijgt een boeiende vertolking, waarin Fomin de vriendelijke verteller is. Maar wellicht zijn grootste prestatie: de Finale, waar menig pianist zich stuk op heeft gestudeerd, klinkt opeens kinderlijk eenvoudig. Merlijn Kerkhof

Complete Piano Music

Piano Sonata No. 3, Études Op. 10

Intieme kamermuziek van Wagner

piano

Boeiende Chopinvertolking

piano

Simeon ten Holt

Franz Schubert

Jeroen vanVeen

Maria João Pires

Brilliant Classics 9434 (5 cd’s) / € 19,99

Deutsche Grammophon 477 8107 / € 23,99

Een feest. Een box met vijf cd’s ter gelegenheid van de negentigste geboortedag van Simeon ten Holt op 24 januari van dit jaar. De selectie, altijd vatbaar voor discussie, bevat een karakteristiek deel van zijn pianomuziek. Jeroen van Veen, die Simeon ten Holt leerde kennen in 1997, staat garant voor een integere en gloedvolle uitvoering. Alleen de Solo Devil’s Dance I en Aforisme II dateren uit de periode voor het verschijnen van Canto Ostinato in 1979, maar kunnen desalniettemin niet gerekend worden tot wat Ten Holt zijn formalistische werk noemde. Daarmee bedoelde hij de stukken die hij schreef ‘onder de seriële terreur.’ Het gevoelige Natalon in E ontstond toen de partituur van Canto voltooid was, maar de muziek ervan was nog maar nauwelijks gehoord. Ten Holt, altijd al autodidact, volgde naar eigen zeggen een door het innerlijk kompas gestuurde richtlijn, een werkwijze die hij sindsdien nog zou versterken. Terwijl hij op zoek naar interactie de uitvoerende(n) een zekere vrijheid liet, werd zijn muzikale eigenheid in stukken zoals Eadem sed aliter (Hetzelfde maar anders) alleen maar duidelijker. In de serie duivelsdansen klinkt steeds meer virtuositeit en steeds meer Simeon ten Holt. Barend Linders

Maria João Pires laat een geheimzinnige notitie voorafgaan aan de cd-tekst. ‘Wanneer je als musicus met een werk wordt geconfronteerd’, schrijft ze, ‘kun je de neiging hebben om je dat toe te eigenen en het op je eigen manier uit te voeren. Of je kunt, in contrast daarmee, het werk laten voor wat het is en er simpelweg kennis van nemen.’ Verder is er geen uitleg, maar het lijdt geen twijfel dat Pires het laatste verkiest: Schuberts partituur met eerbied benaderen. Ze laat de muziek spreken zonder er een persoonlijk stempel op te drukken. Alleen de allergrootsten kunnen zich dat veroorloven, die zijn de gekunsteldheid voorbij en versmaden elke valse expressie. Hoor de doorwerking van het openingsdeel van Schuberts D960, een schier eindeloze stroom modulaties: wat een heerlijke no-nonsense klinkt er bij Pires, die de noten laat spreken en nauwelijks iets toevoegt. Hoor het intieme Andante sostenuto, dat wonderlijke tweede deel. Bij haar geen slow motion Adagio, maar een beweeglijk, zoals voorgeschreven. Toch bewaart ze ten volle de ingetogenheid, mede dankzij een adembenemend pianissimo possibile waarin Pires haar meesterlijke techniek demonstreert. Een topuitvoering. Jos van der Zanden

Solo Piano MusicVolumes I –V

Pianosonates D845 en D960

Jeroen van Veen: gloedvolle uitvoering

36 april 2013

Heerlijke no-nonsense bij Maria João Pires

cdBesprekingEN barok

barok

Diversen componisten

Johann Sebastian Bach

Viola d’amore solo

Sei Solo Sonatas & Partita’s forViolin

Valerio Losito

Christine Busch

Brilliant Classics 943671 / € 7,99

Phi LPH 008 (2 cd’s) / € 31,99

De viola d’amore ziet eruit als een altviool, maar heeft naast de vier darmsnaren waarop gestreken wordt ook nog eens drie meeklinkende metalen snaren die het instrument een ietwat mysterieuze, weke klank geven. Dat past goed bij de naam, zou je zeggen. Maar er is een theorie dat het instrument oorspronkelijk viola da more (Moorse viool) heette omdat de klank associaties opriep met muziek uit exotische oorden. De viola d’amore was in de zeventiende en achttiende eeuw in Italië en Duitsland populair. Vivaldi en Telemann schreven er concerten voor en Bach gebruikte er twee in zijn Johannes-Passion. Op deze cd horen we het instrument solistisch, waardoor de bijzondere klank nog beter tot zijn recht komt. De extra snaren produceren een prachtig gonzend geluid dat door de opnametechnici ook mooi is vastgelegd. Naast een aantal anonieme stukken horen we hier werken van onder anderen Giuseppe Colombi en Christian Petzold. Colombi laat de speler zijn instrument ook nog eens op diverse manieren verstemmen, scordatura, een techniek die ook Paganini nog toepaste op zijn viool. Valerio Losito bespeelt een in Napels gebouwd instrument uit ongeveer 1775, de nadagen van de viola d’amore dus, en hij heeft een fraaie expressieve toon. Een fascinerende cd. Marcel Bijlo

Meestal wordt beweerd dat een musicus eerst moet rijpen alvorens Bachs monologen voor de soloviool ter hand te nemen. Wie er te jong mee begint heeft - zo is de gedachte - nog geen begrip voor de diepgang van deze muziek. Christine Busch, concertmeester van Philippe Herreweghes orkest van het Collegium Vocale Gent, denkt daar ongetwijfeld anders over. Zij bewondert deze stukken al haar hele leven en speelt ze vanaf haar vroegste jeugd. Haar rijpingsproces als violiste heeft zich heeft zich dus juist aan de hand van deze muziek voltrokken. Een betere leerschool kun je niet bedenken. Met de klank van haar barokviool brengt ze weinig vibrato mee, maar wel een verfrissende helderheid in de articulatie die wat doet denken aan de stijl van Viktoria Mullova. Daarmee is een plaats bepaald en een compliment gegeven. De viool staat mooi in de ruimte, klinkt in het lage register wat koel en in het hoog scherp zonder penetrant te worden. De interpretatie graaft diep en is vol contrasten van licht en schaduw. Christine Busch beheerst de techniek moeiteloos zonder een zweem van pralen. Zij laat de muziek voor zichzelf spreken, en zo hoort het. Op deze dubbel-cd raak ik voorlopig niet uitgeluisterd. Gerard Scheltens

Expressieve toon op viola d’amore

Bach vol contrasten

advertentie

barok

Händel, Vivaldi Dixit Dominus

Lucy Crowe, La Nuova Musica o.l.v. David Bates Harmonia Mundi HMU 807587 (sacd) / € 22,99

Soms verschijnen er van die cd’s waar je steil van achterovervalt. Dat overkwam mij bij de debuut-cd van het jonge ensemble La Nuova Musica van David Bates, met daarop de onbekende opera Il Pastor Fido van Händel. Deze opvolger, met kerkmuziek van Vivaldi en Händel, is van hetzelfde verbijsterend hoge niveau. Dan ben je een jong ensemble en dan lever je dít soort uitvoeringen af! Het bekendste werk op deze cd is het Dixit Dominus van Händel, een werk dat hij in zijn vroege Italiaanse periode schreef. Het was een opdracht van een karmelietenklooster dat over een uitzonderlijk goed koor beschikte. In Rome was dat ongebruikelijk, maar Händel toont zich hier al een volwassen koorcomponist. En dan moesten zijn Engelse oratoria natuurlijk nog komen! Van Vivaldi klinkt naast een zetting van het Dixit Dominus ook het duivels lastige, en door sopraan Lucy Crowe geweldig gezongen, motet In furore iustissimae irae. Ook de andere solisten, het kleine koor en het orkest opereren op het hoogst denkbare niveau, eveneens in de allersnelste koordeeltjes bij Händel. Als David Bates en zijn ensemble zo doorgaan kunnen we nog heel wat moois verwachten. Marcel Bijlo

Vivaldi en Händel op verbijsterend hoog niveau

www.klassiekezaken.nl

WWW.QUADREVISIE.NL Armand van Ommeren T. 0161 432451

KvK Breda 20064173

cdBesprekingEN barok

barok

Johann Sebastian Bach Messe en si mineur BWV 232

Céline Scheen, Pascal Bertin e.a., La Capella Reial de Catalunya, Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall

Johann Sebastian Bach Suites nos. 1, 2, 3

Hopkinson Smith

AliaVox AVDVD 9896 (2 dvd’s & 2 sacd’s) / € 41,99

Naïve E8937 / € 23,99

Jordi Savall is óf een verknipte hofnar die zijn koning, de cd-maatschappij, in een faillissement stort, óf een geniaal musicus met hart voor de kwaliteitswensen van vandaag de dag. Een schitterend gedrukt boekwerkje uitgeven – zoals hij eerder deed met Mare Nostrum en Jeanne d’Arc – compleet met maar liefst twee sacd’s en twee dvd’s, getuigt in elk geval van smaak. En van waaghalzerij, want het onderwerp is niets minder dan een van Bachs meest besproken en opgenomen werken: de Hohe Messe. Uiteraard ging Savall niet over één nacht ijs, deed hij gedegen onderzoek naar de wensen van Bach en liet hij een internationaal gezelschap vocalisten en instrumentalisten uitgebreid auditie doen om zo de best mogelijke bezetting te realiseren. Deze zoektocht is gedocumenteerd op een van de dvd’s – de andere bevat een zeer sfeervol weergegeven concertregistratie. Nadeel van de wordings-dvd is dat het een registratie is van de Franse tv zonder Engelse of Nederlandse ondertitels. Enige kennis van de Franse taal is gewenst, maar laat dat de pret niet drukken. Dit blijft een droomuitvoering met zowel in de presentatie als in de vertolking oog en oor voor de schitterendste details. Misschien is die Savall zo gek nog niet. Paul Janssen

Hopkinson Smith kwam begin jaren zeventig vanuit Amerika naar Europa om luit te studeren. In Basel ontmoette hij Jordi Savall, met wie hij de Spaanse oude muziek ging ontdekken. Na jaren in Savalls Hespèrion XX te hebben gespeeld, gooide Smith het roer in de jaren tachtig radicaal om. Hij wilde zich uitsluitend bezighouden met het solorepertoire voor zijn instrument. Op deze cd speelt hij drie suites van Bach, die we beter kennen als de eerste drie van de zes cellosuites. Voor een uitvoering op luit moet je creatief te werk gaan, en dat doet Hopkinson Smith dan ook. Hij voegt extra nootjes en akkoordjes toe om er echte luitmuziek van te maken, en hij speelt de suites in andere toonsoorten dan die waarin Bach ze componeerde. Doordat hij zo gewetensvol te werk gaat, vallen zijn toevoegingen nauwelijks op. Hij speelt prachtig en zijn instrument is mooi vastgelegd. De typische luitbijgeluiden, zoals het bewegen van de vingers over de snaren, zijn niet weggefilterd, en dat geeft deze cd een opvallend natuurlijke klank. De luitist zit gewoon bij u in de huiskamer te spelen. Een opname van de Vierde, Vijfde en Zesde suite volgt nog. Marcel Bijlo

Jordi Savall is zo gek nog niet

barok

Luitist in de huiskamer

barok

Johann Sebastian Bach G.B. en T.A. Vitali

Violin Concertos BWV 1041-1043

Clématis o.l.v. Stéphanie de Failly

Petra Müllejans, Gottfried von der Goltz e.a., Freiburger Barockorchester

Ricercar RIC 326 / € 22,99

Harmonia Mundi HMC 902145 / € 22,99

Deze cd met vioolmuziek van vader Giovanni Battista en zoon Tomaso Antonio Vitali, beiden afkomstig uit Bologna, begint met een van de merkwaardigste stukken uit het hele barokrepertoire. Dat wil zeggen: de Duitse violist Ferdinand David publiceerde in 1867 in zijn Hohe Schule des Violinspiels een chaconne van Tomaso Antonio Vitali. Het stuk begint in g-klein en moduleert vervolgens om de paar maten naar een volkomen andere toonsoort. Dat is zéér onbarok en daarom gaan sommigen er nog steeds vanuit dat het gewoon een geintje van David zelf is geweest. Maar anno 1867 wist men nog nauwelijks iets van zeventiendeeeuwse muziek en hoe ongelofelijk experimenteel die kon zijn. Het luisteren naar deze chaconne is inderdaad een vreemde ervaring, je raakt het spoor al na een paar maten bijster. De rest van het programma van deze cd is minder experimenteel, maar wel heel spannend. Clématis beschikt over uitstekende strijkers en continuospelers, en haalt uit de muziek van de beide Vitali’s alles wat erin zit. Wie dit hoort, snapt ook waarom de allerbeste violen uitgerekend in de zeventiende en achttiende eeuw werden gebouwd: het instrument was toen ook muzikaal op een hoogtepunt. Marcel Bijlo

In zijn periode aan het hof van Cöthen moet Bach een hele rij vioolconcerten gecomponeerd hebben. Van een aantal daarvan vinden we delen terug in de vorm van cantatedelen of als concerten voor andere instrumenten, vooral voor een of meer klavecimbels. Vlijtige musicologen hebben reconstructies gemaakt van de (misschien) originele concerten, en zo horen we hier een van de concerten voor drie klavecimbels terug in de inmiddels veelgespeelde versie voor drie violen. Hoe je het ook instrumenteert, het is en blijft een stralend werk dat heel geschikt is om deze fraaie cd feestelijk af te sluiten. Het concert wordt voorafgegaan door de drie ‘erkende’ vioolconcerten. Die kennen we natuurlijk van een ontelbare hoeveelheid opnamen, zowel ‘traditioneel’ gespeeld, als met barokviolen, zoals hier. Wat voegt deze opname van het in ‘tijdseigen’ repertoire doorknede Freiburger Barockorchester daaraan toe? Gevoel voor het eigen karakter van elk van de vier concerten en een mooie, zowel droge als ruime opnameklank. Niemand plaatst zich op de voorgrond, Müllejans en Von der Goltz wisselen elkaar af als solist en dirigent, en het samenspel is prachtig. Van deze concerten kunnen nooit genoeg opnamen verschijnen. Gerard Scheltens

Ciaconna

Spannende muziek van vader en zoon Vitali

38 april 2013

Prachtig samenspel in Bachconcerten

cdBesprekingEN barok

barok

Giovanni Battista Pergolesi Johann Sebastian Bach

Septem verba a Christo

David Fray

Sophie Karthäuser e.a., Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs

Virgin 070 9442 / € 22,99

Harmonia Mundi HMC 902155 / € 16,99

De puriteinse tijd dat het absoluut not done was Bach op een moderne vleugel te spelen ligt alweer geruime tijd achter ons. Tegenwoordig kan het allebei: op klavecimbel én piano, en dat levert boeiende resultaten op. Neem nu de jonge Franse pianist David Fray, die zich tegenwoordig toelegt op de ‘moderne Bach’ en daar hoge ogen mee gooit. Dat bewees hij januari jl. in het Concertgebouw toen hij voor zijn zieke collega Mitsuko Uchida inviel en de Grote Zaal plat kreeg met onder meer Bachs Tweede en Zesde partita. Niet geheel toevallig staan juist deze stukken ook op zijn nieuwste cd; een uitkomst voor wie niet bij het genoemde recital kon zijn. Over de gehele linie vallen zijn ingetogen spel, met veel aandacht voor weloverwogen dynamische nuances, en zijn afkeer van het showelement op. Precies waar het bij Bach om gaat: soberheid, maar vol emotie. ‘Want’, zo zegt Fray, ‘de romantici hebben niet het monopolie op expressiviteit.’ Dat dit klopt, bewijst alleen al zijn interpretatie van de beide sarabandes. Zo wordt zijn Bach een goed alternatief voor het beperktere klavecimbel, zonder de intenties van de meester te verliezen. Bach anno 2013. Frans Jansen

Drie jaar geleden werd de ontdekking al gedaan, maar nu René Jacobs de world premiere recording brengt, dringt het pas echt tot de muziekwereld door: het oratorium Septem verba a Christo is een authentiek Pergolesi-werk. Een eeuw lang werd daaraan getwijfeld, maar een opgedoken manuscript in het Oostenrijke Kremsmünster heeft alle twijfel weggenomen. Nu de naam Pergolesi stevig op het titelblad prijkt, wordt dit werk voor musici ineens een lekker hapje. Veertien aria’s omvat het oratorium, soms voorafgegaan door een recitatief. Zeven aria’s van Jezus worden becommentarieerd door een ‘anima’ of Ziel. De expressiegraad is hoog, maar Jacobs benadrukt dat het geen passiemuziek is. ‘Het mediatieve overheerst. Jezus voert niet een dialoog met de Ziel, hij spreekt voor zichzelf en zij reageert daarop zonder een antwoord te verwachten. Daarom werkt de vorm van de da-capoaria hier ook zo goed.’ Inderdaad, de aria’s waarmee de bas Konstanin Wolff een vertwijfelde Jezus neerzet, zijn allemaal kleine meesterwerkjes die ook los zouden kunnen worden uitgevoerd. In de aria’s van de diverse manifestaties van de Ziel (tenor, countertenor en sopraan) wordt getreurd, geklaagd, dank gesproken en meegeleden – emoties die de scherpe dissonanten rechtvaardigen die we ook zo goed kennen uit Pergolesi’s Stabat mater. Jos van der Zanden

Partitas Nos 2 & 6,Toccata BWV 911

David Fray: Bach anno 2013

barok

Lekker hapje van Pergolesi

hedendaags

Robert de Visée

Livres de Pièces pour la Guittarre

Ludovico Einaudi In a Time Lapse

Krishnasol Jiménez

Ludovico Einaudi, Daniel Hope, IVirtuosi Italiani e.a.

Brilliant Classics 94435 / € 7,99

Decca 4810173 / € 23,99

Het kan verkeren: de ster van deze cd is niet de musicus, niet de componist, maar het instrument. De beroemde vioolbouwer Antonio Stradivari maakte niet alleen violen, maar bouwde ook een aantal gitaren. Vijf van deze gitaren zijn bewaard gebleven en bevinden zich in onbespeelbare conditie in musea en privébezit. Een van deze instrumenten, de Sabionari, genoemd naar een van de voormalige eigenaren, is in 2011 geheel gerestaureerd en bespeelbaar gemaakt. Op deze cd klinkt nu voor het eerst een Stradivariusgitaar. En eigenlijk is dat even wennen – tenminste voor wie enigszins bekend is met het werk van de Franse luitist en gitarist aan het hof van Lodewijk XIV, Robert de Visée. De jonge Mexicaanse gitarist Krishnasol Jiménez speelt het allemaal net even anders, net even ‘authentieker’ misschien, dan we tot nu toe gewend waren. Wie dat naast zich neerlegt, of gewoon accepteert, hoort een volbloed vijfkorige barokgitaar en waant zich plotseling in de privévertrekken van de Zonnekoning, waar een eenzame gitarist de mijmeringen van de verlichte heerser ondersteunt met gestileerde hofdansen vol heerlijke melodielijnen en smaakvolle versieringen. En dat maakt deze dans van een Stradivariusgitaar, Jiménez en De Visée tot een wondermooie tijdreis. Paul Janssen

‘Een buitengewoon charmante en gecultiveerde man; hij voelt echt wat hij speelt.’ Voor de Engelse violist Daniel Hope kan Ludovico Einaudi niet meer stuk. Hope leverde een solistische bijdrage aan vier tracks op In a Time Lapse, de nieuwe cd van de Italiaanse pianist en componist die in de jaren negentig doorbrak met even melodieuze als minimalistische pianowerken op cd’s als Le Onde en Il Giorno. Inmiddels is Einaudi uitgegroeid tot een fenomeen. De officiële klassieke media moeten weinig hebben van zijn eigenzinnige mix van de melancholie van Chopin, de eenvoud van Satie en de repeterende frasen van minimalisten als Reich en Glass, maar ondertussen trekt Einaudi volle zalen en gaan zijn platen als warme broodjes over de toonbank. Logisch: het is heerlijke muziek om bij te dagdromen en te mijmeren. Tegenwoordig verrijkt Einaudi zijn pianowerken met synthesizers, strijkorkest en diverse soloinstrumenten, zoals de viool van Daniel Hope. Zijn werk krijgt hiermee een glans die hem dichter bij de popmuziek brengt en bij vlagen dichter bij Oost-Europese grootheden als Arvo Pärt. En ook al blijft hij eenzaam achter de piano op zijn allerbest, het nog bredere publiek dat hij hiermee aanspreekt is hem van harte gegund. Paul Janssen

Gestileerde hofdansen op een Stradivariusgitaar

www.klassiekezaken.nl

Muziek om bij te dagdromen

april 2013

cdBesprekingEN

advertentie

opera

Georg Friederich Händel Giove in Argo

Anicio Zorzi Giustiniani, Ann Hallenberg e.a., Il Complesso Barocco o.l.v. Alan Curtis Virgin Classics 5099972311622 (3 CD’S) / € 34,99

Een nieuwe opera van Händel opgediept uit de archieven? Ja en nee. Het gaat hier om een zogenaamde pasticcio, waarin bestaande muziek werd hergebruikt en in een nieuwe dramatisch context geplaatst. Deze vorm van recycling van eigen (en andermans!) composities was tijdens de barok vrij gebruikelijk. Giove in Argo bevat weliswaar nieuwe muziek, maar Händel putte ook naar hartenlust uit eerdere, bekende en minder bekende werken, zoals Alcina, Ezio en Faramondo. Daarnaast verwerkte hij twee aria’s van zijn jongere tijdgenoot Francesco Araja, die in kwaliteit overigens in niets onderdoen voor die van de meester zelf. Een soort muzikale hutspot dus, maar Alan Curtis bewijst met deze opname dat Giove in Argo meer is dan een losse opeenvolging van muzikale hoogtepunten, en presenteert ons een overtuigend theatraal geheel. Het overwegend pastorale karakter van het werk past goed bij de speelstijl van Curtis en zijn Complesso Barocco, eerder te kenmerken als vitaal en alert dan als vlammend en dramatisch. Het succes van deze opname wordt mede bepaald door de uitmuntende vocale cast. Vooral mezzo Ann Hallenberg, zonder twijfel een van de mooiste stemmen in het barokrepertoire, levert van de eerst tot de laatste noot puur luistergenot. Benjamin Rous

Muzikale hutspot van Händel

opera-aria’s

Diverse componisten

Venezia - Opera Arias of the Serenissima Max Emanuel Cencic Il Pomo d’Oro o.l.v. Riccardo Minasi Virgin Classics 4645452 / € 22,99

Voor iedereen die bij countertenoren nog steeds denkt aan iele, zijige stemmen zou deze nieuwe cd van Max Emanuel Cencic verplichte luisterkost moeten zijn. Onverschrokken stort hij zich in de meest uitzinnige vocale huzarenstukjes. Het scherpe randje in zijn stem geeft zijn geluid bovendien iets ophitsends en dramatisch, bij tijd en wijle zelfs iets onvervalst heroïsch. Maar Cencic bewijst over meer dan alleen bravoure te beschikken. In de langzame aria’s blijkt hij prachtig te kunnen smachten, de luisteraar verleidend met zuchtende legatolijnen en subtiele stemkleuring. Het in 2012 opgerichte barokensemble Il Pomo d’Oro onder leiding van violist Riccardo Minasi is bij dit alles een fantastische partner, met een krachtig geluid en afwisselend opwindend en lyrisch spel. Wat deze cd bovendien zo aantrekkelijk en boeiend maakt is de gekozen programmering. Naast Vivaldi staan ook aria’s van tijdgenoten Albinoni, Caladara, Gasparini, Giacomelli, Porta en Sellitto op de lessenaar. Stuk voor stuk verrassend prachtig, vooral Albinoni’s Pianta bella, pianta amata. We wisten natuurlijk al langer dat er veel meer onder de Italiaanse barokzon is dan Vivaldi alleen, maar Cencic en de zijnen bewijzen het eens te meer. Er valt nog veel moois te ontdekken! Benjamin Rous

Uitzinnige vocale huzarenstukjes

40 april 2013

puzzel Jan Peter Raat

Wagner-wegstreper:

In onderstaand schema staan allerlei personen, woorden en zaken die betrekking hebben op de componist Richard Wagner, kris-kras doorelkaar. De letters mogen meerdere malen gebruikt worden. De overgebleven letters vormen, van boven naar beneden en van links naar rechts gelezen, een toepasselijk woord. De weg te strepen woorden zijn:

Alberich Alt Aria Bas Bayreuth Bes Bülow Cosima Daland Donner Elsa Eva (2x) Festspielhaus Flagstad Freia Froh Geyer Hagen Hans Sachs Herder Hunding Isolde Liszt Loge

Ludwig Marke Mathilde Mime Ortrud Nibelungen Parsifal Planer Rienzi Rhein Rheingold Ring Riga Sage Senta Tristan Venetië Waldhorntuba Waltraute Wesendoncklieder Weber Wenen Wotan

oplossing Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 2 mei 2013 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of algemeen@klassiekezaken.nl. Onder de goede inzenders worden 10 cd's verloot van Daniel Hopes Spheres. Met dank aan Universal Music.

Oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 1-2013: Voorstelling www.klassiekezaken.nl

Prijswinnaars Naam Plaats Dhr. J. Zaal OOSTERHOUT Mw. W. Opheij PUTTE Dhr. R. van der Ree LEIDEN Dhr./Mw. J. Kerssemakers MIDDELBURG Mw. S. van Vreeningen DRIEBERGEN Dhr./Mw. G.E.P.A. van Schalkwijk LEUSDEN Dhr. G. de Boer LEEUWARDEN Dhr./Mw. A. Lammerts UTRECHT Mw. G. Stratermans THORN Dhr. J.K. Koerts GRONINGEN

De prijswinnaars ontvangen de cd Il pastor fido. Met dank aan Harmonia Mundi. april 2013

klassieke zaken specialisten  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis 

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

Velvet Music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

emmen Plantage Vermeer

AMSTERDAM Broekmans & Van Poppel 

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Charles Muziek

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu Fame Music B.V. (magna plaza) 

Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525 www.fame.nl APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel 

Veemarktstraat 40/ 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN Music Store 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

den haag jazz center 

Wagenstraat 125a / 070-3639129 www.jazzcenter.nl DEventer De Woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 info@dordrechtklassiek.nl

42 april 2013

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl Het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

LEIDEN Plato Leiden 

MAASSLUIS Mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MIDDELBURG De Drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN

Boekhandel Roelants  LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com Kroese Klassiek  Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl Roden boekhandel daan nijman 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

Plato Groningen 

ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

HAARLEM Bruno Klassiek 

ROTTERDAM fame / Donner Klassiek

HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

UTRECHT Boudisque Classique 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Vredenburg 31 / 030-2394030 www.boudisque.nl

’s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

VENLO Sounds Recordshop BV 

HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

wijk bij duurstede Boekhandel Pettinga 

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop 

ZUTPHEN Music All In 

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Zwolle Plato Zwolle 

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

Markt 12 / 0343 – 577300 boekhandelpettinga@planet.nl

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

Poort 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

exclusieve Boxaanbieding

v or clubole slechden ts

44,95

95 49,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

74,95

NU SLECHTS

13cd

Le marteau sans maître, de Tweede pianosonate, Structures, … explosante-fixe…, Pli selon pli: titels die het hart van de liefhebbers van de twintigste eeuwse avant-gardemuziek sneller doen kloppen. De naam die deze titels verbindt is Pierre Boulez. De Franse dirigent en componist is met zijn bijna negentig jaar inmiddels zo ongeveer de laatste der Mohikanen; hij componeert en dirigeert niet of nauwelijks meer, maar zijn oeuvre staat als een huis. En het mooiste aan deze dertiendelige cdbox met alle werken die de zelfkritische componist heeft goedgekeurd voor de eeuwigheid, is dat het in alle opzichten zal leiden tot een herwaardering van zijn composities. Ja, Boulez liep voorop bij de gang van de muziekgeschiedenis. Ja, de oprichter van Ensemble InterContemporain was radicaal op momenten. Maar voor alles is hij een musicus én een Fransman. En dat betekent dat zelfs zijn meest complexe werken een zwoele lyriek bevatten, een verfijnde, sensuele klankkleur en een bij vlagen impressionistische schittering. Alsof de reïncarnatie van Debussy zelf aan het woord is. Dé kans op een verrassende kennismaking.

Pierre Boulez Oeuvres complètes

Diverse uitvoerenden

Deutsche Grammophon 480 6828 9 (13 cd’s) limited edition / VKZ 132 636

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 7 juni 2013.

foto: Roger Mastroianni

Boulez’ oeuvre staat als een huis