Vkz01 lr

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 34ste jaargang februari 2014 Nr 1

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

miloŠ ´ karadagli c “Ik wil de gitaar bevrijden”

bestel op concertgebouw.nl Britten Sinfonia foto Bas Czerwinski

Beleef een Passie van internationale klasse Uitgevoerd door oude-muziekspecialisten

Matth채us-Passion door de Academy of Ancient Music do 10 apr 19.30 uur

Richard Egarr leidt koor en orkest van de Academy of Ancient Music, afkomstig uit Cambridge, in Bachs meesterwerk. Onder de solisten de Britse tenor James Gilchrist, die de rol van Evangelist op zich neemt.

Bachs andere Passie: Johannes-Passion met Britten Sinfonia

do 17 apr 20.15 uur

De Johannes-Passion is muzikaal wat feller, directer en ongepolijster maar ook meer ingetogen dan de Matth채us-Passion. Britten Sinfonia, koor en orkest, laat samen met vocale solisten zijn licht schijnen op deze andere passie.

foto: Julian laidig

exclusieve­ aanbieding

Een opwindende schakel tussen bach en Mozart Johann Adolf Hasse had geluk. De fameuze Faustina B ­ ordoni, de bestbetaalde sopraan van de achttiende eeuw, viel op hem.

In 1730 trouwden ze en Hasse had zijn muze bij de hand. Een reeks opvallende en succesvolle opera’s van deze schakel tussen de oude Bach en de jonge Mozart volgden. Tegenwoordig is zijn opwindende muziek geen gemeengoed meer. Maar als het aan de sensationele countertenor Max Emanuel Cencic ligt, verandert dat heel snel. De eerste cd van deze uit het beroemde Wiener Knabenchor voortkomende zanger, Alessandro, was volgens Gramophone al een ‘essentiële aankoop’ voor iedere muziekliefhebber. Deze geheel aan de opera’s van Hasse gewijde cd Rokoko is om die lijn door te trekken niet minder dan een absolute must.

15,95

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

22,95

www.klassiekezaken.nl

johann adolf hasse Rokoko - Hasse Opera Arias

Max Emanuel Cencic,Armonia Atenea o.l.v. George Petrou decca classics 0289 478 6418 9 / vkz 141673

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 maart 2014.

OLOFON klassieke zaken

34e jaargang, nummer 1 - februari 2014 Winkelprijs € 3,25

Hoofdredacteur

Frederike Berntsen

Aan deze aflevering werkten mee

Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Inge Jongerman, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Marijke Schouten, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

deze maand

miloŠ: “ik wil de gitaar ­bevrijden.”

Eindredactie

Frederike Berntsen

6

Vormgeving

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen

Lars Borges/Mercury Classics

Ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 085 7600237 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl Stopzetten Abonnement

verleidster yuja wang

17

ray chen: over lef gesproken

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2014 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 28 maart 2014

4

februari 2014

foto: Monika Hoefler/ DG

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

schubert volgens chamayou

21

villazón & mozart

Foto: Marco Borggreve

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

Foto: Chris Dunlop

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

14

foto: Leila Méndez/DG

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee­maandelijks in een oplage van 40.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en onder de Klassieke Zaken Clubleden.

13

de missie van avi avital

Coverfoto

foto: Jean-baptiste millot/dg

foto: Lars Borges/Mercury Classics

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

exclusieve aanbieding

3 rokoko een absolute must

van de redactie Foto: Maarten van Haaff

en verder

Inspiratie

EXTRA exclusieve aanbieding

11 Dichter bij henry purcell boxaanbieding

44 pronkjuwelen de heerlijkste orgelmuziek artikelen

6 Miloš speelt meesterwerken uit het gitaarrepertoire

Grote musici in de rij voor naxos 13 Avi Avital zet de mandoline in de schijnwerpers 14 Yuja Wang fabuleus met de Russen 17 ray chen een violist met lef 18 serie van drie prosecco & kamermuziek 21 De nieuwe liefde van Rolando villazón 22 Cappella Amsterdam in de zaal en op cd 25 Schubert volgens Bertrand Chamayou 8

RUBRIEKEN

4 COLOFON 5 VAN DE REDACTIE 12 BERICHTEN 26 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 37 HANS HEGS COLUMN 39 klassieke kinderzaken 41 PUZZEL 42 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN

Het lukte choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, in Brussel een paar weken geleden. Met haar stuk Drumming vulde ze de zaal van het Kaaitheater. Dat wil zeggen, haar dansgezelschap Rosas deed dat spectaculair, samen met de musici van het ensemble Ictus, op muziek van Steve Reich, diens Drumming uit begin jaren zeventig.

Susan Graham lukte het ook, onlangs in de ZaterdagMatinee in het Amsterdamse Concertgebouw: ze vulde de ruimte op grandioze wijze, met een mezzosopraan om van te dromen.

Graham zong Schönberg en Mahler – in verschillende outfits – en omarmde haar publiek ermee. Ze bofte met haar partners: het Ensemble intercontemporain onder leiding van Pablo Heras-Casado, die een lichtgevende begeleiding verzorgden.

Op grandioze wijze

L ive heb je een streepje voor als uitvoerder, de kijkers en luisteraars krijgen het visuele erbij cadeau en worden via geluid én beeld het verhaal in getrokken.

Des te knapper is het als de performer de ruimte bij de luisteraars thuis zó kan vullen dat ze het gevoel krijgen op te gaan in de uitvoering die wordt weergegeven op cd. En dat is niet alleen maar een kwestie van opnametechniek en de juiste geluidsinstallatie, maar ook van de intensiteit van iemands spel.

De Nederlandse pianist Hannes Minnaar lukt het ook, op cd: Bach Inspirations, eind vorig jaar verschenen. Hij trekt je zijn uitvoering binnen van bewerkingen die diverse componisten maakten van Bachs muziek. Delen uit de Derde vioolpartita, bewerkt door Rachmaninov, Liszt die de Prelude en fuga in a erbij pakte, en zelf een Fantasie en fuga schreef op de letters B-A-C-H. Minnaar duikt in Bach en de anderen, graag duik je hem achterna. Inspirations – geïnspireerd vastgelegd door Hannes Minnaar.

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Bach Inspirations Hannes Minnaar Cobra 0038

Frederike Berntsen februari 2014

5

Miloš Karada

wil de

Andrés Segovia, John Williams, Julian Bream: Miloš Karadagli´c is al die fameuze gitaristen schatplichtig. Hij is de nieuwe ster onder de klassieke g­ itaristen.

Zijn fans noemen hem simpelweg Miloš. Bij Deutsche Grammophon heeft hij onlangs zijn derde album uitgebracht: Aranjuez.

Miloš (1983) is cool. Miloš heeft het imago van een popster en het talent van Andrés Segovia. Miloš huppelt pas een paar jaar rond op de internationale concertpodia, maar heeft al een merknaam waar je u tegen zegt. De internationale pers was het er na zijn eerste cd, Mediterraneo, over eens: Miloš heeft de gitaar in de klassieke muziek geherintroduceerd en is een waardig opvolger van John Williams en Andrés Segovia. “Natuurlijk maken dergelijke opmerkingen mij trots. Ik vind het vooral bijzonder omdat Segovia mijn grote inspirator is”, zegt de gitarist.

Als jochie van acht vond hij een oude gitaar in zijn ouderlijk huis in Montenegro.

Hij wilde, zoals zoveel jochies, niets liever dan popmuziek spelen. “Ik mocht van mijn ouders op gitaarles, maar vond dat zo oervervelend dat ik er bijna mee was gestopt. Alles veranderde toen mijn vader mij opnames van Andrés Segovia liet horen. Ik vond die zo indrukwekkend. Het leek wel of er een heel orkest uit dat instrument kwam. Alsof er vijftig musici tegelijk aan het spelen waren. Vanaf dat moment

6

februari 2014

heb ik de techniektraining nooit meer ter discussie gesteld.”

Maar voor Miloš was de gitaar meer dan een instrument. Hij groeide op in de oorlogsjaren. In Montenegro was het weliswaar rustig, maar om hem heen woedde de Balkanoorlog. Miloš: “Soms denk ik weleens dat het juist die zware tijden zijn geweest die mijn passie voor de muziek hebben aangewakkerd. Montenegro was een geïsoleerde gemeenschap. Er was zoveel dood en ellende om ons heen. Ik gaf soms kleine concerten en merkte dat mijn muziek mensen even de verschrikkingen van het alledaagse bestaan deed vergeten. Voor mij stond muziek voor vrijheid. Ze opende de deur naar werelden waar ik anders nooit zou zijn geko men.” Op 17-jarige leeftijd vertrok K a radag li´c naa r L onden en werd student aan de Roy a l Ac ade my of Music. Tien jaar later verscheen zijn eerste cd. Terugkijkend zegt hij: “Ik heb wel heel veel geluk gehad.

Het ging allemaal zo snel. Ik heb kansen gekregen en ze met beide handen aangepakt.”

Hij is pas 29 maar zijn derde cd is recent verschenen. “De eerste twee cd’s hadden, dankzij de combinatie van Slavische en westerse muziek, nog een sterk autobiografisch

karakter. Ze vormden als het ware mijn persoonlijke visitekaartje. Nu werd het tijd voor een andere opname: een cd met een aantal meesterwerken uit het gitaarrepertoire.”

Samen met Yannick Nézet-Séguin en het London Philharmonic Orchestra ontfermt hij zich over onder meer het bekende Concierto de Aranjuez en de Fantasía para un gentilhombre van Rodrigo en muziek van Falla: Danza del Molinero en Homenaje.

Miloš: “Het is allemaal muziek die de geschiedenis van het instrument veranderde, muziek die de gitaar maakte tot het instrument dat het nu is. Wat Beethovens Vijfde pianoconcert is voor pianisten, is het Concierto van Rodrigo voor gitaristen. Het brengt je tot de grenzen van alles wat mogelijk is op het instrument en biedt een totaalpalet aan emoties en expressiemogelijkheden.

De Fantasía was mijn persoonlijke ontdekking, die ik graag met de luisteraars wil delen. Ik heb dit werk, net zoals veel andere gitaristen, altijd een beetje links laten liggen. Lang stond het in de schaduw van het Concierto, maar gaandeweg heb ik de kwaliteit ervan ontdekt. Het stelt mij als gitarist in staat om nog zoveel meer kleuren en klanken te ontdekken.

Deze compositie blijft je verrassen.”

Vraag Miloš naar zijn missie als musicus en

“Er is geen ander instrument dat zoveel mensen aanspreekt”

coverInterview

´ aglic

gitaar bevrijden zijn antwoord is klip en klaar: “Ik wil de gitaar bevrijden. Ik wil laten horen wat een perfect soloinstrument het is. Te lang heeft het imago te lijden gehad onder de dominante popcultuur, waarin de gitaar vooral wordt gebruikt als begeleidingsinstrument.

Maar het instrument heeft een veel langere geschiedenis, een historie die teruggaat tot de middeleeuwen. Er is geen ander instrument dat zoveel mensen aanspreekt.” Geef hem eens ongelijk. Ieder klein jongetje wil gitaar spelen, net als de kleine Miloš, maar niet ieder klein jongetje krijgt de eer om in de voetsporen van John Williams en Andrés Segovia te treden.

Oswin Schneeweisz

lever ba ar vanaf 14 februari foto: Lars borges

diverse componisten aranjuez

Miloš Karadagli´c, London Philharmonic Orchestra o.l.v.Yannick Nézet-Séguin Deutsche Grammophon 0028948106523

www.klassiekezaken.nl

februari 2014

7

Grote musici in de Het budgetlabel Naxos begon in 1987 als dwarsligger en moest het bij de gevestigde orde flink ontgelden. Inmiddels is de firma van Klaus Heymann veel meer dan een cd-label, en bovenal een van de grootste en gezondste spelers op de markt.

Outhere Distribution verzorgt sinds begin dit jaar de distributie van het label Naxos en de meeste labels van de Naxosgroep in de Benelux.

Het recept was simpel. Men neme een redelijk tot goede cd-opname van bekend repertoire door een onbekend orkest of onbekende artiesten en men biedt het aan voor een absolute budgetprijs. Toen de inmiddels 77-jarige ondernemer Klaus Heymann met Naxos begon, kostte een schijfje van zijn label in Nederland nog geen tien gulden. Hij werd wat meewarig aangekeken door de grote labels. Men veroordeelde de actie, en de gevestigde distributeurs wilden Naxos niet distribueren, daar bleef het bij. “Dat we nu een van de grootsten zijn in de klassiekemuziekwereld hebben we te danken aan de tegenwerking van de industrie”, zegt de immer actieve Heymann vanuit Hong Kong.

“We werden in de beginjaren niet erg serieus genomen, alleen wat dwarsgezeten. Als

8

februari 2014

ze er echt werk van gemaakt hadden, had men ons in de eerste vijf jaren van het bestaan van Naxos makkelijk de nek om kunnen draaien.”

Heymann wendde zich tot kleine onafhankelijke distributeurs en zo begon Naxos langzaam maar zeker een bekend ‘merk’ te worden. “Veel kleinere distributeurs kwamen in de problemen, dus zijn we vervolgens ons eigen distributienetwerk gaan ontwikkelen, een service die we ook al jaren aan andere labels aanbieden.”

Inmiddels geldt Naxos wereldwijd als een van de grootste distributeurs van klassieke cd’s. En het label won nog een slag. “Toen het internet in beeld kwam, was ik bang dat de grote labels direct hun kansen op internet zouden grijpen, dus toen de techniek er klaar voor was ben ik in 1996 meteen downloads gaan aanbieden via naxos.com. Zo waren we de eerste met een abonnementensite. En dat is misschien wel het geheim van Naxos. We zijn al lang niet meer louter een

label. Met de distributie van onze eigen cd’s, de onaf hankelijke labels en ook Sony en Warner, de online activiteiten en de Naxos Music Library die door 20.000 universiteiten wereldwijd geraadpleegd wordt, zijn we vooral een serviceprovider. Daarom zijn we een gezond bedrijf, want va n alleen de cd-verkoop moeten we het al lang niet meer hebben.”

Niet slecht voor een man die als dertiger naar Hong Kong vertrok om daar distributeur voor onder andere Revox en Bose te worden.

Zijn eerste ervaring met cd-opnamen deed hij op toen hij zijn vrouw, de Japanse violiste Takako Nishizaki, hielp met haar carrière en The Butterfly Lovers’ Violin Concerto met haar opnam. Het werd een succes en Nishizaki heeft inmiddels meegewerkt aan meer dan honderd Naxosopnamen.

Die Naxosopnamen beslaan zo’n achtduizend catalogusnummers en er komen nog altijd jaarlijks tweehonderdvijftig nieuwe opnamen bij. “We hebben nog steeds gaten

“We zijn al lang niet meer louter een label”

Labelportret

foto: Lam King Yin

rij voor Naxos

Klaus Heymann

in de catalogus wat het standaard repertoire betreft”, zegt Heymann. “We missen enkele missen van Mozart, we hebben nog niet alle Wagner- en Mozartopera’s, we werken aan de complete Liszt en de complete sonates van Domenico Scarlatti. En we blijven zoeken naar nieuw of onbekend repertoire. Dat is op zich niet zo rendabel, maar mensen zijn sneller geneigd om onbekend repertoire te proberen voor een budgetprijs dan om er het volle pond voor te betalen.”

En die cd’s zijn tegenwoordig elke cent waard. Waar vroeger nog wel eens wat mindere opnamen langskwamen, staan nu zelfs de grote namen in de rij. “Leonard Slatkin neemt voor ons op en ook andere artiesten kloppen aan. De meeste musici maken geen cd’s om er geld aan te verdienen, maar om er meer bekendheid mee te krijgen, en dan www.klassiekezaken.nl

telt het distributienetwerk van Naxos.”

Bovendien heeft Naxos al bewezen zijn eigen sterren te kunnen kweken. Niet alleen de vrouw van Heymann, ook een Poolse dirigent als Antoni Wit en de Hongaarse pianist Jeno Jandó kregen juist door hun opnamen voor Naxos meer internationale bekendheid. Dat geldt ook voor de Nederlandse pianist Ralph van Raat, die de laatste jaren een aantal spraakmakende cd’s opnam met werk van onder anderen R zewsky, Adams, Lindberg en Tavener.

En Heymann? Hij blijft een 77-jarige met de geest van een jongeman en gaat voorlopig gewoon door. “Ik zit vol energie”, zegt hij ten overvloede. “Ik ben veganist, ik loop elke dag zo’n zes kilometer en ik heb een groep jonge managers om mij heen die mij weer jong houdt. Natuurlijk hoop ik het be-

drijf een keer over te kunnen dragen. Ik weet ook wel dat ik niet voor eeuwig door kan gaan, maar ik doe nog steeds het artiest-enrepertoirewerk voor een aantal Naxosmusici en ik geniet er nog elke dag van.”

Paul Janssen

Voor informatie zie: outhere-music.com naxos.com

februari 2014

9

4634845 – 2CD

4663707

4636914 – 2DVD

WARNER/ERATO CLASSICS NEW RELEASES

NATALIE DESSAY

BERTRAND CHAMAYOU

EMMANUEL PAHUD

Sopraan Dessay en operaregisseur Pelly herenigen zich in deze productie van Offenbach’s Les Contes d’Hoffmann. Tenor Spyres is te zien als Hoffmann, Dessay als Hoffmann’s geliefde Antonia. Het orkest en koor van Gran Teatre del Liceu staan o.l.v.

Denève.

Met trots presenteert Erato Bertrand Chamayou.

Met al enkele awards op zak, waaronder Les Victoires de la Musique Classique’s Opname van het Jaar (2012), wijdt deze Franse pianist zijn eerste album bij Erato aan werken van Schubert, waaronder de Wanderer Fantasie.

Een 2CD met blaaskwintetten van fluitist Pahud en zijn Les Vents Français collega’s: Meyer (klarinet), Leleux (hobo), Audin (fagot) en Vlatkovic (hoorn). Deze uitgave, al eerder verschenen in Japan, won daar een Record Academy Award in de categorie Kamermuziek.

3191472

FRENCH MUSIC FOR WINDS

6154972

SCHUBERT: WANDERER

4634929 – 4CD

OFFENBACH: LES CONTES D’HOFFMANN

DAISHIN KASHIMOTO

PHILIPPE JAROUSSKY

MARINA REBEKA

De gedreven kamermusicus Kashimoto heeft naast een glansrijke solocarrière een positie als concertmeester bij de Berliner Philharmoniker.

Op deze 4CD-box brengt hij met pianist Lifschitz Beethoven’s complete vioolsonates.

Jaroussky, een van Erato’s grootste artiesten, brengt samen met sopraan Lezhneva, winnaar van de prestigieuze Mirjam Helin zangcompetitie (2009), Pergolesi’s tragische Stabat Mater, waarbij Fasolis dirigeert.

De jonge Letse sopraan Rebeka zingt een grote en gevarieerde selectie aria’s uit verschillende Mozart-opera’s, waaronder Die Zauberflöte, Le Nozze di Figaro en Don Giovanni. Het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra speelt o.l.v.

Scappucci.

JOSÉ SEREBRIER

DVOŘÁK: SYMPHONY NO. 2/ 3 SLAVONIC DANCES

In navolging van eerder verschenen delen met de 3e, 6e, 7e en 9e symfonie, is deze opname het vierde deel in een reeks van Dvořáks symfonieën uitgevoerd door het Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. Serebrier.

MOZART: ARIAS

THE ENDELLION STRING QUARTET

BRITTEN: STRING QUARTETS 1, 2, 3/ 3 DIVERTIMENTI

Het Endellion String Quartet zal haar 35e bestaansjaar in 2014 ingaan met deze opname van Britten’s drie strijkkwartetten en drie divertimento’s.

De werken op deze 2CD zijn opgenomen in de Wyastone Concert Hall, Zuid-Wales in juli 2013.

9341582

4642008 – 2CD

PERGOLESI: STABAT MATER

4645276

BEETHOVEN: THE COMPLETE VIOLIN SONATAS

GAUTIER CAPUÇON SCHUBERT: ARPEGGIONE

Schubert’s Arpeggione, Debussy’s cellosonate, Schumann’s Fünf Stücke im Volkston en Britten’s cellosonate. Met deze werken brengen cellist Capuçon en pianist Braley een eerbetoon aan Britten en Rostropovich, twee muzikale grootheden van de 20e eeuw.

foto: marco borggreve

extra exclusieve aanbieding

Luxe verpakking

lever baar bruari vanaf 20 fe

19,95

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

29,95

club

EXTleden RA

10% korti ng

cd+bonus-dvd

www.klassiekezaken.nl

dichter bij henry purcell Kent u de jazzcomponist Henry Purcell? Zo niet, dan stelt het briljante L’Arpeggiata van Christina Pluhar hem graag aan u voor. Met fameuze vocalisten als Philippe Jaroussky, Raquel Andueza, Vincenzo Capezzuto en Dominique Visse en (jazz-) gitarist Wolfgang Muthspiel doet Pluhar met de zeventiendeeeuwse Engelse grootmeester Henry Purcell wat ze de afgelopen jaren met allerhande mediterrane muziek deed: trouw blijven aan de noten en ondertussen, waar mogelijk, bruisend leven toevoegen met briljante improvisaties en verbluffende zijwegen. En het lijkt alsof L’Arpeggiata en de vocalisten dichter bij Purcell komen dan ooit. De componist die de variatietechniek in Engeland tot volkskunst verhief en met zijn ‘grounds’, zijn repeterende baspatronen, dicht bij de huidige jazzpraktijk stond, klinkt bekend en ondertussen geheel als nieuw. Luister naar klassiekers als Music for a while en het immer adembenemende When I am laid in earth en raak betoverd door de kracht en de hedendaagse swing van deze ruim drie eeuwen oude muziek. Een meesterzet.

henry purcell music for a while - improvisations on purcell

L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar

Erato 0825646362035 (cd + bonus-dvd) limited edition / vkz 141671

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 maart 2014.

Berichten Dicht bij NSO – Studentenorkest zoekt grenzen van poëzie en klassieke muziek

foto’s: Eduardus Lee

foto’s: Julius Rooijmanse

Hoe klinkt een gedicht? Deze v raag staat in februari centraal tijdens de 62ste tournee van het Nederlands Studenten Orkest (NSO). Een opdrachtcompositie geschreven als muzikaal gedicht, gezongen gedichten in Elgars Sea Pictures en dichters die zich laten inspireren door de imposante Tiende Symfonie van Dmitri Sjostakovitsj; dit unieke cross-overproject staat onder leiding van de gerenommeerde dirigent Jurjen Hempel. Van 8 t/m 18 februari geeft het NSO in totaal 11 concerten door heel Nederland. Informatie: nso.nl

Oorwurm, een concert met een verhaal

In 2014 viert Koopman zijn 70ste verjaardag. Zijn wereldvermaarde Amsterdam Baroque Orchestra & Choir viert in datzelfde jaar zijn 35-jarig jubileum. Die bijzondere jubilea waren de aanleiding om samen met theatermaakster Marieke Koopman, dochter van Ton Koopman, de grootschalige muziekproductie Oorwurm voor kinderen te maken, in samenwerking met Oorkaan. Op 15 en 16 februari 2014 presenteren het Amsterdam Baroque Orchestra onder leiding van Ton Koopman en Oorkaan Oorwurm, een concert met een verhaal voor iedereen vanaf 6 jaar, waarin het meisje Bas op zoek gaat naar een verloren muziekje. Informatie: amsterdambaroque.nl

Britten Sinfonia

Klassieke Zaken ­adviseert uitdagende concertserie i.s.m. ­Concertgebouw Een avontuurlijke kamermuziekserie van 3 concerten speciaal voor de lezers van ­K lassieke Zaken samengesteld.

Voor uitgebreide informatie over deze uitdagende ­k amermuziekserie kijk op de pagina’s 18 en 19.

Concertgebouw Amsterdam

Thomas Beijer

12

februari 2014

foto: Louise Bossut

foto: Merlijn Doomernik

Kleine Zaal 11/2 Plamena Mangova 17/3 Thomas Beijer 8/5 Britten Sinfonia & Brett Dean

Voor informatie zie: Concertgebouw.nl Klassiekezaken.nl Plamena Mangova

Prijs: Rang 1+ plaatsen € 99,voor drie concerten inclusief een glas prosecc o vooraf, openbaar ve rvoer binnen Amsterdam (GVB) en garderobe.

Interview

Avi Avital

mandolinevirtuoos met een missie Bartók en Dvorák op de mandoline? Op zijn nieuwe album Between Worlds laat de Israëliër Avi Avital (1978) horen dat het achtsnarige instrument geen grenzen kent. Zijn cd bevat op volksmuziek geïnspireerd repertoire. Bovendien is Avital een man met een missie: “Ik wil dat de mandoline weer volop in de concertzalen te horen is.”

foto: Jean-baptiste millot/dg

Bij mandolinemuziek denk je al snel aan serenades vanuit dobberende gondels in Venetiaanse grachten. Op Avi Avitals nieuwste album Between Worlds klinkt geen muziek voor toeristen – wel repertoire dat uiteenloopt van Jiddische melodieën tot Georgische volksliedjes. Avi Avital: “Mijn inspiratiebronnen voor dit album zijn componisten als Falla, Bartók en Piazzolla. Zij brachten de volksmuziek, gehuld in een klassiek jasje, naar de concertzalen. Ik wil dat ook doen, maar dan op mijn manier.”

En dat doet Avital met - vaak eigen - arrangementen en improvisaties. Zo ook bij ­Bartóks Zes Roemeense volksdansen waaraan hij het Bulgaarse volksliedje Bucimis als zevende dans toevoegt. “Tijdens een wereldmuziekfestival speelde een Bulgaarse accordeonist in zijn kleedkamer een prachtige volksmelodie. Ik heb die onthouden en pas later ontstond het idee om de Balkanmelodie aan de Roemeense d a n sen te verbinden.” Avital transformeert ook de Siete canciones populares Españolas van Falla naar eigen smaak.

“Bij deze muziek probeerde ik me voor te stellen hoe het originele volksliedje klonk.

Falla componeerde zijn Canciones voor een klassiek orkest of ensemble; ik doe een stapje terug naar het origineel, dus kies ik in mijn bewerking voor typisch Spaanse instrumenten als de cajón en de gitaar.”

Dat Avital van huis uit klassiek geschoold is, laat hij horen op zijn debuutalbum Bach.

Daarop staan klavecimbel- en vioolconcerten, die door hem zijn gearrangeerd voor mandoline en orkest. Naast klassieke muziek speelt de mandolinespeler ook jazz- en wereldmuziek, genres waarbij improvisatie een belangrijke rol speelt. “Tien jaar geleden leerde ik in Israël de klarinettist Giora Feidman kennen, voor mij de ‘king of klezmer’. Het klikte meteen en hij vroeg: ‘Zullen we samen wat spelen?’ Waarop ik antwoordde: ‘Maar we hebben geen bladmuziek.’ Hij begon te spelen en ik deed voorzichtig mee. Na een tijdje ontstond er tijdens het musiceren een enorm gevoel van vrijheid. Dat was een verademing en daarom ben ik steeds meer

gaan improviseren. Op mijn nieuwe cd speelt Feidman ook mee, hij is mijn muzikale mentor.”

Het is volgens Avital zijn taak om de wereld van meer mandolinerepertoire te voorzien.

Dit doet hij door componisten opdrachtwerken te laten schrijven. Dat resulteerde in een Grammynominatie (2010) voor het uitvoeren van het mandolineconcert van de componist Avner Dorman. Zijn missie om de mandoline in de schijnwerpers te krijgen, lijkt inderdaad te werken. Hij heeft een groot aantal fans over de hele wereld.

“Laatst kreeg ik een Facebookbericht van een mandolinespeler uit Kentucky, waar de bluegrassmuziek erg populair is – een muziekstijl die ver van mijn bed staat. De man schreef dat er opeens Bach gespeeld wordt in lokale café’s. Dat komt door het horen van mijn album Bach. Met zo’n bericht is mijn doel toch bereikt?”

Inge Jongerman

geen muziek voor toeristen

www.klassiekezaken.nl

Diverse componisten Between Worlds

Avi Avital

Deutsche Grammophon 002894790092

februari 2014

13

Special

Yuja Wang energiek en explosief

Een soliste die als een vamp het podium betreedt. Die het oor én het oog streelt. Die zich tijdens de pauze omkleedt om daarna nog verleidelijker naar de vleugel te schrijden, met stilettohakken en miniglitterjurkje. Het visuele bijzaak bij een klassiek concert? Yuja Wang zorgt voor een kentering.

foto: Leila Méndez/DG

Niks incident, terloops of onbewust. De 26-jarige Chinese wonderpianiste weet heel wel waarmee ze bezig is. Zelf noemt ze het eufemistisch een ‘charismatische podiumpresentatie’. Als om zich te excuseren onderbouwt ze het door Coco Chanel te citeren: ‘A girl should always be two things: classy and fabulous’. Wees een sprookjesachtige, oogverblindende verschijning.

Eigenlijk had ze kledingontwerpster willen worden, Yuja Wang, maar het liep anders.

Vroeg ontdekt, een debuut-cd bij Deutsche Grammophon, Young Artist of the Year in 2009, een Echo Klassik voor haar tweede cd, het Tweede pianoconcert van Rachmaninov met Claudio Abbado, vorig jaar een vierde cd vol halsbrekende etudes en bravourestukken. Intussen optredens langs alle continenten, met de gerenommeerdste orkesten en dirigenten. Afgelopen mei figureerde ze ook in de serie Meesterpianisten in het Amsterdamse Concertgebouw, om daar voor een dolenthousiast publiek de indruk na te laten van onovertroffen supertalent ‘dat er prachtig uitzag in een rood strap-

14

februari 2014

foto: Nohely Oliveros

less mini-jurkje’ - ja, recensenten konden niet aan haar voorbij.

Nu ligt haar vijfde cd klaar met het Derde pianoconcert van Rachmaninov en het Tweede van Prokofjev, in februari opgenomen in Caracas met Gustavo Dudamel en zijn Bolívarorkest. Dat uitgerekend deze twee Russen haar lievelingscomponisten zijn, is verbazingwekkend. De twee pianoleeuwen vragen immers niet alleen het uiterste aan technische beheersing en extreme vingervlugheid, ze eisen in hun concerten bovenal power en massiviteit, furieuze exclamaties. Dat lijkt niet te stroken met de kleine handen en frêle vingers van een slank, fijngebouwd meisje dat zich bovendien erg voorzichtig en bedachtzaam uit.

Maar luister en huiver! Zelden hoorde je deze concerten zo rijkgeschakeerd, energiek en explosief. Geen spoor van terughoudendheid of enige fysieke beperking. Het

zijn fabuleuze vertolkingen van deze toch zo veeleisende muziek. De Russische beer gaat echt helemaal los.

Met Dudamel klikt het ook optimaal. Dat bleek al meteen bij de repetities, toen Wang ‘dat heerlijke orkest’, het Simón Bolívar Symphony Orchestra of Venezuela, le e rde ke n ne n.

‘Grotendeels zijn het musici van mijn eigen leeftijd’, zegt ze in een interview, ‘dat komt niet zo vaak voor en ik merkte dat dat toch wel wat uitmaakt. Ik hoefde maar iets te vragen of ze begrepen me meteen. Heel plezierig om met ze te werken.’ Beleefdheid?

Vast, maar aan de flexibele tempi en subtiele vertragingen en versnellingen hoor je dat orkest en soliste echt gelijkgestemde geesten zijn. Een heel enkele keer slechts lijkt Wang het in haar enthousiasme iets vlotter te willen en trekt ze het orkest mee. Bijvoorbeeld in de

dartele finale van Rachmaninovs Derde pianoconcert, waar ze alle trossen losgooit en de muzikale opwinding tot het uiterste opvoert.

Wat een supertalent, deze charmante bijnakledingontwerpster. Sommige mensen hebben alles...

Jos van der Zanden

‘A girl should always be two things: classy and fabulous’

www.klassiekezaken.nl

Rachmaninov, Prokofjev Derde pianoconcert Tweede ­pianoconcert

YujaWang, Simón Bolívar Symphony Orchestra ofVenezuela o.l.v. Gustavo Dudamel Deutsche Grammophon 002894791304

februari 2014

15

VERGEET NIET AANGENAAM

VEEL MUZIEK TE KOPEN MET UW CADEAUKAART!

en Activer van de rt kaa cadeau tot kan nog ari u 28 febr 2014!

HOE ACTIVEER IK MIJN CADEAUKAART? • Bij aanschaf van Aangenaam Klassiek of Aangenaam Klassiek for Kids heeft u de Aangenaam Klassiek cadeaukaart ontvangen.

• Ga naar www.aangenaamklassiek.nl/opladen • Vul uw gegevens in, ga akkoord met de actievoorwaarden en klik op de knop verzenden.

• Na 24 uur wordt uw kaart automatisch geactiveerd en daarna is de kaart € 5,00 waard.

NOG VERKRIJGBAAR

HOE KAN IK MIJN CADEAUKAART INWISSELEN?

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT

U kunt de Aangenaam Klassiek cadeaukaart besteden bij deelnemende winkels: • Aan de geselecteerde actie-albums van Aangenaam Klassiek 2013.

• Bij een minimale besteding van € 14,99.

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

3CD 9

9 € 9,

2CD

€ 9,99

Special

Ray een Chen violist met lef Trouwe volgers van het Koningin Elisabeth Concours zullen het zich nog wel herinneren uit 2009. Geen partituur op de lessenaar bij violist Ray Chen, maar een laptop. Spelen vanaf digitale noten - een wereldprimeur. Al even opzienbarend: een zelfgeschreven cadens bij een Mozartconcert. Over lef gesproken.

Net twintig was hij, de Taiwanees-Australische Ray Chen, toen hij daar in België de hoofdprijs in de wacht sleepte. Die omvatte onder meer een exclusief cd-contract. Daar zijn inmiddels de vruchten van geplukt. Sony liet Chen op zijn debuut-cd eerst lekker uitrazen met extreem moeilijke bravourestukken à la Tartini’s Duivelstrillersonate.

Na die wilde haren volgde een cd met romantische klassiekers, de concerten van Mendelssohn en Tsjaikovski waarmee hij op vioolconcoursen zo had uitgeblonken. Nu ligt de derde cd alweer in de etalage: Mozart met dirigent en pianist Christoph Eschenbach. De tijd dat Ray Chen opkeek tegen de grote namen van het muzikale wereldtoneel is allang voorbij. Zijn wondertalent heeft hem met de allergrootsten doen kennismaken.

Terwijl het allemaal

zo onschuldig begon. Chen vertelt er graag over: zijn bescheiden afkomst op Taiwan, het kindergitaartje dat hij aan zijn kin zette, de heerlijke tijd dat hij ongedwongen jazz speelde in achterafzaaltjes, daarna de jaren van k e i h a r d we r k e n i n Au s t r a l ië e n i n ­Philadelphia. Hij is naar eigen zeggen nog altijd niet waar hij zijn wil, maar weet al wereldwijd het publiek in vervoering te brengen.

‘Aanvankelijk was dat niet moeilijk’, zegt Chen in interviews, ‘op plekken waar mensen voor het eerst met klassieke muziek kennismaken, vinden ze me al snel bijzonder. Maar wereldsteden, daar Sibelius of Tsjaikovski spelen in het besef dat de meeste mensen de muziek wel kunnen dromen - dan moet je je waarmaken.’

Voor Chen behoren de experimenten met jazz niet tot het verleden. ‘Er zijn nog zoveel mogelijkheden om grenzen te verleggen. Ik sta ook open voor pop en heb al eens de elektrische viool geprobeerd. Verschillende genres samenbrengen, dat vind ik heerlijk, dat zie ik als een ideaal. Het plezier dat ik had toen ik maar wat stond te fiedelen met enkel een contrabas als begeleiding - echt genieten. Die ‘smile from the heart’ moet er eigenlijk altijd zijn, wát je ook speelt en hoe moeilijk het ook is.’

Het succes is de bescheiden Taiwanees niet naar het hoofd gestegen, al heeft hij inmiddels furore gemaakt in Carnegie Hall, de Wiener Musikverein en het Gewandhaus. Nu dus samen met Eschenbach, en je hoort meteen dat het klikt tussen de twee. Ze spelen ­Mozarts concerti KV 216 en 218, met als toetje de Vi-

Opzienbarend: een zelfgeschreven cadens bij een Mozartconcert

oolsonate KV 305. De opnamen zijn gemaakt op het Sleeswijk-Holstein Muziekfestival van afgelopen zomer, waar Eschenbach de scepter zwaait. Zelden hoor je de Mozartsonate zo overtuigend als hier, zo moeiteloos en speels.

Op de cd zijn ook de twee grappige cadenzen opgenomen die Chen zelf bij de twee Mozartconcerten componeerde, vermakelijke etudes met hier en daar verwijzingen naar de hoofdthema’s. Het illustreert de mateloze energie waarover deze jonge violist beschikt. Afgelopen maand soleerde hij in het Amsterdamse Concertgebouw en het Muziekgebouw in Eindhoven. In februari is hij nog te bewonderen in Hasselt en Brussel.

Jos van der Zanden

Ray Chen 6/2 Cultuurcentrum Hasselt 7/2 Bozar Brussel

foto: Chris Dunlop

W.A. Mozart Violin Concertos K 216 & 218, Sonata K 305

Ray Chen, Schleswig-Holstein Music Festival Orchestra o.l.v. Christoph Eschenbach Sony 8876544752

februari 2014

17

Klassieke Zaken en het Koninklijk Conc

een uitdagende Klassieke Zaken en het Koninklijk Concertgebouw hebben de handen ineen­ geslagen en een bijzondere serie van drie kamermuziekconcerten in de Kleine Zaal s­amengesteld, speciaal voor u als lezer. Een avontuurlijke serie waarin jong talent de hoofdrol speelt, en waarin de vele aspecten en mogelijkheden van de ­kamermuziek uitgebreid aan bod komen.

O foto: Pascal Gérard

Ook het nieuwe jaar bevat weer een ware schat aan mooie en interessante concerten.

Het kan moeilijk kiezen zijn uit het overweldigende aanbod. Maar daarbij helpt Klassieke Zaken natuurlijk graag een handje! Drie concerten werden geselecteerd die uw muzikale horizon gegarandeerd zullen verbreden.

Bekend en minder bekend repertoire, met een gemene deler: alle werken gespeeld door gepassioneerde rasmusici die zich met volle overgave op de muziek storten.

Op 11 februari vindt het eerste concert van deze serie plaats. De Bulgaarse pianiste Pla-

Plamena Mangova

18

februari 2014

mena Mangova, tweedeprijswinnares van de internationale Koningin Elisabethwedstrijd in 2007, wordt internationaal geroemd om haar indrukwekkende techniek en de vele klankkleuren die zij aan de piano weet te ontlokken. In Amsterdam verzorgt Mangova een afwisselend programma met enkele ware pianogiganten op de le ssen aa r.

Naast bekendere stukken als Chopins Eerste ballade en een van Liszts vier Mephistowalsen komt ook minder bekend werk aan bod. Zo speelt Mangova de sprankelende variaties

op het duet La stessa, le stessissima van Beethoven, waarin de componist eer betoont aan zijn leermeester Salieri door te variëren op een melodie uit een van diens opera’s.

Centraal staat Brahms’ monumentale Derde pianosonate. Het is een werk dat niet al te vaak geprog ram meerd wordt; een unieke kans dus om deze bijzonder ambitieuze compositie van de 20-jarige Brahms live te ervaren. Het behoort tot de vroegste werken die de componist voltooide, en laat ons de ideeënrijkdom van de jonge Brahms goed horen.

Net zoals Beethoven in zijn variaties zijn leermeester eerde, zo maakt Brahms in dit stuk een diepe muzikale buiging voor Beethoven. Duidelijk diep onder de ind r u k va n d iens oeuv re i ncor poreer t Brahms het overbekende noodlotsmotief uit de Vijfde symfonie als een rode draad door het werk.

Op 17 maart opnieuw een hoofdrol voor de piano. In de serie Jonge Nederlanders debuteer t T homas Beijer, een van de grootste pianotalenten van het land, in de Kleine Zaal. Hij heeft al een indrukwekkende erelijst: zo won hij in 2007 de eerste prijs van het prestigieuze Young Pianist Foundation concours, en in 2012 ontving hij de Publieksprijs van de Dutch Classical Talent Award. Tijdens deze avond zal Thomas Beijer het publiek veel kanten van

voortreffelijke musici en hun veelzijdigheid

podium

certgebouw presenteren

foto: Martin bosker

concertserie

Thomas Beijer

zichzelf laten horen. Hij geeft zijn visitekaartje in het ijzeren klassieke repertoire af met een vertolking van Schuberts Pianosonate in a, maar verder worden vooral minder betreden paden bewandeld. In Arcana musea dona bijvoorbeeld, een zelden gehoord stuk van de Nederlandse componist Rudolf Escher.

De paden voeren de luisteraar ook zuidwaarts. Vorig jaar bracht Thomas Beijer een cd uit met pianomuziek van Spaanse componisten, met wie hij een speciale affiniteit heeft. Ook op 17 maart zal het publiek zich ruimschoots kunnen laven aan het Iberische temperament van de pianist. www.klassiekezaken.nl

Niet alleen delen uit de suite El amor brujo van Manuel de Falla staan op het programma, maar ook de vioolsonate van Enrique Granados, waarin violist Tijmen Huisingh de pianist terzijde staat. Beijer is een multitalent, en componeert ook eigen muziek. Hij zal dan ook een stuk van eigen hand ten gehore brengen, Poema del cante jondo, een compositie geïnspireerd door, en zijn titel ontlenend aan, de poëzie van Federico García Lorca. De fantasie, gebaseerd op de ritmiek van de flamenco, is het eerste stuk dat Thomas Beijer voor piano solo schreef.

Op 8 mei het slotconcert van de serie, met het avontuurlijke kamermuziekensemble Britten Sinfonia. Deze avond is altviolist en componist Brett Dean te gast bij het ensemble, onder andere met een nieuw stuk van eigen hand. Ook op het programma het indrukwekkende en expressieve Tweede strijkkwartet van Arnold Schönberg. Ongewoon voor een strijkkwartet is dat Schönberg in het derde en vierde deel van de compositie de zangstem van een sopraan gebruikt, op teksten van de symbolistische dichter Stefan George. Een spannende en waardige afsluiting van de serie!

Het moge duidelijk zijn dat dit een bijzon-

Concertgebouw Amsterdam Kleine Zaal 11/2 Plamena Mangova 17/3 Thomas Beijer 8/5 Britten Sinfonia & Brett Dean

Voor informatie zie: Concertgebouw.nl Klassiekezaken.nl

dere en uitdagende concertserie is, waarin voortreffelijke musici hun eigen veelzijdigheid, maar ook de veelzijdigheid van de klassieke kamermuziek laten horen. Als lezer van Klassieke Zaken kunt u deze speciale serie nu bestellen voor een bedrag van 99 euro. Hiervoor krijgt u niet alleen eersterangsplaatsen in de prachtige Kleine Zaal van het Concertgebouw, maar ook een glas prosecco bij aanvang van elk concert. Een bruisender begin van het muziekjaar 2014 is nauwelijks denkbaar!

Benjamin Rous

Prijs: Rang 1+ plaatsen € 99,- voor drie concerten inclusief een glas prosecco vooraf, openbaar vervoer binnen Amsterdam (GVB) en garderobe.

Reserveren: Bestel vóór 10 februari 2014 kaarten op concertgebouw.nl. Selecteer op de website de drie concerten; de speciale prijs wordt automatisch getoond wanneer u de bestelling in het winkelmandje voltooit.

De prosecco kunt u vooraf aan het concert m.b.v. de voucher afhalen bij de bar. De proseccovouchers zult u separaat van de concertkaarten ontvangen. Ook is het mogelijk om telefonisch te bestellen via de Concertgebouwlijn: 0900 671 83 45 (€ 1 p/g) dagelijks bereikbaar van 10 - 17 uur. Vermeld als u belt de aanbieding Klassieke Zaken Kamermuziekserie.

februari 2014

19

11CD B OX

www.deutschegrammophon.com

www.deccaclassics.com

profiel

Rolando Villazón vindt in Mozart een nieuwe liefde

Een uitputtend werkschema en een operatie aan een cyste op zijn stembanden zorgden een aantal jaar geleden voor een abrupte onderbreking van de carrière van Rolando Villazón. Maar de Mexicaanse tenor kwam terug, viert opnieuw triomfen op de internationale operatonelen, en vond een nieuwe muzikale zielsgenoot: Mozart.

gen. Op een voor hem typerende wijze is dat geen half werk, maar meteen een complete onderdompeling. Mozart neemt in Villazóns muzikale leven de komende tijd een onbetwiste centrale plaats in. En na een bekroonde Verdi-cd, vorig jaar, is het nu ook de hoogste tijd voor een liefdesverklaring aan Mozart op cd, samen met dirigent Antonio Pappano en het London Symphony Orchestra.

De titel Concert Arias is wellicht wat misleidend.

Het betreft hier niet alleen aria’s die voor concertuitvoeringen werden gecomponeerd, maar ook op maat gemaakte aria’s voor beroemde zangers – die werden ingevoegd in de opera’s van andere componisten om hen zo extra te laten schitteren – en aria’s uit opera’s die Mozart zelf nooit heeft voltooid. Geen standaardwerk en platgetreden paden dus, en ook daarvoor mogen we Villazón dankbaar zijn: de opname geeft ons een minder bekende Mozart, en bewijst wederom het genie van de componist in muziek met een breed uiteenlopend palet aan emoties.

En dat palet aan emoties is aan Villazón wel besteed. We horen een extraverter geluid dan we misschien doorgaans met Mozart associëren, met het hart op de tong en een hoorbare snik in de stem. Maar het is geen maniertje, het wordt nergens een truc. De luisteraar twijfelt niet aan Villazóns oprechte toewijding, en in elk geval wordt de muziek bij hem nergens saai of steriel. Zeker niet in de aria’s met een komische noot, die aan Villazón, met zijn natuurlijke hang naar het clowneske, bijzonder goed besteed zijn.

Het klinkt als een echte muzikale ontdekkingsreis waarvan tenor en dirigent ons deelgenoot maken.

En het houdt niet op met deze solo-cd. In een meerjarenproject van dirigent Yannick Nézet-Séguin om voor Deutsche Grammophon de zeven volwassen opera’s van Mozart op te nemen, is Rolando Villazón de artistieke spil: in alle opnames zal hij de belangrijkste tenorrollen op zich nemen. Don Giovanni en Così fan tutte zijn reeds uitgebracht, Die Entführung aus dem Serail, Idomeneo, Le nozze di Figaro, La clemenza di Tito en Die Zauberflöte zullen de komende jaren nog volgen. Villazón en Mozart: een romance waar we de komende tijd van kunnen blijven genieten.

foto: Monika Hoefler/DG

het hart op de tong

De wereld identificeert Rolando Villazón vooral met de gedoemde helden van het grote, romantische repertoire. Rodolfo in La Bohème, Don Carlo, Des Grieux in Manon, Roméo in Roméo et Juliette: allemaal gevierde rollen van Villazón. Maar de laatste jaren is de achttiende eeuw een prominentere plek in gaan nemen in het repertoire van de tenor. Dat begon met een onverwachte en succesvolle opwachting als titelheld Hercules in Fabio Biondi’s opname van Vivaldi’s opera Ercole sul Termodonte, en zet zich nu voort met Mozart.

Je zou het een positief gevolg van zijn vocale crisis kunnen noemen: Villazón werkt intensief aan zijn techniek, en had nu het gevoel eindelijk klaar te zijn om dit repertoire te zinwww.klassiekezaken.nl

Benjamin Rous

W.A. Mozart Concert Arias

RolandoVillazón, London Symphony Orchestra o.l.v.Antonio Pappano Deutsche Grammophon 02894791054

februari 2014

21

Cappella Ams schittert met

Mede dankzij het even opvallende als uitstekende werk van dirigent en artistiek leider Daniel Reuss doorstond Cappella Amsterdam de bezuinigingen zonder veel kleerscheuren. Dit voorjaar presenteert het koor zich voortvarend met twee mooie concertprogramma’s en een bijzondere Poulenc-cd.

foto: Annelies van der vegt

Cappella Amsterdam is dit voorjaar nadrukkelijk aanwezig op cd en in de concertzaal. De Lamentatio Jeremiae Prophetae van Ernst Krˇ enek en de motetten van Josquin des Prez klinken in Amsterdam en Utrecht, en Krˇ enek ook nog in Groningen en Kampen. Bovendien schittert het koor met Poulencs Stabat Mater en diens veel onbekendere, maar ‘mooiere’ Sept répons des ténèbres

22 februari 2014

op de zilveren schijf – in maart in de winkels. “Het is zo’n beetje de bandbreedte van wat Cappella Amsterdam te bieden heeft”, zegt dirigent en artistiek leider Daniel Reuss over het gevarieerde aanbod. “Het enige dat hierbij ontbreekt is de barok en een mooi romantisch programma. Dat laatste ligt ook al klaar: onze volgende cd is gewijd aan Brahms.”

Interview

terdam

Krˇenek, Josquin en Poulenc Met de Lamentatio die Krˇ enek in 1941 schreef is vooral de complexere twintigste-eeuwse muziek waar Cappella Amsterdam zo in uitblinkt, vertegenwoordigd. “Krˇ enek is natuurlijk veel weerbarstiger dan Poulenc”, zegt Reuss. “Maar zoals altijd wil ik bereiken dat het heel erg klinkt als ‘makkelijke’ muziek.

K rˇ enek sch reef een beetje zoals Josquin in de renaissance deed, hij gebruikt alleen twaalftoonstechnieken. Daarom is het ook een stuk dat het nodige vraagt van zowel de vocalisten als de luisteraars. Je bent aan het einde van de rit redelijk gevloerd, maar het is enorm de moeite waard om in deze wereld op te gaan.”

En die wereld is in alles een uit marmer gehouwen pleidooi voor schoonheid en een aanklacht tegen geweld en onderdrukking.

Krˇ enek, die sinds 1933 door de nazi’s als ‘entartet’ werd beschouwd, schreef het werk nadat hij in 1938 naar de Verenigde Staten was geëmigreerd. Al snel groeide het koorwerk uit tot een van zijn meest gespeelde composities.

En terecht, want ondanks de soms schrijnende dissonanten is het werk van Josquin en Ockeghem niet ver weg in de noten van Krˇ enek. “Ook de strengheid van Krˇ enek is al bij Josquin te vinden”, zegt Reuss. “Alleen is Josquin makkelijker toegankelijk door het notenmateriaal dat hij gebruikt. Josquin biedt daarbij ongeloof lijk sterke muziek.

Vooral zijn beheersing van de meerstemmigheid is erg indrukwekkend en dat ligt Cappella Amsterdam uitstekend.”

Daniel Reuss, al bijna 25 jaar artistiek leider van het koor, is nog steeds erg gelukkig met de stemmen die hij onder zijn hoede heeft.

En hij heeft inmiddels al vele koren gedirigeerd en geleid. Zo was hij de afgelopen jaren chef-dirigent van het Estonian Philharmonic Chamber Choir. “Ik dirigeer dat koor dit seizoen nog veel, maar daarna is er meer tijd om te freelancen. Al ben ik jong genoeg om nog een kunstje te f likken. Ik ben immers in de glorie van mijn dirigentencarrière.”

Hij zegt het lachend, maar de ondertoon is serieus. “Er zijn wat contacten, maar ik vind het belangrijk om mij ook op Cappella Amsterdam te concentreren. Cappella Amsterdam blijft toch een fijne constante in mijn leven. We zijn dankbaar dat we ons ondanks de bezuinigingen hebben kunnen handha-

“Josquin biedt ongelooflijk sterke muziek”

www.klassiekezaken.nl

ven. Ik hoop dat de discussies nu voorlopig uitblijven en dat er weer rust en een zekere ontspanning intreedt. Alleen op die fundamenten kan de durf weer overal terugkeren.”

Paul Janssen

Cappella Amsterdam en Krenek 26/3 Der aa-kerk groningen 27/3 Muziekgebouw aan ‘t ij Amsterdam 28/3 Pieterskerk Utrecht 29/3 Burgwalkerk Kampen

Cappella Amsterdam en Josquin 23/5 Pieterskerk Utrecht 25/5 Muziekgebouw aan ’t IJ Amsterdam

Francis Poulenc Stabat Mater, Sept Répons de Ténèbres

Carolyn Sampson, Cappella Amsterdam, Estonian Philharmonic Chamber Choir Estonian National Symphony Orchestra o.l.v. Daniel Reuss Harmonia Mundi HMC 902149

Voor informatie zie: cappellaamsterdam.nl facebook.nl/ CappellaAmsterdam

februari 2014 23

Profiel

Bertrand Chamayou poëtische inhoud pur sang De Franse pianist Bertrand Chamayou brengt een nieuwe cd uit met muziek van Schubert. Met fabelachtige perfectie maakt hij deel uit van de cultuur van de klassieke meesters. Een ­belofte ingewilligd.

foto: Marco Borggreve

Hard werken, adviezen van kenners volgen, masterclasses bijwonen, zo veel mogelijk podiumervaring opdoen. De Franse pianist Bertrand Chamayou kijkt wel eens met scheve ogen naar al die Aziatische jonge pianoleeuwen die met een fabelachtige techniek het schier onmogelijke presteren. Maar hij beseft ook dat het onbetaalbaar is om deel uit te maken van een cultuur waarin de klassieke meesters zelf floreerden. Zo’n Schubert, de meester van de melancholie, die draag je als westers musicus mee in je binnenste. Bij die muziek gaat het om veel meer dan vingervlugheid, brille en technisch vernuft. Het zegt veel dat Schubert zelf daaraan een broertje dood had.

Inderdaad, het centrale werk op Chamayous nieuwste cd bij het Franse label Erato, de befaamde Wandererfantasie, kon Schubert zelf niet spelen. Althans niet zoals het behoort.

Met name de hoekige f uga, met dat thema in octaven en dartele riedels van gebroken akkoorden in de rechterhand, kon hij met zijn knokige vingers niet uit het klavier krijgen. Bertrand Chamayou draait er zijn hand niet voor om, maar je hoort aan alles dat het hem niet om de acrobatiek te doen is. Hij maakt van Schuberts fantasie een intrigerende sfeertekening, zodanig dat je na de intieme variaties die contrapuntische finale niet slechts als deel maar echt als de apotheose van een heel werk ervaart. Een boogvorm, het werk als één groot avontuur, een belofte ingewilligd - als je dat als luisteraar ervaart,

weet je dat je met een talent te maken hebt.

Daarover bestaat ook allang geen twijfel meer.

Het blad Gramophone karakteriseerde Chamayou als een ‘young French pianist of an impeccable pedigree’ en de International Record Review bewonderde de ‘fabelachtige perfectie die je als luisteraar doet wegdromen bij het muzikale landschap dat wordt ontvouwd. Poëtische inhoud pur sang, en deze pianist weet zijn ego niet te laten prevaleren.

Daardoor gelóóf je elke noot die uit zijn handen komt.’ Geschreven naar aanleiding van Chamayous opzienbarende Schubertrecitals.

Na de proeve van bekwaamheid, de Wanderer, vormen de Liszttranscripties op de cd een aangename franje. Liszt was een fervent Schubertbewonderaar, reden waarom hij menig lied tot pianostuk arrangeerde - ook de Wandererfantasie heeft hij trouwens ooit willen bewerken. Met de Drei Klavierstücke D946 weet Chamayou de geest van de ware Schubert weer uit de fles te krijgen. Met opvallend weinig pedaalgebruik, altijd lastig bij Schubert, fraai gearticuleerde baslijnen en pittige tempi weet de Fransman zijn eigen handtekening te zetten.

Dat viel recensenten ook al op toen hij een tijdje terug in Nederland optrad en staande ovaties wist te genereren van een dankbaar publiek, hetgeen de dankbare Chamayou prompt met sensationele toegiften beantwoordde.

Deze nieuwe Erato-cd zal vast doordringen tot de top tien van de Wanderervertolkingen van de laatste decennia. Eén vooraanstaand pleitbezorger heeft Chamayou al: niemand minder dan Pierre Boulez heeft hem uitgenodigd om samen met hem concerten te geven.

een intrigerende sfeertekening

www.klassiekezaken.nl

Franz Schubert Wandererfantasie, Liszttranscripties, Ländler, Drei Klavierstücke

Bertrand Chamayou Erato 0825646637078

Jos van der Zanden februari 2014 25

cdBesprekingEN orkest

orkest

Diverse componisten

C.Ph.E. Bach Berlin Symphonies

Birth of the Symphony Handel to Haydn

Orchestre de Chambre de Lausanne o.l.v. Christian Zacharias

Academy of Ancient Music o.l.v. Richard Egarr

MDG 9401824-6 (SACD) / € 22,95

AAM Records AAM001 / € 23,95

Vanwege zijn driehonderdste geboortedag wordt er dit jaar middels talloze concerten, nieuwe opnames en publicaties veel aandacht besteed aan Carl Philipp Emanuel Bach. Bijzonder, want bij zijn leven was de tweede zoon van de grote Johann Sebastian weliswaar beroemder dan zijn vader, na zijn dood in 1788 was hij snel vergeten. Pas in de laatste decennia van de twintigste eeuw volgde zijn rehabilitatie; thans wordt hij beschouwd als een van de sleutelfiguren tijdens de overgang van de barok naar het Weense classicisme, de zogeheten ‘empfindsame’ stijl, waarin de nadruk op gevoelvolle expressie ligt. Op de voorliggende cd staan zes van de acht Berlijnse symfonieën die hij schreef voor het hof van Frederik de Grote in Potsdam, belangrijke voorlopers van de klassieke symfonieën van Haydn en Mozart. Hoewel de werken overwegend licht van aard zijn, komt het empfindsame aspect vooral tot uiting in de langzame middendelen, met scherpe dynamische contrasten en affectvolle harmonische wendingen. Deze delen boeien dan ook het meest. Christian Zacharias en zijn kamerorkest uit Lausanne pakken dat adequaat op en maken er een goed verzorgde uitvoering van. Toegankelijke muziek voor wie wil kennismaken met het oeuvre van deze Bachzoon.

De impact op de oudemuziekbeweging van de in 1973 door Christopher ­Hogwood opgerichte Academy of Ancient Music is ook te danken aan de ruim driehonderd plaat- en cd-opnames die door Decca en Harmonia Mundi werden uitgebracht. Jarenlang was het Engelse barokorkest een begrip en door de benoeming in 2006 van toetsenist Richard Egarr tot opvolger van Hogwood, werd de Academy weer helemaal up-to-date. Om in de toekomst zeggenschap over de cd-catalogus te kunnen houden, is onlangs een eigen cd-label gelanceerd, AAM Records. De eerste release, Birth of the Symphony, draait om de onstuitbare opmars van het instrumentale genre dat in de achttiende eeuw begon als pretentieloos vertier maar gaandeweg emancipeerde tot het meest romantische, want tekstloze, muziekgenre. Egarr blijkt deze muziektaal perfect te spreken, of het nu gaat om de pittige en elegante Sinfonia uit Händels oratorium Saul, om het messcherpe Mannheimer orkestidioom in de composities van Stamitz en Richter, of de verrassende diepgang van Mozarts Eerste symfonie en de suggesties van Sturm und Drang in Haydns mineursymfonie La Passione. De toelichting in het booklet is informatief, maar wie nog meer wil weten over dit fascinerende repertoire kan online terecht bij Richard Egarr en zijn AAM-musici.

Frans Jansen

Marijke Schouten

Een goed verzorgde uitvoering

orkest

Egarr en de Birth of the Symphony

orkest

W.A. Mozart

Antonín Dvorák

Symphony No. 2, 3 Slavonic Dances

Symphony no. 35,‘Haffner’, Posthorn Serenade

Bournemouth Symphony Orchestra o.l.v. José Serebrier

Concentus Musicus Wien o.l.v. Nikolaus Harnoncourt

Warner Classics 2564 64527-6 / € 17,95

Sony 720682 / € 20,95

Stel: je brengt een partituur bij een boekbinder, die je bij nader inzien niet kunt betalen, waarna je het boekwerk niet meer terugziet. (Niet dat mij dat gebeurt bij Print ‘81, maar een muziekstuk dat door de onoplettendheid van een tussenpersoon in de oudpapierbak belandt is me wel overkomen.) Het schijnt Antonín Dvorák in 1865 te zijn gebeurd, waarna het betreffende werk, de Tweede symfonie, later alsnog opdook en in 1888 onder Adolf Cech zijn première beleefde. Blijkbaar had de ambachtsman lucht gekregen van Dvoráks reputatie en kwam hij – beter laat dan nooit – tot inkeer. Cech had latere van Dvoráks symfonieën inmiddels ten doop gehouden. Dvoráks Tweede is het product van een onbeantwoorde liefde – hij trouwde uiteindelijk met de zus van de dame in kwestie – waarmee het leed leek verwerkt. Deze symfonie laat zich omschrijven als de kiem van een bij nader inzien groot gewas: dramatische effecten zijn er volop, maar de veelkleurigheid die zijn latere creaties kenmerkt, moet hier nog tot ontwikkeling komen. Dat neemt niet weg dat het om een meeslepende cd gaat, waarmee het Bournemouth Symphony Orchestra zichzelf fraai in de schijnwerpers plaatst.

Met zijn visionaire ideeën over klankideaal en historische correctheid heeft de Oostenrijkse dirigent Nikolaus Harnoncourt ons vanaf de jaren tachtig kennis laten maken met een andere Mozart dan we gewend waren. Met een benadering die zich kenmerkte door een onconventionele tempokeuze en vaak heftige contrastrijke accenten ontdeed hij deze muziek van zijn lichte en soms zoetelijk dartelende imago.

Bij Harnoncourt werd Mozart een hoog dramatische componist die al duidelijk met één been in de romantiek staat. Op zijn jongste cd met de kleurrijke Posthornserenade en de beroemde ­Haffnersymfonie laat de inmiddels 84-jarige maestro nog eens fijntjes horen hoe dat klinkt. Als geen ander weet zijn eigen Concentus Musicus, dat al meer dan zestig jaar onder zijn leiding staat, deze interpretatie adequaat en genuanceerd in praktijk te brengen. Interessant om dit te vergelijken met de opname die Harnoncourt zo’n dertig jaar geleden van deze werken maakte met respectievelijk de Staatskapelle Dresden en het Koninklijk Concertgebouworkest. Articulatie, ritmiek en dynamiek zijn nu weliswaar nog uitgesprokener maar ook verfijnder, doorleefder en meer uitgebalanceerd. Luister naar het Andantino in de Posthornserenade: dit is al op en top de romantiek van de vroege negentiende eeuw. Mozart zoals het moet!

Andrew van Parijs

Frans Jansen

Volop dramatische ­effecten

26 februari 2014

Mozart zoals het moet!

cdBesprekingEN concert

concert

Camille Saint-Saëns

Ernst Eichner Silke Aichhorn, Kurpfälzisches Kammerorchester o.l.v. Stefan Fraas

Complete works for violin & orchestra, cello & orchestra solisten uit de Muziekkapel Koningin Elisabeth Orchestre Philharmonique Royal de Liège o.l.v. Christian Arming

CPO 777835-2 / € 21,95

Zig-Zag Territoires 335 (3 cd’s) / € 35,95

Met enige regelmaat komen er componisten bovendrijven die weliswaar geen muzikale hemelbestormers waren, maar die in hun eigen tijd zeer geliefd waren. Neem Ernst Eichner (1740-1777), fagottist in de hofkapel van het hertogdom Zweibrücken. Hij zou wellicht totaal in de vergetelheid zijn geraakt als hij niet enkele opmerkelijke harpconcerten had gecomponeerd.

Die schreef hij, blijkens de verrichtingen van Silke Aichhorn op deze cd, voor iemand die het instrument virtuoos bespeelde. De werken zijn met enige geheimzinnigheid omgeven. Twee van de vier hier opgenomen concerten werden gepubliceerd onder de naam Jean Théophile Eichner. Ook tijdgenoten waren het er niet over eens of deze concerten het werk van Ernst Eichner zelf waren, die zijn voornaam veranderde en wat zwieriger Frans liet klinken, of dat we hier met een ander lid van de muzikale familie Eichner te maken hebben. Hoe dan ook: alle vier de concerten zijn gecomponeerd in een degelijke, klassieke stijl, netjes in de vorm. Laten we zeggen: een aardige Johann Christian Bach.

Maar die schreef geen harpconcerten en dat deed Eichner wel! Dat alleen al, plus de mooie uitvoeringen van soliste en orkest, maakt dit tot een bijzondere cd. In ieder geval verplichte kost voor harpminnaars.

Eerder voltooiden ze samen een Vieuxtempsproject, nu hebben ze zich op Saint-Saëns gestort: het Orchestre Philharmonique Royal de Liège, de Muziekkapel Koningin Elisabeth en het label Zig-Zag Territoires. Het complete viool- en cellowerk van Saint-Saëns komt voorbij, met in de hoofdrol jonge solisten uit de Muziekkapel. Drie viool- en twee celloconcerten worden geflankeerd door talloze korte stukken, dansen, etudes, rondo’s en romances.

Een bredere kijk op de in de romantiek verankerde Fransman kun je als luisteraar niet wensen. Je wandelt op deze drie cd’s als het ware de loopbaan af van de componist. De solisten zijn stuk voor stuk kanjers, zonder uitzondering. Hoor bijvoorbeeld hoe Jolente De Maeyer de paganini-achtige acrobatiek in het Tweede vioolconcert meester is. Hoe Adam Krzeszowiec de vele stemmingswisselingen in het Eerste celloconcert tot een eenheid smeedt. En hoe Liya Petrova zich ontfermt over het ooit voor de Spanjaard Sarasate geschreven Introduction et Rondo Capriccioso, een huiveringwekkend stuk dat vol zit met triolenketens, syncopen en schier ongrijpbare arpeggio’s. Voeg hierbij de heldere en transparante orkestklank, overal prachtig in balans met de solist, en het zal duidelijk zijn dat dit Waalse eerbetoon aan Saint-Saëns een echt juweel is.

Marcel Bijlo

Jos van der Zanden

Four Harp Concertos

Verplichte kost voor harpminnaars

concert

Stuk voor stuk kanjers

concert

W.A. Mozart Johann Michael Haydn CompleteWind ConcertosVol. 1

Violin Concertos K 216 & 218, Sonata K 305

Salzburger Hofmusik o.l.v.Wolfgang Brunner

Ray Chen, Schleswig-Holstein Music Festival Orchestra o.l.v. Christoph Eschenbach

CPO 777 781-2 / € 21,95

Sony 88765447752 / € 24,95

Michael Haydn (1737-1806) bevindt zich als componist in de schaduw van zijn vijf jaar oudere broer Joseph en jongere tijdgenoten als Mozart. Evenals zijn broer liet hij een enorm oeuvre achter en menigeen deed er zijn voordeel mee, Mozart niet uitgezonderd. In de eerste helft van de negentiende eeuw dacht men nog vaak met liefde aan de componist, maar daarna zonk zijn oeuvre weg in de vergetelheid. Het label CPO stelt ons gelukkig in staat kennis te nemen van veronachtzaamde schatten. Op deze cd is alleen het Fluitconcert een origineel werk. De vier concertino’s (voor klarinet, hoorn, trombone en trompet) maakten oorspronkelijk deel uit van lange, meerdelige serenades.

Ze kregen pas in tweede instantie als concertino een ‘definitieve’ vorm. Bij het Klarinetconcertino bespeelt Ernst Schlader een kopie van een A-klarinet van omstreeks 1760: een vroeg exemplaar en mooi diep. Haydn junior componeerde ondernemende, zonnige en verstrooiende muziek: ideaal voor de vroege morgen, als begeleiding voor lichte werkzaamheden. Dan komen als het uur naar weemoed zweemt Joseph, Wolfgang en de anderen wel aan de beurt. Alles op zijn tijd.

Ook de andere concertino’s zijn heerlijk licht. Lof ook voor de andere solisten die allen hun instrumenten virtuoos bespelen.

En zo vervolgt Ray Chen zijn zegetocht langs de violistische mijlpalen der muziekgeschiedenis. Waagde hij zich tot nog toe onder meer aan Giuseppe Tartini’s Duivelstrillersonate en Johann Sebastian Bachs Chaconne, nu zijn drie werken van Wolfgang Amadeus Mozart aan de beurt. En daarbij mogen diens vioolconcerten natuurlijk niet ontbreken. De componist legde in deze reeks een ongekende ontwikkelingsdrang aan de dag en Chen volgt hem daarin op de voet. Het derde en vierde concert – inderdaad: de vaakst uitgevoerde – koppelt hij aan één van Mozarts zes Pfälzer Sonaten, namelijk KV 305 in A. Grote verrassing daarin is het lyrische spel van Christoph Eschenbach, die we voornamelijk als dirigent kennen. Hij mag een dergelijk klusje nog weleens klaren, want Eschenbachs vertelkunst en Chens virtuositeit staan garant voor een spannende dialoog. Dit werk bevindt zich op de drempel van de oude ad-libitumsonate, waarbij de viool de klavierklank inkleurt, en het nieuwere type dat de viool een leidende rol geeft. Ergens op weg tussen Johann Christian Bach en Ludwig van Beethoven, om zo te zeggen. En daarmee bevinden we ons ver van het legioen dat Mozart als genie buiten zijn historische context plaatst.

Jurjen Vis

Andrew van Parijs

Veronachtzaamde schatten

www.klassiekezaken.nl

Spannende Mozartdialoog

februari 2014

27

cdBesprekingEN vocaal

vocaal

Schumann, Wolf

Diverse componisten

Anne Schwanewilms, Manuel Lange

Marie Friederike Schöder, Vogtland Philharmonie o.l.v. Stefan Fraas

Capriccio C5166 / € 15,95

Ars 38 144 (SACD) / € 22,95

Robert Schumanns Liederkreis opus 39 heeft het vermogen om na een zoveelste beluistering nog steeds te verrassen. De componist neemt de luisteraar mee naar de romantische wereld van Joseph von Eichendorffs gedichten; de melodie leidt hem naar waar de gedachten van de ik-figuur in de poëzie gaan. Sopraan Margaret Price gaf ons, op Hyperion, een glorieus-lyrische vertolking vol gevoel. Haar kunstzuster Anne Schwanewilms, net als zij begonnen als mezzosopraan, houdt het soberder. Ze is een intiem vertelster, met een mooi donkere kern in de stem en, op een enkele hoge passage na, een woordelijke verstaanbaarheid. Met pianist Manuel Lange zoekt ze de menselijkheid in de gedichten. Beide musici combineren een ogenschijnlijke koelheid met onopgesmukte betrokkenheid: het is een meer bereiken met minder middelen. In de liederencyclus van Schumann leidt dat tot een enkele harde, onwrikbare toon. In de selectie Mörike-Lieder van Hugo Wolf bloeit de stem meer op en neemt de uitmuntende Straussvertolker in Schwanewilms de gelegenheid om vocaal uit te pakken, zonder dat het ten koste gaat van de tekst. Van Wolf zou ze nog meer moeten opnemen: als ze een goede bariton kan vinden, het Italienisches Liederbuch misschien?

Vertwijfelde liefhebbers van klassieke zang die struikelen over zaken als het vibrato van een geschoolde stem, kunnen hun hart ophalen aan deze cd van Marie Friederike Schöder. De sopraan zingt zich met lichte vocale middelen een weg door het repertoire en poseert in Mojca Erdmannstijl voor de foto’s in het boekje, waarin ze ons kond doet over de liefde in al haar facetten. Die liefde in de brede zin des woords is het onderwerp van haar debuut-cd Amor. In muzikaal opzicht is ze vooral succesvol in aria’s uit de oudemuziekhoek, al laat het orkest haar daarbij met zijn trage tempi ietwat in de steek. Ännchen uit Von Webers Der Freischütz is levendig genoeg, maar in andere aria’s - uit onder meer Von Flotows Martha, Delibes’ Lakmé en Gounods Roméo et Juliette - offert ze de karakterisering op aan het helder treffen van de tonen. Amor uit de Brentanoliederen van Richard Strauss opent het recital op uitnodigende wijze, maar als vertolkster van de gevoelens van de karakters achter de noten lijkt Schöder nog niet geheel tot wasdom te zijn gekomen. Het moet gezegd: ze heeft een indrukwekkende stemomvang.

Hein van Eekert

Hein van Eekert

Liederkreis op. 39, Ausgewählte Lieder (nach gedichten von Eduard Mörike)

Anne Schwanewilms pakt uit

koor

Amor

Indrukwekkende stemomvang

kamermuziek

Ludwig van Beethoven Missa Solemnis

Lucy Crowe, Jennifer Johnson e.a.

Monteverdi Choir, Orchestre Révolutionnaire et Romantique o.l.v. Sir John Eliot Gardiner

Johannes Brahms Piano Trios Nos. 1 & 3 Gutman Trio

SDG 718 / € 23,95

Brilliant Classics 94474 / € 7,95

De Britse dirigent John Eliot Gardiner nam in 1990 voor Archiv zijn eerste Missa Solemnis op – destijds een van de weinige opnames van dit werk in een historisch georiënteerde uitvoering. Bijna een kwarteeuw later, en vele opnames door anderen volgens dezelfde principes verder, legt hij het werk opnieuw vast voor zijn eigen label SDG. Het betreft een liveregistratie uit Londen van een productie waarmee hij in het najaar van 2012 ook het Concertgebouw aandeed. Net als toen maakt hij ook nu indruk, met name door zijn alom bejubelde Monteverdi Choir dat zich met een schijnbaar moeiteloos gemak door de soms bijna onzingbare partijen heen manoeuvreert. Gardiners muzikale handtekening is duidelijk herkenbaar: technische perfectie gecombineerd met tempi die aan de hoge kant liggen; en een consequent vasthouden aan een transparante totaalklank die nergens uitmondt in een brij van geluid. Dit heeft doorgaans een goede uitwerking maar kan op sommige momenten ook ten koste gaan van de dynamische spanning. Extra vermelding verdient sopraan Lucy Crowe die met haar heldere stemgeluid op voorbeeldige wijze het solistenkwartet aanvoert. Al met al staat Beethovens magnum opus als een huis en is Gardiners vakmanschap onbetwist.

Ze is inmiddels vooraan in de zeventig, maar de grand dame van de cello, Natalia Gutman, staat in februari alweer op het podium in het Amsterdamse Concertgebouw. Dat ze nog lang niet uitgesproken is, bewijst ze ook met deze nieuwe cd, waar ze deel uitmaakt van het door haar in 2000 opgerichte Gutman Trio. Kamermuziek vormt naast solistische optredens een belangrijke poot van haar artistieke leven. Met name aan de twee hier gepresenteerde pianotrio’s van Brahms is ze naar eigen zeggen erg verknocht, ofschoon ze in karakter enorm verschillen. Het Eerste is van de jonge, ambitieuze componist die daartoe werd geïnspireerd door de romantische geschriften van E.T.A. Hoffmann.

Het Derde is juist het product van een gelouterd meester die de jeugdige zinnelijkheid heeft afgelegd ten gunste van bezonnenheid en resignatie. Je hebt bij het luisteren de neiging om Natalia Gutman als protagoniste te beschouwen, maar het is integendeel de dienstbaarheid die opvalt bij deze Russische, er heerst een volstrekte gelijkwaardigheid. Bij de keuze van haar muzikale partners (violist Svjatoslav Moroz en pianist Dmitri Vinnik) moet Gutman niet over een nacht ijs zijn gegaan, want het is hier duidelijk ‘drie personen, één gedachte’. Geen heruitgave, de opnamen werden gemaakt in Kiev, 2012.

Frans Jansen

Jos van der Zanden

Onbetwist vakmanschap van Gardiner

28 februari 2014

‘Drie personen, één gedachte’

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Janácek, Smetana

String Quartets Nos. 1 & 2, String Quartet No. 1 ‘From my life’

Ludwig van Beethoven

Jerusalem Quartet

France Springuel, JanVermeulen

Harmonia Mundi HMC 902178 / € 22,95

Etcetera KTC 1496 (3 cd’s) / € 29,95

Dat veel componisten hun diepste zielenroerselen toevertrouwen aan de combinatie van twee violen, altviool en cello is opmerkelijk. Blijkbaar is het strijkkwartet een ideaal medium voor persoonlijke ontboezemingen. Haydn en Beethoven hadden de koers ingezet, maar het geldt zeker ook voor Bedrich Smetana. Hij schreef het kwartet Z mého života (Uit mijn leven) ‘voor vier instrumenten, die moeten converseren in een intieme kring over de dingen die mij zo diep pijnigen’. Om precies te zijn: over de doofheid die hem had overvallen en die in dit werk gesymboliseerd wordt door een hoge ‘fluittoon’ in de finale, het laatste wat hij nog kon horen. En bijna nog persoonlijker zijn de beide kwartetten van Leos Janácek, met de titels Kreutzersonate (naar het verhaal van Tolstoj) en Intieme brieven. Muziek die brandt, schuurt, pijn doet, en altijd weer indruk maakt. ‘De’ perfecte uitvoering bestaat niet, maar met het Jerusalem Quartet, een van de topensembles van onze tijd, heeft u ‘een’ ideale uitvoering in handen. Doorleefd, karaktervol, gedetailleerd en tegelijk met grote spanningsbogen, klinken deze drie grootse hoogtepunten van de kwartetliteratuur op een manier waardoor je denkt: zó dus, en niet anders.

Fortepianist Jan Vermeulen noemt de finale van Beethovens laatste cellosonate (op. 102 nr. 2) een ‘lichtvoetige wals’ en een ‘exuberant feest vol humor en knipogen’. Opmerkelijk, het zegt veel over de originele visie van de musici op deze complete cello-pianomuziek van Beethoven. Die fuga is immers het toonbeeld van complexiteit en tegendraadsheid. Dat kan het duo SpringuelVermeulen echter niet van de wijs brengen. Ze trekken de eigen visie door en laten overal een frisse, plezierige en onbekommerde Beethoven horen. Zelfs bij reflectieve passages wordt een gepaste afstand genomen, zonder al te veel zelfbeklag. Wat heerst is musiceervreugde, grip op de materie, technische brille en oog voor detail. Lekker felle staccato’s, voorzichtige ritenuto’s. Merkwaardig is wel dat de syncopen in het middendeel van de Sonate opus 69 hun identiteit is ontnomen: de overgebonden noten klinken tweemaal, vreemd! De perfect gestemde fortepiano uit 1830 en de met darmsnaren bespannen Balestriericello uit 1752 passen mooi bij elkaar. Vooral in de laagte is de cello een lust voor het oor en in hoge registers is slechts zelden sprake van een jank. Met dit staaltje Belgisch vakmanschap vormt deze box een volwassen concurrent van eerdere opnamen, zoals de veelgeprezen Wispelwey-Lazic.

Gerard Scheltens

Jos van der Zanden

Zó dus, en niet anders

kamermuziek

Complete works for fortepiano and cello

Een frisse, onbekommerde Beethoven

kamermuziek

Anton Rubinstein

Paul Hindemith

CompleteViolin Sonatas

Violin Sonatas

Eliot Lawson, Jill Lawson

Daniela Cammarano, Alessandro Deljavan

Brilliant Classics 94741 / € 7,95

Brilliant Classics 94605 (3 cd’s) / € 11,95

Vijftig jaar na zijn dood in 1963 is Paul Hindemith nog steeds een zeer bekend componist. Alleen, wie kent zijn muziek? De Belgisch-Amerikaanse violist Eliot Lawson vraagt zich dat terecht af in het cd-boekje bij zijn registratie van de vier vioolsonates die Hindemith schreef.

Zijn muziek staat sinds jaar en dag bekend als academisch en droog, en dat is een aura die nog door geen enkele musicus echt weg is genomen. Lawson maakt er nu samen met zijn zus, de pianiste Jill, werk van. En dat doet hij zeer overtuigend. De twee vioolsonates opus 11 uit 1918 en 1919 zijn gloedvolle betogen waarin de romantiek wedijvert met de nieuwe tijd, maar waarin gedreven emotionaliteit de boventoon voert. In de latere sonates uit de jaren dertig is de componist van de uit dezelfde tijd stammende opera Mathis der Maler aan het werk. Constructie en contrapunt spelen een belangrijke rol, maar de familie Lawson bewijst overtuigend dat de lyriek nog steeds de sfeer bepaalt. Bovendien is in elke noot te horen dat Hindemith zelf naast altviolist ook een uitstekend violist was. Het wordt tijd deze verrassend mooie muziek zo na het Hindemithjaar 2013 eens echt te omarmen.

Drie mooie vioolsonates van Anton Grigorjevitsj Rubinstein, de beroemde en belangrijke Russische componist die tegenwoordig nauwelijks meer wordt gespeeld. Hoe komt dat nou? Waarom horen we hoogstens de Melodie in F, het vierde pianoconcert of een fragmentje uit de opera De demon? Was hij te kosmopolitisch? Misschien klinkt de muziek van deze tijdgenoot van Tsjaikovski, Moessorgski en Rimski-Korsakov te weinig ‘nationaal’. Misschien was hij te weinig origineel, want een mendelssohniaanse sfeer waart door deze sonates.

En wat voor een sfeer: een mooi melodische thematiek, zangerig en dankbaar voor de viool geschreven, puntige scherzi, feestelijke finales. Een vondst is dat in de Derde sonate geciteerd wordt uit de veel oudere andere twee: Rubinstein kijkt terug op zijn jeugd. De muziekgeschiedenis heeft er niet van op zijn kop gestaan, maar het is gewoon heel mooie muziek, ook boeiend en onderhoudend bij herhaalde beluistering. Ik kende de eerste twee sonates van oude Russische opnamen, maar het Italiaanse duo Cammarano-Deljavan maakt er veel meer van: de muziek bloeit op in fraai gedetailleerd spel, mooie toonvorming, in rustig ademende tempi. En de extra’s: drie aanstekelijke salonstukjes en een verleidelijke romance, maken het helemáál mooi.

Paul Janssen

Gerard Scheltens

Lyrische Hindemith van Lawson & Lawson

www.klassiekezaken.nl

Anton Rubinstein met extra’s

februari 2014 29

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Benjamin Britten String Quartets 1, 2, 3, 3 Divertimenti

Diverse componisten

The Endellion String Quartet

Leticia Moreno, Ana-MaríaVera

Warner Classics 2561 64200-2 / € 27,95

Deutsche grammophon 0028948105762 / € 23,95

Benjamin Britten zou in 2013 bij leven en welzijn honderd jaar zijn geworden – een goede reden voor diverse cd-uitgaven van zijn werk. En veelal ligt daarbij het accent op zijn vocale werk: de opera’s en de liederencycli. We zouden haast vergeten dat Britten ook een begenadigd instrumentaal componist was die een paar mooie staaltjes kamermuziek op zijn naam heeft staan, zoals de strijkkwartetten. Hij schreef er drie, en in zijn jonge jaren componeerde hij ook nog drie luchtige divertimenti. Het zijn geen werken die vaak de programma’s van het leger strijkkwartetten halen.

Dat is jammer, want Brittens strijkkwartetoeuvre geeft een mooie indruk van zijn ontwikkeling – het laatste kwartet schreef hij een jaar voor zijn dood – en het is ook nog eens erg goede muziek. Het Engelse Endellion String Quartet wist dat al in de jaren tachtig. Toen namen de musici al eens alles op wat Britten voor strijkkwartet geschreven heeft en nu doen ze dat, verspreid over twee cd’s, krachtiger over met de kwartetten en de divertimenti. Mooi bijvoorbeeld hoe in het zeer Britse eerste kwartet ook de invloed van Bartók doorklinkt. Een waardig pleidooi voor meer Britten op de kwartetpodia.

Een rondgang door het laatromantische Spaanse landschap komt onvermijdelijk uit bij de grootheden Granados, Falla en Albéniz, het drietal dat Spanje op de muzikale landkaart heeft gezet, maar ook bij Joaquín Turina, Ernesto Halffter en de vrijwel onbekende Eduard Toldrà. Zij schreven briljante muziek voor viool en piano, met als hoogtepunten Turina’s El poeme de una Sanluqueña en Granados’ Sonate. De bekende Suite populaire espagnole van Falla komt er heel mooi uit in de versie voor viool en piano.

Maar ook de andere stukken, deels bewerkingen, zijn de moeite waard.

Kende u het Sonetí de la Rosada van Toldrà? Vast niet. Of de Serenade voor Dulcinea van Halffter? Wat een mooi stuk. De overbekende Zigeunerweisen van Pablo de Sarasate zijn net niet de uitsmijter, want dat is een bijzondere bewerking van Nana de Sevilla van de beroemde dichter Federico García Lorca. De bewerkingen werden door violiste Leticia Moreno zelf gemaakt, en ze deed dat net zo vaardig en meeslepend als ze speelt. En met Ana-María Vera vormt ze een volkomen congeniaal duo dat perfect op elkaar is ingespeeld. U zult veel plezier beleven aan deze muziek van achter de Pyreneeën.

Paul Janssen

Gerard Scheltens

Spanish Landscapes

Mooie staaltjes kamermuziek van Britten

Muziek van achter de Pyreneeën

advertentie

WWW.QUADREVISIE.NL Armand van Ommeren T. 0161 432451

30 februari 2014

KvK Breda 20064173

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Pablo de Sarasate Sarasate

Gabriel Fauré

Vol 4: Dolly, Fantaisie op. 79 e.a.

Julia Fischer, Milana Chernyavska

Emmanuel Pahud, Eric Le Sage, Alexandre Tharaud e.a.

Decca 478 5950 / € 23,95

ALPHA 603 / € 23,95

De Spaanse violist Pablo de Sarasate groeide in de tweede helft van de negentiende eeuw uit tot de grootvorst van het virtuozendom. Hij stond bekend om zijn fabelachtige techniek en zijn gedurfde spel. Niet alleen schreven diverse componisten werken voor hem, ook Sarasate zelf componeerde een oeuvre bij elkaar dat voornamelijk voor eigen gebruik geschikt leek. De vaak op de Spaanse volksmuziek geënte werken voor viool en piano waren immers vooral razend virtuoos. Een aantal van deze werken, zoals de fameuze Carmenfantasie en de oorspronkelijk voor viool en piano geschreven Zigeunerweisen, leven nu voort in het repertoire van violisten die hun spierballen even willen laten horen. Maar pas als grote musici zich met dit repertoire bemoeien, komt de zeer muzikale kant van Sarasate naar voren. Zo’n musicus is de Duitse meestervioliste Julia Fischer.

Met pianiste Milana Chernyavska tilt ze de noten boven hun technische verlangens uit en geeft ze Sarasate terug aan de ware muziekliefhebber. In de door Fischer zelf geschreven linernotes houdt ze bovendien een raak pleidooi voor Sarasate en diens muziek. Om kort te gaan: een waanzinnig virtuoze cd waarop de beleving van de muziek geheel voorop staat. Hulde.

Deel 4 van de serie kamermuziekwerken van Gabriel Fauré (duo’s, trio’s, kwartetten en kwintetten met pianobegeleiding) laat de componist horen in verschillende seizoenen van zijn leven. Dwarsfluitist Emmanuel Pahud speelt drie werken voor fluit (1898). Hij imponeert, zelfs met een gelegenheidsstuk als het Morceau de concours: een lange cantilene zoals alleen Fauré kan schrijven.

Over de zachte akkoorden van de piano - een soort tentstokjes - is een eindeloos breekbare melodie gedrapeerd. Pahuds vaste toon en lange adem zijn al even weldadig in de Sicilienne. Fauré moet een verfijnd en bescheiden mens zijn geweest. Geen macho, geen opdringerige natuur. Zijn muziek is eerder androgyn dan geslachtsloos. Vóór 1900 schilderde hij nog in bonte kleuren, zoals te horen is in het Requiem en de Dollysuite. Daarna grossierde hij meer en meer in grisailles die ook steeds donkerder werden. De twee pianisten, Eric Le Sage en Alexandre Tharaud, spelen Dolly zo mooi ingehouden dat elk pianoduo zich aangesproken zou mogen voelen. Aan het slot knettert het in Le pas Espagnol. De Masques et bergamasques zijn niemendallen, maar pianistisch knap geschreven en aanstekelijk. Faurés op een na laatste werk, het Pianotrio (1923), is als een weemoedig vaarwel van een negentiende-eeuwer, verdwaald in de nieuwe eeuw.

Paul Janssen

Jurjen Vis

Fischer en Chernyavska: waanzinnig virtuoos

kamermuziek

Emmanuel Pahud imponeert

instrumentaal

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski

Diverse componisten

Utrecht String Quartet

Xuefei Yang

MDG 9031798-6 / € 22,95

Warner classics 2564 63662-1 / € 23,95

Daar is hij dan, het lang verwachte tweede deel van de complete Tsjaikovski door het Utrecht String Quartet. Het Duitse label MDG heeft het ensemble inmiddels stevig omarmd, blijkens eerdere cd’s met werk van de Nederlanders Carlos Micháns, Lex van Delden en Milhaudfavoriet Bob de Roos. Zoiets heet ambassadeurswerk en daar kunnen we de Utrechtenaren alleen maar dankbaar voor zijn. Toegegeven, niet alles op deze cd is van origine Tsjaikovski. Er staat een versie op van het Kinderalbum in een arrangement voor strijkkwartet door Rostislav Dubinsky, een van de oprichters van het Borodin Kwartet, overleden in 1997. Een pianowerk bewerken voor strijkkwartet is altijd heikel, temeer omdat in dit geval de eenvoud moet blijven prevaleren (al zijn ook de pianostukken bepaald niet geschikt voor kinderhandjes). Dat het op de cd ten volle overtuigt, komt mede door het bevlogen spel van deze inmiddels zeer geroutineerde musici, die de cd trouwens grotendeels realiseerden middels publieksbijdragen (crowdfunding). De treurnis van het Derde strijkkwartet uit 1876, waarin Tsjaikovski het overlijden van een vriend herdenkt, komt tot ons zonder verstikkende romantische deken - dit kwartet heeft zulke noodmaatregelen niet nodig.

De noten laten spreken, met ingehouden pathos - het kenmerkt ware grootheid.

Sojourn is een cd met een wel zeer licht soortelijk gewicht. Van filmmuziek tot Bachbewerkingen, van Chinese folklore tot Spaans temperament: er is voor ieder wat wils. En de in Beijing geboren gitariste Xuefei Yang is zeker geen onbegenadigd talent. Ze speelt met flair, tovert een soms bijna mandolineachtige klank uit haar instrument en treft steeds weer de juiste sfeer. Of het nu gaat om een tango van Albéniz, de Cavatina uit de film The Deer Hunter of een bewerking van de Air uit de Suite in D van Bach; het zijn luisterrijke uitvoeringen en Xuefei Yang laat haar gitaar zingen in een bewerking van Bachs aria Bist du bei mir. Maar een hele cd vol met dit soort lichtvoetige muziek is wel wat veel van het goede. Yang registreerde weliswaar ook een voor haar geschreven modern opdrachtwerk van de Britse componist John Brunning, maar ook daarmee krijgt de cd niet echt gewicht.

Voor gitaristen is natuurlijk het fraai uitgevoerde adagio uit het Concierto de Aranjuez van Rodrigo een welkom bestanddeel, en aardig is ook de bijdrage van Francisco Tárrega, zeg maar de oervader van de Spaanse gitaarmuziek. Voor de liefhebbers van lichtvoetig gitaarrepertoire is deze cd een aanrader.

Jos van der Zanden

Oswin Schneeweisz

String Quartet no. 3, Album for the young op. 39

Ware grootheid van geroutineerde musici

www.klassiekezaken.nl

Sojourn The very best of XuefeiYang

Voor liefhebbers van lichtvoetig gitaarrepertoire

februari 2014

31

cdBesprekingEN piano

piano

Franz Liszt

Ludovico Einaudi

Valentina Lisitsa

Jeroen vanVeen

Decca 478 5352 / € 23,95

Brilliant Classics 9452 (7 cd’s) / € 27,95

Liszt bewerkte liederen van Schubert voor piano solo, zoals velen dat deden in een tijd waarin geen andere middelen tot reproductie van muziek ter beschikking stonden. Maar in tegenstelling tot sommige andere bewerkers maakte hij er beslist geen leeg klatergoud van. Romantisch, dat natuurlijk wel, maar hij bleef heel trouw aan de originelen en slaagde er toch in zijn eigen stempel erop te drukken; muziek van Schubert die klinkt als Liszt en toch zijn integriteit behoudt. Luister maar naar het overbekende Ave Maria of naar Gute Nacht uit de Winterreise, dat hier heel nieuwe dimensies krijgt zonder dat Schuberts sfeer geweld wordt aangedaan. En zo is het ook bij de grandioze Danza sacra e duetto finale uit Aida van Verdi. Franz Liszt is en blijft een pianistisch fenomeen, en dat is ook Valentina Lisitsa, de Oekraïnse pianiste die erin slaagde haar carrière op eigen kracht vleugels te geven via de sociale media. Via haar filmpjes op YouTube bracht ze klassieke muziek onder de mensen, en dat resulteerde in een contract met Decca. Na haar cd met Schuberts Schwanengesang volgens Liszt gaat haar exploratie verder, met brille, gedrevenheid en plezier. Een feest!

Ooit studeerde Ludovico Einaudi bij componist Luciano Berio. Niet dat je daar nog iets van terughoort, want Einaudi ging zijn eigen weg. Hij ontwikkelde een muzikale taal die door miljoenen luisteraars wordt gewaardeerd en die een brug slaat tussen popmuziek en hedendaagse klassieke muziek.

Einaudi past in de traditie van Arvo Pärt, Glass, Górecki, Nyman en Morton Feldman. Er wordt veel gebruik gemaakt van minimalistische patronen. Misschien is ‘simpel’ een beter woord.

Met bijna niets creëert hij een dromerige klankwereld die ook voor de minder geoefende oren goed toegankelijk is. Voor zover er al sprake is van melodielijnen zijn ze eenvoudig en introspectief van aard. Einaudi’s muziek schept een ervaring van tijdloosheid, en gaat niet duidelijk ergens naartoe. De muziek kabbelt rustig voort, zonder bestemming. Waves – The Piano Collection bestaat uit zeven verschillende cd’s met oud en nieuw werk, op uitstekende wijze uitgevoerd door Jeroen van Veen. Het oudste werk, Le Onde, dateert uit 1996. Het recentste, In a Time Lapse, componeerde Einaudi in 2013. Deze Brilliantuitgave vormt dan ook een uitstekende kennismaking met dit bijzondere oeuvre van de in Turijn geboren componist. Een aanrader voor liefhebbers van Simeon ten Holt en Arvo Pärt.

Gerard Scheltens

Oswin Schneeweisz

Valentina Lisitsa plays Liszt

Waves – The Piano Collection

Brille, gedrevenheid en plezier

piano

De muziek kabbelt rustig voort

renaissance

Diverse componisten

Francisco Mignone Brazilian Dances for Piano

Johannes Heer Song Book Cod. St. Gallen 426

Marcel Worms

Tetraktys o.l.v. Kees Boeke

LC 8414 / € 20,95

Etcetera KTC 1910 / € 23,95

Dichter bij Mignone had pianist Marcel Worms niet kunnen komen. Hij toog naar Brazilië en speelde alle nummers op deze cd voor aan de weduwe van de in 1986 overleden componist. Francisco Mignone geniet buiten Brazilië weinig bekendheid. Hij is altijd in de schaduw van landgenoot Heitor VillaLobos blijven staan. Geheel ten onrechte, zoals ook maar weer eens blijkt uit deze prachtige uitgave. Worms ontfermt zich over 26 walsen, twee tango’s en de Congada (oorspronkelijk een dans van de zwarte bevolking en Mignones bekendste werk). Het is soms alsof Chopin de tango danst: de muziek van Mignone is een eigenzinnige mengeling van Braziliaanse folklore en westerse klassieke muziek. Bach, Beethoven, Brahms en vooral Chopin: het schemert allemaal door de noten. Het is muziek waarin de lach en de traan elkaar snel en abrupt kunnen afwisselen.

Tussen al die uitersten weet Worms trefzeker het evenwicht te bewaren. Hij speelt met een zweem van lyriek, flair en sombere nostalgie, maar nergens pathetisch. Een prachtige opname die nieuwsgierig maakt naar de andere muziek van Mignone, want zijn symfonieën, filmmuziek, liederen, kamermuziek en soloconcerten hoor je nog minder dan zijn pianorepertoire.

Johannes Heer was een Zwitserse geestelijke die een manuscript samenstelde met wereldlijke liederen van zijn tijd, het begin van de zestiende eeuw. Dit manuscript, dat zich in de kloosterbibliotheek van Sankt Gallen bevindt, is een staalkaart van de muziek die toen in Europa bekend was.

De liederen zijn op Franse en Duitse tekst, en veel ervan komen we ook in andere bronnen tegen. Zwitserland vormde een kruispunt tussen het Franse en het Duitse taalgebied en ook het Italiaans was er natuurlijk aanwezig. Naast een mooie collectie muziek is dit manuscript dus ook een belangrijke informatiebron over de muziekpraktijk in het toenmalige Europa. Veel componisten van dit repertoire waren afkomstig uit de zuidelijke Nederlanden maar actief in heel Europa. Tetraktys, het ensemble van de Italiaanse Nederlander Kees Boeke, biedt op deze cd een mooie selectie uit het Johannes Heer-manuscript.

Je kunt met deze liederen veel kanten op. Alleen de noten zijn bekend; bezetting en tempo zijn aan de uitvoerenden. Tetraktys kiest voor een intieme klank met sopraan, de schitterend zingende Zsuzsi Tóth, twee vedels en blokfluit.

Maar een uitvoering met meer zangers en andere instrumenten behoort ook tot de mogelijkheden. Prachtige cd.

Oswin Schneeweisz

Marcel Bijlo

Mignone met een lach en een traan

32

februari 2014

Een schitterend zingende Zsuzsi Tóth

cdBesprekingEN renaissance

renaissance/barok

Alonso Lobo

Misa Prudentes virgines, misa Beata Dei genitrix

Diverse componisten The complete Alpha recordings

La Grande Chapelle o.l.v. Albert Recasens

L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar

Lauda Lau-013 / € 23,95

Alpha 818 / € 35,95

De tweede helft van de zestiende eeuw was in Spanje muzikaal een bijzonder vruchtbare periode. Tomás Luis de Victoria en Francisco Guerrero zijn de bekendste componisten, maar ook Alonso Lobo (1555-1617) genoot een grote reputatie. Victoria beschouwde hem als zijn gelijke en hij volgde Guerrero op als kapelmeester in Sevilla.

Ook buiten Spanje genoot Lobo faam.

In Portugal klonk zijn muziek nog tot ver in de achttiende eeuw en in Latijns-Amerika, waar een niet onbelangrijk deel van zijn oeuvre bewaard is gebleven, zelfs nog langer.

Vooral in Mexico is nogal wat muziek van hem terechtgekomen, meegenomen door Spaanse Jezuïeten. Van Lobo is uitsluitend kerkmuziek bekend. Zijn stijl doet denken aan die van Palestrina, maar de somberheid die zijn muziek kenmerkt is een typisch Spaanse inbreng. La Grande Chapelle heeft inmiddels een indrukwekkend aantal cd’s uitgebracht met onbekendere Spaanse oude muziek. Het ensemble klinkt niet zo etherisch als sommige andere renaissance-ensembles, maar de zangers zijn wat scherper van timbre en ook worden, geheel volgens de Spaanse praktijk in die tijd, instrumenten ingezet.

Een prachtige cd met een bijzondere klank.

L’Arpeggiata, het door snaarinstrumenten gedomineerde renaissance- en barokensemble van harpiste en gitariste Christina Pluhar denderde in 2001 als een explosie de klassieke cd-wereld binnen met de geheel aan Giovanni Girolamo Kapsberger gewijde cd La Villanella. De frisse snarenwereld, de haast improvisatorische vorm van musiceren, de keuze van zangstemmen, onder wie de Nederlandse sopraan Johannette Zomer, en de aandacht voor werk van componisten die wat minder gelukkig onder het stof vandaan waren gekomen, maakten van L’Arpeggiata meteen een gevestigd ensemble. Ook de cd’s die volgden op het label Alpha, werk van Stefano Landi, Cavalieri’s Rappresentatione di Anima, et di Corpo (een co-productie met het Festival Oude Muziek Utrecht), en La Tarantella en All’ Improvviso, werden stuk voor stuk klassiekers. Vooral La Tarantella, met een ontketende Marco Beasley in de hoofdrol, gaf het begrip ‘oude muziek’ een geheel nieuwe en actuele dimensie. L’Arpeggiata maakte na 2005 de overstap naar Erato, maar de Alpha-cd’s bleven mijlpalen in de cd-historie van de oude muziek. Deze cd’s zijn nu bijeengebracht in deze voordelige box. Een prachtige buitenkans en begeerlijke inhaalslag voor iedereen die L’Arpeggiata pas na de Alphajaren heeft ontdekt en nog niet helemaal compleet heeft.

Marcel Bijlo

Paul Janssen

Alonso Lobo met een bijzondere klank

renaissance/barok

Een buitenkans om L’Arpeggiata binnen te halen

barok

Jan Pieterszoon Sweelinck

Georg Philipp Telemann

Bob van Asperen, Pieter Dirksen, Bernard Winsemius e.a.

Gesualdo Consort Amsterdam o.l.v. Harry van der Kamp

Siri Karoline Thornhill e.a.

Sächsisches Barockorchester, Bach Consort Leipzig o.l.v. Gotthold Schwarz

Glossa 922408 (3 cd’s) / € 53,95

CPO 777 753-2 / € 21,95

In alle opzichten een monument: Jan Pieterszoon Sweelinck was op klaviergebied een van de grote vernieuwers van zijn tijd. Hij had veel Duitse leerlingen, in Duitsland had hij de bijnaam ‘der Organistenmacher’, en die leerlingen gaven zijn kennis op hun beurt weer door. Een van de beproefde lesmethoden was het simpelweg overschrijven van de muziek van je leraar.

Maar goed ook, anders hadden we nu van Sweelinck weinig klavierwerk meer gehad. Voor de opnamen van deze nieuwe uitgave, net als de vocale werken in een mooi gebonden boek, toog men naar diverse kerken in Nederland en Noord-Duitsland waar voor Sweelincks muziek geschikte orgels staan. Heel bijzonder is ook een virginaal van Ruckers uit 1604 waarvan wordt vermoed dat Sweelinck het, op bezoek in de werkplaats van de Antwerpse klavecimbelbouwersfamilie, zelf heeft bespeeld. Bob van Asperen en Pieter Dirksen leveren fraaie bijdragen op dit instrument en ook de andere uitvoerenden zijn van topniveau. Het Gesualdo Consort Amsterdam horen we in vocale uitvoeringen van psalmen en koralen waarop Sweelinck zijn klavierwerk baseerde. Dat zorgt, net als de interessante bijdragen in het boek, weer voor de nodige context. Een juweel van een uitgave.

De Duitse barok heeft bijzonder veel muziek opgeleverd en het eveneens Duitse label CPO blijft ons met grote regelmaat trakteren op alsmaar uitstekende opnames uit deze schatkamer. Hier aan de beurt vijf ronduit schitterend uitgevoerde cantates die Telemann tijdens zijn lange carrière als kerkmusicus componeerde op basis van teksten van Luther en melodieën uit de Lutherse eredienst. Zoals bekend spijkerde Martin Luther in 1517 de vermaarde 95 stellingen op een kerkdeur in Wittenberg als start van zijn campagne tegen het in zijn ogen verworden rooms-katholicisme. Hij had groot succes en zijn reformatie mondde uit in een alternatief geloof, inclusief een nieuw ingerichte eredienst. De altijd weer voor de hand liggende vergelijking met de cantates van Bach kunnen we eenvoudig en kort afsluiten met de signalering dat lang niet alle BWV-nummers op dit terrein even fantastisch zijn en af en toe best vervangen kunnen worden door een TWV-nummer. Zet Wertes Zion, sei getrost maar zonder voorkennis op en grote kans dat u zegt: dat is toch Bach? Bent u niet zo van de kerkmuziek? Koop deze cd dan toch om naar de fantastische Noorse sopraan Siri Karoline Thornhill te kunnen luisteren; adembenemend.

Marcel Bijlo

Arjan van Dijk

De orgel- en klavecimbelwerken I

Uitvoerenden van topniveau

www.klassiekezaken.nl

Luther Cantatas

Traktatie uit de Duitse barok

februari 2014

33

cdBesprekingEN barok

barok

Johann Sebastian Bach Arias Chronik der Anna Magdalena Bach

Antonio Bertali Sonatas

Le Concert Brisé o.l.v.William Dongois

Nuria Rial, Benoît Laurent, Kammerorchester Basel o.l.v. Julia Schröder (viool)

Accent ACC 24260 / € 23,95

DHM 88765482752 / € 24,95

Antonio Bertali (1605-1669) was een van de vele Italiaanse componistenviolisten die in Duitsland en Oostenrijk hun grootste triomfen vierden. Hij was hofkapelmeester in Wenen, waar hij meer dan tweeduizend werken moet hebben gecomponeerd. Een groot deel daarvan is verloren gegaan en als je deze cd met kamermuziek hoort, is dat erg jammer. Bertali schreef in de virtuoze Italiaanse stijl van de eerste helft van de zeventiende eeuw, een stijl die in het Duitse taalgebied verder werd ontwikkeld door Biber en Buxtehude. Deze grillig-virtuoze stijl, die stylus phantasticus wordt genoemd, heeft in Duitsland en Oostenrijk veel langer stand gehouden dan in Italië zelf. Le Concert Brisé houdt, aangevoerd door cornettospeler William Dongois, een fonkelend pleidooi voor Bertali’s muziek. Zijn sonates zijn natuurlijk in de eerste plaats voor de viool bedoeld, maar kunnen ook op andere instrumenten worden gespeeld, en de cornetto, met de embouchure van de trompet en vingergaten van de blokfluit, kende in Wenen vele virtuoze bespelers. Dongois is een van de heel groten op dit moeilijke instrument, en dat bewijst hij hier andermaal. Zijn medemusici doen in geen enkel opzicht voor hem onder, zodat deze cd echt uit de luidsprekers spettert.

Als in Dylan Thomas’ toneelstuk Under Milkwood zijn vrouw vraagt van wie hij het meeste houdt, verzucht de organist Organ Morgan: ‘O, Bach zonder enige twijfel. Altijd Bach voor mij’. We weten het: Johann Sebastian Bach is de allergrootste. Maar sopraan Nuria Rial zet de schijnwerpers nu eens op de stralende muze, virtuoze vocaliste en onvermoeibare moeder naast de man: Anna Magdalena Bach, geboren Wülcken. Met ondersteuning van het Kammerorchester Basel onder leiding van violiste Julia Schröder presenteert ze een cd met van oorsprong door Anna Magdalena gezongen aria’s van de meester, concerten die ze hoorde uitvoeren en een enkel vocaal werk van een andere componist. Een reconstructie van Bachs cantate Klagt, Kinder, klagt uns aller Welt (BWV 244a), voor prins Leopold von Anhalt-Köthen brengt een cd-première: Rial zingt twee recitatieven en aria’s met muziek die Bach liefdevol leende uit zijn Matthäus-Passion. Hoboist Benoît Laurent voegt zich bij Schröder voor een uitvoering van het Dubbelconcert in c (BWV 1060). Nuria Rial en haar instrumentalisten laten ons geen hemelbestormende Bach zien, maar een intieme componist die met muziek voor zijn vrouw licht brengt in de duisternis en warmte in de kilheid van alledag.

Marcel Bijlo

Hein van Eekert

Fonkelend pleidooi voor Bertali

Intieme Bach

advertentie

cdBesprekingEN barok

barok

G. B. P ­ ergolesi

Stabat Mater, Laudate Pueri, Confitebor Julia Lezhneva, Philippe Jaroussky, Coro della Radiotelevisione Svizzera, I Barocchisti o.l.v. Diego Fasolis

Johann Sebastian Bach Inventions & Sinfonias Simone Dinnerstein

Erato 3191472 / € 23,95

Sony 88883795972 / € 24,95

Naast stralende baroksterren als Bach, Händel en Purcell is Pergolesi waarschijnlijk de meest opgenomen componist uit deze periode, met zijn onverwoestbare Stabat Mater rotsvast aan de top. Philippe Jaroussky, de Franse countertenor die qua timbre soms zelfs kan doorgaan voor mannelijke sopraan, trekt in positieve zin alles uit de kast om de aangedragen sentimenten van de wenende Moeder bij het kruis, waar haar Zoon stervende hangt, in optima forma door onze ziel te laten snijden. Zijn roulades van niet genoteerd vibrato zijn overweldigend – mogelijk zelfs over de top bij herhaalde beluistering. Zijn op papier niet minder indrukwekkende compagnon, de veelbelovende Russische sopraan Julia Lezhneva, wordt hier in het vak van mezzosopraan gedwongen. Volgens haar website is dat naast het schilderen van hoge coloraturen zelfs haar ambitie, maar aan Jaroussky’s zijde komt zij helaas niet zelden wat bleekjes uit de verf. De verstilde opening van Quando corpus morietur wordt door alle uitvoerenden met rust gelaten en is zonder meer de parel van deze nieuwe opname. De veel te jong overleden Pergolesi liet naast opera’s ook nog zeer feestelijke kerkmuziek na, hier present met een helaas af en toe wat valsig aandeel van het Zwitserse koor. I Barocchisti zijn in absolute bloedvorm, maar wanneer is dat niet zo?

Gold het uitvoeren van Johann Sebastian Bachs klaviermuziek op piano jarenlang als vloeken in de kerk, tegenwoordig mag het weer. Maar wie zich afvraagt of we daarmee een eind in de geschiedenis zijn teruggeworpen, heeft het mis. De tijd van wollige en gezapige opnames op piano is voorbij – uit oprechte angst een woud van lange tenen te betreden, zwaai ik de zich snel veranderende opnametechniek in deze een gezonde dosis lof toe. Simone Dinnerstein heeft in haar lezing van Bachs Inventionen en Sinfonien overduidelijk kennis genomen van een x-aantal decennia historische uitvoeringspraktijk. Ze laat de zelfstandige melodielijnen volledig in hun waarde en staat ze toe een oorstrelende combinatie te vormen. Want ook al gaat het om een cursus contrapunt, bij Bach mag zelfs het meest doorwrochte muziekstuk gewoon mooi zijn. Dinnerstein brengt ons terug naar de basis voor wat betreft de term sinfonia, namelijk een samenklank van drie of meer stemmen, van welke aard dan ook. Ze laat de muziek zelf haar werk doen, terwijl wij ons gewillig laten meevoeren.

De warme klank van een piano met de transparantie van een klavecimbel: tweeërlei goeds!

Overweldigende roulades van Jaroussky

Arjan van Dijk

Piano en klavecimbel in één

Andrew van Parijs

barok

opera

Richard Wagner Götterdämmerung

Antonio Vivaldi Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini

Lance Ryan, Petra Lang e.a.

Rundfunkchor Berlin, Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin o.l.v. Marek Janowski

Naïve OP 30554 / € 23,95

PentaTone Classics PTC 5186409 (4 SACD’S) / € 62,99

In de Vivaldi-editie van Naïve, gestart in 2000, zijn tot nu 51 cd’s verschenen, tweederde van het verwachte totaal. Een project dat respect afdwingt: het systematisch ontsluiten van de goudmijn en de schatten speelklaar maken (uit de handschriften in partituur brengen) en uitvoeren: opera, religieuze werken, kamermuziek, orkestmuziek. Veel van Antonio Vivaldi (1678-1741) is terra incognita en daar zal dit ambitieuze project wel iets, maar ook weer niet heel veel aan veranderen. Op deze cd elf miniconcertjes, alle in drie parten. De hoekdelen steeds ondernemend en fris en vol briljante inventie, de middendelen soms niet meer dan een paar sfeervolle, niet zelden diepzinnige verbindende motieven. Het kortste concert duurt amper vier minuten, het langste bijna zes. Het ligt voor de hand wat de functie is geweest: even een verstrooiend optreden voor hoge gasten in de pauze van een opera; een verzetje tijdens recepties op het paleis van de bisschop of in de raadzaal van het stadhuis. Concerto Italiano is voor de gelegenheid uitgedund tot een ensemble van zeven musici: vijf strijkers, theorbe en klavecimbel. De concertjes moeten ook in de huiskamer met mate worden genoten. Het zijn briljante entr’actes, niet meer, niet minder.

Deze opname van Götterdämmerung markeert het eindpunt in het vierjarige project van Marek Janowski om concertante uitvoeringen van alle tien de volwassen opera’s van Richard Wagner met het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin op cd vast te leggen. Janowski leidt het geweldig spelende Berlijnse radio-orkest in een natuurlijk vloeiende, dramatisch alerte interpretatie van Wagners monumentale partituur. Hij heeft aandacht voor de juist in deze opera zo belangrijke lange lijnen en weet met transparante texturen de verbluffende muzikale architectuur van het laatste Ringdeel prachtig bloot te leggen. Dat alles is ook nog eens erg mooi opgenomen door de geluidstechnici. Veteraan Matti Salminen is, zelfs met wat afnemende vocale vermogens, nog steeds een imponerende Hagen, en de kleinere rollen zijn over het algemeen goed bezet. Hoe moeilijk de centrale rollen van Brünnhilde en Siegfried te bezetten zijn, blijkt helaas ook uit deze opname. Petra Lang, van mezzo veranderd in dramatische sopraan, en Lance Ryan worstelen soms hoorbaar met hun zware partijen. Deze Götterdämmerung mist zo het gedroomde liefdeskoppel dat het hart van de uitvoering zou moeten vormen. Desondanks is dit een opname die vooral voor Janowski’s heldere visie op Wagner het beluisteren waard is.

Jurjen Vis

Benjamin Rous

Concerti per archi II

Briljante entr’actes

www.klassiekezaken.nl

Janowski’s heldere visie op Wagner

februari 2014 35

cdBesprekingEN opera

opera-aria’s

Henry Purcell

Jean-Philippe Rameau

BarokOpera Amsterdam o.l.v. Frédérique Chauvet

Sabine Devieilhe, Les Ambassadeurs o.l.v. Alexis Kossenko

Ligia Lidi 0202264-13 (2 cd’s) / € 35,95

Erato 5099993414920 / € 23,95

BarokOpera Amsterdam en Henry Purcell zijn al sinds de oprichting van het gezelschap, ruim tien jaar geleden, goede maatjes. De bekende opera’s en semi-opera’s zijn allemaal weleens langsgekomen en ook King Arthur stond al in 2005 op het programma. In 2009 stak het gezelschap de productie in een nieuw jasje, en de reprise daarvan staat voor 2014 op het programma. De grote kracht van BarokOpera Amsterdam is dat het gezelschap deze ‘oude’ opera’s op een aanstekelijke wijze vertaalt naar de moderne tijd zonder de muziek geweld aan te doen; de regels van de historische uitvoeringspraktijk zitten diep in de vezels van het gezelschap. Dat is in volle glorie te horen op de in 2012 opgenomen dubbel-cd die nu verschenen is op het Franse label Ligia. Dat werd tijd, want de doorgaans jonge musici en vocalisten van BarokOpera Amsterdam weten onder leiding van Frédérique Chauvet ook echt van wanten. En dat maakt deze typisch Engelse semi-opera, waarin niet alleen gezongen wordt, maar ook gesproken en gedanst, het beluisteren meer dan waard. Een mooie voorlopige kroon op het werk van BarokOpera Amsterdam en een goede reden voor meer aandacht voor Purcells King Arthur.

Een cd gewijd aan Amor die mensen als marionetten bespeelt. Die bij iedereen actief is, jong en oud, man en vrouw, arm en rijk. In de tientallen muziektheatrale werken van Jean-Philippe Rameau is hij vaak de sturende kracht in de mythologische verhalen. Vandaar de titel van deze cd: Le Grand Théâtre de l’amour. Het is een compilatie van Rameau-opera’s, met amoureuze avonturen als rode draad. Het openingsnummer, Les Sauvages uit Les Indes Galantes, bezorgt je meteen een aha-erlebnis. Zo volgen er nog een heleboel. Je staat uiteindelijk verbaasd over het grote aantal tophits dat Rameau op zijn naam heeft staan. Pygamalion, Les Boréades, Zaïs, Castor et Pollux, Platée, Dardanus - een zee om leeg te drinken. Maar er zijn ook wat onbekende stukken, een drietal wordt zelfs als wereldpremière gepresenteerd.

Sopraan Sabine Devieilhe speelt een hoofdrol, ofschoon er een complete cast meedoet. Overal is zij trefzeker en leidend. Om het even of het uitbundig of ingetogen is, ze weet de ware Rameau te doen herrijzen, pittig en vol vuur - hoe vaak wordt hij niet juist stoffig, traag en dansant uitgevoerd.

Van resignerend herderinnetje tot triomferende heldin - de Française wikkelt alle personages om haar vinger.

Paul Janssen

Jos van der Zanden

King Arthur

Le Grand Théâtre de l’amour

BarokOpera Amsterdam weet van wanten

opera-aria’s

Pittig en vol vuur

filmmuziek

W.A. Mozart Arias

diverse componisten

Marina Rebeka, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra o.l.v. Speranza Scappucci

Catch Me IfYou Can

Amy Dickson, Melbourne Symphony Orchestra

Warner Classics 50999 6154972 / € 23,95

Sony 888430272026 / € 24,95

Hoe zou het komen dat er de laatste tijd zoveel coloratuursopranen hun intrede in onze operahuizen, opnamestudio’s en daarmee ook onze huizen doen? Is het de Schepper zelf, die een coloratuurwolkje boven ons uitgeschud heeft? Nu is de ene coloratuursopraan de andere niet, je hebt ze in alle soorten en maten: van zeer licht en heel hoog tot dramatisch en ondersteund door een solide laagte. Marina Rebeka, de jonge Letse die onlangs bij Warner haar eerste solo-cd met Mozartaria’s heeft ingezongen, zit er – vooralsnog? – ergens tussenin. Haar hoogte is voorbeeldig en zuiver, maar niet zo duizelingwekkend als bij veel van haar collega’s. Zij heeft een sterk vermogen om het drama in de door haar gezongen aria’s te benadrukken, maar haar laagte behoeft nog wat meer body, iets wat met leeftijd en ervaring nog kan komen. Met Oh smania!

Oh furie! geeft zij haar visitekaartje af, de rol van Elettra is haar op het lijf geschreven. Furieus, maar ook teleurgesteld en nog steeds liefhebbend verpersoonlijkt zij het leed dat haar is aangedaan. Chapeau! Haar Donna Anna vind ik iets minder intens, maar desalniettemin zeer ontroerend; haar Elvira overtuigt mij meer. Op haar mooist vind ik haar in Martern aller Arten, het zou mij verbazen als Konstanze haar paradepaardje niet werd.

De saxofoon kwam pas laat in het orkest terecht en de klank is daarom niet ‘klassiek’. Daar heeft de Australische Amy Dickson lak aan. De saxofoon zwoel, jazzy, een nachtclubklank? Welnee, je speelt er probleemloos Debussy, Franck of Glass op, bewees ze eerder. Haar cd Dusk & Dawn was een ongemeen internationaal succes. Nu heeft Sony haar geëngageerd voor een aanstekelijk crossoverprogramma, getiteld Catch Me If You Can. Hoofdmoot is filmmuziek van John Williams, geflankeerd door een werk van de Amerikaan Michael Kamen en een bewerking van Dire Straitsikoon Mark Knopfler. Volledig Dicksons eigen keuze, gemotiveerd door de wens om met uiteenlopende stijlen en genres zowel jongere liefhebbers van pop als een klassiek segment te bedienen. Inderdaad ervaar je de door het Melbourne Symphony Orchestra gedragen saxofoonklank als een verbindende factor. Na de melodierijkdom van de drie Escapades van filmmuziekcomponist John Williams weet Dickson een feest te maken van de olijke knipogen in het Saxofoonconcert van de te jong overleden Michael Kamen, bekend van talloze populaire filmpartituren. Oorspronkelijk eveneens voor het witte doek, maar voor de saxofoon gearrangeerd, is Mark Knopflers Local hero uit 1983. Als dát jongeren niet over de streep trekt...

Basia Jaworski

Jos van der Zanden

Chapeau!

36 februari 2014

Aanstekelijk cross-overprogramma

Column Hans Heg

DERTIEN WALSEN EN EEN GROTE WINNAAR

Eindeloos veel subtiliteiten en mystieke momenten

www.klassiekezaken.nl

e r e i g e n l ijk a l voordat hij ze op papier zette. Bij een andere pianist zou een dergelijke theorie me worst wezen, maar bij Arcadi Volodos geloof ik er ook (bijna) heilig in.

Omdat de Berlijnse opname eveneens subliem is hebben we hier, Aldo Ciccolini volgens mij, met een grote winnaar te maken.

foto: bernard martinez

December in het Koninklijk Concertgebouw – ja, nu ook royaal – leek uit te lopen op een soort veteranenmaand. Op de achtste zou Aldo Ciccolini (tegen de negentig) aantreden in de serie Meesterpianisten. Tien dagen later maakte Menahem Pressler (kort daarvoor negentig geworden) zijn debuut als solist bij het Concertgebouworkest. Ciccolini moest zijn recital echter afzeggen doordat hij in het ziekenhuis belandde.

Pressler weerde zich nog kranig in het laatste pianoconcert van Mozart, maar kon niet verhullen dat de technische basis van zijn spel wankel is geworden. Alleen in het langzame deel van het Mozartconcert en in zijn Chopintoegiften openbaarde zich weer even de magie die zo karakteristiek was voor de spil van het Beaux Arts Trio. Het pianotrio dat Pressler een halve eeuw in stand wist te houden, ondanks wisselende bezettingen.

Hoewel Ciccolini moest afhaken, laat hij nog steeds van zich horen via de cd. Op het Frans-Japanse label La Dolce Volta heeft hij recent een paar schijfjes met sonates van Mozart en Clementi volgespeeld. Zijn laatste, in mei in Parijs opgenomen cd, is helemaal gewijd aan wat wordt genoemd: Aspects de la Valse. Valt daar nog wat nieuws over te vertellen? Wat heet: behalve één wals van Chopin, Je te veux van Erik Satie, La plus que lente van Debussy, Sibelius’ Valse triste en iets van Brahms boort Ciccolini vooral onbekende bronnen aan.

Niet dat Chabrier, Pierné, Déodat de Séverac, Massenet, Fauré en Germaine Tailleferre de op dit terrein net iets beroemdere collega’s kunnen overtreffen. Ciccolini verdedigt hun soms niettemin verrassende bijdragen met zoveel liefde en stilistisch inzicht (geholpen door een prachtig klinkende Yamaha), dat je

je al snel gewonnen geeft. Zijn afgewogen en puntgave spel plus die milde toon van de oude meester hebben iets weldadigs. Er wordt niet gekoketteerd met brille of ander uiterlijk vertoon. Met grote rust en een weemoedige ondertoon laat hij ieder werk voor zich spreken.

Voor het echt briljante werk, in de beste betekenis van het woord, moeten we bij de tegenwoordig in Spanje wonende Rus Arcadi Volodos zijn. Hoewel deze pianogeweldenaar aanvankelijk vooral naam maakte met zijn verbluffende versies van de concerten van Rachmaninov en Tsjaikovski, zoekt hij de laatste jaren steeds meer de stilte op en gaat hij de diepte in. Zijn Schubertvertolkingen vormen daarvan het beste bewijs. En daar zijn nu ook de ‘simpele’ miniaturen van de Calalaanse outsider Federico Mompou bijgekomen.

Eigenlijk is de kwalificatie simpel hier volledig misplaatst. De lange tijd bijna over het hoofd geziene Mompou heeft zich door niets en niemand laten weerhouden om gewoon zijn eigen koers te varen. Dat hij in 1987 is overleden – ook negentig geworden! – zou je niet zeggen als je naar zijn muziek luistert. Je wordt geconfronteerd met een oorspronkelijk idioom uit een andere wereld, uit een andere tijd. Zeker als Volodos z ich om Mompou bekommert. Het is ongelofelijk geconcentreerd, loepzuiver van sfeer en vorm. Je houdt voortdurend je adem in. Eindeloos veel subtiliteiten en mystieke momenten passeren de revue.

Hoe is het mogelijk dat me de bijzondere kwaliteiten van deze Spanjaard niet eerder zijn opgevallen. Niet bij de opnamen van Mompou zelf en ook niet toen de legendarische Alicia de Larrocha zich af en toe aan zijn composities waagde. In de toelichting, bijna een beginselverklaring, maakt Volodos ons duidelijk waarom hij deze Catalaanse meester zo goed weet te doorgronden. Mompous composities komen ergens uit het heelal en waren

Diverse componisten 13 valses

Aldo Ciccolini La Dolce Volta LDV 13

Federico Mompou Volodos plays Mompou

Arcadi Volodos

Sony 88883710422

februari 2014

37

88883792289

NIEUW OP SONY CLASSICAL

88883795972

88883720682

88765447752

88883792272

OP CD & DVD

BINNENKORT OP SONY CLASSICAL RELEASEDATUM 14 FEBRUARI

88883705482

88883709262

RELEASEDATUM 14 FEBRUARI DELUXE LIMITED EDITION BOOK

www.klassiekezaken.nl

februari 2014

39

3 RN 3102 IINUJ GNAGRAAJ ETS33 NEKAZ EKEISSALK GNIGINEREV ED NAV EVAGTIU

UITGAVE VAN DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN 33STE JAARGANG JUNII 2013 NR 3

EKEISSALK KLASSIEKEZAKEN

Trakteer uzelf of geef Klassieke Zaken magazine

12 x

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

Klassieke Zaken magazine slechts € 27,50

+

GRATIS

CADEAUKAART* T.W.V. €10,-.

BARTOLI’S BELLINI BELLINI BARTOLI’S

N BERS VA LIEFHEB VOOR

IEK KE MUZ KLASSIE

en ontvang...

03-06-13

• een GRATIS cadeaukaart* t.w.v. €10,d 1

kaart.ind

cadeau

(te besteden bij de aangesloten verkooppunten en op www.klassiekezaken.nl)

• exclusieve CLUBPAS voor KORTING op klassieke muziek cd’s, concerten en meer

VOOR LIEFHEB BERS VA N

KLASSIE KE MUZ IEK

Voor direct aanmelden en de aangesloten verkooppunten ga naar

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/CADEAU OF BEL 035-6229370 *is een uitgave van de Nationale EntertainmentCard

16:20

puzzel Jan Peter Raat

Barokwegstreper

Uiteindelijk vormen de overgebleven letters van links naar rechts en van boven naar beneden de (eerste) voor- en achternaam van een componist uit de barok.

In deze woordzoeker zijn - kriskras door elkaar - muziektermen, namen van dansen, rollen, componisten, werken, kunstenaars enzovoort verborgen, die allemaal iets met oude muziek te maken hebben. De letters kunnen meerdere malen gebruikt worden.

De aan te strepen woorden zijn, in alfabetische volgorde:

E

T

I

U

S

E

R

S

E

O

E

F

R

O

P

T

R

U

O

C

N

O

N

R

A

H

J

O

A

H

adagio air air air alt aria arioso arpa ars artaria Bach Cimarosa cis des do do etude fuga gamba gigue Grétry Händel Harnoncourt Haydn Idomeneo jig Koopman

S

I

R

A

P

A

N

K

A

R

T

A

R

I

A

F

A

N

S

R

A

E

G

R

E

T

R

Y

B

E

O

U

O

O

I

S

I

T

R

I

O

I

M

D

L

D

P

G

R

T

J

H

S

U

T

E

A

U

U

N

M

R

R

A

D

A

G

I

O

D

G

L

I

O

I

I

E

A

M

G

I

G

U

E

N

E

T

O

E

L

T

S

L

I

K

O

S

O

I

R

A

T

N

N

I

R

T

K

C

O

N

N

I

P

C

B

T

S

E

E

I

O

D

N

O

R

H

S

O

N

A

T

E

M

D

D

R

E

A

P

L

E

N

T

O

C

E

D

O

R

A

S

S

E

M

L

E

D

N

A

H

E

D

D

S

T

A

P

R

A

O

T

T

E

U

N

E

M

I

O

E

A

L

T

N

N

I

L

L

E

T

A

C

O

L

largo lento Leo lied Locatelli luit menuetto messa Mitridate noot ode orfeo orkest Paer Paris Parrot Pinnock prelude presto Rode rondo serse sonate sonate suite trio

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 4 maart 2014 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 cd’s van Bertrand Chamayou - Schubert - verloot. Met dank aan ­Warner Music.

Oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 6-2013: Kerstmatineekaart www.klassiekezaken.nl

oplossing

Prijswinnaars Naam Plaats Mw. G. Rietveld LISSE Dhr. E.C.M. de Git VOORHOUT Mw. N. Derwig BREDA Dhr./ Mw. C.M. van Veen WOUBRUGGE Dhr. K. Heirbaut ROOSENDAAL Mw. A. Boeren AMSTERDAM Mw. K. Woets- Ellens HOOGERHEIDE Dhr. H. Brugman MIDDENBEEMSTER Dhr. G. van Bochove GORINCHEM Mw. A. Nicolai LEIDEN

De prijswinnaars ontvangen de cd Passaggio van Lavinia Meijer.

Met dank aan Sony Music. februari 2014

41

klassieke zaken specialisten  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR

Boekhandel Feijn  Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl ALMELO Hilarius Broekhuis 

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. 

LEEUWARDEN Poort 

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

LEIDEN Plato Leiden 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

emmen Plantage Vermeer

Velvet Music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

AMSTERDAM boudisque muziek en film 

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Broekmans & Van Poppel 

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

Charles Muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto 

Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel 

Veemarktstraat 40/ 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN Music & more 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

den haag Caminada classics 

Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl

jazz center  Wagenstraat 125a / 070-3639129 www.jazzcenter.nl DEventer De Woestijnroos 

Grote Overstraat 26 / 0570-618201 www.woestijnroos.nl DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 www.dordrechtklassiek.nl

de muziekdragerij 

Voorstraat 411 / 078-6163489 demuziekdragerij@gmail.com drachten boekhandel van der velden 

Noordkade 14 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin 

Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl Het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MIDDELBURG De Drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN

Boekhandel Roelants  LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com Kroese Klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl noordwijk Boekhandel van der meer 

Vuurtorenplein 10 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

Plato Groningen 

Roden boekhandel daan nijman 

HAARLEM Bruno Klassiek 

SCHAGEN Boekhandel Plukker

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERENVEEN

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

Gedempte Gracht 71-75 / 0224- 212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK

Binnert Overdiep  Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

Boekhandel Van der Velde  Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

SOEST Boekhandel Van de Ven

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

Velp boekhandel jansen & de feijter 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

Soesterbergsestraat 54-C / 035- 6012419 www.boekhandelvandeven.nl

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl

’s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

VENLO Sounds Recordshop BV 

HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

wijk bij duurstede Boekhandel Pettinga 

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

Markt 12 / 0343 – 577300 boekhandelpettinga@planet.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop 

ZUTPHEN Music All In 

LAREN Larense Boekhandel

Zwolle Plato Zwolle 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net

Naarderstraat 9 / 035- 5382312 www.larenseboekhandel.nl

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Waanders in de broeren  Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

42 februari 2014

MAASSLUIS Mastersound 

Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

ROLANDO VILLAZĂ“N www.rolandovillazon.com

exclusieve Boxaanbieding

club

n EXTlede RA

49,95

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

69,95

5,-

korti n

5CD+dvd+boek

g

Uniek document vol klinkend erfgoed ‘Een must have voor elke orgellief hebber’. ‘Het mooiste ­document dat ik ooit gezien heb’. De internationale orgeltijdschriften zijn het er al over eens: Pronkjuwelen in Stad en Ommeland, bestaande uit een boek, vijf cd’s en een dvd, is absoluut uniek en ook voor niet-orgelliefhebbers een meesterlijk document over een belangrijk stuk Nederlandse historie. Nederland is altijd een orgelland geweest en in de zestiende tot achttiende eeuw werd elk zichzelf respecterend dorpje rond een kerk met een prachtig orgel gebouwd. Vooral in de provincie Groningen is dit erfgoed bewaard gebleven en daar doet deze collectie in beeld, klank en woord verslag van. De mooiste foto’s, de beste organisten en de heerlijkste orgelmuziek. Kijk, luister en word op slag een gepassioneerd orgelliefhebber. diverse componisten Pronkjuwelen in stad en ommeland

Sietze deVries,Wim van Beek

Fugue state films 8717722770402 / vkz 141672

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 maart 2014.