klassieke zaken Magazine mei 2012 by Klassieke Zaken

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 32ste jaargang mei 2012 Nr 3

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

“Ik wilde rockster worden”

MILOŠ

“There is deliciously liquid melody within his sensuous singing.” The Times

Release 4 juni

“Charismatic Uruguayan bass-baritone Erwin Schrott is one of opera’s great theatrical animals.” The Guardian “A full tone, jet-black timbre and flexible handling of his voice are this singer’s hallmarks.” Das Opernglas

DEU TS C H E H A RMON I A MU N DI EDI T ION

EER DER V ER S C H EN EN I N DEZ E S ER I E

exclusieve aanbiedingen

I Fagiolini viert de menselijke stem 1612 was een bewogen jaar in het licht van de muziekgeschiedenis.Twee grootmeesters van de late renaissance bliezen de laatste adem uit. Giovanni Gabrieli en zijn leerling Hans Leo Hassler, beiden belangrijke componisten van grootse koorwerken die de massieve koorstijl van de late renaissance tot een hoogtepunt brachten. Zo liet Gabrieli een Magnificat achter voor zeven koren. Alleen ontbraken de noten van vijf van deze koren. Het avontuurlijke Engelse vocaal ensemble I Fagiolini durfde een reconstructie aan en laat het Magnificat nu voor het eerst naast ander werk van Hassler en Gabrieli in volle glorie klinken. Een overdonderende viering van de menselijke stem en een uitroepteken achter het koorrepertoire van de late renaissance.

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

23,95

95 14,

NU SLECHTS

Italian Vespers 1612 I Fagiolini Universal 00289 478350 /vkz 123 582

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 4 augustus 2012. mei 2012

OLOFON klassieke zaken

32e jaargang, nummer 3 - mei 2012 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand

Hoofdredacteur

Aan deze aflevering werkten mee

Harriët Krijgh, jong en overrompelend

Eindredactie

Biëlla Luttmer Vormgeving

Cover

Margaret Malandruccolo

Ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

dorothee mields over de liefde

17 pekka kuusisto in zomerconcerten

Stopzetten Abonnement

mei 2012

rattle in rotterdam Foto: Marco Borggreve

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

vilde frang betovert

foto: Mat Hennek

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

foto: Maija Tammi Helsingin Sanomat

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 45.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

Foto: annelies van der vegt

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Lianne Evers, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen

britten volgens van zweden

Foto: Marco Borggreve

Aad Alblas, Frederike Berntsen, Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hugo de Groot, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Barend Linders, Ruud Meijer, Doron Nagan, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Katja Reichenfeld, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Marijke Schouten, Jos van der Zanden

Foto: NancyHorowitz

Biëlla Luttmer

exclusieve aanbieding

I Fagiolini en het jaar 1612

van de redactie Foto: peter arno broer

en verder

Afscheid, g een beladen vaarwel

klassieke zaken aanraders

10 Edwin Rutten en Yehudi Menuhin Nino Rota: de klank van Italiaanse film 11 Pandolfo’s wufte Franse barok Julius Röntgens tijdloze symfonieën boxaanbieding

59 Vivaldi als vernieuwer 60 150 jaar Diepenbrock artikelen

6 MiloŠ ‘latino’ karadaglic 9 Harriët Krijgh, celliste met lef 12 Jaap van Zweden terug in Nederland 15 Avi Avital: schitteren op een mandoline 17 de liefde van dorothee 19 Michail Simonians Armeense roots 21 Pekka Kuusisto live in Nederland 22 Vilde Frang klinkt als een sprookje 25 Alphons Diepenbrock groots herdacht 28 Rachel Podger en de Nederlanden 30 Christian Gerhahers brandende verlangen 33 Wizzard Wesseltoft 35 Simon Rattle,thuis in Rotterdam 36 First lady Roberta Invernizzi RUBRIEKEN

4 COLOFON 5 VAN DE REDACTIE 37 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 54 hans hegs column 57 puzzel 58 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALIsten

Na ruim zes jaar is het tijd om afscheid te nemen als hoofdredacteur van Klassieke Zaken. Het zijn jaren geweest waarin het blad grondig is vernieuwd. Het uiltje in het logo, lang geleden ontworpen door de graficus Ootje Oxenaar, is gevlogen. Tegenwoordig kijken we naar een rustigere cover, waarop de foto mooier tot zijn recht komt. Vooral Henriëtte Zrour, het zakelijk brein achter Klassieke Zaken, heeft zich met een bewonderenswaardige volharding voor die nieuwe vormgeving ingezet. De strakke uitstraling van het blad is aan haar te danken. Inmiddels worden er achter de schermen druk besprekingen gevoerd met een mogelijke opvolger. In het volgende nummer wordt hij of zij aan u voorgesteld. Dit afscheid is geen beladen vaarwel. De auteurs, met wie in de loop der jaren een hechte band is ontstaan, zal ik nog geregeld tegenkomen bij de opera en in de concertzaal. Voor de bijzonder prettige samenwerking zeg ik uit de grond van mijn hart: dank jullie wel!

Op naar een nieuwe hoofdredacteur voor Klassieke Zaken

Wat Klassieke Zaken betreft: ik ben aan het blad gehecht geraakt en heb me, net als velen van u, ingeschreven als lid van de Klassieke Zaken Club. Met mijn nieuwe pasje in de hand laat ik me graag verrassen door de vele mooie aanbiedingen die, net als voorheen, iedere twee maanden in het tijdschrift zullen worden aangeboden. De eerste aankoop lokt: de schitterende cd-box met werken van Diepenbrock uit dit verse nummer van Klassieke Zaken.

Voor nu en in de toekomst wens ik u mooie luisterervaringen!

Biëlla Luttmer Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Kijk voor de exclusieve aanbieding op pagina 60

mei 2012

MILOŠ KARADAGLIC

“Ik speel gitaar zo

foto: Margaret Malandruccolo

Als jongetje droomde hij ervan om een rockster te worden. Maar toen hij andres Segovia ‘Asturias’ van Albéniz had horen spelen, besloot Miloš Karadaglic (28) dat hij klassiek gitarist wilde worden. Zijn debuutalbum ‘Mediterráneo’ uit 2011 werd een hit. In juni verschijnt zijn tweede soloalbum, ‘Latino’.

mei 2012

interview

oals ik me voel” ‘Mijn ouders en mijn grootmoeder hielden enorm van muziek. Ze moedigden me altijd aan om te zingen, omdat dat de meest natuurlijke manier is om je muzikaal te uiten. Nu zing ik met mijn gitaar’, zegt de 28-jarige Miloš Karadaglic uit Montenegro. Toen hij op zijn achtste naar de muziekschool ging, wilde hij op pianoles. Miloš: ‘Zo’n groot instrument met zoveel geluid, dat vond ik hartstikke cool, maar voor mijn ouders was een piano onbetaalbaar. Omdat ik een absoluut gehoor heb, werd er vervolgens gedacht aan viool. Maar dat leek mijn familie geen goed idee, omdat ze bang waren voor gekras. Mijn vader had nog wel een oude zwarte gitaar zonder snaren op zolder liggen. Zo besloot ik dat ik rockster wilde worden.’

www.klassiekezaken.nl

Op de muziekschool werd de gitaarles van Miloš van het begin af aan bloedserieus benaderd: ‘Vinger voor vinger werd ik op de klassieke manier onderwezen. Dat vond ik wel een teleurstelling. Maar al gauw werd duidelijk dat ik heel muzikaal was en veel talent had voor gitaar. Mijn vader vond dat een grote verantwoordelijkheid. Hij kocht een plaat voor me, waarop de legendarische gitarist Andrès Segovia Asturias van Albéniz speelde. Toen ik dat prachtige stuk hoorde, dat grappig genoeg aanvankelijk voor de piano is geschreven, was ik meteen verkocht. Vanaf dat moment heb ik keihard gewerkt, om als klassiek gitarist een zo hoog mogelijk niveau te bereiken.’ De gitaar voerde Miloš Karadaglic via Parijs en Italië naar Londen, waar hij in 2004 met de First Class Honours afstudeerde bij gitarist Michael Lewinn aan de Royal Academie of Music. Het jaar daarop ontving hij de ‘Julian Bream Prize’ uit handen van de oude maestro zelf. Er volgden nog meer prijzen en talloze solorecitals in Europa en Azië, waarna Deutsche Grammophone de jonge gitarist in 2011 een exclusief contract aanbood. ‘Je zou kunnen zeggen dat in mijn debuutalbum Mediterráneo de zang centraal staat, terwijl het bij mijn nieuwe cd Latino meer draait om de Zuid-amerikaanse dansritmes van uiteenlopende componisten als Piazzolla, Villa-Lobos, Cardoso, Barrios Mangoré, Rodríguez en Ponce. Want net als van zingen houd ik van dansen. Als ik vrij ben en een paar glazen wijn op heb, ga ik graag met vrienden uit dansen. Ook de zee is voor mij een grote inspiratiebron. Belangrijk is dat de muziek die je uitvoert je raakt en een bepaalde energie in je oproept, die je zo eerlijk mogelijk moet zien over te brengen. Ik speel gitaar zoals ik me voel. Voor mij is oprechtheid het allerbelang-

rijkste. Dat maakt je kwetsbaar, want als je je open opstelt kunnen mensen dat waarderen of juist niet, en dan steken ze een mes door je ziel. In die zin ben ik misschien wel een beetje masochistisch.’ De hectiek van zijn solistenbestaan, vindt Miloš vooralsnog vooral opwindend: ‘De kunst is de balans te bewaren tussen je geest, je lichaam en je ziel. Mij kost dat weinig moei-

“ik wil een brug slaan tussen pop en klassiek” te, waarschijnlijk omdat ik zo van muziek houd. Naast het op peil houden van mijn techniek, ben ik voortdurend op zoek naar nieuw repertoire en nieuwe klankkleuren. Eenzaam voel ik me nooit, want er is zoveel mooie klassieke muziek voor gitaar geschreven. Omdat gitaar ook het belangrijkste instrument in de popmuziek is, kan ik heel veel mensen bereiken. Het is mijn missie om met mijn gitaar een brug te slaan tussen pop en klassiek.’ Wenneke Savenije

Various Latino

MILOŠ KARADAGLIC DG 4790063

mei 2012

NIEUWE RELEASES

Martha Argerich and Friends Live at the Lugano Festival 2011

Joyce DiDonato, Philip Cutlip, Frederica von Stade / Houston Grand Opera & Chorus, Patrick Summers Heggie: Dead Man Walking

Kathleen Ferrier

Het fameuze Italo-Belgische ensemble Muntagna Nera zette de Limburgse coalmine-blues op de wereldkaart. Na 30 jaar heeft Björn Schmelzer hen weer bij elkaar gebracht.

Om Kathleen Ferriers 100ste geboortedag te vieren, verschijnen voor het eerst al haar EMI-opnames in een 3CD-box, incl. de complete ‘Orfeo ed Euridice’ opgenomen in de Amsterdamse Stadsschouwburg!

Muntagna Nera

The Complete EMI Recordings

6025702

Richter, Oistrakh, Rostropovich

Vilde Frang

Voor het eerst op Super Audio CD! Inclusief bovenstaande titel zijn 10 originele opnames van historische EMI-titels als SACD uitgebracht. Voor een optimale luisterervaring!

Op haar 3e release voor EMI combineert Edisonwinnares Vilde Frang opnieuw vioolconcerten van een Scandinavische en een Russische componist. Tchaikovsky speelt zij op 30 augustus live in het Concertgebouw te Amsterdam.

Beethoven: Triple Concerto, Brahms: Double Concerto

De pas 24-jarige Zuid-Koreaanse pianiste HJ Lim bewijst met deze luxe 8CD-box meer dan genoeg levenservaring te hebben om de complete Beethoven pianosonates ten gehore te kunnen brengen.

Graindelavoix & Björn Schmelzer

9559782 – 2CD Casebound Deluxe

Jake Heggie’s opera ‘Dead Man Walking’ is een bijzondere productie, zeker voor Joyce DiDonato: ze deelt het toneel met haar voorbeeld Frederica van Stade die na deze opera ophield met zingen.

Beethoven: The Complete Piano Sonatas

9562842 – 3CD

6024632 – 2CD

Bruckner’s negende symfonie in een unieke opname door een bijzondere revisie van het 4e deel uitgevoerd door een van de beste orkesten ter wereld, de Berliner. NB: Ratlle is op 5 juni in de Doelen te Rotterdam.

Voor het 9e jaar op rij: een 3CD-box met kamermuziek gespeeld door geweldige musici rond Martha Argerich op haar Lugano Festival.

6022132 – 1CD Digipack

Bruckner: Symphony No. 9 – Four Movement Version

HJ LIM

6025122 – 2CD voor de prijs van 1 Verkrijgbaar vanaf 11 juni

Sir Simon Rattle, Berliner Philharmoniker

4649522 – 8CD

9529692

6447012 – 3CD Limited Edition

NU VERKRIJGBAAR

Nielsen, Tchaikovsky: Violin Concertos

Artemis Quartet

Schubert String Quartets: Rosamunde, Death and the Maiden, Quartet in G Major

Na hun veelgeprezen Beethoven-cyclus, brengt het Artemis Quartet nu Schubert’s laatste 3 kwartetten. Zelf prijzen ze deze als volgt aan: ‘incredible simplicity and purity’ en ‘almost terrifying modernism’.

emiclassics.com | youtube.com/emiclassics | twitter.com/emiclassics | facebook.com/emivirginclassics | spotify:user:emivirginclassics

INTERVIEW

debussy en franck horen bij me

De Nederlandse celliste Harriet Krijgh (20) trok op haar veertiende naar Wenen om er te gaan studeren. met de keuze van de werken op haar debuut-cd ‘the french album’ laat ze opnieuw zien dat ze lef heeft. heerlijke stukken spelen in zo’n mooie zaal!” Wat voor muziek maakt Krijgh het liefst? “Het solorepertoire is mijn grote passie. Maar ik geniet ook erg van kamermuziek.” Dat blijkt, niet alleen uit haar debuutalbum, maar ook uit het feit dat Krijgh eind juni haar eerste festival lanceert waarop ze twee dagen met collegamusici op Burg Feistritz, vlakbij Wenen, concerten zal geven. Frederike Berntsen

Het strijkinstrument dat we horen op The French Album is van Nederlandse makelij: een cello uit 1690 van de Amsterdamse bouwer Hendrik Jacobs – Krijgh heeft hem in bruikleen van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds. “Ik kan er de prachtigste kleuren uit halen. In het halve jaar dat we nu samen zijn, hebben we het al heel fijn gehad.” Krijgh zit niet stil, haar concertagenda groeit gestaag. In Nederland trad ze op in de R otterdamse Doelen, het Amsterdamse Concertgebouw en Vredenburg, Utrecht. Vorig jaar maakte ze haar eerste Azië-tournee. En: een volgende cd is al in de maak. Onlangs heeft ze met de Wiener Kammer philharmonie en dirigent Claudius Traunfellner Haydns celloconcerten gespeeld in het Weense Konzerthaus – van de uitvoeringen is een opname gemaakt, die in het n ajaar verschijnt. Toe maar. “Een geweldige ervaring, deze

foto: NancyHorowitz

De foto’s in het cd-boekje verraden een zachte persoonlijkheid, door de telefoon klinkt een heldere stem, die heel af en toe naar het juiste woord zoekt. “Mijn Nederlands is niet meer zo goed”, lacht Harriet Krijgh (Zeist, 1991). Tot haar dertiende jaar was ze een wildebras die buiten speelde en in bomen klom. Totdat ze serieuzer dan ooit voor de cello koos en via een bevriende musicus in Salzburg haar weg vond naar Wenen, de bakermat van de Westerse klassieke muziek. De muziekliefhebber die in de Oostenrijkse hoofdstad woont, wordt verwend: alle coryfeeën treden er op, het concertaanbod is groot. Kon Krijgh zich makkelijk settelen? “De eerste jaren waren lastig hoor. Je kent de taal niet goed, je moet een vriendenkring opbouwen. Het heeft wel een tijd geduurd voordat ik me op m’n gemak voelde. Ik heb me helemaal op de cello gestort, dat hielp enorm.” Harriet Krijgh kreeg les van Lenian Benjamins in de jongtalentklas aan het Utrechts Conservatorium (“dat waren fantastische jaren”). In Wenen kwam ze onder de hoede van Lilia Schulz-Bayrova, bij wie ze binnenkort haar bachelorstudie afsluit. Ze won prijzen op verschillende concoursen. “Niet alleen muzikaal, maar ook op het menselijke vlak heb ik een heel goede band met mijn huidige lerares. Het is echt een intensieve samenwerking. Ze is internationaal georiënteerd, haar opvattingen behoren niet tot een bepaalde celloschool. Dat is goed, want het is belangrijk dat je je eigen spelkarakter ontwikkelt.” Op de cd speelt K rijgh samen met de Oezbeekse pianiste Kamilla Isanbaeva. De dames voeren een bewerking uit van de Sonate voor piano en viool van Franck, de Cellosonate van Debussy en wat kleinere

stukken, waaronder Faurés ‘Élégie’ en O ffenbachs ‘Les larmes de Jacqueline’. “Fauré en Franck speelde ik vroeger al”, zegt Krijgh. “Die muziek is bij me gaan horen. Het zijn grote, emotionele werken waar je steeds meer mee kan naarmate je ouder wordt – zo voel ik dat in mijn interpretatie. Het is net als met wijn: hoe langer die blijft liggen, hoe meer kwaliteit hij krijgt. De composities op de uitgave hebben allemaal een eigen karakter, maar passen toch goed samen. Dat het Franse werken zijn, is toeval. Ik wilde ze graag vastleggen en ben trots op de cd, echt een visitekaartje.”

Franck, Debussy, Fauré, Offenbach The French Album

Harriet Krijgh (cello), Kamilla Isanbaeva (piano) Capriccio C5131 www.harrietkrijgh.com

www.klassiekezaken.nl

mei 2012

prijspakker clu

nino Rota: 1ko0%en Italiaanse film rting zonder beeld bled

foto: Robert Elsing

Edwin Rutten in menuhins actuele sprookje

Wie Nino Rota zegt, zegt Italiaanse filmmuziek. De Italiaanse componist is de grote man achter de melodieën van The Godfather en de muziek in de Fellinifilms. Zoals veel filmcomponisten schreef Rota (1911-1979) ook vele werken voor het concertpodium. De twee celloconcerten stammen uit de laatste jaren van zijn leven. Zijn toon is serieuzer, wat donkerder misschien, maar het Italiaanse licht schijnt aan alle kanten door, zeker als de expressieve Italiaanse cellist Silvia Chiesa deze concerten speelt. Zij maakt van de concerten suggestieve Italiaanse speelfilms zonder beelden. Lyrisch, melancholiek, wat raadselachtig soms, maar altijd vol overtuiging en recht uit het hart. Uiteraard staan de immer sublieme I Virtuosi Italiani als een mooie Italiaanse muur achter haar.

Yehudi Menuhin schreef in 1983 het kleurrijke kinderboek De Koning, de kat en de viool. Een mooi sprookje over een koning die volgens zijn rekenmeesters moet bezuinigen en daarom zijn vioolspelers maar moet ontslaan. Met alle treurige effecten van dien. Edwin Rutten leest dit verhaal op zijn geheel eigen betrokken wijze voor en combineert de woorden met stemmige muziek van onder anderen Bach, Vivaldi en Mozart, gespeeld door Menuhin zelf. Het resultaat is een prachtig document in de geest van Ruttens vorige cd, het voor de Edison Publieksprijs genomineerde verhaal van De Notenkraker. Bovendien drukt het sprookje ons met de neus op de feiten van de actuele cultuurbezuinigingen. Een must voor landsbestuurders en muziekliefhebbers van alle windstreken.

50 12,

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

15,95

23,95

NU SLECHTS

Menuhin, Bach,Vivaldi, Mozart De Koning, de kat en de viool Edwin Rutten EMI 50999 70427 226 / 123 586 VKZ

NU SLECHTS

Nino Rota Cello concertos nrs. 1 & 2 Silvia Chiesa, I Virtuosi Italiani o.l.v. Corrado Rovaris sony classical 088697924102 / 123 584 vkz

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c omplete lijst pagina 58. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 4 augustus 2012.

10 mei 2012

aanraders

Paolo Pandolfo’s wufte Franse barok In 1685 verscheen in Parijs met Pièces de Violle de eerste Franse bundel met solowerken voor de viola da gamba. Monsieur de Machy was verantwoordelijk voor deze daad die naar goed Franse gewoonte uiteraard weer op een felle discussie uitliep over ‘de juiste manier de gamba te bespelen’. Het gekrakeel oversteeg de muziek en De Machy verdween naar de achtergrond. Gelukkig hebben wij tegenwoordig Paolo Pandolfo, de man die onder de vleugels van Jordi Savall uitgroeide tot ‘de poeet van zijn instrument’. Hij haalde de Suites van De Machy uit het slop, benadrukte het dansante karakter en nam een cd op vol heerlijk wufte Franse barokmuziek.

clu

10% bled

kor t

ing

tijdloze symfonieën van Julius Röntgen

clu

10% bled

kor t

ing

95 15,

‘Tijdloze kwaliteit’ en ‘evocatief’.Vaak moet een oordeel over de kwaliteit van eigen bodem van verre komen. Het Amerikaanse Classics Today was lyrisch over deze cd met de symfonieën vijf, zes en negentien van de Nederlands-Duitse componist Julius Röntgen (1855-1932) uitgevoerd door David Porcelijn en het Nederlands Symfonie Orkest, voorheen het Orkest van het Oosten. En dat is volkomen terecht. Röntgen, een goede vriend van Edvard Grieg, kent zijn klassiekers, heeft een warme romantische inborst en zingt toch met een geheel eigen geluid. Een absolute ontdekking voor iedere liefhebber van goede symfonische muziek.

95 15,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

23,95

NU SLECHTS

De Machy Vioolwerken Paolo Pandolfo Harmonia Mundi Glossa 920412 GCD / 123 585 vkz

NU SLECHTS

Julius Röntgen Symfonieën 6, 15, 19 Netherlands Symphony orchestra o.l.v. David Porcelijn CPO 7773102 / 123 587 VKZ

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten.Zie voor de complete lijst pagina 58.* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs,zolang de voorraad strekt of tot 4 augustus 2012. www.klassiekezaken.nl

mei 2012 11

profiel

Jaap groo in britten Na Bernard Haitink en Edo de Waart is het Jaap van Zweden die als Nederlandse dirigent internationale successen boekt. Met zijn cd van het War Requiem van Benjamin Britten bewijst hij dat ook het Radio Fiharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor thuis horen aan de top.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;S: MARCO BORGGREVE

mei 2012

oots Jaap van Zweden, het vioolwonder uit Amsterdam-West, werd op achttienjarige leeftijd de jongste concertmeester ooit van het Koninklijk Concertgebouworkest. Zo heeft hij tot 1995 alle mogelijke dirigenten van niveau zien voorbij komen. Daarmee ben je zelf nog geen dirigent, maar het helpt natuurlijk wel. Zijn eerste aanstelling als dirigent kwam in 1996, als chef van het Orkest van het Oosten, met in 2000 de overstap naar het Residentie Orkest en in 2005, als opvolger van Edo de Waart, door naar het Radio Filharmonisch Orkest. In de afgelopen jaren reisde Van Zweden vele kilometers voor gastdirecties in China, Denemarken, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Tsjechië, Noorwegen, Zwitserland en af en toe ook bij het sinds vorig jaar beste orkest van de wereld, dat van het Concertgebouw in Amsterdam. In 2011 zette hij definitief voet aan wal in Amerika met een aanstelling als chef-dirigent van het Dallas Symphony Orchestra. En onlangs viel op de kunstpagina van de krant van Amsterdam te lezen dat hij ook bij het vermaarde New York Philharmonic O rchestra in de harten is gesloten, terwijl het publiek hem daar inmiddels roemt als ‘super human’. Het is te hopen voor Van Zweden dat deze eu for i sc he k w a l i f ic at ie b e z ijde n de werkelijkheid is, maar zelfs met de bekende korrels zout erbij mogen we gerust stellen: N e d e r l a n d h e e f t w e e r e e n n i e u w e topdirigent! In 2010 klonk in Vredenburg Leidsche R ijn in opdracht van TROS Muzikale Meester werken het War Requiem van Benjamin Britten, in een uitvoering door www.klassiekezaken.nl

het beste wat de Nederlandse omroepen aan muzikale krachten hebben, onder leiding van hun vertrouwde chef-dirigent. Challenge Records, het avontuurlijke jazzen klassieke cd-label uit Amersfoort dat al eerder met Van Zweden in zee ging voor Wagners Parsifal, brengt deze opname nu op de markt. We kunnen zonder meer stellen: met stip in het rijtje beste uitvoeringen van dit grootse symfonische koorwerk, dat overigens bepaald niet klinkt als muziek voor de miljoenen. Bij bombardementen in 1940 door de Duitsers raakte de kathedraal van Coventry in Midden-Engeland zwaar gehavend. In 1962 was de renovatie gereed en klonk tijdens de hernieuwde inwijding Brittens overweldigende zetting van de dodenmis. Koor, sopraan en orkest volgen de traditionele teksten van ‘Requiem aeternam’ tot en met ‘In Paradisum’, zij het in een muzikaal idioom dat nog steeds moder n klinkt maar zeker geen belediging voor het oor vormt, in tegendeel. Maar het stuk heet niet voor niks Oorlogsrequiem. Overtuigd pacifist als hij was, verstrengelde Britten zijn dodenmis op organische wijze met een cantate voor tenor, bariton en k amerorkest – in deze uitvoering apart geleid door avant-garde specialist Reinbert de Leeuw – op tekst van dichter Wilfred

O we n, d ie v a nu it de loopg r aven de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog onderging. Owens poëzie en de aloude dodenmis versterken elkaar onder Brittens muzikale regie tot een fascinerend sinister geheel, met afsluitende blikken van hoop op het paradijs, hier met een glansrol voor het Nationaal Kinderkoor. Misschien kan Challenge Records een g ratis exemplaar van deze opname opsturen naar Henk en Ingrid. Dan kunnen ook zij horen dat kunst in Nederland geen politieke hobby is. Arjan van Dijk

omoomroep

Benjamin Britten War Requiem

Radio Filharmonisch Orkest, Groot Omroepkoor & Nationaal Kinderkoor o.l.v. Jaap van Zweden Challenge Classics CC72388 (2cd’s)

mei 2012

Gustavo DuDamel

discoveries Als een wervelwind veroverde Dudamel de afgelopen jaren de harten van muziekliefhebbers en -critici met zijn energieke, spectaculaire optredens in alle grote concertzalen van de wereld. Op Discoveries laat hij zien dat hij inmiddels volkomen terecht behoort tot de grootste dirigenten op aarde en gezien wordt als dé toekomst van de klassieke muziek. Het album bevat even doorleefde als originele vertolkingen van Beethoven’s Vijfde, Mahlers Adagietto, Bernsteins Mambo en hoogtepunten uit werken van Tchaikovsky, Bruckner, Shostakovich, Saint-Saens, Mendelssohn, Marquéz, Revueltas en Stravinsky.

COnCert Gustavo Dudamel & Simon Bolivar Symphony Orchestra

Donderdag 28 juni Concertgebouw Amsterdam

maak kans op gratis kaarten voor het concert

Met Bonus DVD Op de bij het album behorende Bonus DVD staat de prijswinnende documentaire The Promise of Music, die laat zien hoe Dudamels passie voor muziek en zijn onovertroffen kracht om deze over te brengen op jonge mensen hem tot een waar fenomeen hebben gemaakt.

Schrijf je in voor de klassieke muziek nieuwsbrief van Universal Music via info@universalmusic.nl onder vermelding van Dudamel aktie, en maak kans op twee kaarten voor het Dudamel concert op 28 juni a.s. voorwaarden volgen na aanmelding in de bevestigingsmail

INTERVIEW

je ziet bach door een andere lens Avi Avital (1978) nam zich voor om de mandoline weer onder de aandacht te brengen. Daar lijkt hij aardig in te slagen.

“Voor mijn nieuwe cd heb ik drie concerten en een sonate van Bach bewerkt”, vertelt Avi Avital in Amsterdam. “Met bewerkt bedoel ik: ik heb geen noot veranderd, maar ik moest er helaas wel een paar weglaten. Van de concerten die oorspronkelijk voor klavecimbel geschreven zijn, kun je meestal niet de partijen van de linker- en de rechterhand spelen op de mandoline. Toch voelt het heel natuurlijk om deze stukken op mandoline uit te voeren. Bachs muziek is zo absoluut, ze overstijgt ieder instrument. Dat het voor mij de mandoline werd, is eigenlijk helemaal niet zo gek. Ze was in Israël vanaf de jaren dertig enorm populair in de kibboetsim. Bijna iedere kibboets had een eigen mandolineorkest, bedoeld om het gevoel van saamhorigheid te versterken. De mandoline werd beschouwd als een weinig pretentieus instrument, fijn voor na het werk, met als belangrijk voordeel dat je er www.klassiekezaken.nl

als beginnend speler al snel een aardig geluid uit krijgt – in tegenstelling tot de viool natuurlijk, die werd geassocieerd met de stad, Tel Aviv, de bourgeoisie. Daar moesten ze in de kibboets niets van hebben. Ik heb zelf vanaf mijn achtste in een zo’n orkest gespeeld i n Be’er Sjeva, waar ik ben opgegroeid en later naar het conservator ium ben gegaan. Mijn docent daar had in de jaren zeventig als Russische immigrant bij de muziekschool aangeklopt, maar als violist kon hij er geen werk krijgen. Toen vroegen ze hem of hij mandoline wilde doceren. Dat is mijn voordeel geweest: hij benaderde het niet als een minderwaardig instrument, maar leerde mij al het vioolrepertoire. Om dat te spelen moest je je techniek wel verbeteren. Ik moest leren om de expressiviteit van de viool naar de mandoline te vertalen. Op een gegeven moment vroeg ik me af: wat wil ik bereiken? Ik besloot dat ik de mandoline wilde terugbrengen aan de frontlinie van het muziekleven. Natuurlijk zal de gemiddelde manager van een concertzaal niet zo snel denken: laat ik eens een mandolineconcert programmeren, maar ik wil wel die mogelijkheid creëren voor die managers. Dat mijn instrument niet zo geworteld is, niet gebonden aan vastgeroeste tradities, geeft mij juist de vrijheid om mijn eigen weg te gaan. Ik speel de concerten uit de barok en klassieke periode, maar ook klezmer en muziek uit de Balkan. En ik laat muziek voor mij compo-

neren; voor een nieuw concert van Avner Dorman werd ik in 2010 zelfs genomineerd voor een Grammy Award! Een paar jaar geleden bezocht ik de Neue Nationalgalerie in Berlijn. Op de eerste verdieping werd niets tentoongesteld, er was alleen een geluidsinstallatie die de Air uit de Orkestsuite nr. 3 van Bach speelde. Het duurde even voordat ik doorhad dat het een opname was zonder de soloviool. Wat die geniale kunstenaar gedaan had, was een beroemd stuk opnemen dat iedereen kent, maar dan zonder de hoofdmelodie. Net anders dan je gewend bent het te horen. Een voor een observeerde ik de bezoekers, ze neurieden de melodie mee, het leek wel of alle mensen in hun hoofden die melodie afspeelde. Dat is precies wat het uitvoeren van bekend repertoire op de mandoline te bieden heeft: je ziet alles door een andere lens. Je hoort dat waar je je nog niet van bewust was.” Merlijn Kerkhof

Johann Sebastian Bach Concerten

Avi Avital (mandoline), Kammerakademie Potsdam Deutsche Grammophon 479 0092

mei 2012

advertentie

Mahlers Das Klagende Lied

inDeVrijdagvanVredenburg Tijdens het slotconcert van vrijdag 1 juni a.s. wordt het seizoen van De Vrijdag van Vredenburg feestelijk afgesloten met een grandioos orkestraal sprookje. Das Klagende Lied van Gustav Mahler spreekt tot de verbeelding met sprookjesachtige ingrediënten als een rode bloem als huwelijksschat, een speelman die van een bot een f luit maakt, en een huwelijksfeest met een bijzonder einde. U kunt tevens het Voorprogramma Jong Talent bezoeken. Dit is een kort concert voorafgaand aan het hoofdconcert waarin jonge, getalenteerde musici zich presenteren. Op deze avond speelt de jonge talentvolle harpist, Joost Willemze die onlangs de eerste prijs won bij het Prinses Christina Concours. Aanvang concert, 19.00 uur. aanbieding Voor deze complete avond uit, inclusief gratis inleiding en het Voorprogramma Jong Talent betaalt u slechts € 27,50 (normale prijs € 33,-). Bij uw toegangskaarten zijn ook het parkeren, de garderobe, het programmaboekje en een drankje in de pauze inbegrepen. Na af loop blijven de buffetten open. VRIJDAG 1 JUNI 2012 Radio Filharmonisch Orkest • Groot Omroepkoor Markus Stenz, dirigent Barbara Haveman, sopraan • Ursula Hesse von den Steinen, mezzosopraan • Clemens Bieber, tenor • Johan Reuter, bariton Luke Saint en Christopher Sharrock, jongenssopraan Schubert/Glanert - Einsamkeit (Nederlandse première) Mahler - Das Klagende Lied (originele versie)

mei 2012

Datum/tijd: Vrijdag 1 juni 2012 Voorprogramma Jong Talent 19.00 uur/Inleiding 19.30 uur/ Aanvang concert 20:15 uur Locatie: Vredenburg Leidsche Rijn, J.C. Verthorenpad 100, 3541 MV, Utrecht. Reserveren: telefonisch via de kassa van Vredenburg 030-2314544 o.v.v. “Klassieke Zaken”. Uw kaarten worden zo spoedig mogelijk thuisgestuurd. Meer informatie over de concerten en een routebeschrijving: www.vredenburg.nl Het nieuwe seizoen De Vrijdag van Vredenburg 2012/13 Liefhebbers van klassieke muziek in Utrecht en omstreken staat een prachtig nieuw seizoen De Vrijdag van Vredenburg te wachten. Negentien Nederlandse werken, waarvan zes wereldpremières, klinken in de dertig Vrijdagconcerten van dit seizoen: niet alleen van ‘Utrechtse’ componisten als Johan Wagenaar, Willem Pijper, Willem van Otterloo/Otto Ketting, Guus Janssen, Louis Andriessen, Hendrik Andriessen, Rudolf Escher en Jacob van Eyck, maar ook van Peter van Onna, Klas Torstensson, Giel Vleggaar en Alphons Diepenbrock. Speciale aandacht is er voor het Utrechtse muziekleven in de loop der eeuwen, en voor de componist die vier keer de Domstad aandeed voor concerten: Johannes Brahms. Van hem komen alle vier symfonieën tot klinken. Daarnaast staat er een veelheid aan muziek op de lessenaars: barok, klassiek, romantiek, twintigste en eenentwintigste eeuw. Kortom: een ware weelde. U bent van harte welkom! De nieuwe brochure kunt u aanvragen via 088 1003382, via info@devrijdagvanvredenburg.nl of downloaden bij www.radio4.nl/concertagenda

profiel

Gekvandeliefde

Na de liefde komt de smart. Sopraan Dorothee Mields registreerde Purcells tragische liefdesliederen en -aria’s. Goed voor dramatiek in het kwadraat, maar bij Mields van een prettig licht soortelijk gewicht.

www.klassiekezaken.nl

uit hun tijd. Zo plaatst ze de ‘bekende’ liederen van Purcell in een interessant historisch perspectief. Plotseling realiseer je je dat componisten als Purcell, Locke en Robert Johnson niet vanuit het niets componeerden, maar teruggrepen op bestaande traditionals en populaire verhalen zoals Willow Song of de geschiedenis van Tom of Bedlam: de zwerver aller zwervers, die in menig achttiendeeeuws gedicht en volksrijm op blote voeten door de straten van Londen zwerft. Ook dit soort volkse teksten zette Purcell op muziek en het werden niet zelden de hits van zijn tijd. Een lied als ‘Bedlam Boys’, waarmee Mields op pakkende wijze haar cd opent, heeft eigenlijk nog steeds hitpotentie. Mields, geboren in Gelsenkirchen en bekend van onder meer haar samenwerking met de Nederlandse Bachvereniging en Collegium Vocale Gent, is niet zelden vergeleken met haar illustere voorgangster in dit repertoire: Emma Kirkby. Qua dictie valt voor die vergelijking nog wel iets te zeggen. Toch heeft ze een heel ander timbre en een diametraal andere aanpak. Waar K irkby neigt tot het theatrale, blijft Mields juist vrij gereserveerd. Luister maar naar haar bijzondere versie van ‘Dido’s Lament’. Het is pure schoonheid, maar klinkt veel introverter dan de extraverte lezingen die we van Kirkby gewend zijn. Mields exelleert met een fragiel en flinterdun stem geluid, met een gouden strot en een kristalhelder geluid. Haar stervensaria is, mede dankzij de trage tempi, bijna op het autistische af. Je ziet Dido zitten, op de gangen van Bedlam Hospital: losgezongen van de wereld, verdwaald in haar verdriet, verlangend naar de dood. Misschien is ze van binnen al wel gestorven. Het is dramatiek in het kwadraat, maar bij Mields altijd van een licht soortelijk gewicht.

Foto: annelies van der vegt

Nadat ze de romantische liefde heeft bezongen op haar eerdere cd Love Songs (Carus 83.435) richt sopraan Dorothee Mields zich met haar nieuwste opname op de duistere kanten van de liefde. Love’s Madness heet haar meest recente cd en daarop staat de liefde in al zijn krankzinnigheid centraal. Of, beter gezegd: Mields begeeft zich met deze liederen van Henry Purcell door de krochten van de menselijke ziel. Het is bijna een genre op zich, want hoeveel liederen en aria’s gaan er niet over de gekmakende hartstocht. Dat is natuurlijk geen verworvenheid van de achttiende eeuw, dat is van alle tijden. Maar in het Engeland van de achttiende eeuw stond het thema in de kunsten wel zeer in de belangstelling. “In de muziek ontstond zelfs zoiets als een aparte vorm: de Mad Songs”, stelt Wolfgang Katschner, muzikaal leider van de Lautten Compagney Berlin in het begeleidende cd-boekje. De achttiende-eeuwer Robert Burton sprak zelfs van ware epidemie van wat hij ‘melancholica’ noemde en wat we vandaag de dag vermoedelijk als depressie zouden omschrijven. De gangen van het Bedlam Hospital, in de buurt van Londen, puilden uit van de ‘liefdesgekken’. Tragische figuren die zich in de innerlijke afgrond hadden gestort. Verlaten minnaars en minnaressen die zo sterk door de pijlen van Amor waren geraakt dat ze, gedreven door jaloezie, verdriet en liefdeskommer, uiteindelijk gedwongen waren hun dagen te slijten in het gekkenhuis. En voor een slechts een penny kon de burgerij bij wijze van dagje uit naar de gekken komen kijken. Het is goed mogelijk dat Shakespeare, die dichtbij het gekkenhuis woonde, in Bedlam Hospital enige inspiratie haalde voor de karakterisering van zijn tragische en vaak geestelijke getroebleerde personages als Ophelia (uit King Lear) en Desdemona (uit Othello). Mields combineert op deze cd liederen van Purcell, Locke en Johnsson met volksliederen

Love’s Madness Dorothee Mields

Lautten Compagney Berlin o.l.v.Wolfgang Katschner Carys 83.371

Oswin Schneeweisz mei 2012

Interview

de armeense roots van Michail

Michail Simonian (1985) wil in zijn interpretatie van Katsjatoerians Vioolconcert het karakter van de Armeense volksmuziek benaderen. En zijn persoonlijkheid in de noten laten doorklinken.

Ik beschouw mijzelf als een Armeniër, ik ben zelfs in Armenië komen wonen! Ik wil echt een cultureel ambassadeur van mijn land zijn. Hier kan ik de muziekindustrie en het toeren vergeten, me volledig toewijden aan mijn familie. Ik ben met een Armeense vrouw getrouwd, we verwachten binnenkort ons eerste kind. Maar ik heb sinds ik hier woon ook met teleurstellingen te maken gekregen. De leiders van het land besteden hun geld aan dure auto’s, terwijl er nauwelijks in cultuur wordt geïnvesteerd. Er zijn geen budgetten voor musici of orkesten. De eerste hoboïst van het orkest in Jerevan, de hoofdstad, speelt nog steeds op zijn versleten instrument uit 1963. www.klassiekezaken.nl

foto: mathias bothor

“Ik wil niet de zoveelste goede violist zijn die de grote vioolconcerten speelt”, zegt de A rmeense violist Michail Simonian tijdens zijn eerste bezoek aan Amsterdam. “Ik vind het heel belangrijk dat een musicus zijn persoonlijkheid in de muziek kan laten klinken. Muziek is niet zoals sport. In tennis bijvoorbeeld kun je aantonen dat Raphael Nadal een snellere service heeft dan Roger Federer, maar in muziek gaat het allemaal om het karakter van de musicus en, uiteindelijk, om de smaak van de luisteraar. Voor mijn debuut ben ik op zoek gegaan naar repertoire dat weergeeft wie ik ben – niet als violist, maar als persoon. Mijn vader was A rmeens, mijn moeder Russisch. Ik ben geboren in Novosibirsk, Rusland, en op mijn dertiende ben ik naar de Verenigde Staten verhuisd om in Philadelphia te studeren. Ik wilde mijn Armeense en Amerikaanse kanten laten horen door de mooiste vioolconcerten van de grootste componisten uit beide landen op te nemen: de concerten van Aram Katsjatoerian en Samuel Barber.

Dat is heel frustrerend. Een van de dingen waar ik trots op ben, is de Armeense volksmuziek. Die is eeuwenoud en kenmerkt zich door ingenieuze ritmische systemen. Toen ik de partituur van Katsjatoerians Vioolconcert bestudeerde, ontdekte ik hoeveel volksmelodieën hij erin heeft verwerkt. Terwijl ik altijd maar zat te zwoegen op die lastige passages, bedacht ik me dat voor de mensen die volksmuziek of jazz spelen techniek helemaal niet het belangrijkste is. Zij hebben geen partituren, alles gaat volkomen natuurlijk! Dat is de puurste manier van spelen en de basis voor mijn benadering: zo dicht mogelijk bij het karakter van de volksmuziek komen, maar met respect voor de partituur. En misschien pas ik de dynamiek hier en daar wel aan… Zou een componist die 72 jaar geleden in een maat ‘forte’ heeft voorgeschreven dat vandaag weer zo doen? Ik heb de componist Artur Avanesov gevraagd om een nieuwe cadens te schrijven voor het Vioolconcert. Katsjatoerian had de

cadens vanwege tijdgebrek een beetje afgeraffeld, hij was er niet tevreden mee. En de beroemde vioolvirtuoos David Oistrakh, voor wie het stuk gecomponeerd was, zag ook niets in de cadens en componeerde zelf maar wat. Ik wilde dat het solostuk echt bij mij zou passen, er moest volksmuziek en dans in zitten, maar ook Armeense kerkmuziek. Ook Barbers Vioolconcert heeft folkloristische kwaliteiten, vind ik. Tegen het einde van het snelle derde deel vertragen we en spelen we eigenlijk langzamer dan voorgeschreven. We leggen accenten op de tweede en vierde tel van de maat, zodat je een effect krijgt dat doet denken aan de fiddle-stijl die je in country en bluegrass hoort. Typisch Amerikaans dus. Volgens mij is het een van de beste vioolconcerten ooit geschreven. In de wereld waarin wij leven moet je altijd ‘iemand’ zijn. Het concertpodium is een van de weinige plekken waar ik me aan die druk kan onttrekken en me compleet vrij voel. Ik volg nu vlieglessen. Vliegen en muziek maken zijn heel vergelijkbaar. Je stijgt op en… Dat is vrijheid voor mij.” Merlijn Kerkhof

Katsjatoerian, Barber Vioolconcerten, Adagio for strings Two Souls

Mikhail Simonyan (viool), London Symphony Orchestra o.l.v. Kristjan Järvi Deutsche Grammophon 477 9827

mei 2012

Re aa serv k Ho ka eer te ns nú l O op co ku ee nc ra n ert Am ov ka ste ern arte rd ach n am ti . ng i n

Juli & Augustus 2012 Al Jarreau Hélène Grimaud Opera Zuid Madeleine Peyroux Leonidas Kavakos Ronald Brautigam Wouter Hamel Liza Ferschtman Cristina Branco Pekka Kuusisto Mathilde Santing Mariss Jansons

84 concerten met de keuze uit klassiek, pop, jazz of wereldmuziek.

ONTDEK JOUW ZOMERCONCERT OP ROBECOZOMERCONCERTEN.NL

Bestel nu kaarten op robecozomerconcerten.nl of reserveer via Concertgebouwlijn: 0900 671 83 45 (€1,- per gesprek). Dagelijks bereikbaar van 10.00 tot 17.00 uur.

redactie

De sjamaan in Pekka Kuusisto Er was een tijd dat violist Pekka Kuusisto vooral het jongere broertje was van violist en dirigent Jaako Kuusisto. Inmiddels is Pekka niet alleen in zijn eigen Finland maar ook ver over de grenzen gepromoveerd tot nieuw vioolfenomeen. Deze zomer is hij een van de centrale musici van de Robeco Zomerconcerten. En daar heeft hij zin in.

www.klassiekezaken.nl

Liro Rantala en de Finse tango, met gitarist Ismo Eskelinen en Paganini en met Britten Sinfonia en de Finse volksmuziek plus De vier jaargetijden van Vivaldi. Jaren van samen spelen, jaren van zoeken, dat zit er achter de programma’s die Kuusisto brengt: ,,Zo’n langetermijnfocus is echt de beste remedie tegen frustratie.’’Daarom vindt hij het belangrijk daarvoor de passende omstandigheden te scheppen. ,,Als je iedere week ergens anders een vioolconcert speelt, heb je geen tijd om het werk werkelijk te ontdekken, de diepte in te gaan. Er is dan veel te weinig repetitietijd, je kunt dan niet verder komen dan de oppervlakte van een stuk.’’ Dat de man die in 1995 de International Sibelius Violin Competition op zijn naam schreef toch blij is dat hij Sibelius’ Vioolconcert op 29 juni mag uitvoeren met het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Vassily Sinaisky heeft alles met zijn visie op de componist en het werk te maken. ,,Doordat ik ook veel Finse volksmuziek speel, ben ik mij er van bewust geworden hoezeer Sibelius put uit de Finse folklore. Veel uitvoerenden weten niets van die traditie en benaderen dit Vioolconcert vanuit de romantische hoek. Ik denk dat Sibelius droomde van een solist die niet alleen romantisch virtuoos is, maar ook midden in de Finse fiddlertraditie staat, die de oude verhalen kent uit het mythische Finse epos Kalevala, de poëzie ervan. Een violist als een soort sjamaan. Dat is mijn missie met dit concert.’’

29 juni Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Vassily Sinaisky. Pekka Kuusisto, viool o.a. Sibelius – Vioolconcert 4 juli Pekka Kuusisto en Ismo Eskelinen. Werken voor viool en gitaar van Paganini 23 juli Pekka Kuusisto en Liro R antala. Finse tango’s voor viool en piano 22 augustus Pekka Kuusisto en Britten Sinfonia. Finse volksmuziek en Vivaldi’s Vier jaargetijden

Paul Janssen mei 2012

foto: Sonja Werner

,,Mijn vier programma’s in de Robeco Zomerconcerten geven wel een aardig beeld van wat ik doe’’, zegt Pekka Kuusisto al tijdens het handen schudden. ,,Hoewel ik erg gelukkig ben dat ik de concertreeks mag openen met het Vioolconcert van Sibelius moet ik er niet aan denken om de wereld over te reizen met slechts een paar grote vioolconcerten in mijn rugzak. Het lijkt heel comfortabel, vooral als je het combineert met nog wat kamermuziek, maar ik heb behoefte aan meer uitdaging. Hoe meer verschillende input, hoe oncomfortabeler. En dat heb ik nodig. Dat geeft voeding en dat stimuleert mij om mijn eigen muzikale horizon te verbreden en om na te denken, ook over zaken die ik al lang dacht te weten.’’ Het is niet zo gek dat de 35-jarige violist iedere keer de uitdaging zoekt. Hij komt uit een zeer muzikale familie waarbinnen er geen muzikale grenzen bestaan. ,,Het gaat echt generaties terug. Mijn vader is nu vooral componist, mijn broer dirigent en componist, de pianist Liro Rantala met wie ik het programma rond de Finse tango speel is mijn zwager en zo kan ik nog wel even doorgaan. Het was voor mij gewoon niet mogelijk om géén musicus te worden.’’ En dat hij zo’n veelzijdig musicus is, heeft weer alles met zijn vader te maken. ,,Mijn vader ontdekte de jazz toen hij in New York studeerde. Hij introduceerde zaken als volksmuziek, jazz en improvisatie al bij ons toen we nog heel jong waren. We speelden de standards en leerden van hem improviseren. Daarbij stimuleerde hij ons om musici te zoeken met wie we de diepte in konden.’’ En dat heeft Pekka gedaan. Met zijn zwager

Pekka Kuusisto tijdens de Robeco Zomerconcerten

profiel

foto: Marco Borggreve

Haar naam klinkt als een personage uit Lord of the Rings, haar verschijning schommelt tussen een raadselachtige bosnimf en een betoverend vrouwelijke zeemeermin en ze speelt viool alsof haar leven ervan af hangt. op haar jongste cdverbluft ze met haar vertolking van de vioolconcerten van Nielsen en Tsjaikovski.

De tover van Vilde Frang 22 mei 2012

Als een lichtvoetig dansend elfje is de Noorse violiste Vilde Frang doorgedrongen tot de buitencategorie van de jonge veelbelovende solisten. In 2009 tekende ze een contract bij EMI. Haar debuut-cd met de concerten van Prokofjev en Sibelius won vorig jaar een Edison in de categorie debuut. En dit jaar is haar tweede cd met sonates van Bartók, Grieg en Strauss wederom genomineerd voor het bronzen beeldje. Nu in de categorie kamermuziek. Logisch. Zo toverachtig als ze er uitziet, zo overrompelend is haar spel. Ze neemt de grootste risico’s, laat de noten rauw en lelijk klinken als het nodig is en lieflijk en etherisch zingen als de materie er om vraagt. Zo klonk Sibelius’ Vioolconcert op haar debuut-cd alsof de noten opstegen uit het binnenste der aarde. ‘Muziek is voor mij geen taal, het is mijn leven’, zegt de violiste die in 1998 op 12-jarige leeftijd haar debuut maakte bij het Oslo Philharmonic Orchestra onder leiding van niemand minder dan Mariss Jansons. Inmiddels staat haar derde cd op het punt van verschijnen. Met het Deens Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Eivind Gullberg Jensen speelt ze de vioolconcerten van Nielsen en Tsjaikovski. Dat laatste concert voerde ze in april al met veel succes live uit in Nederland. Wie dat gemist heeft en nu met grote spijt rondloopt, krijgt op 30 augustus tijdens de Robeco Zomerconcerten een herkansing. Dan speelt Frang Tsjaikovski met het WDR Sinfonieorchester Köln onder leiding van Jukka-Pekka Saraste in het Amsterdamse Concertgebouw. Het kan ondertussen geen toeval zijn dat de violiste wederom een Scandinavisch en een Russisch vioolconcert koppelt, maar de combinatie is wel uiterst zinvol. Tsjaikovski’s virtuoos romantische egonoten contrasteren prachtig met de ingetogen lyriek van Nielsen, een concert dat nog altijd ondergewaardeerd wordt. Dat vindt Frang ook. ‘De muzikale taal van Nielsen is uniek’, zegt ze. ‘Extreem persoonlijk en schitterend onconventioneel. Als Noorse ben ik natuurlijk bijzonder enthousiast over zijn citaten van melodieën die bij elke Scandinaviër bekend zijn, zoals bijvoorbeeld het oude Deense kinderliedje aan het einde van het eerste www.klassiekezaken.nl

deel. Misschien komt het juist door deze zaken dat Nielsen bij de rest van de wereld wat minder aanspreekt. Hij heeft zijn stijl nimmer geïnternationaliseerd, zoals Sibelius wel deed. Hij volgde altijd zijn exotische Deense instinct en was nimmer bereid om dat te loochenen voor wereldwijd succes. Toch is het niet nodig om een Scandinaviër te zijn om Nielsens warmte en innerlijke vrolijkheid te begrijpen. Ik houd van zijn humor. Die is niet onstuimig of sarcastisch. Zijn lach is zacht en warmbloedig. Heel Deens eigenlijk. Misschien kun je het zo zeggen: Nielsen is voor mij de Deense versie van de nobele Engelse componist Edward Elgar.’ Dat er blijkbaar een Tsjaikovskiconcert nodig is om Nielsen onder de aandacht te brengen is in dit geval alles behalve een ramp. De vertolking van Frang brengt een nieuw jeugdig elan in de noten zonder de geheimzinnigheid en de melancholische ondertonen teniet te doen. Tsjaikovski volgens Frang klinkt als de prachtige coverfoto van de cd, een portret van de Nederlandse fotograaf Marco Borggreve: een beetje stout,

uitdagend zelfs, maar ondertussen gestut door de diepe kennis van de menselijke geest en een grote verbondenheid met alle raadselen van moeder aarde. Paul Janssen

Vilde Frang en het WDR Sinfonieorchester Köln o.l.v. Jukka-Pekka Saraste Robeco Zomerconcerten Amsterdam, Concertgebouw 30 augustus`

Tsjaikovski, Nielsen Vioolconcerten

Vilde Frang, Deens Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Eivind Gullberg Jensen EMI classics 50999 60257024

mei 2012 23

CHALLENGE CLASSICS CC 72388

Britten’s muzikale aanklacht tegen de oorlog: na 50 jaar nog altijd actueel! Jaap van Zweden en Reinbert de Leeuw dirigeren een van de meest indrukwekkende klassieke werken uit de 20e eeuw. Met het Radio Filharmonisch Orkest, Groot Omroepkoor, - Kinderkoor en solisten Evelina Dobracheva (sopraan), Anthony Dean Griffey (tenor) en Mark Stone (bariton).

Scan de QR-code om de CD te bekijken en een preview te beluisteren!

Nieuwe opnamen door internationale top-ensembles

CC 72546

CC 72535

CC 72544

JOSEPH HAYDN / JOSÉ PERIS

SHOSTAKOVICH / RAVEL

Vinum et Musica

The seven last words of Christ - version for

Piano trios

Songs & dances from Nuremberg sources

string quartet and voice

Trio Mondrian

(15th &16th century)

Henschel Quartett / Susanne Kelling

Capella de la Torre / Dominique Visse “The level of the group can be without any

“This is, no question, one of the best groups

“The Mondrian’s colours and textures in the

in the world” – LA TIMES

Ravel are luminous with delicacy and gusto

doubt be compared with the ensembles of

achieving a fine equilibrium.’’ – GRAMOPHONE

Jordi Savall.” –

Download de gratis Challenge Classics app via de iTunes downloadstore. iPhone is a trademark of Apple Inc. App Store is a service mark of Apple Inc.

FOR MORE INFORMATION ABOUT CHALLENGERECORDSINT. , DISTRIBUTION LABELS AND ARTISTS: WWW.CHALLENGERECORDS.COM SOCIAL MEDIA: facebook.com/ChallengeRecordsInt - twitter.com/challengerec - youtube.com/ChallengeRecords

NDR KULTURRADIO

profiel

H o m m ag e a a n

Diepenbrock

Dankzij de samenwerking van etcetera records, MuziekCentrum Nederland, het Alphons Diepenbrock-Fonds en diverse omroeporganisaties ligt in dit diepenbrockjaar vanaf juni een schitterend uitgegeven 8cd-box plus bonus-dvd in de winkel. De altijd twijfelende componist had er trots op kunnen zijn. Op 2 september is het 150 jaar geleden dat Alphons Diepenbrock (1862-1921) in Amsterdam werd geboren. Zijn muziek is in veel opzichten vernieuwend. Hij bekritiseerde de introverte opstelling van zijn collega Johannes Verhulst, die uitsluitend naar het verleden keek. Diepenbrock, die klassieke talen had gestudeerd, streefde naar samenwerking tussen literatuur, muziek en zelfs de beeldende kunsten. Uit bewondering voor de architect Pierre Cuypers schreef hij voor diens zeventigste verjaardag de hymne Caelestis urbs Jerusalem, waarin hij het bouwen van een kerk bezingt. Zelf gelovig katholiek schreef hij religieuze muziek die de R.K. kerk lange tijd censureerde, bijvoorbeeld vanwege verwijzingen naar de ‘goddeloze’ Wagner. Diepenbrock was aan het begin van de twintigste eeuw de belangrijkste Nederlandse compon ist. De v r iendschap met Mengelb e r g e n M a h le r heeft hem enorm gestimuleerd. Toen hij de kans kreeg zijn werk zelf enkele malen te dirigeren in het Concertgebouw, besloot hij tijdens die concerten tevens stukken van Mahler en Debussy uit te voeren. Diepenbrocks muziek werd tot in de jaren veertig met grote regelmaat uitgevoerd. Na de oorlog, toen de muzikale bakens drastisch waren verzet, verscheen zijn naam nog maar weinig op de concertprogramma’s. Een herleving van de belangstelling is nu gelukkig mogelijk.

De nieuwe 8cd-box + bonus dvd en een rijk geïllustreerd tekstboek van 172 pagina’s geeft een mooi overzicht van Diepenbrocks muziek zonder volledigheid na te streven. Een deel is afkomstig van eerdere cd-uitgaven, een ander deel van oude en recente omroepproducties. Hierdoor blijven bijzondere uitvoeringen zoals die van de georkestreerde versie van de Missa in die festo (Kyrie en Gloria) onder leiding van Bernard Haitink tijdens het Holland Festival 1961 toegankelijk. De volledige versie van die mis voor tenor en koor met orgelbegeleiding is wel het topstuk in de gemaakte selectie. Het is een live uitvoering door de mannen van het Groot Omroepkoor onder leiding van Sigvards Klava met Deniz Yilmaz als tenor en Leo van Doeselaar op het orgel, opgenomen tijdens de NTR ZaterdagMatinee van 25 febr ua r i 2012. De bijgevoegde dvd is een documentaire bij deze opname. De mis is, evenals het Te Deum uit 1896, een voorbeeld uit de periode waarin Diepenbrock de chromatische harmonieën van Wagner combineerde met de polyfone stijl van Palestrina. Heel bijzonder zijn ook de vier symfonische liederen in de box. Janet Baker zingt ‘Die Nacht’ op een tekst van Novalis, vol warmte en geheimzinnigheid. Arleen Augér en Linda Finnie schitteren in de twee ‘Hymnen an die Nacht’ en de vertolking door Robert Holl van ‘Im grossen Schweigen’ (op

Diepenbrockbox is fraai uitgegeven, met aandacht voor teksten en foto’s

www.klassiekezaken.nl

een tekst van Nietzsche) is aangrijpend. Diepenbrock was aanvankelijk vooral geboeid door de Duitse muziek. Rond de eeuwwisseling kiest hij voor zijn liedteksten en in zijn stijl van componeren meer en meer voor de Franse cultuur. Prachtige liederen zoals ‘Receuillement’, ‘Les chats’ (beide Baudelaire) en ‘Clair de lune’ (Verlaine) zijn in de box opgenomen in twee zettingen: georkestreerd en met pianobegeleiding. Vanaf 1910 publiceerde Diepenbrock, kenner van de Griekse tragedies, ook toneelmuziek, destijds een (weer) gewild genre. De suites Marsyas of De betooverde bron (een komedie van Balthazar Verhagen) en Elektra (Sophocles) en de ouverture De vogels (Aristophanes), bijzonder fraai uitgevoerd door het Residentieorkest onder leiding van Hans Vonk, zouden het waard zijn opnieuw live, bij de toneelstukken waarvoor ze bedoeld zijn, ten gehore te worden gebracht als hommage aan Diepenbrock. Barend Linders

ALPHONS DIEPENBROCK (1862-1921) Anniversary Edition 8 cd box + bonus dvd

Rijk geïllustreerd 172 pag. boek met gedegen inleiding van Leo Samama KTC 1435 NU EXCLUSIEf: klassieke zaken BOX AANBIEDING ZIE PAG. 60

mei 2012 25

Rachel podger

in nederlandse productie

fotograaf wouterjansen.nl

Op haar nieuwste dubbel-cd speelt stervioliste Rachel Podger samen met Holland Baroque Society. Die combinatie smaakt naar meer.

28 mei 2012

profiel Nederland heeft iets met Vivaldi. Al eeuwenlang. Fris en ongecompliceerd, dartel en onbekommerd - Vivaldi’s vrolijkheid is echt aan ons besteed. Jong en oud geniet van de Italiaan, en niet alleen van zijn Vier jaargetijden. Misschien spelen historische wortels wel een rol. Want Vivaldi had veel te danken aan ons. Zijn concerten werden op de markt gebracht door de Amsterdamse uitgever Etienne Roger, een grootheid binnen het gilde van muziekdrukkers. Dankzij Hollandse distributiekanalen werd Vivaldi een Europese grootheid. De componist hield er een goed belegde boterham aan over. Ook nu nog leggen we de roodharige priester in de watten. Kijk de programma’s van de Nederlandse concertzalen er maar op na: zelfs Vivaldi’s opera’s worden opgediept. Nederlandse cd-labels blijven niet achter. Zo heeft Channel Classics al heel wat V ivaldi op de releaselijst staan. En dat de koek nog niet op is, bewijst de nieuwste productie die nu ligt te pronken: een dubbel-cd met de twaalf vioolconcerten opus 9. We kennen die concerten als La cetra, wat zoiets als kithara betekent, een soort antieke lier. Met de muziek heeft die titel weinig uit te staan, het was waarschijnlijk alleen maar een stukje marketing. Dat kon je aan die Hollanders wel overlaten. Aanstekelijke vioolconcerten zijn het, op en top Vivaldi. Aan die zoemende strijkers, de lyrische thema’s en de opzwepende ritmes herken je meteen de man van de Jaargetijden. Daarbij voegt zich een tomeloos expressieve vioolpartij die overal in samenspraak is met het orkest. Nu eens instemmend, dan weer brutaal de controverse zoekend en opponerend – vervelen doet die afwisseling geen moment. Het zegt dan ook veel dat deze v ioolconcerten werden bewonderd door Johann Sebastian Bach, die ze bestudeerde, tot voorbeeld nam en ze uit enthousiasme zelfs arrangeerde. Vivaldi mocht voor zijn omgeving een weinig aangenaam persoon zijn (ijdel, gierig en een snoever, naar het schijnt), maar niemand betwistte zijn originaliteit en verbeeldingskracht. Ster in deze nieuwe productie is de Britse violiste Rachel Podger, inmiddels een fenowww.klassiekezaken.nl

meen. Wanneer was het ook alweer dat Channel haar vastlegde voor Bachs solosonates en partitas? Dat was 1998! Kort daarna volgden Bachs vioolsonates, samen met Trevor Pinnock Na deze mijlpalen volgde een cd met Vivaldi’s La stravaganza, die in 2003 de Diapason d’Or kreeg. Vervolgens stortte Rachel Podger zich enkele jaren op Mozart, samen met fortepianist Gary Cooper – ook heel bijzondere producties. Nu is ze dus terug met deze sprankelende Vivaldi. De energie spat werkelijk af van de uitvoeringen. Met lekker pittige tempi in de A llegro’s, waarin vraag-en-antwoord spelletjes optimaal uit de verf komen. Met een adembenemende frasering in de lyrische Adagio’s. Met een subtiel, nergens te opvallend vibrato. En met in de temperamentvolle finales allerlei brutale accenten en ironische knipogen – soms bijna jazzy. Laten we de Holland Baroque Society niet vergeten, het uit jeugdig talent bestaande orkest dat doorgaans zonder dirigent speelt en dat speelvreugde zo hoog in het vaandel heeft. Deze guitige Vivaldiconcerten uit 1727 lijken dit orkest op het lijf geschreven. Souplesse en luchtigheid is precies waarom dit repertoire vraagt, en daar heeft de HBS een patent op, getuige hun recente Barbaric Beauty-cd. Het label Channel staat als altijd garant voor een beeldschone klankbalans, wat deze dubbel-cd tot een hoogwaardige productie maakt. Vivaldi kan weer tevreden zijn met ons. Jos van der Zanden

Antonio Vivaldi 12 Vioolconcerten op. 9 (La cetra)

Rachel Podger, Holland Baroque Society Channel Classics CCS SA 33412 (2-cd’s)

mei 2012 29

profiel

Gerhahers fe Op zijn nieuwe cd zingt de bariton Christian Gerhaher liederen met een gemeenschappelijk, algemeen menselijk thema: hopeloze liefde, uitzichtloos verlangen, eenzaamheid. En welk motto is dan passender dan dat van de ‘ferne Geliebte’?

30 mei 2012

foto: Alexander Basta

Fe r ne G e l i ebt e i s het mot to v a n wat Christian Gerhaher zijn eerste conceptalbum noemt. Die term doet een beetje denken aan pop-elpees van de jaren zeventig, maar is bij nader inzien heel geschikt voor een cd die verbanden wil laten zien. In dit geval tussen de baanbrekende componisten van de Eerste en de Tweede Weense School: de Weense klassieken Joseph Haydn en Ludwig van Beethoven tegenover de al even invloedrijke twintigste-eeuwers Arnold Schönberg en Alban Berg. Heel verschillende componisten uit heel verschillende periodes, maar verbonden met dezelfde stad. De Duitser Christian Gerhaher behoort tot de belangrijkste baritons van dit moment. Nu Thomas Quasthoff helaas met zingen g e stopt i s, we d ij ve r t G e r h a he r met Matthias Goerne om de positie van beste Duitstalige bar iton i n het liedgen re. Sommigen beschouwen hem zelfs als de natuurlijke opvolger van Dietrich FischerDieskau, de grootmeester van een vorige generatie. Bij hem volgde hij masterclasses. En inderdaad kun je wel een paar parallellen trekken tussen die twee. Wat ze met elkaar delen is literair inzicht, een grote belangstel-

ferne geliebte ling voor een zorgvuldige tekstbehandeling en muzikale intelligentie. En zelfs de welluidendheid van Gerhahers stem en zijn zorgvuldige frasering hebben in de verte wel iets weg van die van Fischer-Dieskau in zijn beste jaren.

An die ferne Geliebte van Beethoven vormt de kern van de nieuwe cd. Deze eerste echte liedcyclus was de wegbereider voor Schuberts Die schöne Müllerin en Winterreise. Maar ook de drie liederen van Haydn wijzen al vooruit naar Schubert, want wat dacht u van titels als ‘Trost unglücklicher Liebe’ en ‘Das Leben ist ein Traum’? Van Schönberg horen we Das Buch der hängenden Gärten en van Alban Berg Fünf Lieder nach Ansichtswww.klassiekezaken.nl

foto::Jim rakete

Maar een DFD-kloon is deze zanger toch bepaald niet, daarvoor heeft hij te veel eigen karakter en inlevingsvermogen. Hij staat in een lange traditie, maar weet van elke interpretatie toch weer iets nieuws en eigens te maken. Of het nu gaat om opera, oratorium of lied, het lijkt hem allemaal heel natuurlijk af te gaan. Toch staat de gave soepelheid van de stem de emotie en diepgang niet in de weg, integendeel. En hij heeft het geluk een duo te vormen met de fantastische pianist Gerold Huber, die het subtiele gevoel voor dosering en nuance helemaal met hem deelt. En over uitzichtloos verlangen en ferne Geliebte gesproken: ze legden al eerder Schuberts grote liedcycli en Schumanns Dichterliebe vast. Het waren opnamen die meteen op ieders verlanglijstje kwamen te staan. kartentexten. Als uitsmijter volgt dan nog Beethovens vroege ‘Adelaide’. Al die werken uit verschillende perioden gaan wonderwel samen, want al spreken ze een verschillend muzikaal idioom, ze delen een gemeenschappelijke traditie en één gedachte. Gerhaher en Huber hebben dat heel goed begrepen. U mag dit niet missen.

Beethoven, Haydn, Schönberg, Berg An die Ferne Geliebte, op. 98,Adelaide (Beethoven); Drie liederen (Haydn); Das Buch der hängenden Gärten, op. 15 (Schönberg); Fünf Lieder nach Ansichtskartentexten, op. 4 (Berg)

Leverbaar vanaf 15 juni Gerard Scheltens

Ferne Geliebte

Christian Gerhaher, bariton, Gerold Huber, piano Sony 0886919354324

mei 2012

Als je ooit werd ontroerd door de sublieme schoonheid van de natuur, zul je Beethoven begrijpen. Als je ooit pijn in je buik kreeg van het lachen met je vrienden, of in je eentje huilde om een groot verlies, dan zul je Beethoven begrijpen. Als er ooit een componist was die recht het kloppend menselijk hart in kon kijken, en dan uitdrukte wat hij zag, in al zijn complexiteit – dan is het Beethoven.

2 cd’s voor de prijs van 1

beethoven for all bevat het mooiste uit Beethovens indrukwekkende oeuvre, uitgevoerd door de legendarische pianist en dirigent Daniel Barenboim.

Te verschijnen Beethoven Symfonieën 1-9 (met West-Eastern Divan Orchestra) 5cd-set verkoopadviesprijs € 34,95 releasedatum 15 juni 2012 Beethoven Pianoconcerten 1-5 (met Staatskapelle Berlin) releasedatum eind augustus 2012

“Beethoven’s music is for everyone, everywhere” Daniel Barenboim

Beethoven Complete Pianosonates releasedatum eind oktober 2012

www.beethoven-for-all.com

Interview

Wizzard Wesseltoft In 1997 overrompelde de Noorse toetsenist Bugge Wesseltoft de wereld met ‘New Conception of Jazz’, een album vol loops, beats, samples en andere elektronica. Nu, 15 jaar later, waagt hij zich voor het eerst aan het ijzeren jazzrepertoire.

Voor zijn nieuwe cd nam Bugge Wesseltoft in zijn eigen studio plaats achter de vleugel en gaf hij een geheel eigen draai aan een handvol liedjes uit The Great American Songbook. Een opmerkelijke carrièremove, want wat kan deze elektronicawizard nog toevoegen aan de duizelingwekkende interpretaties van meesterpianisten als Art Tatum, Bill Evans of Keith Jarrett? Bugge Wesseltoft glimlacht en laat de vraag even in de lucht hangen voordat hij bekent dat het juist díe vraag was die hem er al die jaren van heeft weerhouden om zich in het openbaar te presenteren als een vertolker van het ‘klassieke’ jazzrepertoire. “Toch ben ik opgegroeid met die muziek,” vertelt hij. “Mijn vader was een jazzgitarist en toen ik 12 was, kreeg ik van hem The Real Book, een standaardwerk waar al die songs in staan. Maar zelfs voor die tijd was ik als jongetje al bezig om, op mijn manier, die liedjes te spelen. Daar ben ik altijd mee doorgegaan. Wanneer ik studeer, dan speel ik stukken als ‘Darn that Dream’ of ‘Like Someone in Love’. Maar tot nu toe altijd thuis en nooit in het openbaar.” Wesseltoft zou niet willen bewering dat die strikte scheiding tussen huiskamer en podium voortkwam uit angst: hij zag er gewoon de zin niet van in om zijn studiemateriaal naar de concertzaal te verhuizen. “Ik ben destijds gaan experimenteren met elektronica, omdat ik niet geloofde in neoclassicistische jazz. Ik ergerde mij een beetje aan de generatie musici die in de jaren tachtig, keurig in het pak, gewoon de muziek www.klassiekezaken.nl

denschema’s uit mijn hoofd geleerd en daarna zoveel harmonische wijzigingen aangebracht tot ik mijzelf er in terug kon vinden. Ook bij het improviseren blijf ik heel dicht bij de oorspronkelijke compositie. Ik heb een hekel aan pianisten die een song alleen maar als vertrekpunt gebruiken voor een egotrip. Ik zie mijn improvisaties eerder als variaties op de harmonische en melodische structuur van de song.”

uit de jaren veertig en vijftig na ging spelen. Dus waarom zou ik op de akoestische piano jazzsongs gaan spelen zoals veel van mijn voorgangers ook al hadden gedaan?” Toch ontstond er in de veertig jaar waarin Wesseltoft ‘off-stage’ met dit repertoire bezig was, iets volkomen eigens. Langzaam maar zeker ontwaakte bij de pianist het besef dat het nieuwe licht dat hij over de zogenaamde ‘standards’ liet schijnen, zo eigen en anders was, dat hij iets zinnigs kon toevoegen aan al het moois dat er al was. Virtuoos machtsvertoon hoef je van hem niet verwachten: Art Tatum overtreffen kan toch niemand. Nee, Wesseltofts spel roept beelden op van een kind dat uit nieuwsgierigheid – ‘hoe werkt dat nou?’ - zijn speelgoed uit elkaar haalt, om het vervolgens heel verrassend op een totaal andere manier weer in elkaar te zetten. De pianist is blij met die vergelijking. “Dat is eigenlijk precies wat ik de afgelopen 40 jaar heb gedaan”, bekent hij. “Eerst de akkoor-

Door die aanpak ademt Songs de sfeer van een klassieke pianorecital. Hoeveel, vragen we ons af, ligt er van tevoren al vast en hoeveel ontstaat er spontaan op het podium? “Mijn interpretaties van de liedjes zelf heb ik in de loop der jaren dusdanig uitgedacht en verfijnd dat die iedere avond nagenoeg hetzelfde zijn,” erkent hij. “De variaties die dan volgen heb ik niet uit mijn hoofd geleerd. De vertrekpunten zullen, zoals misschien sommige tussenstations, hetzelfde zijn. Maar dan laat ik mijn fantasie de vrije loop. Ik wals echter nooit bot over de bedoelingen van de componist heen. Ik speel deze stukken niet om te bewijzen hoe goed ik ben, maar omdat ik wil laten horen hoe mooi de liedjes zijn. Want dat is uiteindelijk de enige reden waarom ik deze plaat heb gemaakt.” Ruud Meijer

Bugge wesseltoft songs Jazzland/Universal – 0602527917337

mei 2012 33

podium

Rattle naar foto: Mat Hennek

Rotterdam

Wat Amsterdam lang niet altijd lukt, daar slaagt Rotterdam veel beter in: het regelmatig contracteren van Sir Simon. Toegegeven, vorig seizoen leidde de Britse topdirigent in de hoofdstad nog twee indrukwekkende concerten met zijn eigen Berliner Philharmoniker en verzorgde hij een solide productie van Richard Strauss’ Der Rosenkavalier bij de Nederlandse Opera. Desondanks doet hij de Maasstad bijna ieder seizoen aan, meestal voor een gastdirectie bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Logisch, want de connecties met dit orkest dateren uit de jaren dat hij een aanstormend talent was en talloze memorabele uitvoeringen dirigeerde, waarmee hij het orkest boven zichzelf uittilde. Dat laatste gaat ongetwijfeld opnieuw gebeuren. Ditmaal echter met het Orchestra of the Age of Enlightenment (OAE). De samenwerking tussen dirigent en orkest is hecht en gaat terug tot de oprichting van het ensemble in 1986. “Ik leer zoveel van deze musici”, zei Rattle onlangs nog in een interview. Die wederzijdse vertrouwdheid zal onontbeerlijk zijn want het komende concert belooft niet alleen spannend en interessant te worden, maar ook enigszins ongebruikelijk. En dat heeft weer te maken met de programmering. Over het algemeen ligt het zwaartepunt van het OAE, spelend op historische instrumenten, op muziek van de barok tot de vroege romantiek, met incidenteel uitstapjes naar de late 19e eeuw. Nu staat Frans werk centraal van rond de voorlaatste eeuwwisseling, vertegenwoordigd door de laat-romantische

www.klassiekezaken.nl

dirigent Simon Rattle en het orchestra of the age of enlightenment staan op 5 juni in de Doelen. rotterdam kan uitzien naar een avond vol vitaliteit en stilistische trefzekerheid.

Fauré en de impressionisten Debussy en Ravel. Niet alleen een spannende periode in de muziekgeschiedenis, maar ook een interessante ontwikkeling van de artistieke ambities van het orkest. Met deze repertoireverbreding blijft het ensemble trouw aan zijn principe zich niet rigide vast te pinnen op één bepaalde stijlperiode. Dat is weliswaar een nobel streven, maar het vereist heel andere competenties van musici die meer vertrouwd zijn met het idioom van Bach en Mozart. Rattle is voor dit project de ideale partner voor het orkest, dat in dit geval weer veel van hem zal kunnen leren. Door zijn jarenlange ervaring met het grote Franse repertoire weet hij als geen ander dat deze muziek om een heel andere aanpak vraagt dan het repertoire waar het OAE zich doorgaans mee bezighoudt. De vele cd’s met Franse muziek die hij in de loop der jaren voor EMI opnam zijn daar het klinkende bewijs van. Nu gaat het veel meer om het oproepen van sfeerbeelden, het schilderen van klankkleuren en de orkestrale balans. Zaken die vooral essentieel zijn voor twee van Debussy’s beroemdste orkestwerken Prélude à l’après-midi d’un faune en La mer. Het zijn juist deze composities waarmee het orkest zich kan profileren als het gaat om het aanboren van nieuwe muzikale bronnen. Boeiend ook dat meerdere contrasterende klankwerelden in één concert tegenover elkaar worden gesplaatst. Als representant van de traditionele laatromantiek is gekozen voor Fauré’s muziek bij Maeterlincks toneelstuk Pelléas et Mélisande (1898). En in Ravels Pia-

noconcert voor de linkerhand duiken Rattle en het orkest verder de 20e eeuw in. Dit ongewone 1-delige concert voor slechts één hand is geschreven rond 1930 voor pianist Paul Wittgenstein die tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn rechterarm verloor. De gerenommeerde Franse pianist Pierre-Laurent Aimard, die vooral gespecialiseerd is in hedendaagse klaviermuziek, neemt hier de solistenpartij voor zijn rekening. Kortom, het zal geen doorsnee avond worden aan de Maas en mooi om te zien dat het niet altijd Amsterdam is waar ‘het allemaal gebeur t’. Ook elders vinden namelijk spraakmakende uitvoeringen plaats, zeker wanneer Rattle ‘in the lead’ is.... Frans Jansen

Fauré - Pelléas et Mélisande Ravel - Concert voor de linkerhand Debussy - Prélude à l’après-midi d’un faune Debussy - La mer Orchestra of the Age of Enlightenment o.l.v. Sir Simon Rattle m.m.v. Pierre-Laurent Aimard (piano) dinsdag 5 juni 2012, 20.15 uur Concertgebouw de Doelen www.dedoelen.nl www.simon-rattle.de www.oae.co.uk

mei 2012 35

zang

First lady roberta zingt Vivaldi Op haar nieuwe cd laat Roberta Invernizzi horen dat vivaldi zingen een vak apart is. Met ensemble La Risonanza bezorgt ze haar coloraturen voor de dag. De oude muziek luisteraars bijna tachtig aangenaam smeulende en soms knette- is perfect voor haar stem: die produceert geen breed geluid en is misschien ook niet rende minuten. uit Ercole ten gehore brengt, vind ik het echter een glorieus schouwspel: Vivaldi weet van het weer altijd iets spannends en energieks te maken. Naar deze muziek luisteren terwijl er een onzalige bui op de aarde neerstort, is een heerlijke ervaring.

Onderweg naar een gezellig bezoek in het zonnige zuiden heb ik Vivaldi in de draagbare speler op het moment dat de lucht ineens grijs wegtrekt: hagelstenen stuiteren tegen het stationsplein van de provinciehoofdstad en leggen er in een oogwenk een hoogpolig, glibberig, wit tapijt overheen. Mensen zoeken mopperend een heenkomen, want: ‘Brrrr, is dit nu de lente?’ Met in mijn oortelefoon de stem van Roberta Invernizzi, die met een jazzy genoegen de aria

En dat is te horen op haar nieuwe cd, waar ze ons een serie standards uit zijn oeuvre voorschotelt. Met een feilloos gevoel voor de rol van het ritme van Vivaldi’s muziek glijdt ze omfloerst door een langzame aria uit Griselda. Als de muziek daarna weer up tempo gaat en La Risonanza, het ensemble onder leiding van Fabio Bonizzoni, haar een swingende intro geeft voor een solo van Latin Lover Lucio in de opera Tito Manlio, komt ze met roekeloze, scherp getimede

foto: Davide Capelli

‘Als een zee opgejaagd door twee winden voelt zich mijn arme hart!’ zingt de Amazone Hippolyta in Vivaldi’s Ercole sul Termodonte. Haar stem vliegt naar grote hoogten, zinkt een moment later naar donkere diepten en schiet dan weer, als een opgejaagde zangvogel, de lucht in. Violen en continuo slaan als een niet te stoppen storm onder en boven haar langs: Vivaldi kan noten als kleine donderslagen in laten slaan.

Er was een tijd dat het gros van de muziekliefhebbers Antonio Vivaldi vooral associeerde met de muzikale meteorologie van de jaargetijden. Fraaie pogingen werden gedaan om het publiek zijn muziekdrama’s te serveren, maar dat proces kwam pas goed op gang toen het label Naive de ene opera na de andere op cd lanceerde. Enkele andere labels volgden en inmiddels is het moeilijk om in deze hagelbui van fraaie noten je Tito Manlio van je Ottone in Villa te onderscheiden. Om de boel op zijn plek te krijgen, is een recital met hoogtepunten uit die werken wel zo handig, opdat je een en ander eens kunt vergelijken. En wie is beter uitgerust voor die taak dan Roberta Invernizzi? Ze heeft zich de afgelopen jaren met liefde gewijd aan de Italiaanse meester en is dus een expert, om niet te zeggen: een van de First Ladies of Italian Baroque.

36 mei 2012

heel karakteristiek, maar ze buigt hem naar hartenlust alle kanten op, terwijl ze moeiteloos speelt met de in haar moedertaal geschreven teksten. Invernizzi’s aria-cd is echter voor alles een samenwerkingsproject. De vioolsolo’s uit La Risonanza zingen mee met bezield gevoel en de barokgitaar kietelt het trommelvlies in de soms wel tien minuten lange, intieme monologen van Vivaldi’s personages. Bij de meer assertieve stukken gooien trompettist Paolo Bacchin en hoornisten Marco Panella en Alessandro Denabian de olie op het vuur, zoals in Ottones ‘Dopo un’orrida procella’ (ook weer uit Griselda), een stoer en hip nummer waarin wordt betoogd dat ‘na een verschrikkelijke storm, de lucht weer sereen glanst en onze harten bevrijdt van kommer en zorg’. En dat blijkt, als ik naar het langzaam afdrijvende wolkendek kijk, een waarheid als een koe. Hein van Eekert

Antonio Vivaldi Opera Arias

Roberta Invernizzi, La Risonanza o.l.v. Fabio Bonizzoni Glossa 922901

cdBesprekingEN orkest

orkest

john Adams

Fauré, Wagner

San Francisco Symphony o.l.v. Michael Tilson Thomas

Orchestre de l’Opéra de Rouen HauteNormandie o.l.v. Oswald Sallaberger

SFS 0053 saCD

ZigZag ZZT300

Er is een reden, naast de wervelende uitvoering door de San Francisco Symphony, waarom het tijdens de uitvoering onhoorbare publiek zich zo in applaus te buiten gaat na afloop van Harmonielehre: de muziek van John Adams suggereert voortdurend het ontstaan van iets groots, waar de oren van de toeschouwer aan lijken mee te werken. De snelle herhalingen van korte motieven met daartussen de lyrische lijnen doen denken aan het in sneltreinvaart tot bloei komen van een heel natuurgebied, of aan het filmisch zweven over uitgestrekte landschappen of grote, drukke steden vol leven. Niet voor niets trekt Adams muziek luisteraars aan die zich normaliter verre van het klassieke repertoire houden. Het driedelige Harmonielehre roept de fantasie wakker: wie open staat voor deze muziek, voelt zich na beluistering deel van wat zich zojuist heeft afgespeeld. Het is de verdienste van Michael Tilson Thomas, dat hij deze specifieke kwaliteit ten volle over het voetlicht weet te brengen, met een scherp oog voor detail en voor het uit de vaak imposante klankmuur naar voren halen van instrumentgroepen. De cd wordt aangevuld met het korte Short Ride in a Fast Machine. Samen zijn de stukken goed voor iets meer dan drie kwartier. Niet lang, wel heel wervelend. Hein van Eekert

Intiem - dat is de term die het beste past bij deze cd. Vrijwel alle stukken zijn overpeinzend, sfeervol, gematigd van tempo, ingetogen. Het getuigt van smaak om de symfonische suite Pelléas et Mélisande van Fauré te koppelen aan een zestal orkestliederen, en daar Wagners Siegfried-Idyll achter te zetten. Het Franse regionale Orchestre de l’Opéra de Rouen Haute-Normandie, opgericht in 1998, kan met dit repertoire opvallend goed uit de voeten. Het is beperkt van omvang, wat de transparante Pelléas-suite ten goede komt. Deze lichtvoetige stemmingsstukken verdragen geen ambitieuze aanpak, daarvoor zijn ze te gracieus en vriendelijk. Hetzelfde geldt voor de subtiel georkestreerde orkestliederen die mezzosopraan Karine Deshayes voor haar rekening neemt. Meeslepende miniaturen maakt ze ervan. Met haar kordate maar soepele stem wordt het zwoele, reflectieve zomeravondmuziek. Dirigent Oswald Sallaberger houdt ook de Siegfried-Idyll bescheiden, zoals het hoort: het was immers maar een verjaardagscadeautje van Wagner voor zijn echtgenote. Geen bombast en drama maar een fragiele en sensitieve sfeertekening, heel stijleigen uitgevoerd. Het label ZigZag is overgegaan op vernieuwd artwork. Jammer dat daarbij in de booklets werd gekozen voor een tekst in een grijze inkt, lastig leesbaar. Jos van der Zanden

Harmonielehre, Short Ride in a Fast Machine

Suite Pelléas et Mélisande, Zes orkestliederen; Siegfried-Idyll

Adams suggereert ontstaan van iets groots

orkest

Fauré met verjaarscadeautje Wagner

orkest

BARTÓK, HOLST, PROKOFJEV, RAVEL, SCHULHOFF

Philip GLASS

Borusan Istanbul Philharmonic Orchestra o.l.v. Sacha Goetzel

Bruckner Orchester Linz o.l.v. Dennis Russell Davies

ONYX 4086

Orange Mountain Music omm0081

Deze muziek stamt uit de jaren in en na de Eerste Wereldoorlog, toen de mensheid snakte naar een nieuwe toekomst die de verschrikkingen zou doen vergeten. De hoop was gevestigd op mechanieken van de moderne techniek, die de kwaliteit van het leven zou verbeteren. Componisten omarmden het futurisme en uitten dat in agressief klinkende balletmuziek op het scherp van de snede: met bonkende ritmiek, luid en dissonerend. Zo schreef Prokofjev (nog net in tsaristisch Rusland) in 1915 de Scythische suite, Bartók de méér dan Wonderbaarlijke Mandarijn en de Engelsman Holst het operaatje A Perfect Fool. Ravels onnavolgbare La Valse geeft een wrangere kijk op de zaak. De minst bekende in dit toekomstgerichte rijtje is de Tsjech Erwin Schulhoff, wiens ‘balletmysterium’ Ogelala uit 1925, met dominante slagwerkpartij, naadloos in het rijtje past. De toekomst bracht hem het meest tragische lot: hij stierf in 1942 in een concentratiekamp. Deze aantrekkelijke thema-cd met balletmuzieken en -suites is afkomstig uit Istanbul. Ze weten daar goed raad met de modernistische wereld van de jaren twintig, want het orkestspel is meeslepend en levendig, met veel gevoel voor strakke ritmiek en felle accenten. Draai de volumeknop maar open! Gerard Scheltens

Philip Glass is 75 geworden en dat werd begin dit jaar gevierd met de première van zijn 9e symfonie in Carnegie Hall in New York. Dirigent was zijn trouwe kompaan Dennis Russell Davies, die vervolgens deze opname maakte (met een ander orkest) in het Brucknerhaus in Linz. Een wereldpremière dus van een grootschalige symfonie met een maximale orkestbezetting, waaronder basklarinet, bastrombone en een flinke batterij slagwerk. In het eerste deel worden we getracteerd op Glass’ typerende schommelende, minimalistische strijkerfiguurtjes, gelardeerd met bewegingen van de castagnetten en afgewisseld door een lyrische melodie van de houtblazers. Het middendeel neemt bijna de helft van de 50 minuten in beslag en vormt het emotionele centrum van de symfonie. Hier lijkt Glass terug te kijken op de muziek van de romantiek, al herinneren voortdurende ritmische motiefjes ons steeds aan het handelsmerk van deze componist. De finale begint rustig genoeg, maar wordt steeds complexer en geagiteerder, totdat het eind komt in verstilling. Vergelijkingsmateriaal hebben we natuurlijk nog niet, maar de uitvoering dwingt en fascineert. Lees vooral ook het boekje, waarin Glass zijn symfonisch oeuvre bespreekt. Gerard Scheltens

Music from the machine age

In Istanbul weten ze raad met modernisme van de jaren twintig

www.klassiekezaken.nl

Symfonie nr. 9

Philip Glass viert 75-ste verjaardag

mei 2012 37

cdBesprekingEN orkest

Orkest/concert

Robert Fripp/keeling

Bohuslav Martinu

Metropole Orkest o.l.v. Jan Stulen

Lorenzo Gatto (viool), Nationaal Orkest van België o.l.v.Walter Weller

Discipline DGM1102

Fuga Libera FUG589

De muziek van Robert Fripp wordt vaak onder de noemer ‘experimenteel’ geschaard. Ten onrechte, want hoewel de gitarist en medeoprichter van de legendarische progrockgroep King Crimson nog altijd een grensverleggend musicus is, is zijn muziek wel degelijk doordacht. Overdacht soms, op het mathematische af. De samenklanken op ‘The Wine of Silence’ verraden dat hier evenmin sprake is van een toevallige samenloop van omstandigheden. Fripp maakte zes soundscapes door zijn gitaar aan echo- en galmeffecten te onderwerpen. De soundscapes klinken op deze cd in een versie voor orkest: Bert Lams maakte er transcripties van en de Britse componist Andrew Keeling completeerde de orkestarrangementen. In 2003 voerde het Metropole Orkest de composities uit in Paradiso, Amsterdam. De opname van die sessie is te horen op deze cd – met dien verstande dat ook die opname weer door de digitale mangel is gehaald. Niet alleen de weg er naartoe, maar ook het klinkende resultaat is bijzonder. ‘Midnight Blue’ is een zwaar stuk waarin voortdurend klanken aanspoelen en wegvloeien. Het is muziek die liefhebbers van het werk van Henryk Górecki en van minimal music aan moet spreken. Die invloeden zijn hoorbaar vanachter een dikke ‘wall of sound’. Merlijn Kerkhof

De uit Bohemen afkomstige Bohuslav Martinu vluchtte in 1941 als ‘entartete’ componist naar Amerika en vond in Serge Koussevitzky, chef van het Boston Symphony Orchestra, de ideale pleitbezorger voor zijn symfonische muziek. In 1942 nam dit orkest zijn eerste symfonie in première en zowel publiek als recensenten gingen massaal door de knieën, waarop Martinu zich tot in 1953 zou storten op nog vijf symfonieën die elk rond het half uren duren, meestal met piano in het orkest, die ritmisch en harmonisch bijzonder inventief zijn maar toch vaak aan Dvorák en Sibelius doen denken. De symfonische successen van de immigrant bracht Mischa Elman er toe een vioolconcert bij Martinu te bestellen. Martinu kende het spel van de uit Rusland afkomstige sterviolist niet, maar een half uurtje luisteren was genoeg om zijn tweede vioolconcert geheel op Elmans fabuleuze kwaliteiten toe te snijden. Opnieuw veel Dvorák maar toch ook de weidse lyriek van Mendelssohns vioolconcert. Lorenzo Gatto, die tussen 2003 en 2005 bij Herman Krebbers studeerde, is een waardige opvolger van Elman, het Nationaal Orkest van België onder zijn Weense chef-dirigent Walter Weller veel meer dan sympathieke begeleider alleen. Een must voor de liefhebber van symfonische lyriek! Arjan van Dijk

TheWine of Silence

Vioolconcert nr. 2, Symfonie nr. 1

Klanken spoelen aan en vloeien weg

orkest/vocaal

Lorenzo Gatto is nieuwe sterviolist

concert

Richard Strauss

Henry Vieuxtemps

Lisa Larsson, Musikkollegium Winterthur o.l.v. Douglas Boyd

Chloë Hanslip, Royal Flemish Philharmonic o.l.v. Martyn Brabbins

MDG 901 1738-6 (SACD)

Hyperion CDA 67878

Wie op deze cd de titel Der Bürger als Edelmann leest, denkt vrijwel direct aan Le bourgeois gentilhomme, een comédie ballet van Molière (Jean-Baptiste Poquelin) en Jean-Baptiste Lully. Hoe kan het ook anders? Molière was de lievelingsschrijver van Max Reinhard, mecenas van Richard Strauss’ tekstdichter Hugo von Hoffmannnsthal. (Een hernieuwde belangstelling voor kunstenaars uit de barok was rond 1900 geen uitzondering, getuige uitgaven van barokmuziek onder redactie van Vincent d’Indy en Claude Debussy.) Oorspronkelijk opgezet als mini-opera maakte Strauss van Der Bürger een instrumentale suite als uittreksel. Verwacht echter, hoewel twee delen van de suite expliciet verwijzen naar Lully, geen barokke textuur – de benadering van oude muziek was een eeuw geleden anders dan nu. Nee, we horen Richard Strauss op zijn nieuwe artistieke weg, die hij insloeg als alternatief voor de atonaliteit en die culmineerde in zijn Vier letzte Lieder, voor deze gelegenheid vastgelegd door sopraan Lisa Larsson en het Musikkollegium Winterthur. Glansrijk orkestspel en een innemend stemgeluid doen ernaar verlangen dat het niet bij deze liederen blijft. Gelukkig, we krijgen ook nog ‘Wiegenlied’, ‘Zueignung’ en ‘Morgen!’ mee, waarmee MDG een mooi programma aflevert dat je niet elke dag hoort. Andrew van Parijs

Zoals Johann Christian Bach een variatiereeks maakte op het Britse volkslied ‘God Save the King’, zo plaatste Henry Vieuxtemps ‘The Star-Spangled Banner’ tegen een orkestrale achtergrond in zijn Greetings to America, geschreven als aandenken aan een succesvolle concertreis door de Verenigde Staten in 1843. Een veeleisend stuk, zowel voor de violist als voor de componist – het zit vol contrapunctische hoogstandjes – en daarmee trekt het direct de aandacht. Het vooroordeel dat dikwijls over virtuozen de ronde doet, namelijk dat zij muziek schreven vol hol krachtsvertoon, gaat voor Vieuxtemps niet op. Orkest en solist zijn in evenwicht, muzikale gedachten worden mooi uitgewerkt. Vieuxtemps toont zich als een spons die zorgvuldig de eeuw voorafgaand aan zijn carrière heeft opgezogen en deze vervolgens met de uiterste voorzichtigheid afgeeft. Lastige toonsoorten vormen voor violiste Chloë Hanslip geen beletsel. Slechts een navrante resonans in hoge strijkers en houtblazers herinnert aan een sporadisch betreden muzikaal pad – een prachtig curiosum en daarmee op zich al een reden deze opname aan te schaffen. Een waardig alternatief voor de alom bekende vioolconcerten uit de negentiende eeuw. Andrew van Parijs

Der Bürger als Edelmann,Vier letzte Lieder

Richard Strauss’ alternatief voor atonaliteit

38 mei 2012

The RomanticViolin Concerto –Volume 12

Groeten uit Amerika van Chloë Hanslip en Henry Vieuxtemps

cdBesprekingEN concert

concert

fiorenza, sollima e.a.

Alwyn, Berkeley, Dove, Poulenc/Berkeley

Giovanni Sollima, I Turchini o.l.v. Antonio Florio

Emily Beynon, BBC National Orchestra of Wales o.l.v. Bramwell Tovey

GCD 922604

CHAN 10718

Verscheen recentelijk een cd met 18de-eeuwse cellomuziek uit Bologna, nu is op Glossa Napels aan de beurt. De componisten die daar werkzaam waren droegen namen als Leonardo Leo, Fiorenza en Giuseppe de Majo. Ze schreven de fraaiste cellomuziek in opdracht van de Italiaanse vorsten. Kleurrijke werken, die soms wat voorspelbaar zijn, maar zeker de moeite van het beluisteren waard. Met name het Sinfonia a 4 violini e basso continuo van Nicola Fiorenza is zo’n werk waarnaar je kunt blijven luisteren. Deze componist grossierde in de fraaiste melodische lijnen en halsbrekende uptempo passages. Een opmerkelijke toevoeging is het ‘Fecit Neap. 17..’: een moderne compositie van Giovanni Sollima, de solist op deze cd. Sollima’s werk grijpt zonder gene terug op de muziek van de vroege 18de eeuw. De componist speelt met de muzikale taal en de klankkleuren van de barok, maar tegelijkertijd knipoogt hij naar Stravinsky. ‘Fecit Neap. 17..’ is geen wereldschokkend hedendaags werk, maar in combinatie met de oorspronkelijke stukken uit de barok krijgt het een heel eigen charme. De uitvoeringskwaliteit is uitstekend. Er wordt met veel gevoel voor muzikaal rafinnement gespeeld door het oude muziekensemble I Turchini onder leiding van Antonio Florio. Oswin Schneeweisz

Emily Beynon laat ons op haar cd met (voornamelijk) Britse fluitconcerten horen wat een fluit denkt: de toverfluit uit Mozarts Die Zauberflöte mijmert in het concert van Jonathan Dove na over de gebeurtenissen in de opera. We horen thema’s voorbijkomen uit het stuk van Mozart, bijvoorbeeld de coloraturen van de Königin der Nacht. Een heerlijk begin van een cd die laat zien dat er op soms luchtige, vrolijke, maar ook spannende en scherpe manier voor de fluit geschreven is en dat het instrument voor een groot scala aan klankkleuren en emoties inzetbaar is. Naast de Mozart-citaten horen we bij Dove invloeden van Benjamin Britten, terwijl we in de concerten van Berkeley en Alwyn soms worden herinnerd aan Stravinsky. Het Fluitconcert van Poulenc is een bewerking door Lennox Berkeley van Poulencs Fluitsonate. De Britse componist had moeite met het omzetten van de pianopartij van zijn goede vriend Poulenc naar orkest, maar het resultaat klinkt heel overtuigend: een mooi mengsel van iets wat toverachtig klinkt en tegelijkertijd een beetje ruikt naar Parijs. Emily Beynon verrijkt onze indruk van de fluit met deze kleurrijke cd. Ze wordt stijlvol en fris begeleid door het BBC-orkest uit Wales en dirigent Bramwell Tovey. Hein van Eekert

Neapolitan Cello Concerto’s

Fiorenza grossiert in de fraaiste melodielijnen

concert

British Flute Concertos

Mijmerende toverfluit van Jonathan Dove

vocaal

Théodore Dubois

Concerto pour piano no 2, Ouverture de Frithiof, Dixtuor

Goldberg, Bach, Krebs

Vanessa Wagner, Les Siècles o.l.v. François-Xavier Roth

Ex Tempore o.l.v. Florian Heyerick

Actes Sud 9

Ricercar RIC317

François-Xavier Roth en zijn kamerorkest Les Siècles brengen op authentieke instrumenten een nieuwe kijk op bekende en minder bekende muziek. Zij weten zich gesteund door onder meer het Palazetto Bru Zane in Venetië, dat zich toelegt op de herontdekking van de Franse romantische muziek uit de periode 1780-1920. Eén van hun succesvolle projecten was de deelname aan het festival Le pianoforte romantique in april 2010 in de Venetiaanse Scuola Grande di San Rocco, waar zij optraden met de Franse pianiste Vanessa Wagner en muziek van onder anderen Théodore Dubois (1837-1924) ten gehore brachten. De samenwerking is voortgezet op een cd met drie karakteristieke werken van deze opmerkelijke componist, organist en pedagoog, in alle opzichten een vakman, die de moed had ondanks de bezwaren van zijn voorganger aan het Parijse conservatorium vóór de toelating van Fauré tot de compositieklas te stemmen. De ‘Ouverture de Frithiof’, een symfonisch gedicht geïnspireerd op Scandinavische legendes, herinnert aan Liszt en Saint-Saëns. In het pianoconcert in f – uitgevoerd op een concertpiano Érard uit 1874 – schittert Vanessa Wagner vooral in het laatste deel: con molta fantasia. Het Dixtuor voor vijf strijkers en vijf blazers is een juweeltje van samenklanken. Barend Linders

Bachkenners nemen het romantische verhaal dat Bach zijn ‘Goldberg-variaties’ schreef voor de jeugdige huisklavecinist van graaf Keyserlink, graag met een korreltje zout. Het werk te complex, Goldberg te onrijp: weg verhaal. Jammer en onterecht, want de Goldberg-variaties mogen nog zo kunstig gestructureerd zijn, Bach heeft willens en wetens elke variatie ook als een afgerond deel geschreven, ‘om kenners én liefhebbers op te monteren’. Op het lijf geschreven van een aanstormend klaviertalent, zou je zeggen, en bovendien was Johann Gottlieb Goldberg ook een compositieleerling van Bach die zijn composities goed genoeg bevond om op het programma te zetten tijdens de kerkdiensten in Leipzig. Dat zegt iets over de vele talenten van deze helaas jong gestorven musicus. De Vlaamse dirigent Florian Heyerick voert hier met zijn ensemble Ex Tempore twee van Goldbergs koorwerken uit, naast een Missa Brevis van Bachs verre neef Johann Ludwig en een Magnificat van Johann Ludwig Krebs, die eveneens een Bachleerling was. Op deze manier garandeerde Bach de afwisseling waar hij contractueel aan gebonden was zonder dat hij tot in lengte van jaren zelf nieuwe cantates hoefde te schrijven. Slim aangepakt, want anders zou hij geen tijd hebben gehad voor de Goldbergvariaties. Marijke Schouten

Krachtig werk van Théodore Dubois

www.klassiekezaken.nl

Cantates, Missa Brevis, Magnificat

Florian Heyerick richt de spot op Johann Gottlieb Goldberg

mei 2012 39

cdBesprekingEN vocaal

vocaal

Benjamin Britten

Britten, finzi

Cvilak, Bostridge, Keenlyside, London Symphony Orchestra and Chorus o.l.v. Gianandrea Noseda

Mark Padmore, Stephen Bell, Britten Sinfonia o.l.v. Jacqueline Shave

War Requiem

Serenade for tenor, horn and strings; Nocturne, Dies Natalis

LSO0719 (2 sacd’s)

Glossa 807552

Er zal wel nooit een tijd komen dat het War Requiem, Brittens anti-oorlogsstuk, zijn relevantie verliest. Een nieuwe visie is dus altijd welkom. Het werk wisselt voortdurend tussen grootse passages en meer intieme, beklemmende momenten, waarbij zowel de Latijnse Requiem-tekst als de poëzie van de in de Eerste Wereldoorlog omgekomen Wilfred Owen op muziek zijn gezet. Een van de fraaiste delen is het door sopraan en koor gezongen Lacrimosa, met daartussendoor Owens Move him into the sun door tenor. Gianandrea Noseda leidt een heldere uitvoering, met een enorm dynamisch bereik. Hij heeft een goed gevoel voor de wisselende stemmingen binnen het stuk, maar bewaart tegelijkertijd de eenheid. Ian Bostridge zingt de tenorpartij op indrukwekkende, soms bijtende wijze, maar is minder goed in ontroering, terwijl bariton Simon Keenlyside het hart juist treft door de oprechte wijze waarop hij de teksten kracht geeft. Een verrassing is het tintelend zilveren stemgeluid van de Sloveense sopraan Sabina Cvilak. Het London Symphony Chorus beweegt zich tussen zachte zang en spectaculaire uitbarstingen. De opname laat ons het belangrijke aandeel van diverse solo-instrumenten duidelijk horen en openbaart het stuk in al zijn schoonheid en bitterheid. Hein van Eekert

Het moest er natuurlijk een keer van komen. Een zichzelf respecterende Britse tenor met een internationale carrière maakt een opname van Brittens Serenade en Nocturne: Peter Pears, Robert Tear, Philip Langridge, Anthony Rolfe-Johnson, John Mark Ainsley, Ian Bostridge… In zekere zin heeft Mark Padmore er nog lang mee gewacht, maar hier is dan toch zijn interpretatie. Jacqueline Shave en het Britten Sinfonia geven een mooie transparante begeleiding, die nergens te scherp wordt en ook niet te bestudeerd of te romantisch: er hangt een spannend spontane sfeer rond de uitvoering, die versterkt wordt door een mooi heldere opname. Mark Padmore heeft een prachtige dictie en klinkt lichter dan Langridge of Rolfe-Johnson, maar heeft een kruidiger stem dan Ian Bostridge, aan wie zijn timbre soms doet denken in dit repertoire. Hoornist Stephen Bell is lyrisch en virtuoos in de Serenade. Als aanvuller heeft Padmore gekozen voor Finzi’s Dies Natalis, een cyclus op teksten van Thomas Traherne over de visie van een kind op de wereld. Een mooie keuze, die de stemming van de cd op een aangename manier ombuigt. Hein van Eekert

War Requiem met bijtende tenorpartij

Eindelijk zingt Mark Padmore Brittens Serenade

advertentie

Debuut-cd van Harriet Krijgh “Een jonge celliste om in de gaten te houden” Musicalifeiten

“Und so ergibt sich eine gelungene erste Visitenkarte, ambitioniert und ohne Extravaganzen. Von dieser Cellistin wird man in Zukunft mit Sicherheit noch einiges hören“ Kulturradio

©BCM

40 mei 2012

cdBesprekingEN vocaal

vocaal

Georg Friedrich Händel Theodora

Hunt, Daniels, Upshaw, Croft, Orchestra of the Age of Enlightenment o.l.v. William Christie

Franz Schubert

Schwanengesang, Sonate D. 960 Matthias Goerne (bariton), Christoph Eschenbach (piano)

Glyndebourne GFOCD 014-96 (3 cd’s)

glossa 902139 (2 cd’s)

Nog steeds zijn er mensen die een geënsceneerd Händel-oratorium teveel van het goede vinden omdat de dramatische handeling als het ware is ingecomponeerd. Die zullen het dus toejuichen dat de uit 1996 stammende archief-opname van Händels Theodora in het Glyndebourne Festival nu als cd is uitgebracht. De vraag of de enscenering van regisseur Peter Sellars zijn zeggingskracht behouden heeft, doet er ook niet meer zo toe. In het verhaal over de christin Theodora die onder de Romeinse overheersing in Syrië haar principes trouw blijft en met haar geliefde voor de leeuwen wordt geworpen, liggen de moderne parallellen voor het oprapen. Dat voelden waarschijnlijk ook Händels Engelse tijdgenoten al aan die zich niet konden of wilden identificeren met de deugdzame martelares: het loopt uit op een tragedie en dat deed het nationale zelfbewustzijn geen goed. Aan zulke gevoeligheden had Händel in 1749 allang geen boodschap meer. William Christie heeft zijn handen vol aan het operakoor van Glyndebourne en er zit ook meer vibrato bij de zangers dan tegenwoordig acceptabel is. Maar wie wijlen Lorraine Hunt nog eens wil horen, ditmaal niet in de titelrol maar als Irene, zal deze opname beslist niet willen missen. Marijke Schouten

Wat een ongelooflijk spannend lied is ‘Kriegers Ahnung’ van Franz Schubert: een jongeman denkt ’s nachts op het slagveld aan zijn geliefde en de componist tovert ons er een reeks aan beklemmende en hartstochtelijke muzikale sfeerbeelden in voor, van liefdesverlangen tot aan evocaties van een naderende dood. Het lied maakt deel uit van de verzameling laatste liederen van de componist, die we kennen als Schwanengesang. Matthias Goerne presenteert ze op de nieuwste cd in zijn Schubert-serie, waarbij hij ditmaal in Christoph Eschenbach zijn partner vindt. Goerne geeft ons zijn warme, mannelijke, gemakkelijk vloeiende stem, de soms zo mooi hoorbare, diepe ademhaling en zijn typische interpretatie waarbij hij met de pianist de emotie en betekenis van de woorden probeert te vinden in de muziek. Door Goernes prachtige laagte en notenhouten stemgeluid klinken de liederen als vanuit het schemerduister. Een bekend lied als ‘Ständchen’ wordt niet als lyrisch succesnummer gebracht, maar maakt deel uit van de algehele ernstige, maar niet te zware sfeer. Als aanvulling speelt Christoph Eschenbach op een bonus-cd Schuberts laatste pianosonate, D. 960 waar de onheilspellende gevoelens al evenzeer naar de oppervlakte drijven als in de liederen. Een prachtige uitgave. Hein van Eekert

Lorraine Hunt zingt in Handels ‘Theodora’

vocaal

De diepe adem van Matthias Goerne

Vocaal/harp

Jan Dismas Zelenka

John Thomas

Collegium 1704 & CollegiumVocale 1704 o.l.v.Václav Luks

Rachel Ann Morgan (mezzosopraan en harp), Edward Witsenburg (harp)

Accent ACC 24259 (2 cd’s)

GLO 5251

Het klinkt onwaarschijnlijk maar een website van het cd-label Accent is onvindbaar. Toch bestaat het label al sinds 1979 en heeft het nog steeds neus voor kwaliteit binnen de oude muziek. Zoals voor het Tsjechische ensemble Collegium 1704, dat zich sinds oprichting in 2005 vooral op Franse muziekfestivals met verve in de kijker heeft gespeeld. Uiteraard staat er veel muziek van Jan Dismas Zelenka op de lessenaars, want deze barokmeester uit Bohemen stond zeer hoog op het lijstje van niemand minder dan Johann Sebastian Bach. In de week voor Pasen komt Nederland haast om in allerhande uitvoeringen van Bachs Passionen. We twijfelen niet aan deze geniale scheppingen, maar gelukkig is er nog wel meer fraais voor de Goede Week gecomponeerd. In 1722 kreeg Zelenka van het Saksische hof in Dresden de opdracht bijbellezingen en bijbehorende responsorieën uit de liturgische aanloop naar Pasen van muziek te voorzien. Hier geen evangelist die u meeneemt naar de turbulente gebeurtenissen rond Jezus’ kruisiging, maar net zo goed wel 2,5 uur lang vocale en instrumentale contrasten die de cruciale week uit het kerkelijk jaar volbloedig tot leven brengt. Houdt u ze op www.collegium1704.com in de gaten! Arjan van Dijk

Het is een weinig galante binnenkomer om te zeggen dat je een beetje kunt horen aan Rachel Ann Morgan dat ze al een hele tijd meedraait als zangeres. Ze laat echter zien dat het daar niet om gaat, maar om wat je doet met de stem die je hebt. En je kunt niet anders dan bewondering voelen, als je haar in de Welse taal een reeks ogenschijnlijk onzingbare medeklinkers tot pure muzikale poëzie hoort verheffen: ‘Mae nhw’n dwedyd ym mhob man bydd Shôn a Siân yn dadlu.’. Ze klinkt geheel authentiek als ze teksten zingt op de muziek van componist, arrangeur John Thomas (1826-1913), een harpist uit Bridgend die door Europa toerde, bewonderd werd door Hector Berlioz en die het schopte tot Pencerdd Gwalia (Hoofdmusicus van Wales) en harpist van Queen Victoria. De van oorsprong uit Cardiff afkomstige zangeres en harpiste speelt samen met Edward Witsenburg een cd vol met composities en arrangementen van Thomas op twee harpen uit 1898 en 1914. We vinden er, zoals gezegd, liederen uit Wales, harpduetten en arrangementen van Schubert en Handel. Het is een warmbloedige cd geworden die zich leent voor intensieve beluistering, maar die ook als fijne sfeermaker of prettige vertroosting kan dienen. Hein van Eekert

Responsoria pro hebdomada sancta

Zelenka brengt Kruisweek volbloedig tot leven

www.klassiekezaken.nl

Music forVoice and Harps

Bewondering voor Rachel Ann Morgan

mei 2012

cdBesprekingEN

advertentie

Vocaal/Kamermuziek

Haydn/Peris Lacasa

The Seven LastWords of Christ, versie voor strijkkwartet en sopraan

Hommage aan Gustav Leonhardt De laatste opnames

Susanne Kelling (sopraan), Henschel Quartett Challenge Classics CC72546

Byrd, Frescobaldi, L. Couperin, Marchand, Bach ...

In 1785 kreeg Joseph Haydn vanuit Cadiz opdracht instrumentale werken te componeren op de zeven laatste zinnen die Jezus vanaf het kruis zou hebben gesproken. Haydn kwam met een inleiding, zeven langzame sonates en een afsluitend deel dat duidelijk hoorbaar de aardbeving na Jezus’ overlijden verklankt, dit alles voor orkest. Bij de première in de San Cuevo kathedraal in de Zuid-Spaanse kustplaats klonk echter Haydns eigen bewerking voor strijkkwartet. Al tijdens zijn leven verscheen de versie voor koor en orkest, en ook een pianobewerking werd door Haydn zelf geautoriseerd. In 2008 kwam de Spaanse organist en componist José Peris Lacasa met een versie waarin de sopraan de kruiswoorden zingt, zoals Haydn die in de eerste vioolpartij had genoteerd. We horen dus, op wat kleine aanpassingen na, de vertrouwde kwartetversie, aangevuld met sopraanzang. In plaats van Haydn gaf de paus in 2010 in het Vaticaan zijn zegen aan dit postume experiment. Gelukkig zingt Susanne Kelling aardig verstaanbaar Kerklatijn, maar het was chique geweest als de zangtekst in het cd-boekje was opgenomen; het zijn per slot niet de eerste de beste woorden. De meeste lof gaat overigens naar het ultiem samenspelende en toch zeer expressieve Henschel Quartett. Arjan van Dijk

ALPHA 815

5 cd-box

De laatste opnames van Gustav Leonhardt met werk van Bach, Byrd, L. Couperin, Frescobaldi en Marchand. Hommage aan een legendarisch dirigent, organist en klavecinist.

Haydns kruiswoorden voor sopraan en strijkers

Tomás Luis de Victoria Officium Defunctorum

Het requiem van Tomás Luis de Victoria: ontdek dit hoogtepunt uit de renaissanceliteratuur in de kristalheldere en puur menselijke versie van Collegium Vocale Gent olv Philippe Herreweghe

Robert Schumann Het complete kamermuziekoeuvre met piano Eric Le Sage

7 cd-box

ALPHA 812

Het complete kamermuziekoeuvre met piano van Robert Schumann in een unieke verzamelbox! Enkele uitmuntende musici waaronder Jean-Guihen Queyras, François Leuleux... verzamelden zich rond pianist Eric Lesage en staan garant voor deze vlijmscherpe referentieopname.

www.outhere-music.com

http://www.facebook.com/OuthereMusic Distributie NL

42 mei 2012

LPH 005

Collegium Vocale Gent Philippe Herreweghe

Kamermuziek

Robert Schumann Pianokwintetten opus 44 en 47

Alexander Melnikov, Jerusalem Quartet glossa 902122

Dit is een droomcombinatie voor de muziek van Schumann: het befaamde Jeruzalem Quartet en de pianist Alexander Melnikov ontfermen zich voor het label Harmonia Mundi over het pianokwintet opus 44 en het pianokwintet opus 47 van Robert Schumann. En hoe! Je smelt bijna van ontroering tijdens het andante van opus 47. Wat mengt die donkere strijkersklank zich geweldig met de piano, die bijna continu aan het woord is! Deze musici schuwen de romantiek niet, maar nergens wordt deze Schumann sentimenteel of kitscherig. Als je luistert naar het andante of naar het tweede deel van opus 44 bekruipt je het gevoel dat deze muziek gewoon niet mooier kan worden uitgevoerd. Het is speels, vol raffinement, uitdagend en er wordt op het scherp van de snede gespeeld. Een opname om te koesteren. Haydn, Mozart, Schubert, Mendelssohn en Beethoven: dat waren Schumanns grootste inspiratiebronnen voor deze werken. Hun hele muzikale universum weerspiegelt zich in deze grandioze interpretatie van vijf van de beste en origineelste musici van dit moment. Oswin Schneeweisz

Smelten van ontroering bij Jeruzalem Kwartet

cdBesprekingEN Kamermuziek

kamermuziek

Dussek, Corri-Dussek

Madame et Monsieur Dussek - werken voor harp

Nicolò Paganini

Masumi Nagasawa, harp

Amati Ensemble String Quartet

Etcetera KTC 1439 (2 cd’s)

Brilliant Classics 94287

Harpiste Masumi Nagasawa brengt op haar nieuwe dubbel-cd een muzikale schildering van een heftige liefdesgeschiedenis tussen Jan Ladislav Dussek (1760-1812) en harpiste en componiste Sophia Giustina Corri (1775-1831). Behalve de onbekende harpmuziek van rond 1800 onthult de cd indirect ook de romantische intriges van de Europese harpwereld in die tijd - stof voor een soap. De Tsjech Dussek vluchtte in 1789 Parijs uit met zijn geliefde Anna Maria Krumpholtz, harpiste en componiste én leerlinge/echtgenote van harpist en componist Johann Baptist Krumpholtz. In Londen aangekomen, leerde Dussek de 14-jarige Sophia Giustina Corri kennen, die harples had bij zijn eigen geliefde Anna Maria (duizelt het u ook al?). De kleine Sophia wordt stapel verliefd op Jan en van het een komt het ander. Dussek trouwt met Sophia die zeven jaar later haar geliefde verlaat voor een ander. Kortom, het is druk in harpwereld. Nagasawa speelt hier de composities van Dussek (nota bene geschreven voor Anna Krumpholtz) en van Sophia Corri-Dussek. Ze lijken op elkaar en zijn bestemd voor liefhebbers van harpmuziek in Mozartiaanse stijl. Nagasawa’s mooie spel (op authentieke harp van rond 1800) is een perfect pleidooi voor dit vergeten genre. Doron Nagan

Wat weet een gemiddelde muziekliefhebber van en over Paganini? Duivelskunstenaar en wellicht zelf een ‘duivel’ op de viool. De maker van de Cappriccio’s die iedere violist hoofden vingerbrekens bezorgen alleen al als zij er aan denken. Van de hondsmoeilijke vioolconcerten en duetten voor viool en gitaar. Toch had de maestro uit Genua veel meer in zijn mars en op zijn notenbalken, onder andere heerlijke, overromantische strijkkwartettten. Niet dat ze zo makkelijk zijn om te spelen, maar bij de luisteraar komen ze meer dan gemoedelijk over. Een niemendalletje? Zonder twijfel, maar zo, zo ontzettend lekker! Zeker als het zo aanstekelijk uitgevoerd wordt als door het Amati Ensemble, dat in een steeds wisselende samenstelling, maar altijd onder de meer dan bezielde leiding van de sterviolist Gil Sharon (ooit de concertmeester van het Limburgs Symfonie Orkest) optreedt. Het doet de naam van de uitgever alle recht aan. Briljant! Heeft u een winterdip? Slecht geslapen? Is uw minnaar er met een ander vandoor? Ik weet een remedie! De strijkkwartetten van Paganini. Mensen – ren naar de winkel, koop de cd en ga lekker achterover zitten genieten. Wedden dat al uw problemen, net als de sneeuw, tegen die tijd zijn gesmolten? Basia Jaworski

Soap rond componist Dussek en zijn harpistes

kamermuziek

Strijkkwartetten 1 t/m 3

Duivelskunstenaar biedt troost

kamermuziek

Hugo Wolf

Knox, Purcell, Vivaldi

Quartetto Prometeo

Garth Knox, AgnèsVestermann, Sylvain Lemêtre

Brilliant Classics 94166

ECM 476 4501

Een strijkkwartet van Hugo Wolf, de man van de liederencycli? Jazeker, ook aan dat deftige genre heeft deze romanticus zich ooit gewaagd, weliswaar als experiment want hij was nog maar een studentje. Achttien was hij toen hij zijn kwartet afleverde. Hij had net het Weens conservatorium verlaten en was nog zoekende naar een eigen stijl. Het kwartet bezorgde hem hoofdbrekens, hij bleef er lang aan schaven, maar uiteindelijk hoor je hoe de tiener conventies probeert te vermijden. Anderzijds hoor je ook wilde haren, een overdaad aan uitdrukkingsmiddelen. De langzame inleiding bijvoorbeeld is al één en al hartsocht en staat bol van chromatiek, wat later Wolfs handelsmerk werd. Hier en daar kijkt Schubert in dit kwartet om de hoek, evenals Wolfs afgod Richard Wagner. De Italienische Serenade horen we meestal in de orkestversie, ofschoon deze oorspronkelijk voor strijkkwartet werd geschreven. In die vorm staat het op deze cd, samen met een salonstuk dat Intermezzo heet. Het Italiaanse Quartetto Prometeo kennen we al van een geslaagde Schumann-cd. Het ensemble timmert stevig aan de weg en deze indrukwekkende wolf-cd kan de reputatie alleen maar vergroten. Zoveel dartele kwinkslagen - dat doen niet veel kwartetten hun na. Jos van der Zanden

Wie muziekstukken terugbrengt tot hun essentie en ze zodoende ontdoet van hun stilistische , door de tijd gekleurde schil komt erachter dat muziek uit heel verschillende periodes naast elkaar kan worden geprogrammeerd zonder een gevoel van vervreemding teweeg te brengen. En omdat het niet heel uitdagend is een bloemlezing van duizend jaar muziekgeschiedenis via chronologische volgorde af te werken, koos Garth Knox voor een eigen rode draad in zijn programma Saltarello. Hij ontleedt een aantal werken, van Hildegard van Bingens Ave generosa tot Antonio Vivaldi’s Concert voor viola d’amore in d-klein, zonder hun specifieke eigenschappen geweld aan te doen en vertaalt ze volgens een eigen esthetisch principe naar het heden. Een echte eye-opener, want dankzij het wegvallen van de oorspronkelijke stijlbarrières komen eigentijdse composities als Vent nocturne van Kaija Saariaho en Garth Knox’ Fuga libera perfect tot hun recht. Geholpen door een instrumentarium waar de geschiedenis nauwelijks vat op heeft gekregen – Knox zelf speelt altviool, vedel en viola d’amore, Agnès Vestermann cello en Sylvain Lemêtre slagwerk, terwijl het drietal ook zijn stemmen gebruikt – ontstaat een tijdloos doorkijkje door tal van muzikale landschappen. Een unieke luisterervaring! Andrew van Parijs

Strijkkwartet in d-klein, Intermezzo, Italienische Serenade

Schubert en Wagner kijken met Wolf mee

www.klassiekezaken.nl

Saltarello

Garth Knox vertaalt oude werken naar onze tijd

mei 2012 43

cdBesprekingEN Kamermuziek

kamermuziek

Smetana, Holliger, Bach, Sjostakovitsj, Renié

Harrison Birtwistle

Remy van Kesteren

Arditti Quartet

DRC121012/01 (2cd’s)

Aeon Classics AECD 1217

“Je eerste cd moet iets bijzonders zijn”, stelt harpist Remy van Kesteren in het cd-boekje. Dat is niets teveel gezegd. Remy is een bijzondere cd geworden, niet alleen vanwege het kwalitatief hoogwaardige spel van deze jonge harpist, maar ook dankzij het gekozen repertoire. Wanneer hoor je nu de Prelude en Fuga van Sjostakovitsj, de Suite in c van Bach of Smetana’s Moldau in een bewerking voor harp? En ze worden nog eens zeer overtuigend uitgevoerd ook. Remy van Kesteren is een musicus die de harp laat zingen, die de prachtigste kleuren uit de snaren tevoorschijn tovert en die verhalen wil vertellen met zijn instrument. De harp is bij hem geen doel, maar een middel. Dat voel je bij elke noot. Het repertoire uit de twintigste eeuw (‘de gouden eeuw voor de harpliteratuur’, aldus van Kesteren) is met composities van Heinz Holliger (Preludium) en Henriette Renié (Piece symphonique en trois episodes) ruim vertegenwoordigd. Van Kesteren laat horen dat de harp tot meer in staat is dan zoetsappige glissandi. In zijn handen is het een volwaardig solo-instrument. Kortom, een cd die niet alleen geschikt is voor de harpfanaten, maar recht heeft op een plaatsje in elke klassieke cd-verzameling. Oswin Schneeweisz

De muzikale loopbaan van Harrison Birtwistle (1934) begon ooit bij het harmonie-orkest van zijn Noord-Engelse geboortedorp Accrington. Hij speelde er klarinet, en het was in deze zelfde Military Band dat hij naar eigen zeggen zijn voorliefde voor de ruw gebolsterde timbremengsels van blazers en percussie ontwikkelde. Die voorkeur maakte tevens dat strijkinstrumenten lange tijd een kleine rol speelden in het klankenpalet van de Britse componist. Hij was namelijk al ruim in de vijftig toen hij de strijkersfamilie voor het eerst op de voorgrond plaatste in zijn muziek. Dat deed hij onder meer in zijn werken voor strijkkwartet: de Nine movements for string quartet (1991-96) en String quartet: the tree of strings (2007). Het Arditti Quartet brengt beide composities voor het eerst samen op deze Aeon-release en laat horen prima uit de voeten te kunnen met Birtwistle’s complexe idioom. Daarin gaan de vier instrumenten niet zelden compleet hun eigen gang in dicht opeengestapelde klanklagen en woeste climaxen. Al zijn er toch ook opvallend veel momenten van ruimte en verstilling in The tree of strings, waarin Sir Birtwistle vaak en lang de expressiemogelijkheden van slechts een handjevol tonen onderzoekt. Joep Christenhusz

harpbewerkingen

Remy vertelt verhalen met zijn harp

kamermuziek

Complete String Quartets

Birtwistles ruw gebolsterde timbres

kamermuziek

Goebajdoelina, knaifel, Kantsjeli, Paiderbin

Joseph Haydn

Goeyvaerts Trio

Leipziger Streichquartet

Challenge Classics CC72503

MDG 307 1723-2

Het Vlaamse Goeyvaerts Trio ontleent zijn naam aan de Antwerpse componist Karel Goeyvaerts, die zich in de jaren na de Tweede Wereldoorlog tot één van de grondleggers van het serialisme ontpopte. Met zo’n naam zal het niet verbazen dat het strijktrio zich voornamelijk bezig houdt met hedendaagse muziek. Op hun nieuwste cd wijden de drie musici zich aan modern repertoire uit Oost-Europa. Van de werken die daarbij op de lessenaar verschijnen, spreken het Strijktrio van Sofia Goebajdoelina (1931) en E.F. and three visiting cards of the poet van Alexander Knaifel (1943) het meest tot de verbeelding. Beide componisten toveren met subtiele klankgestes die op het punt staan muziek te worden, en weten aan slechts twaalf snaren een ongelooflijke variëteit aan timbres te ontlokken. De Rus Oleg Paiderbin (1971) verrast met Organum A-nn-A, een werk waarin hij een meditatief minimalisme à la Pärt laat ontsporen in raspende strijkersklanken. De Georgiër Gija Kantsjeli (1935), met twee stukken van de partij, is bij vlagen behoorlijk breedsprakig. Dat ligt overigens niet aan het Goeyvaerts Trio, dat iedere noot op deze cd met een maximum aan intensiteit over het voetlicht brengt. Joep Christenhusz

Het Leipziger Strijkkwartet behoort ongetwijfeld tot de beste strijkkwartetten ter wereld. Ze zijn al jaren bezig en hebben heel wat op hun naam staan, waaronder de complete strijkkwartetten van Schubert, mijn inziens één van de beste lezingen van de kwartetten ooit gemaakt. Wat voornamelijk opvalt is hun egale klank. Hier zijn geen solisten bezig, al zijn ze dat waarschijnlijk alle vier. Zo’n klank – égalité, zouden de Fransen zeggen – bereik je alleen maar na jaren van complete symbiose. Onder hun handen klinkt Haydn niet alleen elegant en hoffelijk, maar ook verfrissend, spannend en romantisch. Alsof Schubert even om de hoek kwam kijken, wat natuurlijk ook het geval is, want dingen ontstaan niet zo maar en vooruitgang bereik je alleen maar door vooruit en niet achterom te kijken. Wat wel gezegd moet worden: de eerste viool is duidelijk aanwezig, wat ook de bedoeling van Haydn moet zijn geweest, want hij schreef de kwartetten speciaal voor zijn goede vriend Johann Tost, een begenadigd violist. Ik vind het prachtig. Het is al het vijfde deel van Haydn door de Leipzigers. Hopelijk worden de delen gebundeld en in een box op de markt gebracht. Zij verdienen het. En wij, de luisteraars, verdienen het zeker ook. Basia Jaworski

String Trios from the East

Subtiele gestes die op het punt staan muziek te worden

44 mei 2012

Strijkwartetten op. 64, nrs. 3, 4, 5

Haydnkwartetten die klinken alsof Schubert meekijkt

cdBesprekingEN kamermuziek

kamermuziek

Telemann, Heinichen, C.Ph.E. Bach e.a.

George Enesco

Ensemble Lingua Franca

Trio Brancusi

Ricercar 321

Zigzag ZZT303

Vol trots kijkt hij ons aan, deze hofmusicus. Muziekblad en hobo in de hand. We weten niet wie de vriendelijke man was, zelfs de schilder is onbekend, maar het plaatje past voortreffelijk bij de opgeruimde en aantrekkelijke muziek op deze cd. Ricercar brengt vijf hobosonates uit de Duitse barok, speelse stukken voor hobo, klavecimbel en een ondersteunende cello. Aan het begin van de achttiende eeuw ontfermde de generatie van J.S. Bach en opvolgers zich over dit genre, met als resultaat honderden lichtvoetige sonates. Vooral Telemann was er verzot op, je hoort hem alle mogelijkheden van de hobo benutten, in zowel hoge als lage registers. In twee van zijn Fantasia’s voor hobo-solo lukt het hem zelfs meerstemmigheid te creëren, een gesuggereerde polyfonie waarmee hoboïst Benoît Laurent geen enkele moeite heeft. De muziek van Heinichen en Kirnberger klinkt wat behoudender, maar met die van Emanuel Bach komt het pre-klassieke in beeld. Zo biedt deze cd een mooi overzicht van de 18de eeuw. Het ensemble Lingua Franca kennen we al van een Ricercar-uitgave met Duitse barok, die Lustige Feld-Musik heet. Déze cd is wat minder frivool, al zul je bij de luchtige en onbekommerde hobostukken niet somberder tegen het leven gaan aankijken. Jos van der Zanden

Het ligt voor de hand: met een toenemende hoeveelheid podia en opleidingsinstituten enerzijds en een muziekgeschiedschrijving die nu eenmaal niet alles kan behandelen, blijft een groot deel van de componisten onbelicht. Eigen schuld? Soms wel, hadden het niet zulke goede docenten moeten zijn! Arthur Grumiaux en Yehudi Menuhin bekwaamden zich in het vak dankzij niemand minder dan George Enesco. Een fantastische alleskunner, maar groot geworden in een vijver bomvol grote vissen. Menuhin heeft ons op het spoor van zijn leermeester gezet en daar mogen we hem dankbaar voor zijn. Natuurlijk doet zijn muziek zo nu en dan denken aan Robert Schumann of bijvoorbeeld Gabriel Fauré maar is het niet een menselijke onvolkomenheid alles dat via de zintuigen binnenkomt te relateren aan hetgeen al bekend is? Luister dan vooral verder dan de openingsmaten van de Enescu’s pianotrio’s: die zijn inderdaad ietwat algemeen van aard, maar in de uitrol van het thematisch materiaal met fraaie verstilde passages en een bijna onnavolgbare strijkersbehandeling wordt Enesco’s muzikale handtekening zichtbaar. Met twee trio’s in g- en a-klein en de nog niet lang geleden opgedoken Sérénade Lointaine bewijst het Roemeense Trio Brancusi, bestaand uit louter vrouwen, een landgenoot een mooie dienst. Andrew van Parijs

Hobosonates

Pianotrio’s

Onbekommerde hobostukken uit de 18de eeuw

fortepiano

Pianotrio’s Enescu even doorluisteren

fortepiano

Ludwig van Beethoven

Ludwig van Beethoven (arr. Franz Liszt)

Andreas Staier

Yuri Martynov, fortepiano (Erard 1836)

HMC 902091

ZigZag ZZT301

Wat een top-cd is dit. Een must voor elke liefhebber van pianomuziek. Je valt van de ene verbazing in de andere. De nieuwste cd van fortepianist Andreas Staier mag wat mij betreft uitgeroepen worden tot opname van het jaar! Staier ontfermt zich over Beethovens Diabelli Variaties. Dat op zich is al een heuglijk feit, want zoveel registraties (op fortepiano) zijn er bij mijn weten bijna niet en zeker niet van deze kwaliteit. Staier deed meer. Hij ging ook op zoek naar de variaties die andere componisten maakten op het thema van Anton Diabelli en voegde er ook nog een eigen ‘improvisatie’ aan toe. In 1819 vroeg Diabelli een handvol componisten uit zijn tijd variaties te schrijven op een walsthema van zijn hand. Daarvan kennen we nu alleen nog de 33 eigenissige en extreem virtuoze variaties die (de al zo goed als dove) Beethoven maakte. De werken van Hummel, Schubert, papa Mozart, Czerny en Franz Liszt zijn in vergetelheid geraakt. Staier ging op onderzoek uit en presenteert nu alle integrale variaties. Toegegeven, niet alle variaties zijn muzikaal even interessant. Maar die van Schubert en de (elfjarige!) Liszt had ik toch zeker niet willen missen. Eindelijk een cd die dit vaak onbegrepen werk van Beethoven (ook qua interpretatie) recht doet. Oswin Schneeweisz

Als 11-jarig jongetje stond hij gedwee in de kamer bij de grote Beethoven. Zijn leven lang bleef hem dat bij. Franz Liszt had zo’n grote bewondering voor de Weense meester, dat hij zich aan de monumentale taak zette om al diens symfonieën te bewerken voor piano. Commercieel een slimme zet, want zo loodste hij ze de huiskamer binnen. Listzts arrangementen werden kasssuccessen. Ze worden ook nu nog met regelmaat gespeeld, zelfs in de concertzaal. Op deze cd staan de Tweede en de Zesde symfonie (Pastorale), gespeeld op een Erard uit 1836. Dat mag je toepasselijk noemen, want zo’n zelfde vleugel had Beethoven in huis. Liszt vermeed een al te virtuoze aanpak bij zijn bewerkingen, zodat ook ongeoefende vingers ze konden spelen. Toch wist hij mooie effecten aan het klavier te ontlokken, zoals bij het onweer in de Pastorale, met rommelende bassen als donderwolken en schielijke bliksemflitsen. De Russische pianist Yuri Martynov speelt eerder à la Liszt dan à la Beethoven, met rubati en ritenuti die kenmerkend waren voor de romantiek. Gepassionneerdheid ten top. Met de wat rauwe klank van de Erard is het alsof je Beethoven in zijn werkkamer bezig hoort, vurig componerend aan de piano. Jos van der Zanden

DiabelliVariations

Staier is meesterlijk in Diabelli-variaties van Beethoven

www.klassiekezaken.nl

Symfonieën nr. 2 en 6

Liszts bewerkingen van Beethovens symfonieën

mei 2012 45

Ontdek het nieuwe concertseizoen

Anna Netrebko Mariss Jansons en Wereldberoemde Symfonieorkesten Pieter Wispelwey Frans Br眉ggen Rolando Villaz贸n Janine Jansen Jazz Orchestra of the Concertgebouw Cecilia Bartoli Leonidas Kavakos Valery Gergiev Kristian Bezuidenhout en vele anderen

cdBesprekingEN piano

piano

Simeon ten Holt

Maurice Ravel

Piano Ensemble

Alice Ader, piano

Brilliant Classics 9261 (2 cd’s)

Fuga Libera FUG 592 (2 cd’s)

Weinig muziek is zo multi-interpretabel als Simeon ten Holts magnum opus Canto Ostinato, voltooid in 1976. Steeds weer hoor je andere lijnen, andere motieven, andere ritmische patronen - zelfs als de musici elkaar in dynamisch opzicht niet overtroeven. Een lange zit, waarbij je behoeften als luisteraar beetje bij beetje worden bevredigd. Toen pianist Jeroen van Veen en zijn Piano Ensemble dit Canto in 2007 live uitvoerden op Centraal Station Utrecht bleven nieuwsgierige toehoorders gemiddeld een kwartier staan luisteren. Echt spektakel was het: vijf kolossale Fazioli-vleugels waaruit een kaleidoscoop aan hoketusklanken opsteeg. Eerder al (2005) had het ensemble er een opname van laten maken, die nu opnieuw onder de aandacht wordt gebracht. In de Barbarakerk in Culemborg werden vier Faziolis bespeeld, bijna tweeëneenhalf uur lang, een greep uit het geheel aan ‘secties’ waaruit Canto Ostinato bestaat. Zouden die allemáál worden gespeeld, dan hadden musici daar een dagtaak aan. Soms gebeurt dat overigens ook, op piano’s of op andere instrumenten - ook daarin laat de componist de musici vrij. De 4 vleugel-versie op deze dubbel-cd is inmiddels een klassieker geworden, naast die van Kees Wieringa en Polo de Haas uit 1996. Jos van der Zanden

Er is alle reden voor een pianist om de complete pianomuziek van Ravel op te nemen. Om te beginnen uit liefde voor deze muziek. Ravels pianomuziek is briljant, expressief en meeslepend. Verder is het oeuvre klein, het past gemakkelijk op twee cd’s en dat maakt zo´n onderneming aantrekkelijk. Minder aantrekkelijk misschien voor een pianist is de moeilijkheidsgraad van Ravels oeuvre, want het drieluik Gaspard de la Nuit, geïnspireerd op drie gedichten van Aloysius Bertrand (en op Balakirevs Islamey), behoort tot de moeilijkste composities voor piano en stond ten tijde van Ravel zelfs als onspeelbaar te boek. De 58-jarige Alice Ader deinst er niet voor terug. Zij nam dit werk en de rest van Ravels betoverende piano oeuvre integraal op. In Gaspard de la Nuit vertoont zij een zeer direct spel – weinig inhoudingen en nuanceverschillen, geen quasi-romantische uithalen. Misschien omdat Ravel zelf dit drieluik als volgt omschreef: “Ik wilde een karikatuur maken van de Romantiek. Misschien ben ik daar te ver in gegaan.” Minder opsmuk dus, scherp en precies, Ader kiest duidelijk voor de meeslependheid van Ravels muziek, minder voor het (sentimentele) gevoel. Maar in Jeux d’eau daarentegen glanst en glinstert haar spel als een feeërieke en betoverende waterbron. Doron Nagan

Canto Ostinato

Complete PianoWorks

Canto Ostinato op vier kolossale Fazioli’s

orgel

Integrale Ravel van pianiste Alice Ader

middeleeuwen

Johann Sebastian Bach

Delen uit Cantates, gearrangeerd voor orgel, vol.V

diverse componisten

Euwe en Sybolt de Jong

Corina Marti

WM 070212

Ramée 1108

De broers Euwe en Sybolt de Jong zijn toe aan hun vijfde cd in de reeks bewerkingen van Bach-cantates voor orgel vierhandig. Met de vorige vier schijfjes hebben ze naam gemaakt. Het is ongelooflijk hoe ze delen uit cantates van Bach bewerken voor orgel en hoe ze die met vier handen en twee voeten tot klinken brengen. De vocale lijnen van de originele cantatedelen (aria’s, fuga’s en koralen) klinken in de arrangementen als echte orgelstukken. Hier en daar hebben ze een obligate stem toegevoegd of delen voorzien van een volledig uitgewerkte continuopartij. Zonder tekst boeten de bewerkingen niets aan zeggingskracht in. In de perfecte programmatoelichting leggen de gebroeders wel het verband met de tekst van de cantatedelen. De eerste vier opnamen vonden plaats op de orgels in Bolsward, Leeuwarden, Kampen en Groningen. Voor nummer 5, waarvan de inhoud geprogrammeerd is vanaf Palmzondag tot Pinksteren, togen ze naar het fraaie Chr. Vaterorgel (1724) in de St. Petrikirche te Melle, Duitsland, in 2000 gerestaureerd door Bernhardt H. Edskes. De manier waarop de handen en voeten van Euwe en Sybolt de Jong op dit orgel muziek maken is een feest om naar te luisteren. Aad Alblas

We kennen allemaal de tekeningen van Leonardo de Vinci. Constructies die ons vandaag de dag als vanzelfsprekend voorkomen wachtten eeuwenlang vergeefs op realisatie. Welke fabrikant zag er brood in of liever gezegd: was de tijd er rijp voor? Wie leest over middeleeuwse orgels, begint zich op enig moment af te vragen of het principe van de mechanisch getokkelde snaar, verbonden met een toets, niet al was uitgewerkt. Henri-Arnout van Zwolle († 1461), een typisch voorbeeld van een homo universalis, heeft tekeningen nagelaten van een langwerpige, vleugelvormige klankkast waarin snaren zijn gespannen die via pennetjes worden aangetokkeld als de betreffende toetsen worden aangeslagen. De naam clavisimbalum is veelzeggend. Dit ontwerp – Van Zwolle noteerde proporties, geen absolute afmetingen – diende als voorbeeld voor het instrument dat Corina Marti bespeelt. Want destijds zal zeker behoefte zijn geweest aan een toetsinstrument dat iemand met twee handen kon bespelen. Als we af mogen gaan op de kundigheid van Marti en de schoonheid van de grotendeels anonieme muziek had Henri-Arnout van Zwolle een formidabele ingeving. Wat voor klankbeeld hij in gedachten had weten we natuurlijk niet, maar het resultaat is zonder meer geslaagd. Andrew van Parijs

Euwe en Sybolt de Jong spelen Bach op het Vaterorgel, Melle

www.klassiekezaken.nl

I dilettosi fiori

Experimenteel clavisimbalum klinkt naar meer

mei 2012 47

cdBesprekingEN Middeleeuwen

Renaissance

carols en motetten

Carlo Gesualdo

Ensemble Céladon

The Hilliard Ensemble

Aeon AECD 1218

ECM 4764755

Binnen hun eigen niche, de oude muziek, is Ensemble Céladon van alle muzikale markten thuis. Zo wijdde het Franse gezelschap een bekroonde cd aan de barokke Italiaan Maurizio Cazzati, maar het even goed uit de voeten met Portugese renaissancemuziek of 17e-eeuwse ‘ayres’ van een veritalianiseerde Brit als John Coprario. Voor hun vierde cd, Deo gratias Anglia, stortte de zangersclub onder leiding van counter-tenor Paulin Bündgen zich op Engelse muziek uit de late 14e en vroege 15e eeuw. Een bloedige tijd waarin de Honderdjarige Oorlog en de Zwarte Dood een massaslachting aanrichtten onder de Europese bevolking. Niet dat er van al die ellende veel is terug te vinden op deze opnames. De verzameling carols en motetten ademt vooral rust en lieflijkheid. Kenmerken die zijn terug te voeren op de indertijd modieuze faux-bourdon techniek, waarbij een eenstemmige melodie à l’improviste werd versierd met zoetgevooisde tertsen en sexten. Wat betreft hun eigen faux-bourdon-realisaties ging Ensemble Céladon niet over één nacht ijs. Ruim twee jaar aan musicologisch onderzoek ging aan hun serene interpretaties vooraf. Het resultaat mag er zijn en maakt Deo gratias Anglia tot een fijn geciseleerd vocaal sieraad. Joep Christenhusz

De muziek van Carlo Gesualdo heeft een reputatie van ‘moelijk’. Een jaar of dertig geleden waren er maar weinig ensembles die zich eraan waagden. Alleen de Engelsen durfden zijn madrigalen aan en dit leidde ertoe dat de typisch Engelse, welluidende klank het ideaal werd voor deze muziek. Dat het ook heel anders kan, bewijzen sinds de jaren negentig verschillende Italiaanse ensembles maar ook de Engelse aanpak maakt nog steeds indruk. De muziek van de excentrieke Gesualdo mag zich tegenwoordig in een enorme belangstelling verheugen en ensembles draaien hun hand niet meer om voor zijn soms woeste en grillige invallen. Zijn zes madrigaalboeken werden integraal vastgelegd door het Kassiopeia Quintet en met name het vierde boek is in de catalogi ruim vertegenwoordigd. The Hilliard Ensemble begon eind jaren zeventig het vocale renaissancerepertoire te ontginnen en hun uitvoeringen zetten een standaard die nog steeds geldt. Voor de opname van Gesualdo’s Vierde madrigaalboek, volgens velen zijn beste, werd de mannenbezetting aangevuld met sopraan Monika Mauch en werden ook in de andere partijen extra zangers toegevoegd. De Hilliards, die deze muziek nog niet eerder opnamen, maken nog steeds indruk met hun subtiele zang en heldere tekstexpressie. Marcel Bijlo

Deo Gratias Anglia

Quarto libro di madrigali

Rust en lieflijkheid ten tijde van de Zwarte Dood

Renaissance

Hilliard Ensemble zingt Gesualdo’s grillige Vierde Boek

barok

Clemens non Papa e.a.

Castello, Fontana

Egidius Kwartet, Egidius College o.l.v. Peter de Groot

John Holloway, Lars Ulrik Mortensen, Jane Gower

Etcetera KTC 1412

ECM 4764641

Met deze derde uitgave is het Egidius al weer op de helft van het project rond de zes Leidse Koorboeken, de immense verzameling die als door een wonder voor de Beeldenstorm gespaard bleef en eeuwen is bewaard in de Leidse Pieterskerk. Van de eerste twee dubbel-cd’s wisten we al dat de kwaliteit van de muziek in de koorboeken uitzonderlijk hoog is. Op deze nieuwe, met een thematische selectie uit het derde koorboek – een complete opname zou een veelvoud aan cd’s beslaan – horen we een anoniem Requiem, een zesstemmige mis van Cornelius Canis en een groot aantal motetten waarvan de meesten gecomponeerd zijn door Jacobus Clemens non Papa. Cornelius Canis was kapelmeester aan het hof van Karel V en hoewel Clemens nooit in Spanje is geweest was zijn muziek daar zeer geliefd. Maar wie schreef nou dat prachtige Requiem? Waarschijnlijk één van de koormeesters van de Pieterskerk die het niet nodig vond zijn naam onder de muziek te zetten maar die terecht van mening was dat zijn eigen werk niet misstond tussen dat van zijn beroemde collega’s. Egidius Kwartet en College zingen de sterren van de hemel. Meer informatie staat op hun website. Marcel Bijlo

Dat er in de wereld van de oude muziek nog volop te ontdekken valt, bewijzen John Holloway (viool), Lars Ulrik Mortensen (klavecimbel) en Jane Gower (dulciaan) met Sonate concertate in stil moderno. De nieuwe ECM-release is geheel gewijd aan muziek van Dario Castello en Giovanni Battista Fontana, twee Italianen over wie we eigenlijk niet veel meer weten dan dat ze rond het 1620 werkzaam waren in Venetië. Daar schreven zij vooral sonates. Het instrumentale genre stond in de vroege zeventiende eeuw nog in de kinderschoenen, wat maakt dat het indertijd nog maar bar weinig te maken had met wat we vandaag de dag onder de term verstaan. Want wie anno 1620 ‘Sonate’ boven zijn notenpapier zette, verwierf zich feitelijk een vrijbrief om naar hartenlust te experimenteren met de nieuwerwetse basso continuo-stijl. Al werden daar vrijelijk polyfone passages en invloeden uit de dansmuziek aan toegevoegd. Geen wonder dus dat de samengebrachte sonates uitblinken in spontaniteit, speelsheid en dramatische contrasten. En zo benadert voornoemd drietal de muziek gelukkig ook. Hoor maar hoe dartel Jane Gower rond hupst op haar vroeg-barokke fagot. Joep Christenhusz

De Leidse Koorboeken III

Egidius Kwartet is op de helft

48 mei 2012

Sonate concertate in stil moderno

ECM ontdekt spontaniteit van oude Venetianen

cdBesprekingEN barok

barok

Johann Kaspar Kerll

Die Osmanen vorWien 1683, Missa in fletu solatium obsidionisViennensis

Marais, Forqueray

Johann Rosenmüller Ensemble o.l.v. Arno Paduch

Mieneke van derVelden, Glen Wilson

Actes Sud 77358

Ramée 1105

Op 14 juli 1683 omsingelen 200.000 Turkse soldaten bewapend met zwaar geschut de Oostenrijkse hoofdstad Wenen. Johann Kaspar Kerll, hoforganist en gelauwerd componist, is in de stad. Niemand kan erin of -uit. Honger en een nieuwe pestepidemie liggen op de loer. Na twee maanden lukt het met hulp van een Pools leger de Turken te verjagen. Johann Kaspar Kerll schrijft een mis als trooster te midden van geween (‘in fletu solatium’) die ons in 2012 nog ontroert. Het Kyrie is vol deemoed. In het Gloria loven de voortreffelijke muzikanten van het Johann Rosenmüller Ensemble de Heer, danken Hem om zijn heerlijkheid. In het Amen klinkt de nog maar net verwerkte angst. Kerll, oorspronkelijk protestant, maar vermoedelijk vanwege zijn werkgever al jaren katholiek, laat beide overtuigingen doorschemeren. Ingetogen verdriet in het Crucifixus laat hij volgen door vreugdevolle hoop op het Laatste Oordeel (‘judicare vivos et mortuos’). Het feest van de bevrijding schittert in het Hosanna. Een vrome smeekbede besluit het Agnus Dei. Het is kleurrijke polyfonie die Bach beïnvloed moet hebben. Händel gebruikte de Canzona, ook op deze cd, in zijn oratorium ‘Israël in Egypte’. Arno Paduch, zelf op cornet, tekent voor het geheel. Barend Linders

Dankbaarheid aan een mecenas, eerbetoon aan een leraar of aan een collega of een muzikaal in memoriam. Hommage is voor deze cd op zich al een passende titel, mocht je het eerbetoon van gambiste Mieneke van der Velden en klavecinist Glen Wilson aan drie generaties componisten voor de viola da gamba nog niet hebben meegerekend. De twee Tombeaux voor Marin Marais en Jean-Baptiste Lully van respectievelijk Charles Dollé en Marin Marais gaan overigens terug op de middeleeuwse traditie van een klaagzang aan het graf. Deze gewoonte, maar dan in rein instrumentale noten gevat, werd synoniem voor een aantal uitmuntende composities, want een overleden meester hoort zich niet om te keren in zijn graf. Tegelijk weerspiegelt zich de artistieke erfenis van de overledene in een correcte omgang van nabestaanden met de nalatenschap. Van der Velden en Wilson weten dat de muziek voor zich spreekt; Marais en Forqueray behoeven geen inleiding en daarom is het neutrale C-groot van Jean-Henry d’Angleberts Prélude een mooi uitgangspunt voor een bloemlezing in louter superlatieven. Laat de muziek op je inwerken en geniet van de wonderbaarlijke opnamekwaliteit: een hommage van het label aan de musici! Andrew van Parijs

Kleurrijke polyfonie die Bach zal hebben beïnvloed

barok

Hommage

Bloemlezing op gamba en klavecimbel

barok

Antonio Vivaldi

Alessandro Stradella

Il Pomo d’Oro o.l.v. Riccardo Minasi (viool)

Solisten, Harmonices Mundi o.l.v. Claudio Astronio

Harmonia Mundi 30533

Brilliant classics 94345 (2 cd’s)

Vivaldi had maar wat graag componist aan het Habsburgse hof willen worden. Of Karel VI bloed aan zijn handen had omdat hij onder verdachte omstandigheden de keizerstroon bestegen had, zal hem een zorg zijn geweest. Wat telde was ’s keizers hartstocht voor muziek plus het daarbij passende budget: daarvan wilde Vivaldi best een graantje meepikken. Om Karel voor zich in te nemen, had hij in 1727 zijn gedrukte bundel concerti La Cetra aan hem opgedragen en er voor alle zekerheid een jaar later nog een bundel in manuscriptvorm aan toegevoegd. Toen het uiteindelijk tot een ontmoeting kwam, raakten beide muziekfreaks twee weken lang niet uitgepraat. Insiders wisten te melden dat de keizer buitensporig geïnteresseerd was en Vivaldi rijkelijk beloonde. Een aanstelling zat er echter niet in, ook al zou de ‘Rode Priester’ in de toekomst nog herhaaldelijk in Wenen ontboden worden en er in 1741 ook sterven. Riccardo Minasi heeft aan het gloednieuwe barokorkest ‘Il Pomo d’Oro’ de ideale partner om ons met Vivaldi’s virtuoze vioolstreken te betoveren: met een beetje fantasie zien we Karel genieten en intussen denken aan zijn vuile politieke spelletjes. Kunst als escape? Marijke Schouten

Alessandro Stradella heeft de boeken meer gehaald vanwege de mysteries rond zijn dood (hij zou zijn vermoord door een jaloerse collega of medeminnaar) dan door zijn muziek. Hoe jammer dat is blijkt iedere keer bij het verschijnen van een nieuwe aan hem gewijde cd. Zijn oratoria behoren tot het beste wat er in het Rome van de 17de eeuw werd gecomponeerd. Opera werd daar nauwelijks getolereerd maar oratoria werden wel steeds theatraler en uitbundiger. Het enige verschil met de ‘echte’ opera’s was dat de oratoria altijd op een Bijbels gegeven waren gebaseerd en een duidelijke moralistische boodschap hadden. La Susanna van Stradella is hierop geen uitzondering. Het werk krijgt hier een, live opgenomen, prachtige uitvoering. Sopraan Giuliana Bertagnolli als Susanna en countertenor Martin Oro als verteller dragen het werk, maar ook van de andere zangers horen we fraaie bijdragen. De instrumentalisten van Harmonices Mundi houden de vaart er bovendien flink in. Er moet in zo’n oratorium heel wat tekst worden afgewerkt en de meeste cdopnamen van dit soort werken gaan dan ook vergezeld van dikke tekstboeken. Brilliant koos voor een goedkopere oplossing: het libretto wordt niet met de cd’s meegeleverd maar is te vinden op de site:www.brilliantclassics.com. Marcel Bijlo

Concerti per violino IV :‘L’Imperatore’

Virtuoze vioolstreken van Vivaldi

www.klassiekezaken.nl

La Susanna, oratorium in 3 delen

Alessandro Stradella, nu ook als componist

mei 2012 49

cdBesprekingEN barok

barok

Agostino Guerrieri

Henry Purcell

Parnassi Musici

Orchester le Phénix

cpo 777 543-2

Coviello Classics COV 21202 (2 cd’s)

Agostino Guerrieri (1630-1685) was afkomstig uit Milaan. Hij was violist en kapelmeester, onder meer in Genua, waar hij in 1673 zijn sonates opus 1 publiceerde. Het zijn stukken voor één of meerdere solo-instrumenten en continuo die Guerrieri waarschijnlijk over een langere periode en voor allerlei doeleinden componeerde. Een aantal virtuozere solowerken schreef hij duidelijk met de viool in de hand maar de wat groter bezette sonates zijn formeler van toon. Guerrieri was vertrouwd met zowel de virtuoze grilligheid van de Venetiaanse vioolcomponisten als met de op het oude contrapunt geënte stijl die in Rome dominant was. Deze afwisseling in stijlen levert een cd op die verschillende aspecten van de 17de-eeuwse muziek laat horen en toont dat een componist zich lang niet altijd van hetzelfde idioom bediende. Parnassi Musici gebruikt naast de viool de blokfluit als melodie-instrument en heeft een continuobezetting met een prominent orgel en een dito luit. Guerrieri’s muziek is hoogst origineel en dit ensemble haalt er alles uit. Parnassi Musici heeft voor cpo al meer cd’s opgenomen met zelden gehoord vioolrepertoire uit de 17de eeuw en voegt met deze eerste opname van Guerrieri’s complete opus 1 een prachtige componist aan het repertoire toe. Marcel Bijlo

Henry Purcell schreef nogal wat instrumentale muziek voor het theater, als tussenspelen in toneelstukken. Hoewel die instrumentale deeltjes, vaak erg kort, heel aantrekkelijk zijn, hoor je ze zelden, doordat ze nogal fragmentarisch zijn en soms geen afgerond geheel vormen. Het jonge Duitse gezelschap Orchester le Phénix heeft er wat op gevonden. Tussen de deeltjes door wordt het verhaal van het toneelstuk naverteld. In dit geval Abdelazer, over de fictieve Afrikaan Abdel-Azer die het aan het zestiende-eeuwse Spaanse hof van slaaf tot koning zou hebben gebracht. Eén van de deeltjes uit deze toneelmuziek is het thema waarop Benjamin Britten zijn Young Person’s Guide to the Orchestra baseerde. Men heeft zowel in een Duitse als een Engelse versie voorzien waarbij de Engelse versie wordt ingesproken door violist John Holloway die ook de muzikale gangmaker van dit project is. Voor de radio werkt zo’n combinatie van tekst en muziek goed maar op cd zit die gesproken tekst op den duur in de weg. Het zou aardig geweest zijn als Coviello nog een derde cd had toegevoegd, met alléén de muziek. Maar deze kritische kanttekening kan niet verhullen dat we er met Orchester le Phénix weer een prachtig barokorkest bij hebben, dat ook nog eens schitterend is opgenomen! Marcel Bijlo

Sonate per violino opus 1

Parnassi Musici haalt alles uit composities van Guerrieri

barok

Abdelazer suites

Theatrale vondst van Orchester le Phénix

barok

Lauffensteiner, Weichenberger

Johann Sebastian Bach Les quatre ouvertures

Austria 1676

Miguel Yisrael

Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall

Brilliant Classics 94331

Aliavox AVSA 9890 (2 sacd’s)

Luitmuziek was in de barok voornamelijk een Franse aangelegenheid. Beroemdste luitcomponist is Robert de Visée, die de Zonnekoning diende en vaak op diens bedrand zat om hem in slaap te tokkelen. De typische Franse luitstijl vond weerklank in Duitsland en Oostenrijk. De bloeiperiode kwam daar iets later. Op deze cd horen we muziek uit een Oostenrijkse collectie van 1676. Net als de gamba bloeide de luit in Duitsland nog tot ongeveer 1750 en ook Bach schreef nog voor het instrument. Deze cd bevat luitsuites van Wolfgang Lauffensteiner en Johann Weichenberger, twee exponenten van de Franse luitmuziek buiten Frankrijk. De suitevorm is in de luitmuziek de meest gebruikte compositievorm en hoewel de Oostenrijkers ook de aanduiding ‘partita’ gebruiken, gaat het hier om hetzelfde genre. Net als hun Franse collega’s schreven ook de Oostenrijkers hun muziek met het instrument in de hand. Miguel Yisrael is een fijnzinnig luitist die precies weet waar hij de accenten in de diverse delen moet leggen. Dat luistert in deze muziek nogal nauw omdat de lage snaren van de luit behoorlijk veel langer doorklinken dan de hogere. Deze fijnproeversmuziek gedijt het best bij een laag afspeelvolume – de luit is ook live een zacht instrument. Marcel Bijlo

Na Voix de l’Emotion, de dubbel-cd waarmee Jordi Savall een hartveroverend monument opricht voor zijn overleden echtgenote Montserrat Figueras, zoekt Savall het op de negentigste uitgave van zijn eigen label Aliavox weer eens in de bekende barokhoek. Naast nieuwe opnamen en heruitgaven van eerder op andere labels uitgebrachte cd’s geeft hij cd’s uit met niet eerder uitgebrachte live-opnamen van festivals in de jaren negentig. Eerder verschenen al Mozarts Requiem en Bachs Brandenburgse concerten en hier zijn nu de vier orkestsuites van Bach. Hoewel de concurrentie in uitvoeringen moordend is, weet Savall met deze opnamen uit 1990 iets toe te voegen. Zelden hoor je de beroemde air uit de derde suite zó mooi langzaam zonder dat het kitsch wordt. In de tweede suite is Marc Hantai de gedroomde fluitsolist. Die solopartij was oorspronkelijk voor de viool bedoeld maar Bach werkte hem, waarschijnlijk vanwege zijn contacten met de Franse fluitvirtuoos Buffardin, om voor fluit en dat is de versie die we allemaal kennen. De opnamen zijn op verschillende locaties gemaakt, Savall speelde de vier suites nooit achter elkaar op één concert, en de akoestische verschillen zijn mooi weggepoetst. Een prachtige uitgave dus. Marcel Bijlo

Luitmuziek uit een Oostenrijkse collectie

50 mei 2012

Moordende concurrentie maar Savall voegt iets toe

advertentie

barok

Giovanni B. Bassani Sinfonie opus 1

Ensemble Stilmoderno Brilliant Classics 94259 (2 cd’s)

Brilliant heeft neus voor Nederlandse Italianen

Zigeunerlieder DVOŘÁK DVO DVOŘÁ ŘÁK ŘÁK

MELODIEËN EN DUETTEN

akg-images / Mucha Trust

Giovanni Battista Bassani (ca.1650-1712) was in zijn tijd beroemd als violist en kapelmeester in Ferrara. Hij schreef veel vocale muziek, dertien opera’s evenzoveel oratoria en tientallen composities voor de liturgie, waarvan het overgrote deel verloren is gegaan, maar zijn instrumentale kamermuziek staat bij barokensembles geregeld op de lessenaars. Italië grossiert op dit moment in jonge ensembles van strijkers en continuspelers, die opvallend vaak aan Nederlandse conservatoria hebben gestudeerd, en die groepen pakken hun zaakjes voortvarend aan. Brilliant Classics heeft een goede neus voor deze ontwikkeling want de catalogus van dit label telt al heel wat van dit soort ensembles. Stilmoderno schraart zich nu in deze rij met een complete opname van Bassani’s opus 1: geen hemelbestormende maar wel aantrekkelijke muziek die al voorzichtig de invloed van Corelli verraaadt. Strijkers en continuospeler, met een prominente plaats voor de harp in het continuo, weten te boeien, ook op die momenten waar Bassani’s muziek wel heel erg binnen de lijntjes blijft. Maar deze instrumentale stukken werden voor van alles en nog wat gebruikt, vooral ook als intermezzo’s tijdens kerkdiensten, en dan kon een componist natuurlijk niet al te extravagant uit de hoek komen. In deze uitvoering is dit de ideale zondagmorgenmuziek. Marcel Bijlo

barok

Opera omnia XIV, chamber Music vol. 3

CD HMC 902081

BERNARDA FINK, mezzosopraan GENIA KÜHMEIER, sopraan

Dieterich Buxtehude

CHRISTOPH BERNER, Piano

Amsterdam Baroque Soloists o.l.v.Ton Koopman Challenge Classics CC72254

Ton Koopman vordert gestaag met het opnemen van het complete oeuvre van Dieterich Buxtehude. De in 2006 gestarte serie zal waarschijnlijk in 2013 worden voltooid. Met deze derde aan kamermuziek gewijde cd zit dit deel van Buxtehudes oeuvre erop. Ook orgel- en klavecimbelwerk zijn compleet en de nog te verschijnen delen bevatten dan ook louter vocale muziek. Buxtehude was een zeer originele geest en dat is in zijn kamermuziek, twee gedrukte opusnummers plus nog het één en ander in manuscript, bijzonder goed te horen. Met Buxtehude stuiter je van het ene idee in het andere, zijn stijl werd niet voor niets stylus phantasticus genoemd, en de manier waarop hij de instrumenten gebruikt vind je nauwelijks bij anderen. De triosonates zijn gezet voor viool, gamba en basso continuo. De gamba heeft hier dus een zelfstandige virtuoze solopartij en Buxtehude, die het instrument mogelijk zelf heeft bespeeld, maakt optimaal gebruik van het grote bereik dat op de gamba voorhanden is. Soms beweegt het instrument zich in de omgeving van de baslijn van het continuo maar in de volgende maat zit het weer op gelijke hoogte met de viool. Koopman en de zijnen geven al Buxtehudes invallen het volle pond. Het speelplezier spat van deze cd af! Marcel Bijlo

Je stuitert van het ene idee in het andere

www.klassiekezaken.nl

In 2004 heeft mezzosopraan Bernarda Fink liederen van de Tsjechische componist Antonin Dvor ˇák (1841-1904) op cd uitgebracht (HMC 901824). Nu acht jaar later keert zij samen met de sopraan Genia Kühmeier opnieuw terug naar deze Tsjechische grootheid. Op deze uitgave staan dertien Moravische duetten die Dvor ˇák tot ver buiten zijn landsgrenzen bekend gemaakt hebben. De duetten worden omlijst met zijn Zigeunerliederen op.55 en zijn Bijbelse liederen op.99. Deze uitgave is verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken Specialist of via http://beneluxstore.harmoniamundi.com/

harmoniamundi.com

Sinds kort ook op uw smartphone & iPhone

mei 2012 NL_Dvorak_Klassieke.indd 1

13/03/12 15:28

cdBesprekingEN barok

barok

Johann Sebastian Bach

Sonates voor obligaat klavecimbel en viool, BWV 1014-1019

Carl Philipp Emanuel Bach Hoboconcerten, hobosonate

Jörg-Andreas Bötticher (klavecimbel), Chiara Banchini (viool)

Anna Starr, Musica Poetica o.l.v. John Boysen

ZigZag Territoires ZZT302 (2 cd’s)

Brilliant Classics 94298

Met haar fijnzinnige musiceerstijl stond Chiara Banchini altijd model als esthetisch rustpunt tegen violisten die barokke emoties in powerplay vertaalden. Ook zij schuwt deze emoties niet maar heeft daar haar mannetjes voor en dat is hier de klavecinist Jörg-Andreas Bötticher. Hij laat Bachs bundel Sonates voor obligaat klavecimbel en viool rijkelijk tot hun recht komen op een instrument met een 16-voets register: stevige bassen en een heldere discant voor de dialoog met de viool. Bötticher was in de jaren ’90 aan de Schola Cantorum in Bazel een van de pleitbezorgers van het nieuwe, zware continuospelen, en in deze revival heeft ook Chiara Banchini - tot vorig jaar viooldocent aan de ‘Schola’ – een overtuigende rol gespeeld. Haar slanke toon kreeg van onderaf ‘body’ zonder dat zij zelf hoefde forceren. Qua samenspel en klankbalans levert het duo hier een topprestatie: geen verbeten tegen elkaar opboksen, maar de twee melodiepartijen en een baslijn opvoeren als betrof het een galante conversatie. Het fraaiste staaltje van hun subtiele geven en nemen horen we in het adagio van de vijfde sonate, waar ze uit een schijnbare stilstand van begeleidende figuraties Bachs universum betreden. Huiveringwekkend mooi. Marijke Schouten

Van Johann Sebastian rest ons niet één origineel hoboconcert maar zijn zoon Carl Philipp Emanuel Bach schreef er twee. Aantrekkelijke en mooi voor het solo-instrument geschreven composities die je, gek genoeg, zelden hoort. Alleen al daarom is deze cd meer dan welkom. C.P.E. Bachs hoboconcerten, en ook de hier opgenomen sonate, zijn wat minder driftig van toon dan zijn symfonieën en ademen nog de sfeer van de late barok. De Bachzoon had zich te schikken naar de smaak van zijn broodheer, koning Frederik II van Pruisen, en die hield het liever een beetje gezellig aan zijn hof. Maar dat weerhield C.P.E. Bach er natuurlijk niet van om uiterst originele muziek te schrijven. Van soliste Anna Starr krijgen de twee concerten en de sonate een prachtige uitvoering vol zangerige lijnen en zij wordt daarbij alert begeleid door het door John Boysen vanachter het klavecimbel geleide ensemble Musica Poetica. Een erg groot ensemble is dit niet, zeker geen orkest ter ondersteuning van de solopartij, waardoor de beide concerten een heel intieme, kamermuzikale sfeer ademen. Deze cd beluisterend vraag je je toch af waarom de meeste barokhoboïsten dit aantrekkelijke repertoire links laten liggen. Marcel Bijlo

Galante conversatie tussen Bötticher en Banchini

opera

Zangerige lijnen van hoboïste Anna Starr

opera

Franz Schreker

Saint-Saëns, Massenet

Solisten, Robert-Schumann-Philharmonie o.l.v. Frank Beerman

Thébault, Pruvot, Kosice Philharmonic Orchestra o.l.v. Didier Talpain

CPO 777 647-2 (2 cd’s)

Brilliant 94321

Met titels als Der ferne Klang en Die Gezeichneten verwierf Franz Schreker zich rond 1920 een respectabele stek binnen de Duitstalige operawereld. Begin jaren dertig kwam er abrupt een eind aan dat succes, toen de nazi’s de carrière van de Weens-Joodse componist grondig versjteerden. Schrekers latere werk heeft daardoor nooit de bekendheid gekregen die zijn vroegere oeuvre geniet. Dat geldt ook voor Der Schmied von Gent, zijn laatste opera, gebaseerd op een sprookje van de Belgische schrijver Charles de Coster. Diens folkloristische vertelling verhaalt over de Vlaamse smid Smee, die ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog zijn ziel aan de duivel verkoopt. Dat lijkt erg, ware het niet dat Smee het hellegepuis al snel te slim af is. De volkse sfeer van het verhaal wordt door Schreker meesterlijk getroffen in een mengelmoes van drinkliederen en volksdansjes. Die wisselt hij echter kunstig af met neobarokke fuga’s à la Hindemith, sensuele impressionistische pastiches en knipogen naar zijn weelderige fin-de-siècle idioom. Dirigent Frank Beerman en zijn Robert-Schumann-Philharmonie waagden zich aan de eerste complete opname ooit, en laten horen wel raad te weten met Schrekers rijke orkestklank. De Duitse bariton Oliver Zwarg zet met zijn donkerbruine timbre een dijk van een titelrol neer. Joep Christenhusz

De Franse Revolutie betekende een definitieve ommekeer in het Parijse muziekleven. Nadat de aristocratie eeuwenlang bepaalde wat op de lessenaars verscheen, kwam tegen het einde van de 18de eeuw de muziekwereld meer en meer in handen van de bourgeoisie. Zo ontwikkelde Parijs zich met vier vooraanstaande operahuizen (de Opéra, de Opéra Comique, het Théàtre Lyrique en het Théàtre Italien) tot het podium van Europa waar componisten als Massenet, Gounod en SaintSaëns triomfen vierden. Laatstgenoemden zijn tegenwoordig vooral bekend vanwege hun instrumentale werken, maar in een tijd dat opera met afstand als de hoogste kunstvorm werd gezien waagden ook zij zich op de bühne. Wie deze opname met operaduetten door de sopraan Hjördis Thébault en de bariton Pierre-Yves Pruvot beluistert, begrijpt waarom. Eén brok spanning en dramatiek! Met een veelheid aan speciale effecten een stuk muziekgeschiedenis dat continu in beweging was. Met een Beethoveniaanse grilligheid en een typische voorkeur voor hoog hout heeft de Parijse opera een eigen muzikale identiteit gekregen. Geniet van het meeslepende Patrie! van Emile Paladilhe of maak kennis met een ander aspect van Saint-Saëns’ œuvre. Andrew van Parijs

Der Schmied von Gent

Patrie!

Folklore en hellegespuis in ‘Der Schmied von Gent’

52 mei 2012

Speciale effecten in de Franse opera

cdBesprekingEN opera

opera

Claudio Monteverdi Il ritorno d’Ulisse in patria

Anicio Zorzi Giustiniani, Jose Maria Lo Monaco, Roberta Mameli e.a. LaVenexiana o.l.v. Claudio Cavina

Paisiello, Cimarosa e.a. L’Olimpiade

Solisten,Venice Baroque Orchestra o.l.v. Markellos Chryssicos

Christophorus 920920 (3 cd’s + dvd)

Naïve V5295 (2 cd’s)

Opnamen van Monteverdi’s opera over de terugkeer van Odysseus in zijn thuisland Ithaka na de Trojaanse oorlog zijn eigenlijk niet zo talrijk. Een warm welkom dus voor deze nieuwe opname van Claudio Cavina en zijn ensemble La Venexiana. De cd-markt voor deze opera wordt voornamelijk nog beheerst door de opname van René Jacobs, met in Christoph Prégardien en Benarda Fink als Ulisse en Penelope. Anicio Zorzi Giustiniani is lichter van stem als de gewiekste held en Jose Maria Lo Monaco is minder de grote tragische koningin dan Fink: haar stem is niet zo donker van kleur. Cavina houdt de begeleiding soberder en zet vooral in op de kracht van Monteverdi’s melodieën: de zangers blijven dicht bij de lyriek van de noten en gaan zich niet te buiten aan overexpressief interpreteren van de tekst. Er is plaats voor zo’n interpretatie, zeker op cd: de voorstelling leunt heel sterk op de muziek die Monteverdi voor de woorden heeft gevonden en dat luistert in de huiskamer niet alleen bijzonder prettig, maar het resulteert in een heel bijzondere dramatiek, die ontstaat vanuit de eenvoud van deze vorm van muziektheater. Het drama bezit hier intimiteit en menselijkheid, die aan het slot voor grote ontroering zorgen. Hein van Eekert

Men neme Paisiello, Traetta, Pergolesi, Piccinni, Hasse, Vivaldi en nog een tiental bekende en minder bekende toondichters die in de achttiende eeuw hun licht hebben laten schijnen over L’Olimpiade, Pietro Metastasio’s beroemde libretto, dat Caldara als eerste op muziek zette. Goed roeren, en ziedaar: een samengestelde opera. Het project waarin de componistenpotpourri op wonderbaarlijke wijze een eenheid vormt, komt uit de koker van het Venice Baroque Orchestra, opgericht in 1997 door dirigent en toetsenist Andrea Marcon – de musici voerden onder zijn leiding al Domenico Cimarosa’s en Baldassare Galuppi’s versies van L’Olimpiade uit. Hun zoektocht naar manuscripten van diverse componisten bracht hen naar de bibliotheken van Milaan, Lissabon, Parijs, Berlijn, New York enzovoorts. Voor de personages in het verhaal over de beste sporter die de dochter van de koning mag trouwen, is een zangerssextet van wisselende kwaliteit aangetrokken met onder anderen Romina Basso en Nicholas Phan. Fraaie uitschieters vormen de stemmen van Franziska Gottwald (elastische mezzo) en Karina Gauvin (kloeke sopraan). Het Venetiaanse ensemble begeleidt integer en speelt onder de baton van de Griekse dirigent Markellos Chryssicos licht, fris en gedreven, met een goed oor voor kleine nuances. Frederike Berntsen

Claudio Cavina zet in op de kracht van Monteverdi’s melodieën

opera dvd

Spannende cocktail uit Venetië

opera dvd

Jules Massenet

Richard Strauss

Solisten, Orchestre et Choeur de la Monnaie o.l.v. Marc Minkowski. Regie: Laurent Pelly

Solisten,Wiener Philharmoniker o.l.v. Christian Thielemann Regie: Christof Loy

Naïve DR 2147

Opus Arte OA 1072

Don Quichotte van Massenet behoort niet tot het standaardrepertoire. Dat is enigszins begrijpelijk: er sterft niemand aan tbc en de enige (vermeende) rivalen van de titelheld zijn de windmolens, maar de muziek is zeer onderhoudend en onmiskenbaar Spaans. In mei 2010 werd de zonder meer schitterende voorstelling in Brussel opgenomen en het was in meerdere opzichten een feest. Het was precies 100 jaar geleden dat de opera er voor het eerst werd uitgevoerd en met de rol van de dolende ridder nam José van Dam, één van de grootste Belgische zangers ooit, op een magistrale manier afscheid van theater de Munt. Zijn stem is niet zo fris meer, maar hij heeft nog steeds kracht. En zijn portrettering is werkelijk formidabel, men leeft met de arme man en zijn wanen mee. Werner van Mechelen is weergaloos als Sancho Panza. In zijn grote aria ‘Riez, allez, riez du pauvre idéologue’, toont hij zich niet alleen een stemkunstenaar van een superieure kwaliteit, maar ook een acteur waar je u tegen zegt. Laat u verleiden door het werk, door de zangers, de prachtige en intelligente regie en niet in laatste instantie door het orkest en de dirigent. Basia Jaworski

Er wordt wel gezegd dat Die Frau ohne Schatten een soort remake van Die Zauberflöte is. Daar zit wat in, want ook hier worden de hoofdpersonen aan de verschrikkelijkste beproevingen onderworpen, die, mits goed doorstaan, een (beter) mens van je maken. Je kan er ook een Pelléasachtige symboliek in ontdekken, maar voornamelijk is deze opera een apotheose van een met veel kinderen verrijkt huwelijksleven. ‘FROSCH’ geldt als de moeilijkst te bezetten opera van Strauss - één van de redenen waarom hij vaak wordt gecoupeerd. Niet in Salzburg. In 2011 werd daar iedere noot gespeeld. Gelukkig maar, want maestro Thielemann wist de opera naar het zoveelste hoogtepunt in zijn discografie te leiden. Iets wat niet gezegd kan worden over de regie van Loy. Die is zo volstrekt belachelijk dat ik er echt niet uitkom. We zitten in de operarepetitie in de beroemde Sophiazaal van Wenen, waar de eerste opname van FROSCH plaats zou hebben gevonden - wat niet waar is. Gould is een zwakke Keizer, maar Schuster is een vileine Amme, Schwanewilms een mooie Keizerin en Herlitzius een zeer indrukwekkende Färberin: overtuigend dramatisch, stemvast en zuiver. BasiA Jaworski

Don Quichotte

Die Frau ohne Schatten

Formidabele afscheidsvoorstelling José van Dam op dvd

www.klassiekezaken.nl

Die Frau ohne Schatten in dwaze regie met meesterzangers

mei 2012 53

foto: Peter Arno Broer

Column Hans Heg

LAATSTE OPNAMEN

GUSTAV LEONHARDT?

foto’s: robin davies

Op 16 januari 2012, ruim een maand na zijn laatste recital in Parijs, overleed Gustav Leonhardt in Amsterdam. Op de rouwkaart werd verwezen naar wat hij kennelijk als zijn belangrijkste taak op aarde beschouwde: het getrouw en geleid door de Heer uitvoeren van de kerkcantates van Bach.Van de beroemde ActusTragicus was de complete tekst afgedrukt: Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit (…) In deine Hände befehl ich meinen Geist; du hast mich erlöset, Herr, du getreuer Gott. Heute wirst du mit mir im Paradies sein (…). Rechtsboven stond de titel van een andere cantate: Was Gott tut, das ist wohtgetan. De ‘kerkelijke bijeenkomst’ in de Westerkerk was uiterst sober. Er werd drie keer uit de schrift gelezen en driemaal een psalm gezongen, afgewisseld met een Gebed uit deWester en (matig) orgelspel van Leonhardts collega in de Nieuwe Kerk Bernard Winsemius. Die waarschijnlijk extra zenuwachtig was omdat er zoveel muzikale prominenten in de kerk zaten. Het officiële gedeelte werd afgesloten met het slotkoraal uit de Johannes Passion. We werden ook geconfronteerd met een ‘Overdenking’, geschreven door de meester zelf, die er niet om loog. Dat was even schrikken. Ook voor de familie, die deze tekst daarom niet vrij wil geven. In de gauwigheid heb ik slechts enkele aantekeningen kunnen maken. Een paar citaten. “Wij aardse wezens begrijpen er eigenlijk maar weinig van en moeten eerst sterven om wijs te worden.” “Het leven is Gods werk, de dood is het werk van de mens.” “Al het goede zit in de mens, al het kwade komt ook uit ons.” Zelfs het woord Auschwitz viel. Ook hekelde Leonhardt het egocentrisme bij velen (Ich gehöre nur mir selbst): “Wat een

54 mei 2012

gruwelijke mentaliteit! Immoreel. Hoe vreselijk is de amorele mens.” Zo outspoken heb ik de naar buiten toe altijd zo vriendelijke, minzame, gedistingeerde en formele muzikant in levenden lijve nooit horen praten. Het botst een beetje met zijn nederige houding als uitvoerend musicus, die in vergelijking met het scheppend genie slechts een nietig schepsel zou zijn. Hoe anders verliep drie jaar geleden een concert in de Oude Kerk. De tachtigjarige meester reageerde met de nodige ironie en zelfspot op de uitreiking van de Zilveren Medaille van de stad Amsterdam door (toen nog) burgemeester Cohen. Omdat Leonhardt – uiteraard, zou ik bijna zeggen – niet wilde tonen dat hij best verguld was met dit aardse blijk van waardering, hulde hij zich in ironie.Wisten ze veel op het stadhuis: “Lieve help: het is een musicus!” Bovendien, aldus Leonhardt: “Hij is een man en blijkt ook geen huidskleur te hebben.” Optie 1 van het door hem bedachte rampenscenario hoefde echter niet in werking te treden. Leonhardt zelf en niet zijn weduwe kon de onderscheiding in ontvangst nemen. En hij mocht zelf ook nog meemaken dat er twee fikse sets met heruitgaven op maar liefst 21 respectievelijk 15 cd’s verschenen. Nu, na zijn dood, is het perspectief nauwelijks veranderd. Vooral in het buitenland is hij (terecht) de hemel in geprezen. Zeker als termen vallen als The Lion of Early Music (www. artsjournal.com) en Master Harpsichordist (New York Times). De vijf cd’s die het Franse label Alpha als eerbetoon onder de noemer The Last Recordings opnieuw uitbrengt bieden een veelzijdig en mooi afgerond beeld van de klavecinist, de organist en de dirigent. Ze werden vanaf 2001 als afzonderlijke edities uitgebracht. Een fraaie en door verrassende registraties boeiende orgel-cd (op een historisch instrument in Bordeaux), de klavecimbel-cd met werken van Frescobaldi en vooral Louis Couperin (wat een meesterlijke timing in de passages non mesurés - zonder maatstrepen) en de geheel aan William Byrd gewijde cd brengen de strenge grandeur van Leonhardt opnieuw tot leven. www.klassiekezaken.nl

Net als in de in de abdij van de Saint-Michel en Thiérache (Aisnes) met Franse ensembles in 2007 opgenomen wereldlijke cantates van Bach. In AngenehmesWiederau (BWV 30a) en Vereinigte Zwietracht der wechselnden Saiten (BWV 207) – beide zelden uitgevoerd - krijgen we Leonhardt soms van een hele andere, uitbundige kant te zien. Of het inderdaad, zoals Alpha beweert, om zijn allerlaatste registraties gaat dat valt overigens nog te bezien. Misschien duiken er nog wel een paar andere cd’s of live-opnamen op.

Byrd • frescobaldi • l. couperin • marchand • bach... A tribute to Gustav Leonhardt alpha 815 - 5 cd’s

mei 2012 55

EMI OPERA-SERIE Tijdelijk* in prijs verlaagd, incl. de onderstaande nieuwe** releases

5598282 5598442

5598122

5598812 5598732 5598202 5598592

5598672 5598352

der Vraag de fol bij uw ialist! c e p s n e k a Klassieke Z

5598522

Speciaal voor Klassieke Zaken Clubleden: de jubileum-CD van MUSICO Reizen met daarop een aantal hoogtepunten uit de de EMI Opera-serie.

emiclassics.com | emiopera.com

* tot 27 juli 2012 ** beschikbaar vanaf 4 juni

puzzel Jan Peter Raat

Debussy-puzzel: In onderstaand schema moeten personen, zaken en composities, die met Claude Debussy te maken hebben, worden ingevuld. De verticale kolom geeft als oplossing een toepasselijk woord. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 Hij gaf Debussy opdracht tot het schrijven van het ballet “Jeux” 2 Voornaam van de tweede levenspartner van Debussy 3 F rans componist die nauw met Debussy samenwerkte 4 Compositie voor fluit solo 5 F rans componist, vaak in een adem met Debussy genoemd 6 Compositie voor klarinet en orkest 7 Sterfplaats van Debussy 8 Symfonische suite voor orkest,piano en koor 9 Koosnaampje voor Debussy’s dochter 10 Leraar harmonieleer van Debussy op het conservatorium 11 Frans componist, die o.a. op Debussy’s verzoek zijn “Petite Suite” orkestreerde 12 Bij deze dame werkte Debussy in de zomers van 1881-1883 als pianist 13 Auteur van het toneelstuk “Pelléas et Mélisande”

oplossing 1

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mail-gegevens voor 25 juni 2012 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of algemeen@klassiekezaken.nl. Onder de goede inzenders worden 10 cd's verloot van Debussy Claire de Lune Met dank aan Universal C lassics.

Oplossing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 2-2012 Jongenssopraan www.klassiekezaken.nl

Prijswinnaars Naam Plaats Dhr. H. van den Burg NIJMEGEN Mw. J. ter Braak WIERDEN Dhr. H. Kramer UTRECHT Dhr. C. Bunt APELDOORN Dhr./Mw. J. van Ooijen BARENDRECHT Dhr. F. de Keijser PRINSENBEEK Dhr./Mw. K. Dijkstra OOSTERNIJKERK Mw. B.C. van der Blonk MONNICKENDAM Dhr. A. Wevers BREDA Dhr./Mw. F.A.M. Somerwil WASSENAAR

De prijswinnaars ontvangen één CD van Bach’s Matthäus Passion o.l.v. Sigiswald Kuijken. Met dank aan Challenge Records Int. mei 2012 57

klassieke zaken specialisten  Winkels met postorderservice Alle besproken cd’s in het magazine zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl ALMELO Hilarius Broekhuis 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT De Algemene Boekhandel

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl AMSTELVEEN De Bijenkorf CD Afd.

Galerij 152 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl AMSTERDAM Broekmans & Van Poppel 

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

De Bijenkorf CD Afd.

Dam 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Charles Muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl Concerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu Fame Music B.V. (magna plaza) 

Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 - 6382525 www.fame.nl APELDOORN Nawijn en Polak boekverkopers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM Muziekhandel Bergmann 

Koningsstraat 19 / 026-4423014 www.bergmann.nl De Bijenkorf CD Afd.

Ketelstraat 45 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl BERGEN OP ZOOM Quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA Muziekhandel Spronk 

Alleen postorder / 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl Castricum Boekhandel Scholte

W.C. Geesterduin / 0251-652533 www.boekhandelscholte.nl COEVORDEN Music Store 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT Muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG De Bijenkorf CD Afd.

Wagenstraat 32 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl

58 mei 2012

DEN HAAG Caminada 

LEIDEN Firma Van Luyken 

Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl

Breestraat 97 / 071-5120035 vanluijken-klassiek@hotmail.com

vanLeest/Paagman

Plato Leiden  Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.vanleest.nl DEventer De Woestijnroos 

Kleine Overstraat 30-32 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDRECHT Dordrecht Klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 info@dordrechtklassiek.nl

DRIEBERGEN CD Artline V.O.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl De Bijenkorf CD Afd.

Piazza 1 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis 

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl ERMELO Riemer & Walinga CD Afd. 

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl Het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Plato Groningen 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM Bruno Klassiek 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERLEN Smeets Klassiek & Jazz 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl ’s-HERTOGENBOSCH Pieter van Os CD 

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

KROMMENIE Erwin Vermast CD-DVD Shop 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl Poort 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Velvet Music  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl MAASSLUIS Mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT De Bijenkorf CD Afd.

Achter het Vleeshuis 26 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl MIDDELBURG De Drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN Boekhandel Roelants 

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com Kroese Klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl OLDENZAAL Lansink HiFi, Video & CD’s 

Grootestraat 20 / 0541-512981 lansinkhifi@planet.nl Roden boekhandel daan nijman 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

ROOSENDAAL Het Verboden Rijk 

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

ROTTERDAM De Bijenkorf CD Afd.

Coolsingel 105 / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl vanLeest Donner Klassiek

Lijnbaan 150 / 010-4046100 www.vanleestklassiek.nl SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl UTRECHT De Bijenkorf CD Afd.

Sint Jacobsstraat 1a / 0900-0919 www.vanleestklassiek.nl Boudisque Classique  Vredenburg 31 / 030-2394030 www.boudisque.nl VENLO Sounds Recordshop BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

ZUTPHEN Music All In 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net Zwolle Plato Zwolle 

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

exclusieve boxaanbieding aanbieding

cluble

5,-

den

korti n

Monument voor een modernist The English Concert schreef in de jaren tachtig en negentig geschiedenis met vele opnamen van de destijds bekende concerten van Antonio Vivaldi. Op historische instrumenten gaf het Ensemble de Italiaanse veelschrijver een eigen geluid. Vivaldi transformeerde van notenboer tot revolutionair componist die op de vleugels van de late barok experimenteerde met nieuwe instrumenten, nieuwe vormen en die met de Vier Jaargetijden een wereldhit avant la lettre schreef. In totaal nam The English Concert 55 concerten op voor de meest uiteenlopende instrumenten. Al deze concerten zijn nu op zeven cd’s bijeen gebracht die samen niet alleen een terecht monument vormen voor de grootste modernist van de barokke periode maar ook een waardig testament van de pioniersgeest en vertolkingskunst van The English Concert.

95 29,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

,95

NU SLECHTS

7 CD box

Vivaldi Stravaganza

55 concerten the english concert o.l.v. trevor Pinnock archiv 7CD 00289 4790 13 / 123 583 VKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 4 augustus 2012.

oktober 2009

clubl

exclusieve Boxaanbieding

5,-

eden

korti n

95 44,

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs*

59,95

NU SLECHTS

8 CD box + bonus dvd

150 jaar diepenbrock Alphons Diepenbrock: muzikaal was hij Mahler, Wagner en Debussy in één persoon maar bovenal bleef hij zichzelf. Zijn belangrijkste inspiratiebron was de geschreven tekst. Verhalen en gedichten uit de Engelse, Franse en Nederlandse literatuur bepaalden de muzikale weg die hij insloeg. Met deze prachtige 8 cd-box vieren we zijn 150ste verjaardag. De belangrijkste van zijn bijna 100 zelfstandige werken zijn erin opgenomen. Grote namen en uitvoeringen van hoog niveau onderstrepen het belang en kwaliteit van Diepenbrocks muziek en zijn rol in de Nederlandse muziekgeschiedenis. De bonus-dvd bevat de live registratie van de Missa in die festo vanuit het Concertgebouw, verzorgd door de AVRO en de NTR-ZaterdagMatinee op 25 februari 2012. De kers op deze verjaardagstaart! Alphons Diepenbrock anniversary edition KTC 1435 8cd + bonus dvd en 179 pagina’s booklet 123 588 VKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 4 augustus 2012.

biedt u deze uitgave aan.