Vkz2017 01

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 37e jaargang februari 2017

1

MAURIZIO POLLINI

75 jaar

Maria Milstein

Rising star

Sonya Yoncheva

Bijzonder in barok

‘Spectaculair’ VOLKSKRANT ‘Een hit’ THEATERKRANT ‘Gaat dat zien!’ PLACE DE L’OPÉRA Begeleid door ‘Het gloeiende New European Ensemble’ NRC

TE ZIEN VANAF 3 FEBRUARI IN ALKMAAR, AMERSFOORT, AMSTERDAM (DE MEERVAART & CARRÉ), ARNHEM, ASSEN, DEN BOSCH, DEVENTER, DRACHTEN, EINDHOVEN, EMMEN, ENSCHEDE, GOUDA, GRONINGEN, MAASTRICHT, NIJMEGEN, RIJSWIJK, SCHIEDAM, TILBURG, UTRECHT EN ZWOLLE. KIJK VOOR ALLE DETAILS OP: WWW.OPERA2DAY.NL

Foto: Mathias Bothor/DG

EXCLUSIEVE AANBIEDING

24,99 * 99 15,

POLLINI MAAKT CHOPIN BUITENGEWOON Wat valt er nog aan aanbevelingen toe te voegen aan de combinatie Pollini en Chopin? Sinds de Italiaanse meesterpianist in 1960, toen slechts 18 jaar oud, het Chopinconcours in Warschau won en jurylid Arthur Rubinstein deed uitroepen dat hij ‘beter speelde dan alle juryleden’, is zijn naam verbonden aan de Poolse toetsenromanticus. Perfecte techniek, meeslepende timing, betoverende lyriek, alles was er en is er.

Toch is de nieuwste Chopinloot aan zijn discografie een bijzondere die extra aandacht verdient. Pollini stort zich voor het eerst op de late, bij vlagen wat esoterische werken van de componist, zoals de mazurka’s op. 59 en 63 en de walsen op. 64, stukken die Pollini nooit eerder opnam.

Aangevuld met nieuwe opnamen van de Polonaise-Fantaisie op. 61 en de nocturnes op. 62 laat Pollini de rijpe Chopin stralen zoals het hoort. Met veel aandacht voor het bijzondere en een haast breekbare liefde voor het gewone maakt de pianist er een buitengewone Chopin van.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 maart 2017.

CHOPIN LATE WORKS OPP. 59-64 MAURIZIO POLLINI DG 00028947961277 VKZ 171 791

3

DEZE MAAND COLOFON 37E JAARGANG, NUMMER 1 - FEBRUARI 2017 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM B.V. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres). T: 035-6229370,

Frederike Berntsen AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE Marcel Bijlo, Hans Heg, Paul Janssen, Basia Jaworski, Jan Kunst, Simone Leuven, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Eddie Vetter, Jos van der Zanden EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Rik Janssen, Danielle Bouman, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot

MAURIZIO POLLINI 6

Foto: Julian Hargreaves Foto: Marco Borggreve

HOOFDREDACTEUR

Foto: Peter van der Heyden Foto: Mathias Bothor/DG

E: info@klassiekezaken.nl

MARIA MILSTEIN 14

COVERFOTO Mathias Bothor KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 35.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM abonnementenservice, Postbus 1392,

REMY VAN KESTEREN 18

5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 www.bcm.nl STOPZETTEN ABONNEMENT schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn

Foto: Paolo Roversi

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend

SONYA YONCHEVA 29

benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2017 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 24 maart 2017.

4

DAVID FRAY 32

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Maurizio Pollini maakt Chopin

buitengewoon 10 Liza Ferschtman herontdekt Mendelssohn 11

Het raadsel van Haydns hoofd

13 Bologna 1666 Mediterrane passie 60 Telemann De beste popmusicus uit de barok

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

HISTORIE

INHOUD 6

Maurizio Pollini 75 jaar

14 Rising star Maria Milstein

FREDERIKE BERNTSEN

17 Bach & Luther door Govert Jan Bach 18 Remy van Kesteren Tracks 20 Mendelssohn volgens Liza Ferschtman 24 Linn Records Kwaliteit en diversiteit 26 OPERA2DAY maakt oud fonkelnieuw 29 Sonya Yoncheva Bijzonder in barok 32 Chopin zingt bij David Fray

Wanneer een concertzaal Maurizio Pollini in huis heeft, kan het zo zijn dat er bij de artiesteningang een vrachtauto geparkeerd staat waarop te lezen valt: ‘Trasporti nazionali e internazionali’. Pollini neemt graag zijn eigen vleugel mee uit Italië.

De Milanese meesterpianist is op 5 januari 75 jaar geworden, en het coververhaal van dit magazine biedt een mooi portret van Pollini, waarin ook zijn nauwkeurige instrumentkeuze wordt genoemd.

RUBRIEKEN

75 jaar, een leeftijd waarop Pollini terug kan kijken op een

4 Colofon

Trasporti nazionali e internationali

5

Van de redactie

12 Berichten 35 De beste klassieke cd’s

ruime verzameling opnames. Deutsche Grammophon

50 Hans Hegs column

voegde de registraties samen die hij voor dit label

52 Aanbevolen door

maakte, en heeft een box uitgebracht met niet minder

54 Klassieke Kinderzaken 56 Puzzel 58 Klassieke Zaken Specialisten

dan vijfenvijftig cd’s en drie dvd’s: een stuk historie, het vroegste cd-materiaal dateert uit 1971.

Extra feestelijk: ook net uit is een Chopin-cd waarop Pollini zich buigt over een aantal late werken van de componist (zie voor de aanbieding pagina 3).

Een ander stukje geschiedenis: Het hoofd van Haydn.

Theun de Vries leverde in 1988 een roman af rond het mysterie van Haydns hoofd, dat na zijn begrafenis uit het graf was geroofd.

Haydn door de ogen van De Vries, maar ook

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

door die van het Apollo Ensemble, dat bij deze heruitgave een opname levert met Haydns symfonieën 26, 44 en 49 (zie voor de aanbieding pagina 11).

5

COVERVERHAAL

M AU RIZ IO P O LLINI

EEN MUSICUS DIE GESCHIEDENIS HEEFT GESCHREVEN

Foto’s: Mathias Bothor/DG

Door Eddie Vetter

6

Maurizio Pollini is onlangs 75 jaar

de architecten die tussen de twee

Minder bekend is dat Pollini zich ook als

geworden. Bij deze gelegenheid heeft

wereldoorlogen het modernisme in Italië

dirigent heeft gemanifesteerd. In de

Deutsche Grammophon een box met

hadden geïntroduceerd: rationeel en

jaren tachtig heeft hij La donna del lago

vijfenvijftig cd’s en drie dvd’s

zakelijk bouwen zonder tierelantijnen en

gedirigeerd op het Rossinifestival in

uitgebracht waarop alle opnamen

met heldere, strakke lijnen. Zijn moeder

Pesaro, en hij heeft geregeld orkesten

staan die de pianist sinds 1971 voor dit

zong en speelde piano, zijn oom was een

geleid van achter de vleugel. Ondanks

label heeft gemaakt: de volledige

bekende beeldhouwer. Hij zegt hierover:

zijn veelzijdigheid en zijn innovatieve

werken van een musicus die

‘Ik ben opgegroeid in een huis met kunst

concertprogramma’s kent het grote

geschiedenis heeft geschreven.

en kunstenaars. Oude en moderne kunst

publiek hem toch vooral als de vertolker

vormden samen een onderdeel van het

van Beethoven, Chopin en andere oude

Toen Pollini in 1960 op achttienjarige

leven. Het sprak allemaal vanzelf.’ Toen

meesters.

leeftijd het Chopinconcours in Warschau

zijn amandelen werden geknipt, kreeg de

Zijn Nederlands debuut maakte hij in

won, zei de erevoorzitter van de jury,

vijfjarige als troost een opname van

1971 in de Matinee op de vrije zaterdag.

Arthur Rubinstein: ‘Deze jongeman

Bachs Brandenburgse concerten.

Een criticus beschreef hem als ‘de jonge

speelt beter dan wij allemaal.’ Wat hij

Al vroeg ontwikkelde hij linkse sympa-

Italiaanse pianist die elf jaar geleden een

eraan toevoegde, wordt meestal niet

thieën. Samen met politiek geënga-

sensationele opkomst in de internatio-

geciteerd: ‘Maar hij moet nog veel leren.’

geerde vrienden, zoals de dirigent Clau-

nale muziekwereld maakte en die zich

Het waren profetische woorden. EMI

dio Abbado en de marxistische

kort daarna voor jaren in een mysterieus

was er als de kippen bij om het Eerste

componist Luigi Nono, gaf hij concerten

stilzwijgen hulde’. Deze recensent kon

pianoconcert van Chopin met hem op te

voor studenten en arbeiders in de Mila-

‘eindelijk de werkelijkheid aan de

nemen. Woorden schoten tekort om de

nese Scala, toch een bolwerk van de

legende toetsen’ in het Pianoconcert

fusie van poëtische zeggingskracht en

aristocratie en de rijke bourgeoisie. Nono

van Schumann: ‘Pollini heeft hierin zijn

technische precisie te loven. Maar niet

componeerde in nauwe samenwerking

legende waargemaakt, hij blijkt een

lang daarna kreeg Pollini een inzinking.

Hij zegde optredens af en als hij wel optrad, waren de kritieken niet mals. Zo schreef The Times in 1963 over zijn Londense debuut in het Derde pianoconcert van Beethoven dat ‘his only concern

‘Deze jongeman speelt beter dan wij allemaal’

seemed to be getting the notes over and done with’.

Het succes was kennelijk te vroeg gekomen. Dat leidde zelfs tot een mentale

met hem twee werken, waarvan Pollini

uitgebalanceerd kunstenaar die zijn

crisis. Hij trok zich jarenlang terug om

in het bijzonder … sofferte onde serene …

muzikale onstuimigheid in evenwicht

zichzelf te vinden, zijn techniek te verbe-

geregeld heeft vertolkt voor een publiek

houdt met een uiterst subtiel toucher,

teren en zijn repertoire uit te breiden.

dat misschien eerder voor Chopin en

waarin klankkleuren voorkomen die aan

Daarbij ging hij onder meer in de leer bij

Beethoven was gekomen.

het (ook al legendarische) spel van

de legendarische Arturo Benedetti

Anders dan de gemiddelde klavierleeuw

Lipatti en Gieseking herinneren.’

Michelangeli, de excentrieke pianist die

speelt hij eigentijdse muziek in gewone

Toch is Pollini in zijn lange carrière niet

zelden optrad en zich als een kluizenaar

recitals: ‘Voor mij zijn dat prachtige

boven alle kritiek verheven geweest.

afzijdig hield van de woelige muziekwe-

klassieke stukken. We beschouwen

Sommigen noemen zijn interpretaties in

reld. In 1968 keerde Pollini terug op de

tegenwoordig Stravinsky, Debussy,

negatieve zin koel en intellectueel,

podia en hij maakte overal sensatie. Drie

Ravel en Bartók als normaal repertoire.

anderen worden juist getroffen door de

jaar later tekende hij een exclusief con-

Ik zou Berg aan die lijst willen toevoegen

onsentimentele schoonheid ervan, de

tract met Deutsche Grammophon.

en zeggen dat Schönberg en Webern er

pure benadering van de muziek, zonder

Meteen al de eerste opname, met Stra-

al bijna bij horen. De grote meesters van

tierelantijnen. Er zijn critici die in zijn

vinsky’s Petroesjka en Prokofjevs

de tweede helft van de twintigste eeuw

streven naar perfectionisme een zekere

Zevende sonate, was een doorslaand

- Boulez, Stockhausen, Berio, Nono,

krampachtigheid signaleren. Zij vinden

succes.

Ligeti‒- lijken nog wat verder af te staan

dat zijn onmiskenbare intensiteit ook

Pollini groeide op in een artistiek Mila-

van het grote publiek.’ Hij is nog steeds

nees milieu. Zijn vader Gino was een van

een vurig pleitbezorger voor hun muziek.

Lees verder op pagina 8

7

Koel en intellectueel?

Of eerder puur en intens?

KIJK VOOR DE SPECIALE ­AANBIEDING OP PAGINA 3

8

negatieve effecten heeft, zoals rigide

samengewerkt, een boekje open over

fraseringen waarin de muziek niet mag

het perfectionisme van de pianist.

ademen. Dat was bijvoorbeeld vijf jaar

Nadat hij uit drie instrumenten heeft

geleden te horen in de serie Meesterpia-

gekozen die voor de gelegenheid uit

nisten, toen hij zich als een jonge tijger op

Italië naar München zijn getranspor-

drie sonates van Beethoven stortte en de

teerd, volgen de onderhandelingen met

razende vaart ten koste ging van sonori-

zijn vaste pianostemmer Angelo

teit en precisie.

­Fabbrini. Microfoons moeten soms

In technische finesse is Pollini inmiddels

slechts een paar centimeter worden

links en rechts gepasseerd door jonge

verplaatst. Lang daarvoor heeft hij zich

honden en iets minder jonge klavierleeu-

verdiept in alle edities van de te spelen

wen uit het voormalige Oostblok. Dat hij

werken en, indien voorhanden, in

de muziekwereld niettemin nog veel te

Chopins autograaf. Die zorgvuldigheid is

vertellen heeft, blijkt uit zijn gloednieuwe

te horen in het klinkend resultaat.

opname met late werken van Chopin. Hij

Wie Pollini’s hele geschiedenis met

laat daarop horen hoe een in principe

Deutsche Grammophon wil overzien en

zakelijke benadering kan samengaan met

vele spannende uren wil beleven, doet

een hevig gepassioneerde inzet.

er goed aan de pas verschenen box met

In een programmatoelichting bij deze cd

vijfenvijftig cd’s en drie dvd’s te kopen.

doet Christopher Alder, die als producer

Koel en intellectueel? Of eerder puur en

meer dan dertig jaar met Pollini heeft

intens? Luister maar.

CHOPIN LATE WORKS OPP. 59-64 MAURIZIO POLLINI DG 00028947961277

PROKOFJEV, BRAHMS e.a.

COMPLETE RECORDINGS ON DEUTSCHE GRAMMOPHON MAURIZIO POLLINI DG 00028947963158 (55CD + 3DVD)

MAGAZINE VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

12x KLASSIEKEZAKEN VOOR SLECHTS € 29,90 HÉT MAGAZINE VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

NEEM EEN KLASSIEKEZAKEN CLUBLIDMAATSCHAP VOOR 24 MAANDEN

EXTRA VOORDEEL MET UW CLUBLEDENPAS!

Wordt clublid voor slechts € 29,90 en u krijgt 2 jaar lang,

*

12 keer het magazine toegestuurd. Tevens krijgt u als vriend van de Klassieke ZakenClub een eigen clubledenpas!

Een Clubledenpas die u recht geeft op korting op speciaal geselecteerde cd’s uit het magazine.

*

De box aanbieding standaard met € 5,- korting.

*

Via de speciale clubledenbrief, die u bij elk magazine ontvangt, korting op concerten, aanbiedingen en meer.

VOOR MEER INFO EN DIRECT INSCHRIJVEN:

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/INSCHRIJVEN

AANBIEDING

24,99 CLUBLEDEN

* 99 16,

MENDELSSOHN HERONTDEKT De Nederlandse topvioliste Liza Ferschtman speelt Mendelssohns beroemde vioolconcert al sinds haar tienerjaren. Toch voelde ze nooit de behoefte om het concert der concerten op te nemen. Toen ze een paar jaar geleden met een frisse blik naar de partituur keek en het werk als een nieuwe compositie instudeerde, sloeg de vonk werkelijk over. Alles wat ze ooit geleerd had van haar docenten, alle tips van grote voorgangers vielen weg. “Ik was echt overdonderd door de kamermuzikale kwaliteit van het concert”, zegt ze in deze editie van Klassieke Zaken. “Langzaam kon ik alle lagen van mij afwerpen en de ware Liza laten horen. En het werk werd er voor mij veel stralender en lichter door.” En dat is precies wat er gebeurt. Mendelssohns Vioolconcert staat opeens in een nieuw, ander licht en Liza Ferschtman laat u niet alleen getuige zijn van haar herontdekking, ze geeft alles om ook de luisteraar het Vioolconcert te laten herontdekken.

Een verbluffend mooie en verrassende cd.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 maart 2017.

10

MENDELSSOHN VIOLIN CONCERTO, OP. 64; STRING OCTET, OP. 20 LIZA FERSCHTMAN HET GELDERS ORKEST O.L.V. KEES BAKELS CHALLENGE 608917274820 (SACD) VKZ 171 793

*

Foto: Ellis Faas

24,99

14,99

AANBIEDING

2999 * 99 24, 29,99 CLUBLEDEN

19,99

*

HET HOOFD VAN HAYDN THEUN DE VRIES

HAYDNS SYMFONIEËN 26, 44 & 49 APOLLO ENSEMBLE ETCETERA 8711801015743 (BOEK + CD) VKZ 171 794

HET RAADSEL VAN HAYDNS HOOFD Joseph Haydn werd twee keer begraven: in Wenen in 1809, het jaar van zijn dood, en in 1820 in Eisenstadt, door de nazaten van Vorst Esterházy, Haydns werkgever. Bij de herbegrafenis bleek dat in Wenen de schedel van de componist ontvreemd was. Voor de in 2005 overleden auteur Theun de Vries was dit aanleiding voor een detectiveachtige roman die in 1988 verscheen onder de titel Het hoofd van Haydn.

Dit op het slappe koord tussen fantasie en werkelijkheid balancerende meesterwerk is nu heruitgegeven, samen met een cd waarop het uitgebreide Apollo Ensemble onder andere de Trauersymfonie uitvoert die Haydn zo graag op zijn eigen begrafenis wilde horen. De combinatie van de muziek en de roman in één uitgave is hét recept om niet alleen de muziek in een historische context, maar ook de periode na Haydns dood en het Wenen van de eerste decennia van de negentiende eeuw te herbeleven.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 maart 2017.

11

BERICHTEN

MADE IN AMSTERDAM IN NATIONALE OPERA & BALLET 11 FEBRUARI T/M 4 MAART

Het Nationale Ballet brengt in februari 2017 een programma met drie wereldpremières en hoogtepunten uit het balletrepertoire die recent gemaakt zijn voor het gezelschap. Hiermee presenteert Het Nationale Ballet een programma volledig Made in Amsterdam. In Made in Amsterdam worden nieuwe balletten gedanst van David Dawson, Ernst Meisner en Juanjo Arqués. Daarnaast in het programma vijf bestaande balletten die recent voor Het Nationale Ballet zijn gemaakt door topchoreografen Hans van Manen, Christopher Wheeldon, Alexei ­Ratmansky, Ton Simons en Krzysztof Pastor. Made in Amsterdam gaat zaterdag 11 februari in première en is te

KINDERMUZIEKWEEK IN DE DOELEN

zien tot en met zondag 4 maart 2017 in Nationale Opera & Ballet, Amsterdam.

Info: operaballet.nl

31 MAART T/M 4 APRIL

Elk jaar organiseren de Doelen en het Rotterdams Philharmonisch Orkest de Kindermuziekweek om baby’s vanaf 6 maanden t/m kinderen van 12 jaar kennis te laten maken met live klassieke gezin, maar zelf muziek maken kan ook tijdens een heuse Samenspeeldag. Ook zijn er schoolconcerten en muziekworkshops voor kinderen van de BSO. Info: kindermuziekweek.nl

Foto: Christopher Wheeldon

muziek. Het programma bestaat uit vele concerten voor het hele

INTERNATIONALE KAMERMUZIEKCONCERTEN IN MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ

Violiste Isabelle Faust en pianist Alexander Melnikov kregen onlangs een Diapason Foto: Marco Borggreve

12

d’or voor hun cd met de complete Beethovensonates voor hun ‘intense speelwijze en emotionele zeggingskracht’. Op vrijdag 17 februari spelen ze in Muziekgebouw aan ’t IJ een programma rondom twee vioolsonates van Fauré. Architectuur staat centraal in het komende kamermuziekconcert in de KAMserie op woensdag 15 maart: het Dudok Kwartet en het Berlage Saxophone Quartet spelen dan werken van Bartók en Pärt, en brengen ook opwindend nieuw werk van Vanessa Lann.

Info: muziekgebouw.nl

Foto: Dominik Osterta

AANBIEDING

24,99

24,99

16,99

CLUBLEDEN

*

14,99

*

MEDITERRANE PASSIE Na Rome en Venetië was Bologna in de zeventiende eeuw de belangrijkste Italiaanse muziekstad. In 1666 werd die status nog eens onderstreept met de oprichting van de Accademia Filharmonica di Bologna, een muzikaal opleidingsinstituut dat al snel de pauselijke zegen kreeg. De vroegste leden van de Academie waren destijds vooraanstaande componisten, zoals medeoprichters Giovanni Paolo Colonna en Giacomo Antonio Perti.

Zij hielden zich – op een enkele inleidende sinfonia na – als maestro di cappella van de Basilica di San Petronio voornamelijk bezig met vocale muziek. Hun leerlingen, zoals Guiseppe Torelli en Lorenzo Gaetano Zavateri, cultiveerden vooral die opwindende Italiaanse instrumentale muziek waarin de geur van zee en pasta standaard meegeleverd lijkt. Kammerorchester Basel dook in deze vroege historie, vond een aantal instrumentale juwelen en speelt die ook nog eens vol mediterrane passie. Wie normaliter geniet van de instrumentale muziek van Antonio Vivaldi springt na het beluisteren van deze cd jubelend door de huiskamer.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 maart 2017.

PERTI, TORELLI, COLONNA BOLOGNA 1666

KAMMERORCHESTER BASEL O.L.V. JULIA SCHRÖDER (VIOOL) DHM 0889853155927 VKZ 171 796

13

INTERVIEW

M A RIA MIL S TE IN

RISING STAR Door Jos van der Zanden

Violiste Maria Milstein zit lekker in

Lyon. Later ben ik in Amsterdam gaan

haar vel. Een Edison Klassiek voor

studeren, bij Ilya Grubert, en ook een jaar

haar debuut-cd. Concerten met het

lang in Londen, bij David Takeno. Ik

Van Baerle Trio. Een docentschap aan

behoor niet echt tot wat wel de Russi-

het Amsterdams Conservatorium.

sche vioolschool wordt genoemd. Wel

Binnenkort een debuut met het Radio

heb ik veel Russische muziek gehoord. Er

Filharmonisch Orkest. Duidelijk een

was altijd veel Russische muziek om me

opgaande lijn: “Ik ben heel gelukkig

heen – Rachmaninov, Prokofjev, ik herin-

met deze mooie ontwikkelingen.”

ner me dat nog goed. Natuurlijk kan er wel iets van in mijn spel zitten, want ik

Een rising star. Geen wonder dat ze is

heb best lang bij Grubert gestudeerd, een

gevraagd voor een concertserie bij Radio

geweldige tijd. Hij komt ook uit de Sov-

4, het AVROTROS Vrijdagconcert. Voor

jet-Unie. Zelf koos ik ervoor om repertoire

zo’n soliste kom je naar de concertzaal.

vanuit verschillende perspectieven te

Glazoenov neemt ze voor haar rekening:

bekijken, ik heb ook van andere docenten

diens briljante Vioolconcert uit 1904, met

les genomen om een gevarieerd beeld te

een duivelsmoeilijke cadens, vooraf-

krijgen. Ik kan niet zeggen of ik echt tot

gaand aan de finale. “Van de Russische

een bepaalde school behoor.”

minst Russisch”, zegt Maria Milstein. “Het

In maart maakt ze haar debuut met

is eerder kosmopolitisch, en behoorlijk

Glazoenov, maar onlangs al speelde ze in

westers. In mijn oren is bijvoorbeeld

het Vrijdagconcert op NPO Radio 4

Tsjaikovski veel Russischer dan Gla-

muziek van Beethoven, Ravel, Keuris en

zoenov. Al zijn er wel elementen van

Manneke met het Van Baerle Trio, mede

Russische volksmuziek, zoals bijvoor-

door haar opgericht. “Nou ja opgericht,

beeld de pizzicatopassage in de finale,

we zijn indertijd eigenlijk samengebracht

die als een imitatie van de Russische

door de coördinator van het conservato-

balalaika klinkt. Ik geniet er enorm van

rium. Spelen jullie eens samen. We had-

om dit te spelen. Toen het me werd voor-

den toen geen idee hoever we zouden

gesteld, wilde ik het graag doen, want ik

komen. Maar we zijn een echt team gaan

had het nog niet op mijn repertoire.”

vormen en durven elk repertoire aan. Je moet flexibel zijn.”

14

Foto: Marco Borggrave

vioolconcerten vind ik dit eigenlijk nog het

Russisch repertoire moet haar op het lijf

Hoe komt het dat ze nu ineens zo in de

geschreven zijn, Maria Milstein heeft

schijnwerpers staat? “Wel, de Edison voor

immers Russische roots. Kreeg ze veel

onze cd was voor mij een doorbraak.

mee van haar geboortegrond? “Toen

Hanna Shybayeva en ik hadden er ook

mijn familie vertrok uit Moskou was ik pas

hard aan gewerkt. Een programma heel

de vioolbeurs van Het Kersjes Fonds. Die

vijf, ik heb zelf van het land weinig mee-

dicht bij huis – Prokofjev, Janácek, Pou-

heeft me veel gebracht. Ook het Natio-

gemaakt. We gingen naar Frankrijk, waar

lenc – rond de oorlog. Een heftig thema,

naal Muziekinstrumenten Fonds hielp me,

mijn moeder een baan als altvioliste

en de cd was min of meer een statement.

met een Bergonzi uit circa 1750. Geweldig

kreeg in het orkest van de Opera van

Ik kon de opname deels financieren met

om te bedenken dat hij ooit van Herman

‘In de combinatie van werkzaamheden voel ik me sterk’

Krebbers was. Hoe meer ik erop speel,

mag geven, vind ik ook een eer. Daar steek

hoe meer ik ontdek. Hij biedt enorm veel

ik zelf zoveel van op. Al met al gaat het

mogelijkheden, maar die komen niet

geweldig, ik ontwikkel me goed en in de

makkelijk naar boven, die moet ik echt

combinatie van werkzaamheden voel ik

opzoeken. Dat ik sinds een paar jaar les

me sterk. Wat kan ik meer wensen?”

MARIA MILSTEIN & RADIO FILHARMONISCH ORKEST O.L.V. VASILY PETRENKO 3 MAART TIVOLIVREDENBURG, UTRECHT / LIVE OP RADIO 4 TIVOLIVREDENBURG.NL

15

VRIJDAG 3 MAART 2017 TIVOLIVREDENBURG UTRECHT

Russische Romantiek

Radio Filharmonisch Orkest Vasily Petrenko dirigent Maria Milstein viool GLAZOENOV Vioolconcert SKRJABIN Le poème de l’extase RACHMANINOV Derde symfonie

TE L A ATS EN T VRIJDAG 17 FEBRUARI 2017 K A AR

TIVOLIVREDENBURG UTRECHT

Lobe den Herrn Nederlandse Bachvereniging Peter Dijkstra dirigent Miriam Feuersinger sopraan Alex Potter alt Thomas Hobbs tenor Peter Kooij bas

Voel, beleef en geniet

BACH Cantate Lobe den Herrn, meine Seele, BWV 69 - Cantate Preise, Jerusalem, den Herrn, BWV 119 Cantate Lobe den Herrn, den mächtigen König der Ehren, BWV 137

Voor info en kaarten ga naar

avrotrosvrijdagconcert.nl

AVROTROS Vrijdagconcert Vasily Petrenko

een concertserie van

SPECIAL

G OV E R T JA N BACH

BACH & LUTHER Door Jos van der Zanden

Wat had Johann Sebastian Bach met

beeld, en in de cantate Christ lag in Todes-

scherpe dissonanten. Maar hij maakt het

Luther? Hoe stonden die twee in relatie

banden. Ook in theologische zin hield

niet tot thema.”

tot elkaar? Govert Jan Bach beet zich

Luther hem bezig, want hij had veel van

vast in deze problematiek en sprak een

hem in zijn bibliotheek. Een mooi bewijs is

Was Bach zonder Luther een andere com-

luisterboek in op vier cd’s.

een bijbel van Bach die recent is opgedo-

ponist geworden?

ken in Amerika, vol onderstrepingen en

“Vast en zeker. Orgelkoraal, passiemuziek

aantekeningen.”

of cantate, overal is Luther op de achter-

Luther bruuskeerde de paus en werd een icoon van de reformatie. Wat had Bach

grond aanwezig. Soms heel concreet. In

met hem?

In calvinistisch Nederland hebben we niet

1739 schreef Bach een grandioos orgel-

Govert Jan Bach: “Heel veel, Luther komt

zo veel met Luther. Wel met Bach. Hoe zit

compendium om de viering van tweehon-

bij Bach steeds weer langs. Zo vaak dat ik

dat?

derd jaar lutheranisme in Leipzig op te

“De Nederlandse muziekliefhebber kent

luisteren: de Clavier-Übung III, een magis-

Luther beter dan hijzelf beseft. Via Bach.

traal werk. In anderhalf uur wist Bach de

Neem de Matthäus-Passion. We genieten

lutherse geloofsleer volledig in noten om

ervan, maar beseffen nauwelijks dat we

te zetten!”

‘Luthers geest zingt door in Bach’

Luther horen, namelijk via de tekst van de evangelist. Luthers geest zingt door in

dacht: daar moet ik wat mee doen. Twee

Bach. Vooral in de recitatieven. ‘Wir ken-

volle eeuwen lagen er tussen de twee, en

nen des Menschen nicht’ – da’s echt

toch was Luther voor Bach dagelijkse

Luther: fysiek, beeldend en muzikaal. De

kost. Luther zelf had veel met muziek. Hij

Bach die wij kennen is erg door Luther

componeerde. Niet meerstemmig, dat liet

gekleurd, al moet je daarop gewezen

hij aan anderen. Maar we danken aan hem

worden.”

MAARTEN LUTHER EN JOHANN SEBASTIAN BACH BOEKPRESENTATIE 29 JANUARI OUDE LUTHERSE KERK, AMSTERDAM RUBINSTEIN.NL

de 35 Duitstalige Lutherkoralen die hij schreef tijdens zijn leven als monnik. Die

U gaat in op Luther als Jodenhater, aan

muziek komt bij Bach op veel momenten

het eind van zijn leven. Wat vond Bach

terug, in alle fasen van zijn leven. Ook in

daarvan?

stukken waarin je ze eigenlijk niet zou

“Luther heeft gefulmineerd tegen de

verwachten. De Lutherse missen bijvoor-

joden – Erasmus ook, trouwens. Hij zegt erge dingen, zoals ‘laten we de synagogen platbranden’ en zo. Die teksten zijn breed geland in de Duitse cultuur, ze kwamen de fascisten goed uit. Jammer dat Luther in

Foto: Peter Beemsterboer

zijn laatste jaren zover is gegaan. Daarnaast koesterde hij ook een echte Turkenen papenhaat. Je kunt niet zeggen dat Bach die thema’s er echt uitlicht. Judas krijgt veel aandacht van Bach, maar meer als verrader, niet zozeer omdat hij Jood is.

Wel blijft Bach trouw aan Luthers vertalingen. Dat wil zeggen: ook Bachs Joden

MAARTEN LUTHER EN JOHANN SEBASTIAN BACH TWEE GRENSVERLEGGERS GOVERT JAN BACH LUISTERBOEK + 4CD UITGEVERIJ RUBINSTEIN ISBN 9789047622970

zijn gemeen – dat hoor je bijvoorbeeld aan

17

INTERVIEW

RE M Y VA N KE S TE RE N

TRACKS IN HET CONCERTGEBOUW Door Paul Janssen

Een ontmoeting en een spontane samenwerking met het

“We willen de Kleine Zaal omtoveren tot

collectief Blauwe Uur tijdens het festival Into the Great

een parallelle wereld”, zegt Remy van

Wide Open op Vlieland gaf de avontuurlijke harpist Remy

Kesteren raadselachtig glimlachend. “Ik

van Kesteren de inspiratie voor zijn bijdrage aan de

ben inmiddels een ‘parallelle’ harpist

bijzondere concertreeks Tracks op 23 en 24 februari in het

met een gewone harp die andere dingen

Concertgebouw. Licht, video, beeld en muziek komen

doet dan men van een harpist verwacht.

samen in een reis vol mysterieuze spanning.

Wij willen nu de Kleine Zaal onherkenbaar maken en er een totaal andere

Foto: Peter van der Heyden

sfeer neerzetten.”

18

Wij, dat zijn regisseur Jorinde Keesmaat,

een zware dobber aan te hebben, maar

ik niet honderd procent in geloof.”

lichtkunstenares Desirée van Gelder en

men accepteert het. Nu maak ik

Dat wil overigens niet zeggen dat hij de

videokunstenaar Jorjen Alkema van

scherpe keuzes en treed ik veel op in

klassieke muziek vaarwel heeft gezegd.

Blauwe Uur aangevuld met Van Keste-

popzalen.”

Integendeel. “Ik wil ook de klassieke

ren. Het kunstenaarscollectief maakte

Hij verbaasde zich over die popconcer-

stukken blijven spelen. Er zijn veel wer-

tijdens Into the Great Wide Open op

ten. “Daar staat een paar duizend man

ken die ervoor gezorgd hebben dat ik

Vlieland een lichtinstallatie in een duin-

die volledig opgaan in de muziek die ik

interesse kreeg in de harp, gewoon

pan en vroeg van Kesteren er muziek bij

speel. Ik heb het nooit voor mogelijk

omdat het schitterende muziek is. Ik wil

te spelen. Het werd het succesnummer

gehouden dat ik zoiets kon. Dit is wer-

alleen de lijn tussen klassiek en andere

van het festival. “Dat smaakte dus naar

kelijk mijn weg.”

genres niet meer trekken. Ik blijf mij

meer”, zegt Van Kesteren. Vandaar dat

De opmerking dat er moed voor nodig

verbonden voelen met de muziek waar

hij Blauwe Uur direct uitnodigde voor

is om zo’n rigoureuze beslissing te

ik vandaan kom, maar ik speel die

Tracks. “Het lastige aan het Concertge-

nemen wuift hij ondertussen vrolijk

­voortaan slechts op mijn voorwaarden.

bouw vind ik vaak de vormelijkheid.

weg. “Ik had op een gegeven moment

Daarom vind ik het wel erg mooi dat ik in

Alsof je je op een bepaalde manier moet

een klassiek concert en nodigde wat

februari met het Tracksprogramma in

gedragen en moet kleden. Het staat

vrienden van mij uit. Die zeiden vervol-

het Concertgebouw mag staan.”

fluit-harpconcert, en vooral heel wat

gens dat ze alleen maar kwamen

Van Kesteren gaat door op de ingesla-

anders dan de weg die voor Van Keste-

omdat ik speelde maar dat het concert

gen weg, al heeft hij geen idee wat deze

ren uitgestippeld leek na het oprichten

zelf ze niet veel interesseerde. Dat zette

route hem gaat brengen. “Ik ben druk

van het Dutch Harp Festival in 2010 en

mij aan het denken. Ik kwam tot de

aan het schrijven en in 2017 gaat er

het winnen van de Nederlandse Muziek-

conclusie dat ik zelf niet eens naar dat

zeker weer iets komen. Maar ik heb nog

prijs in 2016. “Mijn droom was toch een

concert toe zou gaan als ik de keus had.

geen idee wat en hoe. Breng ik losse

soort Janine Jansen van de harp te wor-

Daarmee werd die weg voor mij

nummers uit via de diverse mediakana-

den”, zegt hij lachend. “Ik heb ontdekt

onhoudbaar. Ik kan niet iets doen waar

len, wordt het een EP? Ik heb nog

zelfs vast wanneer je wel en niet mag klappen. Dat willen we doorbreken.”

De eigen muziek die Van Kesteren het afgelopen jaar heeft gecomponeerd zal daarbij een belangrijke rol spelen, al zullen er ook werken uit het klassieke repertoire langskomen. “We willen een wisselwerking, een synergie bewerkstelligen tussen licht en muziek. We hopen zelfs werkbare wegen te vinden om elkaar ter plekke te beïnvloeden in improvisaties.”

Het is heel wat anders dan Mozarts

dat de wereld van de klassieke concer-

zoveel te experimenteren. Ik ben een

ten niet helemaal bij mij past. En dat is

avontuur aangegaan, dat zet ik voort.

best eng. Het is iets wat ik goed kan en het geeft ook financiële zekerheid, en toch sla ik een andere weg in.”

Die andere weg begon in het voorjaar van 2016 met de cd Tomorrow Eyes, een plaat vol eigen composities van Van Kesteren waarop hij onder andere de elektrische harp bespeelt als was het een gierende elektrische gitaar. “De reacties waren veel positiever dan ik dacht”, zegt hij nu. “Ik verwachtte er

‘Ik kan niet iets doen waar ik niet honderd procent in geloof’

En het kan zomaar zijn dat daar op momenten geen cd bij past.”

REMY VAN KESTEREN & BLAUWE UUR TRACKS 23 EN 24 FEBRUARI CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM CONCERTGEBOUW.NL

19

INTERVIEW

LIZ A FE RS CH TMA N

FRISSE BLIK OP Door Paul Janssen

het niet voel. Het mooiste aan de rol van

door. Dat was de reden om het concert

een solist is dat je alles wat je speelt met

op cd te willen zetten.”

een frisse blik probeert te brengen.

Terwijl er nog diverse andere cd-plannen

Mendelssohns Vioolconcert was het

gonsden, zoals de Serenade van Leonard

eerste volwassen stuk dat ik op mijn

Bernstein samen met het Vioolconcert

Nadat ze jaren niet aan opnemen

repertoire nam. Ik speel het sinds mijn

van Korngold, de sonates van Prokofjev en

wilde denken, viel Liza Ferschtman

veertiende.”

een combinatie van het Eerste vioolcon-

een paar jaar geleden zo voor het

Ze voelde dat haar eigen blik, haar eigen

cert van Prokofjev en het Eerste vioolcon-

Vioolconcert van Mendelssohn dat

persoonlijkheid juist in dit werk over-

cert van Szymanowski, moest alles wijken

registratie onvermijdelijk was.

schaduwd werd door alle meningen en

voor Ferschtmans hernieuwde liefde voor

Afgelopen zomer nam ze het op met

wijze lessen die ze in haar jonge jaren

Mendelssohn. Ze combineerde het con-

Het Gelders Orkest onder leiding van

meekreeg. Een paar jaar geleden voerde

cert heel bewust met het Octet, juist om

Kees Bakels. Een gesprek over

ze Mendelssohns concert weer eens uit

de kamermuzikale kwaliteit te onderstre-

noodzaak en goede muziek.

onder leiding van Kees Bakels. “Het was

pen. “Dat was wel een sprong in het

heel goed om te merken hoe hij van het

diepe”, verzucht ze. “Ik had tijdens het

“Ik voelde dat ik dit op moest nemen”,

orkest verlangde te doen wat er in de

Delft Chamber Music Festival maar twee

zegt Liza Ferschtman over haar jongste

partituur stond. Het bracht mij terug

concerten op één en dezelfde dag om het

cd. “En als die innerlijke motivatie zo

naar: wat staat er eigenlijk? Dat was

werk op te nemen en we hadden geen

sterk aanwezig is, moet ik het gewoon

heerlijk. Mendelssohn was een heel

mogelijkheden meer om nog een eventu-

doen.” Nu heeft de succesvolle Neder-

goede strijker; de stokvoering die hij

ele reparatiesessie te houden. Maar ik had

landse violiste het niet over een veron-

voorschrijft heeft altijd een reden, dus

zulke fantastische musici om mij heen. Zij

achtzaamd twintigste-eeuws werk of

waarom die niet volgen?”

stimuleerden mij om het gewoon te doen.”

een wereldpremière, maar over mis-

Via de partituur kwam Liza Ferschtman

En het resultaat is ernaar. Het Vioolcon-

schien wel het vioolconcert der viool-

weer uit bij de uniciteit van het vioolcon-

cert wordt kleiner, intiemer, kamermuzi-

concerten: Mendelssohns Vioolconcert

cert en kon ze zich bevrijden van de

kaler, het Octet daarentegen grootser,

in e-klein. Niet het eerste concert waar

meningen van docenten en vele goedbe-

orkestraler. Ondertussen valt er veel

men aan denkt bij iemand met het cv

doelde adviezen. Ze beschouwde het

nieuws te ontdekken en klinkt vooral het

van Liza Ferschtman. “Ik speel veel

werk weer als nieuw. “Ik was echt over-

Vioolconcert als nooit tevoren.

standaardrepertoire, hoor”, zegt ze

donderd door de kamermuzikale kwali-

“Wat is het doel van een cd?”, zo vraagt

direct. “Het standaardrepertoire is niet

teit van het concert. Langzaamaan kon

Ferschtman zich retorisch af. “Je voelt

voor niets standaard. Het is gewoon

ik alle lagen van mij afwerpen en de

iets bij de muziek waarvan je wilt dat

ontzettend goede muziek, daar wil je je

ware Liza laten horen. En het werk werd

anderen dat ook voelen. Voor mij moet

als violist graag mee bezighouden.”

er voor mij veel stralender en lichter

er een noodzaak zijn. Niet omdat ik zelf

Toch stond Mendelssohns Vioolconcert lange tijd niet op het cd-verlanglijstje van de violiste met Russische wortels.

“Ik had niet het idee dat ik wat extra’s toe te voegen had. Het heeft mij zo’n twintig jaar gekost om het werk weer te voelen,” zegt ze. “En ik ben vaak gevraagd het te

‘Ik was overdonderd door de kamermuzikale kwaliteit van het concert’

spelen. Maar ik kan iets niet spelen als ik Lees verder op pagina 23

20

Foto’s: Marco Borggreve

MENDELSSOHN

21

Lutherjaar 2017 Maarten Luther veranderde het wereldtoneel sinds 1517 ingrijpend en liet een totaal nieuwe kerk, een in het Duits vertaalde bijbel en een vol gezangboek na.

Tweehonderd jaar later kregen deze kroonjuwelen in de handen van J.S. Bach een geniale muzikale invulling.

NRC Handelsblad over Govert Jan Bach: ‘Leerzaam en erudiet is zijn cultuurhistorisch exposé, dat wordt afgewisseld met muzikale fragmenten, zonder meer – ook voor wie al het nodige afweet van Bach.’

Nu verkrijgbaar: Govert Jan Bach over Maarten Luther en Johann Sebastian Bach - Twee grensverleggers, het nieuwe luisterboek van Govert Jan Bach. Het luisterboek bevat een uitgebreid hoorcollege met uitleg en talloze muziekfragmenten, aangevuld met twee cd’s met de prachtige uitvoering van de vier Lutherse missen onder leiding van Philippe Herreweghe en zijn Collegium Vocale Gent.

Boek + 4 cd’s | Prijs: € 24,99 ISBN 9789047622970 www.rubinstein.nl/govertjanbach

k zie Mu e k a iek uziek zie k per Mu we lass ek • u M O i K e • vla e z k • i e • u d N ie olk kken k aak zz s u M F • e s a / R i O e a J z p a • a Kl uw Po Mu ziek • kvl k• rele ziek per • Nie u Fol ken • e Raa Cultu de u •O / • m p ek z M i l d a Ou • e Po kvlak re uz er rel Jaz k w u p • e e t M • u i l z W ke Cu Nie zz • O /Folk akken le Raa k• mu iek • DE COMPLETE SERIE PIANO k• ssie a zie iek p e vl eld J a e z u r l i r o k u z u e P K a M SONATES VAN BEETHOVEN lt uz Ra mu de n• • W ieke M iek • Cu z Ou uwe M ra reld ziek kke lturele iek • s u e s • a l a u M l v k W z ie pe Nu zie de viaude •K e M Nederland aak k • Cu ldmu k • inekheel • N z • O /Fo u DOOR MEESTERPIANIST ANDRÁS SCHIFF e R k i a O M e i z e r • u zi ss ele er zie Jaz • Pop pe we Mu uziekkabel ltur ldmu k • W ieke M • Kla dedigitale • O olk • ieu z N Cu en k e aak z e s u M F r i O e Ja zie p/ a• las uz akk ele R r l • w u We o • K v e M u P k • zie eM olk k• Op ke aak zie ltur Nie Cu eldmu z • Pop/F akken ele R ssie Muzie • Oud e Mu era • z a • l a r l r J k K w • k kv de Op zie ultu We eke M ieu zie lk • kken Raa Ou mu iek • •C Mu ra • N Jazz • p/Fo e d a l l l k ssi e v e e z u e zi • ur er Po Raak Kla e Mu te u l M k • • W l u Op c o n c r t z e n d e r m e d k /Fo ken urele ek • C ereld ziek • ssiek zie Ou uw i a Pop kvlak u Mu iek • lt l W z ie u K u e M • a • e a k •N z uz ud • C eldm k e R k i a e O k M e i z r i e • u e e az ss el er zie uz uw Op lk • J iek ltur ldmu k • W ieke M • Kla de M e z • i u u z N C k s re /Fo zie KlasCAIWAY: kke Ou e M era • 807• Jaz zie We Mu uw kanaal Pop akvla Mu ziek • k • p e l i e • e o k O k a lt N n F d e u Cu ssie uzi le R a • Jazz • kanaal OuKPNe&MXS4ALL: kke op/ 824 r • e a P r e l k Kla de M iek • UPC w u v • k Op 819 zie ult ieu & ZIGGO: z lk • kkenkanaal Raa Ou mu iek • •C Mu ra • N Jazz • p/Fo e1819*) d a l l l k e e v e e z (of r i r o z ak uw pe k• • Pvan hetRatype We ke Mu k • ultu ldmu o* lafhankelijk n ontvanger • C Nie z • O e F e l / k • k ie e zie e re az Pop kvlak uzi ltur uziek • We lass e Mu iek u •J • K M a C d n m a analoge k voor zie uz keonzeiewebsite k• Ou k • ekabelfrequenties: kke eR reld Muzie lassie eM uz pe vla lturel muzie k• w k e W u M i K e a e •O i • uz ld ek k• de Ra z N i Cu k e z e s u M r i e • e • s a /F l i z e O e J z e la k era uw Pop • W ke Mu k • K zie Mu ziek • k• ltur p e l i u • u k e o O N e C m d e u ie • z • Pop/F akken lt uzi uzi Ou reld ass e M pera 11 CD BOX CONSUMENTEN ADVIESPRIJS: E99.99 Cu Jaz vl • We ieke M k • Kl ude M ziek • ieuw • • k O n a k lk M Ra O ss kke zie zie Mu ra • N Jazz • p/Fo ke Kla vla Mu ziek • uwe rele ldmu e o k i e • u P a s e t p l a s k d ie R re la n• Mu • Nconcertzender.nl Cu • O p/Fol Ou • K iek We kke lturele iek • a o naarvlate azz om r k • J P e e z z muziek luisteren op internet en kabel k • • u DISTRIBUTED AND MARKETED BY NEWARTSINT.COM ak Cu Op uzi e Mu zie olk ldm u ken le Ra iek • M F e k / r M e a w azz e ud Pop aakvl ulture dmuz ke ieu lk • J k e •W O i N l s k R • C • aa k Fo las zie ere a• ele ek op/ rele R • K Muzie Oper • W ke Mu ltur P uzi k k • e e Cu m u i • ie zi lt we en reld e Muz Klass Cu Mu ieu 06-01-17 akk e We i15:49 k l N d e v k ss Ou Raa Kla

De Concert zender

ecm -.indd 1

ele

zo nodig die muziek op wil nemen, maar vooral om wat ze doet met mensen.”

Voor deze productie zocht Ferschtman haar toevlucht tot een crowdfundingsactie, maar dat gaat ze niet bij elk project doen. “Een opname van een werk met orkest is duur en er was helemaal geen geld. Bij mij niet en bij de cd-maatschappij ook niet. Ik wilde niet simpelweg mijn hand ophouden, maar het publiek erbij betrekken. Er zat een vraag achter: ik wil dit graag delen, willen jullie het horen?”

De actie was vooral op de Nederlandse markt gericht en het antwoord was duidelijk. “Ik heb een aardige fanbase hier, en dat bleek van onschatbare waarde. Ik heb heel veel goede reacties gehad. En dat terwijl ik het in het begin best eng vond. Mensen kunnen ook denken: gaat het zo slecht met je carrière dat je je hand op moet houden? Daar ging het uiteraard totaal niet om. Het gaat niet goed met de cd-markt en dit was een weg om iets te doen wat ik heel graag wilde delen. En het was een interessant proces. Ik heb uiteindelijk tweehonderd cd’s zitten signeren en er persoonlijke kaartjes bij geschreven. Dat soort handwerk geeft wel een heel leuke interactie met je publiek.”

KIJK VOOR DE SPECIALE ­AANBIEDING OP PAGINA 10

MENDELSSOHN VIOLIN CONCERTO, OP. 64; STRING OCTET, OP. 20 LIZA FERSCHTMAN HET GELDERS ORKEST O.L.V. KEES BAKELS CHALLENGE 608917274820 (SACD)

23

LABELPORTRET

LIN N RE CO RD S & O U T H E RE M USI C

KWALITEIT EN Door Simone Leuven

Het nieuwe jaar begint goed voor het

klonk, zo hoort de luisteraar de opname

geluidsdragers juist wel de oren van de

Schotse label Linn Records en de

thuis, alsof niet de luidsprekers maar de

luisteraar. Linn is met name te spreken

productie- en opnamegroep Outhere

artiesten zelf in de woonkamer staan. Het

over Studio Masters, omdat de hoge

Music. Met een kersvers droom­partner­

luisterplezier staat altijd voorop. Voor het

kwaliteit van deze bestanden de zo

schap versterken de merken elkaars

gerenommeerde Gramophone genoeg

gewenste authentieke luisterervaring

grootste krachten en innovaties.

redenen om Linn in 2010 te bestempelen

echt mogelijk maakt. Opvallend is dat

als ‘het toonbeeld van een moderne

Linn het eerste label was dat Studio

Een diepgewortelde passie voor muziek

platenmaatschappij’ en uit te roepen tot

Masters vrij van digitale rechten als

en kwaliteit: op basis van deze gemene

‘Label van het Jaar’.

downloads aanbood. Opnames van hoge

deler gaan Linn en Outhere vanaf nu

24

kwaliteit makkelijk beschikbaar maken,

samen verder. Keer op keer zorgt deze

Met innovatieve stappen op het digitale

dat was het doel. Met inmiddels duizen-

passie bij Linn voor producties met een

pad waarborgt Linn al meer dan dertig

den klanten kan zeker gezegd worden dat

uitzonderlijke toewijding aan de luisteraar.

jaar deze onvolprezen kwaliteit. Het label

deze missie is geslaagd. Het label maakte

Het label streeft ernaar om de luisteraar

stapte bijvoorbeeld over op vinyl, Super

de digitalisering tot een van zijn grootste

een zo authentiek mogelijke luistererva-

Audio-cd en Studio Masters omdat de

krachten door hem te omarmen. Door de

ring te bieden. De opnames zijn zo gepro-

gelimiteerde geluidskwaliteit van de cd al

eveneens positieve visie van Outhere op

duceerd dat elke muzikale intentie van de

gauw als een te grote beperking werd

digitaal aanbod en nieuwe distributievor-

artiest onverminderd wordt overgedra-

ervaren. Waar belangrijke details op de cd

men kan deze ontwikkeling alleen maar

gen. Zoals de muziek tijdens de opname

verloren gaan, bereiken ze via deze

versterkt worden.

DIVERSITEIT Het label mag zich ook rijk rekenen met

dige kwaliteit van Linn zal vanaf nu een

een reeks prijswinnende artiesten als

nog breder publiek kunnen bereiken.

jazzvocalist Carol Kidd en het baroken-

Het zal vast ook niet lang duren voor de

semble Dunedin Consort. De onderne-

luisteraars kunnen genieten van de

mingen kijken uit naar de artistieke uitwis-

muzikale vruchten die de nieuwe ban-

selingen die de samenwerking met zich

den tussen artiesten van Linn en

meebrengt, met name de kennismaking

Outhere zullen afwerpen. De gebun-

met artiesten van over de hele wereld uit

delde krachten van de innovatieve

elkaars uiteenlopende portfolio’s.

merken verwezenlijken ongetwijfeld de optimale balans tussen kwaliteit en

De samenwerking belooft niet alleen

diversiteit.

veel goeds voor Linn en Outhere, maar ook voor muziekliefhebbers. De gewel-

OUTHERE-MUSIC.COM/NL

Het partnerschap biedt zowel Linn als Outhere de mogelijkheid tot het vergroten van een ander sterk gemeenschappelijk kenmerk: diversiteit. De producties van Linn omvatten een breed kleurenpalet

Droompartnerschap

aan genres, van jazz en folk tot klassiek.

25

OPERA

O PE R A 2DAY

TRADITIE & VERNIEUWING

Foto’s: Morten de Boer

Door Benjamin Rous

26

Het vanuit Den Haag opererende

Opera bestaat als kunstvorm al bijna

vroege opera een speerpunt gemaakt;

opera- en muziektheatergezelschap

vier eeuwen, wat betekent dat OPERA-

om de traditie te koesteren, maar ook

OPERA2DAY weet te verrassen door

2DAY een rijke schatkamer heeft om uit

om de stap voorwaarts te maken en ons

oud en nieuw te verbinden. Met

te putten. Maar er worden wel degelijk

op dit terrein te blijven ontwikkelen. Het

eerbied voor het verleden proberen de

duidelijke keuzes gemaakt, en die keuzes

gezelschap werkt met een mix van

leden opera midden in het heden te

worden met name ingegeven door de

ervaren zangers en vocaal toptalent,

plaatsen. OPERA2DAY is zowel de

inbedding in het Nederlandse en het

onder meer opgeleid aan de Dutch

bewaker van een rijke traditie als een

Haagse muziekleven. Door de grote

National Opera Academy van het

bron van vernieuwing.

expertise die in Nederland is opgebouwd

Koninklijk Conservatorium. OPERA2DAY

op het gebied van de historische uitvoe-

speelt zo ook nog eens een belangrijke

ringspraktijk heeft OPERA2DAY van de

rol in talentontwikkeling.

De focus op vroege opera verbindt

steeds opnieuw te beleven; horror-

OPERA2DAY met een behoorlijk innova-

drama en zoektocht naar het sublieme

tieve uitvoeringsstrategie. Niet alleen

ineen. Dans speelt een belangrijke rol,

door eigentijdse en uitdagende enscene-

en de voorstelling is ook een duidelijke

ringen te maken, maar ook door onver-

hommage aan grote operadiva’s rond

wachte locaties te kiezen. De alom

1900 als Adelina Patti en Nellie Melba.

OPERA2DAY maakt oud fonkelnieuw

geprezen productie Dolhuys Kermis bijvoorbeeld, in een oud ziekenhuis dat werd omgevormd tot luguber gesticht, zodat de uitgevoerde klaagzangen uit de vroege barok een extra dramatische lading kregen. Maar ook een interactieve facebookopera rond de beroemde vrouwencatalogus van Don Giovanni, en een concert voor visueel gehandicapten in een poging groepen te bereiken die normaal niet zo snel in aanraking komen met opera.

Nog een voorbeeld van zo’n vernieuwend project dat begin 2017 op tournee door het land gaat is Dr. Miracle’s last illusion. Dit werk brengt delen uit verschillende opera’s en balletten van onder anderen Offenbach, Bellini, Verdi, Stravinsky en Wagner samen in een nieuw verhaal, door Daniël Hamburger met nieuwe composities aan elkaar verbonden. Juist vanuit de beginselgedachte van OPERA2DAY, met de grote waarde die wordt toegekend aan de oude muziek en de historische uitvoeringspraktijk, is de keuze voor een ­pasticcio, het hergebruik van bestaande muziekstukken in een nieuw dramatisch geheel, een toepasselijke; ook in de barok was het gangbaar om eigen werk of dat van meerdere componisten op deze manier opnieuw te gebruiken.

De voorstelling, bedacht en geregisseerd door de artistiek leider van

Dr. Miracle’s last illusion is een prachtig,

OPERA2DAY, Serge van Veggel, draait

modern voorbeeld van de potentie van

rond de illusionist Dr. Miracle, die geob-

opera als een alomvattende theaterbe-

sedeerd raakt door het moment

levenis, met respect voor de geschie-

waarop iemand sterft, de overgang

denis en de gelaagdheid van de opera.

naar het eeuwige licht. Met moordda-

OPERA2DAY bewijst dat het genre nog

dige dwang probeert hij dit moment

steeds relevant én springlevend is.

OPERA2DAY DR. MIRACLE’S LAST ILLUSION 3 FEBRUARI T/M 12 APRIL IN DIVERSE NEDERLANDSE THEATERS OPERA2DAY.NL

27

SPECIAL

Ze is pas 35, maar Sonya Yoncheva zingt tegenwoordig in alle grote operahuizen en haar optredens kunnen rekenen op laaiend enthousiaste reacties van zowel publiek als critici.

Met haar nieuwe soloalbum voor Sony, volledig gewijd aan Händel, laat Yoncheva horen dat zij in alle stijlperiodes iets bijzonders te bieden heeft.

Lees verder op pagina 30

S O N YA YO N CH E VA

BIJZONDER IN BAROK Foto’s: Julian Hargreaves

Door Benjamin Rous

29

SPECIAL

Sonya Yoncheva had op haar vijftiende al haar eerste ervaring in de spotlights: ze werd gevraagd een programma over muziek te presenteren op de Bulgaarse televisie. Gelukkig verkoos zij een plek op het operatoneel boven de televisiecamera’s. Ze begon een zangstudie in Plovdiv in Bulgarije en vervolgde haar studie later aan het conservatorium van Genève. Maar de ervaring die haar wellicht het meest gevormd heeft in haar vocale ontwikkeling was haar deelname aan Le Jardin des Voix, de eliteacademie van dirigent William Christie voor jonge zangers in de vroege muziek en de barok.

Dat zij na de cd Paris, mon amour, met aria’s uit het romantische repertoire, voor haar tweede soloalbum voor Händel geeft gekozen, geeft duidelijk aan hoe belangrijk deze leerschool voor haar is geweest. Hoewel de negentiende eeuw voor een groot deel haar kalender bepaalt, blijft de barok een bijzondere plek in haar repertoire innemen.

Haar nieuwe soloalbum laat niet alleen horen wat Yoncheva in het barokrepertoire in haar mars heeft, maar herinnert ons er ook weer eens aan wat een uitmuntende vocale componist Händel was, vooral voor de vrouwelijke stem. Na de twee grote aria’s uit Giulio Cesare en Alcina waarmee de cd opent weet je meteen weer: er zijn weinig barokcomponisten die de wanhoop zo prachtig weten te verklanken en die hun personages zoveel emotionele diepgang geven als hij. Cleopatra heeft Yoncheva al gezongen – en hopelijk zal zij dat nog vaker doen – en getuige het voorproefje op deze cd heeft zij alles in huis om een meer dan memorabele Alcina te worden.

De andere aria’s op de cd tappen uit weer heel andere emotionele vaatjes, en bevatten hoop, ambitie en spot; ook daarin was Händel buitengewoon bedreven. En dat hij zijn gave voor het

30

schrijven van memorabele vrouwenrollen tot het einde van zijn carrière wist te behouden, bewijzen de prachtige stukken uit Theodora, een van zijn latere Engelse oratoria.

In twee duetten terzijde gestaan door mezzo Karine Deshayes en uitmuntend orkestraal ondersteund door de Academia Montis Regalis

Toegewijd kunstenaarschap

onder Alessandro de Marchi, blijft het stralende middelpunt van de cd natuurlijk Sonya Yoncheva zelf. Zij gold lange tijd als grote belofte. In 2010 won Yoncheva de eerste prijs op het door Plácido Domingo opgerichte zangconcours

zingt klinkt doordacht én doorvoeld, waarbij zij

Operalia. In de seizoenen daarna maakte ze

door subtiele stemkleuring steeds nieuwe en

haar debuut in Berlijn, Parijs, Madrid en Londen,

interessante details aanbrengt in haar vertolkin-

en in vrijwel elk ander groot operahuis van

gen. En dat is in elke stijlperiode een waarde-

naam. In 2015 ontving ze een een ECHO Klassik-

volle eigenschap!

prijs voor de beste jonge artiest. Die prijzen en de vele juichend ontvangen roldebuten tonen

Alles wat Yoncheva doet geeft blijk van een

duidelijk aan dat Yoncheva een uitzonderlijk

bijzonder en toegewijd kunstenaarschap. Als je

talent heeft; afkeurende of lauwe recensies van

bedenkt dat deze Händel-cd pas haar tweede

haar optredens zijn vrijwel niet te vinden. Het

soloalbum is, en je hoort hoe gerijpt en door-

komt niet vaak voor dat een zangeres een der-

leefd alles al klinkt, kun je je alleen maar heel erg

gelijke mate van bijna universele bijval oogst, in

verheugen op wat nog komen gaat. Want het

zowel het romantische als het barokrepertoire.

staat vast: van Sonya Yoncheva gaan we de

Wat maakt Yoncheva zo’n bijzondere zangeres?

komende jaren nog heel veel meer horen.

In de eerste plaats is dat een weelderig en warm stemgeluid dat vanaf het eerste moment fascineert. Yoncheva heeft een volle, lyrische ­sopraan met een wat donkerder timbre dan normaal, een onderscheidend dramatisch randje. Dat klinkt misschien niet als een stem die je direct associeert met vroege muziek, maar Yoncheva beschikt eveneens over een bijna perfecte techniek. Haar zang is gedisciplineerd, maar klinkt toch volkomen natuurlijk en vrij. En dat maakt haar juist weer uiterst interessant in de technisch uitdagende vroege muziek; ze weet met haar vollere stem stilistisch volkomen authentiek te klinken. En toegegeven: het klinkt ook weleens lekker, een onsje meer in plaats van minder in barokmuziek. Op haar cd bewijst Yoncheva in ieder geval dat zeker bepaalde vrouwenrollen van Händel erg gebaat zijn bij zo’n volbloedige interpretatie. Daarnaast doet zij

HÄNDEL HANDEL

SONYA YONCHEVA, KARINE DES HAYES ACADEMIA MONTIS REGALIS O.L.V. ALESSANDRO DE MARCHI SONY 0889853029327

niets op de automatische piloot: alles wat ze

31

SPECIAL

DAVID FR AY

EEN ZINGENDE CHOPIN Door Jos van der Zanden

motief, elke frase zal en moet zijn stempel dragen.

Compromisloos. Dirigenten weten daarover mee te praten: is pianist David Fray te gast, dan is het spitsroeden lopen. Maar altijd is het resultaat verbluffend. Welke componist hij ook onder handen neemt, hij weet onbegane paden in te slaan.

32

Foto’s: Paolo Roversi

Dominant en eigenzinnig, op het eigenwijze af. Elke noot, elk

list’, zegt hij zelf. ‘Chopin is een eiland, een

Fray mijdt op de cd de robuuste, extra-

gesloten wereld. Misschien wilde ik me

verte en virtuoze Chopin. Alle stukken

daarom wel niet al te vroeg met zijn

zijn ingetogen, weemoedig, reflectief.

muziek inlaten – dat voelde als al te

Het is vooral muziek voor de late avond,

vermetel. Want met deze muziek moet je

als verstrooiende dagsluiter, voor bij

kunnen omgaan. Je moet je interpreta-

kaarslicht en nog even een lekker wijntje.

tieve vrijheid verantwoord gebruiken. Mijn

Fray heeft zelf zo’n sfeer voor ogen: ‘Voor

hoofddoel bij hem is altijd: zingen. Dat

mij is Chopins muziek uitermate fragiel,

hoop ik met deze cd ook te bereiken: dat

vluchtig, geparfumeerd. Ze is ongrijp-

ik de Chopin van de poëzie en van het lied

baar, vloeiend, wazig, je hebt het gevoel

kan laten klinken.’ Met dat doel in het

dat ze elk moment kan ontsnappen. Die

achterhoofd werd het repertoire gekozen.

vergankelijkheid en kortstondigheid

Zo’n tien jaar alweer maakt David Fray

Geen virtuoze Chopin, niet de pianoleeuw,

maakt haar juist zo gevoelig. Neem die

deel uit van het contingent van ’s

niet de componist die als een razende

mazurka’s – alsof je iets in het zand

werelds grootste pianisten – sinds een

over de toetsen scheert.

schrijft dat elk moment kan worden

befaamd concert van hem in 2006 in Théâtre du Châtelet in Parijs, dat hem een staande ovatie opleverde. En zeker ook sinds zijn cd met Bachs pianoconcerten, met de Deutsche Kammerphil-

‘Voor mij is Chopins muziek uitermate fragiel, vluchtig, geparfumeerd’

harmonie Bremen. Sindsdien is er geen concertzaal die hem niet binnen de deuren tracht te krijgen. Want allemaal weten ze: met Fray zitten de zalen vol.

De cd opent met opus 9 nr. 2 – bij muziek-

weggewist en enkel als herinnering

Klassiek, romantisch of modern reper-

liefhebbers een begrip. Deze Nocturne is

achterblijft. De muziek heeft iets van de

toire, met of zonder medespelers – Fray

een open zenuw, elke noot heeft een

inspiratie van het moment, van het

trekt belangstelling onder jong en oud.

eigen gevoelswaarde. Het zingen dat Fray

onverwachte dat zich aandient. Zou je

Ja soms zelfs zonder piano: want als het

nastreeft, wordt hier optimaal geëffectu-

haar proberen in marmer te graveren,

zo uitkomt is de duizendpoot ook diri-

eerd, zo pregnant dat de begeleiding

zou het sterven...’

gent. Doortastend, onconventioneel en

soms nauwelijks hoorbaar is. Zelfs sub-

Mooie metaforen, waarover vast lang is

brutaal – de etiketten die hij kreeg opge-

tiele contrapuntstemmen worden in het

nagedacht. In de geest van zulke ontboe-

plakt staan garant voor belangstelling

defensief geduwd. De melodie heerst

zemingen klinkt Frays spel: dagdromend

en nieuwsgierigheid van de concertgan-

overal, tot aan de climax met guirlandes

en feeëriek. Alweer een eigen stempel.

ger, waar ook ter wereld.

in het hoogste register. In de zes andere

Dat kunnen alleen de allergrootsten.

nachtstukken wordt dezelfde speelstijl Feitelijk is hij een romanticus. Hoe ga ik

gevolgd. Bij enkele andere stukken, zoals

om met die opmaat, waar ligt de climax

een mazurka en een wals, heeft het

bij dit crescendo, waar introduceer ik een

extreme cantabile tot gevolg dat het

subtiel rubato – het spel van David Fray

onderliggende dansritme tot bijzaak

geeft antwoord op een schier eindeloze

wordt gemaakt. Overal heeft de zangerig-

hoeveelheid vragen die hij zichzelf stelt.

heid de overhand. Dat verleent de muziek

Niets lijkt vanzelfsprekend. Op zijn vorige

extra status, want het verkleint de associ-

cd bij Erato was een Schubert te horen die

atie met salonmuziek.

afscheid nam van het klassieke erfgoed:

Of de zangerigheid wel stijleigen is, of

fijn gedoseerde romantiek, richting Schu-

Chopin dat zelf voor ogen had, daarover

mann en Mendelssohn, maar nergens

haalt Fray de schouders op. ‘Destijds

overdreven. De cd werd de hemel in

waren er heel andersoortige instrumen-

geprezen en geldt nog steeds als een van

ten. Maar we spreken over de tijd van het

de topuitvoeringen in Schubertland. Nu

Italiaanse belcanto en iets van die lyriek

maakt Fray een stap naar Chopin. Hoe

zit in deze muziek. Ik heb altijd een sterke

benadert hij diens fijnbesnaardheid?

drang gevoeld om die op de piano te

‘Het is muziek van een superindividua-

verwezenlijken.’

CHOPIN NOCTURNES, MAZURKA’S e.a.

DAVID FRAY ERATO 190295896478

33

LIVE IN CONCERT QUATUOR ÉBÈNE 20 februari Concertgebouw de Vereeniging

NATHALIE STUTZMANN

21 februari De Doelen

7 maart Het Concertgebouw

PHILIPPE JAROUSSKY

EDGAR MOREAU

20 maart Het Concertgebouw

22 maart Het Concertgebouw

WINTERFINALE

25 ALBUMS TIJDELIJK GOEDKOPER VOOR EEN OVERZICHT VAN ALLE TITELS: KLASSIEK.LNK.TO/WINTERFINALE

WARNERCLASSICS.COM

FACEBOOK.COM/KLASSIEKEMUZIEK

KLASSIEKEMUZIEK.NL/SPOTIFY

CD-BESPREKINGEN KROMMER

LÉHAR, NICOLAI e.a.

SYMPHONIES 1-3

NIEUWJAARSCONCERT 2017

ORCHESTRA DELLA SVIZZERA ITALIANA O.L.V. HOWARD GRIFFITHS CPO 761203509928 € 21,99

WIENER PHILHARMONIKER O.L.V. GUSTAVO DUDAMEL SONY 0889853761524 (2CD) € 25,99

ORKEST

ORKEST

Zijn jaartallen zijn 1759-1831 en hij heet Frantisek Vincenc Kramár, maar voor ‘t gemak noemen we hem (net als de Weners) Franz Krommer. De Moravische componist en dirigent was een van de ontelbare musici die actief waren in het Wenen van Haydn, Mozart, Beethoven en Schubert. Hij was een befaamd dirigent en bracht het tot hofkapelmeester van keizer Franz Joseph I. Als componist heeft de productieve Krommer nog veel meer op zijn palmares; missen, enorm veel kamermuziek, veel concerten en negen symfonieën, waarvan we hier de eerste drie horen, uit de jaren 1800, 1803 en 1808. Op de drempel van de negentiende eeuw is zijn stijl in de Eerste symfonie nog helemaal in de klassieke geest van Mozart en Haydn. Mooi, maar een beetje voorspelbaar.

Maar dan! In de Tweede weet hij zich daarvan los te maken, de muziek wordt eigener, verrassender, complexer, duisterder. En dan? De Derde keert verrassend terug naar een conventioneler idioom, afgezien van het dramatische langzame deel. Kortom: een interessante overgangsfiguur, en dit drietal symfonieën maakt heel nieuwsgierig naar de zes overige. En mogen de uitvoerenden dan alsjeblieft weer Howard Griffiths en het orkest van Italo-Zwitserland zijn? Want die snappen ‘t, kunnen ‘t en smaken naar meer.

‘Ik heb An der schönen blauen Donau gedirigeerd, nu kan ik sterven’, grapte de Venezolaanse dirigent Gustavo Dudamel na het Nieuwjaarsconcert met de Wiener Philharmoniker. Dudamel stond als jongste dirigent ooit voor het orkest, en wie de beelden heeft gezien, heeft kunnen constateren dat zowel Dudamel als het orkest zichtbaar plezier hadden. Dat is ook af te horen aan de live-cd die, zoals inmiddels gewoon, in recordtijd geproduceerd is. Op deze schijf zijn niet alleen de toegiften An der schönen blauen Donau en de Radetzkymars aanwezig, maar verder ook alles wat dit concert tot een bijzondere editie in de reeks maakt. Zoals de programmakeuze. Natuurlijk domineert de familie Strauss de speellijst, maar die werken zijn in perspectief gezet door niet eerder tijdens het Nieuwjaarsconcert uitgevoerde stukken van onder anderen Léhar, Nicolai en Waldteufel. Ook ‘premières’ van de familie Strauss en subtiel sociaal-politiek commentaar als de combinatie van Mefisto’s Höllenrufe en So ängstlich sind wir nicht! verheffen het programma tot meer dan een louter feestelijk gebeuren. Maar de belangrijkste factor heet Dudamel. Want wie de Weners hun eigen Weense wals met onverholen Venezolaanse accenten kan laten spelen, is veel meer dan gewoon een heel goede dirigent.

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

VERRASSEND, COMPLEX, DUISTER

MEER DAN EEN HEEL GOEDE DIRIGENT

J.S. BACH, W.F. BACH, C.PH.E. BACH

BRUCH

JEAN RONDEAU ERATO 0190295888466 € 22,99

JACK LIEBECK BBC SCOTTISH SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. MARTYN BRABBINS HYPERION 0034571280554 € 22,99

DYNASTIE

VIOLIN CONCERTO NO. 2, OP. 44 e.a.

CONCERT

CONCERT

Ooit was het klavecimbel een instrument voor oude grijze mijnheren. Dat imago heeft de spijkerbak definitief kwijtgeraakt. Neem zo’n jongen als Jean Rondeau: het lijkt wel alsof hij met zijn kapsel tussen de snaren is blijven steken. Alles aan hem zegt: ik ben jong, wild en dwars en ik speel Bach op mijn eigen manier. Dat deed hij met zijn vorige cd (Imagine) en dat doet hij nu weer met zijn nieuwste cd: Dynastie. Op deze opname worden concerten van de grote Bach afgewisseld met werken van Wilhelm Friedemann en Carl Philipp Emanuel, waarbij Rondeau zich laat begeleiden door zijn eigen kamermuziekensemble. Hij speelt prachtig, zeer gefocust en met een bijna overdadig rubato. Elke noot staat als een huis en dankzij de vrije behandeling van de tempi en de geprononceerde frasering weet hij de muzikale spanning eindeloos op te rekken. Rondeau is meer dan een trendy verschijning of een marketinghype. Hij is een muzikaal genie en blijkt, mede dankzij zijn gedegen kennis en techniek, in staat om het klavecimbel nieuw leven in te blazen. Luister maar naar zijn eigengereide en hyperdramatische arrangement van het Lamento uit de Sonate No.7 van Wilhelm Friedemann Bach.

Woest was hij, Max Bruch. Met zijn Eerste vioolconcert in g-klein had hij te vroeg gepiekt. Zo succesvol was dat werk, dat het al zijn andere muziek in de schaduw stelde. Hij dacht er zelfs aan om uitvoeringen te verbieden, wat natuurlijk niet kon. Zijn jaren later geschreven Tweede vioolconcert had er flink onder te lijden. Ofschoon ookt dit er mocht zijn: een pathetisch d-klein, scherpe contrasten, hoge technische eisen aan de solist en de suggestie van een romantische verhaallijn. Over die programmatische achtergrond liet Bruch bij de première in 1877 niet het achterste van zijn tong zien: hoe meer geheimzinnigheid hoe beter. Op deze 21ste editie van Hyperions The Romantic Violin Concerto neemt violist Jack Liebeck de solopartij voor zijn rekening – Liebeck nam eerder het Eerste en Derde vioolconcert op bij dit label (art. nrs. 68060 + 68050). Met name van het Allegro molto, de finale, maakt hij spetterend vuurwerk, overtuigend, maatvast en niet bevreesd voor risico’s. Dat hij ook met het reflectieve, ingetogene wel raad weet, blijkt uit een curieus In memoriam, een adagio van een kwartier dat Bruch zelf zijn beste vioolwerk noemde. Uitsmijter is een Konzerstück uit 1910 dat wel Bruchs ‘Vierde vioolconcert’ wordt genoemd.

OSWIN SCHNEEWEISZ

JOS VAN DER ZANDEN

ELKE NOOT STAAT ALS EEN HUIS

SPETTEREND VUURWERK

35

CD-BESPREKINGEN HANSSENS

SAINT-SAËNS, RAVEL, GERSHWIN

DE SPEELSE LICHTHEID VAN DE KLARINET

PIANO CONCERTOS

EDDY VANOOSTHUYSE e.a.

SLOVAK SINFONIETTA O.L.V. HERMAN ENGELS PHAEDRA 5412327920940 € 23,99

ANDREW VON OEYEN PKF – PRAGUE PHILHARMONIA O.L.V. EMMANUEL VILLAUME WARNER 0190295908485 € 22,99

CONCERT

CONCERT

Met ‘de speelse lichtheid van de klarinet’ is niets te veel gezegd: in de virtuoze handen van Eddy Vanoosthuyse buitelt dat blaasinstrument over zichzelf heen, het danst en kwinkeleert maar aan. Een feest voor de luisteraar om de muziek van Charles Louis Hanssens (1802-1871) te ontdekken, want deze Vlaamse componist wist donders goed wat hij deed. Zijn componeertrant is niet verbijsterend revolutionair, want Beethoven, Weber en Mendelssohn vormen zijn welgekozen referentiekader. Maar hij kon pakkende muziek schrijven en uitstekend instrumenteren. Hanssens was een fervent voorvechter van de klarinet, toen nog een betrekkelijk nieuw instrument dat hij niet eens zelf bespeelde – hij was cellist. Hij was goed bevriend met twee voortreffelijke musici, Joseph Blaes en Frederik Franck, die álles konden met de klarinet. In de tijdspanne van 1836 tot 1843 ontstonden zo onder Hanssens’ vaardige handen de duizelingwekkende, vingerbrekende concerti op deze cd. Drie ervan zijn voor klarinetsolo en orkest, de andere twee zijn dubbelconcerten: voor klarinet met viool en met hobo. Vooral dat laatste is een heel zeldzame en bijzonder kleurrijke combinatie. In de onvolprezen cd-serie In Flanders’ Fields is dit de zoveelste spannende kennismaking met onverwacht repertoire uit de zuidelijke Nederlanden. U zult genieten, da’s zeker en vast.

Pianist Andrew von Oeyen woont zowel in Amerika als in Frankrijk. Ook muzikaal staat zijn huis op beide continenten. Hij balanceert virtuoos tussen Saint-Saëns en Gershwin of tussen Ravel en Newman. Critici op beide werelddelen roemen zijn rijke, extravagante klank en onfeilbare techniek, zijn precisie en zijn evenwichtige interpretaties. Het is allemaal niets te veel gezegd. Von Oeyen is inderdaad een uitzonderlijk begenadigd klavierleeuw.

Geen wonder dat hij recent bij Warner een cd-contract kreeg aangeboden.

Het resultaat daarvan is deze opname van de pianoconcerten van Ravel en Gershwin. Als toetje klinkt de Second Rhapsody van Gershwin. De Second Rhapsody is altijd een beetje in de schaduw blijven staan van de veel bekendere Rhapsody in Blue. Hoe onterecht dat is laat Von Oeyen overtuigend horen. Of het nu Gershwin, Saint-Saëns of Ravel betreft: Von Oeyen weet steeds weer de juiste toon en sfeer te vinden. Soms is zijn spel licht swingend, dan weer uitgesproken delicaat. Zijn vloeiende, soms zelfs rondborstige frasering werkt perfect in het langzame middendeel van Ravels Pianoconcert in G. Von Oeyens doordringende, accentrijke toucher en energieke samenspel met het orkest onder leiding van Emmanuel Villaume geven zijn Saint-Saëns net dat beetje extra.

GERARD SCHELTENS

OSWIN SCHNEEWEISZ

IN VIRTUOZE HANDEN

BEGENADIGD KLAVIERLEEUW

KOZELUCH

PICTURES OF AMERICA

PIANO CONCERTOS NOS. 1, 5&6

NATALIE DESSAY PARIS MOZART ORCHESTRA O.L.V. CLAIRE GIBAULT SONY 0889853428427 (2CD) € 25,99

LONDON MOZART PLAYERS O.L.V. HOWARD SHELLEY (PIANO) HYPERION 0034571281544 € 22,99

CONCERT Je zult maar de geschiedenisboekjes ingaan als een ‘miserabilis’, een minkukel. Zoals Leopold Kozeluch. Niemand minder dan Beethoven zette hem zo neer en dan wordt zoiets eindeloos herhaald. Ook Mozart was kritisch. Toen Kozeluch eens in diens bijzijn muziek van Haydn doorbladerde, maakte hij de opmerking: ‘Dat zou ik nooit zo geschreven hebben.’ Waarop Mozart gevat repliceerde: ‘Geen zorg, dergelijke ideeën zult u ook nooit krijgen.’ En toch, naarmate tegenwoordig meer muziek van deze Bohemer wordt opgediept, blijkt dat Kozeluch wel degelijk over een bijzonder talent beschikte - erkend trouwens door Franz Schubert, ook niet de eerste de beste. De drie pianoconcerten die Howard Shelley hier presenteert, onderstrepen het. Geschreven in 1784-86 waren het volbloed concurrenten voor Mozart. Diens niveau haalt Kozeluch niet, maar wie de Weense klassieke stijl tot in de finesses beheerst, zoals hij, kan toch zeer aantrekkelijke muziek afleveren. Alles klopt in deze

bruisende en sprankelende concerten. Shelley is een oude rot als het gaat om Mozarts tijdgenoten, hij heeft er al heel wat afgestoft. Hij zet deze concerten van Kozeluch knap neer, misschien met een ietsje overdaad aan mooimakerij soms, maar dat mag de pret niet drukken.

Hoewel ze het al enkele jaren doet, blijft het toch even wennen: sopraan Natalie Dessay – vroeger bekend vanwege haar ongekend wendbare stem en stratosferisch hoge noten – die de operamodus volledig uitgezet heeft.

Een ‘normale’ zangeres, dus, hoewel dat bijvoeglijke naamwoord in het geval van Dessay volkomen misplaatst is. Ook in deze muziekstijl blijft haar stem wonderschoon, en weet ze met vele nuances en haar muzikale intelligentie moeiteloos met de luisteraar te communiceren.

Geïnspireerd door schilderijen van Edward Hopper koos Dessay voor dit album elf Amerikaanse evergreens uit, die ze in stijlvolle en verrassende arrangementen opnam met het Paris Mozart Orchestra. Dessay vertelt een verhaal over liefde en hoop, waarbij haar licht Franse tongval eigenlijk nergens stoort. Het verwachtingsvolle Something’s coming overtuigt net zo goed als het melancholieke en rokerig jazzy I keep going back to Joe’s / In my solitude. Ook haar kijk op klassiekers die in eerste instantie wellicht wat bevreemdt, zoals een bijna ironische versie van I feel pretty, blijkt in de context van het hele album een logische en legitieme interpretatie. De knop moet misschien even om, maar dan valt er ook bij de nieuwe Natalie Dessay heel veel genieten.

JOS VAN DER ZANDEN

BENJAMIN ROUS

BRUISENDE EN SPRANKELENDE CONCERTEN

36

VOCAAL

AMERIKAANSE EVERGREENS

SCHÖNBERG

J.S. BACH

BURKHARD FRITZ, EMILY MAGEE e.a.

NETHERLANDS PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. MARC ALBRECHT OPUS ARTE 0809478012276 (DVD) (ook op Blu-ray verkrijgbaar) € 32,99

ISTVÁN VÁRDAI BRILLIANT CLASSICS 5028421953922 (2CD) € 9,99

GURRE-LIEDER

6 SUITES FOR CELLO SOLO

KOOR EN ORKEST

KAMERMUZIEK

Een geënsceneerde versie van een werk dat voor de concertzaal is geschreven: voegt dat iets toe? Schönberg componeerde zijn monumentale ­Gurre-Lieder op het breukvlak tussen de laatromantiek en de moderne tijd, en het verhaal over koning Waldemar, wiens minnares Tove vermoord wordt door zijn bedrogen echtgenote, is zeker dramatisch en operatesk. Schönberg geeft het verhaal vooral een symbolische, en bovendien een wat statische en episodische vorm. Toch weet regisseur Pierre Audi visueel van de worsteling van de koning met zijn verlies een uniform geheel te maken. De productie ademt fin de siècle uit elke porie, en weet zo prachtig de sfeer van een aflopend tijdperk op te roepen. De enscenering is oogstrelend, en heeft vele poëtische en ontroerende momenten, zoals de schrijnende scène waarin de woudduif als doodsengel het overlijden van Tove komt verkondigen. Ook muzikaal is dit een uitmuntende voorstelling. Onder leiding van Marc Albrecht, die het werk al lange tijd bewondert en bestudeert, speelt het Nederlands Philharmonisch Orkest kleurrijk en gloedvol. Ook vocaal is de productie sterk bezet, vooral met een zeer overtuigende Burkhard Fritz in de centrale rol van Waldemar. Conclusie: deze imposante Gurre-Lieder rechtvaardigen de vertaalslag naar het toneel zonder meer.

Oogstrelend

István Várdai is een van de ‘rising stars’ in de cellowereld. Bekroond met een duizelingwekkende hoeveelheid prijzen, zoals een ware concourstijger betaamt, heeft hij zich nu gewaagd aan de Olympus van de cello, de

BENJAMIN ROUS

EDDIE VETTER

OOGSTRELEND

ISTVÁN VÁRDAI LAAT DE ZON SCHIJNEN zes solosuites van Bach. Zijn prestaties hebben zozeer de aandacht getrokken dat een anonieme weldoener hem de Stradivarius uit 1673 te leen heeft gegeven die ooit in het bezit was van de legendarische ­Jacqueline du Pré. Op deze cd, opgenomen in een klooster in Velp, bespeelt hij nog een Montagnana uit 1720, ook in de zesde suite, die eigenlijk is bestemd voor een type met vijf snaren. Het is een pracht van een instrument waarop de 31-jarige Hongaar een schat aan nuances in timbre tevoorschijn kan toveren. Met zijn rijkdom aan toonschakeringen en energieke ritmische impulsen geeft hij de suites vlees en bloed. Hij laat de zon schijnen in een vrolijke gigue, zoekt de diepte op in geconcentreerd vertolkte sarabandes en vergeet geen moment dat de muziek zelfs in een gestileerde vorm moet dansen. Natuurlijk, er zijn al vele goede opnamen van dit repertoire, maar het is zeker de moeite waard kennis te maken met een van de interessantste cellisten van nu.

BEETHOVEN

TELEMANN

VALERIO LOSITO, FEDERICO DEL SORDO BRILLIANT CLASSICS 5028421953915 € 7,99

COMPLETE STRING QUARTETS & QUINTETS

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

‘Frisse lucht in de Duitse muziek’, zo is de muziek van Telemann weleens omschreven. Geen doorwrochte, zware barok, geen moeilijk contrapunt en massieve fuga’s, maar een en al souplesse en luchtigheid. Zowat alles zit erin: Italiaanse bravoure, Weense degelijkheid, Franse galanterie en Duitse ­Empfindsamkeit. De uitvoerenden van de zes vioolsonates op deze cd voegen daar zelfs nog wat aan toe: de echo’s van Poolse zigeunerklanken en volksmuziek, en reminiscenties aan Händel. Toen Telemann zijn bundel in 1715 opdroeg aan een Duitse vorst, hoefde hij niet diep door het stof te gaan: hij besefte terdege dat hij vakwerk had geleverd. De sonates sprankelen van vitaliteit en speelplezier. Allemaal zijn ze vierdelig en geen deeltje is langer dan drie minuten: een vlotte afwisseling in affect was kennelijk een van de basisgedachten. Brilliant Classics koos voor een Italiaans duo, violist Valerio Losito en clavecinist Federico Del Sordo. Die keuze was een gelukkige, want ze bespelen hun historische instrumenten (de viool is uit 1741) met een aansteke-

lijke lichtheid. Met name de vlotte delen sprankelen dat het een lieve lust is. Bij de langzame is de expressiegraad het hoogst, al houden de musici vast aan strak en verantwoord spel zonder overbodige verfraaiing.

Sinds de oprichting in 1988 is de bezetting van het Leipziger Streichquartett nogal eens veranderd. De laatste mutatie was wel heel dramatisch. De primarius Stefan Arzberger werd tijdens een tournee in New York gearresteerd en is daar ruim vijftien maanden vastgehouden, verdacht van poging tot moord.

Sinds kort is hij weer vrij, maar het lange tijd stuurloze ensemble heeft inmiddels een nieuwe eerste violist gevonden. Het heeft de strijkkwartetten en -kwintetten van Beethoven in de loop der jaren opgenomen, en gezien de wisselingen in de bezetting mag het een wonder heten dat de kwaliteit zo constant is gebleven. In de vroege kwartetten vinden de musici als vanzelf een spannende balans tussen speelse invallen en tragische gedachten. Ze zijn niet bang voor schrille tonen maar zetten de dramatiek nooit te sterk aan. Het is fascinerend Beethoven op zijn weg te volgen en mee te beleven hoe hij zich steeds verder verwijdert van de gebaande paden. Zijn experimenten culmineren in de diepgravende late kwartetten, waarin mateloze tederheid en adembenemende vergezichten om de aandacht strijden. De Leipzigers zijn ideale gidsen in deze complexe muziek. Ze blijven fier overeind naast oude favorieten als het Végh en het Juilliard Kwartet.

JOS VAN DER ZANDEN

EDDIE VETTER

6 VIOLIN SONATAS

TELEMANN AANSTEKELIJK LICHT VERTOLKT

LEIPZIGER STREICHQUARTETT MDG 760623198323 (10CD) € 49,99

ADEMBENEMENDE VERGEZICHTEN

37

NIEUW OP SONY CLASSICAL

Nu verkrijgbaar: Philip Glass The Complete Sony Recordings Deluxe Boxset

‘New Year’s Concert’ 2017 gedirigeerd door Gustavo Dudamel nu verkrijgbaar op DVD, Blu-ray en 2CD!

facebook.com/sonyclassical

CD-BESPREKINGEN REGER

RACHMANINOV, PROKOFJEV, SKRJABIN

PIANO QUINTET, OP. 64 CELLO SONATA, OP. 116

WORKS FOR CELLO AND PIANO

KOLJA LESSING, MICHAEL GROß PARNASSUS AKADEMIE ETCETERA 8711801015620 € 22,99

JOHANNES MOSER, ANDREI KOROBEINIKOV PENTATONE 0827949059469 (SACD) € 22,99

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

2016 was een Max Regerjaar, de Duitse laatromanticus stierf een eeuw geleden. Naast een lijvige biografie verschenen diverse cd-opnamen, maar voor een grootse viering is Reger toch niet helemaal geschikt. Zijn muziek, zonder populaire deunen, is blijkbaar niet voor de massa’s geschreven – daarvoor is de rijkdom aan modulerende, harmonisch soms ingewikkelde noten te groot. Regers voorbeelden waren de polyfonie van Bach, de romantiek van Brahms en de zoekende tonaliteit van Wagner, maar zijn persoonlijke toon klinkt overal doorheen. Binnen zijn gigantische hoeveelheid kamermuziek is het pianokwartet een goed voorbeeld van Regers stijl. De onbevangen luisteraar schrikt misschien van zoveel noten die hem nauwelijks rust gunnen, maar wie ervoor openstaat ontdekt een razend knap geconstrueerd klankweefsel dat blijft intrigeren.

En het langzame deel is heel emotionerend. Nog mooier vind ik de Vierde cellosonate, een waar meesterwerk dat het de luisteraar wat makkelijker maakt. Luister naar de ragfijne sonoriteit van de cello, ingebed in het subtiele filigraan van de pianopartij en u zult u gewonnen moeten geven voor Kolja Lessing en Michael Groß die de muziek vleugels geven. En de Parnassus Akademie, het door Groß geleide Duitse ­kamermuziekensemble, biedt dezelfde kwaliteit in het doorwrochte maar knappe en mooie pianokwintet. Leve Reger!

De cellist Johannes Moser en de pianist Andrei Korobeinikov hebben elkaar gevonden als musici die elkaar niet van het podium proberen te duwen maar in een spel van geven en nemen elkaar en de componisten de ruimte laten. Bijzonder op deze cd is vooral de Cellosonate van Rachmaninov, ontstaan in 1901, het jaar waarin ook zijn Tweede pianoconcert is voltooid.

De pianist lijkt geregeld weg te dromen naar verwante romantische sferen, maar ook al heeft de cellist veel minder noten op zijn zang, ze vormen samen toch een homogeen en gelijkgestemd duo. Bekender en van een geheel andere orde is de Cellosonate van ­Prokofjev uit 1949, toen de componist in een benarde positie verkeerde en vadertje Stalin voortdurend grimmig over zijn schouder leek mee te kijken.

Binnen de strikte regels wist hij toch een lyrisch meesterwerk te creëren, zoals Moser en Korobeinikov met een maximale inzet laten horen. De cd bevat verder als toegiften bewerkingen van Rachmaninovs Vocalise, het Adagio uit Prokofjevs ballet Assepoester, en de Romance uit 1890 van Skrjabin, wiens naam overigens niet eens op de hoes wordt vermeld. Alles tezamen vormen de werken een gevarieerd Russisch tableau in de handen van twee fantastische musici.

GERARD SCHELTENS

EDDIE VETTER

LEVE REGER!

GEVARIEERD RUSSISCH TABLEAU

RACHMANINOV, PROKOFJEV

ORNSTEIN

NINA KOTOVA, FABIO BONDI WARNER 0190295924607 € 22,99

FRANCESCO PARRINO, STEFANO PARRINO, MAUD RENIER BRILLIANT CLASSICS 5028421950792 € 7,99

CELLO SONATAS

COMPLETE VIOLIN SONATAS

KAMERMUZIEK

KAMERMUZIEK

De Russische celliste Nina Kotova mag dan in Amerika haar carrière hebben vormgegeven, op deze cd gaat ze voluit terug naar haar geboortegrond.

Samen met pianist Fabio Bondi begraaft ze zich in de uit de kluiten gewassen cellosonates van Rachmaninov en Prokofjev. Kotova is trouwens een ambassadeur van eigentijdse Russische muziek. Daarenboven componeert ze ook zelf, ze heeft al een celloconcert op haar naam staan. Muziekliefhebbers zullen haar echter vooral kennen van haar magnifieke cd uit 2014 met Bachs cellosuites. Zal ze dat succes met deze opname evenaren? Alle kans, want de schitterende, sonore klank die ze aan Rachmaninovs partituur weet te ontlokken is van een adembenemende schoonheid. Kotova is relatief voorzichtig met vibrato, hetgeen de strakheid van haar spel ten goede komt. In snelle delen durft ze risico’s te nemen, die klinken speels en lichtvoetig, alsof technische struikelblokken niet bestaan. Terwijl die er toch wel degelijk zijn. Laten we trouwens Fabio Bondi niet vergeten, want de pianopartijen vormen allerminst een begeleiding.

Zeker niet bij Rachmaninov, die zijn eigen pianistische capaciteiten volledig aanwendde in deze sonate. Bondi weet met deze virtuositeit wel raad en gaat met Kotova schitterende dialogen aan.

Zijn laatste sonate schreef Leo Ornstein op 97-jarige leeftijd. Alleen zijn landgenoot Elliott Carter componeerde langer. Die schreef nog een compositie op de eerbiedwaardige leeftijd van 100. Ornstein werd geboren in Oekraïne en emigreerde in 1906 naar Amerika. Hij studeerde nog bij ­Alexander Glazoenov aan het conservatorium van Sint-Petersburg. Zijn leven overspant maar liefst 106 jaar, van circa 1893 tot en met 2002. Hij werd echter snel vergeten, maar zijn muziek is kwalitatief goed genoeg om aan de vergetelheid te worden onttrokken. Bij violist Francesco Parrino, fluitist Stefano Parrino en pianiste Maud Renier krijgt Ornsteins muziek precies de juiste lading. Ze ademt de geest van Schönberg, maar ook van Skrjabin. Het soms wat formele karakter van de composities wordt ruimschoots gecompenseerd door het opwindende muzikale spel.

De tien vioolsonates worden met veel gevoel voor stijl, sfeer en kleur uitgevoerd. Juist de dunne, soms wat nasale toon, van Francesco Parrino past wonderwel bij dit repertoire. Behalve de tien vioolsonates vind je op deze mooie cd ook een handvol composities voor fluit, en Ornsteins bekendste werk: de meeslepende Hebreeuwse Fantasie, geschreven voor de vijftigste verjaardag van Albert Einstein.

JOS VAN DER ZANDEN

OSWIN SCHNEEWEISZ

ADEMBENEMENDE SCHOONHEID

OPWINDEND MUZIKAAL SPEL

39

CD-BESPREKINGEN FRESCOBALDI, GESUALDO, SOLBIATI

ALBÉNIZ, TARREGA e.a.

SONIDOS DE PAISAJES

MUSIC FOR ACCORDION

OZAN SARITEPE OS 8719049658494 € 17,99

FRANCESCO GESUALDI BRILLIANT CLASSICS 5028421949727 € 7,99

INSTRUMENTAAL

INSTRUMENTAAL

De accordeon is eigenlijk het wufte broertje van het orgel. Toch staat er bij tijd en wijle een accordeonist op die het instrument een plek geeft binnen de serieuze klassieke muziek. En dat het daar totaal niet verweest raakt bewijst Francesco Gesualdi. Deze virtuoze Italiaanse accordeonist voert al tijden lang een vurig pleidooi voor de veredelde trekzak. Op zijn nieuwste cd staan arrangementen van Frescobaldi, Gesualdo en de hedendaagse componist Alessandro Solbiati. Het leeuwendeel betreft toccata’s van Frescobaldi, en op accordeon klinken die werken zeer plausibel. Natuurlijk komt dat omdat het geluid van de accordeon nu eenmaal dicht bij dat van een orgel ligt, maar het heeft ook alles te maken met Gesualdi’s verkwikkende spel. Hij beheerst dit metier zo goed dat bij hem Frescobaldi waarschijnlijk nog overtuigend zou klinken op een zingende zaag. Hij geeft de muziek ruimte om te ademen, speelt met dynamische contrasten en laat de noten hun werk doen. Prachtig gespeeld! Dat geldt zeker ook voor het moderne werk op deze cd: Solbiati’s Il Movimento. De componist experimenteert met een groot scala aan elementen uit de renaissancemuziek en bouwt daarmee een fascinerende klankwereld op.

Het is niet gemakkelijk om tegenwoordig met een verrassend programma voor een gitaar-cd te komen. De gitaar is nog steeds niet het instrument waar de grote componisten voor in de rij staan, en het goede negentiende- en twintigste-eeuwse repertoire is – inclusief bewerkingen – al vele malen opgenomen.

Daarom is het bewonderenswaardig dat de van oorsprong Turkse gitarist Ozan Saritepe erin slaagt een cd-recital te brengen dat enorm aanspreekt en van het begin tot het einde boeit. Hij speelt voornamelijk bekend repertoire, zeker bij gitaristen en gitaarliefhebbers. Het compleet Spaanse programma vormt een imaginaire reis door de bakermat van de gitaar. Dat die reis als vanzelfsprekend begint met een bewerking van een stuk voor piano doet daar niets aan af. Een werk als Asturias van Albéniz (hier met prettig toegevoegde percussie) is inmiddels door de gehele gitaarwereld gekaapt. En dat die reis blijft aanspreken heeft alles te maken met het zorgvuldige en liefdevolle spel van Saritepe, die het vak leerde van onder anderen Jorge Oraison en Enno Voorhorst. Het binnen de Spaanse beperking gevarieerde programma plaatst de gitaarklassiekers in een mooie nationale context. Een heerlijk Spaans gitaardocument.

OSWIN SCHNEEWEISZ

PAUL JANSSEN

FASCINERENDE KLANKWERELD

HEERLIJK SPAANS GITAARDOCUMENT

VERLIEFD OP MENDELSSOHN Is het mogelijk dat een beroemd meesterwerk als Mendelssohn’s vioolconcert weer zo nieuw klinkt dat je er volledig verliefd op wordt?

Jazeker! Liza laat het werk sprankelen en wekt het geheel tot leven!

CC72748

CC72748

FELIX MENDELSSOHN Violin Concerto, Op. 64 String Octet, Op. 20 Liza Ferschtman violin Het Gelders Orkest Kees Bakels conductor

1

FELIX MENDELSSOHN Violin Concerto, Op. 64 String Octet, Op. 20 Liza Ferschtman viool Het Gelders Orkest Kees Bakels dirigent

15-11-16 09:14

DISTRIBUTED AND MARKETED BY NEWARTSINT.COM

NAI [17-2] Adv Luister-Klassieke zaken CC72748+.indd 1

40

04-01-17 08:45

TSJAIKOVSKI

FISCHER

BALLET SUITES FOR PIANO DUO

FROM HEAVEN ON EARTH HUBERT HOFFMANN CHALLENGE 0608917274028 (SACD) € 24,99

MARI KODAMA & MOMO KODAMA PENTATONE 0827949057960 (SACD) € 22,99

INSTRUMENTAAL

PIANO

Toen Hubert Hoffmann, luitspeler van Ars Antiqua Austria, enkele jaren geleden de abdij van Kremsmünster bezocht om er oude instrumenten te bekijken, stuitte hij op een onvermoede schat: een collectie manuscripten met luitmuziek. Deels ging het om afschriften van bekend werk van voornamelijk Franse en Duitse componisten uit de zeventiende eeuw, maar een substantieel deel van de stukken was niet uit andere bronnen bekend. Ze konden met een hoge mate van waarschijnlijkheid worden toegeschreven aan Ferdinand Fischer (1652-1725), priester, kloosterling en luitvirtuoos. Hoffmann presenteert op deze bijzonder fraai opgenomen sacd een drietal van Fischers partita’s, waarin de invloed van tijdgenoten als Biber en Muffat duidelijk doorklinkt. De Partita in d-klein is de vroegste van de drie en bevat een viertal wonderschone aria’s. De Partita in C-groot daarentegen bestaat vooral uit dansvormen en wordt bekroond door een prachtige chaconne, waarin vederlichte trillers het barokke contrapunt verluchten. Maar het mooist vind ik persoonlijk de Partita in c-klein met zijn bedachtzame Allemande en de monumentale, veertien minuten durende Passacaglia. Hoffmann tovert uit zijn elfsnarige instrument een indrukwekkend rijk scala aan klanken en maakt van dit pièce de résistance een vervoerende luisterervaring.

Een cd met muziek van Tsjaikovski. Ja, maar toch ook van Arensky en Debussy. Vooral liefhebbers van Debussy zullen smullen van deze cd, want wanneer hoor je heel vroege, puberale klanken van de grootmeester van het impressionisme? Debussy arrangeerde als vingeroefeningen de suites uit Doornroosje en Het Zwanenmeer voor twee piano’s, in een tijd dat men het nog over de jongeheer ‘de Bussy’ had. Leerrijk en amusant was het voor hem, en hij deed het met overgave. Anton Arensky nam de Notenkraker voor zijn rekening, ook bijzonder. Er gaat natuurlijk het nodige van Tsjaikovski’s orkestpartituur verloren, maar als luisteraar krijg je er ook wat extraatjes voor terug: ultieme transparantie, abstrahering, contrapuntische lijnen. De expressie blijft, zeker bij de aanpak van de zusters Mari en Momo Kodama hier, die er april vorig jaar in het Muziekcentrum van de Omroep in Hilversum een echt feest van maakten. Een prachtige opname, de piano’s mooi in balans en een uiterst sonore, diepe baskant die alles fraai ondersteunt. De uitvoering is wat aan de brave kant, maar daarentegen heel partituurgetrouw. Een wat rauwere, robuustere aanpak zou wellicht het exuberante van de orkestversies meer hebben benaderd. Maar wat technische brille en expressie betreft, valt er niets te klagen.

JAN KUNST

JOS VAN DER ZANDEN

VERVOERENDE LUISTERERVARING

EEN FEEST

CHOPIN

VAN ROON

DANIËL WAYENBERG, MARTIN OEI ZEFIR 8717774570432 € 21,99

MARC VAN ROON BUZZ 0608917612424 (SACD) € 22,99

CHOPIN À DEUX

INVENTIONS & VARIATIONS

PIANO

PIANO

Het is op zijn zachtst gezegd een wonderlijk duo: de op de negentig afstevenende Daniël Wayenberg, flamboyant als altijd, en de bescheiden, pas twintig jaar jonge Martin Oei. De twee pianisten vonden elkaar vijf jaar geleden, wat ook al een wonder was. Wayenberg is een romanticus en een verstokt Steinway-adept, Oei kruipt het liefst achter tijdgebonden fortepiano’s.

Om hun eerste lustrum te vieren wilden ze de pianoconcerten van Chopin opnemen op twee piano’s. Voorwaarde van Oei: dan wel op Erards. Zo geschiedde, en nu ligt er een bijzondere eerste opname van Chopins concerten in de bewerking voor twee piano’s. De stemmige liner notes van Volkskrant-redactrice en musicologe Pay-Uun Hiu onderstrepen dat Chopin deze concerten ook zelf zo uitvoerde met leerlingen, maar een gewoonte voor pianoduo’s werd het nooit. En dat is jammer, want het ontbreken van een kleurrijk orkestapparaat biedt een mooi nieuw licht op de concerten. De intimiteit van de twee Erards onderstreept vooral hoe kamermuzikaal Chopin dacht en hoe dicht hij ook in de orkestpartijen bij zijn pianotaal bleef. Bovendien blijkt deze pianoduoversie in staat om zomaar het verschil tussen een ‘overgrootvader’ en een ‘achterkleinkind’ weg te poetsen. Dit is een mooi document van twee volledig aan elkaar gewaagde pianisten.

Improviseren op de piano: ik geef me er al mijn hele leven aan over, om steeds weer te moeten constateren dat echte componisten – Bach dus – toch een beetje meer talent hebben dan ik. Je wordt met jezelf geconfronteerd, maar toch laat je je uitdagen om met al die klanken in je hoofd tot muziek te komen. Zolang maar niemand ’t hoort... Ook jazzpianist Marc van Roon is gefascineerd door het nobele ambacht van de improvisatie. Ook hij is er al decennia mee bezig en nu wil hij de uitkomsten delen met zijn publiek. Hij beschrijft heel herkenbaar hoe een enorme stapel van Bachs klaviermuziek, uitgespreid op de piano, hem inspireert tot eigen invallen – een grotendeels associatief proces. 26 korte stukjes zijn het klinkende resultaat: 11 Variations die een bestaand stuk min of meer volgen en 15 Inventions waarin hij zichzelf meer vrijheid gunt. Ik hoor van alles: invloeden van jazz en van minimal music, experimenten met ritme en maatsoorten, vingervlugge en contemplatieve stukken, kortom: Van Roons actieradius reikt ver. De opnamen, op zijn eigen Steinway uit 1925, werden mooi in de ruimte van de Haarlemse Lutherse kerk gezet. Zet u schrap voor het klinkende, springlevende resultaat van een muzikaal denkproces.

PAUL JANSSEN

GERARD SCHELTENS

CHOPIN OP TWEE ERARDS

HET AMBACHT VAN DE IMPROVISATIE

41

CD-BESPREKINGEN MOZART, HAYDN e.a.

RACHMANINOV

ENCORES AFTER BEETHOVEN

PIANO SONATA NO. 2 e.a.

EVELINA VORONTSOVA STH 8716114160920 € 17,99

ANDRÁS SCHIFF ECM 0028948144747 € 23,99

PIANO Ruim tien jaar geleden heeft András Schiff in Zürich alle 32 pianosonates van Beethoven in een cyclus uitgevoerd. ECM heeft toen ook de toegiften geregistreerd en presenteert die nu als bonus in de box met de volledige opnamen (11 cd’s), maar ook als aparte cd. Schiff heeft de ‘encores’ niet lukraak gespeeld, maar steeds zorgvuldig afgestemd op een van de sonates in elk programma. Zo hoort hij een verwantschap tussen stukjes van Schubert en vroege sonates van Beethoven of moet hij bij de finale van diens opus 10/2 denken aan Eine kleine Gigue (KV 574) van Mozart. Ook Haydn mag als grote inspiratiebron niet ontbreken. Het Andante favori van Beethoven zelf zou oorspronkelijk het tweede deel vormen van diens Waldsteinsonate. Verrassend zijn de toegiften van Bach. Schiff speelt de prelude en fuga in bes-klein uit het eerste deel van Das wohltemperirte Clavier als een knipoog naar Beethovens geworstel met de fugatechniek in de Hammerklaviersonate. Zo bedachtzaam als hij de toegiften heeft

PIANO

­ eselecteerd, zo bezonnen vertolkt hij ze ook, zelfs aan het einde van een g recital niet mikkend op goedkoop applaus. Dat de luisteraars het Zwitserse geklap cadeau krijgen, hoort bij de livesfeer.

De in Nederland residerende Russische pianiste Evelina Vorontsova draait al een poosje mee, in 1992 werd ze tweede tijdens het Internationale Franz Liszt Pianoconcours. Toch had ze vóór deze nieuwe uitgave slechts één andere opname achter haar naam staan, haar debuut-cd uit 2002 met werk van onder anderen Bach, Scarlatti, Chopin en Tsjaikovski. De opmerking in de recensies was toen al dat haar warmbloedige spel perfect paste bij de romantische Russen. Nu, zo’n vijftien jaar later, geeft ze volledig gehoor aan haar inborst en komt ze met een heerlijke Rachmaninov-cd en een mooi programma: de Tweede pianosonate, de Variaties over een thema van Corelli en de Moments Musicaux. Meeslepende lyriek, virtuoze pianistiek en intieme retoriek, alles wat Rachmaninov tot Rachmaninov maakt komt in deze werken naar voren. Bovendien biedt de uitgave met een vroeg werk, een werk uit Rachmaninovs middenperiode en een laat werk een mooi overzicht van de stijl van de componist.

Vorontsova geeft daarbij de noten het volle pond. Haar warme ronde toon en haar stuwende frasering nemen de luisteraar makkelijk mee het verhaal binnen en in alles klinkt haar vertrouwdheid met de noten door. Een perfecte kennismaking met de componist voor iedereen die te weinig Rachmaninov in de cd-kast heeft staan.

EDDIE VETTER

PAUL JANSSEN

VERRASSENDE TOEGIFTEN VAN BACH

MEESLEPENDE LYRIEK

MENDELSSOHN, WAGNER e.a.

HANELLE

CYPRIOT VESPERS

VOYAGES

GRAINDELAVOIX O.L.V. BJÖRN SCHMELZER GLOSSA 8424562321120 € 22,99

OLIVIER LATRY ERATO 0190295888503 € 22,99

ORGEL Chatsjatoerjans Sabeldans, Saint-Saëns’ Danse macabre, Rimski-Korsakovs Flight of the bumblebee, het zijn niet de eerste werken waar men aan denkt om een nieuw orgel op cd te presenteren. De nieuwe Parijse concertzaal de Philharmonie de Paris, geopend in 2015, bevat een al even state-of-the-­ artorgel, dat begin 2016 geïnaugureerd werd. Organist Olivier Latry kreeg de eer de cd-première van het orgel voor zijn rekening te nemen. Latry is al dertig jaar titulair organist van de Notre-Dame en wordt terecht als de grootste Franse organist van dit moment beschouwd. Met Voyages lijkt hij behoorlijk buiten het orgelboekje te gaan door te kiezen voor even spectaculaire als frivole bewerkingen, maar het tegendeel is waar. Geen enkel ander programma had de ongelooflijke capaciteiten van dit nieuwe orgel beter kunnen etaleren. Wat een enorm symfonisch geweld, maar wat een nuance, wat een lyriek, wat een diepe sound. Luister naar de laatste maten van Falla’s Danse rituelle de feu en daarna naar het begin van ­ Mendelssohns Variations sérieuses om de bandbreedte van dit ruim zesduizend pijpen en meer dan negentig registers tellende orgel enigszins te bevatten. Een cd die elke orgelliefhebber (en eigenlijk ook elke muziekliefhebber) per omgaande in huis zou moeten halen.

Muziek ontdoen van pseudohistorische saaiheid – dat is wat het Belgische ensemble Graindelavoix al sinds jaar en dag voor ogen staat. ‘In Vlaanderen zijn we lang gemarginaliseerd en zelfs tegengewerkt’, zei artistiek leider Björn Schmelzer, ‘maar inmiddels is het tij gekeerd. Sterker nog: voor het eerst krijgen we subsidie. En opeens doet iedereen alsof we het warm water hebben uitgevonden!’ De nieuwe aanpak is verfrissend en dat blijkt ook weer uit deze nieuwe cd met vespers van de middeleeuwer Jean Hanelle (ca. 1380-1436). Diens muziek is door de Utrechtse musicoloog Karl Kügle aangetroffen in een manuscript in Turijn, en de verbluffende kwaliteit laat maar één conclusie toe: deze man kan de concurrentie aan met Landini, Dufay, De Machaut en andere kopstukken. Schmelzer en zijn groep kozen een liturgische cyclus van motetten. Waar ze dan weer hun eigen draai aan geven, bijvoorbeeld door er Byzantijnse gezangen in te schuiven. Het lijkt wel improviseren wat ze doen, al het gepolijste valt weg.

En de onconventionele klanken hebben overal iets oriëntaals, met volop versieringen. Gewaagd, want het zal op kritiek stuiten. Zo blijft Graindelavoix dapper sleutelen aan de uitvoeringspraktijk en bestrijdt het ‘conventional wisdom’.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

SPECTACULAIR EN FRIVOOL

42

MIDDELEEUWEN

GRAINDELAVOIX: GEWAAGD

DE WERT

MONTEVERDI, VICENTINO e.a.

DIVINE THEATRE

THE MIRROR OF CLAUDIO MONTEVERDI

STILE ANTICO HARMONIA MUNDI 3149020762066 (SACD) € 22,99

HUELGAS ENSEMBLE O.L.V. PAUL VAN NEVEL DEUTSCHE HARMONIA MUNDI 0888751434820 € 23,99

RENAISSANCE Toen Claudio Monteverdi in 1610 kapelmeester van de San Marco in Venetië wilde worden, solliciteerde hij naar die baan met zijn beroemde en zeer vooruitstrevende Mariavespers. Minder bekend is dat hij daar ook nog wat bijdeed: een in ouderwetse renaissancestijl geschreven mis. Dat was een tactische zet van de componist, voor het geval zijn barokke nieuwlichterij in de vespers in verkeerde aarde zou vallen. In deze Missa in illo tempore is te horen hoe Monteverdi schatplichtig was aan de componisten van een eerdere generatie. Paul van Nevel duwt Monteverdi een achteruitkijkspiegel in handen en wisselt de delen van Monteverdi’s mis af met madrigalen van Vicentino, Tudino, De Wert en Marenzio. Daardoor krijgen we een duidelijk beeld van wat Monteverdi’s muzikale voorland was. Ook in zijn vespers put Monteverdi trouwens nog rijkelijk uit het muzikale verleden, want naast vocale soli met instrumentale begeleiding is daarin ook nog veel meerstemmigheid te horen.

De zangers van het Huelgas Ensemble presteren op hun nieuwste cd weer

RENAISSANCE

met dezelfde concentratie die we kennen van al hun eerdere opnamen, en dat zijn er onderhand tientallen! Zowel de ingetogenheid van de mis als de expressie in de madrigalen krijgt hier optimaal reliëf.

In nagenoeg elke biografie van Monteverdi, hoe beknopt ook, duikt de naam Giaches de Wert op. Deze Vlaming, sinds zijn kinderjaren woonachtig en werkzaam in Italië, was gedurende bijna dertig jaar kapelmeester aan het hof van de Gonzaga’s te Mantua, alwaar de jonge Monteverdi een kleine twee jaar onder hem diende als musicus. Vooral De Werts prestaties op het gebied van de madrigaalkunst hebben hun sporen in het oeuvre van Monteverdi en tijdgenoten nagelaten. Dat heeft ertoe geleid dat zijn overige composities wat onderbelicht zijn gebleven. Deze bijzonder mooie opname van Stile Antico laat horen dat ook De Werts motetten van groot muzikaal belang zijn. Ondanks de – soms verre van dramatische – religieuze teksten treft ook in deze stukken de madrigaleske benadering, waarbij gedegen contrapunt à la Palestrina en De Rore wordt gecombineerd met een theatrale tekstuitdrukking die de weg bereidt voor de barok. Een subliem voorbeeld is het motet Ascendente Jesu in naviculum, waarin de wankele openingsintervallen treffend het scheep gaan verbeelden. Frappante syncopische passages verklanken het stuiteren op de golven, en wrange parallelle kwinten de angstkreten van de opvarenden. Uiteindelijk lost alles op in onaardse sereniteit. De dames en heren van Stile Antico leveren, als vertrouwd, vocale perfe

MARCEL BIJLO

JAN KUNST

MONTEVERDI MET ACHTERUITKIJKSPIEGEL

VOCALE PERFECTIE

CODEX SPECIÁLNÍK POLYPHONY IN PRAGUE AROUND 1500

J.S. BACH

RENAISSANCE

BAROK

ACH GOTT, WIE MANCHES HERZELEID

CAPPELLA MARIANA O.L.V. VOJTECH SEMERÁD ETCETERA 8711801015712 € 22,99

HANA BLAZIKOVÁ, DOMINIK WÖRNER KIRCHHEIMER BACHCONSORT O.L.V. AFREDO BERNARDINI CPO 761203506828 € 21,99

De Codex Speciálník is een handschrift dat rond 1500 in Praag werd samengesteld. Het manuscript bevat zo’n tweehonderd composities uit de veertiende en vijftiende eeuw en is dus zeer omvangrijk. Het toont bovendien aan dat ook in Oost-Europa de ontwikkelingen bekend waren die de meerstemmigheid in de veertiende en vijftiende eeuw had doorgemaakt. Er staan in de Codex Speciálník stukken van componisten uit de Nederlanden die overal in Europa bekend waren, maar een groot gedeelte van de composities is anoniem of van Tsjechische toondichters. Die muziek heeft dus nergens anders in Europa geklonken dan in Tsjechië en laat horen dat men ook daar op zeer hoog niveau componeerde. De Cappella Mariana uit Praag, al een paar jaar goed voor een volle Domkerk tijdens het Festival Oude Muziek, legt op deze cd de nadruk op de Tsjechische stukken. Het Latijn was in Praag de liturgische voertaal, maar ook het Tsjechisch speelde een belangrijke rol. Daar hebben deze zangers natuurlijk geen enkele moeite mee, en ze zorgen met hun strakke, heldere zangstijl voor een heel bijzonder klankbeeld. Daarbij voegen zich dan cornetto, trombones en een fraai orgel. Een heel mooie en aparte renaissance-cd.

De drie cantates op deze cd zijn relatief bescheiden van opzet: twee solisten, geen grote openingskoren en een korte tijdsduur. Wat ze gemeen hebben is de dialoogvorm, waarin de sopraan de rol van de gelovige vertolkt en de bas die van Jezus. Bach gebruikte deze dialoogvorm ook wel in zijn grotere cantates, maar de werken die we op deze cd horen zijn helemaal gebaseerd op dit gegeven. Bach greep hierbij terug op zijn voorgangers, onder wie zijn vele componerende familieleden, die de dialoogvorm heel vaak gebruikten. De twee zangers die we horen zijn ideaal voor dit repertoire. De Tsjechische Hana Blaziková is, met haar heldere stem en groot vermogen tot tekstexpressie, op dit moment de Bachsopraan bij uitstek. Alle barokensembles, van Bach Collegium Japan tot en met de Nederlandse Bachvereniging – waarmee ze met kerstmis nog de Hohe Messe zong – weten haar te vinden. Dominik Wörner sluit zich met zijn troostrijke stem prachtig bij haar aan. Als extraatje krijgen we ook nog eens het concert voor oboe d’amore BWV 1055a te horen, de alternatieve versie van het klavecimbelconcert BWV 1055. Uiteraard is Alfredo Bernardini, die het ensemble leidt, hierin de sprankelende solist.

Kortom: een prachtige en mooi intiem klinkende Bach-cd.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

HELDERE ZANGSTIJL

BACHSOPRAAN BIJ UITSTEK

43

8x + gratis welkomst-cd N R 718 ,

S I N D S 1952 |

S E P T E M B E R | O K TO B E R 2016

Luister is hét toonaangevende klassieke muziektijdschrift en verschijnt acht keer per jaar.

Nu nog méér pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen en portretten van componisten en uitvoerenden!

The John Wilson Orchestra Zeldzame mix tussen symfonieorkest en bigband

Janine Jansen over musiceren

‘Het gaat om het moment’

Scapino Ballet bestaat 70 jaar TING!

N R 720 ,

Verloren gewaande Spontini-opera’s teruggevonden

S I N D S 1952 |

D E C E M B E R 2016

Passie voor klassiek

N R 719 ,

S I N D S 1952 |

N O V E M B E R 2016

Passie voor klassiek

N R 707 ,

Wexford Festival Opera

Ne

‘Ik wil zo dicht mogelijk bij mezelf blijven’

een jaarabonnement voor € 51,45 plus gratis welkomst-cd of € 5,– korting

J U N I 2015

Passie voor klassiek

Maarten Luther-jaar in Duitsland

Unieke ontdekking

Arabella Steinbacher em nu

S I N D S 1952 |

2017

Pierre Boulez 90 jaar

Een eyeopener voor de echte operaliefhebber

Overzicht van een fabelachtige carrière

Valery Gergiev

Bandoneonist Carel Kraayenhof

Carolyn Sampson

Nieuwe cd’s op eigen label

Een onvervalste Argentijnse kerst

Ode aan de bloemen

MAfestival Brugge

Nederlands Kamerkoor

Dresdner Kreuzchor & Thomanerchor Leipzig

Het bekendste oude-muziekfestival ter wereld

Wereldpremiere met 72 Angels

Zingen in een 800-jarig koor

Robeco SummerNights Een festival waar je je vakantie voor annuleert

Cappella Musicale Pontificia zingt Palestrina in de Sixtijnse Kapel Een sfeerverslag

Anna Netrebko

Nieuwe koningin van het verisme

€ 7.99

Lucie Horsch

‘Ik kreeg mijn eerste houten fluit van Sinterklaas’

€ 7.99

Joyce DiDonato

‘Kunst verenigt, is grenzeloos en verbindt de onverbondenen’

€ 7.99

Janine Jansen

‘Kamermuziek is mijn grote liefde’

€ 7.95

Ga snel naar www.luister.nl e-mail naar abonnement@bcm.nl of bel 085-7600237 (ma-vrij, 8:30-12:30 uur, lokaal tarief)

CD-BESPREKINGEN J.S. BACH

C.PH.E. BACH

VOX LUMINIS O.L.V. LIONEL MEUNIER ALPHA 3760014192586 € 22,99

RUPERT CHARLESWORTH CAFÉ ZIMMERMANN ALPHA 3760014192579 € 22,99

ACTUS TRAGICUS

DER FRÜHLING

BAROK Drie van de vier cantates op deze cd behoren tot de vroegste die Bach heeft gecomponeerd. Hij was in de ontstaanstijd (1707) begin twintig, vroeg zijn werkgever vier weken verlof, liep 470 kilometer van Arnstadt naar Lübeck om de door hem bewonderde Buxtehude te kunnen horen, bleef vier maanden weg, raakte in conflict met het stadsbestuur en vertrok naar Mühlhausen om daar als organist in de Blasiuskerk te werken. De cantate die later de bijnaam Actus tragicus heeft gekregen, is waarschijnlijk

BAROK

gemaakt voor een begrafenis. Het gaat om een meditatie over de kruisdood van Christus, die door naar de aarde af te dalen de mensheid heeft verlost. Ook in de andere cantates maakt treurnis geleidelijk plaats voor berusting en een glimp van hoop. Alleen Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen is van een latere datum (1714), toen Bach concertmeester aan het hof van Weimar was. Bij al die toch overwegend droevige klanken in een lage stemming hebben de oren op den duur de neiging wat slap te gaan hangen, maar de musici van Vox Luminis weten als correcte begrafenisondernemers steeds een gepaste toon te vinden in intieme bezettingen met maximaal acht zangers en negen instrumentalisten.

Het zou zomaar kunnen dat Carl Philipp Emanuel Bach in de jaren dertig van de achttiende eeuw in Café Zimmermann in Leipzig is geweest.

Daar dirigeerde zijn vader immers geregeld het Collegium Musicum. En aangezien de jonge Carl Philipp Emanuel de trots van zijn vader was, is het goed mogelijk dat de drie aria’s voor tenor die hij in zijn jonge jaren componeerde daar geklonken hebben. De charmante aria’s staan net als de kamermuzikale cantate Der Frühling, de Triosonate in Bes-groot voor twee violen en basso continuo en andere kamermuziekwerken op de aan C.Ph.E. Bach gewijde cd van het sprankelende barokensemble dat zich naar het koffiehuis in Leipzig heeft vernoemd. Het gezelschap geeft zo in een notendop een overzicht van de stilistische verscheidenheid van deze Bachzoon. Hij is de barok van zijn vader aan het verlaten en de klassieke tijd van Haydn en Mozart aan het naderen, en dat geeft prachtig grillige muziek. Stoer en bijna experimenteel in een werk als de Sinfonia in a-klein, lieflijk en lyrisch in de cantate Der Frühling en de aria’s. Café Zimmermann en de Engelse tenor Rupert Charlesworth geven elke noot precies de juiste toon en intentie.

Mooi.

EDDIE VETTER

PAUL JANSSEN

DROEVIGE KLANKEN IN LAGE STEMMING

STILISTISCHE VERSCHEIDENHEID

HÄNDEL

TELEMANN

SONYA YONCHEVA, KARINE DESHAYES ACADEMIA MONTIS REGALIS O.L.V. ALESSANDRO DE MARCHI SONY 0889853029327 € 23,99

IL GIARDINO ARMONICO O.L.V. GIOVANNI ANTONINI ALPHA 3760014192456 € 22,99

HANDEL

SUITE IN A MINOR e.a.

BAROK

BAROK

Voor een zangeres die tegenwoordig vooral negentiende-eeuws repertoire zingt, ligt een Händelrecital niet voor de hand, maar Sonya Yoncheva heeft sterke wortels in het barokrepertoire. Ze heeft een weelderige stem, maar weet het geluid toch voldoende slank te houden, en blijkt voor uiteenlopende emoties over een rijk kleurenpalet te beschikken. Se pietà uit Giulio Cesare vormt een veelbelovend begin: het donkere timbre van Yoncheva’s stem geeft Cleopatra’s wanhoop extra reliëf. Ook in Pensieri, voi mi tormentate! uit Agrippina vallen stem, temperament en muziek volmaakt samen. Maar hoewel Yoncheva hun kwetsbaarheid mooi verklankt, mist haar stem voor Händelheldinnen als Almirena en Theodora misschien de ideale lichtheid. In twee duetten met mezzo Karine Deshayes mengen de stemmen prachtig, maar was het niet beter geweest om de spotlights op Yoncheva te houden en meer aria’s van bijvoorbeeld Agrippina of Alcina op te nemen? Het zijn rollen die uitstekend passen bij haar stemtype, en die haar bovendien de kans hadden gegeven meerdere aspecten van één karakter te belichten, zoals zij bijvoorbeeld wel overtuigend doet met Cleopatra’s speelse Non disperar. Yoncheva betoont zich een fascinerende en veelzijdige zangeres; het was mooi geweest als ze de gelegenheid had gekregen dat nog meer te etaleren.

Dit jaar is het 250 jaar geleden dat Georg Philipp Telemann overleed. Dit jubileum gaat ongetwijfeld een hele stroom nieuwe cd’s opleveren, want Telemann was een van de origineelste en productiefste componisten van zijn tijd. Hij schreef zo veel muziek dat, ondanks het feit dat er al hele bakken vol Telemann-cd’s zijn, waarschijnlijk nog niet de helft van zijn oeuvre is opgenomen. De vraag is dus of we dit jaar vooral nieuwe opnamen van de bekende stukken zullen krijgen of dat er ook onbekende parels boven water gaan komen. Giovanni Antonini geeft met zijn ensemble een prima voorzet met deze cd. De Suite in a-klein voor blokfluit en strijkers is met afstand het vaakst opgenomen werk van Telemann. Dat hij zeer vindingrijk was in het gebruik van instrumentale kleuren horen we in een ander, nog nooit eerder opgenomen stuk. Dit is een sonate voor twee chalumeaus, een vroege vorm van de klarinet die eruitziet als een blokfluit met een rietje, en psalterium. Dit geslagen snaarinstrument was zeer populair in Duitsland. Een mooi programma met bekend en onbekend werk, door Il Giardino Armonico gespeeld met de tomeloze energie die dit ensemble al een kwarteeuw kenmerkt.

BENJAMIN ROUS

MARCEL BIJLO

VEELZIJDIGE ZANGERES

TELEMANN MET TOMELOZE ENERGIE

45

CD-BESPREKINGEN J.S. BACH, BUXTEHUDE, ERLEBACH

BONONCINI, STEFFANI e.a.

THE BACH PLAYERS HYPHEN PRESS MUSIC 5060184830096 € 22,99

CENACOLO MUSICALE ARCANA 3760195734247 € 22,99

SE CON STILLE FREQUENTI

SLEEPERS AWAKE!

BAROK

BAROK

The Bach Players is een Engels ensemble dat zich sinds de oprichting in 1996 toelegt op de muziek van – uiteraard – Johann Sebastian Bach.

Het streven van de in wisselende samenstellingen opererende groep is om Bachs muziek in een context te plaatsen. Een cd met alleen maar Bachcantates zullen we van dit ensemble niet zo gauw zien verschij­ nen. Liever koppelt men, zoals op deze cd, een bekende cantate van Bach aan een onbekendere zetting van dezelfde tekst. In dit geval gaat het om Wachet auf, ruft uns die Stimme. Dit is waarschijnlijk de aller­ laatste cantate die Bach componeerde, maar in de uitwerking van de koraalmelodie gaat hij juist weer terug naar zijn vroege periode waarin hij sterk werd beïnvloed door zijn oudere familieleden en door Dieterich Buxtehude. Dus horen we hier ook Buxtehudes zetting van dezelfde tekst. Dat is een schitterende combinatie waarin ook duidelijk wordt wat Bach juist níét van Buxtehude overnam. Samen met wat instru­ mentale muziek van Buxte­ hude en Erlebach levert dit een mooi afgewogen pro­ gramma op. De zangers en musici van The Bach Players zijn bovendien uitstekend op elkaar ingewerkt en zorgen voor een mooie, rijke ensem­ bleklank.

Zoals aan het eind van de achttiende eeuw elke zichzelf respecterende aristo­ craat de beschikking had over een blaasensemble, zo staken een eeuw eerder edellieden elkaar de ogen uit met een capella vocale, een kamerkoortje, gesteund door conti­ nuo-instrumenten. Een enorme hoeveelheid lichtvoetige, verstrooiende muziek daarvoor is overgeleverd, veelal in hand­ schrift en tot op de huidige dag weggestopt in stoffige archieven, met name Italiaanse. Op deze cd is er een verzameling van bijeengebracht, van compo­ nisten als Bononcini, Steffani, Lotti en Lucio. Het zijn meerdelige madrigalen, duetten en aria’s in een stijl die omstreeks 1700 erg geliefd was: contrastrijk, virtuoos, expressief en bovenal speels. Het ensemble Cenacolo Musicale weet er wonderschone sfeertekeningen mee te scheppen. Het is zonder meer een topensemble, gepokt en gemazeld als het om dit soort repertoire gaat. Er wordt nagenoeg vibratoloos gezongen, wat de vele schurende dissonanten een machtige expressie geeft. Enkel alt- en sporaanregisters zijn te horen.

Indertijd werden die door castraten en countertenors gezongen, hier zijn het uitsluitend dames die de dialogen en aria’s voor hun rekening nemen. Ze weten van de vele canons en contrapuntische weefsels echte pareltjes te maken, de muziek verveelt geen moment. Uitmesten, die archieven daar in Italië!

MARCEL BIJLO

JOS VAN DER ZANDEN

RIJKE ENSEMBLEKLANK

UITMESTEN, DIE ARCHIEVEN!

PLATTI

J.S. BACH, J.C. BACH, KUHNAU

6 TRIO SONATAS FOR VIOLIN, VIOLONCELLO AND CONTINUO

MEINE FREUNDIN, DU BIST SCHÖN

ARMONIOSA O.L.V. FRANCESCO & STEFANO CERRATO MDG 760623197869 (SACD) € 22,99

BACHPLUS O.L.V. BART NAESSENS ETCETERA 8711801015484 € 22,99

BAROK

BAROK Giovanni Benedetto Platti was afkomstig uit Venetië en heeft daar moge­ lijk bij Vivaldi gestudeerd. Maar ook zijn vader, die violist was aan de San Marco, zal hem het nodige hebben bijgebracht. In 1722 werd Platti hofmu­ sicus in Würtzburg waar hij zijn verdere leven zou blijven. Hij was in zijn tijd beroemd als hobovirtuoos en schreef dan ook veel muziek voor dit instru­ ment. Verder componeerde hij opvallend veel celloconcerten, net als Vivaldi overigens. Doordat Platti aan het eind van de zeventiende eeuw geboren werd, en in de loop van zijn carrière de overgang moest maken van de barok naar de galante stijl is zijn muziek soms wat lastig in een muziekhistorisch hokje te zetten. Zijn hobocon­ certen bijvoorbeeld zijn nog echte barokstukken, maar hij schreef ook vroegklassieke pianocon­ certen. Dat maakt hem juist interessant, zoals ook blijkt uit het feit dat er de laatste jaren opvallend veel cd’s verschijnen met Platti’s instrumen­ tale muziek. Deze nieuwe cd met zes triosonates voor viool, cello – ook geschikt voor hobo en fagot – en basso continuo is een welkome aan­ winst. Francesco en Stefano Cerrato, respectievelijk violist en cellist, kunnen met elkaar lezen en schrijven en worden ondersteund door een vindingrijk continuo. Mooie cd!

Van de composities uit het Altbachische Archiv behoren die van Johann Christoph beslist tot de mooiste. Wie de titelcantate van deze cd beluistert, begrijpt meteen waarom latere generaties Bach het werk van hun achterneef zo hoogachtten. Het tweede deel van deze huwelijkscantate op teksten uit het Hooglied heeft de vorm van een chaconne. Boven de aards ronkende basso continuo (naast een orgeltje wordt met veel effect ook een klavecimbel ingezet) spint de sopraan haar smachtende melodielijnen, omspeeld door een extatische vioolpartij – sensueel en hemels tegelijk. Sopraan Griet De Geyter is een ontdekking, met haar timbre dat het midden houdt tussen een jongens­ sopraan en een hunkerende deern. Bij zoveel schoons is alles wat nog volgt een bonus: een Latijnse cantate voor sopraan van Kuhnau en twee composi­ ties van de bekendste telg uit de Bachdynastie. Het Klavecimbelconcert BWV 1057 krijgt een uitbundige uitvoering door het kleine maar pittige ensemble BachPlus (opgericht in 2011). De beroemde Actus Tragicus vormt een indruk­ wekkend sluitstuk, waarin helaas de alt wat teleurstelt. Niettemin een zeer fraaie uitgave. Nu nog een tekstredacteur om te voorkomen dat het boekje bij volume 2 ook zoveel Nederlandse stijlfouten en omissies (ik hoor toch echt blokfluiten!) bevat.

MARCEL BIJLO

JAN KUNST

PLATTI: JUIST INTERESSANT

46

SENSUEEL EN HEMELS

LOCATELLI, LECLAIR e.a.

BUXTEHUDE, KERLL e.a.

CHOUCHANE SIRANOSSIAN, JOS VAN IMMERSEEL ALPHA 3760014192555 € 22,99

MUSAE JOVIS O.L.V. PIETER DE MOOR SONAMUSICA 5413905301557 € 22,99

L’ANGE & LE DIABLE

SANCTUM DESIDERIUM

BAROK

BAROK

Jos van Immerseel heeft zich de laatste jaren krachtig laten gelden als dirigent. Met zijn altijd op oude instrumenten spelende orkest Anima Eterna rekte hij de grenzen van de historische uitvoeringspraktijk steeds verder op, tot aan Ravel, Debussy, Poulenc en zelfs Orffs Carmina Burana toe. Maar hij begon ooit gewoon als klavecinist en in die hoedanigheid horen we hem nauwelijks meer. Op deze cd begeleidt hij de jonge violiste Chouchane Siranossian in een aantrekkelijk programma van achttiende-eeuwse vioolmuziek. De titel van de cd verwijst naar het feit dat zowel de engel als de duivel regelmatig op de proppen komt in beschrijvingen van het vioolspel van de hier opgenomen componisten. De engel is Jean-Marie Leclair, de duivel Pietro Antonio Locatelli. Duivelskunstenaars waren het allemaal en natuurlijk ontbreekt ook de duivelstrillersonate van Giuseppe Tartini niet. Deze sonate zou Tartini in een droom door de duivel ingefluisterd hebben gekregen. Siranossian en Van Immerseel maken een mooi geheel van deze uitgave, waarin de kwaliteit van iedere componist afzonderlijk uitstekend tot zijn recht komt. Siranossian, die zowel moderne viool als barokviool studeerde, is echt een grote belofte. Met deze eerste cd heeft ze zich in ieder geval krachtig op de kaart gezet.

Ziehier de eerste cd van het piepjonge Belgische ensemble Musae Jovis.

Tenor Pieter De Moor richtte de groep in 2015 op om vocale muziek uit de zeventiende eeuw uit te voeren met veel aandacht voor het barokke affect. Voor hun eerste cd kozen de musici een Duits programma waarop Dieterich Buxtehude de bekendste componist is. Verder horen we geestelijke en instrumentale muziek van Johann Philipp Förtsch, Johann Caspar Kerll, Johann Philipp Krieger en Johann Heinrich Schmelzer. In alle muziek op deze cd sijpelt Italiaanse invloed door. Italië was in de zeventiende eeuw tenslotte het grote voorbeeld voor Duitse componisten, sinds Heinrich Schütz de fijne kneepjes die hij van Claudio Monteverdi in Venetië had geleerd mee terug naar huis nam. Schütz ontwikkelde een manier om de typisch Italiaanse barokke vocalistiek naar het Duits te vertalen, en alle Duitse componisten van de generaties na hem hebben zich daardoor laten inspireren. Dat is op deze cd duidelijk te horen. Het barokke affect krijgt hier het volle pond, precies zoals dat de uitvoerenden voor ogen staat.

Een mooi programma vol onbekendere muziek, en de uitvoering door Pieter De Moor en zijn ensemble smaakt naar meer. Dus, Musae Jovis: ga vooral zo door!

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

EEN GROTE BELOFTE

SMAAKT NAAR MEER

BOISMORTIER

PALMERI

SONATAS OPP. 44 & 91, SUITES OP. 35

MISA A BUENOS AIRES MISATANGO, TANGO GLORIA

MUSICA AD RHENUM O.L.V. JED WENTZ (TRAVERSO) BRILLIANT CLASSICS 5028421953663 (3CD) € 11,99

SACHSISCHES VOCALENSEMBLE e.a.

O.L.V. MATTHIAS JUNG CPO 761203509225 € 21,99

BAROK

HEDENDAAGS

Wie enigszins vordert op de dwarsfluit komt vanzelf Joseph Bodin de Boismortier tegen. Deze Franse achttiende-eeuwer was een gevierd fluitist die, dat zien we al aan de opusnummers, massa’s muziek componeerde die in hoofdzaak was bedoeld voor zijn eigen instrument. Mooi dus dat Jed Wentz ons gelijk maar drie complete opusnummers voorzet, op drie cd’s. De zes sonates opus 91 zijn geschreven voor fluit en klavecimbel alleen, waarbij de rechterhand van het klavecimbel een zelfstandige partij heeft, de andere twee opusnummers zijn voor fluit en continuo. De muziek van Boismortier is bedoeld om te worden gespeeld door de redelijk gevorderde amateur en graaft niet erg diep. Maar in handen van een virtuoos als Wentz kan deze muziek echt gaan glanzen. Wentz heeft bovendien een zeer kenmerkende stijl van spelen en laat horen dat een traverso niet per se omfloerst en donker hoeft te klinken. Hij wordt ondersteund door drie prachtige continuospelers die met hun inventieve invulling van de begeleidingspartijen ook veel bijdragen aan de afwisseling. Een mooie box fluitmuziek van Boismortier hebben we hier dus in handen, en gezien de omvang van het oeuvre van de componist kan Wentz er nog jaren mee vooruit.

Astor Piazzolla herdefinieerde de traditionele Argentijnse tango als een muziekgenre dat niet alleen bedoeld was om op te dansen. Je kon er ook in de zaal naar gaan luisteren. De structuur van de tango werd complexer en hij verwerkte er elementen in van de moderne klassieke muziek (Stravinsky, Bartók). Na veel strijd met de tradionele tangomusici werd de tango nuevo in Argentinië geaccepteerd en werd Piazzolla zeer geliefd en zelfs wereldberoemd. De verschijning van de traditionele katholieke mistekst in tangovorm kun je zien als een consequentie van de tango-emancipatie binnen de klassieke muziek. Toen de Argentijnse componist Martin Palmeri (*1965) in 1996 de Misa a Buenos Aires Misatango schreef, toonde hij zich een echte discipel van Piazzolla. Hij stopte allerlei elementen uit andere muziekgenres in een werk waarvan de tangoritmen en -melodieën toch steeds de basis bleven. De uitstekende Duits-Nederlandse bezetting weet de Zuid-Amerikaanse sfeer goed op te roepen. Het komt dan ook niet door de uitvoerenden dat de gewenste wijding toch niet over mij wil komen.

Alles bij elkaar vind ik deze zetting van de mis wel heel onderhoudend en absoluut het beluisteren waard, maar een indruk van vrijblijvendheid kan ik maar niet afschudden.

MARCEL BIJLO

GERARD SCHELTENS

GLANZENDE BOISMORTIER

PALMERI: DISCIPEL VAN PIAZZOLLA

47

CD-BESPREKINGEN BESTEL NU KAARTEN

REICH

THE ECM RECORDINGS SHEM GUIBBORY STEVE REICH ENSEMBLE ECM NEW SERIES 0028948128662 (3CD) € 35,99

FEBRUARI in Het Concertgebouw wo 1 feb

Anne-Sophie Mutter speelt Franse vioolklassiekers

© Stefan Höderath/DG

vr 3 feb

Meesterpianist in de Kleine Zaal: Igor Levit speelt Beethoven © Felix Broede

di 7 feb

Mariss Jansons en het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks

HEDENDAAGS De relatie tussen Steve Reich en Manfred Eicher, de even eigenzinnige als visionaire producer en eigenaar van ECM, was kort, maar van groot belang voor de carrière van Reich. Slechts drie cd’s verschenen er op het label, maar dat was genoeg om de componist naar het centrum van de aandacht te brengen. Zoals Paul Griffiths in een lezenswaardig essay bij de heruitgave van de drie cd’s ter gelegenheid van Reichs tachtigste verjaardag onderstreept, was Reich in de jaren zeventig een probleemgeval voor de gevestigde platenmaatschappijen. Men durfde geen duurzame relatie aan. Toen DG in 1976 een opname maakte van de première van het spectaculaire Music for 18 musicians wilde de maatschappij de plaat vervolgens niet uitbrengen. ECM nam de opname over en verkocht ruim 100.000 platen. De naam van Reich was

REICH IN HET CENTRUM VAN DE AANDACHT gevestigd. Met Octet, Music for a large ensemble en het veel vroegere Violin phase en vervolgens Reichs eerste grote werk met joodse invloeden Tehillim, groeide het begin van een oeuvre. Daar bleef het voor ECM bij, maar zowel de werken als deze uiterst spannende opnamen werden niet minder dan historisch. Een waardevolle heruitgave van misschien wel het invloedrijkste trio cd’s uit de tweede helft van de twintigste eeuw.

PAUL JANSSEN

© Simon van Boxtel

do 9 feb

Takács Kwartet speelt Beethoven, Haydn en Ravel

WAGNER

DIE WALKÜRE

VOCALE SOLISTEN HONG KONG PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. JAAP VAN ZWEDEN NAXOS 0730099039475 (4CD) € 26,99

© Ellen Appel

di 14 feb

Mezzosopraan Sarah Connolly zingt Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen © Peter Warren

wo 15 feb

Jubileumconcert: Cecilia Bartoli in Rossini’s La Cenerentola © Decca/Uli Weber

ma 27 feb

Nicolas Altstaedt (cello) en Fazil Say (piano) © Marco Borggreve

OPERA Jaap van Zweden heeft destijds in de Matinee furore gemaakt met muziekdrama’s van Wagner. Als chef-dirigent van het orkest in Hongkong bouwt hij nu zelfs voort aan een volledige Ring des Nibelungen. Na Das Rheingold is nu ook Die Walküre verschenen. De interpretatie is vier uur lang van begin tot eind buitengewoon spannend en overtuigend. De sterkste in de indrukwekkende cast is zonder meer Stuart Skelton, een jeugdig klinkende Siegmund met een stralende hoogte en een baritonale laagte, een heldentenor met de nodige kracht en souplesse. Naast hem voldoet Heidi Melton als tweelingzus Sieglinde, ook al verlang je soms naar een strakke toon in plaats van het constante, wat glansloze vibrato. Petra Lang domineert als Brünnhilde, helaas niet steeds loepzuiver in de overigens intens gezongen ‘Todesverkündigung’.

Matthias Goerne is een Wotan uit de klasse der lichtgewichten, die met zijn intelligente voordracht veel weet te compenseren. Het orkest is in de opname vaak wat naar de achtergrond gedrukt om de zangers niet te overstemmen. Wat Jaap van Zweden in een paar jaar in Hongkong heeft bereikt, grenst aan het ongelooflijke. Deze vervoerende en ontroerende Walküre vormt daarvan het klinkend bewijs.

VERVOEREND EN ONTROEREND

EDDIE VETTER

48

GLASS, WILSON

PORPORA, HÄNDEL e.a.

ANTOINE SILVERMAN, HELGA DAVIS, KATE MORAN THE PHILIP GLASS ENSEMBLE O.L.V. MICHAEL RIESMAN OPUS ARTE 0809478011781 (2DVD) (ook op Blu-ray verkrijgbaar) € 39,99

ANN HALLENBERG LES TALENS LYRIQUES O.L.V. CHRISTOPHE ROUSSET APARTE 3149028077025 € 21,99

EINSTEIN ON THE BEACH

FARINELLI

OPERA-DVD

OPERA-ARIA’S

Volkomen terecht om in de credits zowel componist als regisseur te noemen, want Einstein on the beach vormt een volmaakte symbiose tussen beeld en geluid, ontwerp en muziek. De opera heeft feitelijk geen plot, en is eerder een abstracte kunstinstallatie dan een muziekdrama.

Einstein is meer icoon dan karakter; de opera refereert aan hem, maar gaat niet over hem. Pretentieus en saai of fascinerend en overdonderend?

De reacties zullen altijd extreem verdeeld blijven. Het werk leunt sterk op structuur en ruimte, met vaak onsamenhangende tekst en lange herhaling van akkoorden, waarna de – soms kleine – variaties des te meer impact hebben. Veel van de visuele en muzikale elementen moet de toeschouwer intuïtief met elkaar verbinden.

Dat is een mogelijk problematisch aspect van een dvd-registratie: de beeldregie maakt al keuzes voor de kijker door in close-ups de aandacht op bepaalde elementen te vestigen. Idealiter zou je dat helemaal vrij willen laten. Het werk is daarbij zo zintuiglijk dat het moeilijk is om het optimaal op een kleiner scherm te beleven: eigenlijk heb je een thuisbioscoop nodig om Einstein on the beach écht optimaal te ondergaan. Een aanrader? Zeker niet voor iedereen, maar deze dvd is een belangrijke registratie van een muziekhistorisch monument.

Ouderen herinneren zich misschien nog de film Farinelli over de castraat Carlo Broschi, die onder dat pseudoniem in de achttiende eeuw furore heeft gemaakt in heel Europa. Van de soundtrack zijn destijds meer dan een miljoen exemplaren verkocht. Niet iedereen was zich er toen van bewust dat de zangstem in de film kunstmatig was samengesteld uit de klanken van een sopraan en een countertenor. Dit om het onwerkelijke geluid van een castraat te suggereren wiens stem meer dan drie octaven moet hebben omvat. Ann Hallenberg heeft al die digitale trucs niet nodig om de halsbrekende aria’s te vertolken die voor Farinelli zijn gecomponeerd door uiteenlopende grootheden als Hasse, Händel en Porpora. De liveopnamen zijn meer dan vijf jaar oud, maar liever laat dan nooit bij deze mezzosopraan, die zich met hart en ziel inzet voor de vaak extremistische muziek. Meteen al in Son qual nave van Riccardo Broschi (de broer van Carlo) stuurt zij de luisteraars naar alle hoeken van de huiskamer met duizelingwekkende coloraturen. Maar de cd vertoont ook verstilde pracht, zoals Händels Lascia ch’io pianga. De begeleiding van Christophe Rousset is uit de kunst. Wie allergisch is voor Cecilia Bartoli, vindt hier een mooi alternatief.

BENJAMIN ROUS

EDDIE VETTER

VOLMAAKTE SYMBIOSE

DUIZELINGWEKKENDE COLORATUREN

ROSSINI

ZIMMER

THE CLASSICS

SÌ, SÌ, SÌ, SÌ! MARIE-NICOLE LEMIEUX e.a.

ORCHESTRE NATIONAL DE MONTPELLIER LANGUEDOC-ROUSSILLON O.L.V. ENRIQUE MAZZOLA ERATO 0190295953263 € 22,99

LANG LANG, MAXIM VENGEROV e.a.

CZECH PHILHARMONIC O.L.V. GAVIN GREENAWAY SONY 0889853228126 € 23,99

OPERA-ARIA’S

FILMMUZIEK

Marie-Nicole Lemieux: ‘Met Rossini heb je tweemaal zo veel te zingen, maar je bent maar half zo moe aan het eind van het optreden. Rossini begrijpt de stem volkomen.’ Andersom geldt ook: Lemieux begrijpt Rossini. Dat hoor je. In Cruda sorte! (Italiana in Algeri) laat ze alle remmen los en trakteert ze ons op een van de verrukkelijkste uitvoeringen van de aria, alleen te vergelijken met Marilyn Horne of Ewa Podles. Net als in het virtuoos – én spannend! – gezongen Di tanti palpiti. In Lasciami, non t’ascolto (beide Tancredi) wordt Lemieux bijgestaan door Patrizia Ciofi, die in virtuositeit niet voor haar onderdoet. En ontroerend dat het is! Het ‘kattenduet’ is precies wat het moet zijn: een verrukkelijke uitsmijter en de kers op de taart. Een spannend én verrassend recital samenstellen – deze liveregistratie dateert van december 2015 – is geen sinecure. Want al doe je je best, je ontkomt niet aan de onvermijdelijke krakers. Maar zelfs een heel Rossinirecital is mogelijk zónder Una voce poco fa!

Zeker in het geval van een zangeres met een gevestigde naam, die niets meer hoeft te bewijzen.

Voor de rest niets dan lof over dit album. Marie-Nicole Lemieux: Sì, Sì, Sì, Sì!

De naam Hans Zimmer ligt misschien nog niet zo op ieders lippen als die van Ennio Morricone of John Williams, maar als het om filmmuziek gaat is hij een heel grote. Sinds hij in 1988 met Rain Man zijn eerste Hollywoodfilm van muziek voorzag is hij de architect achter een groot aantal memorabele filmscores. Driving Miss Daisy, The Dark Knight Trilogy, Pirates of the Caribbean, Crimson Tide, Inception, Gladiator, Interstellar, de lijst is eindeloos. Wie zijn werk op een rijtje zet, ontmoet een feest der herkenning en een filmcomponist die misschien kameleontischer is dan John Williams, maar die niet voor hem onderdoet als het gaat om het maken van sfeerbepalende muziek bij de beelden. In Hollywood heeft de van oorsprong Duitse componist de opdrachten al lang en breed voor het uitzoeken en met dit ‘The Best Of…’-album zal zijn naam ook snel bij de klassiekemuziekliefhebber gaan rondzingen. De klassiekers van Zimmer worden op deze cd in elk geval gespeeld door absolute topartiesten als Lang Lang, Maxim Vengerov, Khatia Buniatishvili, 2Cellos en anderen. Zij vertellen wat goede filmmuziek tot goede muziek maakt: ook zonder beelden verveelt zij geen moment.

BASIA JAWORSKI

PAUL JANSSEN

PRECIES WAT HET MOET ZIJN

KLASSIEKERS VAN HANS ZIMMER

49

HANS HEG

JUROWSKI BROEKMANS

Dit wordt geen terugblik op het afgelo-

De rechterwinkel met boeken, bladmu-

partituren. Bovendien is de muziekhandel

pen jaar, toch zou ik nog even willen

ziek en partituren is half januari in Bad-

van Saul Groen in de Ferdinand Bolstraat

stilstaan bij twee zaken die me in

hoevedorp heropend (het pand in Utrecht

een stille dood gestorven na diens overlij-

november hebben verrast. Beter: heb-

is gebleven). De cd-afdeling is echter

den. Amsterdam, rijke en veelzijdige

ben geschokt. Allereerst de aankondi-

totaal verdwenen. Die was al jaren niet

muziekmetropool, lijkt dezelfde kant op

ging van B & P dat ze gingen stoppen in

meer rendabel. Er viel niet op te boksen

te gaan als New York. Daar kon ik een jaar

Amsterdam. Die aloude muziekhandel/

tegen de digitale ontwikkelingen op de

of tien geleden nog terecht bij die heerlijk

uitgeverij van Broekmans & Van Poppel

huidige platenmarkt. Het kapitale pand is

volgepakte muziekwinkel naast Carnegie

weg uit dat karakteristieke pand vlak

leeggehaald en wordt verbouwd. In

Hall. Maar ook het Joseph Patelson Music

naast het Concertgebouw? Dat kon toch

afwachting van nieuwe bewoners en

House is verdwenen.

niet waar zijn! In dit instituut kwam niet

andere detaillisten. Kan het treuriger?

Om even een paar clichés uit de kast te

alleen half Amsterdam, heel Nederland

Waar moeten het orkest en de duizenden

halen: hoogte- en dieptepunten liggen

maar ook menige buitenlandse

bezoekers van ‘het’ Gebouw nu naartoe?

soms vlak naast elkaar. En: toeval bestaat

beroemdheid over de vloer.

Naar Concerto in de Utrechtsestraat?

niet! Op het moment dat dirigent Vladimir

De ramp heeft zich inmiddels voltrokken.

Maar daar hebben ze geen bladmuziek of

Jurowski in het Concertgebouw triom-

Foto: Alexander Nikiforov

50

COLUMN

TRIOMFEERDE, LEGDE HET LOODJE feerde met de eerste (concertante) uit-

Schnittke. Die schreef dit merkwaardige,

daarom dat Chailly, een héél groot Stra-

voering door een niet-Russisch ensemble

bijna bizarre polytonale werk ter gelegen-

vinskydirigent, zich hier niet meer vertoont.

van Prokofjevs opera Semjon Kotko, drong

heid van de opening van het Neue

Maar wat een zegen dat wij nog altijd de

het nieuws over het verdwijnen van B & P

Gewandhaus in Leipzig. Daar zal men in

buurman van Broekmans & Van Poppel

pas goed tot iedereen door. Een paar

1981, toen nog DDR, van hebben opgeke-

hebben: dat glorieuze Concertgebouw.

weken later, toen de opheffingsuitver-

ken. Zelfs nu nog wekt deze heksenketel

koop in volle gang was, kon ik nog een

vol stijlen en citaten de nodige verbazing,

paar cd’s scoren. Met veertig, later zelfs

voor zover deze symfonie überhaupt nog

zeventig procent korting.

wordt uitgevoerd. Niet zo verbazingwek-

Hoe wrang, ik voelde me bijna schuldig.

kend, het is geen onvergankelijk meester-

Bescheiden en gespeend van ieder uiterlijk vertoon Maar was wel ontzettend blij met de Bach

werk geworden, zoals de Sinfonia van

van organist Ton Koopman, de Chopins uit

Berio. Jurowski verdedigt Schnittke echter

Warschau met Nelson Goerner (alle

alsof zijn leven ervan afhangt. En dat met

ballades op een historische Pleyel) of de

het orkest, het Rundfunk-Sinfonieorches-

spotgoedkope Attacca-uitgave met De

ter Berlin, waarvan hij volgend jaar

Tijd van Louis Andriessen. Om maar te

chef-dirigent wordt. Lucky people!

zwijgen over een curiosum als het Piano-

Op het eigen label van het London Phil-

concert van Pierné met Jean-Efflam

harmonic Orchestra, waar Jurowski al

Bavouzet of het album met alles van de

jaren de scepter zwaait, verscheen

legendarische harpiste Phia Berghout.

onlangs de rationele tegenhanger. Alleen

Tot mijn verbazing kreeg ik ook een

maar Stravinsky: de oerversie van

recente opname van Vladimir Jurowski

Petroesjka uit 1911, de originele versie van

aangereikt. Dat kwam goed van pas

de Symphonies of Wind Instruments (In

omdat ik na die verbijsterende Prokofjev

Memoriam Claude Debussy) plus de

in de ZaterdagMatinee, met het Radio

balletmuziek bij Orpheus. Een mooi pak-

Filharmonisch en het Groot Omroepkoor

ket, goed gespeeld, vooral de granieten

in topvorm, het idee kreeg de schijnwer-

grafsteen voor Debussy. Bij Petroesjka

per eens te richten op de uit Moskou

wreekt zich echter dat het LPO wel een

afkomstige maar tegenwoordig in Berlijn

goed, maar geen uitzonderlijk orkest is. En

wonende maestro. Bescheiden en

wat nog het meest teleurstelt: die kale

gespeend van ieder uiterlijk vertoon. De

akoestiek van de Royal Festival Hall.

tegenpool van de exuberante Simon

Nee, geef mij dan maar – als het om live

Rattle, die het bekken trekken maar niet

gaat – de uit 1993 daterende opname van

kan laten.

Riccardo Chailly met het Concertgebouw-

Voor Pentatone legde Jurowski twee jaar

orkest, dat toen de door Stravinsky in 1947

geleden een verpletterende uitvoering

herziene versie onder handen nam. En

vast van de Derde symfonie van Alfred

hoe! Het spatte ervan af. Extra jammer

SCHNITTKE 3RD SYMPHONY

RUNDFUNK-SINFONIEORCHESTER BERLIN O.L.V. VLADIMIR JUROWSKI PENTATONE 827949048562

STRAVINSKY PETRUSHKA, SYMPHONIES OF WIND INSTRUMENTS, ORPHEUS

LONDON PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. VLADIMIR JUROWSKI LPO 0854990001918

51

J.S. BACH THE FRENCH SUITES MURRAY PERAHIA DG 0028947965657 (2CD) € 26,99 Boekhandel Het Colofon (850 m2) is gevestigd in de Bakkerstraat 56.

De winkel begon augustus 2014 met zestig oude deuren op schragen en heel veel voordeelboeken, en is inmiddels uitgegroeid tot een complete boekhandel met een grote collectie nieuwe boeken en een afdeling tweedehands- en voordeelboeken. Vanaf 15 januari 2017 is er ook een grote afdeling klassieke muziek in Het Colofon.

Eén van de aansprekendste en mooiste uitgaven van de afgelopen tijd is de

Deze afdeling wordt gerund door Lucas Guitink en Peter

dubbel-cd met de Franse suites van Bach, gespeeld door Murray Perahia.

Vijfvinkel, twee ex-medewerkers van Muziekhandel Berg-

Het is zijn eerste Bachopname sinds lange tijd, en wát voor een! In deze

mann. ‘Een beetje Bergmann bij Het Colofon.’ Er zijn regel-

opname klinkt elke suite vanzelfsprekend en lijkt de muziek wel te zingen.

matig concerten (klassiek, jazz en populair), theateroptre-

Perahia fraseert prachtig, heeft als altijd een schitterend toucher en zijn

dens, lezingen en vergaderingen. Kom je verbazen!

spel is zeer overtuigend. Daar komt nog bij dat de stukken briljant zijn opgenomen in een perfecte natuurlijke balans. Gun uzelf deze prachtige uitgave.

U zult ervan genieten en geen moment verveeld raken!

Peter Vijfvinkel, verkoper

HET COLOFON Bakkerstraat 56, Arnhem Tel. 026 370 35 08 hetcolofon.nl

PEPUSCH VENUS AND ADONIS CLARA HENDRIXK, PHILIPPA HYDE e.a.

THE HARMONIOUS SOCIETY OF TICKLE-FIDDLE GENTLEMAN O.L.V. ROBERT RAWSON RAMÉE 4250128515023 € 22,99

In onze onlinemuziekwinkel presenteren wij bestaande en nieuwe klassieke cd’s, met uitstekend gekwalificeerde uitvoeringen van hoge kwaliteit. Op het gebied van de klassieke muziek verschijnen wekelijks interessante nieuwe klassieke cd’s.

Het is de passie van muziekvanspronk.nl om u uit het ruime aanbod van nieuwe cd’s met klassieke muziek een verantwoorde keuze te presenteren. Een selectie van deze cd’s

Engelstalige barokopera’s zijn dun gezaaid, dus moeten we er zuinig op zijn.

vindt u ook bij onze partners De Vrije Boekhandel, Vee-

Vorig jaar werden we op het Festival Oude Muziek Utrecht getrakteerd op

marktstraat 40 en Boekhandel van Kemenade & Hollaers,

Semele van John Eccles. Nu ligt deze cd voor ons. Vanaf de ouverture hoor je

Ginnekenweg 52-54, beide in Breda.

meteen dat Pepusch een echte Italiaanse opera wil schrijven. Toch valt meteen de Duitse toon op: in het begin licht contrapunt als bij Bach, maar daarna vooral de lichtheid en de frivoliteit van Telemann. Niet vreemd, want Pepusch is geboren in Berlijn en speelde als veertienjarige in het Pruisische hoforkest. Mooie stemmen en een goed verzorgde orkestklank maken deze cd tot een must voor de liefhebber.

Ben Verschuren, barokoperaspecialist

MUZIEKHANDEL SPRONK muziekvanspronk.nl

52

MOESSORGSKI, MEDTNER, TANEJEV TABLEAUX D’UNE EXPOSITION DAVID KADOUCH MIRARE 3760127221708 €22,99

De vernieuwde boekhandel van der MEER/Het Cultuurcafé aan De Keuvel 1 in Noordwijk-Binnen is meer dan de moeite waard om te bezoeken. Van der MEER biedt een ruime keuze aan kwaliteitsmuziek, films en series. Bezoek de speciale muziek- en filmafdeling in de winkel voor een groot aanbod aan klassiek, jazz en de betere populaire muziek op cd en vinyl. Of bekijk het aanbod en bestel in

David Kadouch is ongetwijfeld een van de vooraanstaandste pianisten van

onze webshop boekhandelvandermeer.nl In Het Cul-

deze generatie. Hij won op twintigjarige leeftijd de Beethoven Bonn Compe-

tuurcafé wordt bovendien het hele jaar een cultureel en

tition en de Leeds International Piano Competition. Hij is te gast bij vele

literair programma aangeboden en serveren de medewer-

grote orkesten en op internationale festivals, en heeft gespeeld onder grote

kers u graag heerlijke koffie, thee, broodjes en andere

dirigenten. Kortom, Kadouch heeft een naam hoog te houden en dat doet

lekkernijen.

hij met verve in zijn interpretatie van Moessorgski’s Tableaux d’une exposition. Hij zet de vaart erin en springt van het ene tableau naar het volgende.

De gehele uitvoering straalt een jeugdige puurheid uit. Naast Moessorgski speelt Kadouch ook Medtner en een van diens leraren, Tanejev.

VAN DER MEER/HET CULTUURCAFÉ

Peter van Blanken

De Keuvel 1, Noordwijk Binnen Tel. 071 3613073 boekhandelvandermeer.nl

PROKOFJEV, BRAHMS e.a.

COMPLETE RECORDINGS ON DEUTSCHE GRAMMOPHON Duizenden boeken en muziek in een

MAURIZIO POLLINI DG 00028947963158 (55CD + 3DVD) € 199,95

hemelse ambiance; sinds december 2006 is kwaliteitsboekhandel Boekhandel Dominicanen gehuisvest in de ruim zevenhonderd jaar oude Maastrichtse Dominicanenkerk, vlakbij het mooie Vrijthof. Bij Boekhandel Dominicanen vindt u een prachtig assortiment boeken, van kinderboeken tot kunst, van literatuur tot Limburgensia en van recht tot reizen. Sinds

Naar aanleiding van de 75ste verjaardag van meesterpianist Maurizio Pollini

maart 2015 is op de eerste verdieping een volwaardige

is er nu bij Deutsche Grammophon een prachtig vormgegeven box uitgeko-

muziekafdeling toegevoegd met cd’s, dvd’s en vinyl: een

men met alle opnames die deze pianogrootheid heeft opgenomen voor dit

breed assortiment klassieke muziek, aangevuld met de

label. Legendarische concerten van Beethoven, Pollini’s beroemde uitvoe-

betere popmuziek. Op het culturele podium van Boekhan-

ring van de etudes van Chopin, Schumann’s Études Symphoniques, werken

del Dominicanen vinden wekelijks activiteiten plaats zoals

van Debussy, Stravinsky, Schubert, Schönberg, Boulez en anderen. Te veel

signeersessies, debatten, lezingen, interviews en muzikale

om op te noemen en van een ongelooflijk mooie kwaliteit. Bijgevoegd een

optredens. Ook worden hier exposities gehouden.

180 pagina’s tellend boek over Pollini en drie dvd’s met pianoconcerten van Mozart, Beethoven en Brahms. Een luisterfeest en een welverdiende ode aan deze grootmeester van de tweede helft van de vorige eeuw.

BOEKHANDEL DOMINICANEN Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043 4100010 libris.nl/contact/dominicanen

Paul Smeets

53

KinderZAKEN

KLASSIEKE

...voor kinderen en andere volwassenen

SLAGWERK Jullie gaan ook in 2017 weer naar

tien slagwerkers. Ken jij een stuk met

muziek luisteren op cd, in de concert-

méér slagwerkers?

zaal, zingen in de klas (ja toch?) en

Je fantasieknopje op volle toeren. Oren

ongeduldig trommelen wanneer de

open, ogen dicht. Ik zie in mijn hoofd

nieuwe Klassieke Zaken in de bus valt.

trossen noten, zwaaiend, botsend en

Over trommelen wil ik het deze keer

schurend. Wat komt daar aan op 1

hebben. Slagwerk, percussie en drums.

Als ik naar een orkest kijk, zit ik altijd te peinzen wat ik het liefste zou spelen in het orkest. Moet jij ook eens doen.

Vaak kom ik uit bij het slagwerk.

Ik begon op mijn dertiende met drum-

Nieuwsgierig zijn en blijven!

men in een jazztrio met klasgenoot en pianist Rogier van Otterloo. The Gold

MERCY, MERCY BAND

THE BUDDY RICH BIG 33122 BLUE NOTE 07243854

MILHAUD SIR e.a.

L’HOMME ET SOLUNXEDÉ MBOURG ORCHESTRA OF RADIO 5028421948621 BRILLIANT CLASSICS

54

Coast Combo. Dat was trouwens de

minuut en 11 seconden ? Op 5’01” bin-

reden dat ik in het televisiepro-

nenkomst in de Slagwerkfabriek. Op

gramma van Ome Willem zat te

11’5”, de bas-solo. Daarna komt het

drummen.

geweld. De evenaar vliegt weg, de

Ik had een oud drumstelletje van een

noordpool en de zuidpool liggen óp

winkeltje op de Dapperstraat in

elkaar. Is dat liefde?

Amsterdam.

Zoek zelf eens op (ZZEO).

De nu beroemde componist Theo

De Boléro van Maurice Ravel. Mijn

Loevendie zat een keer in de jury van

motto: ‘Simpel is gecompliceerd’. Als je

een jazzcompetitie en…de Gold Coast

naar de kleine trom luistert lijkt het

Combo won. Dank Theo!

simpel maar om zo strak te blijven en

Toen ik les gaf op het conservatorium

de spieren onder controle te houden, is

voor jazzliedjes zingen, kwam ik een

gecompliceerd.

drummer tegen die door Ome Willem

Ga eens naar een concert van L’histoire

is gaan drummen. Ik ging naar zijn

du soldat kijken. Daar heeft de slagwer-

eindexamen, plotseling zag hij mij

ker in zijn eentje een geweldig winkeltje

zitten en sloeg tijdens een solo met de

staan: op de centimeter precies opge-

drumstokken op zijn hoofd zoals bij

steld om overal op tijd bij te kunnen zijn

rapapa, rapapa. Voor deze kleine

met een tikje, een toefje of een groot

improvisatie werd zijn cijfer naar

ritmisch effect.

boven afgerond op een 9. Leuk, leuk.

Jazz Klassiek

Cd. Buddy Rich, Mercy, Mercy. Live.

Cd. Het ballet L’homme et son désir van

Stomend en kokend.

Darius Milhaud is 100 jaar geleden

Hij heeft een ‘on-onwaarschijnlijke’

gecomponeerd. Een stuk met zeven-

(woord van een Nederlandse pianist)

Foto: Shut terstock.com

techniek. Een beest voor zijn orkest,

Over “One more time” bestaat een

een klassieke en een jazz. Ik trakteer.

spijkerhard. Showman. Maakte soms om

geweldige jazzbegrafenisanekdote.

Mail mij de winkel die je hebt gekozen.

half vier ’s nachts liveopnames in brui-

Die kan ik je mailen, als je wilt.

In het Klassieke Zaken Magazine van

send Las Vegas.

Drummer John Engels is een groot-

juni maak ik bekend met wie ik

YouTube The Muppet Show – Buddy Rich

meester in de kleine bandjes. Hij is 81

­waarheen ga.

vs Animal Drum Battle.

jaar, speelt nog steeds. Als hoogtepunt

Maken we ook een fotootje in de winkel.

Tot het eind kijken wat Animal doet.

in zijn carrière noemt Engels de tournee

Geestig.

die hij met trompettist

‘Simpel is gecompliceerd’

Chet Baker door Japan maakte in 1987.

Wat was jouw eerste kennismaking met

Chet Baker moet je gehoord hebben,

klassieke of jazzmuziek?

zingend, spelend. Van een fluwelen, lyri-

Iedere mailer krijgt de

sche broosheid, maar met interne kracht.

Klassieke Kinderzaken

Hè, heerlijk allemaal. Wat een oceaan

De 13de mailer ontvangt de dubbel-cd

konde

aan muziek.

Het Kasteel van Beethoven. edwinrutten@edwinrutten.nl

Plannetje ZZEO:

Naar welke goeie cd-winkel bij jou in de

De band van pianist Count Basie: April in

buurt wil je gaan?

Paris. Probeer in dit stuk eens alleen naar

Zoeken we samen of met je ouders of

de drums te luisteren. De accenten met

opa en oma twee cd’s uit:

de linkerhand, de fills (tussenstukjes), de

Nou dag!

Edwin Rutten

baffen met de basdrum en dan het slot.

Basie zegt “One more time” en dan komt

PPS. Laat weten als je het ritme van de Boléro kunt tikken. Ik bel je.

de drumfill en Basie zegt “Let’s try one

PS. ZZEO. Zoek zelf eens op. Nieuwsgierig zijn en blijven!

more once”, wroefffffff! Big Banddrum-

PPS. Bent u boven de 9 jaar? Schaam u niet om te reageren.

men is een vak apart.

55

• OPERA SERIA WOORDZOEKER

De overgebleven letters vormen de oplossing.

• ANIMOSO • CONCERT • DOLENDO • GIGUE • GLISSANDO • HELDENTENOR • KLANKVOLUME • NOTENBALK • OPERA SERIA • ORATORIUM • PIANISSIMO • RAPSODIE • RETARDANDO • SFEER • SONATE • SUITE

A

K

R

C

E

G

T

O

G

H

E

O

I

L

A

O

T

I

L

O

E

M

A

R

R

A

P

N

I

G

N

L

U

N

E

A

E

B

S

C

U

U

D

L

I

E

K

T

S

N

O

E

S

E

O

M

F

T

A

O

A

E

D

R

N

V

O

S

N

A

L

R

R

T

I

T

K

S

D

E

U

N

R

I

E

O

E

N

O

D

N

E

L

O

D

U

P

N

A

P

I

A

N

I

S

S

I

M

O

L

O

D

N

A

D

R

A

T

E

R

K

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

PRIJSWINNAARS Naam Plaats Dhr. R. Minczeles VELDHOVEN Mw. W. Mekes ROTTERDAM Dhr./Mw. A. van Winkelhoff VLAARDINGEN Dhr. J. Abbink HAARLEM Dhr. C. Hilbrink ALMERE Dhr./Mw. A.C.G.M. Vriens BOXTEL Dhr. C. van Dam NOORDWIJK Mw. E. Maarleveld VELP Dhr./Mw. H. Stinis LEEUWARDEN Mw. P. Dopper- van Dijk RODEN Oplossing Cryptogram: concert oplossing Zweedse Puzzel: Dirigent

Oplossing 56

toonkleur

8

9

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 27 februari 2017 naar: Vereniging Klassieke Z ­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 puzzelboekjes verloot*. * De boekjes kunnen niet geruild worden en zijn niet inwisselbaar voor geld.

opera,orkestwerken ect.) die een titel hebben met het woord Winter. Zoek bij iedere compositie de juiste componist, dan geeft de verticaal gearceerde kolom eveneens een PUZZEL Jan Peter Raat winterse compositie.

MUZIKALE KRUISWOORDPUZZEL In onderstaand schema staan de (bij)namen van diverse composities als liederen en pianostukken, die een titel hebben met het woord ‘winter’.

Zoek bij iedere compositie de juiste componist, dan geeft de verticaal gearceerde kolom eveneens een winterse compositie.

1

Wintergreen for ­president

2

Winterwind

3

Winterzeit

4

Winterdromen

5

Winter Words

6

Der Winter mag ­scheiden

7

Ein Wintermärchen

8

Winter Ferienentage

9

Winterstürme

10

Der Winterabend

11

Winter Pastorale

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

1 2 OPSTUREN NAAR 4

5 6 7 PRIJSWINNAARS

Stuur uw oplossing met naam, adres en/

Naam Plaats Dhr./Mw. G.S.A. Bakker LAREN (NH) Dhr./Mw. J.H. Mulder LANDGRAAF Dhr. H. Eijlers EEMNES Dhr. M. Tilstra LELYSTAD Mw. A. Germeraad RODERWOLDE

of e-mailgegevens voor 27 februari 2017 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­ algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 exemplaren

8

9 10 11 OPLOSSING PUZZEL Klassieke Zaken Magazine nr.

6/2016: Aangenaam muzikale kerstsfeer De prijswinnaars ontvangen: Het Maestro kwartetspel Klassieke Muziek.

van de nieuwe cd van

Met dank aan

Amsterdam Sinfonietta

What’s in a

verloot.

game.

Met dank aan Channel Classics.

57

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

DE BILT Bouwman boeken Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

HOUTEN Boekhandel Wijs Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25/29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

LAREN Larense Boekhandel Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl

DORDRECHT De muziekdragerij Voorstraat 411 / 078-6163489 www.demuziekdragerij.com

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Poort Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

OLDENZAAL Boekhandel Broekhuis In den Vijfhoek 63/65 / 0541-535398 www.boekhandelbroekhuis.nl OOSTERBEEK Plantage Meijer & Siegers Utrechtseweg 208 / 026-3341047 www.plantagemeijerensiegers.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST Boekhandel Van de Ven Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VELP Boekhandel Jansen & de Feijter Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de klassieke zaken specialisten te bestellen.

58

ALTIJD EEN VERRASSING SSIEKE MUZIEK BERS VAN KLA VOOR LIEFHEB

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

Foto: Annelies van der Vegt

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

34,99 * 99 29, 10CD

DE BESTE POPMUSICUS UIT DE BAROK

34,99

CLUBLEDEN

19,99

*

10CD

In 2017 is het 250 jaar geleden dat Georg Philipp Telemann overleed.

In die tweeënhalve eeuw is de reputatie van de Duitse meestercomponist, tijdgenoot en goede vriend van Johann Sebastian Bach en Georg Friedrich Händel, afgegleden van ‘grootste componist van zijn tijd’ naar ‘onbeduidende veelschrijver’ en ‘populist’. Het is waar dat Telemann de popmusicus was van het barokke supertrio; hij schreef vooral wat het publiek mooi vond. Maar zoals door de popmusici van nu de evergreens van straks geschreven worden, componeerde Telemann heel veel dat niet alleen de tijdgeest weergeeft, maar ook geweldig opwindende muziek is – vooral als ze door klassemusici gespeeld wordt als Musica Amphion, Pieter-Jan Belder, Erik Bosgraaf en Ensemble Cordevento. Op deze tien weergaloze cd’s klinken veel van Telemanns beste werken zoals ze bedoeld zijn: de Tafelmusik, de hobo- en fluitconcerten en zijn passies. Deze uitgave is dé manier om te begrijpen waarom Telemann destijds beroemder was dan Bach.

TELEMANN TAFELMUSIK, RECORDER CONCERTOS e.a.

DIVERSE UITVOERENDEN BRILLIANT CLASSICS 5028421954400 (10CD) VKZ 171 792

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 24 maart 2017.

WORDT U AANGEBODEN DOOR