Vkz02 cover [p] 1

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek / 37e jaargang april 2017

2

LUCAS & ARTHUR JUSSEN

Franse verfijning

Yuja Wang

Fabelachtig

2CELLOS

Bruggenbouwers

NIEUW OP SONY CLASSICAL

facebook.com/sonyclassical

Foto: Michiel Hendryckx

EXCLUSIEVE AANBIEDING

24,99 * 99 14 ,

BRAHMS OP ZIJN BEST De Belgische dirigent Philippe Herreweghe wordt in mei zeventig jaar.

Hoewel hij nog lang niet op zijn lauweren gaat rusten, heeft hij de muziekwereld in al die jaren een behoorlijke schat nagelaten. Zijn streven om elk werk uit te voeren op het instrumentarium dat de componist in kwestie tot zijn beschikking had, heeft geleid tot een unieke aanpak van een repertoire dat zich uitstrekt van de muziek van Bach tot werken uit de vroege twintigste eeuw, en tot een groot aantal bijzondere cd’s. Ook de wijze waarop Herreweghe de Vierde symfonie van Brahms aanpakt laat de componist klinken zoals hij nog niet eerder klonk. Licht, klassiek haast, en ondertussen zangerig als een Duitse volksbard die zijn melodieën laat stromen op het ritme van de immense groene bossen. Ook de fameuze Alt Rhapsodie en het Schicksalslied tonen het inzicht van een dirigent die de wijsheid van jaren meeneemt en het enthousiasme van de jeugd nog steeds in zijn genen heeft. Brahms op zijn best. Een mooi monument om een zeventigste verjaardag mee te markeren en u als luisteraar te trakteren op een strelende omhelzing van Brahms.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 26 mei 2017.

BRAHMS SYMPHONY NO. 4 e.a.

ANN HALLENBERG, COLLEGIUM VOCALE GENT, ORCHESTRE DES CHAMPS-ÉLYSÉES O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE PHI 5400439000254 VKZ 172 798

3

DEZE MAAND COLOFON 37E JAARGANG, NUMMER 2 - APRIL 2017 Winkelprijs € 3,25 DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR BCM B.V. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP

HOOFDREDACTEUR Frederike Berntsen AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Foto: Carli Hermès

E: info@klassiekezaken.nl

LUCAS & ARTHUR JUSSEN 6

Foto: Michiel Hendryckx

Hilversum (tevens redactieadres). T: 035-6229370,

PHILIPPE HERREWEGHE 14

Marcel Bijlo, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Jan Kunst, Simone Leuven, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Machiel Swillens, Eddie Vetter, Jos van der Zanden EINDREDACTIE Frederike Berntsen VORMGEVING Marjanne Gielen, Nicole Lennards, Rik Janssen, Danielle Bouman, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot COVERFOTO Carli Hermès KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 35.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden.

Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

YUJA WANG 16

Foto: 2CELLOS

STOPZETTEN ABONNEMENT

Foto: Gisele Schenker Foto: Norbert Kniat

www.bcm.nl

2CELLOS 20

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2017 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 26 mei 2017.

4

ROB VAN DE LAAR 26

VAN DE REDACTIE

EN VERDER 3

Brahms op zijn best

10 Onweerstaanbare Portugese barok 11

De oude Bruch: fabuleus

60 De reformatie in betoverende klanken ARTIKELEN 6

Lucas & Arthur Jussen Franse verfijning

14 Philippe Herreweghe 70 jaar

Foto: Maarten van Haaff

AANBIEDINGEN

GIGANT

16 Yuja Wang Fabelachtig 18 Muziekgebouw Eindhoven in 2017/2018 20 2CELLOS Bruggenbouwers

FREDERIKE BERNTSEN

22 Joep Beving Uiterste eenvoud 24 Monteverdi door Le Nuove Musiche 26 Rob van de Laar Hoornist met een missie 29 Max Richter verklankt Virginia Woolf 30 Hartstocht bij Mstislav Rostropovitsj

Het moet geweldig zijn geweest, samenwerken met een gigant als Mstislav Rostropovitsj, als we de verhalen mogen geloven. Hij was geliefd in Nederland, als cellist en dirigent, onorthodox in alles, iemand die de protocollen liet varen.

Een anekdote uit de keuken: bij het Concertgebouworkest en bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest trad hij als

RUBRIEKEN

cellist en als dirigent aan. Op repetities verscheen Rostropovitsj met een grote juten zak met onduidelijke inhoud, die

4 Colofon

hij naast zijn cellostoel zette. Af en toe gaf hij een corrige-

5

rend trapje tegen de licht bewegende tas, waarin zijn twee

Van de redactie

12 Berichten 32 Hans Hegs column 35 De beste klassieke cd’s 52 Aanbevolen door

schoothondjes bleken te zitten.

Larger than life De recente muziekgeschiedenis zou er anders uit hebben gezien zonder Rostropovitsj. Niet alleen speelde hij feno-

54 Klassieke Kinderzaken

menaal, hij heeft ook de cello vooruitgeholpen. Technisch

56 Puzzel

ging hij na de grote Pablo Casals een enorme stap verder.

58 Klassieke Zaken Specialisten

Een typische Rostropovitsj-aanwijzing voor de strijkers: spelen met ‘spaghetti fingers’ – gekookte spaghetti, wel te verstaan. Uiterste souplesse in de techniek, daar lag zijn ideaal.

De geëmigreerde Rus, onvermoeibaar strijder voor de mensenrechten, bezat het vermogen om belangrijke componisten aan zich te binden. Sjostakovitsj, Messiaen, Schnittke, Britten; allemaal raakten ze geïnspireerd door Rostropovitsj en schreven ze stukken voor hem.

Rostropovitsj was larger than life. Op 27 april is het tien

OP VERTOON VAN DE LEDENPAS ONTVANGT U EXTRA KORTING

jaar geleden dat hij overleed. Warner Classics eert de musicus met de uitgave van alle registraties die hij voor EMI, Erato en Teldec maakte - zie voor het achtergrondverhaal pagina 30.

5

COVERINTERVIEW

LU CA S & A R TH U R J US SE N

FRANSE VERFIJNING Door Benjamin Rous

dat de op 2 oktober 2016 overleden

In 2012 speelden Lucas en Arthur het

dirigent Sir Neville Marriner met de door

concert van Poulenc ook al eens onder

hem opgerichte Academy of St Martin in

Denève in Sjanghai. “Dat was echt een

the Fields opnam. “Dat het zijn laatste

wake-up call voor ons”, herinnert Lucas

opname is maakt het wel extra bijzon-

zich. “We kwamen aan en dachten,

der”, vindt Arthur. “We hadden niet

omdat we het stuk al vrij vaak gespeeld

anders gewild dan Mozart met dat

hadden, dat het wel goed zou gaan.

orkest en Sir Neville Marriner op te

Toen heeft hij ons echt aangepakt,

nemen, en op een rare manier zijn we

omdat hij vond dat we die Franse manier

dankbaar dat zijn afscheid bij deze cd

van spelen niet goed genoeg aanvoel-

Het gaat de pianobroers Lucas en

hoort. Laat ik het zo zeggen: we voelen

den. Dat heeft veel indruk gemaakt. We

Arthur Jussen voor de wind. Na een

ons vereerd dat we op deze manier

hebben er in die paar dagen hard aan

door publiek én critici omarmde

onderdeel zijn van zijn muzikale erfenis.”

gewerkt en de concerten waren uitein-

Mozart-cd verschijnt op 24 maart hun

delijk heel goed. Toen we wisten dat we

nieuwste opname, met naast het

Tussen die opname en hun nieuwste,

het weer met hem gingen spelen – en

Concert voor twee piano’s en orkest

met vooral Frans repertoire, zit volgens

met het Concertgebouworkest – dach-

van Poulenc het bekend en geliefde

de broers een wereld van verschil. Art-

ten we: nu gaan we het goedmaken, nu

Carnaval des animaux van Saint-Saëns

hur: “Door Neville Marriner werden we

nemen we revanche. En zo is het ook

en een gloednieuwe compositie van de

erg vrijgelaten in wat we wilden en hoe

Turkse componist-pianist Fazil Say.

we speelden, hij vormde zich als een soort warme jas om ons heen. Met

6

Het vorige album van Lucas en Arthur,

­Stéphane Denève was dat een heel

met dubbelconcerten voor piano van

ander verhaal. Hij heeft een sterke kijk

Mozart, werd niet alleen goud, maar

op hoe Franse muziek gespeeld moet

kreeg ook de Edison Publieksprijs. Het

worden en dat voerde hij ook bij ons heel

toonaangevende muziektijdschrift

erg door.” Lucas: “Het Franse geluid is

Gramophone nam het op in een lijst met

iets heel specifieks, heeft eigenlijk altijd

de vijftig beste Mozartopnames aller

iets verfijnds en elegants, en dat was

tijden. Arthur: “We waren enorm dank-

niet iets wat we van nature onder de knie

baar dat de cd zo goed liep, zeker in een

hadden. Het probleem is dat je al snel

tijd waarin niet zo heel veel cd’s meer

gaat overdrijven, omdat je het te mooi

worden verkocht, en dat de muziek die

wilt maken. En als er één soort muziek is

erop staat zo positief ontvangen werd.

die daar onder lijdt, dan is het de Franse.

We hadden al een erg goed gevoel tij-

Daar moet een soort overzichtelijke,

dens de opnames, en die warme ont-

verfijnde en rationele klank aan zitten.

vangst maakt het project extra

Dat is iets waar Denève ons in heeft

geslaagd.” Het album bleek het laatste

gestuurd.”

Lees verder op pagina 8

‘Het Franse geluid is iets heel specifieks’

7

Foto’s: Carli Hermès

COVERINTERVIEW

‘Night is voor ons meer dan zomaar een opdrachtwerk’

SAINT-SAËNS, POULENC, SAY LE CARNAVAL DES ANIMAUX e.a

LUCAS & ARTHUR JUSSEN KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST O.L.V. STÉPHANE DENÈVE DG 0028948150717

gegaan. Door zijn inzichten en de moti-

meer dan zomaar een opdrachtwerk, het

vatie die hij ons gegeven heeft, en door-

is iets wat heel dicht bij onszelf ligt. De

dat we zo goed voorbereid waren, is het

cd begint met het voor de hand liggende

een van onze beste Poulencoptredens

Carnaval des animaux, dan krijg je de

tot nu toe geweest.”

Poulenc die al iets gekker is, en je eindigt

Het stond al vrij snel vast dat het con-

met een werk dat je zonder deze

cert van Poulenc centraal zou staan op

opname misschien nooit zou hebben

hun nieuwe cd. Arthur: “Saint-Saëns

gehoord. Totaal verschillende stukken

paste daar heel mooi bij, vonden we, ook

die we toch bij elkaar vinden horen, die

omdat het met leden van het Concert-

voor ons een vergelijkbare waarde heb-

gebouworkest kon worden opgenomen.

ben. We houden van alle drie de werken

Toen zijn we gaan denken: wat kan daar

evenveel.”

nog meer bij? We kwamen op het idee om ook een eigentijds stuk op te nemen.

We houden allebei erg van de muziek van Fazil Say en hebben al veel van hem gespeeld. We hebben de stoute schoenen aangetrokken en hem gevraagd om een stuk voor ons te componeren, iets wat we eigenlijk al heel lang wilden. Hij reageerde enthousiast. Night is voor ons

8

WWW.ARTHURANDLUCASJUSSEN.COM

MAGAZINE VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

12x KLASSIEKEZAKEN VOOR SLECHTS € 29,90 HÉT MAGAZINE VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

NEEM EEN KLASSIEKEZAKEN CLUBLIDMAATSCHAP VOOR 24 MAANDEN

EXTRA VOORDEEL MET UW CLUBLEDENPAS!

Word clublid voor slechts € 29,90 en u krijgt 2 jaar lang,

*

12 keer het magazine toegestuurd. Tevens krijgt u als vriend van de Klassieke ZakenClub een eigen clubledenpas!

Een Clubledenpas die u recht geeft op korting op speciaal geselecteerde cd’s uit het magazine.

*

De box aanbieding standaard met € 5,- korting.

*

Via de speciale clubledenbrief, die u bij elk magazine ontvangt, korting op concerten, aanbiedingen en meer.

VOOR MEER INFO EN DIRECT INSCHRIJVEN:

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/INSCHRIJVEN

AANBIEDING

22,99

22,99

ONWEERSTAANBARE PORTUGESE BAROK

* 50 12,

CLUBLEDEN

9,99

Wie ook maar iets heeft met de muziek van de vroege barok uit landen als Duitsland, Frankrijk en Italië heeft er met deze cd een enorme ontdekking bij. Dat er ook in Portugal werd gecomponeerd aan de hoven laat zich raden, maar weinig daarvan is naar buiten gekomen en doorgedrongen tot de rest van Europa. Currende, het koor en ensemble van de neef van Paul van Nevel, Erik, brengt daar nu verandering in. En hoe!

Portugal volgde in de late zestiende eeuw en de eerste decennia van de zeventiende eeuw de weg van Palestrina, en componisten als Duarte Lobo en Manuel Cardoso schreven keurige meerstemmige bouwwerken.

Rebelo daarentegen maakte in dienst van de hofhouding van de Portugese koning João IV kennis met de stormachtige Italiaanse ontwikkelingen. Het resulteerde in een oeuvre vol wonderlijke koorwerken, die de archaïsche schoonheid hebben van de muziek van Palestrina en de sensuele prikkeling van de avontuurlijker Italiaanse voorbeelden. Het resultaat is onweerstaanbaar.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 26 mei 2017.

10

REBELO PSALMI, MAGNIFICAT & LAMENTATIONES CURRENDE O.L.V. ERIK VAN NEVEL ETCETERA 8711801015682 VKZ 172 801

*

Foto: Hanya Chlala

AANBIEDING

23,99 * 99 16,

23,99 CLUBLEDEN

14,99

*

DE OUDE BRUCH: FABULEUS Max Bruch dankt zijn grote faam aan het meesterlijke Eerste vioolconcert dat hij als twintiger schreef, en aan een werk als Kol Nidrei, dat hij als veertigplusser het licht deed zien. Dat deze romanticus pur sang de eerste turbulente decennia van de twintigste eeuw ook nog meemaakte is minder bekend. En dat hij aan het einde van de Eerste Wereldoorlog als tachtiger nog twee fabuleuze strijkkwintetten en een strijkoctet schreef, lijkt helemaal vergeten. Gelukkig is daar het immer verrassende Nash Ensemble, dat de strijkkwintetten en het octet een wonderschoon nieuw leven geeft. Bruch schreef ze geïnspireerd door de grote violist Willy Hess, die ook een eigen strijkkwartet had. De twee deelden gemeenschappelijk leed – beiden verloren een zoon – en de strijkkwintetten lijken intense nostalgische troostmuziek. Net als het meeslepende octet dat Bruch na de dood van zijn vrouw voltooide. Pure romantiek met een rauw vroegtwintigste-eeuws randje om even in te verdrinken.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 26 mei 2017.

BRUCH STRING OCTET STRING QUINTETS THE NASH ENSEMBLE HYPERION 0034571281681 VKZ 172 800

11

HOLLAND FESTIVAL 3 T/M 25 JUNI 2017

De 70ste editie van het Holland Festival opent op ­zaterdag 3 juni in de Gashouder met Claudio Monteverdi’s Mariavespers in regie van Pierre Audi en uitgevoerd door De Nationale Opera. Het festival heeft in de ­programmering een focus op democratie. In het muziekprogramma ligt de nadruk op componist George Crumb en op eigentijdse muziek uit Indonesië. Daarnaast keert voor het jubileumjaar een aantal kunstenaars terug die de geschiedenis van het Holland Festival kleurden, onder wie Romeo Castellucci, Alain Platel en Robert Lepage. Zij presenteren nieuw werk.

Info: www.hollandfestival.nl

Foto: Marco Borggreve

CALEFAX RIETKWINTET

PELGRIMAGE 18 MAART T/M 2 JUNI

1 JULI T/M 31 AUGUSTUS

Arthur en Lucas Jussen openen op zaterdag 1 juli de 29ste editie van de Robeco SummerNights. Samen met het Radio

Pelgrimage is het nieuwste concertprogramma van Cale-

Filharmonisch Orkest spelen de broers het jazzy Concert

fax Rietkwintet dat dit voorjaar reist langs zes concertza-

voor twee piano’s van Poulenc. Het is de opmaat naar een

len in Nederland. Pelgrimage is geïnspireerd op ervaringen

verrassende muziekzomer in het Koninklijk Concertgebouw

en gedachtes van reizigers; de keuze om op weg te gaan,

met 86 concerten in diverse muziekgenres – klassiek, pop,

de ontberingen en ontdekkingen onderweg en natuurlijk de

jazz en wereldmuziek – waarin de Jussens nóg twee keer te

verworven inzichten. De 18-jarige Johann Sebastian Bach

horen zijn. Kaarten voor de Robeco SummerNights zijn vanaf

maakte ooit een voettocht van 400 kilometer om de

nu te koop.

beroemde componist Dieterich Buxtehude te horen en

Info: www.robecosummernights.nl

ontmoeten. Een roemruchte voettocht die ook nu nog mensen inspireert, bijvoorbeeld de Italiaan Francesco Tristano. Dit 35-jarige multitalent schreef Ground Bass, te horen op zijn album The Long Walk dat verder geheel gewijd is aan Bach en Buxtehude. Tussen Bach en Tristano leefden vele wandelende of anderszins reizende componisten die Calefax in dit programma laat horen.

Info: www.calefax.nl

12

ROBECO SUMMERNIGHTS

BERICHTEN

CLASSICAL:NEXT 18 &19 MEI DE DOELEN, ROTTERDAM

Classical:NEXT, ’s werelds grootste internationale conferentie over klassieke muziek, heeft het door de jury geselecteerde programma voor editie 2017

Foto: Robin de Puy

bekendgemaakt. Naast een uitgebreid conferentieprogramma voor muziekprofessionals over de hele wereld, lanceert Classical:NEXT een nieuw publieksfestival onder de naam Seriously? Adventures in Music. In Seriously? krijgt het grote publiek de unieke kans om de voorhoede van de vernieuwers

AMSTERDAM SINFONIETTA

& LAVINIA MEIJER 7, 13 & 14 APRIL

Harpiste Lavinia Meijer is weer terug bij Amsterdam

binnen de internationale klassieke muziek scene live in Rotterdam te zien en te horen. Dompel je op 18 en 19 mei onder in de klassieke muziek van de toekomst met gratis lunchconcerten en internationale programma’s in de Doelen, Club Nights in BIRD en WORM en een Europese première van Michael Gordon door het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

Info: www.classicalnext.com

­Sinfonietta. De vorige samenwerking mondde uit in een prachtige cd voor Sony, een fijnzinnig Frans album getiteld Voyage. Het strijkorkest en de harpiste vervolgen hun reis met een afwisselend programma: van rustgevende muziek van Einaudi en Glass tot opzwepende muziek van de ­Amerikaanse minimalist Bryce Dessner.

Info: www.sinfonietta.nl

WORLD MINIMAL MUSIC FESTIVAL

5 T/M 9 APRIL MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ, AMSTERDAM Onder het motto ‘In 5 steps to minimal heaven’ vindt van woensdag 5 t/m zondag 9 april het vijfde World Minimal Music Festival plaats. Een vijf dagen lange muzikale trip, waarin veel Foto: Andrew Rankin

facetten van minimal music aan bod komen zoals trance, Amerikaanse minimal en meditatie. Naast concerten in de Grote Zaal en het Bimhuis zijn er ruim twintig andere activiteiten in pre- en aftershows, zoals pop-up concerten, relaxmassages, colleges, een meditatiesessie en een platenbeurs.

Info: www.muziekgebouw.nl

13

INTERVIEW

PHILIPPE H E RRE WE G H E

MOTOR ACHTER DE HISTORISCHE ­UITVOERINGSPRAKTIJK Door Paul Janssen

Philippe Herreweghe wordt in mei 70 jaar jong. Een mooie gelegenheid om even terug te kijken en vooruit te blikken. “Ik wil nog een aantal meesterwerken op cd zetten zoals ik

Foto: Michiel Hendryckx

ze hoor.”

14

Franse gouden eeuw zo adequaat mogelijk uit te voeren, en richtte hij in 1991 het Orchestre des Champs-Élysées op om het romantische repertoire op “Als ik terugblik op het leven ben ik erg blij

historische instrumenten te spelen.

dat ik mag doen wat ik doe. Het is meer

Hij is blij dat hij die ensembles heeft

dan een beroep.” Philippe Herreweghe

mogen oprichten en groot heeft kunnen

zegt het met zijn kenmerkende beschei-

maken. Maar of hij nu Gesualdo of Bruck-

denheid. Hoewel hij een van de belangrijk-

ner speelt, de insteek is altijd dezelfde:

ste motoren is achter de historische uit-

muziek uitvoeren op het instrumentarium

voeringspraktijk zal hij daar, ondanks vrij

dat overeenkomt met wat de componist

uitgesproken meningen, nooit prat op

tot zijn beschikking had. “Ik ben daarin

gaan. “Mijn idee was ooit om de psychia-

overigens niet dogmatisch, ik hoor veel

‘Ik ben erg blij dat ik mag doen wat ik doe’

trie in te gaan en als amateur mijn roeping

liever Bachs Wohltemperierte Klavier door

van koordirigent uit te oefenen en veel

Pollini op een vleugel gespeeld dan door

ken en die beide apparaten bijeenbrengen.

Bach uit te voeren.”

een middelmatige klavecinist. Ik ga niet

Dus ik wil nog een aantal meesterwerken

Herreweghe begon al jong met de muziek

claimen dat iets zo geklonken heeft zoals

op de cd zetten zoals ik ze hoor. Beetho-

en kreeg zijn basisopleiding piano aan het

ik het uitvoer, ik probeer alleen zo dicht

ven, Szymanowski, Bruckner… er is werk

conservatorium. Op de middelbare school

mogelijk bij het instrumentarium van de

genoeg. Ik word nu zeventig en dat is best

tuimelde hij in de oude muziek door een

componist in kwestie te komen. Dat is

beangstigend. Als ik er vanuit ga dat ik nog

jezuïetenpater die hem de geheimen van

mijn passie. Ik denk dat dat belangrijk is en

zo’n vijftien jaar in goede gezondheid heb

een koordirigent bijbracht. Het was een

ik vind het daarom ook niet terecht dat

te gaan en dat uitzet in seizoenen en de

amateurkoor, maar het zaadje was gelegd

bijvoorbeeld in Frankrijk middelmatige

nieuwe projecten die ik nog wil doen, heb

en tijdens zijn studie richtte Herreweghe

conventionele symfonieorkesten veel

ik echt geen tijd te verliezen.”

Collegium Vocale Gent op. Met alle gevol-

meer subsidie krijgen dan het Orchestre

gen van dien.

des Champs-Élysées en Les Arts Floris-

“Dat was bedoeld als een amateurkoor”,

sants. Er is behoefte aan nieuwe leer-

zegt hij lachend. “En toen kwam Gustav

meesters, nieuwe voortrekkers. Harnon-

Leonhardt, die in de klank van het koor

court wilde destijds geen romantische

precies vond wat hij zocht voor de

muziek spelen op historische instrumen-

opname van de Bachcantates. Ik was

ten omdat te weinig mensen daar goed in

overdag assistent in opleiding in het zie-

waren. Tegenwoordig is dat anders, en als

kenhuis en ’s avonds dirigeerde ik. Al snel

ik dertig was geweest had ik er vast iets

raakte ik ontgoocheld in de psychiatrie en

aan gedaan. Nu heb ik andere prioriteiten,

ben ik mij alleen met de muziek bezig gaan

zoals het voortbestaan van het Orchestre

houden. Daar heb ik nooit spijt van gehad.”

des Champs-Élysées waarmee ik alle

Hij richtte zich op zijn grote liefde: de oude

Mahlers op historische instrumenten nog

muziek. “Maar toen ik een jaar of veertig

op de plaat wil zetten.”

was en alle goede oude muziek wel een

Om zijn gang te kunnen gaan op discogra-

keer had uitgevoerd, had ik geen zin om

fisch gebied heeft Herreweghe al sinds

mijn tijd te verliezen aan slechte barok-

2011 het eigen label Phi, uitgebracht door

componisten. De barok is voor mij, op

Outhere Music, waarop de volle band-

het werk van Bach na, de armste periode

breedte van zijn repertoire, van Gesualdo

uit de muziekgeschiedenis: er is zoveel

tot Stravinsky, terug te vinden is en waar

slechte gebruiksmuziek geschreven. De

nog vele wensen van de dirigent, zoals nu

renaissance, de romantiek en de

de opname van de Vierde symfonie van

­t wintigste eeuw bieden veel betere

Brahms, zullen verschijnen. “Ik heb nog

muziek. Daardoor ben ik steeds opge-

een droom om diverse negentien-

schoven in de tijd.”

de-eeuwse oratoria op te nemen. Die

En richtte hij waar nodig en gewenst

worden zo vaak kapot gezongen. Mijn

nieuwe ensembles op. Zo ontstond La

gestiek is persoonlijk en niet de beste die

Chapelle Royale om de muziek van de

er is, maar ik kan met koor en orkest wer-

PHILIPPE HERREWEGHE & COLLEGIUM VOCALE GENT 30 APRIL MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ, AMSTERDAM WWW.MUZIEKGEBOUW.NL 14 MEI CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.CONCERTGEBOUW.NL

BRAHMS SYMPHONY NO. 4 e.a.

ANN HALLENBERG, COLLEGIUM VOCALE GENT, ORCHESTRE DES CHAMPS-ÉLYSÉES O.L.V. PHILIPPE HERREWEGHE PHI 5400439000254

15

PODIUM

Y UJA WA N G

FABELACHTIG SPEL &

Foto: Norbert Kniat

Door Paul Janssen

16

MODIEUZE OUTFITS Graffman, zich persoonlijk over haar

Roma en Pini di Roma van Ottorino

ontfermde. Een behoorlijke uitzondering,

Respighi.

want Graffman geeft alleen nog les aan

Maar de focus is natuurlijk allerwegen

de allergrootste talenten. Zo was een

gericht op Yuja Wang. De laatste jaren

van zijn eerdere leerlingen de eveneens

verkent ze veel ander en klassiek reper-

Chinese Lang Lang.

toire. Dat leidde tot spectaculaire vertol-

Wang vond in Philadelphia niet alleen

kingen van, bijvoorbeeld, Beethovens

De van oorsprong Chinese pianiste

haar Amerikaanse tongval en levensstijl

Hammerklaviersonate. Maar haar liefde

Yuja Wang valt niet alleen op door

– ze zou alleen nog naar China terugkeren

voor de ‘warmbloedige Russische com-

haar fabelachtige spel, ook haar hoge

om concerten te geven – maar ook haar

ponisten’, zoals Tsjaikovski, heeft ze

hakken en doorgaans modieuze korte

weg naar de internationale concertpodia.

nimmer verloren. En ze zal, tot de jurk en

outfits tijdens optredens zijn

Ze werd daarbij geholpen door enkele

de schoenen aan toe, niets aan het

veelbesproken. Na dinsdag 9 mei

gelukkige invalbeurten. Zo verving ze in

toeval overlaten om ook nu weer te

zullen die ook even de Nederlandse kranten domineren. Dan speelt zij in het Concertgebouw met het Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia onder leiding van Antonio Pappano het Eerste pianoconcert van Tsjaikovski.

‘Ik weet dat ik het publiek compleet kan veroveren met Tsjaikovski’

Ze wilde ooit violiste worden, maar er was nu eenmaal een piano in huis. Het huwelijkscadeau voor haar ouders stond

2007 op het laatste moment Martha

bewijzen dat ze ‘de belangrijkste nieuwe

min of meer ongebruikt in de kamer, tot

Argerich, die bij het Boston Symphony

pianiste van de jonge generatie is’ die

de jonge Yuja zich erover ontfermde. Dat

Orchestra Tsjaikovski’s Eerste pianocon-

‘qua populariteit in de voetsporen van

werd direct een succes. Nu is Yuja Wang

cert zou spelen. Volgens de recensies

Lang Lang is getreden’. Zelf is ze stellig:

vrij zwijgzaam over haar activiteiten als

stond het publiek op de banken en

‘Ik weet dat ik het publiek compleet kan

wonderkind, maar de feiten zijn dat ze in

schreeuwde het als betrof het een pop-

veroveren met Tsjaikovski.’

Beijing is geboren, dat haar moeder

concert. Hoe dan ook: Wang kwam, zag

U bent bij dezen gewaarschuwd.

danseres is en haar vader slagwerker.

en overwon en vervolgens stonden de

Wang vertelt graag dat haar moeder

grootste orkesten en dirigenten in de rij.

wilde dat zij ook danseres werd, maar

Zo is Antonio Pappano, met wie ze in het

dat ze daar te lui voor was. Daarom koos

Concertgebouw datzelfde Eerste piano-

ze de piano, dan kon ze tenminste zitten.

concert van Tsjaikovski uitvoert, voor

Ze won op zesjarige leeftijd haar eerste

haar allang geen onbekende meer.

prijzen en toog als meisje van negen

Interessant is overigens dat tijdens het

naar het conservatorium in Beijing. Op

komende Amsterdamse concert het

veertienjarige leeftijd zette ze haar stu-

Orchestra dell’Accademia Nazionale di

die voort in Canada en vervolgens aan

Santa Cecilia twee werken speelt die

het Curtis Institute in Philadelphia, waar

datzelfde gezelschap ruim een eeuw

het hoofd van de afdeling piano, Gary

geleden in première bracht: Fontane di

YUJA WANG 9 MEI CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM WWW.CONCERTGEBOUW.NL 8 NOVEMBER MUZIEKGEBOUW, EINDHOVEN WWW.MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL

17

PODIUM

M UZ IE KG E B O U W E IN D H OV E N

VAN HEINDE EN VERRE NAAR EINDHOVEN Door Machiel Swillens

zo’n artiest die wij graag presenteren. En

Zo’n traditie leeft voort.”

dan het onorthodoxe programma: Yuja

In de serie Meesters van de kamermuziek

Wang speelt die avond maar liefst twee

zien we Janine Jansen terug. Veenstra:

Muziekgebouw Eindhoven presenteert

pianoconcerten en heeft de muzikale

“Zij speelt pianotrio’s met pianist

het programma voor seizoen

leiding. Ik kijk daar erg naar uit!”

­Alexander Gavrylyuk en cellist Thorleif

2017/2018. Artistiek manager Frank

Thedéen. Twee musici van wereldklasse,

Veenstra vertelt enthousiast over

Ook de recitals van pianisten Pletnev,

die het verdienen net zo bekend te wor-

internationale musici, concertseries en

Sokolov en Uchida staan hoog op de

den als Janine.”

festivals. “Wij willen een breed publiek

shortlist van Veenstra als het gaat om

Philippe Herreweghe leidt het Orchestre

bedienen, programmeren voor kenners

concerten met internationale artiesten.

des Champs-Élysées en Collegium Vocale

én beginners.”

KLASSIEKE WERELDTOP “We programmeren in series. Zo kunnen muziekliefhebbers makkelijk een reeks concerten vinden in het genre waar ze van houden.” Artistiek manager Frank Veenstra bladert aan zijn tafel in het Muziekge-

‘Wij willen een breed publiek bedienen, programmeren voor kenners én beginners’

bouw door de geprinte pdf’s van de jaarbrochure. Eind van de week gaat die naar de drukker. In series als Internationale

18

Toporkesten, Grote Meesters op de Piano

Veenstra: “Pletnev focust zich al jaren op

Gent in onder meer de Mis in C van Beet-

en Grote Strijkkwartetten staan namen van

dirigeren, nu geeft hij eindelijk weer een

hoven. Veenstra: “Dat is ook een van de

musici die tot de absolute wereldtop

pianorecital. Sokolov wordt door kenners

highlights van het seizoen. En dat concert

behoren. Trots wijst Veenstra er een aan-

als de allergrootste gezien. Uchida speelt

krijgt meteen een langer leven, want de

tal aan. Het Mahler Chamber Orchestra

drie prachtige sonates van Schubert.”

dag na hun optreden nemen zij een cd op

met de Chinese pianiste Yuja Wang bij-

In de serie Grote Strijkkwartetten wijst

in onze Grote Zaal. Wist je trouwens dat

voorbeeld. Een concert waarin voor Veen-

Veenstra op het Borodin Quartet. “Een

die bekend staat om zijn geweldige akoes-

stra alles samenkomt: “Het is een langge-

kwartet met een rijke geschiedenis.

tiek? Niet alleen voor concerten, maar ook

koesterde wens om dat orkest naar

Het bestaat nu uit een nieuwe genera-

voor opnames. Grote musici komen van

Eindhoven te halen en Yuja Wang behoort

tie musici, maar hun voorgangers heb-

heinde en verre naar Eindhoven om bij ons

tot de aanstormende wereldtop. Zij is echt

ben nog voor Sjostakovitsj gespeeld.

hun cd’s op te nemen.”

KENNERS ÉN BEGINNERS Maestro Jules Onthult is een nieuwe serie voor beginnende liefhebbers van klassiek. Voor de pauze vertelt dirigent Jules van Hessen over de muziek, het orkest illustreert zijn verhaal met fragmenten.

Na de pauze klinkt het complete stuk.

Veenstra: “Jules van Hessen kan als geen ander inzicht geven in hoe een componist te werk gaat, en hoe een dirigent met zijn orkest de partituur omzet in muziek. Zijn verhaal is toegankelijk en heeft humor. Wat Robbert Dijkgraaf voor de natuurkunde betekent, is Jules van

Janine Jansen

Hessen voor de klassieke muziek.”

ARTIST IN RESIDENCE

is cellist Nicolas Altstaedt artist in resi-

“Voor onze artist in residence gaan wij

dence. Hij voldoet in alles aan het profiel.

bewust opzoek naar een interessante,

“Hij is iemand met een grote diversiteit. Hij

jonge artiest, die nog niet tot de geves-

is leider van het beroemde Lockenhaus

tigde namen behoort. Muziekgebouw

Festival. Hij speelt net zo goed eigentijds

Eindhoven bestaat vijfentwintig jaar.

als klassiek of cross-overs. Dat maakt

Vergeleken met het Concertgebouw in

hem aantrekkelijk. Al die gezichten van

Amsterdam zijn wij nog jong, en zo willen

Altstaedt laten wij zien in zijn concerten.”

wij ons ook profileren. Vernieuwend, avontuurlijk en uitdagend.’ In seizoen 17/18

FESTIVALS, TRADITIE IN VERNIEUWING Foto: Felix Broede/ DG

Festivals als Cross-linx en het Storioni Festival combineren traditie en vernieuNicolas Altstaedt

wing. Cross-linx koppelt klassiekemuziekensembles aan bands uit de indiepopscene. Het Storioni-kamermuziekfestival is geliefd om zijn losse sfeer. De musici zijn dichtbij en aanspreekbaar. Het wordt elk jaar

Maria João Pires

Foto: Marco Borggreve

geprogrammeerd rond een thema.

Veenstra: “Wij hebben nu gekozen voor

draagt voor uit eigen werk, en er is muziek.

‘Beyond Borders’. Daarmee willen wij

Zo verdiepen literatuur en muziek elkaar.

begrippen als ‘grenzen’ en ‘vluchtelin-

Ook de serie Out of the Box brengt onver-

gen’ met muziek in een ander licht zet-

wachte combinaties en spannende

ten, de positieve kanten tonen. Haytam

samenwerkingen. Veenstra: “In dit soort

Safia (afkomstig uit Palestina) compo-

series laat Muziekgebouw Eindhoven zijn

neert een nieuw werk, en er zal aandacht

avontuurlijkste gezicht zien. Het gaat om

zijn voor zogeheten ‘entartete Musik’ uit

beleving. En, wie kaarten koopt voor beide

de Tweede wereldoorlog.”

Out of the Box-concerten, krijgt een verrassingsconcert op een onverwachte

VERDIEPING EN OUT OF THE BOX

locatie in Eindhoven cadeau!”

Gloednieuw is de serie In één Adem. Daarin staat telkens een schrijver centraal. Die

WWW.MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL

19

SPECIAL

2CE LL OS

BRUGGENBOUWERS

Foto’s: 2CELLOS

Door Simone Leuven

Met ‘rocken’ op cello’s werd het duo

wapperen alle kanten op door het veel-

mogelijkheden van de cello een nieuwe

2CELLOS al snel een wereldwijde

vuldige headbangen, net als de vele

invulling te geven. Allerlei stijlen en speel-

sensatie. Op hun nieuwe album Score

losgeknapte paardenharen die al na

technieken komen voorbij om zowel

verkennen de vrienden Luka Šuli´c en

enkele noten als een hanenkam aan hun

klassiekers van Sting en U2 als huidige

Stjepan Hauser een nieuw pad:

strijkstokken hangen. Ook de stok zelf is

hits van Mumford & Sons en Coldplay in

filmmuziek.

weleens gesneuveld. Dit gebeurt echter

een verrassend jasje te steken. Toch

allemaal in het kader van de revolutie

hebben Šuli´ c en Hauser het klassieke

Een publiek in pruikkostuum neemt

die Šuli´ c en Hauser willen ontketenen:

repertoire zeker niet vaarwel gezegd: in

verwachtingsvol plaats in de zaal. Šuli´ c

loskomen van het hokjesdenken in gen-

hun concertprogramma’s nemen ze

en Hauser betreden het podium en

res en breken met de regels van de

bewust klassieke muziek op. Ook werken

zetten een aangenaam celloduet van

klassieke uitvoeringspraktijk. Laten zien

ze graag samen met klassieke artiesten.

Vivaldi in. Maar plotseling neemt de

dat het ook anders kan.

Zo schuift op het album Celloverse de beroemde pianist Lang Lang aan voor

muziek een totaal onverwachte wending: de jongens gaan al grijnzend over in

Met deze missie werd 2CELLOS na hun

een vertolking van Live and Let Die en op

het ruige nummer Thunderstruck van de

debuutcover in 2011 van Michael Jacksons

de Cellobiënnale rockten collega-cellis-

rockgroep AC/DC. Ze gaan helemaal uit

Smooth Criminal direct een doorslaand

hun dak. Enkele van de met stomheid

succes. In de jaren die volgden bracht het

geslagen barokke toeschouwers wap-

duo drie albums uit. Met een gebalan-

peren paniekerig met hun waaiers.

ceerde en afwisselende mix van covers van pop- en rocknummers bouwde

20

Deze videoclip laat alles zien waar 2CEL-

2CELLOS een brug tussen klassieke

LOS voor staat. Met een goed gevoel

muziek en popgenres. Na hun conserva-

voor humor en met theatrale allure geeft

toriumstudies in onder andere Zagreb en

het duo een totaal nieuwe dimensie aan

Londen besloten de Kroatische cellisten

het concept cross-over. De jongens zijn

om samen een nieuwe impuls te geven

niet minder dan rocksterren. Hun haren

aan de muziekwereld door de veelzijdige

Alle muziek voor iedereen

ten Mischa Maisky en Giovanni Sollima mee op een uitvoering van Thunderstruck.

Het publiek van 2CELLOS is net zo divers als het repertoire: voornamelijk jonge maar ook zeker volwassen fans hossen op de opzwepende nummers en luisteren evengoed ademloos naar de verstilde en klassieke stukken. Zowel via YouTube als tijdens wereldtournees weten de twee cellisten een bonte mengeling van muziek en mensen te verenigen.

Het kan echter nog veelzijdiger: met hun nieuwe album Score voegen Šuli´ c en Hauser filmmuziek aan hun brede repertoire toe. Na al het rockgeweld verkennen ze de klassieke oorsprong en lyrische klank van de cello met hun vertolking van iconische filmmelodieën. Een verrassend melancholiek en romantisch album is het resultaat. Met deze nieuwe stijl laten de jongens van 2CELLOS zien dat ze ook deze eigenschappen van de cello door en door kennen en beheersen. De luisteraar kan heerlijk wegdromen bij muziek uit films als Titanic, The Godfather en The Lord of the Rings, mede omdat de cellisten op hun welbekende theatrale en meeslepende manier blijven spelen. Het is alsof ­2CELLOS met het album wil zeggen: dit zijn wij, maar we kunnen nog veel meer.

Dit blijkt ook uit een nieuwe samenwerkingsvorm die het duo voor Score is aan-

De boodschap van het album is duide-

gegaan. In plaats van het opnemen van

lijk: Šuli´ c en Hauser gaan door met de

enkele nummers met een artiest wordt

revolutie die ze in 2011 in gang hebben

2CELLOS het gehele album begeleid door

gezet. Met Score voegen ze een nieuw

het London Symphony Orchestra. Dit

hoofdstuk toe aan hun pakkende plan:

orkest, dat al meerdere malen beroemde

beroemde muziek een verrassende draai

filmmuziek van John Williams heeft

geven door allerlei genres in elkaar over

opgenomen, maakt het grootse filmische

te laten vloeien. Na publiek buiten de

geluid van Score compleet. De opening

klassiek georiënteerde luisteraars te

van het album, een uitstapje naar series

hebben aangetrokken, laten de cellisten

met muziek uit de hitserie Game of Thro-

hun luisteraars nu kennismaken met de

nes, zet de toon: in plaats van een rock-

klassieke kant van de cello. Zo verstevigt

duel laat 2CELLOS met een lyrisch en

Score de bruggen die 2CELLOS wil bou-

gepassioneerd samenspel een nieuw

wen tussen genres en muziekliefheb-

geluid horen.

bers. Alle muziek is voor iedereen.

SCORE

2CELLOS, LONDON SYMPHONY ORCHESTRA SONY 88985349122

21

SPECIAL

J O E P B E VIN G

Hij is er zelf beduusd van, Joep Beving.

Zoveel aandacht ineens.

UITERSTE EENVOUD Jos van der Zanden

Wat beschei­den begon, thuis tijdens nachtelijke uren achter een oude geërfde piano, blijkt een succesverhaal.

Dromerige, bedachtzame stukken worden op Spotify volop gestreamd.

Bij toeval kwam de muziek terecht bij bonzen van Deutsche Grammophon.

Resultaat: op 7 april de lancering van Prehension.

DG is een klassiek label, althans van­ ­origine. Wat betekent klassieke muziek voor jou?

“Al op vrij jonge leeftijd ging ik thuis achter de piano zitten, maar klassiek sprak me toen nog niet zo aan. Als puber ben ik daarin pas wegwijs gemaakt. In die periode heb ik veel beluisterd.

Daarna een lange tijd minder, ik speelde toen jazz in bandjes en dan ben je daar niet zo mee bezig. Heeft misschien ook met leeftijd te maken. Klassiek betekende veel bij mijn zoektocht naar een eigen geluid. Daar staat dan weer tegenover dat ik me niet te veel wilde laten beïnvloeden. Pas na mijn eerste plaat

22

ben ik weer gericht naar klassiek gaan

monieleer, daar hou ik helemaal geen

bereikte dat ik me niet hoefde te generen

luisteren.”

rekening mee. Mij gaat het om de klank,

voor kinderlijke, naakte eenvoud. Voor de

Zeggen de vakken harmonieleer en

om wat vanzelf bij me opkomt. Er is ook

tweede plaat ben ik wel iets meer gaan

­contrapunt je iets?

niet zoiets als controle achteraf.”

nadenken, misschien. Maar ook die... Ach,

Uitbundige lach: “Ja, daar ben ik kort-

Eenvoud en transparantie – dat zijn begrip-

het is wat het is.”

stondig aan blootgesteld. Tijdens een

pen die op jouw stukken van toepassing zijn.

De titels van je cd’s staan als een huis:

jaar op het conservatorium. Maar al die

Hoe heb je die stijl ontdekt?

Solipsism en Prehension. Ontleend aan de

theorie, die regels, analyse en zo – nee,

“Bij mijn eerste plaat heb ik me het meest

filosofie?

het gevolg was dat mijn focus toch echt

laten leiden door melodie. Die draagt

“Solipsism betekent zoiets als: we zijn

op het muziek maken kwam te liggen,

eigenlijk haar begeleiding, als vanzelf.

alleen zeker van onszelf, niet van de bui-

niet op de systematiek. Bij contrapunt

Inderdaad: uiterste eenvoud. Steeds weer

tenwereld. Ik had lang achter de piano

bijvoorbeeld haakte ik al snel af. Al die

schrappen wat niet noodzakelijk is. Ik ben

gezeten, bezig met mezelf, mijn eigen

regels die gelden voor de klassieke har-

net zo lang doorgegaan tot ik het punt

houding, naar de essentie zoekend. De

‘Steeds weer schrappen wat niet noodzakelijk is’

Foto: Rahi Rezvani

tweede plaat is eigenlijk weer een vol-

“Nee, omgekeerd. Het is gaan rollen toen

gende stap. Prehension betekent zoiets

een Duitse vriendin mijn eerste album had

als: de realiteit proberen te grijpen, contact

meegenomen naar haar stamkroeg in

maken. Eigenlijk is het dus het tegenover-

Berlijn. Toevallig zat daar die avond een

gestelde van solipsism. Met deze muziek

labelmanager van DG, die bij het horen van

zoek ik naar een nieuwe manier om naar

de muziek interesse had. Een hele tijd zijn

buiten te treden, uit je eigen hoofd te

we in gesprek geweest, veel overleg en zo.

komen, relaties aan te gaan. Klinkt mis-

Tja, geweldig natuurlijk, het gaat allemaal

schien wat hoogdravend voor de doorsnee

zo snel dat ik best wel huiverig ben. Vanuit

luisteraar, maar zo voel ik het. Filosofisch

de klassieke hoek wordt waarschijnlijk

onderlegd ben ik niet.”

vreemd aangekeken tegen dat simpele.

En dan Deutsche Grammophon. Zelf de

Daar denk ik maar niet te veel over na.

stoute schoenen aangetrokken?

Mensen houden ervan, daar gaat het om.”

JOEP BEVING 6 APRIL PARADISO, AMSTERDAM 8 APRIL MOTEL MOZAÏQUE, ROTTERDAM 20 MEI TIVOLIVREDENBURG, UTRECHT WWW.JOEPBEVING.COM

23

INTERVIEW

LE N U OV E M USI CH E

MONTEVERDI’S MADRIGALEN COMPLEET

Foto’s: Jip warmerdam

Door Marcel Bijlo

Dit jaar is het vierhonderdvijftig jaar geleden dat Claudio Monteverdi werd geboren. Hij is de grootste componist van de eerste helft van de zeventiende eeuw, maar zijn wortels liggen nog in de renaissance. Le Nuove Musiche, het ensemble van Krijn Koetsveld, neemt al Monteverdi’s madrigalen op.

24

Krijn Koetsveld is al heel lang actief met

ook op geselecteerd. Hun stemmen

koren en ensembles in allerlei samen-

mengen perfect, maar ze kunnen ook

stellingen. Voor de complete opname

individueel stralen. We kiezen ervoor

van Monteverdi’s madrigalen richtte hij

om alles in middentoonstemming te

een nieuwe groep op: Le Nuove Musiche.

zingen, zoals dat in Monteverdi’s tijd

Met Monteverdi keert Koetsveld terug

gebruikelijk was. Dat zorgt voor een

bij een oude liefde. “Ik heb de madriga-

rijkere en minder gepolijste klank dan

len van Monteverdi begin jaren zeventig

wanneer je een gewone stemming

leren kennen, toen ik in het koor van het

gebruikt. Maar voor de zangers is het

Haags conservatorium zong. Het was de

wel een stuk lastiger.”

‘Het publiek meenemen in deze prachtige muziek, daar gaat het om’

pionierstijd van de oude muziek en we hadden een groot Monteverdiproject met Nikolaus Harnoncourt. Ik werd direct verliefd op die muziek en ik heb altijd een droom gehad om die met een klein ensemble nog eens echt te gaan ontdekken. Die kans krijg ik nu, met de opname van alle madrigalen.”

Monteverdi’s madrigalen kennen een veelheid aan verschijningsvormen.

Koetsveld: “Er zijn acht boeken die eigenlijk Monteverdi’s hele leven omspannen. De eerste twee boeken zijn helemaal in de stijl van zijn voorgangers.

Het zijn mooie stukken voor vocaal ensemble, nog zonder instrumenten, maar ze zijn niet heel erg persoonlijk. In het derde en vierde boek wordt dat al meer en vanaf het vijfde boek zie je dat Monteverdi begint met het gebruik van een aparte basso-continuopartij. Er is

Bij Brilliant Classics verschenen al

nog een tussenvorm, waarbij de gezon-

enige madrigaalboeken, het drie cd’s

gen baspartij verdubbeld kan worden

omspannende achtste boek is net uit,

door een laag instrument, maar hoe

en de serie zal dit jaar gecompleteerd

langer hoe vaker schrijft Monteverdi een

worden. Staan er ook nog concerten

aparte continuopartij die niet dubbelt

op stapel? “Jazeker! Concerten geven

met de basstem. Die ontwikkeling gaat

vind ik ook belangrijk, Dan wil ik het

in het zesde boek verder en mondt uit in

publiek meenemen in een verhaal en

de stijl van het achtste boek, waarin

er theater van maken, en dat vraagt

bijvoorbeeld Il Combattimento di Tan-

om een andere aanpak dan op de cd’s.

credi e Clorinda staat, eigenlijk een kleine

Voor de concerten maak ik een zorg-

opera. Die hele ontwikkeling moeten we

vuldige selectie van madrigalen waar-

dus als ensemble ook neerzetten.”

bij ieder stuk een op zichzelf staand

Vraagt dat om een speciale mentaliteit

miniatuurtje moet zijn dat in dienst

van de zangers? “De zangers moeten

staat van het grotere geheel.

zowel ensemblezangers zijn als

Het publiek meenemen in deze prach-

­s olisten, en daar heb ik ze natuurlijk

tige muziek, daar gaat het om.”

MONTEVERDI MADRIGALI

LE NUOVE MUSICHE BRILLIANT CLASSICS 5028421951522 (3CD)

25

INTERVIEW

RO B VA N D E L A A R

Door Gerard Scheltens

26

Foto: Gisele Schenker

HOORNIST MET EEN MISSIE

natie van film en muziek. Een eerste teaser is er al, een kort filmpje waaraan te zien is hoe het ongeveer moet worden. Ik heb een fijne samenwerking met regisseur Heartfelt heet de eerste cd van

Lucas van Woerkum, heel leuk om met

hoornist Rob van de Laar, recht uit het

hem te brainstormen. Het wordt een uur

hart. En de kersverse winnaar van de

lang een live film-concertbeleving waarin

Nederlandse Muziekprijs 2017 heeft

Brahms’ hoorntrio wordt verweven. In een

nog meer ijzers in het vuur...

dialoog met zijn eerste biograaf Max Kalbeck – ontleend aan zijn correspon-

Zo’n muziekprijs komt niet uit de lucht

dentie – mijmert Johannes Brahms over

vallen, al is Rob van de Laar nog steeds

zijn vrienden de Schumanns, nadat Clara,

verbaasd dat hij hem ook echt gekregen

zijn geliefde vriendin en mentrix, is overle-

heeft. “Als je wordt uitgekozen moet je je

den.” De teaser, online al te zien, geeft in

eerst twee jaar lang waarmaken. Keihard

twee minuten een indruk van de film die

werken hoor,” zegt Van de Laar, “maar ik

we in 2018 kunnen ondergaan.

Een grote eer, en wat kun je ermee?

De Nederlandse Muziekprijs maakt deze

“Allereerst een cd maken met muziek

projecten mogelijk, maar Van de Laars

waarvan ik hou. Ik heb lang zitten pieke-

ambities reiken verder. Zo’n prijs beloont al

ren wat ik zou opnemen, en toen koos ik

geleverde prestaties, maar de 29-jarige

gewoon wat ik mooi vind uit de

tophoornist ziet er vooral een investering

Duits-Oostenrijkse romantiek. Brahms,

voor de toekomst in. Nederland moet

Schumann, Schubert, het past bij elkaar

weer gewonnen worden voor klassieke

Foto: Fonds Podiumkunsten

was vastbesloten die prijs te winnen...”

en het past bij mij.”

Brahms’ briljante Hoorntrio neemt een prominente plaats in. Rob van de Laar geeft met pianist Thomas Beijer en

‘Ik was vastbesloten die prijs te winnen’

violist Mathieu van Bellen een energieke en tegelijk typerend melancholieke vertolking van dit unieke opus. Brahms’

muziek, zegt hij. “Als solohoornist van het

bewonderde vriend Schumann explo-

Mozarteumorkest in Salzburg merk ik

reert de mogelijkheden van de nog

dagelijks hoe hier alles van muziek is

nieuwe ventielhoorn in het fraaie Adagio

doordrenkt. Het leeft, de hele stad staat

& Allegro en daarna vult Karin Strobos,

achter ons. Kom daar in Nederland eens

operadiva-in-steeds-stijgende-lijn, de

om. Door alle bezuinigingen gaan veel

ruimte met Schuberts Auf dem Strom,

musici niet meer zo vrolijk naar hun werk.

een prachtig lied van afscheid met een

Orkesten houden met moeite het hoofd

verbluffende hoornsolo.

boven water en proberen uit alle macht

En dan! De quasisonate van Karl Pilss!

publiek te trekken. Prima dat ze hun

Karl wie? Van de Laar: “Die kent nie-

toevlucht nemen tot cross-over en

mand, en het is zulke mooie muziek! Een

alternatieve concertvormen, zo krijgen

echte Wener, die fantastisch compo-

ze de zaal weer vol. Maar je mag ook

neerde voor blaasinstrumenten. Gewel-

best trots zijn op de pure orkestbeleving.

dig om te spelen, een ontdekking!”

Het hooghouden van die traditie is een mooie taak voor mij...”

“Mijn tweede speerpunt”, vertelt Van de Laar, “is mijn filmproject. Dat wordt een

TEASER ONLINE:

heel nieuwe concertervaring, een combi-

HTTPS://VIMEO.COM/197760035

BRAHMS, SCHUMANN e.a.

HEARTFELT ROB VAN DE LAAR, THOMAS BEIJER CHALLENGE 0608917274523

27

SPECIAL

M A X RI CHTE R

VIRGINIA WOOLF VERKLANKT Door Wenneke Savenije

componisten als Corelli, Vivaldi en Bach

Daarvoor kom ik ’s ochtends mijn bed

hun fantasie al eerder loslieten. Richter

uit’, aldus de Duits-Engelse

voegt er door middel van electronica

componist Max Richter. Met sound als expressiemiddel kroop hij in de huid van Virginia Woolf.

Hoe verklank je de literaire belevingswereld van een legendarisch schrijfster als

Foto: Rhys Framtpon

‘Ik hou van het modelleren van geluid.

eigentijdse klankkleuren aan toe.

The Waves, het derde deel is het aangrijpendst en wordt ingeleid door een voordracht van het zelfmoordbriefje dat de schrijfster achterliet voor haar man, waarna ze met zakken vol stenen de rivier inliep. Dromerige melodiefragmenten in

Virginia Woolf, wier bijzondere oeuvre zich moeilijk laat samenvatten? Max Richter

bare stem de volgende tekst uitspreekt:

golfachtige structuren verklanken dit

(1966) omschrijft het werk van zijn pro-

‘Words, English words, are full of echoes,

drama van de vrouw die te gevoelig was

tagonist als ‘diep, visionair, gewaagd,

of memories, of associations, naturally.

voor het leven. Met zijn empathische

experimenteel, maar ook persoonlijk,

They have been out and about, on

muziek verlicht Richter haar eenzaamheid.

gedurfd, intiem en altijd diep menselijk’.

­people’s lips, in their houses, in the streets,

Maar de muziek waarin hij de literaire

in the fields, for so many centuries. And

essentie van Woolf probeert te vatten,

that is one of the chief difficulties in writing

spreekt veel directer tot het gemoed.

them today – that they are stored with

Richter houdt ervan om klassieke en

other meanings, with other memories,

‘Altijd diep menselijk’

and they have contracted so many

MAX RICHTER & NEDERLANDS DANS THEATER SCENIC ROUTES T/M 8 APRIL IN DIVERSE NEDERLANDSE ZALEN WWW.NDT.NL

famous marriages in the past.’

Daarna volgt een rake muzikale typering van belangrijke personen uit het alledaagse leven van Clarissa Dalloway,

hedendaagse stijlen te mixen met popu-

mensen met wie ze in het verleden een

laire muziek en electronica. Op verzoek

sterke band voelde zonder daar de conse-

van de Engelse choreograaf Wayne

quenties uit te trekken. In een bijzondere

McGregor componeerde hij op drie van

afwisseling van orkestrale en kamermuzi-

haar boeken – Mrs Dalloway, Orlando en

kale passages bouwde Richter een ver-

The Waves – balletmuziek die Woolf recht

vreemdende factor in, want herinneringen

deed. Gecombineerd met de enige

raken immers vertekend. Maar ook klinkt

bewaard gebleven radio-opname van

er het klokgelui van de Big Ben, dat Woolf

Woolfs eigen stem, heeft Richter zijn

dagelijks ter ore moet zijn gekomen.

Woolf-muziek uitgebracht als Three

In Orlando draait alles om transformatie.

­Worlds: Music from the Woolf Works.

Voor Richter een reden om dit boek te

Richters Woolf-album opent aangrijpend

verklanken in een soort ingenieuze opeen-

met een fragment uit Woolfs optreden

volging van variaties, die aanhaken bij het

voor de BBC in 1937, waarin ze met kwets-

beroemde thema uit La Folia, waarop

RICHTER THREE WORLDS

MAX RICHTER, DEUTSCHES FILMORCHESTER BABELSBERG e.a.

DG 00028947971580

29

SPECIAL

M S TISL AV ROS T RO P OVIT S J

CELLIST MET HARTSTOCHT Door Eddie Vetter

Tien jaar na zijn dood is Mstislav Rostropovitsj nog lang niet vergeten.

De charismatische cellist zou deze maand negentig zijn geworden. Warner gedenkt dit met een monumentale box waarin veertig cd’s, drie dvd’s en een dik boekwerk zijn verzameld onder de noemer Cellist of the century.

Hoe belangrijk Rostropovitsj ook is geweest, ‘cellist van de eeuw’ lijkt toch iets te veel eer. ‘De grootste cellist van de tweede helft van de twintigste eeuw’ zou meer op zijn plaats zijn, want de eerste helft komt toch echt toe aan Pablo Casals. De vader van Rostropovitsj had trouwens nog les gehad van Casals, lang voordat hij zijn zoon de eerste beginselen van het spel bijbracht. ‘Slava’, zoals ­Mstislav van jongs af aan werd genoemd, was toen acht jaar oud. Hij ging reeds als kind in het openbaar optreden en maakte op zijn dertiende zijn debuut met orkest in het Eerste celloconcert van Saint-Saëns.

Kort na de Tweede Wereldoorlog werd hij beschouwd als een van de grootste musici van de Sovjet-Unie. Hij onderhield nauwe relaties met Sjostakovitsj en ­Prokofjev, hoewel deze componisten in

Foto: Philippe Maupetit

die jaren zwaar onder vuur kwamen te

30

liggen van het regime. Rostropovitsj bracht de zomers door in de datsja van Prokofjev. Sjostakovitsj gaf hem compositieles en zou later zijn twee celloconcerten aan hem opdragen.

In de jaren vijftig en zestig liet ­Rostropovitsj zich ook in het Westen

Foto: Ken Veeder

De grootste cellist van de tweede helft van de twintigste eeuw

van Bach te spelen. Tussen Rostropovitsj

der jaren excentrieker is gaan spelen,

en Rusland is het toch nog goed geko-

soms met groteske resultaten, maar altijd

men. Boris Jeltsin ontving de gelauwerde

spat de hartstocht ervan af. De gulle

musicus met open armen na de onder-

warmte die hij uitstraalde en de onnavolg-

gang van het communisme en Vladimir

bare nuances in de toon waarmee hij de

Poetin onderscheidde hem kort voor zijn

verste hoeken van de zaal vulde, ken-

dood met de orde van verdienste voor het

merkten ook zijn optredens in het Amster-

vaderland, eerste klasse.

damse Concertgebouw.

Pas toen hij al in de zestig was, in 1991,

In de uitgave van Warner is geen plaats

besloot hij alle zes de solosuites van Bach

ingeruimd voor Rostropovitsj’ werk als

op te nemen, ook voor hem de kroon op

dirigent, maar is zijn carrière als cellist op

het cellorepertoire. Hij koos zelf de locatie

de voet te volgen. Dertien van de veertig

uit, de Basilique Sainte-Marie-Madeleine

cd’s zijn al in 1997 door EMI gebundeld als

in Vézelay, omdat de akoestiek en de

‘The Russian years’. Ze bevatten histori-

romaanse architectuur van dit twaalf-

horen met spraakmakende tournees. Hij

sche opnamen uit de jaren 1950-1974 met

de-eeuwse monument hem buitenge-

raakte bevriend met Benjamin Britten, die

veel muziek die aan hem is opgedragen

woon inspireerden. Het is te zien en te

speciaal voor hem een cellosonate, een

door uiteenlopende componisten als

horen op twee dvd’s, die mede deze uit-

cellosymfonie en drie solosuites compo-

Prokofjev, Sjostakovitsj, Britten, maar ook

gave maken tot een monument voor de

neerde. Ook andere componisten lieten

Katsjatoerian, Schnittke en zelfs

grootste cellist van de tweede helft van

zich door hem inspireren, van Dutilleux tot

­Oestvolskaja en Piazzolla.

de twintigste eeuw.

Lutoslawski en van Penderecki tot

Onder de pianisten die hem begeleiden,

­Schnittke. Zo heeft Rostropovitsj het

bevinden zich Svjatoslav Richter en

cellorepertoire aanzienlijk uitgebreid.

Sjostakovitsj zelf, onder de dirigenten

Zijn internationale carrière kwam in

legendarische figuren als Rozjdestvenski,

gevaar toen hij en zijn echtgenote, de

Svetlanov en Kondrasjin. In Beethovens

sopraan Galina Visjnevskaja, Aleksandr

Tripelconcert vormt hij een trio met David

Solzjenitsyn gingen steunen en hem zelfs

Oistrach en Svjatoslav Richter. De gouden

in hun datsja buiten Moskou lieten wonen.

jaren van de muziek in de Sovjet-Unie

De auteur stond bekend als dissident en

trekken weer voorbij.

had jaren doorgebracht in strafkampen,

Daarnaast bevat de box een schat aan

zoals beschreven in zijn Goelag Archipel.

studio-opnamen die in het Westen zijn

Rostropovitsj en zijn vrouw mochten eerst

gemaakt. Het Celloconcert van Dvorák

niet meer in het buitenland optreden,

komt wel driemaal voor (onder leiding van

werden in 1974 verbannen en verloren

Adrian Boult, Carlo Maria Giulini en Seiji

uiteindelijk in 1978 het staatsburgerschap

Ozawa), het Dubbelconcert van Brahms

van de Sovjet-Unie.

tweemaal, met David Oistrach en het

Toen hij op een morgen in november 1989

Cleveland Orchestra onder leiding van

in zijn Parijse appartement op de radio

George Szell (1969) en met Itzhak Perl-

hoorde dat de Berlijnse Muur was geval-

man en het Concertgebouworkest onder

len, vloog hij spontaan naar Berlijn om

leiding van Bernard Haitink (1985).

voor de muur bij Checkpoint Charlie suites

Wat opvalt, is dat Rostropovitsj in de loop

Mstislav Rostropovitsj en Benjamin Britten

ROSTROPOVICH CELLIST OF THE CENTURY THE COMPLETE WARNER CLASSICS RECORDINGS WARNER CLASSICS 0190295892302 (40CD, 3DVD+BOEK)

31

HANS HEG

VERLAAT AAN EEN

Er is iets aan de hand met Mitologia, de

De opnamen werden al in mei 2012

Het kan natuurlijk dat Curtis niet hele-

laatste Händel-cd van Alan Curtis. Los

gemaakt in de Villa San Fermo (bij

maal tevreden was met het eindpro-

van het gegeven dat het in muzikale zin

Vicenza), ruim drie jaar voor de plotse-

duct. Dat hij nog details wilde aanpas-

om een bijzondere uitgave gaat. Ver-

linge dood van de tachtigjarige Curtis in

sen. Heeft het met het soms wisselende

schillende aria’s en duetten, alle geïnspi-

zijn woonplaats Florence. Terwijl de

geluidskader te maken? Of voldeed de

reerd op mythologische figuren, krijgen

alom bejubelde cd Drama Queens met

jonge, opmerkelijk ‘mannelijke’ Italiaanse

zelfs een sensationele uitvoering. Alleen

de Amerikaanse mezzo Joyce DiDonato,

mezzo Romina Basso (what’s in a name,

zit ik met een paar vragen: is dit nu wel

die twee maanden na Mitologia werd

maar wat een timbre) niet aan zijn ver-

of niet Curtis’ allerlaatste release? En

vastgelegd op dezelfde locatie, al jaren

wachtingen? Aan het spel van zijn eigen

waarom heeft het zo lang geduurd voor-

op de markt is. Verschil in policy bij Erato

specialistenensemble kan het niet heb-

dat die werd uitgebracht - eind 2016?

en Deutsche Harmonia Mundi?

ben gelegen. En aan de bijdragen van de kristalheldere en virtuoze Chistiane Karg al helemaal niet. Ze is briljant.

De Beierse sopraan is een groot talent.

Ze zorgt voor een paar spectaculaire momenten met haar moeiteloze coloraturen, in combinatie met mooie legatolijnen. Haar Italiaanse collega, Romina Basso, is iets minder uitgebalanceerd en komt soms net wat tekort aan ademsteun en stilistisch inzicht. Op dat punt is Karg superieur, maar in de drie duetten wordt Basso hoorbaar meegesleept door haar collega. Het vocale feest dat Mitologia biedt is wat mij betreft hét Händeltestament van Alan Curtis geworden.

Niet zo verwonderlijk. Als jonge Ameri-

Foto: Alan Curtis & Warner Classics

kaanse klavecinist en musicoloog kwam

32

hij naar Amsterdam om bij Gustav ­Leonhardt te studeren. En om nog dichter bij de bron te komen van zijn promotieproject: het klavierwerk van Sweelinck. Amsterdam was in die tijd, de jaren zestig, het centrum van de oude muziekpraktijk met markante figuren als Jaap Schröder, Kees Otten, Brüggen, Bijlsma en natuurlijk Leonhardt. Curtis voelde zich als een vis in het water in dit milieu.

COLUMN

EERBETOON BAROKTITAAN Met Leonhardt en Anneke Uittenbosch

Het Concertgebouw programmeerde in

Mundi. Dat bovendien veel helderder en

nam hij de concerten voor drie klavecim-

1977 als eerste een concertante versie

dynamisch rijker klinkt dan de Drama

bels van Bach op.

van de opera Admeto met louter vocale

Queens van Joyce DiDonato op Erato.

en instrumentale barokspecialisten.

Nota bene geregistreerd op dezelfde

In september 1971 zorgde hij voor een

locatie. Händel in de kapel en de Drama

kleine sensatie, die ook in het buitenland

Om dit te kunnen realiseren formeerde

de aandacht trok: de allereerste uitvoe-

Curtis zijn ensemble Il Complesso

ring van Monteverdi’s opera L’Incoronazi-

Barocco, dat ook aan de opname in Haar-

one di Poppea in kleine, authentieke

lem meewerkte. De rest is geschiedenis.

bezetting. De co-dirigenten Leonhardt

De revival van Händel-de-operacompo-

en Curtis (in zeventiende-eeuwse kos-

nist is niet meer weg te denken uit onze

tuums!) zaten links en rechts op het

theaters en in platenland. Of, zoals Trouw

podium achter hun klavecimbels. De

het in 2012 formuleerde: ‘Händel is hip’. In

reconstructie van het muzikale materi-

een interview met Peter van der Lint gaf

aal was van Curtis. Het succes was zo

Curtis toe dat hij door de houding van

groot dat De Nederlandse Opera er drie

‘Händelhater’ Leonhardt juist bij Händel

jaar later een heel Monteverdifestival

was uitgekomen.

omheen bouwde. Met de jonge Nikolaus Harnoncourt en zijn Concentus Musicus

“Die overduidelijke minachting van Hän-

Wien als speciale gasten in Orfeo.

del duwde mij die richting in. Alsof ik wilde kijken of dat wat Leonhardt steeds

Op één punt liepen de wegen van

maar weer beweerde wel waar was (…)

­Leonhardt en Curtis niet parallel, hoewel

Maar wát Leonhardt ook vond, Händel is

ze tot op het laatst bevriend zijn geble-

een meester in wat hij doet (…) Vroeger

ven. Leonhardt vereenzelvigde zich

dacht men dat de verhalen in de opera’s

totaal met Bach maar zag weinig in

van Händel belachelijk en ongeloof-

Händel. Alan Curtis daarentegen was er

waardig waren. Onze smaak is veran-

al vroeg van overtuigd dat Händel de

derd en men ziet nu dat het eigenlijk

grootste operacomponist van zijn tijd

fascinerende drama’s zijn. Zo’n over de

was. Aanvankelijk was het vechten

top dramaqueen als Cleopatra kan zo uit

tegen de bierkaai, maar Curtis liet zich

een film van Pedro Almodóvar gestapt

niet van de wijs brengen. Ook op dit punt

zijn”, aldus Curtis.

Queens in de bibliotheek, lijkt het wel.

HÄNDEL MITOLOGIA

CHRISTIANE KARG, ROMINA BASSO, IL COMPLESSO BAROCCO O.L.V. ALAN CURTIS DHM 88875199812

speelde Nederland een belangrijke rol.

Daar ligt Händels grote kracht: geniaal componist én intelligent psycholoog. Op

Ontroerend mooi Händelportret

beide geraffineerd door Curtis samengestelde cd’s komt het typerend naar voren.

Waarbij ik, ondanks een paar kleine technische oneffenheden, een lichte voorkeur heb voor het soms ontroerend mooie

HÄNDEL, HAYDN e.a.

DRAMA QUEENS JOYCE DIDONATO, IL COMPLESSO BAROCCO O.L.V. ALAN CURTIS ERATO 5099960265425

Händelportret op Deutsche Harmonia

33

NIEUWE ALBUMS NINA KOTOVA

MSTISLAV ROSTROPOVICH

RACHMANINOV PROKOFIEV CELLO SONATAS

CELLIST OF THE CENTURY 3CD

24 MAART

BESCHIKBAAR

FAZIL SAY

BEATRICE RANA

VARIOUS COMPOSERS 4 CITIES

BACH GOLDBERG VARIATIONS

ONTDEK MEER KLASSIEKE MUZIEK OP KLASSIEKEMUZIEK.NL/SPOTIFY

BELEEF PASEN DE ONDERSTAANDE DRIE TITELS ZIJN T/M 30 APRIL IN PRIJS VERLAAGD

HERMANN PREY

TON KOOPMAN

CHRISTINA PLUHAR

MATTHÄUS PASSION

MARKUS PASSION

VIA CRUCIS

WARNERCLASSICS.COM

FACEBOOK.COM/KLASSIEKEMUZIEK

CD-BESPREKINGEN STRATEGIER

MAHLER

MUSIQUE POUR FAIRE PLAISIR

SYMPHONIE NR. 3

SYMPHONIEORCHESTER DES BAYERISCHEN RUNDFUNKS, GERHILD ROMBERGER EN KOREN O.L.V. BERNARD HAITINK BR KLASSIK 4035719001495 (2CD) € 24,99 VKZ.NL/17233

DIVERSE ORKESTEN DIVERSE DIRIGENTEN ETCETERA 8711801015637 € 22,99 VKZ.NL/17212

ORKEST

ORKEST

De titel, ontleend aan een van Herman Strategiers werken, klopt: dit is muziek om plezier te maken, ook al is het openingsstuk (Rapsodia Elegiaca) toevallig dramatischer dan de rest. Het werd in 1956 alvast gecomponeerd voor een mogelijk overlijden van koningin Wilhelmina (die nog zes jaar zou leven). Het is ook een van de vroegste opnamen van de piepjonge Bernard Haitink, dus verzamelaars, rep u! Herman Strategier (1912-1988) was een bekwaam componist, die hoorbaar hield van Fauré en de Franse Groupe des Six. Hij maakte wat je noemt ‘speelmuziek’ voor direct gebruik, niet erg modern maar wel vakkundig, met parmantig vertoon van contrapunt, fuga’s en kerktoonladders, binnen de tonaliteit blijvend, soms mild dissonerend maar zonder de wereld te schokken. Qua stijl en opvattingen stond hij dicht bij zijn leermeester Hendrik Andriessen, al is diens muziek fantasievoller. Het is mooi dat uit de omroeparchieven een hele cd met Strategiers opgediepte orkestwerken uit de jaren vijftig en zestig kon worden samengesteld. Uniek is het accordeonconcert, waarin de menging van soloinstrument en orkest een fraaie klankkleur oplevert. Ondanks de licht gedateerde opnamekwaliteit mag deze daad van rechtvaardigheid jegens een vergeten Nederlandse toonvinder worden toegejuicht.

Er zijn al minstens zeven opnamen verschenen waarop Bernard Haitink in de Derde symfonie van Mahler verschillende orkesten leidt. De eerste is van 1966, de laatste is net uitgebracht: live uit München. Met het klimmen der jaren leek Haitink steeds trager te worden, zoals dat menige dirigent overkomt, maar hier houdt hij bijna exact dezelfde tempo’s aan als in 1990 met de Berliner Philharmoniker. Alleen de finale verloopt iets vlotter. Voor het overige is Haitink in de loop van een halve eeuw zichzelf steeds trouw gebleven. Geen mooidoenerij, geen egotripperij, geen bombastisch geweld, geen karikaturale overdrijving van de volkse aspecten. De muziek mag als een natuurverschijnsel uit de stilte opdoemen. Duidelijk merkbaar is dat deze symfonie steeds meer in zijn genen is gaan zitten en dat de voortreffelijke musici van het Beierse omroeporkest hem willen volgen als een ideale gids in dit repertoire. Gedurende meer dan honderd minuten creëert hij overweldigende spanningsbogen zonder zijn kruit te vroeg te verschieten. De mezzosopraan Gerhild Romberger wordt als het ware op handen gedragen in het mysterieuze vierde deel. De dames van het koor van de Beierse omroep en de Augsburger Domsingknaben treffen precies de eenvoudige, naïeve toon van de ‘Wunderhorn’.

GERARD SCHELTENS

EDDIE VETTER

VERZAMELAARS, REP U!

OVERWELDIGENDE SPANNINGSBOGEN

J.S. BACH, VILLA-LOBOS

WEINBERG

BACHIANA

CHAMBER SYMPHONIES, PIANO QUINTET

ASYA FATEYEVA, ERIK SCHUMANN, WÜRTTEMBERGISCHES KAMMERORCHESTER HEILBRONN O.L.V. RUBEN GAZARIAN BERLIN CLASSICS 885470009094 € 21,99 VKZ.NL/17206

KREMERATA BALTICA O.L.V. GIDON KREMER (VIOOL) ECM 0028948146048 (2CD) € 33,99 VKZ.NL/17225

ORKEST/KAMERMUZIEK De Joods-Russische componist Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) schreef zo’n negentien symfonieën. In de laatste tien jaren van zijn leven voegde hij er nog vier kamersymfonieën aan toe. Weinberg vluchtte na de Duitse inval in Polen uit zijn geboorteland naar de Sovjet-Unie en kwam daar al snel in aanraking met Dmitri Sjostakovitsj. En met de autoriteiten. Weinberg lag door de Joodse associaties in zijn werk zwaar onder vuur en werd zelfs verdacht van het stichten van een Joodse gemeenschap op de Krim.

De vriendschap tussen Weinberg en Sjostakovitsj was hecht en dat is ook in zijn vier prachtige kamersymfonieën te horen. Weinberg mist het cynisme en de ironie van Sjostakovitsj, maar verder liggen hun toon en spraak dicht bij elkaar. En dat is bijzonder want Weinberg baseerde zich in deze kamersymfonieën op strijkkwartetten die al in de jaren veertig ontstonden. Hij moet daar in de loop der jaren wat extra S ­ jostakovitsjkleur aan hebben toegevoegd, want zijn pianokwintet uit 1944, door Gidon Kremer en slagwerker Andrei Pushkarev bewerkt voor piano, strijkorkest en percussie, klinkt veel minder naar zijn mentor. Een mooi portret van Weinberg dat door Kremerata Baltica op de bekende intense wijze wordt vertolkt.

De Russische saxofoniste Asya Fateyeva maakte in 2014 naam door als eerste vrouw door te dringen tot de finale van de Adolph Sax-competitie in België. Sindsdien geldt zij, zoals de Frankfurter Allgemeine Zeitung het omschreef, als ‘een sensatie in de muziekwereld’. Haar eerste cd met minder bekende saxofoonjuwelen werd goed ontvangen en met haar tweede cd duikt ze nu echt in het diepe. Hoewel het voor de hand ligt om onder de titel Bachiana werken van Heitor Villa-Lobos en Johann Sebastian Bach te combineren, de Braziliaanse veelschrijver was immers gek op Bach en schreef een lijvige serie Bachianas Brasileiras, is het toch een ultieme toets. Want niet alleen de beroemde Aria uit Villa-Lobos’ Bachianas Brasileiras kent vele prachtuitvoeringen, ook de bewerking van Bachs Vioolconcert BWV 1056 en het Concert voor hobo en viool BWV 1060 in een saxofoonversie vergen een absolute topuitvoering.

Fateyeva slaagt glansrijk en laat haar sopraansaxofoon, begeleid door het Württembergisches Kammerorchester Heilbronn, heerlijk zingen. Toch maakt zij de meeste indruk met de Aria van Villa-Lobos en diens Fantasia para saxophone. Schitterend doorvoelde melancholie in complete harmonie met het orkest. Voldoende reden om de cd direct aan te schaffen en Fateyeva goed in de gaten te houden.

PAUL JANSSEN

PAUL JANSSEN

MOOI PORTRET VAN WEINBERG

35

CONCERT

EEN SENSATIE

35

CD-BESPREKINGEN MENDELSSOHN

SJOSTAKOVITSJ

VIOLIN CONCERTO, OP. 64 STRING OCTET, OP. 20

PIANO CONCERTO S e.a.

BORIS GILTBURG, RHYS OWENS, ROYAL LIVERPOOL PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. VASILY PETRENKO NAXOS 0747313366675 € 9,99 VKZ.NL/17234

LIZA FERSCHTMAN, HET GELDERS ORKEST O.L.V. KEES BAKELS CHANNEL CLASSICS 0608917274820 (SACD) € 24,99 VKZ.NL/17222

CONCERT

CONCERT

Hebben we nog niet genoeg opnamen van het vioolconcert van ­Mendelssohn? Hoeveel violisten hebben het al vastgelegd? En hoe vaak?

Eén keer, twee keer, drie keer…? Maar let op, hier is iets bijzonders aan de hand. Liza Ferschtman maakt er iets heel nieuws van. Ze beschreef zelf hoe ze bij het instuderen plotseling het licht zag. Dit concert moet worden benaderd als een stuk kamermuziek waarin alle deelnemers gelijkelijk hun ziel leggen, in plaats van als een werk waar een losse solist komt optreden met een orkest. Ze kreeg Kees Bakels en Het Gelders Orkest helemaal mee en daaruit kwamen in 2016 concertuitvoeringen waarin een beperkt ensemble uit het orkest als één geheel samenwerkt met de soliste. Het resultaat was een lichte, doorzichtige totaalklank waarbinnen Ferschtmans melodieuze vioolsolo maximaal de ruimte krijgt om te zingen. Heel mooi, en weer als nieuw. Vooral het langzame middendeel is om te zoenen. Ze zet deze lijn voort in het uitbundige Octet voor strijkers, waarvoor ze een goed ingespeelde groep van bevriende musici om zich heen verzamelde. Ze spelen dit ongelooflijke werk van de briljante tiener Felix Mendelssohn met een intense energie en met een enthousiasme dat direct overslaat op de luisteraar.

Als consument mogen we blij zijn dat zeker niet de minste musici en orkesten inmiddels hun toevlucht nemen tot een budgetlabel als Naxos. Dat brengt in dit geval schitterende uitvoeringen van de pianoconcerten van Sjostakovitsj voor een klein prijsje naar de huiselijke cd-lade. Nu is de vraag of pianist Boris Giltburg en het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra onder leiding van chef-dirigent Vasily Petrenko deze wat hybride cd elders kwijt hadden gekund. Giltburg combineert de twee pianoconcerten namelijk met twee eigen pianobewerkingen van Sjostakovitsj’ strijkkwartetten. Waar dat met de Wals, het derde deel uit het Tweede strijkkwartet, nog uitstekend gaat zullen velen hun wenkbrauwen fronsen bij de bewerking van het complete Strijkkwartet nr. 8 in c, het beroemde opus 110 dat ook in de versie voor strijkorkest bestaat. Het moet gezegd: het is even wennen. Maar wie zich na enkele keren luisteren overgeeft, hoort een prachtige ‘afterthought’ bij de pianoconcerten, er schijnt een nieuw licht op Sjostakovitsj’ opus 110. De lijnen worden dunner, naakter, de harmonieën schraler, maar daardoor ook interessanter, genialer. Bovendien wordt zo, zoals in het tweede deel, Allegro molto, vooral duidelijk dat Sjostakovitsj veel van Prokofjev heeft geleerd.

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

MENDELSSOHN OM TE ZOENEN

NIEUW LICHT OP SJOSTAKOVITSJ

SHORE

MOZART, RACHMANINOV

LANG LANG, SOPHIE SHAO, THE CHINA PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. LONG YU 21ST CENTURY CHAMBER ORCHESTRA O.L.V. LUDWIG WICKI SONY 0889853487325 € 23,99 VKZ.NL/17237

GRIGORY SOKOLOV, MAHLER CHAMBER ORCHESTRA O.L.V. TREVOR PINNOCK BBC PHILHARMONIC ORCHESTRA O.L.V. YAN PASCAL TORTELIER DG 0028947970156 (CD+DVD) € 28,99 VKZ.NL/17247

TWO CONCERTI

CONCERTOS

CONCERT Het blijft altijd even afwachten als een componist wiens voornaamste metier het schrijven van filmscores is zich richt op het klassieke muziekpodium.

Hoewel de combinatie van beide disciplines een aantal componisten erg goed af ging, vormt de gewenning aan ondersteunende muziek bij beelden vaak een handicap bij het schrijven van abstracte muziek. Ook de twee concerten van Howard Shore op deze cd lijken werken ter begeleiding van een niet gemaakte film. Het voordeel van het vakmanschap van Shore is dat de beelden vanzelf komen. Shore heeft dan ook een behoorlijke staat van dienst, hij schreef onder andere de muziek bij The Lord of the Rings en The Hobbit. In 2010 kreeg hij het verzoek om ter gelegenheid van de tweehonderdste verjaardag van Chopin een pianoconcert te schrijven voor Lang Lang dat het werk van Chopin eert. En dat is precies wat het driedelige Ruin & Memory doet.

Het klinkt als een muzikale illustratie van een filmische biografie van Chopin met uiteraard fenomenaal pianowerk van Lang Lang. Ook het celloconcert

Mythic Gardens dat Shore voor celliste Sophie Shao schreef, is vooral een klankpalet voor een romantische film. Mooie, direct aansprekende muziek die het beeldend vermogen prikkelt.

Grigory Sokolov, de ongeëvenaarde grootmeester onder de meesterpianisten, weigert tegenwoordig met orkest op te treden. Het kost hem te veel tijd en energie, want Sokolov wil geen concessies doen aan zijn heilige missie: het live realiseren van de oprechtste, integerste, meest ideale en meest hoogstaande vertolkingen van solorepertoire voor piano. Stel je een willekeurige componist uit heden of verleden voor die moet besluiten door wie hij zijn pianomuziek het liefste uitgevoerd zou willen zien. Het antwoord zal bijna zeker ‘Sokolov’ luiden. Want bij hem zijn alle partituren niet alleen in geniale, maar ook in ultiem betrouwbare, bezielde en toegewijde handen. Sokolov streeft onophoudelijk en met een mystieke intensiteit naar het allerhoogste en dat maakt hem tot de grootste pianist van deze tijd. Hoe bijzonder dat Deutsche Grammophon Sokolov wist te vermurwen tot toestemming voor het uitbrengen van twee prachtige liveopnames met orkest: Mozarts weergaloos gespeelde Pianoconcert in A, KV 488, opgenomen in 2005 in Salzburg, en het magistraal uitgevoerde Derde pianoconcert van Rachmaninov, in 1995 opgenomen in Londen.

Voeg daarbij de nieuwe Sokolov-documentaire van Nadia Zhadanova, ‘A conversation that never was’, en deze uitgave is de kroon op de collectie van elke Sokolov-fan.

PAUL JANSSEN

WENNEKE SAVENIJE

LANG LANG: FENOMENAAL PIANOWERK

36

CONCERT

TOEGEWIJDE HANDEN

36

MOZART

RACHMANINOV

MARIE KUIJKEN, VERONICA KUIJKEN, LA PETITE BANDE CHALLENGE 0608917275223 (SACD) € 24,99 VKZ.NL/17223

KHATIA BUNIATISHVILI, TSJECHISCH PHILHARMONISCH ORKEST O.L.V. PAAVO JÄRVI SONY 0889854024123 € 23,99 VKZ.NL/17239

PIANO CONCERTOS K. 413, K. 414 & K. 415

PIANO CONCERTOS NOS 2&3

CONCERT

CONCERT

Echt iets voor liefhebbers van oude instrumenten. Je wordt verwend met drie pianoconcerten, maar niet de gebruikelijke versies. Musiceren in de huiselijke kring was in de late achttiende eeuw populair, daarom werden al dan niet met toestemming van de componist kamermuziekversies op de markt gebracht. Die ingekrompen versies horen we hier, KV 413-415 voor piano en strijkkwartet, waarbij Sigiswald Kuijken zich in het booklet excuseert voor de extra toevoeging van een contrabas. Authentiek of niet, de muziek komt tot haar recht. Het gemis aan blazers wordt goedgemaakt door een fascinerende transparantie en intimiteit.

Jammer alleen dat de fortepiano – een kopie van een Stein – weinig dynamische contrasten laat horen, terwijl die deze muziek juist zo’n extra dimensie geven. Het spel van Marie en Veronica Kuijken is een goed gemiddelde, al vallen wel wat nootjes onder de tafel. Er wordt stevig uitgepakt: scherpe, soms snerpende strijkers en ook de opname is hard. Wellicht dat het allemaal past bij de nagestreefde authenticiteit, want het kan best zijn dat het indertijd ook zo klonk. Over muzikaliteit valt niets te klagen, de concerten sprankelen en bruisen en in de langzame delen bereikt de expressiegraad het niveau van het origineel.

Vroeger was Rachmaninovs Tweede pianoconcert het ware paradepaard, ook dankzij het uitgekiende gebruik in een sleutelscène van de filmklassieker Brief Encounter. Menigeen heeft meegesnikt op de gevoelige tonen van het langzame deel. In de laatste decennia heeft het pianistisch nog veeleisender Derde pianoconcert een gestage opmars gemaakt. Het is in de publieke perceptie langszij gekomen, zo niet nog populairder geworden dan het fameuze Tweede.

Beide geniale hoogtepunten uit het oeuvre van Rachmaninov verbinden een tranentrekkende – maar altijd doordachte en gecontroleerde – dramatiek met een verbazingwekkende inventiviteit en luciditeit. Als pianist moet je dat allemaal in huis hebben en boven de stof staan. We kennen talloze beroemde opnamen van fantastische pianisten (in de eerste plaats Rachmaninov zelf met Stokowski en Ormandy) en de concurrentie is groot, maar toch kun je je altijd weer laten verrassen. Khatia Buniatishvili en Paavo Järvi kiezen niet bepaald voor de overgevoeligheid, zeg maar sentimentaliteit, die weleens in deze concerten is gelegd. Ze geven de muziek lichtheid, vaart en energie. Buniatishvili is een ongelooflijk virtuoos soliste die de muziek laat tinkelen en met schijnbaar gemak alle hindernissen neemt. Wie ernaar luistert laat zich graag meeslepen.

JOS VAN DER ZANDEN

GERARD SCHELTENS

TRANSPARANTIE EN INTIMITEIT

LICHTHEID, VAART EN ENERGIE

WEBER

STRAVINSKY

COMPLETE WORKS FOR CLARINET

VIOLIN CONCERTO e.a.

LIANA GOURDJIA, KATIA SKANAVI, DEUTSCHE RADIO PHILHARMONIE O.L.V. ZSOLT NAGY AUDITE 4022143976970 € 20,99 VKZ.NL/17209

SEBASTIAN MANZ, SWR STUTTGART RADIO SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. ANTONIO MENDEZ BERLIN CLASSICS 885470008356 (2CD) € 23,99 VKZ.NL/17207

CONCERT/KAMERMUZIEK

CONCERT/KAMERMUZIEK

Violiste Liana Gourdjia heeft naar eigen zeggen haar hart verpand aan Igor Stravinsky: net als zijzelf Rus van geboorte, maar kosmopoliet geworden. De nu in Frankrijk werkzame ster noemt zijn tegen heug en meug geschreven Vioolconcert ‘neoclassicistisch en tijdloos’. Wie op basis daarvan een abstract-barokke aanpak verwacht heeft het mis. Integendeel, Gourdjia weet aan de suiteachtige delen (Toccata, Aria) een warmbloedige expressie te geven door bijvoorbeeld intensief gebruik te maken van portamento: het glijden van de ene toon naar de andere. Die Oost-Europese exotiek maakt de muziek zigeunerachtig en geeft vooral de langzame delen een melancholieke sfeer. Verder is haar spel lekker brutaal, rauw en gedurfd. Met pianiste Katia Skanavi speelt Gourdjia enkele van de componist stammende arrangementen, zoals een viool-pianoversie van de Pulcinella Suite (nieuwe titel: Suite italienne). Een bruisend feest der herkenning, deze deeltjes, feestelijk uitgevoerd met een ongebreideld speelplezier. Ook van de balletsuite Le baiser de la fée maakte Stravinsky een kamermuziekversie, getiteld Divertissement. Samen met nog enkele korte stukken heb je met deze cd zowat alle Stravinsky voor viool in handen, het instrument dat de componist eigenlijk liever meed omdat hij er zelf geen noot op kon spelen.

Met violist Boris Goldstein als grootvader en twee pianisten als ouders lag het voor de hand dat Sebastian Manz voor de muziek zou kiezen. Maar het was bij het horen van een opname van Benny Goodman in het Tweede klarinetconcert van Weber dat hij, op zesjarige leeftijd, wist zijn instrument te hebben gevonden. Na studies bij onder anderen Sabine Meyer begon hij als dertienjarige aan een solocarrière. Sinds 2010 is hij eerste klarinettist bij het RSO Stuttgart. Aan zijn avontuurlijke discografie voegt hij hierbij een dubbel-cd toe die hem na aan het hart moet liggen. Cd 1 is gewijd aan Webers kamermuziek, met pianist Marin Klett in het Grand Duo Concertant en de Silvana-variaties en het casalQuartet – aangevuld met contrabas – in het Klarinetkwintet. Manz verbluft met zijn speelse virtuositeit, zijn betoverende pianissimi, quasi-vloeibare glissandi en klaroenheldere topnoten. In de drie concerten op cd 2 gooit hij, ondersteund door zijn eigen Stuttgarter orkestgenoten, helemaal de remmen los. Manz vindt dat vertolkers zich dit repertoire moeten toe-eigenen en hun eigen versies moeten creëren, zoals Heinrich Joseph Baermann, voor wie Weber zijn concerten schreef, dat deed. Het resultaat: zeldzaam individuele, sprankelende en begeesterende uitvoeringen.

JOS VAN DER ZANDEN

JAN KUNST

BRUISEND FEEST DER HERKENNING

SPEELSE VIRTUOSITEIT

37

nieuw op Deutsche Grammophon

CD+DVD

CD-BESPREKINGEN HÄNDEL, ORLANDINI e.a.

NEUKOMM

CATHARSIS

REQUIEM À LA MÉMOIRE DE LOUIS XVI

XAVIER SABATA, ARMONIA ATENEA O.L.V. GEORGE PETROU APARTE 3149028099324 € 22,99 VKZ.NL/17221

LA GRANDE ÉCURIE ET LA CHAMBRE DU ROY O.L.V. JEAN-CLAUDE MALGOIRE ALPHA 3760014199660 € 22,99 VKZ.NL/17229

VOCAAL

VOCAAL

Foto’s op zijn cd-boekjes proberen countertenor Xavier Sabata neer te zetten als de getormenteerde held of de bad boy van de barokzang, maar zijn stem suggereert juist een bijzonder sympathieke persoonlijkheid: warmte en zorg voor de muziek gaan voor het etaleren van zijn techniek, die er overigens ook mag zijn. Het is razend knap dat Sabata de spanning in de lange scènes voor de titelhelden uit Vivaldi’s Farnace, Händels Admeto en Ariosti’s Caio Marzio Coriolano zo goed weet vast te houden, vooral omdat Armonia Atenea onder leiding van George Petrou niet altijd zorgt voor de opwindendste begeleiding. Zijn karakteristieke, het oor strelende geluid maakt hem echter nog niet tot de vocale persoonlijkheid die hij zou kunnen zijn. De personages in kwestie worden nergens driedimensionaal, hoe ongelooflijk fraai Xavier Sabata ook zingt. Voor een cd die de relatie tussen de opera en de Griekse tragedie probeert te doorgronden is dit een klein probleem. Vergeten we die opzet, dan horen we bloedmooi gezongen aria’s – en soms complete scènes – uit het tweede kwart van de achttiende eeuw, met in de hoofdrol ontegenzeggelijk een van de beste countertenoren van deze tijd.

Een cd als deze doet de ware muziekliefhebber zich vertwijfeld afvragen wat voor moois er nog onder het stof ligt te wachten op ontsluiting. Het Requiem à la mémoire de Louis XVI van Sigismund Neukomm is ­tenminste een prachtwerk. De Oostenrijker Neukomm (1778-1858) was een ware globetrotter en ooit een graag gehoord componist annex veelschrijver. Toch wachten meer dan tweeduizend werken van hem in de Bibliothèque National de France op ontsluiting. Als ze allemaal van de kwaliteit van deze cd-première zijn, mag de muziekgeschiedenis wel een beetje herschreven worden. Neukomm reisde lange tijd de wereld over in het gevolg van Charles-Maurice de Talleyrand, de belangrijkste Franse politicus in de tijd dat Napoleon een puinhoop van Europa maakte. Twintig jaar na de dood van Lodewijk XVI gaf Talleyrand Neukomm de opdracht een requiem te schrijven als een eerbetoon aan de op het schavot geëindigde vorst voor het Weense congres van 1814. Dat Neukomm daarbij putte uit ouder werk doet niets af aan de schoonheid van dit intense Requiem dat in de live-uitvoering van het Choeur de Chambre de Namur en La Grande Écurie et la ­Chambre du Roy onder leiding van Jean-Claude Malgoire nog een extra dimensie krijgt.

HEIN VAN EEKERT

PAUL JANSSEN

BLOEDMOOI GEZONGEN ARIA’S

PRACHTWERK

MAHLER

GOUNOD, RACHMANINOV e.a.

DAS LIED VON DER ERDE

AIDA

JONAS KAUFMANN, WIENER PHILHARMONIKER O.L.V. JONATHAN NOTT SONY 0889853898329 € 23,99 VKZ.NL/17238

AIDA GARIFULLINA, ORF RADIO-SYMPHONIEORCHESTER WIEN O.L.V. CORNELIUS MEISTER DECCA 0028947883050 € 22,99 VKZ.NL/17246

VOCAAL

VOCAAL

U vraagt zich misschien af: waar is de naam van de tweede solist? Het niet geheel voor de hand liggende antwoord: die is er niet. Jonas Kaufmann laat met deze opname een lang gekoesterde wens in vervulling gaan om naast de tenorliederen in Mahlers Lied von der Erde ook de liederen te zingen die normaal door alt of bariton worden gezongen.

Zoals verwacht klinkt Kaufmann heroïsch en muzikaal in de liederen voor tenor waarop menig andere zanger zich stukbijt. Maar in de liederen voor lage stem mis je het contrast van de verschillende stemtypen, zodat het geheel wat eenvormig klinkt. Een bariton zou hier door menigeen al als compromis gezien worden; Mahlers orkestratie, waarin op belangrijke momenten fluit en hobo een prominente rol hebben, is qua timbre ideaal afgestemd op de warme vrouwenstem. Kaufmann doet zijn uiterste best om nuance te vinden in de liederen, maar klinkt ook wat geaffecteerd en het kan niet ontkend worden dat zijn stem juist in de laagte wat resonantie en kleur mist. Een vocale tour de force, dat zeker, maar uiteindelijk eerder een curiositeit dan een echt geslaagde uitvoering van Mahlers vocale meesterwerk.

Een blik op de beeldschone Aida Garifullina op de cover van haar debuutalbum roept de vraag op of we hier wellicht te maken met een sopraan die op basis van haar uiterlijk gehypet wordt. Een eerste kennismaking met de stem laat een warm en stralend geluid horen, met een aangenaam flakkerend vibrato. Een veelbelovend begin! Jeugdige onschuld klinkt mooi door in Je veux vivre uit Gounods Roméo et Juliette, maar de ‘klokjesaria’ uit Lakmé mist misschien wat nuance en onderliggend mysterie. Maar voor zich iets van teleurstelling kan manifesteren verschuift de focus naar Rusland, en voel je onmiddellijk dat hier echt iets bijzonders gebeurt. Garifullina klinkt hier volkomen natuurlijk en gebruikt meer dynamische contrasten. Ze reageert met subtiele kleuren in de stem prachtig op de rijke orkestratie, waarbij het gloedvolle spel van het Weense radio-orkest, geleid door Cornelius Meister, niet onvermeld mag blijven. Garifullina is verleidelijk in de aria’s uit Rimski-Korsakovs De gouden haan, prachtig weemoedig in liederen van Rachmaninov; eigenlijk maakt ze van elke track iets bijzonders. Na de laatste noot mag je rustig concluderen dat Aida Garifullina veel meer is dan een betoverende verschijning; dit is gewoon een betoverend recital!

BENJAMIN ROUS

BENJAMIN ROUS

EEN VOCALE TOUR DE FORCE

BETOVEREND

39

CD-BESPREKINGEN HÄNDEL

THEODORA

KATHERINE WATSON, PHILIPPE JAROUSSKY e.a.

LES ARTS FLORISSANTS O.L.V. WILLIAM CHRISTIE ERATO 0190295889906 (2DVD) € 26,99 VKZ.NL/17241

ECM 4814604 - 2CD

ORATORIUM-DVD

Kremerata Baltica & Gidon Kremer Mieczyslaw Weinberg Chamber Symphonies & Piano Quintet

Dit is de vierde keer dat William Christies interpretatie van Händels oratorium Theodora is vastgelegd en de tweede versie voor dvd, na die van de productie van Peter Sellars in Glyndebourne. Regisseur Stephen Langridge weet in zijn eigentijdse enscenering waar hij heen wil met het verhaal van de christenmartelares. De grotendeels niet-Engelssprekende cast is duidelijk meester over de tekst. Zo maakt Kresimir Spicer met zijn krachtige, kernachtige tenor direct in woord en uitdrukking voelbaar waar de Romeinse officier Septimius staat in het conflict tussen de christenen en de angstaanjagend onvoorspelbare stadhouder Valens. Langridge laat het gevaar van deze losgeslagen machthebber zien, die door Callum Thorpe met een jeugdige en flexibele basstem wordt neergezet. De teder klinkende Theodora van Katherine Watson is in eerste instantie een vreemde eend in de bijt tussen de christenen, maar door tussenkomst van Irene – de altijd zo betrokken en sterk acterende en zingende Stéphanie d’Oustrac – wordt zij een van hen. Als haar geliefde Didymus bewijst Philippe Jaroussky andermaal dat hij meer wil zijn dan een mooie stem. Christie leidt zijn troepen met de hand van de ervaren meester en zonder een spoor van routineus musiceren.

MEESTER OVER DE TEKST

ECM 4814738 - CD

HEIN VAN EEKERT

HAYDN, TAKEMITSU e.a.

LANDSCAPES

SCHUMANN QUARTETT BERLIN CLASSICS 885470008363 € 21,99 VKZ.NL/17208

Momo Kodama Claude Debussy - Toshio Hosokawa Point and Line

KAMERMUZIEK Estland, Japan, Hongarije en Duitsland, achttiende, negentiende en twintigste eeuw – veelzijdiger is een cd niet samen te stellen. Ook stilistisch is dit een kleurrijk boeket: van de hoogklassieke Haydn naar de genadeloos modernistische klanktaal van Bartók; van de exotische intimiteit van Takemitsu tot de geheimzinnig-mystieke, hypnotiserende verstilling van Arvo Pärt. Het Schumann Quartett koos voor de overkoepelende titel Landscapes, als om duidelijk te maken dat deze wereldreis heel verschillende uitzichten biedt op de muziekgeschiedenis. Drie broers in één ensemble – ook dat is bijzonder. Zou altvioliste Liisa Randalu nooit het gevoel hebben dat ze te midden van Erik, Ken en Mark Schumann een indringster is? Hoe het ook zij, aan de prestaties is het niet te horen. Zij was het trouwens die het kwartet in contact bracht met Arvo Pärt, die hoogstpersoonlijk de gloedvolle opname van Fratres leidde. Slordigheidje: op het boekje zie je niet hoe lang dat duurt. Wel, deze zwoele suspense neemt ruim tien minuten in beslag. Zet tegenover deze ingetogenheid de dartele finale van Haydns Sonnenaufgang-kwartet of het hoekige Allegro uit Bartóks Tweede strijkkwartet, en je weet dat het Schumann Quartett echt alles aankan. Allrounders zonder weerga zijn het, een heerlijke cd.

ECM 4814742 - CD

www.ecmrecords.nl

KLEURRIJK BOEKET

Trio Mediaeval & Arve Henriksen Rímur DISTRIBUTED AND MARKETED BY NEWARTSINT.COM

40

NAI [17-19] Adv ECM 1/2p staand KZ.indd 1

JOS VAN DER ZANDEN

14-02-17 08:54

BORODIN

CHOPIN

GOLDNER STRING QUARTET, PIERS LANE HYPERION 034571281667 € 22,99 VKZ.NL/17216

JAN LISIECKI, NDR ELBPHILHARMONIE ORCHESTER O.L.V. KRZYSZTOF URBANSKI DG 0028947968245 € 22,99 VKZ.NL/17248

PIANO QUINTET, STRING QUARTET NO. 2

WORKS FOR PIANO & ORCHESTRA

KAMERMUZIEK

PIANO EN ORKEST

Het ‘machtige hoopje’, het verbond tussen de Russische componisten Balakirev, Borodin, Cui, Moessorgski en Rimski-Korsakov, had het niet zo op kamermuziek, zo stellen de liner notes bij een cd, gewijd aan het beetje kamermuziek dat Alexander Borodin achterliet. Het is waar: kamermuziek was niet favoriet. En het is ook meteen jammer, want het Australische Goldner String Quartet brengt met het Pianokwintet in c en het Strijkkwartet in D twee prachtwerken van Borodin, die veel meer aandacht verdienen dan ze nu krijgen. Mooi is ook dat het een werk betreft van een jongere Borodin en een van de rijpere Rus. Het Strijkkwartet uit 1881 is veel Russischer, veel meer Borodin dan het soms mozartiaans lichte Pianokwintet uit 1862. Het Goldner String Quartet behandelt beide werken met veel respect en speelplezier en dat biedt veel luistergenot. Het interessantste aan deze cd is het werk dat het kwintet en het kwartet van elkaar scheidt, een cellosonate uit 1860 met een aan Bach gerelateerd hoofdthema. Een lang vergeten werk dat in 1982 door Mikhail Goldstein gereconstrueerd werd. Goldstein baarde al eens opzien met een gefingeerde symfonie van een dito componist, maar over deze reconstructie bestaat geen twijfel: vintage Borodin.

De spanning was groot toen hij in mei 2014 het Amsterdamse Concertgebouw betrad. De jonge Pools-Canadese pianist Jan Lisiecki trad in de voetsporen van de groten der aarde. Hij overtrof alle verwachtingen. Een subtiele frasering, dartel staccato, beheerst legato in de linkerhand, verfijnde versieringen op onmogelijke plekken, fijne uiteenrafeling van het stemmenweefsel. Op de Steinway kwam een Chopin tot leven zoals die lang niet was gehoord. Deutsche Grammophon gunt de 21-jarige Pool nu een hele cd met Chopin – eerder al speelde hij diens etudes en werk van Mozart en Schumann.

Hoofdmoot zijn de Variaties op Là ci darem la mano, waarover Schumann ooit uitriep ‘Hoed af, heren, een genie!’ Lekker speelse, briljante stukken van de 17-jarige Chopin, waarbij het NDR Elbphilharmonie Orchester Lisiecki speels ondersteunt. Wie wil weten wat de Pool echt in zijn mars heeft, kan beter meteen naar de allerlaatste track gaan, de Nocturne in cis-klein. Daar hoor je Lisiecki als dichter pur sang. Wat een beheersing, wat een zangerigheid, wat een subtiele welvingen en parelende notenslierten. De Pool heeft geen opsmuk nodig, als een rasechte Chopinspecialist weet hij de noten het werk te laten doen. Klein minpuntje: de piano klinkt in de hoge registers niet perfect zuiver.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

VINTAGE BORODIN

PARELENDE NOTENSLIERTEN

J.S. BACH

BRAHMS

BEATRICE RANA WARNER CLASSICS 0190295880187 € 22,99 VKZ.NL/17243

DENIS KOZHUKHIN PENTATONE 827949056864 (SACD) € 22,99 VKZ.NL/17236

GOLDBERG VARIATIONS

BALLADES & FANTASIES

PIANO

PIANO

De carrière van Beatrice Rana is in een stroomversnelling geraakt sinds zij in 2013 de zilveren medaille en de publieksprijs won op het Van Cliburn-concours. De Borletti-Buitoni Trust ontfermde zich over haar, een contract met Warner volgde en Antonio Pappano nam met haar pianoconcerten van Prokofjev en Tsjaikovski op. Is deze 24-jarige Italiaanse niet te jong voor Bachs Goldbergvariaties? Bij alle subtiliteiten in toucher en dynamiek waarmee zij de Aria inkleurt, denk je nog even: speel nu maar ‘gewoon’, dat is mooi genoeg. Daarna verdwijnen de twijfels als sneeuw voor de zon.

Beatrice Rana bereikt een maximale verscheidenheid in de variaties, met uitdagende verwijzingen naar de dansen die eraan ten grondslag zouden kunnen liggen. Met het uitgekiende pedaalgebruik streeft ze naar een transparante klank om de fijne nuances in de aanslag optimaal te laten uitkomen. Versieringen die niet in de partituur zijn aangegeven, vult ze aan met dichterlijke vrijheid en gevoel voor stijl. Subtiele afwijkingen brengen de herhalingen tot leven. In de handen van deze jonge Italiaanse is het een feest van mediterrane kleuren. Wat gaat Bach opeens op Scarlatti lijken! Bovenal getuigt haar frisse kijk op deze zwaarbeladen partituur van een ontwapenende muzikaliteit.

Na zijn cd-debuut met pianoconcerten van Tsjaikovski en Grieg verrast Denis Kozhukhin opnieuw, deze keer met muziek van Brahms. Hij plaatst de ballades van een amper twintigjarige componist tegenover de fantasieën van een zestigjarige. De Russische pianist beziet ze met een romantische blik. In opus 10 hoort hij ‘een jongeman die nadenkt over een onzekere toekomst’, in opus 116 emoties die uiteenlopen van ‘de wanhoop van een man die een groot verlies heeft geleden’ tot ‘de kracht van een mens die het naderende einde weigert te aanvaarden’. De nuchtere en sarcastische Brahms zou van zulke overpeinzingen gehakt hebben gemaakt, maar wat telt, is het klinkend resultaat, en dat is in één woord overweldigend. De jonge Rus serveert het pathos niet per ons. Hij laat de bicepsen rollen in stukken die vervuld zijn van een romantische ‘Sturm und Drang’, maar overtuigt evenzeer in het andere uiterste, waarin mateloze tederheid door het contrast des te sterker het hart raakt. De cd begint met het veel minder vaak gespeelde Thema en variaties opus 18b, gebaseerd op het langzame deel van het Strijksextet. Ook hierin sluiten grandioze sonoriteit en intense sensitiviteit een magisch verbond.

EDDIE VETTER

EDDIE VETTER

ONTWAPENENDE MUZIKALITEIT

DENIS KOZHUKHIN: OVERWELDIGEND

41

CD-BESPREKINGEN GLASS

BRAHMS

PIANO WORKS

PAGANINI VARIATIONS, OP. 35 e.a.

VÍKINGUR ÓLAFSSON DG 0028947969181 € 22,99 VKZ.NL/17245

JONATHAN PLOWRIGHT BIS 7318599921372 (SACD) € 23,99 VKZ.NL17226

PIANO

PIANO

Een mooier verjaardagscadeau kan de koning van de minimal music zich niet wensen. Ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Philip Glass nam de IJslandse pianist Víkingur Ólafsson een cd op met twaalf van de twintig etudes. De componist schreef deze werken gedurende een tijdspanne van negentien jaar en ze behoren tot zijn mooiste werken. Ólafsson laat horen dat deze solostukken niet alleen geschreven zijn voor de studeerkamer, maar ook buitengewoon geschikt zijn voor de concertzaal. Bij Ólafsson besef je dat er duizenden manieren zijn om een frase vorm te geven. Hij laat horen hoe rijk en gevarieerd de muziek van Glass kan zijn, ondanks het meditatieve en repetatieve karakter.

Soms kinderlijk eenvoudig, op het simplistische af, dan weer extreem virtuoos (etude 13): de muziek van Glass balanceert tussen uitersten en Ólafsson is een pianist die de grenzen in deze werken steeds weer weet op te rekken. Prachtig, zo intens en fantasievol hoor je deze stukken zelden. De twaalf etudes liggen ingeklemd tussen het openingsdeel van het legendarische album Glassworks uit 1982: eenmaal in de oorspronkelijke pianoversie en andermaal in een sfeervolle bewerking voor piano en strijkkwartet.

tijdje met Brahms. Hij maakte eerder twee cd’s voor het BIS-label, die lovend werden ontvangen. Net als bij die vorige cd’s is ook nu de kwaliteit weer bijzonder hoog en profileert Plowright zich als een klavierleeuw met een groot begrip en gevoel voor de werken van Brahms. Aan directheid en intensiteit ontbreekt het niet. Aan poëtische verbeeldingskracht evenmin. Plowright zul je nooit betrappen op zinloos gehamer of te zwaar aangezette lyriek. Zijn spel beschikt, ook qua tempi, over een prettig soort continuïteit en samenhang. Plowright is een geboren verteller: prachtig hoe hij in de Rhapsodie nummer 1, opus 79 de melodische lijnen weet uit te rekken tot ze bijna lijken te breken. Zo bouwt hij de spanning, noot voor noot, op en weet hij de luisteraar genadeloos aan zijn spel te kluisteren.

OSWIN SCHNEEWEISZ

OSWIN SCHNEEWEISZ

INTENS EN FANTASIEVOL

In het allstar-team van toondichters wordt Johannes Brahms meestal dicht bij Beethoven gezet. Logisch, want Johannes vereerde Ludwig. Dat hij echter ook dicht bij Schubert staat laat Jonathan Plowright horen in de Ballades opus 10. Plowright speelt ze met een grote focus op melodie en articulatie. Het zijn liederen zonder woorden. De pianist flirt al een

JONATHAN PLOWRIGHT: KLAVIERLEEUW

VOORN

GRIFFES

FREDERIC VOORN EZRA CLASSICS 8714835118794 € 14,99 VKZ.NL/17211

EMANUELE TORQUATI BRILLIANT CLASSICS 5028421953496 € 7,99 VKZ.NL/17202

THE VALE OF DREAMS

PIANO SONATA e.a.

PIANO In de jaren tachtig van de vorige eeuw, toen Frederic Voorn aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam piano studeerde bij onder meer Jan Wijn, werden compositiestudenten geacht zich vrijwel uitsluitend bezig te houden met atonale en seriële technieken. ‘Dat waren toentertijd zo’n beetje de enige muziekstijlen die van een hedendaagse componist werden geaccepteerd, behalve dan door een groot gedeelte van het publiek’, stelt Voorn in het voorwoord van zijn nieuwe cd, die geheel gewijd is aan zijn eigen pianomuziek. Daarom zag Voorn ervan af naast piano compositie te gaan studeren, maar ook toen al schoten motieven, thema’s, ritmes en harmonieën door zijn hoofd. Uiteindelijk vond Voorn de moed om alles wat er tussen 2005 en 2016 uit zijn overwegend tonaal gestemde hart opwelde, met overtuiging en passie op cd te zetten. Voorns fascinerende Piano Sonata wekt in zijn parmantige, laatromantische en soms bijtende eigenheid associaties met Prokofjev in zijn meest aimabele stemming. Lyriek, nostalgie en speelsheid bepalen om beurten de sfeer van de afwisselend langzame en snelle ‘toonimpressies’ van La forêt perdue, terwijl Voorn in Pièces simples et naturelles aanhaakt bij Franse componisten als Satie en Tiersen, aan wie hij soms een vleugje Spaans toevoegt.

Als zoon uit een welgesteld gezin trok Charles Griffes op negentienjarige leeftijd naar Berlijn om er piano te studeren. Na zijn terugkeer in New York werd hij hoofd muziekonderwijs aan een jongensschool, terwijl hij zich in zijn vrije tijd toelegde op componeren. De invloeden, opgedaan tijdens zijn jaren in Europa – Duitse laatromantiek, Debussy, Skrjabin, maar ook de Japanse en Chinese muziek die destijds in Europa en vogue was – verwerkte hij in stukken die hem al gauw tot een gevestigde naam in het Amerikaanse muziekleven maakten. Bij zijn vroege dood in 1920 – hij was 35 – liet hij een bescheiden oeuvre na, dat niettemin grote invloed zou hebben op componisten als Ives en Copland. Emanuele Torquati presenteert op deze cd nagenoeg het complete gepubliceerde werk voor solo piano in voorbeeldige uitvoeringen, trefzeker en suggestief.

Van het etherische impressionisme van de Tone-Pictures, met het door Busoni bewonderde Vale of Dreams, en de orgiastische uitbundigheid van de Rhapsody, tot de geraffineerde Roman Sketches, waaronder Griffes’ bekendste pianostuk, The White Peacock, en het lisztiaanse Fountain of the Acqua Paola. Hoogtepunt is de complexe en caleidoscopische doch compacte Pianosonate – een meesterwerk uit de twintigste-eeuwse pianoliteratuur.

WENNEKE SAVENIJE

JAN KUNST

SATIE MET EEN VLEUGJE SPAANS

42

PIANO

TREFZEKER EN SUGGESTIEF

BEETHOVEN

MONTEVERDI

DIABELLI VARIATIONS

L’ORFEO, VESPRO DELLA BEATA VERGINE e.a.

RONALD BRAUTIGAM BIS 7318599919430 (SACD) € 23,99 VKZ.NL/17224

DIVERSE SOLISTEN, ENSEMBLE ELYMA O.L.V. GABRIEL GARRIDO ACCENT 4015023243286 (12CD) € 63,99 VKZ.NL/17228

FORTEPIANO Met deze cd voltooit Ronald Brautigam zijn reeks met alle pianowerken van Beethoven. In dit geval bespeelt hij een kopie van een fortepiano van Conrad Graf uit 1826. De componist bezat zelf een dergelijk, waarschijnlijk speciaal voor hem gebouwd instrument. Bij zijn begrafenis was Graf net als Schubert een van de fakkeldragers. Zoals Brautigam al eerder heeft laten horen, is zo’n fortepiano een ideaal middel om de telkens weer verrassende compositorische invallen reliëf te geven. Zulke opvallende timbreverschillen tussen de registers zijn nu eenmaal ondenkbaar op een moderne Steinway. Dynamiek en kleur lijken als vanzelf samen te gaan op dit instrument. Des te meer is het schrikken bij Beethovens onverhoedse uitbarstingen. In het hoge tempo, dat doorgaans correspondeert met de vaak griezelige metronoomcijfers van de componist zelf, lijkt Brautigam vooral te mikken op een bruisende energie. Zelfs de diepserieuze langzame variaties geeft hij een lichte toets. Zo verwijdert hij de vergeelde vernis die de Diabellivariaties in de loop der jaren heeft bedekt. De luisteraars krijgen als bonus een al even enerverende uitvoering van de zes Variationen über Volkslieder opus 105, die beter bekend zijn in de versie voor fluit en piano.

BEETHOVEN MET EEN LICHTE TOETS

EDDIE VETTER

J.S. BACH

GOLDBERG VARIATIONS PIETER-JAN BELDER BRILLIANT CLASSICS 5028421954714 (OOK BESCHIKBAAR OP LP) € 7,99 VKZ.NL/17210

KLAVECIMBEL In 2000 bracht het toen nog jonge label Brilliant Classics op 155 cd’s het complete oeuvre van Johann Sebastian Bach uit. Daarbij werd gebruik gemaakt van bestaande opnamen, maar het grootste deel van Bachs muziek werd door Brilliant opnieuw opgenomen. Daarvoor werd een beroep gedaan op vooraanstaande Nederlandse musici als klavecinist Pieter-Jan Belder, toen nog aan het begin van zijn carrière, die onder meer de Goldbergvariaties voor zijn rekening nam. Maar we zijn inmiddels weer jaren verder en nu heeft Belder Bachs magistrale variatiereeks opnieuw ter hand genomen en gespeeld op een instrument dat in 2000 nog niet bestond. Belder bespeelt op deze nieuwe opname een in 2014 door klavecimbelbouwer Titus Crijnen gemaakte kopie van een instrument van Johannes Ruckers uit 1624. Bach zou zijn beroemde variaties pas meer dan een eeuw later componeren maar dit rijke instrument leent zich er bijzonder goed voor. De twee klavieren, die nodig zijn om de passages met gekruiste handen goed te kunnen uitvoeren, zijn soms duidelijk in klank van elkaar te onderscheiden – met dank aan Belders fantasierijke spel en de directheid van deze opname. Het klavecimbel staat, als u het afspeelvolume laag houdt, als het ware in uw huiskamer, en geen detail gaat verloren.

FANTASIERIJK SPEL

MARCEL BIJLO

VERZAMELBOX Het verdriet van Orpheus, de onstuitbare opkomst van Sabina Poppaea en de herovering door Odysseus van zijn eigen huis en haard: de naam Claudio Monteverdi (1567-1643) staat boven drie van de vroegste en tevens sterkste werken uit het operarepertoire. Een mysterieuze mist hangt rond het oeuvre en voor een succesvolle uitvoering moet die worden verwijderd. Welke instrumenten gebruikt werden voor Il ritorno d’Ulisse in patria, welke stemtypen welke rollen zingen in L’Orfeo en welke stukken in L’incoronazione di Poppea nu wel of niet van de componist zijn: het zijn vragen die uitvoeringen van de laatste halve eeuw hebben beïnvloed. De partituren van de opera’s laten ons nogal in het ongewisse, maar geven dirigenten en arrangeurs daarmee de vrijheid om verschillende kanten op te gaan. We begonnen in de vorige eeuw met stevig geïnstrumenteerde versies, we hoorden zeer authentieke interpretaties en verklankingen die vrijheden namen en toch probeerden iets van de zestiende en zeventiende eeuw na te bootsen.

In de nog steeds uitdijende reeks van op cd vastgelegde Monteverdi-interpretaties vertegenwoordigt Gabriel Garrido met zijn Ensemble Elyma de zuidelijke zonneschijn in al zijn facetten. Warme tonen stijgen op uit het instrumentarium, dat soms wat rijker gekleurd klinkt dan in Monteverdi’s dagen mogelijk was; de stemmen zijn voor het overgrote deel van Iberische of Italiaanse oorsprong. We horen zangers die in hun eigen taal zingen en die weten wat ze met hun stem moeten doen om een dramatisch effect te bereiken. Terwijl de tekst het volle pond krijgt, ontstaat het drama uit de muziek.

Garrido zwaait de scepter over een vast ensemble voor de drie opera’s en bezet de rollen met het vernuft van een grootmeester: de nobele altstem van Gloria Banditelli bericht over de dood van Euridice, houdt stand tegen de vrijers als Odysseus’ echtgenote Penelope en is de verstoten keizerin Ottavia, terwijl de donkerzoete, maar toch lichtvoetige mezzo van Guillemette Laurens over de imaginaire bühne danst als Penelope’s wellustige dienares Melanto en de ambitieuze Poppea.

Philippe Jaroussky verschijnt in een paar bijrolletjes, tenor Jean-Paul Fouchécourt zit in een van de opera’s en bariton Furio Zanasi zingt zowel hoofd- als bijrollen. Eigenlijk is de enige niet zo geslaagde bezetting die van countertenor Martin Oro als de voedster Arnalta in Poppea: Garrido’s nobele streven om zijn zangers niet te laten overdrijven leidt hier helaas tot een karakterisering die te tam blijft.

De drie opera’s zijn nu samen in één doos verschenen. Toegevoegd is

ZUIDELIJKE ZONNESCHIJN

EEN SCHATKAMERTJE VOL MOOIE STEMMEN Garrido’s opname van Vespro della beata Vergine uit 1610 met een ensemble van zangers die ook in de opera’s optreden. Een nog grotere bijzonderheid zijn de twee cd’s met madrigalen rond Torquato Tasso’s Gerusalemme liberata. Monteverdi’s Combattimento di Tancredi e Clorinda wordt hier omgeven door madrigalen over de andere karakters uit het epos, zoals Alcina, Sofronia en Olindo. Elk karakter heeft zijn eigen zanger – de heerlijke mezzo Alicia Borges is Alcina – en we maken kennis met werk van Francesco Eredi, Biagio Marini en anderen.

Het twaalf cd’s tellende doosje van Ensemble Elyma is een schatkamertje vol mooie stemmen, kleurrijk orkestwerk en goede muziek.

HEIN VAN EEKERT

43

8x + gratis welkomst-cd N R 718 ,

S I N D S 1952 |

S E P T E M B E R | O K TO B E R 2016

Luister is hét toonaangevende klassieke muziektijdschrift en verschijnt acht keer per jaar.

Nu nog méér pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen en portretten van componisten en uitvoerenden!

The John Wilson Orchestra Zeldzame mix tussen symfonieorkest en bigband

Janine Jansen over musiceren

‘Het gaat om het moment’

Scapino Ballet bestaat 70 jaar TING!

N R 720 ,

Verloren gewaande Spontini-opera’s teruggevonden

S I N D S 1952 |

D E C E M B E R 2016

Passie voor klassiek

N R 719 ,

S I N D S 1952 |

N O V E M B E R 2016

Passie voor klassiek

N R 707 ,

Wexford Festival Opera

Ne

‘Ik wil zo dicht mogelijk bij mezelf blijven’

een jaarabonnement voor € 51,45 plus gratis welkomst-cd of € 5,– korting

J U N I 2015

Passie voor klassiek

Maarten Luther-jaar in Duitsland

Unieke ontdekking

Arabella Steinbacher em nu

S I N D S 1952 |

2017

Pierre Boulez 90 jaar

Een eyeopener voor de echte operaliefhebber

Overzicht van een fabelachtige carrière

Valery Gergiev

Bandoneonist Carel Kraayenhof

Carolyn Sampson

Nieuwe cd’s op eigen label

Een onvervalste Argentijnse kerst

Ode aan de bloemen

MAfestival Brugge

Nederlands Kamerkoor

Dresdner Kreuzchor & Thomanerchor Leipzig

Het bekendste oude-muziekfestival ter wereld

Wereldpremiere met 72 Angels

Zingen in een 800-jarig koor

Robeco SummerNights Een festival waar je je vakantie voor annuleert

Cappella Musicale Pontificia zingt Palestrina in de Sixtijnse Kapel Een sfeerverslag

Anna Netrebko

Nieuwe koningin van het verisme

€ 7.99

Lucie Horsch

‘Ik kreeg mijn eerste houten fluit van Sinterklaas’

€ 7.99

Joyce DiDonato

‘Kunst verenigt, is grenzeloos en verbindt de onverbondenen’

€ 7.99

Janine Jansen

‘Kamermuziek is mijn grote liefde’

€ 7.95

Ga snel naar www.luister.nl e-mail naar abonnement@bcm.nl of bel 085-7600237 (ma-vrij, 8:30-12:30 uur, lokaal tarief)

CD-BESPREKINGEN DE MACHAUT, DA PERUGIA e.a.

ANONIEM

EL CANT DE LA SIBILLA – SACRED MUSIC FROM MEDIEVAL CATALUNYA

METAMORFOSI TRECENTO LA FONTE MUSICA O.L.V. MICHELE PASOTTI ALPHA 3760014192869 € 22,99 VKZ.NL/17230

ENSEMBLE SAN FELICE O.L.V. FEDERICO BARDAZZI BRILLIANT CLASSICS 5028421954813 € 7,99 VKZ.NL/17203

MIDDELEEUWEN

MIDDELEEUWEN

De Italiaanse muziek uit de veertiende en vijftiende eeuw was complex en speels tegelijk. Componisten als Francesco Landini en Paolo da Firenze schreven virtuoze liefdesliederen, met elkaar voortdurend achterna jagende stemmen als muzikale uitbeelding van het liefdesspel waarin de stemmen elkaar ook innig kunnen omstrengelen. De muziek die tegelijkertijd in Frankrijk werd gecomponeerd was ook virtuoos, maar wat intellectueler dan die uit Italië. Het Italiaanse ensemble La Fonte Musica was al eens in Nederland te horen met dit repertoire. De groep van Michele Pasotti weet precies de juiste lichte toon te treffen en geeft zowel het speelse als het complexe van deze muziek alle aandacht. Je hebt lichte, bewegelijke stemmen nodig, géén operazangers, en instrumentalisten die goed kunnen improviseren. Zowel de Italiaanse als de Franse composities op deze cd krijgen van La Fonte Musica een ideale uitvoering, waarin ook veel ruimte is voor spontaniteit en variatie in tempo binnen de stukken. De teksten zijn, voor wie het Italiaans en het oude Frans beheerst, zelfs letterlijk te verstaan, en dat is in uitvoeringen van deze muziek heel uitzonderlijk. Vedels, luiten, harp en blokfluit worden uitstekend bespeeld. Een prachtige cd.

Deze cd biedt muziek die in de dertiende eeuw klonk rond de abdij van Santiago de Compostela. We horen een traditioneel Catalaans sibyllenlied dat het einde van de wereld aankondigt, en liederen die door de pelgrims gezongen werden. Een flink deel daarvan is afkomstig uit het Llibre Vermell, het rode boek. Dat was een soort handleiding voor pelgrims met reisadviezen en gebeden, maar ook met liederen om samen te zingen. Doordat die pelgrims overal vandaan kwamen is het waarschijnlijk dat er in de uitvoering van die liederen vele muzikale invloeden doorklonken. Dat heeft het Italiaanse Ensemble San Felice mooi opgepakt, want hun vocale en instrumentale bezetting op deze cd is bijzonder kleurrijk. Er zijn blokfluiten, vedels, slagwerk en tokkelinstrumenten in alle soorten te horen, waarbij ook de Joodse en Arabische invloeden worden belicht die in de dertiende eeuw in Spanje aanwezig waren. Ook de zangstijl is rijk geschakeerd en de zangers beschikken over zeer uiteenlopende timbres.

De melodieën van de liederen zijn krachtig en eenvoudig en door de vele herhalingen en coupletten gaan ze na het beluisteren van deze cd niet zo snel meer uit het hoofd.

MARCEL BIJLO

MARCEL BIJLO

RUIMTE VOOR SPONTANITEIT

KLEURRIJKE BEZETTING

MONTEVERDI

GUYOT

MADRIGALI, VOL. 3: VENEZIA

TE DEUM LAUDAUMS e.a.

CINQUECENTO HYPERION 034571281803 € 22,99 VKZ.NL/17220

LES ARTS FLORISSANTS O.L.V. PAUL AGNEW HARMONIA MUNDI 3149020527801 € 22,99 VKZ.NL/17219

RENAISSANCE

BAROK

Jean Guyot (ca. 1512-1588) was afkomstig uit Luik waar hij het merendeel van zijn werkzame leven doorbracht als kapelmeester aan de Sint Lambertuskathedraal. Maar we vinden hem ook in Wenen, aan het hof van Maximiliaan II. En dat trok de aandacht van het internationaal samengestelde maar in Wenen gevestigde ensemble Cinquecento, dat al een aantal jaren bezig is het muzikale klimaat van het zestiende-eeuwse Wenen in kaart te brengen. Op een eerdere cd nam het ensemble al eens werk van Guyot op, maar hier hebben we een geheel aan de motetten van deze onbekende meester gewijde uitgave. Zoals al zijn tijdgenoten schreef Guyot in de rijke, polyfone stijl die door componisten als Josquin des Prez en Jean Mouton was ontwikkeld en die overal in Europa dominant was.

Cinquecento is met zijn warme en rijke ensembleklank de ideale pleitbezorger voor deze muziek. Hun optredens in de Utrechtse Pieterskerk tijdens het Festival Oude Muziek zijn al een paar jaar gegarandeerd uitverkocht, hoe onbekend de componisten ook zijn die ze op hun programma’s hebben staan. Daarmee kan het ensemble nog heel lang doorgaan, want wat we nu kennen is nog maar een klein deel van wat er uit de zestiende eeuw tot ons gekomen is.

In het laatste deel van de trilogie met madrigalen van Monteverdi wijden Les Arts Florissants en Paul Agnew zich aan de jaren die de componist in Venetië heeft doorgebracht, van 1613 tot aan zijn dood in 1643. Wat zal het moeilijk zijn geweest een keuze te maken uit de ruim vijftig madrigalen die samen het zevende en achtste boek vormen! Agnew en de zijnen hebben er elf geselecteerd, waaronder minder bekende en zeer bekende, zoals Lamento della ninfa en Il combattimento di Tancredi e Clorinda. In de meer solistisch opgezette latere madrigalen laat Monteverdi tekst en muziek zo’n hechte relatie aangaan dat luisteraars als het ware in de harten van de protagonisten kunnen kruipen om hun emoties aan den lijve te ondervinden. Het hoogtepunt is wel Il combattimento, een plastische voorstelling van het gevecht waarin de christelijke kruisridder Tancredi de tot de islam bekeerde en als man vermomde Clorinda doodt, zonder te weten dat zij het is, zijn geliefde. In 1624, bij de eerste opvoering in het Palazzo Mocenigo, was het adellijke publiek in tranen.

Bijna vier eeuwen later zal het effect niet anders zijn, zelfs bij de misschien iets te geaffecteerde voordracht van deze voortreffelijke zangers en instrumentalisten.

MARCEL BIJLO

EDDIE VETTER

HET ZESTIENDE-EEUWSE WENEN

VOORTREFFELIJKE MUSICI

45

CD-BESPREKINGEN CALDARA

ROSSI

ENSEMBLE LA SILVA O.L.V. NANNEKE SCHAAP BRILLIANT CLASSICS 5028421954820 € 7,99 VKZ.NL/17204

CANTOLX O.L.V. FRANK AGSTERIBBE ETCETERA 8711801015866 € 22,99 VKZ.NL/17214

MISSA DOLOROSA, CRUCIFIXUS, MOTETS

ORATORIO PER LA SETTIMANA SANTA

BAROK

BAROK

De Nederlandse gambiste Nanneke Schaap is misschien niet de bekendste naam binnen het oudemuziekcircuit, maar wie haar cv op internet naleest staat versteld van haar staat van dienst, vooral op didactisch gebied aan de vele conservatoria in Italië. En ook als uitvoerend musicus heeft zij haar sporen inmiddels ruimschoots verdiend, door haar samenwerking met zowel gerenommeerde dirigenten en orkesten als met door haarzelf opgerichte ensembles. Met haar Ensemble La Silva timmert zij inmiddels alweer elf jaar aan de weg met originele projecten uit renaissance en barok. De jongste cd van de groep is grotendeels gewijd aan de Italiaanse barokcomponist Antonio Caldara. Te midden van een reeks motetten staan de rijk gevarieerde Missa dolorosa, bestaande uit zeventien losse, korte deeltjes en bestemd voor de Goede Week, en het zestienstemmige Crucifixus centraal. Schaap houdt consequent de bezetting klein, wat de transparantie overal ten goede komt. Vooral in het laatstgenoemde werk heeft dat een magnifiek effect. Door iedere stem solistisch te bezetten wordt de klank nergens een brij van veelstemmigheid en gaan de affectvolle dissonanten treffend door merg en been. Een mooie aanvulling op de inmiddels uitgebreide discografie met ten onrechte vergeten repertoire uit de achttiende eeuw.

Luigi Rossi (1597-1653) was afkomstig uit de omgeving van Napels maar hij vierde zijn triomfen in Rome en Parijs. Het passie-oratorium op deze cd is een mooi voorbeeld van Rossi’s contrastrijke schrijfwijze. Het oratorium vertelt niet het lijdensverhaal zoals we dat in de passies van Bach horen, maar concentreert zich op bepaalde scènes. Het eerste dat we horen is het volk dat om de vrijlating van Barrabas brult. Met Barrabas komen ook alle demonen uit de hel vrij die het er gedurende het eerste deel van het oratorium eens flink van nemen. Pilatus wast de handen in onschuld. Maar dan slaat de stemming compleet om als de kruisiging van Jezus ter sprake komt. Dit deel culmineert in een werkelijk hartverscheurende klacht van Maria bij het kruis van haar zoon. Wie dit contrastrijke werk hoort zal niet verbaasd zijn dat Rossi zo’n succesvol operacomponist was. Het jonge vocale ensemble cantoLX, opgericht en geleid door klavecinist Frank Agsteribbe, weet met uitstekende zangers alle aspecten van Rossi’s oratorium optimaal over het voetlicht te brengen en imponeert met scherpe samenzang. Het oratorium wordt aangevuld met instrumentale muziek van andere componisten, en Agsteribbe zelf imponeert in een aantal toccata’s voor klavecimbel.

FRANS JANSEN

MARCEL BIJLO

TRANSPARANTIE ALOM

SCHERPE SAMENZANG

BONONCINI

CAVALLI, FRESCOBALDI e.a.

STABAT MATER

THE HERITAGE OF MONTEVERDI

ALESSANDRO STRADELLA CONSORT O.L.V. ESTÉVAN VELARDI BRILLIANT CLASSICS 5028421954868 € 7,99 VKZ.NL/17205

LA FENICE O.L.V. JEAN TUBÉRY RICERCAR 5400439003743 (7CD) € 49,99 VKZ.NL/17232

BAROK

BAROK Door de eeuwen heen is er eindeloos veel muziek voor de lijdenstijd gecomponeerd, waarvan het merendeel zelden of nooit wordt uitgevoerd. Daarom is het goed om nu eens niet de Matthäus-Passion op te zetten maar iets heel anders. Wat te denken van het Stabat Mater van de Italiaanse componist Antonio Maria Bononcini (1677-1726 en broer van de iets bekendere Giovanni)? Dit prachtige juweeltje uit de barok is meer dan de moeite van het beluisteren waard en zit vol met pakkende affecten die de oude middeleeuwse tekst over de jammerende Maria aan de voet van het kruis wonderschoon completeren. Het werk is in goede handen bij het koor en orkest van het Alessandro Stradella Consort dat geleid wordt door Estévan Velardi. De uitvoerenden zijn gespecialiseerd in Italiaanse muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw. En hoewel al eind jaren tachtig opgenomen, doet de registratie nergens gedateerd aan en is het puur genieten. Extra pluim verdient de alt Claudia Clarich, die niet alleen een relatief groot aandeel heeft maar ook het hoogtepunt van dit werk mag zingen, het Fac me vere tecum. Kippenvel! Dank voor Brilliant Classics om na bijna dertig jaar alsnog een extra dimensie te geven aan de Goede Week.

Eind jaren negentig begon het Franse ensemble La Fenice bij Ricercar aan een serie cd’s met Italiaanse muziek uit de zeventiende eeuw. De zeven afzonderlijke delen zijn nu in een box gebundeld en daarmee hebben we een prachtig overzicht van wat er in Italië in de zeventiende eeuw werd gecomponeerd. We horen werken van, onder vele anderen, Merula, Rossi, Grandi, Cima en D’India. Monteverdi is zelf natuurlijk ook vertegenwoordigd, maar de nadruk ligt op zijn tijdgenoten. Dario Castello en Biagio Marini, de grote pioniers van de instrumentale muziek, krijgen ieder een eigen cd toebedeeld. Cornettospeler Jean Tubéry omringt zich met uitstekende blazers en strijkers, per cd is de bezetting verschillend, en bij de vocale solisten horen we sopraan María Cristina Kiehr en tenor John Elwes. De cd’s zijn thematisch geprogrammeerd. Er is kerst- en passiemuziek te horen en muziek op teksten van Petrarca. Dit is een bijzonder rijke collectie die veel onbekend moois te bieden heeft.

Want hoewel Claudio Monteverdi natuurlijk de allergrootste van zijn tijd was, krioelde het in Venetië en omgeving van de prachtige componisten.

Deze cd-box biedt de ideale gelegenheid al deze onbekende meesters te ontdekken.

FRANS JANSEN

MARCEL BIJLO

JUWEELTJE UIT DE BAROK

46

ITALIË, ZEVENTIENDE EEUW

J.S. BACH

SCHÜTZ, POHLE e.a.

MATTHÄUS-PASSION

SCHÜTZ & HIS LEGACY ALICE FOCCROULLE, INALTO O.L.V. LAMBERT COLSON PASSACAILLE 5425004160232 € 22,99 VKZ.NL/17215

VOCALE SOLISTEN, MONTEVERDI CHOIR, ENGLISH BAROQUE SOLOISTS O.L.V. JOHN ELIOT GARDINER SDG 843183072521 (2CD) € 35,99 VKZ.NL/17217

BAROK

BAROK

Na vele jaren ervaring met Bach is John Eliot Gardiner nu ook naar de Matthäus-Passion teruggekeerd. Zijn opname uit 1988 was een mijlpaal in de uitvoeringsgeschiedenis van het werk. Wat heeft de nieuwe te bieden? Het tempo is als vanouds energiek: in beide gevallen duurt de Matthäus ongeveer twee uur en veertig minuten. Wel heeft Gardiner de dramatiek aangescherpt. Je kunt je goed voorstellen dat in Bachs tijd een oude adellijke weduwe bij een dergelijk passie-oratorium heeft uitgeroepen: ‘God behoede jullie, kinderen! Het lijkt wel een operakomedie!’ Onder Gardiners leiding is het uiteraard geen komedie, wel een diep ontroerende en aangrijpende tragedie, meeslepend in de grote lijnen, trefzeker in de fijnste details. Zelfs de oude lutherse koralen staan er niet als stijve pilaren bij, maar bewegen in tempo, dynamiek en subtiele nuances als het ware mee met de gebeurtenissen in het lijdensverhaal. Afgezien van de Engelse accenten in de uitspraak heeft de uitvoering wel een minpunt: net zoals onlangs in de solo’s van de Hohe Messe laat Gardiner de aria’s zingen door individuele koorleden en zij kunnen in dit geval meestal niet in de schaduw staan van de vocale solisten uit 1988.

Heinrich Schütz (1585-1672) was een van de belangrijkste Duitse componisten van de zeventiende eeuw die de muzikale weg effenden voor Bach. In Italië leerde hij het vak bij de grootmeesters Gabrieli en Monteverdi. Als geen ander wist hij hun stijl te transformeren naar het Duitstalig gebied, waarbij de muziek te allen tijde in dienst van de tekst staat.

De leden van het Belgische ensemble InAlto, geleid door cornettist Lambert Colson, hebben al vaker bewezen dat zij dit soort intenties goed begrijpen. Op hun nieuwste cd, waarop Schütz met zijn leerlingen en tijdgenoten aan het woord komt, presenteren zij een evenwichtige compilatie van vocale en instrumentale composities binnen dit idioom.

Een geslaagde opname, die niet alleen de enorme variatie uit de vroege barok toont, maar ook de verfijnde expressie van stem en instrument.

Sopraan Alice Foccroulle levert hier met haar heldere stem een stijlvolle bijdrage aan. Het Aus der Tieffen, een zetting van Psalm 130 voor ­s opraan, twee obligate violen en continuo, is een compositorisch hoogstandje in muzikale woordschildering van Christoph Bernhard, die goed heeft opgelet bij zijn leermeester. De voorbeeldige vertolking doet volledig recht aan dit werk. Chapeau voor Colson en de zijnen!

EDDIE VETTER

FRANS JANSEN

AANGRIJPENDE TRAGEDIE

CHAPEAU!

MONTEVERDI, ROSSI, SARTORIO

BIBER

MISSA ALLELUJA e.a.

LA STORIA DI ORFEO

ARS ANTIQUA AUSTRIA, ST. FLORIANER SÄNGERKNABEN O.L.V. GUNAR LETZBOR ACCENT 4015023243255 € 22,99 VKZ.NL/17235

PHILIPPE JAROUSSKY, EMÖKE BARÁTH, I BAROCCHISTI O.L.V. DIEGO FASOLIS ERATO 0190295851903 € 22,99 VKZ.NL/17242

BAROK

BAROK

Heinrich Ignaz Franz von Biber kennen we vooral van zijn virtuoze vioolmuziek waarmee hij aan het Salzburgse hof zoveel indruk maakte. Maar ook indrukwekkend is de kerkmuziek die hij in Salzburg componeerde. De drieënvijftigstemmige mis die Biber schreef voor de inwijding van de Salzburgse dom is daar het bekendste voorbeeld van, maar de zesendertigstemmige Missa Alleluja op deze cd mag er ook zijn. Daarbij horen we geen zesendertig afzonderlijke partijen die om elkaar heen kringelen, dat zou zelfs Bach niet voor elkaar gekregen hebben, maar een voortdurend groeperen en hergroeperen van alle zesendertig partijen die vocaal en instrumentaal bezet zijn. Al met al een hele batterij uitvoerenden, en het is verbazend hoe licht Gunar Letzbor dit alles kan laten klinken. De jongensstemmen mengen prachtig met de strijkers en blazers van Letzbors ensemble en er wordt flink tempo gemaakt. Dat vergt een enorme discipline bij de musici en zangers. Verder horen we op deze cd wat kleinschaliger bezette muziek van Biber: twee psalmzettingen voor bas met een door Letzbor zelf gespeelde virtuoze vioolpartij en ook nog een vioolsonate. Een geweldige hommage aan Biber, een componist die de laatste tijd gelukkig sterk in de belangstelling staat.

Het idee voor deze opname, om delen uit drie belangrijke zeventiende-eeuwse operaversies van de beroemde Orpheus-mythe samen te brengen en te verweven, komt van countertenor Philippe Jaroussky zelf.

Monteverdi’s L’Orfeo uit 1607, de oermoeder aller opera’s, is de vroegste van de drie en tussen deze versie en die van Rossi uit 1647 en Sartorio uit 1673 zit steeds ongeveer een generatie, maar de opera’s liggen stilistisch dicht genoeg bij elkaar om een verrassend homogene cd op te leveren met het beste dat de drie componisten te bieden hebben; inderdaad de miniopera die Jaroussky voor ogen stond. De drie versies, die elk andere aspecten in het verhaal accentueren, vullen elkaar prachtig aan. De Franse countertenor zingt steeds de rol van Orpheus, en dat zijn fijnkorrelige en gevoelige stem ideaal is voor dit repertoire zal niemand verrassen. De ontdekking hier is de vertolkster van de rol van Eurydice, de Hongaarse sopraan Emöke Baráth, die in puurheid voor Jaroussky niet onderdoet en met haar warmgloeiende timbre steeds voor diepe ontroering zorgt. Voeg daarbij de bezielde muzikale leiding van Diego Fasolis met zijn stilistisch onberispelijk spelende I Barocchisti, en het resultaat is een juweel van een cd.

MARCEL BIJLO

BENJAMIN ROUS

HOMMAGE AAN BIBER

DIEPE ONTROERING

47

CD-BESPREKINGEN ROBIN

bestel nu kaarten

FANTAISIE MÉCANIQUE JEAN-BAPTISTE ROBIN e.a.

ORCHESTRE RÉGIONAL DE NORMANDIE O.L.V. JEAN DEROYER BRILLIANT CLASSICS 5028421954790 € 7,99 VKZ.NL/17201

DI 4 APR

Bariton Roderick Williams en pianist Iain Burnside in Engels liedpogramma

© Benjamin Ealovega

WO 5 APR

Bachs Matthäus-Passion Amsterdam Baroque Orchestra o.l.v. Ton Koopman © Ronald Knapp

DO 6 APR

Blazers Koninklijk Concertgebouworkest Mozart en Beethoven

HEDENDAAGS Stel je een stormachtige nachtelijke hemel voor, met rafelige zwarte wolken die op spookachtige wijze langs de maan schieten en af en toe een glimp prijsgeven van de gouden dieptes van de kosmos, waaruit de stem van de almachtige opbuldert in orgelklanken en zijn sterfelijke onderdanen antwoorden in postgregoriaanse flarden van gezang, terwijl de engelen zich manifesteren op pauken en de profeten zich apocalyptisch uitdrukken in trompet-, klarinet- en strijkersklanken… In die mysterieuze en mystieke sfeer speelt zich de indringende orkestmuziek van de Franse componist Jean-Baptiste Robin (1976) af, welke met opmerkelijke verbeeldingskracht mythische klankmanifestaties de kosmos inslingert, die zich laten beluisteren als spannende, imposante en soms uiterst verstilde verhalen, waarbij je je ook moeiteloos filmbeelden kan voorstellen. Onder de instrumenten beschouwt Robin het orgel als zijn grootste vertrouweling, maar ook als het voertuig bij uitstek voor zijn gewaagdste fantasieën. Vandaar dat dit machtige instrument de hoofdrol speelt op deze fascinerende cd, waarin gekwelde en soms waanzinnige krachten en schrijnende conflicten worden afgewisseld met intieme momenten van extase. Robins epische betogen in klank spelen met de diepste gedachten van Pythagoras, Herman Hesse en Victor Hugo over de harmonie der sferen.

INDRINGENDE ORKESTMUZIEK

WENNEKE SAVENIJE

© Anne Dokter

DO 6 APR

Meezingconcert: Bachs Matthäus-Passion met o.a. Toonkunstkoor Amsterdam en solisten

BELLINI

ADELSON E SALVINI

DANIELA BARCELLONA, ENEA SCALA e.a.

BBC SYMPHONY ORCHESTRA O.L.V. DANIELE RUSTIONI OPERA RARA 792938005621 (2CD) € 29,99 VKZ.NL/17218

© Ronald Knapp

DI 11 APR

Jonge Nederlanders: sopraan Laetitia Gerards ‘La voix humaine’

OPERA Adelson e Salvini is Bellini’s eerste opera, geschreven tijdens zijn conservatoriumtijd. Hoewel de opera nog sterk schatplichtig is aan Rossini, hoor je in de muziek soms wel degelijk de kiem van het genie van de latere opera’s van Bellini, met de typerende lichte melancholie en lange melodieën. De plot van Adelson e Salvini laveert tussen komedie en drama, met gesproken dialogen in plaats van gezongen recitatieven, en vormt eigenlijk nergens een overtuigend theatraal geheel. Maar muzikaal valt er genoeg te genieten, en op dat vlak laat de nieuwe opname van Opera Rara gelukkig weinig te wensen over. In de eerste plaats door de jonge Daniele Rustioni die zich ontpopt als een ideale belcantodirigent en het BBC Symphony Orchestra met stijl, energie en ritmische precisie leidt. Het centrale liefdespaar Nelly en Salvini wordt gezongen door mezzo Daniela Barcellona, warm en waardig ingetogen, en tenor Enea Scala, gepassioneerd en onbevreesd in de hoogte. Maurizio Muraro in de komische rol van Bonifacio is een voortreffelijk buffo-bas, die zijn tongbrekende muziek met verve en exemplarische komische timing brengt. Geen verloren meesterwerk, maar een interessant document van hoe het ooit begon voor de tragisch jong gestorven Bellini.

GEPASSIONEERD EN ONBEVREESD

DO 13 APR

Bachs Johannes-Passion Cappella Amsterdam en Orkest van de Achttiende Eeuw © Ronald Knapp

BENJAMIN ROUS

48

F. CACCINI

BIZET

LA LIBERAZIONE DI RUGGIERO DALL’ISOLA DI ALCINA

LES PÊCHEURS DE PERLES DIANA DAMRAU, MARIUSZ KWIECIEN e.a.

THE METROPOLITAN OPERA ORCHESTRA AND CHORUS O.L.V. GIANANDRA NOSEDA ERATO 0190295893613 € 23,99 VKZ.NL/17244

ALLABASTRINA, LA PIFARESCHA O.L.V. ELENA SARTORI GLOSSA 8424562239029 € 22,99 VKZ.NL/17231

OPERA Francesca Caccini werd omringd door muziek. Haar vader Giulio was componist, haar moeder, zuster en echtgenoot zangers, net als zijzelf. Destijds waren er meer vrouwelijke componisten, maar zij is de eerste van wie een opera bewaard is. Het werk was in 1625 een opdracht van de groothertogin van Toscane, bedoeld om oh’s en ah’s bij de illustere gasten op te roepen. Het libretto naar het epos van Ariosto gaat over de strijd tussen twee tovenaressen. De boze (Alcina) heeft de jonge ridder Ruggiero onder de betovering van de liefde gebracht en hem veranderd in een plant, zoals zij met al haar vroegere minnaars had gedaan. De goede (Melissa) redt hem daaruit. Als alle gevangenen uit Alcina’s tovertuin worden bevrijd, mogen de gasten opstaan en vanuit de vensters van het paleis het paardenballet aanschouwen dat buiten wordt opgevoerd. Hedendaagse luisteraars moeten het doen met de

OPERA-DVD

muziek van Francesca, die in de melodische contouren zorgvuldig goed en kwaad schildert. Elena Sartori heeft de slechts schetsmatig genoteerde instrumentatie kleurrijk uitgewerkt en voor de ontbrekende dansdelen geput uit het hofrepertoire van die tijd. Zij laat met haar ensembles horen dat Francesca Caccini zeker een plaats verdient in de schaduw van Monteverdi.

Het werk bevat het beroemdste operaduet uit de geschiedenis en wordt toch maar zelden uitgevoerd: producties van Bizets Les pêcheurs de perles lopen het gevaar dat ze een sessie plaatjes-kijken-met-mooie-deuntjes worden.

Het was alweer lange tijd geleden dat de Metropolitan Opera zich aan een uitvoering waagde. Regisseur Penny Woolcock en haar ontwerpers Dick Bird en Kevin Pollard geven de productie in dat huis cinematografische allure en mijden een prentenboekdecor door de handeling te verplaatsen naar het Sri Lanka van nu: er zijn adembenemende beelden van duikende parelvissers onder water en van een verwoestende vloedgolf, maar de inwoners zien er grotendeels uit alsof ze vanuit een ander land naar deze locatie zijn gekomen. Het maakt niet uit: Mariusz Kwiecien portretteert Zurga als een charismatische en ietwat louche volksmenner; Matthew Polenzani is een toonbeeld van stijl en verfijning als Nadir; Diana Damrau voelt zich thuis in de rol van Leila, maar zou misschien een beetje meer rust in haar acteerwerk moeten brengen. Haar echtgenoot Nicolas Testé is perfect in de rol van de priester Nourabad. Niet de definitieve productie van deze opera, maar wel een spannende, goed gezongen en fraai ogende theateravond.

EDDIE VETTER

HEIN VAN EEKERT

FRANCESCA CACCINI’S TOVENARESSEN

FRAAI OGENDE THEATERAVOND

AMPER & TRADITIONALS

KLUGE & KLUGE

EMILIA AMPER E.A. BIS 7318599922430 (SACD) € 23,99 VKZ.NL/17227

WARNER CLASSICS 0190295854072 € 22,99 VKZ.NL/17240

SILENCE

LUX

VOLKSMUZIEK

FILMMUZIEK

Emilia Amper is tegenwoordig de grote heldin van de nyckelharpa, het aan de draailier verwante strijkinstrument dat vooral furore maakte in de Zweedse volksmuziek. De geschiedenis van het instrument gaat terug tot de middeleeuwen en het traditionele repertoire is rijk en opzwepend. Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw kent de nyckelharpa, die rond 1900 op de achtergrond raakte, een ware revival en diverse Zweedse musici doen er alles aan om het instrument een hedendaags bestaansrecht te geven. De dertiger Emilia Amper geldt sinds haar debuutalbum uit 2012 als officieus ‘wereldkampioen nyckelharpa spelen’, wat vooral betekent dat haar populariteit in eigen land groot is. En dat is voorstelbaar, want ze combineert op aanstekelijke wijze de traditie van de vrij opgeruimde Zweedse volksmuziek met nieuwe eigen werken. Op haar tweede cd, Lux, krijgt ze gezelschap van wat strijkers en slagwerk en blinkt ze vooral uit in dansante instrumentale werken die een melancholische vrolijkheid in zich hebben en doen denken aan veel Schotse en Ierse volksmuziek. Ook de liederen hebben, hoewel ze zangtechnisch niet het beste van de plaat bieden, een heel eigen charme die aanstekelijk werkt. Een mooie mix tussen traditie, klassiek en een vleugje wereldmuziek.

Het was een klein Oscar-relletje in 2016: de muziek die werd geschreven bij de film Silence van regisseur Martin Scorsese. De jury oordeelde dat de partituur muzikaal te weinig om het lijf had en dus kon het componistenduo Kim Allen Kluge en Kathryn Kluge fluiten naar een nominatie.

Wie zelf wil oordelen, moet naar deze cd luisteren: de integrale filmmuziek van Silence. ‘We voelden dat bij deze film de muziek als het geluid van de natuur moest zijn: we lieten ons inspireren door de mist, de rotsen, de oceaan, de wind en de regen’, zei Kathryn Kluge in reactie op alle commotie. Een zeker begrip kan ik voor het oordeel van de Oscar-

PAUL JANSSEN

OSWIN SCHNEEWEISZ

HELDIN VAN DE NYCKELHARPA

COLLAGE VOOR MUZIKALE AVONTURIERS jury wel opbrengen; los van de filmbeelden blijft er niet echt een samenhangende partituur over. Het betreft eerder een collage van geluiden. Er zijn een ‘verdronken’ koor en een eenzame fluit. Het doet vaak een beetje denken aan de elektronicamuziek uit de jaren zeventig, maar is veel meditatiever van karakter en akoestischer qua klank. Op zich is dit best een interessante cd voor muzikale avonturiers, maar je moet ook concluderen dat deze muziek onlosmakelijk verbonden is met de filmbeelden.

49

ALTIJD EEN VERRASSING SSIEKE MUZIEK BERS VAN KLA VOOR LIEFHEB

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl.

Nieuwe uitgaves op

BRILLIANT CLASSICS 14CD

Stabat Mater

Met o.a. Boccherini, Caldara, Haydn, Liszt, Pergolesi, Rossini, Schubert, Verdi, Vivaldi...

95370

2LP/1CD

J.S. Bach

Goldberg Variations Pieter-Jan Belder 90008 LP/ 95471 CD

k zie Mu e k a iek uziek zie per k Mu we lass e lak • u M O i K e • e z k • i e • akv olk kken a zz ud Mu a • N F ek ssie a / R i O e J z • a er 3CD uw Pop Mu ziek • kvl k• rele ziek Op • Nie u Fol ken • e Raa Cultu u • / k • ude m p e z M i l d a o • e e az ak uz rel per •P •J uw kvl ltur uziek We eke M k • Cu • Madrigali Libro VIII Nie zz • O /Folk akken le Raa m i • k e ld l k ss zie iek Ja uzi Le Nouve Musiche zie ere Pop Raakv ulture Kla e Mu z u M • • u W d k n M C dm ek • Krijn Koetsveld ke e u l e e l i • e e e k i e z O r r i u e • ak uw iek Nu era ass e M uzNederland ltu l e k 95152 W z i p u kvl e K u in heel via de M • i N O lk z d • e k • C eldm a• z• Ou /Fo Mu iek uziek zie r z ek p s r • u i e e a s e o z k M digitalekkabel la u uw Op lk • J n • P vla • W ieke • K ude M Muzie Nie azz • aak ek Fo ke • ek ss / R i k O e a J z p a l uzi a uw Po Mu ziek • kvl k• rele ziek •K per Nie Fol ken • e Raa Cultu ek u •O / • ude mu p z M iek uzi l a O z • e • Po kvlak re er reld Muz Ja k w u p • k e e t • u i l e 1CD O n z W ie zi lk ke Cu Raa k mu iek • kke Mu ra • N Jazz • p/Fo k• ssie zie ele vla eld a e z u r l i r o k u e z • u e P K a M • W lk ult Op Rac oncertzend er mu e M iek • de /Fo Music for ken urele ek • C ereld ziek • ssiek z Ou uwe u • t i a Pop kvlak u M l ie u Kl uz e •W eM iek N a C Guitar and Strings z d • m a k • u u • k e ld a z Izhar Elias, Matangi Quartet, ek le R ziek • O we M uzi lassie ere uzi k Jaz per k M u a ure e W l • u M O i K e m • k kv Magnus Maier uz aFlorian de z• Nie olk en k• sie reld uziek Ou e Mkanaal 95484 zie a • 807• Jaz Pop/F vlakk ele Ra lasCAIWAY: r • w u We K e M u k p ie ak ie e M & XS4ALL: olk en • k • uKPN O tur ke a z l N F d e e R u • i u i / • kanaal 824 z ass • O uwe M pera • Jazz • Pop kvlakk turele ek • C Mu de O &•ZIGGO: iek NUPC nkanaal a819 ul zi k ie u z u O Fol vlakke ele Ra k • C eldmu iek • • M zz / a p a e J e z r (of 1819*) r r o zi ak uw pe k• • Pvan hetRatype We ke Mu k • ultu ldmu o* lafhankelijk n ontvanger • C Nie z • O e F e l / k • k ie e zie e re az 10CD Pop kvlak uzi ltur uziek • We lass e Mu iek u •J • K M a C • m a analoge k kabelfrequenties: zie uz ud • en keonzeiewebsite d e Rvoor k l i k a e O k M n i z e k r e e l e er uz pe re vla k• Mu we lass uzi akk J. Haydn, • O oMet ieu aak Cultu eldm ek • W sieke lk o.a. Beer, • K ude M Muzie vlFasch, z N k k z F r a i • e • s a / z e la k Ra Reicha, Schoeck, •O we uzi opMozart, •J era • W ke Mu k • K zie lePokorny, eSperger, e M uziek • Nieu • Op olk en • P r ek F d e i e Telemann, Weber... i u i / z u z t s z l u M s u O Pop kvlakk era • Jaz Cu ek Kla de M iek • we i 95412 eM p • • z u • O n a e u u k a • ek uz Ni M olk akke R i z F zie k • O z • M z e e / u l l M re mu we iek era lk • Ja • Pop aakv zie ieu eld Klass ultu Op R r o n Mu • Nconcertzender.nl C • e F e e l / • z e kk • W iek • uziek iekinternet Jaz Pop kvlate era muziek ltur uzop luisteren z ek enukabel a Cu Op k • ken •om Rnaar i l m a z • o d l u M e M azz /F ek le re M e ak i www.brilliantclassics.com ken p l e e z d r uw v o e u u u k W e P k • J kvlak i t a m l e • O a i k u N d l l s k R • C • aa k Fo las zie ere a• rele ek op/ rele R • K Muzie Oper • W ke Mu P k ultu muzi k • e e • zi ltu uzi ssie we en reld Cu Mu Kla ieu akk e We ieke M l N d v k ss Ou Raa Kla

Monteverdi

De Concert zender

Guitar Vibes

Horn Concertos

ele

STAMITZ, DANZI, MOZART NEW ERA

ANDREAS OTTENSAMER e.a.

KAMMERAKADEMIE POTSDAM DECCA 0028948147113 € 22,99

Van der Velde Boeken, in 1892 in Leeuwarden opgericht als familiebedrijf, is al meer dan 120 jaar de boekwinkel waar de klant centraal staat. Door de jaren heen is het bedrijf meegegaan met de veranderingen van de tijd. Van der Velde Boeken is inmiddels ook de winkel waar u terecht kunt voor klassieke muziek. Voor u en voor onszelf vernieuwen wij continu, houden we onze winkels up to date en zijn

Als je zelf klarinettist bij de Berliner Philharmoniker bent en je vader en broer

we steeds op zoek naar nieuwe producten en activiteiten. U

klarinet spelen bij de Wiener Philharmoniker, waar zou je dan op een ver-

vindt ons in Groningen, Leeuwarden, Drachten en Sneek.

jaardag over praten? Andreas Ottensamer kiest voor zijn derde soloalbum geweldig leuk repertoire. Twee prachtige concerten van Stamitz combineert hij passend met Mozart en Danzi. Ottensamer krijgt hulp van zijn collega-blazers uit de Berliner Philharmoniker. Albrecht Mayer speelt op de althobo mee en Emmanuel Pahud op de fluit. Wat een geweldige combinatie! Aan alle kanten spat de kwaliteit ervan af: de uitvoering is technisch perfect, en de begeleiding is zo strak en wendbaar als een volgmotor bij een wielerwedstrijd. Een mooie aanvulling op de eerder verschenen solo-cd’s van deze interessante musicus.

VAN DER VELDE BOEKEN Groningen, Leeuwarden, Drachten, Sneek www.boekhandelvandervelde.nl

Floris de Wever

BARBER, BRAHMS e.a.

TIDES OF LIFE

THOMAS HAMPSON, AMSTERDAM SINFONIETTA O.L.V. CANDIDA THOMPSON (VIOOL) CHANNEL CLASSICS 0723385389170 € 22,99

Vanaf het eerste uur zijn we lid van Klassieke Zaken, en we willen de clubleden laten profiteren door op vertoon van de clubledenpas 5% korting aan te bieden (uitgezonderd aanbiedingen en platenbonnen). Nog altijd staat de piano centraal bij Muziekhandel Van Buytene; de hoofdactiviteit is het onderhouden en verhuren van piano’s en vleugels. Veelzijdigheid is Cor van Buytene op het lijf

Tides of Live is het resultaat van twee jaar samen op tournee door Europa.

geschreven, hij is een van de weinige Nederlandse gecertifi-

De wereldberoemde bariton Thomas Hampson heeft deze verzameling

eerde pianostemmers. Bassnaren worden door hemzelf

liederen vele malen met Amsterdam Sinfonietta gezongen en heeft hem nu

zelf gesponnen. Naast een ruim assortiment bladmuziek

opgenomen op cd. De bewerkingen van de liederen staan op naam van de

bieden we ook een groot assortiment cd’s aan. Het vaste

Engelse componist David Matthews. Voor het instrumentaal ensemble is

aanspreekpunt in de winkel is Ank van Buytene.

dit liedrepertoire zeer bijzonder omdat het dit nog nooit eerder heeft gespeeld. Het unieke programma wordt subliem uitgevoerd door Hampson en Sinfonietta, aangevoerd door concertmeester Candida Thompson. Dit liedrepertoire, waarmee het ensemble probeert een nieuw publiek te verrassen, is een welkome aanvulling op de discografieën van Hampson en

52

MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE

Amsterdam Sinfonietta.

Binnenwatersloot 16, Delft Tel. 015 2123853 www.cdklassiek.nl

Ank en Cor van Buytene

LISZT

ÉTUDES D’EXÉCUTION TRANSCENDANTE DANIEL WAYENBERG LYRINX 3700232222979 (SACD) € 21,99

In februari 2017 bestaat het familiebedrijf CD Artline 25 jaar. Behalve voor een grote klassieke afdeling kunt u bij ons ook terecht voor andere muzieksoorten die allemaal te beluisteren zijn in de luisterbalies. Ook een redelijke collectie films en series als tweedehands artikelen vindt u in onze winkel. Ook buiten de vele doorlopende acties winkelt u prettig en betaalbaar bij ons. U kunt bij ons

Daniel Wayenberg koos ervoor de laatste, definitieve versie van Liszts

terecht met vragen en zoekopdrachten. Online shoppen

Grandes études uit 1851 op te nemen. Liszt heeft zijn Études uit 1838 aange-

kan via www.cdendvd.nl, waar u kunt kiezen uit een ruim

past en deels van suggestieve titels voorzien. Wayenberg weet de zeer

assortiment. Bestellingen worden in heel Nederland gratis

uiteenlopende karakters overtuigend uit te beelden, waardoor deze

bezorgd bij besteding van € 20,= of meer. Graag tot ziens in

superaudio-cd voortreffelijk klinkt. Evenals de vleugel; de krachtige

de winkel, of op onze website.

­Steinway met veel bas klinkt subliem. Al met al een felicitatie waard.

Hans en Marcel Verdurmen

CD-ARTLINE VOF Traaij 1-c, Driebergen-Rijsenburg Tel. 0343 521532 www.cdendvd.nl

WAGNER, SCHUMANN e.a.

RHEINMÄDCHEN PYGMALION O.L.V. RAPHAËL PICHON HARMONIA MUNDI 31490 20223925 € 22.99

Duizenden boeken en muziek in een hemelse ambiance; sinds december 2006 is kwaliteitsboekhandel Boekhandel Dominicanen gehuisvest in de ruim zevenhonderd jaar oude Maastrichtse Dominicanenkerk, vlakbij het mooie Vrijthof. Bij Boekhandel Dominicanen vindt u een prachtig assortiment boeken, van kinderboeken tot kunst, van

Deze cd van het ensemble Pygmalion onder leiding van Raphaël Pichon

literatuur tot Limburgensia en van recht tot reizen. Sinds

omvat werken van Schubert, Schumann, Brahms en Wagner. Prachtige,

maart 2015 is op de eerste verdieping een volwaardige

unieke stukken uit de hoogromantiek voor vrouwenkoor, harp en vier

muziekafdeling toegevoegd met cd’s, dvd’s en vinyl: een

hoorns, gebaseerd op thema’s en teksten van onder anderen Goethe,

breed assortiment klassieke muziek, aangevuld met de

Hebbel en Eichendorff. Deze smaakvol samengestelde cd gunt ons een

betere popmuziek. Op het culturele podium van Boekhan-

bijzondere blik op het repertoire voor vrouwenkoor uit de tijd dat dit genre

del Dominicanen vinden wekelijks activiteiten plaats zoals

als wereldse muziek pas in opkomst was. De opnames zijn mooi verzorgd

signeersessies, debatten, lezingen, interviews en muzikale

en creëren een dromerige sfeer. De titel Rheinmädchen spreekt voor zich en

optredens. Ook worden hier exposities gehouden.

is zeer goed gekozen.

Paul Smeets

BOEKHANDEL DOMINICANEN Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht Tel. 043 4100010 www.libris.nl/contact/dominicanen

53

KLASSIEKE BUITENBEENTJE Ik had Buitenbeentje in de steigers staan

Als het buitenbeentje beroemd wordt,

– d.w.z. bijna klaar – en wat denk je wat?

wil iedereen bij het buitenbeentje horen.

Lees ik me daar in Het Parool van 4

Dan zeggen ze: ‘Ja, ik zat nog bij hem in

februari de column van Erik Voermans:

de klas.’

Eerste hulp bij klassieke muziek (wat

VIVALDI, KENNEDY ONS THE NEW FOUR SEAS NIGEL KENNEDEY, ORCHESTRA OF LIFE SONY 0888750767226

een meesterlijke titel) over Jean Sibe-

Klassiek

lius, het buitenbeentje. Hoe is het

Cd. Nigel Kennedy: The New Four

mogelijk? Geen reden voor mij om het

Seasons

niet over buitenbeentjes te hebben.

Violist Nigel Kennedy wil zélf een buiten-

Wat is een buitenbeentje?

beentje zijn. Hij wil weg uit de klassieke

Iemand die anders is dan anderen.

gevangenis. Een strijkstok verlicht met

Die dingen anders doet dan anderen.

lampjes en een punkkuif. Soms met een

Die dingen leuk vindt die anderen raar

elektrisch versterkte viool. Maar je moet

vinden.

wel goed spelen en niet alleen maar een

Dat komt ook bij kinderen voor.

gimmick zijn.

Kinderen die de hele dag willen schaken,

Ik was eerlijk gezegd een beetje uitgeluisterd op De vier jaargetijden. Het is alsof je

Hang je buitenbeentjes rustig buitenboord

je lievelingseten hebt tegengegeten.

Luister naar twee opnames van de Jaargetijden.

De eerste van violist Giuliano Carmignola en de nieuwe van Nigel Kennedy.

Vouw een velletje papier doormidden en ‘Zoek de verschillen’ per jaargetijde.

In deze New Four Seasons spelen gast-

COLLIER IN MY ROOM

JACOB COLLIER 671 MEMBRAN 0885150342

54

dammen, tekenen, gedichten schrijven,

muzikanten mee uit de jazz- en de rock-

wiskundige raadsels oplossen of stoeien

muziek, met hier en daar noten die niet in

met computers.

de oorspronkelijke partituur van Antonio

Of kinderen die uur in uur uit, dag in dag

Vivaldi staan.

uit een instrument willen spelen.

De lente begint met een elektrische

Is het vervelend om een buitenbeentje te

gitaar. Op #5 horen we nimfen en

zijn?

­herders roepen.

Niet als je het zelf wilt zijn.

De herfst, #11, met een jazzy trompet­

Soms is het wel vervelend, als het bui-

solo.

tenbeentje gepest wordt.

Het slot van de zomer, #6, is ruig.

Advies bij pesten: zorg dat je een

Geestig, fris, onverwacht.

­teflon-rug krijgt, een anti-aanbaklaag,

ZZEO (Zoek Zelf Eens Op).

dat wil zeggen dat alles wat ‘ze’ zeggen

De cd Nigel Kennedy plays jazz. Viool en

langs je rug naar beneden glijdt. Het

piano, met een van de mooiste

raakt je niet.

­jazzsongs: Body and Soul.

KinderZAKEN ...voor kinderen en andere volwassenen

Jazz Cd. Jacob Collier: In My Room Hij heeft geen last gehad van buiten de groep vallen.

Hij is in zijn eentje zijn eigen groep. Een multitalent.

Alles, alles, elk instrument – toetsen, snaren of slagwerk – elk tikje op deze cd

Foto: Henr yk Pietkiewicz

Geestig, fris, onverwacht is door hemzelf gespeeld of, al dan niet meerstemmig, gezongen. Hij componeert en maakt teksten.

Alles in één kamer, zijn kamer. In die kamer speelde zijn moeder Bach. Argeloos kwam de muziek op zijn oren. Geen dwang of zoiets. De muziek was er gewoon. Nooit les gehad. Eenentwintig

PLANNETJE

jaar toen hij deze cd maakte.

In het vorige magazine heb ik een plan-

Iedere mailer krijgt de Klassieke Kinderzaken

Luister als eerste naar #9: de Flinstones.

netje gelanceerd: naar welke goede

Deze is leuk: Gerrit C. van Straaten

Hij heeft een geweldige groove op #1.

cd-winkel bij jou in de buurt wil je gaan?

(57 jaar ouder dan die genoemde

Hij is ook lyrisch en bedankt op #10 zijn

Zoeken we samen met je ouders of opa

9-jaargrens)*.

kat Ivy die altijd naast hem zit.

en oma twee cd’s uit: een klassieke en

Onder de mailers verloot ik The Young

Jacob kan een troost zijn voor ieder

een jazz. Ik trakteer.

Persons Guide to The Orchestra & The Big

getalenteerd kind dat geplaagd wordt.

Mail mij de winkel die je hebt gekozen.

Band.

Vertrouw op jezelf.

In het juninummer van Klassieke Zaken

Hang je buitenbeentjes rustig buiten-

maak ik bekend met wie ik waarheen ga.

boord.

Maken we ook een fotootje in de winkel.

konde

edwinrutten@edwinrutten.nl

Ruben Oosterman was de eerste die In de vorige Klassieke Zaken, nummer 1

reageerde. Maar ik ga eerlijk loten.

van dit jaar, vroeg ik of iemand een

Nou dag!

muziekstuk kende waar meer dan

Edwin Rutten

zeventien slagwerkers in spelen. Ik kwam slagwerker Henk de Vlieger tegen.

Hij heeft een uitgebreid boek geschreven over slagwerk in de klassieke muziek.

PPS. Gimmick is een truc om aandacht te trekken.

Temporum fine comoedia van Carl Orff

PS. ZZEO. Zoek zelf eens op. Nieuwsgierig zijn en blijven!

heeft maar liefst zevenentwintig slag-

*PPS. Bent u boven de 9 jaar? Schaam u niet om te reageren.

werkers.

55

8 kleine jazzgroep

FILIPPINE

17

1

Vul de goede antwoorden in. Gelijke getallen zijn gelijke letters. Bij juiste invulling leest u in de ­gearceerde kolom de oplossing.

1

2 3

1 muziekstijl

10

4

2 muzikant

5 concertpiano

16

10

11

17

5

13

3

13

5

13

3

11

4 7

8

9

8 kleine jazzgroep

10 11

11 meerstemmig gezang

15

12

2

13

13 toonkunst

8

14

14 muziekgezelschap 15 klein strijkorkest

14

8

17

12

11

12

16

12

12 weergalm

4

7

8

10 nieuwerwets

1

13

6 gezelschap muzikanten

9 ritmische beweging

2

16

7

7 toeschouwers

15

14

5 6

6

16

3 schuiftrompet 4 driehoekig slaginstrument

9

13

16

9

6

4

1

16

4

1

1

11

4

15

13

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

PRIJSWINNAARS Naam Plaats Mw. H.W. Lindhout NOORDWIJK Dhr. P. simmers EPE Dhr./Mw. Th. Bink RIETMOLEN Mw. E. Simons OOSTERHOUT Dhr. A. van Iperen VEGHEL Dhr. H. Nolles TUK Dhr. G. van der Zon BEUNINGEN Mw. M. Nieuwboer AMSTERDAM Dhr. D. Borst HEILOO Dhr./Mw. R. Scherpenzeel BERKEL-RODENRIJS Oplossing Woordzoeker: TOONKLEUR De prijswinnaars ontvangen een puzzelboekje.* * D e boekjes kunnen niet geruild worden en zijn niet inwisselbaar voor geld.

56

7

8

9

10

12

13

14

15

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 17 april 2017 naar: Vereniging Klassieke Z ­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 CD’s van Lucas en Arthur Jussen verloot*.

Met dank aan Universal Music BV.

6

11

PUZZEL Jan Peter Raat

VOORNAMENPUZZEL: In de eerste kolom van deze puzzel staan 13 achternamen van diverse componisten vermeld. Schrijf in de tweede kolom achter die naam de eerste voornaam van de componist.

Dan volgen hier, in alfabetische volgorde, wederom 13 achternamen van componisten, die elk voor zich eenzelfde voornaam hebben als de eerste serie namen.

ALKAN ARNE CAGE ELGAR EMMANUEL HEPPENER ­JOACHIM LEHAR NICOLAI NONO TELEMANN TORELLI TSJAIKOVSKI

Zet achter de voornamen in de derde kolom de naam van de bedoelde componist.

De eerste letter van deze componisten in volgorde 1 t/m 13 geeft de oplossing van deze puzzel.

EERSTE VOORNAAM

1

HANDEL

2

TALLIS

3

SCHUBERT

4

GRIEG

5

BOCCHERINI

6

VERDI

7

RAVEL

8

KETTING

9

HAYDN

10

IVES

11

ADAMS

12

SCHUMANN

13

SCHAT

ACHTERNAAM

OPLOSSING 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

OPSTUREN NAAR Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 17 april 2017 naar: Vereniging Klassieke Z ­ aken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­ algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 exemplaren van het luisterboek van Govert Jan Bach Johannes Passion verloot.

PRIJSWINNAARS Dhr. W. van Steenis Mw. J. Hupperts Dhr. L.H. Meermann Dhr./Mw. H. Reijnders Mw. W. Pluijm Dhr./Mw. D.A.C. Slump Mw. M. Hak Dhr. J. Glas Mw. D. Jager Dhr./Mw. D. Stuivenbelt

HOUTEN NIJMEGEN BREDA SINT ODILIËNBERG TILBURG CAPELLE A/D IJSSEL HEEMSTEDE KOOTSTERTILLE ANDELST ARNHEM

OPLOSSING PUZZEL Klassieke Zaken Magazine nr. 1/2017: WINTERREISE De prijswinnaars ontvangen: de nieuwe cd van Amsterdam Sinfonietta.

Met dank aan Channel Classics.

57

ALKMAAR Boekhandel Feijn Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

EMMEN The read shop xl Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

MAASTRICHT Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

MIDDELBURG De Drukkerij Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

AMSTERDAM Boudisque muziek en film Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

GOES Boekhandel De Koperen Tuin Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

Het Carillon Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

HAARLEM Bruno Klassiek Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

DE BILT Bouwman boeken Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven

HEERENVEEN Binnert Overdiep Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

BREDA Muziekhandel Spronk / De Vrije Boekhandel Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

HOUTEN Boekhandel Wijs Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

KRIMPEN A/D IJSSEL Brugzicht Boeken & Muziek Stad en Landschap 25/29 / 0180-590237 www.brugzicht.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

DEN HAAG Velvet / Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

LAREN Larense Boekhandel Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl

DORDRECHT De muziekdragerij Voorstraat 411 / 078-6163489 www.demuziekdragerij.com

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

DRACHTEN Boekhandel Van der Velde Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl

Poort Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

LEIDEN Plato Leiden Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl Velvet Music Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

OLDENZAAL Boekhandel Broekhuis In den Vijfhoek 63/65 / 0541-535398 www.boekhandelbroekhuis.nl OOSTERBEEK Plantage Meijer & Siegers Utrechtseweg 208 / 026-3341047 www.plantagemeijerensiegers.nl

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

NOORDWIJK Boekhandel van der Meer/het cultuurcafé De Keuvel 1 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

RODEN Boekhandel Daan Nijman Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl ROTTERDAM de Doelen winkel Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST Boekhandel Van de Ven Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VELP Boekhandel Jansen & de Feijter Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl WOERDEN Boekhandel De Hoeksteen Havenstraat 17 / 0348-421933 www.hoeksteenboekhandel.nl WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN Music All In Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl Waanders in de broeren Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl Winkels met postorderservice

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de klassieke zaken specialisten te bestellen.

58

Foto: David Samyn

EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING

DE REFORMATIE IN BETOVERENDE KLANKEN Op 31 oktober 1517 publiceerde Maarten Luther zijn vijfennegentig

35,99

stellingen tegen de verkoop van aflaten. Het werd het begin van de

CLUBLEDEN

reformatie en de geboorte van het protestantisme. Nu, vijfhonderd

19,99

jaar later, kunnen we niet alleen terugzien op een woelige religieuze geschiedenis, maar ook op een schat aan muziek die een ander

2CD+BOEK

karakter had dan wat de katholieken boden. Luther zelf liet zich als componist gelden, maar ook mensen als Schütz, Scheidt en Walter.

35,99

Gezamenlijk zorgden zij voor een intense muzikale erfenis die door Vox Luminis is verzameld op twee boordevolle cd’s. Niet alleen

* 99 24,

klinken er meesterlijke motetten, maar ook bijzonderheden als de eerste meerstemmige Duitstalige Passie van Joachim von Burck.

Bovendien biedt het begeleidende boek een historie in vogelvlucht.

2CD+BOEK

De opwinding over de nieuwe wegen krijgt zo in klank en woord een vorm, waardoor die spanning en toewijding thuis klinken alsof u erbij was. Mooi.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 26 mei 2017.

*

LUTHER, SCHÜTZ e.a.

EIN FESTE BURG IST UNSER GOTT

VOX LUMINIS O.L.V. LIONEL MEUNIER RICERCAR 5400439003767 (2CD+BOEK) VKZ 172 799

WORDT U AANGEBODEN DOOR