Klassiek Zaken augustus 2013 nr. 4

Uitgave van de vereniging klassieke zaken 33ste jaargang augustus 2013 Nr 4

HĂŠt tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

Sfeervol en melodieus minimalisme

EiNaudi

3 RN 3102 IINUJ GNAGRAAJ ETS33 NEKAZ EKEISSALK GNIGINEREV ED NAV EVAGTIU

UITGAVE VAN DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN 33STE JAARGANG JUNII 2013 NR 3

EKEISSALK KLASSIEKEZAKEN

Trakteer uzelf of geef Klassieke Zaken magazine

12 x

Een tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

Klassieke Zaken magazine slechts € 27,50

+

GRATIS

CADEAUKAART* T.W.V. €10,-.

BARTOLI’S BELLINI BELLINI BARTOLI’S

N BERS VA LIEFHEB VOOR

IEK KE MUZ KLASSIE

en ontvang...

03-06-13

• een GRATIS cadeaukaart* t.w.v. €10,d 1

kaart.ind

cadeau

(te besteden bij de aangesloten verkooppunten en op www.klassiekezaken.nl)

• exclusieve CLUBPAS voor KORTING op klassieke muziek cd’s, concerten en meer

VOOR LIEFHEB BERS VA N

KLASSIE KE MUZ IEK

Voor direct aanmelden en de aangesloten verkooppunten ga naar

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL/CADEAU OF BEL 035-6229370 *is een uitgave van de Nationale EntertainmentCard

16:20

exclusieve aanbieding

aria’s van verdi voor in de kerk Antonio Pappano dirigeert op 24 augustus het Prinsengrachtconcert. Het programma biedt een mooie selectie aria’s en ouvertures uit het operarepertoire, onder meer van Verdi. Dat Pappano een grootmeester is als het gaat om de noten van zijn illustere landgenoot laat hij weer stralend blijken op deze cd.

Ter ere van het tweehonderdste geboortejaar van de man die operageschiedenis schreef, nam Pappano met zijn Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia Verdi’s minder bekende religieuze werken op: de Quattro Pezzi Sacri, een Ave Maria en Libera me, dat hij oorspronkelijk schreef als bijdrage aan een mis voor Rossini die nooit uitgevoerd werd, en later bewerkte voor zijn eigen Requiem. De indrukwekkend uitgevoerde werken - let vooral op sopraan Maria Agresta - zijn stuk voor stuk juweeltjes vol verdiaanse lyriek. En er mag dan met grote letters ‘religieus’ op staan, het zijn gewoon pure aria’s voor in de kerk.

KLASSIEKEZaKen adviesprijs*

23,

95

15,95

nU sleCHTs

www.klassiekezaken.nl

giuseppe verdi SACRED VERDi

Maria Agresta, Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano warner classics 50999 9845242 2 / 134 652 vKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 22 september 2013.

* Leverbaar vanaf half augustus

OLOFON klaSSieke zaken

33e jaargang, nummer 4 - augustus 2013 Winkelprijs € 3,25

Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

deze maand de italiaanse pappano

Hoofdredacteur

Frederike Berntsen

aan deze aflevering werkten mee

einaudi’s klanktrip

eindredactie

Frederike Berntsen vormgeving

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen coverfoto

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 40.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden. ledenadministratie

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 0900-2022708 (€ 0,10 per minuut) www.bcm.nl

17

bariton domingo

20

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

la gHeorgHiu

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

toppers in Het concertgebouw

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2013 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 27 september 2013

4

augustus 2013

foto: GabRiel henneSSey

stopzetten abonnement

foto: JoSef fiSchnalleR

Cesare Cicardini

6 14

foto: Sheila Rock licenSed to emi claSSic

Aad Alblas, Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Basia Jaworski, Merlijn Kerkhof, Andrew van Parijs, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Jeroen Stoffels, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

brittens complete werk

23

exclusieve aanbieding

3

Aria’s van verdi voor in de kerk

van de redactie Foto: Maarten van HaaFF

en verder

Klassieke Kinderzaken

klassieke zaken aanraders

9

bach in context

Het bewogen pacifisme van britten 11 mozarts mooiste mis 10

boxaanbieding

44

Monument voor reinbert de leeuw

artikelen

6 13 14 17 19 20 23 25

Pure eenvoud bij ludovico einaudi living composers tussen klassiek, film en pop antonio pappano religieuze pareltjes vanVerdi Verdi van plácido domingo de bariton bach contextueel ivVater Unser angela gheorghiu in de schijnwerpers Het complete oeuvre van benjamin britten Topsolisten in de robeco summernights

rubrieken

4

coloFon

5

van de redactie

8

berichten

27

hans hegs column

28

klassieke kinderzaken

30

de beste klassieke cd’s

41

puzzel

42

klassieke zaken specialisten

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

www.klassiekezaken.nl

Een componist die dit jaar in de schijnwerpers staat, ook in dit nummer van Klassieke Zaken, is de Engelsman Benjamin Britten; van hem herdenken we z’n honderdste geboortejaar.

Britten leverde een belangwekkende bijdrage aan het twintigste-eeuwse operarepertoire en de liedkunst, schreef een bloedmooi vioolconcert, een aantal strijkkwartetten, cellosuites en ook: het War Requiem. Stevige kost, dit laatste werk, op papier gezet voor de inwijding van de nieuwe Coventry Cathedral in 1962 – het veertiende-eeuwse bouwwerk was door oorlogsgeweld bijna geheel verwoest.

De historische opname uit 1963 van het Requiem onder leiding van Britten zelf en met de solisten voor wie hij de zangpartijen had bedoeld – sopraan Galina Visjnevskaja, tenor Peter Pears en bariton Dietrich Fischer-Dieskau – staat tussen de aanraders van dit magazine.

voor kinderen en andere volwassenen

Met Britten kun je vele kanten op, hij schreef bijvoorbeeld ook muziek voor kinderen. Een van z’n bekendste werken is The young person’s guide to the orchestra, waarin de orkestinstrumenten om de beurt worden voorgesteld. En hij componeerde Let’s make an opera! met daarin The little sweep, het verhaal over Sam, de kleine schoorsteenveger.

Klassieke Zaken neemt een voorbeeld aan de geweldenaar Britten en trapt af met een kinderrubriek. We zijn vereerd dat jazz-zanger en presentator Edwin Rutten in de pen wil klimmen voor de jongste oren en vertelt over wat hij hoort in bepaalde muziek en over het belang van het ene of het andere instrument. De contrabas van Rick Stotijn en die in het trio van jazzpianist Keith Jarrett spelen de hoofdrol in de eerste aflevering van Klassieke Kinderzaken ...voor kinderen en andere volwassenen.

Frederike Berntsen augustus 2013

5

De universele van luDovico De pianist en componist Ludovico Einaudi is sinds zijn solo-cd Le Onde uit 1996 gestaag uitgegroeid tot een van de succesvolste hedendaagse componisten en musici. Toch is niet iedereen even gelukkig met het sfeervolle en melodieuze minimalisme van de Italiaan. Zijn jongste plaat, In a Time Lapse, mag zich weer verheugen in wisselende kritieken. Een korte beschouwing van een fenomeen.

Afgaande op de stemming onder kenners behoort de Italiaanse pianist en componist Ludovico Einaudi in de Beter niet-categorie van het aloude tv-programma De Lama’s. ‘Beter niet de melodie van Le Onde fluiten op een bijeenkomst van de Vrienden van de Klassieke Muziek.’ Het is waar: het werk van Einaudi is geen Beethovensonate of een Klavierstück van Karlheinz Stockhausen, maar moeten we het daarom direct afwijzen?

Om een paar inspiratiebronnen van Einaudi te noemen: Chopin heeft het tijdens zijn leven zwaar te verduren gehad en krijgt ook nu nog regelmatig de wind van voren, Satie was volgens sommige muziekwetenschappers een excentrieke amateur, Philip Glass is een ‘volksverlakker’ en nog in de jaren negentig van de twintigste eeuw kregen de ‘nieuwe eenvoud’ en, in het verlengde daarvan, de ‘nieuwe spiritualiteit’ de wind van voren. Waarom?

Gewoon omdat componisten als Henryk Górecki en Arvo Pärt muziek schreven die direct beklijfde bij een grote groep luisteraars, die direct een snaar in lichaam en geest deed meeresoneren, die blijkbaar (of schijnbaar: een grote groep liefhebbers kan zich volgens de kenners natuurlijk nog steeds vergissen) appelleerde aan de harmonie der sferen die oude Griekse filosofen uitvoerig beschreven.

6

augustus 2013

Er is in elk geval naast het hardcore klassieke genre veel meer muziek die wel degelijk betekenis heeft – zelfs al is zij schijnbaar eenvoudig.

‘Ik geloof dat de muzikale materie het middelpunt is van de betekenissen van de mens, van de menselijke toegang tot of onthouding van metafysische ervaring’, schreef de cultuurfilosoof George Steiner al eens. ‘Onze vermogens om te componeren en te reageren op muzikale vorm en betekenis leiden rechtstreeks tot het mysterie van het bestaan. De vraag ‘wat is muziek?’ kan heel wel een vorm zijn van de vraag ‘wat is de mens?’’ En Einaudi zelf zegt over zijn manier van werken: ‘Mijn muziek heeft een diepe connectie met alles wat ik doe.

Het geeft mij geen voldoening om alleen maar muziek om de muziek te schrijven.

Het moet mij emotioneel en spiritueel beroeren, en dat geldt ook voor het publiek dat ik in gedachten heb.’

Ook zijn jongste cd In a Time Lapse heeft voor Einaudi een duidelijk verhaal. Het is een zoektocht naar de duistere kanten van zijn persoonlijkheid. ‘De cd is een reis van licht naar donker, waarbij het donkere niet per se negatief is. De donkere kant opent de deur

naar poëtische en onderbewuste gedachten.

Licht en donker staan dan voor het apollinische en het dionysische in de mens.’ Dat hij zich daarbij veelvuldig bedient van een herkenbare taal vindt hij vanzelfsprekend. ‘Ik vertel mijn verhaal met toegankelijke muziek.

Dan kan iedereen zijn eigen verhaal erin herkennen. Als ik een minder toegankelijke taal zou gebruiken, zoals veel hedendaagse componisten, om bijvoorbeeld het dionysische in de mens uit te drukken, zouden vele luisteraars mij niet meer kunnen volgen en zo hun onbekende kanten niet kunnen onderzoeken.

Ik wil graag een gids zijn voor mijn publiek.’

En die gids is hij, ondanks veroordelende commentaren als ‘een cd met esoterische sfeerklanken’ en ‘In a Time Lapse doet warm en toegankelijk aan, wat voor sommigen al een reden is om Einaudi niet au sérieux te nemen’.

Ja, Einaudi bedient zich veelvuldig van de modale wittetoetsenmuziek die iedereen in zich heeft en elke pianist in spe wel eens improviseert. Het verschil is dat Einaudi die eenvoud structureert en er à la Chopin en Satie een verleidelijke melodische schoonheid aan geeft. Bovendien verpakt hij het op In a Time Lapse in een warmbloedige soundscape

‘ik wil graag een gids zijn voor mijn publiek’

coverstory

kracht einauDi die de archaïsche klank van voorbije tijden verbindt met het hier en nu. En hoewel Einaudi in zijn eentje achter de piano op zijn best blijft, is deze klanktrip niet iets om zomaar te negeren; een gerespecteerd klassiek musicus als Daniel Hope, de jongste violist die ooit deel mocht uitmaken van het Beaux Arts Trio, gooit zijn klassieke naam toch niet zomaar te grabbel door mee te werken aan ‘pulp’ en op maar liefst vier tracks de sterren van de hemel te spelen?

Nee, Ludovico Einaudi vertolkt de stem van een grote groep deels verheugend jonge muziekliefhebbers die hun wereld in zijn noten herkennen en die ongetwijfeld, net als een generatie eerder via de beruchte Derde symfonie van Górecki gebeurde, wel een keer bij Beethoven en Mozart uit zullen komen. En die Einaudi ook dan gewoon blijven waarderen om de pure eenvoud, de oprechtheid van geest en de universele kracht van zijn verhalen.

Paul Janssen

ludovico einaudi IN A TIME LApsE

Ludovico Einaudi decca 00289 4810173

www.klassiekezaken.nl

augustus 2013

7

BericHten

hoRtus Festival conceRten in het gRoen t/m 25 augustus

foto: Marco Hofste

De tiende editie van het Hortus Festival staat in het teken van het Nederland-Ruslandjaar 2013. Tot en met 25 augustus programmeert het groene kamermuziekfestival in de botanische tuinen van Amsterdam, Leiden, Utrecht en Haren een programma met Russische tinten. Een hoogtepunt vormt de uitvoering van Stravinsky’s Le sacre du printemps in een bewerking voor vier piano’s. Tot de festivalmusici behoren de pianisten Maarten van Veen en Ralph van Raat, sopraan Marieke Steenhoek en het Berlage Saxophone Quartet. Informatie: hortusfestival.nl

Eva Stegeman, violiste in het Hortus Ensemble

Radio KameR FilhaRmonie 2005-2013 aFscheid van een spRinglevend oRKest foto: Marco Borggreve

Als gevolg van de bezuinigingen bij de Publieke Omroep is de Radio Kamer Filharmonie opgeheven. Het gezelschap dat in 2005 werd opgericht gaf op 14 juli zijn laatste concert onder leiding van Frans Brüggen in het Amsterdamse Concertgebouw. Bij die gelegenheid is het boek Radio Kamer Filharmonie 2005-2013 – Afscheid van een springlevend orkest gepresenteerd met daarin onder meer drie cd’s en een fotoverslag van Hans van der Woerd. Het boek is te bestellen via: challengerecords.com

RotteRdam philhaRmonic geRgiev Festival 5, 6 en 7 septembeR

foto: Hans van der Woerd

Precies vijfentwintig jaar na zijn debuut bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest markeert de jubileumeditie van het Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival Valery Gergievs zilveren band met zijn Rotterdamse publiek. Dit jubileum wordt gevierd met een Russisch muziekfeest waarin de piano centraal staat. Op drie achtereenvolgende dagen klinkt piano- en symfonische muziek van Prokofjev, Stravinsky en Moesorgski. Het Rotterdams Philharmonisch, het Orkest van het Mariinsky Theater, de pianisten Alexei Volodin en Sergei Babayan en vele anderen treden aan in De Doelen tijdens de achttiende editie van het Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival.

Informatie: gergievfestival.nl

8

augustus 2013

foto: annelieS van der vegt

klaSSieke zaken aanraderS

Bach in context Na Jesu meine Freude en Bach & Luther is er nu een derde juweeltje in de serie Bach Contextueel. Musica Amphion en het Gesualdo Consort Amsterdam, na het immense Sweelinckproject hofleverancier van cd-plusproducten, duiken naar aanleiding van de gevleugelde woorden ‘Vreest niet!’ in het cantateoeuvre van Bach.

Centraal staat de cantate Fürchte dich nicht (BWV 228), maar ook de indrukwekkend doordenderende Passacaglia en Fuga (BWV 582) komt langs. De absolute meerwaarde van Bach Contextueel blijft de manier waarop de cantates in een context geplaatst worden, zowel in het cd-programma als in het prachtig verzorgde boekwerk met aanstekelijke essays en verhelderende achtergrondinformatie. Een sierraad voor zowel boekenkast als cd-lade.

Johann SebaStian bach BACh iN CoNtExt - FürChtE DiCh NiCht

Musica Amphion, Gesualdo Consort Amsterdam uitgave muSica amphion / 134 653 vkz

* Leverbaar vanaf begin september

nu ook tijdelijk voordelig verkrijgBaar

,75

€ 19

95 21,

KLASSIEKEzaken adviesprijs*

25,00

BoEK + CD

134 654 vkz

www.klassiekezaken.nl

134 655 vkz

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten.

Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 22 september 2013. augustus 2013

9

klassieke zaken aanraDers

Het bewogen pacifisme van britten ‘Ik hoop dat het mensen tot denken aanzet’, schreef Benjamin Britten over zijn War Requiem. Het werk over het zinloze van de oorlog en de hypocrisie van de kerk geldt nog altijd als een van de grootste meesterwerken van de twintigste eeuw, en de opname die Britten in 1963 maakte met de drie solisten voor wie hij het werk schreef, is nog steeds onovertroffen. De vertolking van Galina Visjnevskaja, Peter Pears en Dietrich FischerDieskau – niet alleen gekozen op hun kwaliteiten maar ook omdat ze drie landen representeren die zwaar getroffen waren door de Tweede Wereldoorlog – genereert nog altijd kippenvel en is een must voor elke rechtgeaarde muziekliefhebber.

foto: Decca

n lede b u l c Benjamin Britten War requIem

GalinaVisjnevskaja, Peter Pears, Dietrich Fischer-Dieskau London Symphony Orchestra e.a. o.l.v. Benjamin Britten Decca 4757511 (2 cD’s) / 134 650 vkz

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 22 september 2013.

10

augustus 2013

20% ting kor

12,50

klASSiekezaken adviesprijs*

29,95

2cd

klASSiEkE zAkEn AAnrAdErS

Mozarts Mooiste Mis Dirigent Peter Dijkstra is razendsnel uitgegroeid tot een waar fenomeen. Vooral sinds hij chef-dirigent en artistiek leider is van het Chor des Bayerischen rundfunks komt de ene prachtopname na de andere uit München. Vorig jaar werd hij al bekroond met een echo Klassik voor de registratie van Fauré’s requiem en ook deze schijf met Mozarts meesterlijke Mis in c lijkt een zekere kandidaat voor een prijzenregen. Met ook een Münchener Kammerorchester op dreef laat Dijkstra hier immers horen waarom dit volgens de kenners Mozarts beste religieuze werk is. een absolute must voor iedere liefhebber van Mozarts fameuze requiem.

n lede b u l c

10% ting kor

16,95

klASSiekezAkEn adviesprijs*

23,95

W.A. MozArt GroSSe MeSSe in C-Moll

Elin Rombo, Stella Doufexis e.a., Chor des Bayerischen Rundfunks, Münchener Kammerorchester o.l.v. Peter Dijkstra Sony 88765477852 / vkz 134 651

foto: WildundlEiSE.dE

augustus 2013

11

redactie

Living composers op eigen merites Universal brengt tien cd’s Uit die tUssen klassieke mUziek, filmmUziek en pop in zitten. een genre dat op zichzelf beoordeeld moet worden, maar ook een ingang kan zijn tot het gevestigde klassieke repertoire.

H

Hoe bereik je een nieuw publiek voor klas­ sieke muziek? Die vraag houdt concertpro­ grammeurs, radiostations en platenlabels al jaren bezig. Muziekonderwijs op scholen is al lang geen vanzelfsprekendheid meer. Weinig jongeren lopen nog warm voor een avondje stil zitten terwijl zij de traditionele concert­ formule (ouverture, concert en na de pauze een symfonie) voorgeschoteld krijgen.

De platenindustrie ziet de oplossing vooral in artiesten die zich begeven in het ge­ bied tussen klassieke muziek, filmmuziek en pop. Mu­ ziek met een kortere spanningsboog, vaak gebaseerd op een een­ voudig gegeven, waar­ in niet de ontwikkeling, maar het moment centraal staat.

Universal is een campagne gestart om deze stroming onder de aandacht te brengen. De ‘moeder’ van labels als Deutsche Grammo­ phon en Decca heeft tien scherp geprijsde cd’s (her)uitgebracht die luisteraars moeten prikkelen om zich in het klassieke repertoire te verdiepen. Sommige releases zijn fonkel­ nieuw, zoals het album Pocket symphonies van Sven Helbig. Maar ook de veelgeprezen op­ name van het Vioolconcert van Philip Glass, gespeeld door Gidon Kremer en de Wiener Philharmoniker (1993), zit erbij.

Ook Ludovico Einaudi ontbreekt niet: hij

wordt vertegenwoordigd met het nieuwe In a Time Lapse. Net als Eric Whitacre dankt hij een groot deel van zijn populariteit aan het feit dat zijn muziek niet al te moeilijk is om te spelen. Einaudi’s bladmuziek wordt goed verkocht (en gedownload) door ama­ teurpianisten, terwijl steeds meer koren zich laten verleiden door Whitacres wellui­ dende koorklankbedden.

Opvallend is dat veel van de geselecteerde componisten er al een carrière op hadden zitten in de popmuziek voordat zij zich aan genoteerde muziek waagden. Dat geldt bij­ voorbeeld voor Ryuichi Sakamoto (1952), die in een Japanse elektrogroep zat. Afge­ zien van de gevestigde namen die opgeno­ men zijn (Glass, Alf­ red Schnittke en Arvo Pärt) is hij waarschijn­ lijk de meest talentvolle componist in de serie. Of ver­ raadt zich hier mijn eigen klassieke inslag?

Sakamoto is uitgerekend de componist wiens muziek het sterkst aansluit op de klas­ sieke traditie. Zijn harmonische wendingen verraden een grote liefde voor Debussy.

De klanken van de IJslander Ólafur Arnalds (1986) zijn juist het verst verwijderd van de concertzaal. Hij deinst er niet voor terug om stevige dancebeats in te zetten. Eigenlijk niet verrassend, gezien zijn verleden als drummer in een hardcoregroep. Ook Sven Helbig heeft niets tegen snoeiharde gitaren.

Als hij geen symfonieën met de lengte van

muziek met een kortere spanningsboog

www.kLassiekezaken.nL

een top 40­hit componeert, schrijft hij ar­ rangementen voor de Duitse elektro­metal­ band Rammstein.

De tien cd’s krijgen het labeltje ‘klassiek’ op­ geplakt, maar is dat terecht? Ze roepen de vraag op wat klassieke muziek eigenlijk ís.

Gaat het erom dat de muziek is opgeschre­ ven? Voor een bepaald instrumentarium? Is een ontwikkeling vereist? Moet de muziek zich eerst een aantal jaren hebben ‘bewezen’ op de concertpodia? Aan die laatste voor­ waarde voldoet ze in ieder geval niet, dus lijkt het stempel klassiek nog wat prematuur.

Toch zegt dat labeltje niets over de kwali­ teit. Alle muziek moet op haar eigen meri­ tes worden beoordeeld. En trouwens: als de Einaudi’s en Whitacres helpen het klas­ sieke repertoire dichter bij een nieuw pu­ bliek te brengen, kunnen we ze sowieso alleen maar toejuichen.

Merlijn KerKhof

Klassieke Zaken Clubleden krijgen bij het magazine een gratis sampler, Living composers, met tracks van de tien cd’s.

Vraag ook uw Klassieke Zaken Specialist naar de sampler­cd.

gratis

foto: RiccaRdo Musacchio and flavio ianniello licensed to eMi classics.

religieuze pareltjes van Verdi

14

Antonio

augustus 2013

special Hoe kunnen we het Verdi-jaar 2013 bijzondere glans verlenen? Warner Classics krabde zich achter de oren. Een sensationele operaproductie? Onbekend jeugdwerk? Het Requiem in een sterrencast? Langdurige twijfel. Besloten werd uiteindelijk tot iets geheel anders: Sacred Verdi.

De Quattro Pezzi Sacri in combinatie met twee veronachtzaamde gelegenheidswerken, een Ave Maria en Libera me. Geknipt voor Antonio Pappano en zijn Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia. Want behalve voor een bijzondere cd is het ook repertoire om mee op tournee te gaan. Afgelopen maand dirigeerde de meester deze minder bekende Verdi al bij de Proms in Londen.

Altijd weer is het feest voor Pappano als ‘zijn’ orkest voet zet op Britse bodem. Uit en thuis vallen dan samen, want hij is zelf

echt product van de t wintigste eeuw.

Frans, Duits, Engels repertoire, bij mij kun je overal mee aankomen.’

Het werd Italiaans dus, de minder bekende Verdi. Dat Pappano voor deze religieuze muziek warm zou lopen, daaraan hoefde Warner bij zo’n toegewijd katholiek niet te twijfelen. Soms zit hij bij interviews achteloos te spelen met het crucifix dat om zijn nek hangt. Sacred Verdi is hem op maat gesneden.

Bij al het operageweld in 2013 dreigen Verdi’s religieuze werken een beetje van de rand te vallen. Ten onrechte, want hij heeft in dit genre enkele pareltjes gecomponeerd, ook al waren het gelegenheidscomposities. De Quattro Pezzi dateren uit verschillende perioden. Ze contrasteren in

PAPPAno Brits: geboren in Epping in 1959. Niet dat hem dat veel zegt, want van nature is hij kosmopoliet. Zowat overal in Europa heeft hij zijn sporen verdiend. Pas sinds hij in Rome zijn Cecilia-orkest leidt (2005) heeft hij zijn Italiaanse roots teruggevonden. Daarnaast resteert de Britse poot van zijn artistieke bestaan: leider van het Royal Opera House in Londen. ‘Ik ben nu eenmaal r uste loos’, zegt Pappano. ‘En buitengewoon nieuwsgierig. Ik spreek diverse talen en ben allesbehalve eenkennig, een

bezetting, twee ervan zijn voor a-capellakoor, maar het Te Deum vraagt een dubbel gemengd koor en orkest. Er werd echter nog dieper gegraven. Wie kent Verdi’s Ave Maria uit 1880 voor sopraan en strijkers? Een charmant werkje waarmee de componist w ilde onderst repen dat Italië trots moest zijn op de verheven polyfonie van Palestrina.

Fascinerender nog is het Libera me, geschreven naar aanleiding van het overlijden van Rossini in 1868. Laten we onze grote landgenoot postuum een hommage brengen door allemaal wat te

Sacred Verdi is PaPPano oP maat gesneden

www.klAssiekezAken.nl

schrijven in zijn stijl, zo stelde Verdi zijn Italiaanse collega’s voor. Het plan liep spaak, maar zelf schreef hij een Libera me.

Het belandde een tijdje in het vergeetboek, maar Verdi verwerkte het later met wat aanpassingen in zijn Requiem.

In 1970 dook de originele versie op van deze twaalf Rossiniminuten voor sopraan, koor en orkest, en de première volgde in 1988 in Stuttgart. Nu legt Warner het dus bij Pappano op de lessenaar.

Ook wanneer Pappano op 24 augustus in Amsterdam het Prinsengrachtconcert dirigeert (jawel, hij staat dan voor het Koninklijk Concertgebouworkest) zal Verdi klinken. Dan evenwel schalt La forza del destino over het water, gevolgd door een heleboel andere publiekstrekkers. Zijn nieuwe cd is dan net verschenen.

Jos van der Zanden

Giuseppe verdi SACRED VERDI

Maria Agresta, Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano warner classics 50999 9845242 2

Zie voor de aanbiedinG paGina 3

prinsenGrachtconcert 24 augustus t.o. Hotel Pulitzer amsterdam info: concertGebouworkest.nl

augustus 2013

15

88697100592

88697626632

05472775072 88725465292

88697449392

Hengelbrock, Balthasar Neumann Chor und - Orchester Lotti: Requiem

Lautten Compagney, Katschner Bach, Die Motetten

Musica Fiata, La Capella Ducale, Wilson Fux Kaiserrequiem

88697735092

Kirchhof, Kirchhof, Herre Musical Miracles

Minasi, Musica Antiqua Roma Veracini, Violin Sonatas

Mijanovic, Kammerorchester Basel, Criomei Händel, Affetti Barocchi

88697627402

SK87733 Kermes, Musiche Nove, Osele Colori D’amore

88697075912

88697901812 Mields, Concerto Melante Sacred Arias

Gli Angeli Genève, Macleod German Baroque Cantatas Vol. 2

88697789202

88697575202

Carmignola, Venice Baroque Orchestra, Marcon Late Vivaldi Concertos

Kammerorchester Basel Händel, Six Concerti Grossi op. 3

Dasch Armida

88697705302

Huelgas Ensemble, Paul Van Nevel La poesia cromatica

Concerto Melante Telemann, Spirituosa

88697959972

Ensemble Zefiro, Bernardini Pla, Concertos for Oboe

88697428542

Ensemble La Sestina, Guerrero The Angel’s Voice

Coen, Per Flauto Manoscritto di Napoli 1725

88697822162

88697824012

Barcellona, Concerto de’Cavalieri, Di Lisa Scarlatti Opera Arias

88697564082

88697842162

25 top albums tijdelijk in prijs verlaagd

Oberlinger, Ensemble 1700 French Baroque Versailles 1700-1740

88697388672

88697483932

88697885792 Rial, La Floridiana, Paraschivescu Martines, Il primo amore

Rial, L’Orfeo Barockorchester, Gaigg Haydn, Arie per un’amante

Rial, Kammerorchester Basel, Schroder Telemann

Rial, Händel Süße Stille, sanfte Quelle

*consumentenadviesprijs, actie loopt van 1 augustus 2013 t/m 31 oktober 2013

88697214722

Perl, Hille The Music of Johann Schenk

88697922562

88691903812

Tijdelijk

Rial, Zazzo, Kammerorchester Basel, Cummings Händel, Duetti Amorosi

9.

95

*

gesignaleerd

Verdi Van domingo

de bariton

Nee, ik ga u niet vermoeien met feiten en weetjes over Plácido Domingo die u allang kent, omdat de pers er niet genoeg van krijgt. Nu ben ik behalve een echte fan ook een kritische luisteraar, en ik doe mijn best om mijn emotie mijn ratio niet voor de voeten te laten lopen. Of het mij lukt mag u, lezer, beoordelen.

Hoofdschuddend lees ik wat sommige van mijn collega’s over Plácido Domingo schrijven. Het wordt hem kwalijk genomen dat hij baritonrollen zingt, terwijl hij geen echte bariton is. Nee, dat is hij niet, maar wat mij het meeste stoort is dat dezelfde critici Domingo vroeger nooit als een echte tenor hebben beschouwd. Alles, en zeker ook de beoordeling van een menselijke stem, is een kwestie van smaak. Maar hoe je je kritiek opbouwt, is meer dan dat, daarbij gaat het ook om fatsoen.

En nu naar waar het om gaat – de nieuwste cd van de tenor-bariton Domingo: Verdi.

Domingo heeft een Verdi-curriculum waar je u tegen zegt; hij heeft in de meeste van diens opera’s live geschitterd. En hij heeft alle belangrijke tenoraria’s opgenomen van de componist wiens tweehonderdste geboortejaar wij vieren. Het is een beetje een onwerkelijke ervaring om hem nu in dezelfde opera’s zijn rivalen of vaders van zijn vroegere rollen te horen zingen. Domingo’s voordeel: hij kent de opera’s door en door. Uw voordeel als luisteraar: een totaal andere benadering van die rollen dan u gewend bent – hij begrijpt de andere kant ook!

Dat zijn Simon Boccanegra de meeste indruk maakt is niet verwonderlijk – die rol heeft hij al een paar jaar op zijn repertoire staan, en hij heeft hem overal ter wereld (nee, niet in Ne-

derland, op de een of andere manier hoort Nederland niet meer bij ‘de wereld’) vertolkt.

Ecco la spada is van zo’n intensiteit dat ik naar adem moet happen. Germont (La Traviata) en Rigoletto verraden ook een zekere ervaring op de bühne – in Cortigiani, vil razza dannata klinkt Domingo niet minder dan hartverscheurend. Ook Luna (Il Trovatore) heeft hij zich inmiddels eigen gemaakt. Il balen is indrukwekkend, maar in Qual suono, met een meer dan uitstekende bijdrage van het koor uit Valencia, laat hij zich helemaal gaan, en het resultaat is verbluf fend. In Boccanegra wordt Domingo bijgestaan door een zeer mooie (ook van uiterlijk) Angel Joy Blue, een sopraan die hem ook in de Ziggo Dome in Amsterdam terzijde

stond. Van die dame gaan we nog meer horen.

Het Orquestra de la Comunítat Valencíana speelt onder leiding van Pablo Heras-Casado zeer bekwaam en geeft de ster alle ruimte om te schitteren, wat hij ook voluit doet. Ik hoop dat Domingo nog tijd genoeg heeft om ook de complete Macbeth en Un ballo in maschera op zijn repertoire te zetten.

Basia Jaworski

Intens en indrukwekkend

foto: Josef fischnaller

www.klassiekezaken.nl

giuseppe Verdi VERDI

Plácido Domingo, Cor de la GeneralitatValencíana, Orquestra de la ComunítatValencíana o.l.v. Pablo Heras-Casado sony 88883733122

augustus 2013

17

grachten festival e editie

16

ALLE RUIMTE VOOR KLASSIEK

Speciale kortingsactie voor Klassieke Zaken-lezers

www.grachtenfestival.nl/klassiekezaken

#gfa13 @gfamsterdam

interview

Bachs orgelwerken en cantates horen bij elkaar Musica aMphion en het Gesualdo consort aMsterdaM brenGen, Met concerten en cd’s, bachs Muziek op een andere Manier dan we Gewend zijn. Bach contextueel, de naaM van het project, is in septeMber aan zijn vierde afleverinG toe. per editie wordt een theMa Gekozen, en deze keer is dat Vater unser im himmelreich.

D

Dit kerklied, een berijming van het Onze Vader van Maarten Luther, is door Bach op heel verschillende wijzen gebruikt in cantates en orgelwerken. Door deze genres naast elkaar te plaatsen in één concert kan meer duidelijk worden over hoe Bach te werk ging, en vooral ook over hoe het publiek in Bachs tijd naar zijn muziek moet hebben geluisterd.

Bach Contextueel IV omvat twee cantates, een motet, twee koraalbewerkingen en, aan begin en eind, een prelude en fuga. Pieter-Jan Belder, artistiek leider van Musica Amphion en het brein achter Bach Contextueel, legt uit: “Bachs cantates en orgelwerken lijken in de moderne concertpraktijk gescheiden werelden te zijn. Je hebt óf een concert met alleen cantates, óf een orgelconcert. Dat is eigenlijk raar; voor Bach waren het verschillende kanten van dezelfde medaille, en voor zijn publiek ook. Die verbinding tussen genres wil ik met dit project terugbrengen. En het werkt!”

“De sfeer tijdens deze concerten, die we natuurlijk alleen kunnen geven in kerken met

een geschikt orgel, is echt heel anders dan tijdens ‘gewone’ concerten. We presenteren geen reconstructie van een kerkdienst, maar je merkt toch dat het publiek in een meer gewijde sfeer komt dan wanneer we alleen vier cantates achter elkaar zouden zetten of een hele avond alleen maar orgelwerken.

Dat zo’n thema dan steeds terugkomt, werkt daar zeker aan mee. Het publiek is ook zeer geconcentreerd, na een cantate of orgelwerk wordt er niet geklapt en dat voelt heel natuurlijk. Applaus wordt bewaard tot het einde van het concert.”

“Ik vind het heel belangrijk dat ook mensen die niet zo gauw naar een orgelrecital zouden gaan, kennismaken met Bachs orgelwerken.

Dat repertoire staat anders wel erg geïsoleerd, en dat is ten onrechte. Orgelliefhebbers kennen dat werk natuurlijk van haver tot gort, maar die realiseren zich dan misschien weer niet dat al die thema’s die Bach in zijn orgelmuziek gebruikt ook weer in de cantates terug-

komen. Voor iedereen kan onze aanpak dus verhelderend werken. En Bach deed het zelf ook zo, dat weten we gewoon.”

“In september geven we de concerten en dan verschijnt ook de cd die we deze zomer hebben opgenomen: Fürchte dich nicht. Deel vijf staat gepland voor volgend jaar en zal thematisch geprogrammeerd zijn rond de Actus Tragicus, Bachs cantate BW V 106. Daaromheen zetten we andere muziek die met sterven en begraven te maken heeft.

Met die thematische aanpak kunnen we nog jaren vooruit en ik wil, als dat ook financieel tot de mogelijkheden behoort, voorlopig nog wel even doorgaan. Onze benadering slaat aan bij het publiek en werkt ook op cd heel goed.”

verschillende kanten van dezelfde medaille

Marcel Bijlo

johann seBastian Bach BAcH In cOntExt - VAtEr UnsEr

Musica Amphion, Gesualdo Consort Amsterdam

foto: carine BijlsMa

verschijnt voorjaar 2014

concerten vater Unser 19 september Waalse KerK, amsterdam 20 september Grote KerK, maassluis 21 september martiniKerK, GroninGen info: BachcontextUeel.nl

www.klassiekezaken.nl

augustus 2013

19

La Gh in de

foto: Gabriel Hennessey

Dvoráks Rusalka en Spontini’s La vestale uit de keel van sopraan Angela Gheorghiu: dat moet een bijzondere avond worden. Op 24 september staat ze in het Koninklijk Concertgebouw.

20 augustus 2013

“Ik hoop dat ze dit niet hoort,” vertrouwt tenor Marius Brenciu een miljoenenpubliek toe in de pauze van de live bioscoopvertoning van Puccini’s La Rondine vanuit de Metropolitan Opera, “maar ze is echt een aa rd ige col lega.” Waa r va n a k te.

Sopraan Angela Gheorghiu heeft een reputatie opgebouwd: afzeggingen, intense relaties, gepeperde uitspraken en wat dies meer zij. Operalief hebbers hebben waar voor hun divageld gekregen: een zangeres van wie je kunt houden en over wie je je lekker kunt opwinden.

Dat is beslist niet het hele plaatje. Eén keer maar zong Angela Gheorghiu samen met acteur Jeroen Willems. Het jubileum van koningin Beatrix werd in 2005 opgeluisterd met een Brelvertolking in duet.

Ze vergat hem niet. Toen Willems op 3 december 2012 overleed, plaatste Gheorghiu een warmbloedige reactie op haar Facebookwall, vol authentieke primadonnapassie: “Een dierbare vriend heeft deze wereld te vroeg verlaten. We zijn in rouw.

Waarom heeft God dit besloten? Om de beste onder zijn engelen te hebben…”

Ziedaar. Er schuilt een hart in Gheorghiu dat zo uniek is als haar stembanden: het

Portret

eorGhiu schijnwerpers stemgeluid en de intelligente emotie die ze in haar vertolkingen weet te leggen zijn onmiskenbaar, en beslist niet inwisselbaar met die van andere zangeressen. Je kunt ervan houden of niet: Gheorghiu is Gheorghiu.

Luister bijvoorbeeld naar haa r cd- opna me va n Ma d a ma B u t t e r f ly van Puccini. In de eerste ak te verschijnt beslist geen porseleinen poppetje voor een huwelijk met de A mer i k aa nse luitenant Pinkerton: Gheorghiu’s audio-evocatie van de vijftienjarige geisha Cio-Cio San is een combinatie van een jong, kwetterend meisje, een door het leven getekende vrouw en een sensuele geliefde. Gheorghiu gaat verder dan de vocale prestatie. Geef haar een sterke regisseur en er komt een sterke performance: haar onconventionele Marguerite in Gounods Faust is hier een voorbeeld van. Regisseur David McVickar plaatste haar in het Royal Opera House in Londen als doortastende, blonde serveerster in een kroeg die Cabaret l’Enfer heet.

Gheorghiu schetst Marguerites verval tot waanzin in opmerkelijk scherpe contouren, met als aangrijpendste punt haar geschokte, verwarde reactie op de dood van haar broer Valentin.

Haar Tosca, net als Marguerite gefilmd in Londen, beweegt zich wellicht wat meer langs de lijnen der ver wachting: diva speelt diva, maar o jee, wat is ze een knap koppel met Jonas Kaufmann en wat een ijzig af keurende blik krijgt Bryn Terfels baron Scarpia als ze haar exit maakt op de

glorieuze muziek die Puccini zijn titelheldin geeft in het eerste bedrijf. Haar Magda in La Rondine lijkt daarnaast een bijna relaxte vertolking: het is een rol die ze zich met enig recht heeft toegeëigend, en dat laat ze onverbloemd zien.

Nu is er een optreden in het Koninklijk Concertgebouw, op 24 september: hoewel ze aria’s zing t van onder meer Hä ndel en D vor á k wor dt z e aangekondigd als een ‘nieuwe Callas’ en dat is waarschijnlijk omdat ze een fraaie hommage opgenomen heeft met aan de Griekse diva gelieerde aria’s. Ga echter kijken en luisteren naar Gheorghiu en bepaal dan zelf wie zij is.

Je kunt ervan houden of niet: GheorGhiu is GheorGhiu

www.kLassiekezaken.nL

GiacoMo Puccini MADAMA BuTTERFLy

Angela Gheorghiu, Jonas Kaufmann Orchestra e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano eMi classics 50999 2 64187 2 8 (2cd’s)

GiacoMo Puccini TOSCA

Angela Gheorghiu, Jonas Kaufmann, Bryn Terfel, Orchestra of the Royal Opera House o.l.v.Antonio Pappano eMi classics 50999 4 04063 9 8 (dvd)

Hein van eekert

cHarles Gounod FAuST

Angela Gheorghiu, Roberto Alagna, Bryn Terfel, Orchestra of the Royal Opera House o.l.v.Antonio Pappano eMi classics 50999 6 31611 9 9 (2 dvd’s)

diverse coMPonisten HOMAGE TO MARIA CALLAS

Angela Gheorghiu Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Marco Armiliato eMi classics 50999 6 31509 2 6

anGela GHeorGHiu 24 september ConCertgebouw AmsterdAm info: concertGebouw.nl

Puccini LA RONDINE

Angela Gheorghiu, Roberto Alagna, Metropolitan Opera Orchestra o.l.v. Marco Armiliato eMi classics 50999 6 31618 9 2 (dvd)

augustus 2013

21

www.deutschegrammophon.com www.annanetrebko.com

special

ruim 76 uur Britten In het Brittenherdenkingsjaar komt Decca met een bijzondere box die het complete werk van de componist bevat. En die is erg goed gelukt.

Reken eens uit: 61 cd’s, bijna volledig gevuld met muziek, zo’n 75 minuten per cd.

Bij elkaar kom je uit op 4575 minuten. Dat is 76 uur en een kwartier muziek. Zo lang duurt het oeuvre van Benjamin Britten. De componist werd op 22 november precies honderd jaar geleden in het vissersplaatsje Lowestoft, Suffolk geboren, en dit eeuwfeest wordt gevierd met vele nieuwe uitgaven van zijn werk. Nieuwe opnamen, maar ook veel verzamelboxen. Decca kreeg het voor elkaar om het volledige werk in één witlichtblauwe doos bijeen te brengen.

Alhoewel, volledig, dat is in het geval van Britten moeilijk vast te stellen. In zijn puberjaren was hij al een productief componist, maar veel van die jeugdwerken zijn niet meegerekend – vaak gaat het om korte, onvoltooide stukken waarover hij zelf niet altijd tevreden was. Van de meeste zijn geen commerciële opnamen in omloop.

Maar dat is dan ook het enige wat je er mogelijk op aan zou kunnen merken.

Het is een prachtig vor mgegeven box die niet alleen de 61 cd’s met het volled i g e volw a a r d i g e werk bevat, er z it ook een uitstekend, meer dan 200 pagina’s tellend boek bij met essays, foto’s en af beeldingen van de oorspronkelijke Decca-platenhoezen. Als bonusmateriaal zijn cd’s met historische opnames en documentaires op dvd en cd bijgevoegd.

Mooi, maar het gaat natuurlijk om de muziek. Van alle grote labels lag Decca het

meest voor de hand gezien de geschiedenis met de componist: Britten maakte zelf vanaf 1937 vele platen voor Decca als dirigent en pianist. Zijn eigen opnames hebben natuurlijk de meeste autoriteit en vormen de ker n va n dez e box. Al zitten er ook recente opnames bij, zelfs een gloednieuwe van celliste Alisa We i l e r s t e i n ( h e t kor te Tema Sacher uit 1976). Vaak horen we de artiesten voor wie de werken oorspronkelijk zijn geschreven of die bij de eerste uitvoering betrokken waren. Dat is onder meer zo bij het War Requiem. De originele opname daarvan met sopraan Galina Visjnevskaja, bariton Dietrich Fischer-Dieskau en tenor Peter Pears (Brittens partner) viert trouwens ook een jubileum: die is precies vijftig

jaar geleden gemaakt, en voor de gelegenheid geremasterd.

Het mooie van zo’n groot overzicht is dat je op stukken stuit die je wel van naam kende, maar niet eerder had gehoord omdat ze zelden worden uitgevoerd. Terwijl altijd de nadruk ligt op Britten als operacomponist, de man van Peter Grimes en Death in Venice, valt ineens op hoeveel film- en toneelmuziek hij heeft geschreven. Bij het herluisteren van het bekende werk merk je hoe ongeloof lijk veelzijdig Britten was – hij wist allerlei uiteenlopende invloeden moeiteloos te integreren in zijn klankwereld, van Engelse volksmuziek tot Tsjaikovski, van Balinese gamelan tot twaalftoonsreeksen. Uit stukken zoals de cellosuites (Rostropovitsj!), de Six Metamorphoses after Ovid voor hobo solo en de Songs from the Chinese, voor tenor en gitaar, blijkt dat hij een grandioze kennis had van de mogelijkheden van instrumenten.

Tot kort voor zijn dood bleef Britten componeren. Zijn hart begaf het toen hij 63 was. Als het aan hem had gelegen had hij nog vele jaren doorgewerkt. Denk je eens in hoe groot die box dan was geweest.

Merlijn KerKhof

Benjamin Britten: ongelooflijk veelzijdig

www.klassiekezaken.nl

BenjaMin Britten THE CoMPLETE WoRkS

Diverse uitvoerenden

Decca 0289 478 5364 0 65 (65 cD’s + 1 DvD)

augustus 2013 23

POdium

Toppers in heT concertgebouw Vele topsolisten treden aan tijdens de Robeco SummerNights in het Amsterdamse Concertgebouw, onder wie violist Joshua Bell, zijn jonge vrouwelijke collega Vilde Frang en de altijd swingende pianist Jean-Yves Thibaudet.

Ooit waren de Robeco SummerNights in het Amsterdamse Concertgebouw een noviteit.

De deuren van de muziektempel werden in de zomermaanden gesloten. Ook Haydn, Mozart en Tsjaikovski leken wel met vakantie, maar dat is vijfentwintig edities geleden. De SummerNights zijn een vast onderdeel van het muziekleven geworden en bieden een divers programma voor kenners en liefhebbers: toerist en thuisblijver.

Vele topsolisten komen deze zomer naar Amsterdam, onder wie violist Joshua Bell, zijn jonge vrouwelijke collega Vilde Frang en de altijd swingende pianist Jean-Yves Thibaudet. Bell ontfermt zich over het Vioolconcert van Tsjaikovski, Frang over het Vioolconcert van Bruch en Thibaudet over het Pianoconcert voor de linkerhand van Maurice Ravel. Dit is zijn lijfstuk geworden, want er zijn maar weinig pianisten die het zo vaak

hebben gespeeld als Thibaudet. “Op mijn vijftiende had ik het gehele pianorepertoire van Ravel al in mijn vingers,” zegt hij, “behalve het Pianoconcert voor de linkerhand.

Ik vond het namelijk nogal raar om met één hand te spelen terwijl ik er twee heb, en het werk deed ook weinig met me. Een jaar of achttien geleden werd ik op de BBC Proms gedwongen om het te spelen. Ze zeiden: het is dit of niks. Sindsdien heb ik het zo vaak uitgevoerd dat ik de schoonheid ervan heb ontdekt.

Het is intens, krachtig en donker van sfeer.”

Het is ook een van de zwaarste stukken uit de pianoliteratuur. Niet voor niets werd dit werk, toen Ravel het in 1903 voor pianist Paul Wittgenstein had geschreven, bijna onspeelbaar geacht.

Onspeelbaar was ook het Vioolconcert van Tsjaikovski, a lt h a n s vol g e n s Tsjaikovski’s vriend Leopold Auer, die de aan hem opgedragen compositie weigerde uit te voeren. De gezaghebbende criticus Eduard Hanslick noemde het ‘barbaars vreselijk’ en constateerde: ‘De viool wordt in dit werk niet bespeeld, maar in stukken gereten.’

De stoere, intense en verfijnde klank van vilDe Frang

www.klassiekezaken.nl

Oswin schneeweisz

Jean-Yves Thibaudet fOtO: decca-kasskara

Joshua Bell

fOtO: Bill PhelPs

Vilde Frang

Andere tijden, andere zeden. Wie durft nog te spreken van muzikale martelpraktijken?

Het is het oude liedje: de waarheid van de ene generatie is niet de waarheid van de andere.

Violist Joshua Bell speelt in het Concertgebouw niet alleen Tsjaikovski, maar ook de solo’s in Rimsky-Korsakovs Sheherazadesuite; een betoverend werk vol muzikaal oriëntalisme.

Tot de jongste lichting vioolsterren behoort de Noorse Vilde Frang. Op haar dertiende stond ze al naast Mariss Jansons op het podium, een paar jaar later kwam ze onder de vleugels van stervioliste Anne-Sophie Mutter terecht en nu – krap 26 jaar oud – beleeft ze haar internationale doorbraak. Binnen korte tijd is Frang een wereldnaam geworden. En terecht, want de stoere, intense, maar toch verfijnde klank die ze uit haar instrument tovert, is uitzonderlijk. Zelfs een grijs gedraaid en kapot gespeeld werk als het Vioolconcert van Max Bruch krijgt zo nieuw elan. En met Nikolaj Znaider – de fameuze violist die ook naam maakt als dirigent – op de bok voor het symfonieorkest van Göteborg zijn alle ingrediënten aanwezig voor een onvergetelijk zomerconcert.

rOBecO summernights cOncertgeBOuw, amsterdam Joshua Bell: 13 augustus Vilde Frang: 21 augustus Jean-YVes thiBaudet: 23 augustus infO: cOncertgeBOuw.nl/ rOBecOzOmercOncerten augustus 2013 25

EXCLUSIEVE AANBIEDING

Antonio Pappano

Z I E PA G I N A 3

9845242

dirigeert het KCO tijdens het Prinsengrachtconcert op 24/08/2013

10 Pappano-titels tijdelijk in prijs verlaagd!

Ga naar facebook.com/klassiekemuziek en maak kans op deze 10 titels.

campagne t/m 30/09/2013

emiclassics.com/antonio-pappano

Vilde Frang

21 augustus, Grote Zaal 9 november, Kleine Zaal emiclassics.com/vilde-frang

Max Emanuel Cencic

21 september, Grote Zaal

4407372

7211192

4645452

6025702

Live in het Concertgebouw ĂŠn op CD

Martha Argerich

Alexandre Tharaud

emiclassics.com/martha-argerich

emiclassics.com/alexandre-tharaud

25 september, Grote Zaal

emiclassics.com/max-emanuel-cencic

2, 3, 4 oktober, Grote Zaal

Column Hans Heg

laTe eRkenninG VOOR DUTilleUX

O

Op het moment dat de radiozender France Musique het overlijden bekend maakte van Henri Dutilleux, eind mei, was ik toevallig in Zuid-Frankrijk. Een dag later las ik in de grootste lokale krant, Nice-Matin, de eerste necrologie over de oudste componist van Frankrijk. Met zijn 97 jaar bijna net zo oud geworden als zijn Amerikaanse collega Elliott Carter. Die tot op nog veel hogere hoge leeftijd doorwerkte en zelfs na zijn honderdste nog nieuw werk afleverde.

Carter werd door iedereen als de nestor onder de Amerikaanse componisten gezien.

Bij Dutilleux ligt het anders.

Hij was geen veelschrijver en bleef lange tijd een beetje in de schaduw van prominente tijdgenoten als Olivier Messiaen en Pierre Boulez. Zeker als het om zijn internationale reputatie ging. Maar daar stond tegenover dat de pedagoog Dutilleux lange tijd een belangrijke functie bekleedde bij de muziekafdeling van de Franse omroep. Niet altijd tot ieders genoegen. Met name Boulez had het niet zo op de gematigde modernist.

Dat stukje in de Nice-Matin was een prachtig voorbeeld van ‘regionale’ journalistiek. Over

Dutilleux’ internationale reputatie kregen we bijna niets te lezen. Wel dat zijn composities met regelmaat werden uitgevoerd door de orkesten van Nice, Cannes en Monaco! Dat hij in 1940, toen hij de Prix de Rome kreeg (de meest begerenswaardige prijs voor jonge componisten in La France), hij die studiebeurs vanwege de oorlog niet in Rome maar in Nice moest consumeren. Waar deze stad later het conservatorium aan te danken heeft gehad. En wat uiteindelijk leidde tot zijn benoeming als ereburger van Nice – wist ik niet.

In 2007 kreeg Dutilleux tijdens de Midem de Cannes, de grote muziek- en mediabeurs, een speciale oeuvreprijs. Hij was toen al 93. Tekenend voor de al met al vrij late doorbraak van de in Angers geboren en in Parijs gestorven componist. In wezen zegt dirigent Esa-Pekka Salonen hetzelfde met het citaat dat in het boekje bij de cd met de wereldpremière van de liederencyclus Correspondances (2003) is terug te vinden: “Everything Dutilleux has written in the last decades belongs to the category of masterpieces”.

Met andere woorden: hoort veel van wat Dutilleux daarvóór schreef niet tot de categorie meesterwerken? Zoals zijn eerste pianosonate uit 1948, geschreven voor zijn vrouw, de pianiste Geneviève Joy? De beide symfonieën?

Of de twee concerten die hij componeerde voor cellist Mstislav Rostropovitsj en violist Isaac Stern (een derde concert, bedoeld voor Arthur Rubinstein, kwam er niet)? Discussies over het blijvende belang en de artistieke waarde van Dutilleux’ oeuvre zijn voorlopig niet van de baan, lijkt me.

Maar Salonen heeft gelijk als hij het heeft over de recente vocale composities die bij Decca en Deutsche Grammophon zijn verschenen. Al hou ik bij Correspondances (gebaseerd op fragmenten uit brieven van Rilke, Solzjenitsyn, Mukherjee en Van Gogh) en ook bij de andere liederencyclus Le temps l’horloge mijn

foto: Jean-françois leClerCq

afscheid van Frankrijks oudste componist

Esa-Pekka Salonen, Henr i D utilleux, Barbara Hannigan www.klassiekezaken.nl

twijfels over de expressieve kracht van de tegenwoordige alom gerespecteerde Dutilleux.

Het wordt interessant om te zien of en hoe hij overeind blijft in het seizoen 2013/14 van de ZaterdagMatinee. Waar hij dan centraal staat.

Als eerste kennismaking met het werk en de stijl van Henri Dutilleux fungeren beide cd’s als uitstekende introductie. Op de Decca-cd Poèmes combineert sopraan Renée Fleming Dutilleux met Ravel en Messiaen (waarbij Ravels Shéhérazade als grote winnaar uit de bus komt). Deutsche Grammophon presenteert een mooie bloemlezing uit het oeuvre van Dutilleux. Behalve de plaatpremière van Correspondances, ook het celloconcert voor Rostropovitsj (dit keer met de Fin Anssi Karttunen als solist) plus de ‘vijf episodes voor orkest’ – The Shadows of Time (een hommage aan Anne Frank) – waarmee Dutilleux iedereen in 1997 verraste.

Henri Dutilleux CORRESPONDANCES

Barbara Hannigan, Anssi Karttunen Orchestre Philharmonique de Radio France o.l.v. Esa-Pekka Salonen DeutsCHe grammopHon 0289 479 1180 7

ravel, messiaen, Dutilleux POèMES

Renée Fleming Orchestre Philharmonique de Radio France o.l.v. Alan Gilbert Orchestre National de France o.l.v. Seiji Ozawa DeCCa 478 3500

augustus 2013

27

E K E I S S A N L E K K A n e Z n e s s R a w l E o v e D r e d N n a I n e K n e r e d n i k ...voor de contrabas 2x

Z

Zijn jullie nieuwsgierig? Ik wel. Toen ik negen jaar was draaide mijn moeder thuis jazzmuziek: Louis Armstrong, Erroll Garner en Ella Fitzgerald. Mijn vader luisterde naar Kurt Weill en Stravinsky’s Le sacre du printemps. Ik wist helemaal niet wat klassiek of jazz genoemd werd, maar was nieuwsgierig en wilde meer horen.

Ik vond muziek mooi, of niet. Ik voelde toen (zonder dat ik wist wat voelen is) dat het iets deed met mijn humeur (humeur is hoe je je voelt, bijvoorbeeld goed, slecht, verdrietig, vrolijk of bang).

Moet je iets van muziek weten? Als mensen zeggen: “Ik heb geen verstand van muziek”, dan zeg ik altijd: “Ho, dat hoeft niet, luister gewoon of het je bevalt.” Het werkt natuurlijk nooit tegen je om iets over muziek, een muziekstuk of een componist te weten.

Ik heb hier een cd’tje met muziek van Giovanni Bottesini door bassist Rick Stotijn.

Klassieke muziek van 150 jaar oud, maar springlevend. Rick speelt met strijkstok, de gestreken bas. Ik ben altijd dol op de bas.

Deze grote bruine roeiboot is vaak de motor, de bodem van een orkest. Op deze cd hoor je de bas in de hoofdrol.

28 augustus 2013

We gaan luisteren Zorg voor een stopwatch, een klokje met een tellertje, of kijk op de teller van de cd speler.

Track 1. Begint met het hele strijkorkest, tutti, dat wil zeggen met z’n allen. Op 37” spelen de viool van Liza Ferschtman en de bas samen en ook solo. Dan hoor je goed het verschil. Roep maar wanneer wie speelt.

Track 2. Bas plus strijkkwintet, samen zes.

Soms heb ik niet eens door dat er minder musici zijn dan in een groot strijkorkest. Je hoort dat de bas ook hoog kan: op 1’04” en op 3’47”. Dat is de noot B, tenminste op mijn piano.

Probeer maar op jouw piano thuis of op school. Speelt hij ergens nog een hogere?

Hmm… Vraagje: op welke tijd begint de cadens, dat is wanneer hij helemaal alleen speelt? Ja, ik verloot een stapeltje cd’s onder de oplossingen.

R icks zusje Christianne is zangeres en violiste, en hoe! (Een heel muzikale fami-

lie, die Stotijnen.) Ik hoor op deze cd de liefde en de wil om te spelen alsof er een grote tafel met lievelingshapjes en drankjes klaarstaat voor Rick, Christianne en Candida Thompson als ze klaar zijn met de opname.

In de jazzmuziek is de bas heel belangrijk in de ritmesectie. Daarmee kun je stuwen en swingen door te plukken aan de snaren, pizzicato. Luister eens naar de cd Somewhere van het trio van pianist Keith Jarrett.

De cd is uitgebracht om te vieren dat zij al dertig jaar samenspelen. De bassist is Gary Peacock.

Jazz is improviseren. Bij een klassieke compositie blijven de noten altijd hetzelfde, bij de jazzmuziek hebben de muzikanten een grote vrijheid maar wel binnen een hekje van afspraken. Keith Jarrett maakt andere akkoorden dan de componist geschreven heeft, en hij omspeelt de melodie. Hij doet dat smaakvol en heel eigen, en dat is de kunst: een eigen muzikale handtekening maken. In de klassieke muziek is daar minder ruimte voor. Ik vind deze cd en dit trio zo bijzonder omdat de muzikanten altijd op avontuur gaan, ze luisteren goed naar elkaar, anders kan een avontuur slecht aflopen. (Veel ouders zouden willen dat de kinderen net zo goed naar hen luisterden als dit trio naar elkaar.)

De grote bruine roeiboot

somewhere

Keith Jarrett, Gary Peacock, Jack DeJohnette ecm 2200 276 6370

We gaan luisteren Track 1. Wat fantaseer je bij de piano in het begin? Wat zie je in je hoofd?

Track 2. Op 4’35” een bassolo. Hoe hoog is zijn hoogste noot in de solo?

Track 3. Opent piano solo, spannend, hij legt de noten verspreid neer, plukje hier, plukje daar. Dan de ritmesectie erbij. De bas huppelend, bouncing, vrij spelend om de piano en het slagwerk heen en dan op 2’19” gaat basmans in vieren, op elke tel een basnoot, poem poem poem poem, dan komt de swing erin… Slagwerk gaat hierin mee.

Elke drummer is altijd op zoek naar het bek-

zaal nog niet zo goed was gingen de mensen vaak praten tijdens een bassolo.

Leuke grap, hè Rick?

Giovanni Bottesini CApRICCIO DI BRAVuRA

Rick Stotijn, Liza Ferschtman e.a., Amsterdam Sinfonietta o.l.v. Candida Thompson (viool) channel classics ccs sa 32612

poem, poem, poem, poem, dan komt de swing erin “Hij zal nu wel praten, baas.” “Yeah, iedereen begint te praten bij een bassolo.”

www.klassiekezaken.nl

foto: www.fotoarchief.nl

ken van zijn eigen smaak. Dit is het typische, herkenbare geluid van de bekkens van Jack DeJohnette. Ga vanaf nu luisteren naar de verschillende kleuren van een bekken op verschillende jazz-cd’s. Je zult versteld staan. Een andere keer laat ik het verwoestende Chinese bekken horen.

Track 4. Hoe de song Somewhere van Leonard Bernstein overgaat in een eigen compositie, Everywhere. Vondst!

Track 5. Op 0’33”: over swing en bekkens gesproken, en de bas in de hoogte.

In de tijd dat de geluidsversterking in de

*Ik weet niet wie de geestige man is die dit heeft gemaakt, maar misschien vindt hij het leuk dat jullie lachen.

Laat je het mij weten als je nog iets speciaals op beide cd’s hebt gehoord?

Mailtjes van alle leeftijden, welkom. edwinrutten@edwinrutten.nl Als je het lastig vindt om dit stukje zelf te lezen vraag dan je vader, moeder, opa of oma om het voor te lezen. Of in de klas.

Dan neem je de cd’tjes mee.

PS. Vinden jullie het soms ook zo lastig het cellofaantje van een cd af te krijgen? Maar daarna des te meer plezier bij het luisteren! augustus 2013 29

cdBesprekinGen orkest

orkest

Friedrich Gernsheim

W.a. mozart

Symphonies 1 & 3

The last symphonies

Philharmonisches Staatsorchester Mainz o.l.v. Hermann Bäumer

Orchestre des Champs-Elysées o.l.v. Philippe Herreweghe

cpo 777758-2 / € 21,95

lpH 011 (2 cD’s) / € 32,95

Opnieuw lukt het cpo om vergeten muziek af te stoffen. Ditmaal van een Duitser die in de negentiende eeuw ook in Nederland furore maakte, als dirigent in Rotterdam en als directeur van de deftige Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Friedrich Gernsheim behoorde tot de aanhang van Brahms, de neoklassieken; de hier opgenomen twee symfonieën onderstrepen dat. Beide werken beleefden hun première in Rotterdam, in 1875 resp. 1888. Ze zullen destijds vast niet zo verfijnd en gepolijst hebben geklonken als hier door het Philharmonisches Staatsorchester Mainz en dirigent Hermann Bäumer.

Overal bespeur je concentratie en precieze onderlinge afstemming. Met name het openingsdeel van de Eerste symfonie staat als een huis. Inventiviteit, passie, kleurenpracht, harmonieënrijkdom: deze Gernsheim had duidelijk wat in zijn mars. Tot zoiets waren Nederlandse componisten in die tijd niet in staat. Wel moet Gernsheim tijdens het componeren de partituur van Beethovens Negende hebben ingekeken: overal hoor je referenties, vooral in het Larghetto. De Derde symfonie is minder boeiend dan de Eerste. Misschien komt dat omdat deze programmatisch van opzet is: de tragische wederwaardigheden van het Joodse volk worden hier verbeeld. Gernsheim verloochende zijn afkomst niet.

Jos van der zanden

Na dertig jaar samenwerking met Harmonia Mundi begon Philippe Herreweghe (1947) eind 2010 zijn eigen cd-label: Phi. Onlangs verscheen de tiende uitgave. Herreweghe is een geluksvogel: decennia geleden al kon hij zich veroorloven met zijn koor (Collegium Vocale Gent) en orkest slechts die muziek uit te voeren die er ‘werkelijk toe doet’. Nu is hij onbevreesd in zaken gegaan, niet uit het veld geslagen door de zorgelijke situatie op de cd-markt. Mozart nam in Herreweghes discografie tot nu een bescheiden plaats in, maar dat verzuim is nu in enen goedgemaakt met fraaie, onthaaste uitvoeringen van de drie laatste symfonieën (1788). Een schitterende akoestiek, een waterverfklank in de zilverachtige strijkers, alles heel precies, doorzichtig, nergens gefoezel en als het moet vurig. De tragiek die men vaak in deze muziek heeft willen horen en uitdrukken blijft op veilige afstand (wel met de consequentie dat het resultaat je nergens echt bij de strot grijpt). Het zij zo. De vrije meester Mozart had er belang bij zijn publiek aan zich te blijven binden.

Hij verdiende niets met zijn symfonieën, maar kon ze gebruiken voor zijn concerten; na de pauze speelde hij dan een eigen pianoconcert.

JurJen vis

Verfijnd en gepolijst spel

orkest

Onthaaste Mozart

concert

Felix mendelssohn

diverse componisten

Orchestra of the Eighteenth Century o.l.v. Frans Brüggen

Andreas Ottensamer, Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v.Yannick Nézet-Séguin

Glossa GcD 92117 / € 22,95

DeutscHe GrammopHon 481 0131 / € 23,95

Het Spaanse label Glossa brengt de opname uit, maar het Orkest van de Achttiende eeuw trekt aan de artistieke touwtjes met het eigen productiehuis The Grand Tour. Die taakverdeling werpt vruchten af. Na een reeks cd’s met terugblikken op de carrière van Frans Brüggen ligt er nu een recentere smaakmaker: symfonieën van Mendelssohn. Het zijn liveopnamen van de Italiaanse en de Schotse, in 2009 resp. 2012 gemaakt in Vredenburg Leidsche Rijn in Utrecht. Deze warmbloedige vertolkingen vormen een waardig vervolg op de veelgeprezen box met Beethovensymfonieën door Brüggen. Aan alles hoor je dat hij Mendelssohn benadert vanuit de achttiende eeuw. Veelzeggend is dat hij bij de Schotse de 1833-versie koos, niet de latere gereviseerde versie die je bijna altijd hoort. Voorzichtig, enigszins afstandelijk wordt de partituur gevolgd, zonder overdreven persoonlijke invulling. Italiaans, Schots? Brüggen lacht erom – bij hem gaat het om het spel met de materie, met klank. De meesterhand komt vooral tot uiting in het subtiele: kleine agogische accenten, bescheiden ritenuto’s, een speels oplichten van contrapuntstemmen, blazerslijntjes die zich losmaken. Het mag dan ijzeren repertoire zijn, deze cd is een waardevol monumentje waarop vast nog decennia lang zal worden teruggekeken.

Jos van der zanden

Waar moet het heen met de klassieke muziek? Het is de vraag waarvoor menig label zich gesteld ziet. Bij Deutsche Grammophon hebben ze daar echter niet zo’n moeite mee. Andreas Ottensamer schijnt met zijn debuut-cd Portraits - The clarinet album licht in de duisternis en toont aan dat klassieke muziek tegelijkertijd creatief, innovatief en kwalitatief hoogstaand kan zijn. Aan de hand van klarinetconcerten van Copland, Cimarosa en Spohr portretteert de jonge Oostenrijker wonderschoon de veelzijdigheid van zijn instrument. Dit doet hij in combinatie met speciale arrangementen voor klarinet en orkest van de bekende Eerste prelude van Gershwin, een berceuse van Amy Beach en La fille aux cheveux de lin van Debussy. De vlasblonde haren deinen bij Ottensamer als in een zachte bries op een nazomermiddag. In de verscheidenheid aan genres creëert hij een eenheid van een zeldzame schoonheid. De pas 24-jarige klarinettist is volledig een met zijn instrument en versmelt naadloos met het weergaloze spel van het Rotterdams Philharmonisch Orkest onder leiding van Yannick Nézet-Séguin. Ottensamers klank is nu eens uiterst subtiel, dan weer vol overgave, maar altijd warm, lyrisch en met de grootst mogelijke expressiviteit zonder dominant of overdreven sentimenteel te worden. Hier moet het heen met de klassieke muziek.

Jeroen stoFFels

Symphonies No. 3 ‘Scottish’ – No. 4 ‘Italian’

Portraits – The clarinet album

Een waardevol monumentje met Mendelssohn

30 augustus 2013

Andreas Ottensamer is een met zijn klarinet

cDBeSPrekinGen concert

concert

SchuMann, Dvorák Piano Concertos

Franz Danzi

Annie Laflamme, Orchester le phénix

Francesco Piemontesi, BBC Symphony Orchestra o.l.v. Jirí Belohlávek

Coviello ClassiCs Cov 21305 / € 21,95

Naïve v 5327 / € 22,95

Zijn jaartallen (1763-1826) zeggen het al: Franz Danzi stond op de breuklijn tussen classicisme en romantiek en aan zijn muziek is dat te horen. Typisch achttiende-eeuws nog is zijn carrière, die helemaal in dienst stond van de vorstenhuizen waar hij de hofkapelmeester was. Zijn muziek leunt tegen die van zijn vriend Carl Maria von Weber, en daarmee is hij te karakteriseren als een overgangsfiguur.

Danzi was een vakkundig cellist, dirigent en componist, die met een elegante en onderhoudende stijl precies deed wat zijn opdrachtgevers van hem verlangden. Zijn negen blaaskwintetten, waarin hij elk van de vijf instrumenten zijn eigen zelfstandige rol gaf, leverden hem een klein beetje roem op. Het vroegere Nederlandse Danzi Kwintet had zich zelfs naar hem genoemd. Deze cd laat ons kennismaken met ander werk van Franz Danzi. Om te beginnen met drie opera-ouvertures: wat dacht u van een titel als Camilla und Eugen oder Der Gartenschlüssel? Als dat geen situatiekomedie is… Substantiëler en heel fraai zijn de fluitconcerten nrs. 1 en 2, beide uit 1805 (Danzi schreef er vier).

Annie Laflammes virtuoze traverso kwinkeleert er op los en het op eigentijdse instrumenten spelende orkest kwijt zich adequaat van zijn vooral dienende taak. Muziek waarop je het etiket ‘alleraardigst’ kunt plakken.

GerarD ScheltenS

Meestal worden de pianoconcerten van Schumann en Grieg met elkaar gecombineerd op cd, maar Francesco Piemontesi neemt een andere weg. Op zijn debuut voor het label Naïve kiest deze Italiaans-Zwitserse pianist ervoor een liveopname van Schumann te koppelen aan een studio-opname van Dvorák. Het pianoconcert van Schumann behoort al lange tijd tot het vaste concertrepertoire, maar dat geldt niet voor dat van Dvorák. Hoewel beide technisch veel vergen van de solist, leidt dat bij de een tot virtuoze en affectvolle passages, maar bij de ander vooral tot frustratie van de pianist en weinig hoorbaar effect. Van deze frustratie is echter niets te bespeuren in deze opnames. Piemontesi speelt beide concerten met het grootste gemak. De uitvoeringen zijn zeer goed en technisch nagenoeg perfect. Hier en daar ontbreekt het jammer genoeg aan vertelkracht. De jonge pianist en het BBC Symphony Orchestra onder leiding van Jirí Belohlávek vertellen hun verhaal zo vanzelfsprekend dat de luisteraar niet altijd overtuigd raakt van de romantische expressiviteit die deze muziek karakteriseert. Niet altijd, maar wel met regelmaat, zoals bijvoorbeeld in het hartveroverende Andante sostenuto uit Dvoráks pianoconcert. Zo helpt Francesco Piemontesi dit weinig uitgevoerde concert weer terrein te herwinnen.

Jeroen StoFFelS

Ouvertures & Flute Concertos

Kwinkelerende traverso

concert

Piemontesi speelt met het grootste gemak

vocaal

Peter Maxwell DavieS Strathclyde Concertos Nos. 3 and 4 Robert Cook, Peter Franks e.a., Scottish Chamber Orchestra o.l.v. Peter Maxwell Davies

SiGFriD karG-elert Lieder

Markus Schäfer, Ernst Breidenbach

Naxos 8.572353 / € 7,95

UNited ClassiCs t2Cd2013003 / € 10,95

Peter Maxwell Davies geldt samen met Harrison Birtwistle als een van de aartsvaders van de naoorlogse muziek in Groot-Brittannië. Beiden leerden het componistenvak in Manchester, waar ze gedurende hun studietijd de programmering van hedendaags repertoire een fikse boost gaven met het zelf opgerichte collectief New Music Manchester. Al snel gingen de beide toonzetters echter hun eigen weg. Waar Birtwistle zich in de loop der jaren ontpopte tot een toonhouwer van ruwgebolsterde klankschappen, legde Davies een veel gematigder idioom aan de dag. Kenmerkend zijn de Strathclyde Concertos, die hij tussen 1987 en 1996 componeerde voor het Scottish Chamber Orchestra. Het betreft een tiendelige cyclus, die zowel soloconcerten als dubbelconcerten en een concerto grosso omvat. Naxos komt met een heruitgave van het Dubbelconcert voor hoorn en trompet (1989) en het Klarinetconcert (1990). In beide stukken vormen fijnmazige orkestraties het canvas voor virtuoze solopartijen. Vooral hoornist Robert Cook en klarinettist Lewis Morrison krijgen het voor de kiezen, maar brengen hun veeleisende partijen met verve over het voetlicht.

Harmonisch gezien grijpt Davies terug op een expressief idioom à la Schönberg en Berg. Al gloort in het Klarinetconcert ook een haydneske luim, om nog maar te zwijgen van het prachtig georkestreerde Keltische volksliedje uit de slotmaten.

JoeP chriStenhuSz

Het breekpunt van twee eeuwen ontvouwt zich in het liederenoeuvre van Sigfrid Karg-Elert (1877-1933). De in vergetelheid geraakte componist, nog het meest bekend om zijn orgelwerk, past met zijn liederen perfect in het tijdperk van Korngold, Schreker en Strauss: melodieën die richting de oneindigheid zweven en die in Karg-Elerts tijd als ‘te zwaar, veel te zwaar’ werden beschouwd. Dat is een vreemde kwalificatie: wellicht werd het gezegd omdat Wagners invloed hier en daar opwelt, zoals in Der träumende See waarin echo’s van Tristan und Isolde rondzweven. Zwaar is de muziek daarmee niet: er is een wonderbaarlijk gevoel van improviserend componeren, en humor steekt hier en daar de kop op, zoals in Mein Esel uit de Zehn Epigramme op teksten van Lessing. De uitvoering had intussen geen beter pleidooi voor de muziek van Karg-Elert kunnen zijn. Het gaat hier om een al eerder uitgebrachte opname uit 2005 en het is tijd dat we nu onze aandacht op de componist gaan richten. Kleurrijk en sfeer scheppend pianospel van Ernst Breidenbach omlijst de bevlogen voordracht van Markus Schäfer. De tenor, bekend van opnamen met Nikolaus Harnoncourt, zoekt het niet altijd in pure schoonheid, maar brengt tekst en muziek glashelder en levendig over. hein van eekert

Virtuoze solopartijen met verve gebracht

www.klassiekezaken.nl

Bevlogen voordracht van Markus Schäfer

augustus 2013

31

cDBesprekingen vocaal

vocaal

Diverse componisten

Diverse componisten

Toti dal Monte, Beniamino Gigli e.a., Diverse orkesten en dirigenten

Diverse uitvoerenden

Toti dal Monte – A tribute

Dame Janet Baker: The Great EMI Recordings

NewtoN ClassiCs 8802170 (3 Cd’s) / € 19,95

emi ClassiCs 037712 (20 Cd’s) / € 71,95

Een internationale ster was ze, de als Antonietta Meneghelli geboren Toti dal Monte (1892-1975): een lyrische sopraan met een goede coloratuurtechniek wier kunst voor de eeuwigheid werd vastgelegd in de opnamestudio. Zo bestaat er een complete Madama Butterfly met tenor Beniamino Gigli als haar partner. Van deze opname zijn wat fragmenten terecht gekomen op een eerbetoon van 3 cd’s, waarop diverse aria’s en – onweerstaanbaar – een hele reeks liederen van minder bekende componisten te vinden zijn. Dal Monte had een helder stemgeluid, waarbij in de registraties (uit de jaren 1924-1941) een metalige kern opvalt, die vaak een erg meisjesachtig effect sorteert – soms iets te veel, zou men haast zeggen – en die ook iets mediterraans heeft. Andere tijden: Dal Monte blijft lang hangen op de hoge noten in Mozartaria’s en ziet de waanzinscène uit Donizetti’s Lucia di Lammermoor bovenal als zuiver zangkunstige expressie. Franse fragmenten van Bizet en Ambroise Thomas zingt ze, naar de gewoonte van die tijd, in haar moederstaal: het Italiaans. Voor de liederen, waarvan sommige met orkest en andere met piano, vindt ze een intieme toon, zoals in de delicate Maori Lullaby van William Garnet James. Een intrigerende uitgave voor operaliefhebbers met historische interesse.

Hein van eekert

Dit is wellicht het geheim van Janet Baker: wat ze zingt, meent ze. We worden niet getrakteerd op trucjes of opgelegde emotie. Ravels Shéhérazade verdrinkt niet in poezelige verleiding: de sensualiteit in de muziek mag voor zichzelf spreken. Dame Janet Baker suggereert onderliggende tragiek, maar kan ook ingaan op verfijnde komedie. Ze creëerde als klassiek vocaliste haar eigen klasse: ze beperkte zich geenszins tot lied of oratorium, maar was ook geen typische operadiva.

Ze is geen ‘stem’, maar veeleer een combinatie van woord en muziek. Haar kunst – vooral die op het gebied van lied, cantate en oratorium – wordt gefêteerd in een stevige cd-box, met een kwart aan cd-premières. Het aanbod op de twintig cd’s is overweldigend: haar bekende successen in werken van Elgar, Berlioz en Schubert, maar ook muzikale dialogen – live opgenomen – van de zeventiende-eeuwse componisten Henry en William Lawes, met een perfect op dezelfde golflijn zingende Dietrich Fischer-Dieskau. Beroemde interpretaties, zoals die van Berlioz’ Les nuits d’été, zijn soms meer dan eenmaal vertegenwoordigd. Baker was veelzijdig: ze wist raad met Respighi en met Britse componisten. Dit is niet alleen een portret van een groot kunstenares en de mensen met wie zij samenwerkte, maar ook van bijna vijf eeuwen muziek.

Hein van eekert

Intieme toon van Toti dal Monte

koor/concert

Dame Janet Baker: een groot kunstenares

oratorium

W.a. mozart

Requiem & Clarinet Concerto Benjamin Dieltjens e.a., Choeur de Chambre de Namur, New Century Baroque o.l.v. Leonardo García Alarcón

FerDinanD ries

Der Sieg des Glaubens Christiane Libor, Wiebke Lehmkuhl e.a., Rheinische Kantorei, Das Kleine Konzert o.l.v. Hermann Max

ambroNay amy 038 / € 22,95

CPo 777 738-2 (saCd) / € 22,95

Wie enkel het cd-doosje bekijkt, raakt al vervuld van weemoed. Want zijn het niet juist het Klarinetconcert en het Requiem die het einde van Wolfgang Amadeus Mozarts leven markeren? Echter, emotie op afroep zou een gerenommeerd festival als dat van Ambronay onwaardig zijn: dit programma vereist verdere onderbouwing en die brengt Leonardo García Alarcón c.s. met verve. Niet dat daarmee het leed draaglijker wordt. Integendeel: Mozarts grote symfonieën, drie jaar eerder gecomponeerd, waren met hun serieuze ondertoon al voorbode van naderend onheil. Mozarts voornaamste inspiratiebron, de Napolitaanse opera, had al lang aan glans verloren en een veranderend muziekleven stelde nieuwe eisen. En juist als Mozart de deur naar een nieuw muzikaal vergezicht op een kier zet, valt het doek. Met een ondertitel als Einde van een tijdperk zou dus niets te veel zijn gezegd. Althans, in zuiver programmatische zin dan, want de uitvoerenden kunnen nog wel jaren mee. Alarcón hanteert een muzikale taal waarin scherpe dynamische contrasten, hamerende syncopen en melodisch filigraanwerk met eenzelfde overtuiging worden overgebracht. En wat solist Benjamin Dieltjens betreft: zelden heb ik een klarinet gehoord die het timbre van de menselijke stem zo dicht benaderde. anDreW van parijs

‘Sterk is de macht van het geloof, die de kracht van zonden verslaat en ochtendgloren brengt in onze aardse nacht’; dit zijn (in vertaling) wel zangteksten die de luisteraar van Der Sieg des Glaubens moet kunnen bolwerken.

Ferdinand Ries (1784-1838), naaste collega van onder meer Beethoven en Mendelssohn, componeerde dit oratorium in opdracht van het prestigieuze Niederrheinische Musikfest, dat voor de editie 1829 in Aken neerstreek. Als internationaal vermaard concertpianist en componist van voornamelijk instrumentale muziek was Ries schroomvallig de pen ook voor koor en solisten op te nemen. Maar het libretto van Johann Baptist Rousseau is zodanig kundig en vooral vurig dat we, het filosofisch-theologische kader accepterend, kunnen begrijpen waarom hij zich liet overhalen een oratorium te schrijven.

Het werk steekt Mendelssohn best naar de kroon en roept, zeker in het tweede deel, associaties met Carl Maria von Weber op. Centraal staan de koren van Gelovigen en Ongelovigen, die inderdaad geregeld als Jehova’s getuigen tekeer kunnen gaan, maar u snapt: eind goed al goed, zoals de titel al voorspelt.

Hermann Max heeft de uitvoerenden prima in de hand en de solisten overwegend op orde, maar de Rheinische Kantorei is wel een maatje te klein (mogelijk ook letterlijk) voor deze hoogdravende romantiek. arjan van Dijk

Ambronay-festival: meer dan emotie op afroep

32

augustus 2013

Eind goed al goed

CdBesPrekIngen ensemble/filmmuziek

kamermuziek

ArmAnd AmAr

eugène YsAÿe

Ensemble o.l.v. Armand Amar

Kristóf Baráti, viool

Long Distance ProDuctions 0760404 / € 21,95

BriLLiant cLassics 94678 / € 7,95

Het blijft een eeuwige vraag: zet men filmmuziek op cd om de herinnering aan de film levend te houden, of kan de muziek een geheel zelfstandig bestaan leiden? Bij goede muziek zijn beide redenen even waar. Maar over goede muziek verschillen de meningen nogal. Zo zag in de zomer van 2012 de documentairefilm Planet Ocean het licht, een film over de ‘blauwe longen’ van de planeet en de effecten van menselijk ingrijpen. Een ernstige thematiek, omlijst door spectaculaire onderwaterbeelden.

Het geheel werd nog indringender gemaakt door de dan weer repetitieve, dan weer wereldmuziekachtige en bij vlagen popachtige filmscore van Armand Amar. De noten werken uitstekend bij de film, die een groots sfeerdoek biedt waarnaast de muziek op de juiste momenten de beelden weet op te stuwen of juist tegen te spreken. Wie de documentaire heeft gezien zal de beelden als vanzelf oproepen, wie hem gemist heeft moet in de eerste plaats de dvd in huis halen, maar zal met louter de muziek niet altijd evenveel raad weten. Het is muziek die bij de liefhebbers van Glass en Nyman direct een prettige bel zal doen rinkelen. Het is ook muziek die zich primair laat beluisteren als een herinnering aan de film. En dat maakt deze erg mooi verpakte dubbel-cd tot een nagenoeg perfecte vorm van ‘beeldmuziek’.

PAul JAnssen

Brilliant Classics heeft de tanden gezet in de Hongaarse violist Kristóf Baráti. Eerder al bracht het label van hem de vioolsolomuziek van Bach en vervolgens Beethovens vioolsonates. Nu ligt er een derde cd klaar, met de solosonates van Ysaÿe. Brilliant heeft een fijne artistieke neus, want deze Hongaar demonstreert hier dat hij tot de top gaat behoren, zo niet al behoort. Moederziel alleen staat hij in het grote Kodály Centre in Pécs, waar hij echter de sterren van de hemel speelt. Dansvormen, vinnige presto’s, gevoelige adagio’s of fuga’s – het maakt hem allemaal niet uit, alles klinkt even overtuigend en virtuoos. Tel daarbij op een schitterende akoestiek én het feit dat Baráti zijn kunsten op een weergaloze Stradivarius uit 1703 vertoont, en alle ingrediënten voor topniveau zijn daar. Aan solosonates voor viool hebben zich niet veel componisten gewaagd. Bach, Paganini, daarna komt al snel Ysaÿe in beeld. Die verraste in 1927 de grote violisten van zijn tijd met zes wonderlijke maar erg moeilijk speelbare stukken waarin hij zich een meester toonde in het suggereren van polyfonie. De toehoorder moet er zelf de ontbrekende noten en harmonieën ‘bij denken’ – juist dat maakt deze muziek zo ongemeen spannend.

Jos vAn der ZAnden

Planet Ocean

Solo Sonatas

Een bij vlagen popachtige filmscore

kamermuziek

Ongemeen spannende muziek, virtuoos uitgevoerd

kamermuziek

ChArles Ives

leo BrouWer

Juilliard String Quartet

Emanuele Buono

newton cLassics 8802197 / € 10,95

BriLLiant cLassics 9445 / € 7,95

‘Een monument van artistieke integriteit’, zo noemde Schönberg de muziek van Charles Ives (1874-1954), de eerste componist die op een volstrekt originele manier de Amerikaanse spirit en folklore in zijn muziek wist te vangen.

Het legendarische Juilliard String Quartet maakte in 1966/67 de eerste opnames van zijn Eerste en Tweede strijkkwartet, die van elkaar verschillen als dag en nacht. In het Eerste strijkkwartet uit de jaren 1897-1900 baseerde Ives zich nog op traditionele vormen.

De muziek is stemmig en serieus, het idioom is verwant aan de hymnen die Ives sinds zijn veertiende als organist in de kerk speelde. Het Juilliard String Quartet zingt de weemoedige thema’s warmbloedig en gepassioneerd, maar besteedt tegelijkertijd alle aandacht aan heldere articulatie, detail, nuance en verfijning. Het Tweede strijkkwartet ontstond in 1913-1915 en is geschreven in een atonale taal, met complexe ritmische structuren en veelvuldig contrapunt. Ives zelf omschreef het werk als ‘four men who converse, discuss, argue, fight, shake hands, shut up – then walk up the mountainside to view the firmament’. Een kolfje naar de hand van het Juilliard String Quartet, dat op deze bijzondere heruitgave excelleert in levendigheid, empathie en een schitterende samenklank.

Wenneke sAvenIJe

Van gitarist Emanuele Buono wordt heel wat verwacht. De in 1987 geboren Italiaan won al vele concoursen, waaronder de Parkening International Competition in Malibu in 2009, een van de belangrijkste gitaarwedstrijden. Op zijn debuutalbum klinken etudes en preludes van de Cubaanse componist Leo Brouwer (1939), de man die mede dankzij zijn trouw aan het regime van Fidel Castro tot de officieuze nationale componist van Cuba uitgroeide. Het gaat om drie collecties die tussen 1971 en 2003 zijn gecomponeerd; virtuoze, gitaristische stukken die soms tegen de popmuziek aanschuren (terwijl Brouwer in de jaren zestig nog flirtte met het serialisme). Vaak maakt hij gebruik van afwijkende ritmische accenten. Goede muziek, maar soms wel een beetje fragmentarisch – slechts vijf van de in totaal zesendertig stukken komen op deze cd boven de twee minuten uit, een grote lijn ontbreekt. Maar maakt Buono de verwachtingen waar? Absoluut. Hij weet zijn instrument een breed scala aan kleuren te ontlokken. Melodieën in de baspartij speelt hij vloeiend terwijl hij ingewikkelde patronen tokkelt. Minpunt is dat de microfoon misschien iets te veel naar het klankgat is gericht, waardoor de percussieve kwaliteiten van deze muziek minder overkomen. merlIJn kerkhof

String Quartets Nos. 1 & 2

Juilliard String Quartet excelleert in levendigheid

www.klassiekezaken.nl

Etudes en preludes

Breed scala aan kleuren

augustus 2013

33

cDBesprekingen kamermuziek

kamermuziek

eugène Ysaÿe

nicolò paganini

Jassen Todorov

Luigi Attademo

GeGa New GR 76 / € 10,95

bRilliaNt classics 94348 (3 cd’s) / € 11,95

Hij was niet alleen de vader van de Belgische vioolschool en een van de beroemdste violisten die ooit leefden, maar Eugène Ysaÿe schiep ook als componist een paar onvergankelijke meesterwerken. Het is zo’n klein rijtje dat ze op één cd gaan: in ruim een uur zijn de Zes sonates voor soloviool weer voorbij, maar daarmee heeft Ysaÿe wel zijn definitieve en onuitwisbare voetafdruk gezet in het vioollandschap. Hij droeg elk van het zestal op aan een collegavirtuoos, en natuurlijk vormden de ongelooflijke partita’s en sonates van Johann Sebastian Bach zijn inspiratiebron. Ysaÿe probeerde die naar de kroon te steken met een grote afwisseling aan stemmingen, een uitdagende techniek en, niet te vergeten, bezonkenheid. De stukken vormen een grote uitdaging voor elke solist, die moet over een fabelachtige techniek beschikken om alle violistische hoogstandjes de baas te kunnen, maar ook greep hebben op de grote lijn, de spanningsbogen en de diepgang. Wie deze werken alleen als virtuoos ziet, hoeft er niet aan te beginnen. De Bulgaarse violist Jassen Todorov, wonend in de Verenigde Staten, heeft de vereiste eigenschappen allemaal in huis. Hij beheerst zijn May-Jaquet-Stradivarius met superieure energie en een prachtige toonvorming. Dat boeiende uur is voorbij voor je het weet. Nog maar een keer draaien dus. gerarD scheltens

Iedereen kent Nicolò Paganini inmiddels als die duivels virtuoze negentiendeeeuwse violist die met zijn uitdagende composities technische grenzen verlegde en geluiden uit het instrument haalde die tot dan toe onmogelijk leken. Veel minder bekend is dat Paganini ook een begenadigd gitarist was. Maar hoewel hij het instrument tot in de puntjes beheerste, heeft hij de gitaar nooit tot voertuig van zijn grenzeloze virtuositeit benoemd. De gitaar lijkt veel meer de stem van zijn binnenwereld. Met intieme werkjes zoals de verzameling ‘studiestukken’ die onder de naam Ghiribizzi gepubliceerd zijn, vriendelijke lyriek en aanstekelijke dansritmes zoals in de diverse tweedelige sonates liep de gitaar van Paganini in de pas met wat in de negentiende-eeuwse gitaarsalons gebruikelijk was. Misschien daarom bleef zijn oeuvre voor het zessnarige tokkelinstrument lang verborgen. Pas in 1989 werd zijn complete gitaarwerk gepubliceerd. En nu breekt de Italiaanse gitarist Luigi Attademo een lans voor deze mooie composities door het complete oeuvre op te nemen met een historische Guadagnini-gitaar uit 1851 en het goed verzorgd op drie cd’s te zetten.

Uiteraard speelt Attademo ook Paganini’s bekendste ‘gitaarwerk’, de Grande sonata voor viool en gitaar in de virtuoze versie voor gitaar solo. Een aanrader. paul Janssen

Six Sonatas for SoloViolin, op. 27

Complete Guitar Music

Superieure energie

kamermuziek

Attademo breekt een lans voor Paganini’s gitaarwerk

instrumentaal

Diverse componisten

Diverse componisten

AWalking Fire

A guide to musical instruments (Vol. II) 1800-1950

Brooklyn Rider

Diverse uitvoerenden

MeRcuRy classics 4810278 / € 23,95

RiceRcaR Ric104 (boek + 8 cd’s) / € 54,95

Brooklyn Rider, het dwarse strijkkwartet uit Brooklyn NY, heeft de afgelopen jaren een behoorlijke faam verworven als ‘het andere strijkkwartet’. Het viertal werkt geregeld samen met Yo-Yo Ma’s Silk Road Ensemble, nam alle strijkkwartetten van Philip Glass op en de lijst van samenwerkingen met volksmusici uit verschillende windstreken, singer-songwriters, jazzgiganten en meer is inmiddels eindeloos.

Deze invloeden komen allemaal van pas op de eerste cd voor een groot label. A Walking Fire, opgenomen voor Mercury Classics, bevat een verkenning van drie volksmuziekcentra, met het Hongarije van Bartók als middelpunt. Het eerste werk is een opzwepende vertaling van de stijl van de violist van het Roemeense zigeunerensemble Taraf de Haïdouks door de Russissche componist Ljova (Lev Zhurbin). In het laatste werk verkent Colin Jacobsen, tweede violist van Brooklyn Rider en tevens componist, de wegen van de Perzische muziek die hij meekreeg van de Perzische musicus Kayhan Kalhor. Perzische volksverhalen vormen de inspiratie voor zijn Drie miniaturen. Het klinkt naar weer zo’n plaat waar volksmuziek en klassiek elkaar ontmoeten, maar het is veel meer dan dat. Net als bij Bartóks Tweede strijkkwartet zijn de folklore en de klassieke elementen volledig geïntegreerd, en dat levert een opwindend uurtje kwartetspel op. paul Janssen

Acht cd’s en een prachtig vormgegeven, ingenaaid boekje vol kleurenfoto’s en een boeiende (Engelse) tekst. Eerder gaf Ricercar zo’n Guide to period instruments uit over de periode van middeleeuwen tot 1800, ditmaal gaat het om het tijdvak van de Weense klassieken tot Stravinsky. Welke instrumenten werden in de kunstmuziek gebruikt? Wat voor ontwikkeling maakten ze door?

Wie waren hun beroemdste bespelers? Welke componisten gebruikten welke klankkleuren? Hoe klonken de instrumenten in hun tijd? Het antwoord op al deze vragen wordt gegeven door middel van een honderdtal opnamen, aan Ricercar ter beschikking gesteld door diverse labels. Strijkers, houtblazers, tokkelinstrumenten, oude piano’s, koperblazers, orgels en harmoniums, harpen, allerlei soorten slagwerk – het passeert allemaal de revue.

Je kunt de instrumenten zien en horen, en het boekje geeft informatie over allerlei technische details. Daarom is deze uitgave bij uitstek geschikt voor muziekdocenten, die kunnen er hun voordeel mee doen. Op de cd’s staan veel korte maar complete stukken, met incidenteel fragmenten uit grotere werken waarmee specifiek timbres worden belicht. Kortom, een heerlijke muzikale speeltuin om in te grasduinen. Met Vol. I erbij heb je bovendien een pracht van een naslagwerk.

Jos van Der ZanDen

Een opwindend uurtje kwartetspel

34 augustus 2013

Heerlijke muzikale speeltuin

CdbesPreKingen piano

piano

Liszt, Wagner

MauriCe raveL

Pianoduo Mephisto

François Dumont

Klara 5099999342029 / € 22,95

PiaNo ClassiCs PClD0055 (2 CD’s) / € 15,95

Quatre-mains spelen was tot aan het begin van de twintigste eeuw populair.

Tot de opkomst van de geluidsdrager was het voor veel mensen dé manier om muziek te leren kennen – hele symfonieën werden uitgeschreven voor piano vierhandig. De afgelopen jaren lijkt de interesse voor pianosamenspel te zijn toegenomen.

Een van de veelbelovende jonge pianoduo’s is Mephisto, dat bestaat uit de Vlamingen Katrijn Simoens en John Gevaert, die behalve een pianistenduo naar verluidt ook een echtpaar vormen. Hun debuut-cd met vierhandige bewerkingen van muziek van Liszt en Wagner mag er zijn. Hier zitten niet zomaar twee pianisten naast elkaar, eerder lijken hun vier handen door één ziel te worden aangestuurd. In Carl Tausigs bewerking van Wagners Walkürenritt zoeken ze juist de contrasten van hun persoonlijke speelstijlen op, wat een symfonisch effect sorteert. Positief is niet alleen het samenspel, de bewerkingen zelf zijn simpelweg briljant.

Joseph Rubinstein, een tragische Wagneridolaat die ondanks zijn joodse achtergrond Wagners huispianist werd, maakte een waanzinnige bundeling uit het eerste en tweede bedrijf van Die Walküre. Niet minder tragisch: dirigentpianist Hans von Bülow, die zijn vrouw (Liszts dochter Cosima) aan Wagner kwijtraakte. Ook zijn arrangement van de Tannhäuserouverture is meesterlijk.

MerLijn KerKhof

Maurice Ravel had weinig op met pianisten die zich te buiten gingen aan ‘interpretatie’ van zijn muziek. Het was voldoende dat je haar speelde, en dat je gewoon speelde wat er stond. Gewoon afgaan op de noten, dan was het goed.

Wel op voorwaarde dat je technisch boven de stof staat, zou ik zeggen, en dat je een idee hebt waar het vandaan komt en waar het naartoe gaat. Toch een vorm van interpretatie dus, maar wel een waarbij de pianist zichzelf dienstbaar maakt aan de muziek in plaats van andersom. De 28-jarige François Dumont heeft een indrukwekkende rij prijzen bij pianoconcoursen op zijn naam staan, maar dat zegt niet alles en leidt eigenlijk af van zijn ware kwaliteiten. Eerder viel Dumont op met de complete Moza r tsonates, en nu toont hij een andere kant van zijn gevarieerde repertoire. Hij heeft Ravels aanbeveling om gewoon de noten te spelen ter harte genomen, en hoe! Onder zijn handen is deze muziek een aaneenschakeling van klanken en kleuren, van verbluffende doorkijkjes en weidse vergezichten. Brille en superieure pianotechniek gaan samen met een diepgaand inzicht in deze geraffineerde klankwereld. Bij zo’n houding geldt voor de luisteraar Ravels adagium net zozeer als voor de vertolker: gewoon afgaan op de noten, dan is het goed. gerard sCheLtens

Transcriptions for Four Hands

Complete Piano Music

Vier handen, aangestuurd door één ziel

piano

Brille bij François Dumont

piano

CLaude debussy

tsjaiKovsKi, baLaKirev

Ivo Kaltchev

Yefim Bronfman

GeGa New GD 369 / € 10,95

NewtoN ClassiCs 8802195 / € 10,95

Debussy (1862-1918) hield er niet van om een muzikale impressionist genoemd te worden. Volgens hem draaide alles in zijn kleurrijke werken om ‘helderheid, elegantie en eenvoudige, natuurlijke zeggingskracht’. Wat niet wegneemt dat hij zich in zijn complexe pianomuziek liet inspireren door een caleidoscopische hoeveelheid aan impressies uit de natuur, de poëzie, de literatuur, de beeldende kunst, de dans, oude muziek en Aziatische culturen.

Om recht te doen aan zijn pianowerken wordt veel van de uitvoerend musicus gevergd. Delicate articulatie, een gevarieerd toucher, subtiele fraseringen, gevoel voor klankkleur en poëtische expressie, behendig pedaalgebruik, technische beheersing en artistieke verfijning zijn basisattributen waarover een pianist vrij moet kunnen beschikken om aan Debussy’s pianowerken recht te doen. De van origine Slavische pianist Ivo Kaltchev, docent aan de The Catholic University of America in Washington, lijkt een aantal kwaliteiten van nature te bezitten. Zijn Debussy ademt volgens de niet aan te leren wetmatigheden van een volstrekt organisch rubato, dat hij combineert met een verfijnd kleurenpalet en een intiem gevoel voor sfeertekening. Alle werken op dit betoverende album – onder meer de Berceuse héroïque en Children’s corner – klinken tegelijkertijd helder en mysterieus, verrassend en poëtisch, virtuoos en geïnspireerd.

Kaltchev benadert Debussy met fantasie en respect.

WenneKe savenije

Het was 1875, enkele jaren voordat Edison zijn fonograaf aan het publiek toonde. Voor muziekliefhebbers waren concertbezoek, het musiceren in huiselijke kring en het kunnen lezen van een partituur nog altijd de enige manieren om muziek tot zich te nemen. En muziektijdschriften waren dé manier om bij te blijven, want behalve recensies van nieuwe muziekstukken bevatten ze bijdragen van destijds beroemde componisten.

Ook Tsjaikovski liet zich overhalen een serie korte muziekstukken te schrijven voor piano solo en wel in het Russische tijdschrift Nuvellist. In twaalf opeenvolgende afleveringen ontstonden The Seasons, waarvan elk deeltje stond voor een nieuwe maand.

Niet dat deze bezigheid bij de componist een hoge prioriteit had – hij vroeg zijn secretaris hem elke maand op een zekere dag aan zijn taak te herinneren; vervolgens schreef hij zijn column in noten in enkele uren weg – maar zijn bijdrage geeft in elk geval blijk van een goede smaak en van het feit dat hij als componist in trek was. Yefim Bronfman plaatst met een aangenaam toucher Tsjaikovski’s galanterieën tegenover de virtuositeit van Mili Balakirevs Islamey. Hoewel de programmering misschien anders doet vermoeden een prachtig uitgebalanceerd tweeluik. Vakwerk! andreW van Parijs

PianoWorks

The Seasons, Islamey

Betoverende Debussy

www.klassiekezaken.nl

Een prachtig uitgebalanceerd tweeluik

augustus 2013 35

advertentie

piano

Diverse componisten Voyages

Conrad Tao EMI ClassICs 9 34476 2 / € 22,95

Conrad Yiwen Tao, zoon van Chinees-Amerikaanse academici, is dit jaar negentien geworden en heeft al een hele carrière als pianist, violist en componist achter zich. En ongetwijfeld heeft hij ook nog een hele carrière voor zich, want dit ‘nieuwe’ wonderkind aan het muziekfirmament heeft werkelijk wat te vertellen.

Hij won als componist al diverse prijzen, hij kreeg een opdracht van het Dallas Symphony Orchestra om de herdenking van de moord op John F. Kennedy – in november vijftig jaar geleden – luister bij te zetten en als pianist zit hij al sinds zijn achtste jaar op de grote podia. Ook zijn eerste volledige solo-cd op EMI Classics (eerder verscheen een korte introductie-cd onder de titel The Juilliard Sessions, en voor Pentatone nam hij een cd op met pianowerk van Gordon Getty) is veelbelovend. Niet alleen biedt hij onder de titel Voyages een coherent programma, ook levert hij met origineel spel zijn visitekaartje af. Een debuut-cd beginnen met een minimalistisch werk van Meredith Monk is brutaal, maar het vormt een mooie opmaat voor de sfeervolle vergezichten van Rachmaninovs Preludes en de dromerige impressies van Ravels Gaspard de la nuit. Tao’s eigen Vestiges misstaan niet tussen deze giganten, en ook hun invloed is duidelijk. Nog interessanter is Iridescene, een poëtisch ‘soundscape’ voor piano en iPad. Een pianist en componist om in de gaten te houden. paul Janssen

Een wonderkind om in de gaten te houden

piano

Joaquín turina Piano Music 9 Jordi Masó Naxos 8.572915 / € 7,95

De muziek van Joaquín Turina (1882-1949) valt nog het best te omschrijven als een muzikale vrijage tussen Frans modernisme en Spaans traditionalisme. Toch is Turina geen Spaanse Debussykloon, daarvoor staat zijn muziek te veel in de traditie van zijn leraar Vincent d’Indy, die liever met Brahms, Wagner en Berlioz ‘knikkerde’ dan met Debussy en Ravel.

Sterker nog, D’Indy had een hekel aan Debussy, beschouwde diens muzikaal impressionisme als een voorbijgaande trend. De Spaanse pianist Jordi Masó ontgint het oeuvre van Turina en registreert nu in de reeks Spanish Classics bij Naxos een aantal bekende en minder bekende pianowerken van deze componist, zoals Coins de Séville; een werk waarin Turina teruggrijpt op Andalusische volksmuziek. Opmerkelijk is ook de muzikale stratengids van Sevilla Por las calles de Sevilla. Dit is een poëtisch werk waarin Turina op virtuoze wijze de sfeer van de straten in Sevilla muzikaal vormgeeft. De cd biedt een fraaie muzikale tijdslijn: van de vroege werken uit het begin van de vorige eeuw tot en met zijn driedelige zwanenzang Desde mi terazza uit 1947. De werken van Joaquín Turina worden met een helder en krachtig toucher uitgevoerd door Jordi Masó. oswin schneeweisz

Muzikale vrijage

CdBesprekingen piano

orgel

diverse Componisten

Franz Liszt

Liszt Transcriptions

The John Reading Manuscripts of Dulwich College

Niu Niu

Riccardo Bonci

EMI ClassICs 7 25332 2 / € 22,95

BrIllIant ClassICs 94454 / € 7,95

Chinezen lijken patent te hebben op lekker bekkende dubbelnamen als die van kunstenaar Wei Wei en pianist Lang Lang. Nu is daar ook Niu Niu, een piepjonge klavierwelp die eigenlijk luistert naar de naam Zhang Shengliang.

Met zijn amper zestien jaar is hij wat men noemt een wonderkind. Als zesjarige gaf hij zijn eerste openbare concert, om twee jaar later doodleuk het conservatorium van Sjanghai binnen te stappen. Met negen jaar tekende hij een exclusief contract bij platenlabel EMI Classics. Daar verschenen de afgelopen jaren reeds twee cd’s van hem voor de Aziatische markt. Zijn derde release gaat wereldwijd en biedt een bloemlezing van enkele pianotranscripties van Franz Liszt. Gemakkelijke kost is het niet. De bewerkingen die Liszt maakte van bijvoorbeeld Saint-Saëns’ Danse macabre of Paganini’s Grandes études vragen om een feilloze techniek en een uitgebalanceerde benadering van dynamiek en textuur. Niu Niu beheerst die kunst tot in de puntjes, jammer alleen dat de poëtische diepte van zijn spel te wensen over laat. Een en ander doet zich vooral voelen in de Schubertbewerkingen of in Wagners Liebestod. Maar wat wil je: voor de jonge Niu Niu is zijn eerste kalverliefde vermoedelijk nog toekomstmuziek.

Joep Christenhusz

John Reading (1685/86-1764) was in zijn tijd een bekende organist, componist en muziekleraar. De koorknaap van de Chapel Royal werd later organist van de St John at Hackney in Londen en raakte bevriend met de prominentste Londense musici van zijn tijd. Reading verzamelde een van de belangrijkste muziekcollecties uit de achttiende eeuw, die bekend staat als The John Reading Manuscripts. De collectie wordt bewaard in de bibliotheek van het Dulwich College in Londen en bevat voluntaries van Barrath, Blow, Croft, Greene, James, Reading, Seedo en Stanley.

Maurice Green (1695-1755) wordt wel beschouwd als de grondlegger van de achttiende-eeuwse voluntaries, instrumentale muziekstukken die voor tijdens en na de kerkdienst werden uitgevoerd, maar losstonden van de eigenlijke liturgie. In die periode zijn er grote aantallen van geschreven. The John Reading Manuscripts weerspiegelen twee verschillende stijlen: de oude, contrapuntische vroegbarok met zijn gedetailleerde versieringen, en de nieuwe, lichtere rococostijl. De werken uit het manuscript, stuk voor stuk juweeltjes, worden uitmuntend vertolkt door de Italiaan Riccardo Bonci, organist van de St Barnabas in Dulwich. Hij doet dat op het uit 1760 daterende orgel van Georg England in Christ’s Chapel of God’s Gift in Dulwich. aad aLBLas

Niu Niu: piepjonge klavierwelp

middeleeuwen

Juweeltjes uit de achttiende eeuw

renaissance

anoniem

diverse Componisten

Psallentes o.l.v. Hendrik vanden Abeele

The Playfords

lE BrIColEur lBCD 05 / € 17,95

CovIEllo ClassICs Cov 21116 / € 19,95

Santiago de Compostella is al sinds de vroegste middeleeuwen een geliefd bedevaartsoord. Pelgrims kwamen en gingen en ze namen ook muziek mee.

In een handschrift, bekend onder de naam Codex Calixtinus, is een grote hoeveelheid muziek opgetekend die in de elfde en twaalfde eeuw in Santiago de Compostella moet hebben geklonken. Het manuscript is van groot belang omdat dit een van de alleroudste bronnen is van meerstemmige muziek. Jammer alleen dat we niet weten waar de muziek precies vandaan kwam en al helemaal niet wie haar componeerde. In Franse bronnen uit ongeveer dezelfde tijd duiken soms stukken op die we ook in de Codex Calixtinus vinden, dus we nemen aan dat het vooral Franse pelgrims waren die hun composities in Santiago de Compostella neerschreven. Maar de muziek is zeker ouder dan die van de beroemde Notre-Dameschool uit Parijs. Het Belgische Psallentes is gespecialiseerd in deze vroege muziek en geeft op deze cd een prachtige selectie van dit belangrijke materiaal. Het ensemble opereert hier met alleen vrouwenstemmen. De polyfonie is twee- en driestemmig en klinkt eigenlijk verrassend modern, zeker door de strakke en heldere manier van zingen. Een prachtige cd. marCeL BiJLo

Het Duitse ensemble The Playfords viel op eerdere cd’s op door zijn losse en humoristische benadering van repertoire dat we eigenlijk al heel vaak op cd’s tegenkomen. Tijdens een concert kan humor nog wel werken, maar op een cd, die je liefst vaker draait, wordt hij al gauw flauw en voorspelbaar. The Playfords hebben daar wat op gevonden. Ze doen niet opzichtig gek op hun instrumenten, maar verstoppen de humor in de arrangementen die ze voor het ensemble maken. Dat werkte heel goed op hun kerst-cd, en dat doet het ook hier. Want de lichte liefdesliedjes en dansmuziek op deze cd zijn natuurlijk helemaal niet bedoeld om met een uitgestreken gezicht uit te voeren, ze waren puur amusement. The Playfords weten dat over te brengen, en dat kunnen ze gewoon op blokfluit, gamba, luit, colascione (een soort renaissancebasgitaar) en slagwerk. In de arrangementen zitten verwijzingen naar heel andere Italiaanse muziek, zoals van Verdi of van Ennio Morricone, maar die citaatjes worden niet opzichtig geëtaleerd, zodat je ze pas na herhaald luisteren echt in de gaten krijgt. Dat maakt deze cd zo leuk! marCeL BiJLo

Jacobus, Codex Calixtinus

Fa una canzone

Verrassend moderne polyfonie

www.klassiekezaken.nl

Verborgen humor bij The Playfords

augustus 2013

37

CDBesprekingen barok

barok

Carlo Milanuzzi

Diverse CoMponisten

Arias and dances

Musik in alten Städten & Residenzen

Lucia Sciannimanico, Cappella di Santa Maria degli Angiolini o.l.v. Gian Luca Lastraioli

Berliner Philharmoniker, Concentus Musicus Wien e.a.

Brilliant ClassiCs 94714 / € 7,95

Emi ClassiCs 19283312 / € 35,95

Een popcomponist uit de zeventiende eeuw, zo typeert luitist Gian Luca Lastraioli de Augustijner monnik en tijdgenoot van Monteverdi Carlo Milanuzzi.

Het kost enige moeite om in Milanuzzi een zeventiende-eeuwse Elvis of Michael Jackson te herkennen, maar feit is dat de aria’s en duetten op deze cd stuk voor stuk geschreven zijn in een vlotte, vrolijke en volkse stijl. Een stijl (korte, melodieuze aria’s met eenvoudige luitbegeleiding) die in het Italië van de zeventiende eeuw snel aan populariteit won. De vocale werken, op uitdagende wijze uitgevoerd door mezzosopraan Lucia Sciannimanico, worden op deze uitgave afgewisseld met lichtvoetige dansmuziek. Het betreft dansen die oorspronkelijk geschreven werden voor luit, maar nu klinken in een arrangement voor klein instrumentaal ensemble. Het levert een contrastrijk en levendig geheel op waar de liefhebber van vroege barokmuziek met gemak een uur naar blijft luisteren. De vraag is natuurlijk of Monteverdi en Milanuzzi elkaar ooit ontmoet hebben. Het kan bijna niet anders. Ze waren immers alle twee actief in de eerste helft van de zeventiende eeuw in Venetië. Milanuzzi werkte er als organist.

Monteverdi had in elk geval een grote invloed op zijn compositiestijl. Luister maar naar aria’s als Lilla, mio cor en Alla Donna sol piace. oswin sChneeweisz

Wie in de jaren zeventig en tachtig liefhebber was van oude muziek had ze allemaal: de fameuze zes-platendozen uit de Emi Reflexeserie. Roemruchte ensembles als de Studio der Frühen Musik leverden bijdragen aan deze serie en Jordi Savall en The Hilliard Ensemble maakten er hun eerste opnamen. Gerd Berg, producent van de Reflexeserie, had echter begin jaren zestig al een tien platen tellende serie met oude muziek gemaakt die nu in een tien cd’s tellende box is uitgebracht. De platen zijn, net als die uit de Reflexeserie, thematisch geprogrammeerd. Het accent ligt op de barok en klassieke periode.

We horen muziek uit Venetië van de Gabrieli’s en Monteverdi, uit Lübeck van Buxtehude maar ook uit Salzburg van de jonge Mozart. Wie de eerste cd opzet gelooft zijn oren niet: 1961! Konden ze toen al zó opnemen? De klank in de groot bezette meerkorige Venetiaanse motetten is inderdaad indrukwekkend. De meeste uitvoeringen komen voor rekening van leden van de Berliner Philharmoniker, maar om te laten horen dat de tijden zouden veranderen is het laatste deel, gewijd aan Wenen, verzorgd door het op oude instrumenten spelende Concentus Musicus Wien van Nikolaus Harnoncourt. Deze box is een prachtig muziekhistorisch document.

MarCel Bijlo

Popcomponist uit de zeventiende eeuw

Een prachtig muziekhistorisch document

advertentie

WWW.QUADREVISIE.NL Armand van Ommeren T. 0161 432451

KvK Breda 20064173

cdbeSPrekinGen barok

opera

w.a. Mozart Johann SebaStian bach

Così fan tutte

Jassen Todorov

Miah Persson, Angela Brower e.a., Chamber Orchestra of Europe o.l.v.Yannick Nézet-Séguin

GeGa New GR16 / € 10,95

deutsche GRammophoN 479 0641 (3 cd’s) / € 69,95

De drie sonates voor viool van Bach behoren tot het moeilijkste solorepertoire voor het instrument. Vooral de vierstemmige fuga die het tweede deel vormt van iedere sonate stelt de violist voor problemen. Bach was compromisloos en schreef deze fuga’s net zo doorwrocht als wanneer hij ze voor orgel zou hebben gecomponeerd. Maar als violist kende hij de mogelijkheden van het instrument natuurlijk door en door, en hij schreef nóóit iets dat niet te spelen is. De in Amer ika woonachtige Bulgaar Jassen Todorov maakt het zich bepaald niet gemakkelijk door alle drie de sonates achter elkaar op te nemen. Hij benadert Bach niet op de historische manier die we tegenwoordig gewend zijn, en bespeelt de moderne viool met de moderne strijkstok. Dan wordt het dus nóg lastiger om die vierstemmige fuga’s tot een goed einde te brengen, omdat het op de barokviool met dito stok makkelijker is om alle snaren tegelijk aan te strijken. Todorovs benadering is ietwat romantisch, met grote dynamische contrasten, maar hij heeft oog voor Bachs stijl. Hij maakt er dus geen laatromantiek van. In muzikaal opzicht is zijn lezing boeiend, vooral in de spetterende slotdelen van de sonates.

Marcel biJlo

Zwoele lippen, erotische schoonheidspukkel, decadent parelsnoer – het omslag weerspiegelt de perversie van Mozarts Così fan tutte. De opera werd vanaf 1800 decennia lang in de ban gedaan: te aanstootgevend. Overspel, trouweloosheid, seksuele toespelingen – dat was immoreel. Maar tijden veranderen.

Het frivole van Mozarts opera werd vorig jaar in het Festpielhaus in BadenBaden juist lekker dik aangezet. Een kostelijke spanning heerst er tussen de kokette zusjes Miah Persson en Angela Brower (van het type ‘als ik nee zeg bedoel ik ja’) en de viriele rokkenjagers Adam Plachetka en Rolando Villazón.

Werkelijk een storm aan emoties weet deze cast op te roepen. Wat een genot om de contrasterende timbres over elkaar heen te horen dartelen. Wat een machtige, overtuigende harmonie in de finales! Dit is geen gepolijste opname maar een levendige semilive productie. Kleine oneffenheidjes in de synchronisatie storen nauwelijks, ze geven je juist het gevoel dat je zelf in de zaal zit. Je hoort er trouwens aan af dat Yannick Nézet-Séguin zich behoorlijk in het zweet moest werken vooraleer hij het Chamber Orchestra of Europe had waar hij het hebben wilde.

Hier en daar hoor je hem opzichtig de teugels aantrekken ten behoeve van de continuïteit.

JoS van der zanden

3 SoloViolin Sonatas

Met oog voor Bachs stijl

opera

Kokette zusjes en viriele rokkenjagers

opera

Gioachino roSSini

aMilcare Ponchielli

Alex Penda, John Osborn e.a., Camerata Bach Choir Poznan, Virtuosi Brunensis o.l.v. Antonino Fogliani

Hui He, Luciana d’Intino, Hugh Smith e.a., Orchestra Filarmonica Salernitana ‘GiuseppeVerdi’ o.l.v.Yishai Steckler

Naxos 8660340-42 (3 cd’s) / € 22,95

BRilliaNt classics 94607 (3 cd’s) / € 11,95

Aviel Cahn, de baas van het Vlaamse operahuis, heeft na de uitvoering van het (te zelden!) gespeelde meesterwerk Semiramide van Rossini gezegd dat dit eigenlijk een belcanto-Parsifal is. Daar breek ik mijn hoofd nog steeds over, en ik heb na herhaaldelijk luisteren naar de nieuwste opname het verband nog steeds niet kunnen ontdekken. Semiramide was Rossini’s laatste Italiaanse opera seria uit zijn Italiaanse belcantoperiode en het werk verwijst al naar wat komen gaat – de Franse grand opéra. De vermenging van beide stijlen maakt de opera uiterst boeiend en behoorlijk innovatief, en het is mij werkelijk een raadsel waarom hij zo zelden wordt opgevoerd. Goed, het verhaal van een Assyrische koningin die haar man heeft vermoord en jaren later verliefd wordt op haar doodgewaande zoon is misschien een beetje té, maar dat zijn we inmiddels al lang gewend. Zeker, als we onze klassieken kennen: Orestes, Oedipus, Phaedra… De liveopname uit Bad Wildbad is fatsoenlijk.

John Osborn kan als geen ander met de hoge noten goochelen en Alex Penda (Alexandrina Pendatchanska) is een meer dan prima Semiramide. Een beetje zonde dat het koor niet hetzelfde goede niveau als de solisten haalt. Ik wacht nog steeds op de cd van de Vlaamse Opera – zonder beeld kan dat wellicht de ultieme opname van het werk zijn. baSia JaworSki

La Gioconda is nou typisch een guilty pleasure: zo over de top en melodramatisch dat een voorliefde voor deze ultieme Italiaanse opera bijna een bron van schaamte is. Maar biedt maar eens weerstand aan de meeslepende mix van onmogelijke liefde, jaloezie, schijndood, moord en zelfmoord. Onder leiding van Yishai Steckler wil het drama alleen wat moeilijk ontbranden, en de coördinatie tussen dirigent, orkest en zangers laat soms te wensen over. Maar de cast mag er zijn. De loodzware titelrol wordt gezongen door de Chinese sopraan Hui He. Haar stem blijft altijd krachtig, warm en aangenaam, op zichzelf al een hele prestatie.

Liefdesrivale Laura wordt gezongen door Luciana d’Intino, een Italiaanse dramatische mezzosopraan van de oude stempel: weinig subtiel, maar een stem die klinkt als een klok. Hugh Smith is een bijna té heroïsche Enzo; over het algemeen blijven de mannen in de cast in vergelijking met de dames iets achter. Het geluid van de liveopname is niet altijd optimaal, en de neiging van de technici het applaus weg te draaien stoort soms. Gezien de uitzonderlijk lage prijs haal je een prima Gioconda in huis, maar de klassieke opnames steekt deze nieuwkomer niet naar de kroon. benJaMin rouS

Semiramide

Gegoochel met hoge noten

www.klassiekezaken.nl

La Gioconda

La Gioconda: een guilty pleasure

augustus 2013

39

puzzel Jan Peter Raat

Verdi-operapuzzel In onderstaand schema staan 20 van de 26 opera’s die Verdi tijdens zijn lange leven heeft gecomponeerd. Onderaan vind je namen van personages uit die werken, voor iedere opera is er één bekende of minder bekende figuur. Het personage is nooit de titel van de opera. Wanneer het personage achter de opera gezet wordt, vormen de beginletters van hun namen van boven naar beneden drie toepasselijke woorden.

Naam VaN de opera

Naam VaN het persoNage

eerste letter

il cOrsarO aiDa la traViata siMOn BOccanegra la FOrza Del DestinO OtellO FalstaFF naBuccO

De persOnages in alFaBetische VOlgOrDe zijn: aManastrO anna anDrea arrigO arVinO ataliBa BanquO carlO cOrraDO elVira

eziO iagO leOnOra MarullO nanetta talBOt teBalDO tOM traBucO ViOletta

rigOlettO attila un BallO in Maschera i MasnaDieri alzira MacBeth i lOMBarDi il trOVatOre ernani DOn carlOs giOVanna D’arcO

OplOssing

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 30 augustus 2013 naar: Vereniging Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 boeken plus cd verloot van Joost Galema, Portretten van beroemde en beruchte zangeressen. Met dank aan Joost Galema.

OplOssing puzzel Klassieke Zaken Magazine nr. 3-2013: Aanslag op het trommelvlies www.klassiekezaken.nl

i Vespri siciliani

prijswinnaars Naam Dhr. j. hOls Dhr./Mw. V. sutantO Mw. a. haas Mw. j. eilers Dhr. h. heinen Dhr./Mw. B.j. Van haarleM Mw. a.M.l. KOperDraaD-BrOnzwaer Dhr./Mw. i. spijKer Dhr. D. Fisser Dhr./Mw. p. hOeKstra

Plaats Den haag alMelO rOOsenDaal leMMer haarleM einDhOVen leusDen zOeterMeer aMsterDaM leeuwarDen

De prijswinnaars ontvangen de cd Stravinsky | Revueltas o.l.v.

Gustavo Dudamel Met dank aan Universal Music. augustus 2013

41

klassieke zaken sPeCialisten  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR Boekhandel Feijn 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

EINDhOVEN Bullit klassiek 

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

LEEUWARDEN Poort 

ALMELO hilarius Broekhuis 

EMMEN Plantage Vermeer

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

LEIDEN Plato leiden 

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

AMERSFOORT de algemene Boekhandel

ENSChEDE Boekhandel Broekhuis 

VelVet musiC  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

AMSTERDAM Boudisque 

ERMELO riemer & walinga Cd aFd. 

Broekmans & Van PoPPel 

GOES Boekhandel en uitgeVerij de koPeren tuin 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

Charles muziek

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl ConCerto  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN nawijn en Polak BoekVerkoPers 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl BERGEN OP ZOOM quist Boekhandel 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA muziekhandel sPronk / de Vrije Boekhandel 

Veemarktstraat 40/ 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN musiC store 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.musicstore.nl DELFT muziekhandel Van Buytene 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN hAAG jazz Center 

Wagenstraat 125a / 070-3639129 www.jazzcenter.nl DEVENTER de woestijnroos 

Grote Overstraat 26 / 0570-642491 www.woestijnroos.nl DORDREChT dordreCht klassiek 

Voorstraat 435 / 078-6122169 www.dordrechtklassiek.nl

de muziekdragerij  Voorstraat 411 / 078-6163489 demuziekdragerij@gmail.com DRIEBERGEN Cd artline V.o.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

42 augustus 2013

GRONINGEN Boekhandel Van der Velde 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl het Carillon 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

MAASSLUIS mastersound 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MIDDELBURG de drukkerij 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN Boekhandel roelants 

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com kroese klassiek 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

Plato groningen 

RODEN Boekhandel daan nijman 

hAARLEM Bruno klassiek 

ROOSENDAAL het VerBoden rijk 

hEERENVEEN Binnert oVerdieP 

SChAGEN Boekhandel Plukker

hEERLEN smeets klassiek & jazz 

SNEEK Boekhandel Van der Velde 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl

Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

Passage 8-14 / 0165-529223 www.verbodenrijk.nl

Gedempte Gracht 71-75 / 0224- 212941 www.boekhandelplukker.nl

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

hENGELO Boekhandel Broekhuis 

SOEST Boekhandel Van de Ven

’S-hERTOGENBOSCh Pieter Van os Cd 

VELP Boekhandel jansen & de Feijter 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Soesterbergsestraat 54-C / 035- 6012419 www.boekhandelvandeven.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl

hOUTEN Boekhandel wijs

VENLO sounds reCordshoP BV 

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

KROMMENIE erwin Vermast Cd-dVd shoP 

WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

Markt 12 / 0343 – 577300 boekhandelpettinga@planet.nl

LAREN larense Boekhandel

ZUTPhEN musiC all in 

Naarderstraat 9 / 035- 5382312 www.larenseboekhandel.nl

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net

LEEUWARDEN Boekhandel Van der Velde 

ZWOLLE Plato zwolle 

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

exclusieve boxaanbieDing

foto: Hans Hijmering

MonuMent voor een 75-jariGe pionier

95 24,

KLASSIEKEzaken adviesprijs*

nu slecHts

8cd

ook te bestellen via www.nrc.nl

Reinbert de Leeuw wordt in september 75 jaar. Dat vindt hij zelf niet zo belangwekkend. Veel interessanter is voor hem het feit dat hij al 50 jaar aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag verbonden is. Daarom staat de dirigent, pianist en componist, voorvechter van de hedendaagse muziek en peetvader van de Nederlandse ensemblecultuur op 27 en 28 september centraal in het festival REINBERT. Gelukkig vond Decca 75 jaar wel een mijlpaal en een reden om de inmiddels legendarische opnamen die De Leeuw in de jaren negentig voor het label maakte. samen te voegen tot een passend monumentje: Frank Martin met Amsterdam Sinfonietta, Stravinsky en Janácek met het Nederlands Kamerkoor en zijn eigen toenmalige Schönberg Ensemble, Antheils overdonderende Ballet mécanique met het Nederlands Blazers Ensemble en dan nog Schönberg, Vivier, Oestvolskaja, Goebaidoelina – en natuurlijk de nog altijd onovertroffen uitvoering met het Rondom Kwa r tet va n Messiaens Quatuor pour la fin du temps. Het is bijna te veel schoonheid voor zo’n prijs. En als Klassieke Zaken Clublid krijgt u De Leeuws beroemde opname van Saties Gymp van de aankoo nopédies en Gnossiennes Gratis bij -cd-box 8 leden or club er gratis bij. lusief vo exc

Diverse componisten REINBERT DE LEEuw - 75 JAAR

Diverse uitvoerenden

Decca 4807987 (8 cD’s) / vkz 134 649

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42* Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 22 september 2013.

* Leverbaar vanaf half augustus