Vkz2015 06 by Klassieke Zaken

Al 35 jaar hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

35 JAAR

KLASSIE

UITGAVE VAN DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN 35STE JAARGANG DECEMBER 2015 NR 6 JUBILEUMUITGAVE

KE ZAK EN

JANINE JANSEN Lyriek en hartstocht

EXCLUSIEVE AANBIEDING

23,99

* 99 14,

JULIA LEZHNEVA: EEN GEBOREN OPERAZANGERES ‘Een geboren operazangeres’, oordeelde de arts die Julia L ezhneva in 1989 op de wereld hielp, toen de baby een enorme strot opzette. De pas 26-jarige Russische sopraan heeft inmiddels de wereld veroverd met haar even jeugdige als lenige stem waaromheen de muziek uit de late barok als een handschoen past. Haar eerste solo-cd met motetten van Händel, Vivaldi, Mozart en Porpora gooide internationaal hoge ogen. De Engelse Gramophone vond haar ‘onberispelijk vloeiend in de coloraturen’ en noemde haar een zangeres ‘die wat virtuositeit aangaat kan wedijveren met de jonge Cecilia Bartoli’. De perfecte zangeres voor het werk van de jonge Händel die vol bravoure naar Italië trok om zijn plek in de operawereld te veroveren. En als Lezhneva, begeleid door het immer sprankelende Il Giardino Armonico, aria’s zingt uit opera’s als Trionfo, Dafne en Agrippina is het volledig invoelbaar waarom Händel die operawereld inderdaad razendsnel veroverde. Een verslavende cd.

HÄNDEL

Julia Lezhneva Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini

DECCA 002894 7867661 / 156 747 VKZ

KLASSIEKEZAKEN.NL

*Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 98 *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 29 januari 2016 .

FOTO: DECCA/SIMON FOWLER

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL

KLASSIEKE ZAKEN 35e jaargang, nummer 6 - december 2015 Winkelprijs € 4,99 Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

DEZE MAAND

JANINE JANSEN: GEVOEL VOOR PERFECTIE

KRAAYENHOF & MEIJER IN CONCERT

EINDREDACTIE

Frederike Berntsen

FOTO: MARCO BORGGREVE

Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Joep Christenhusz, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Inge Jongerman, Michel Khalifa, Jan Kunst, Barend Linders, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Eddie Vetter, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

FOTO: HARALD HOFFMANN

Frederike Berntsen AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

RIJZENDE STER HARRIET KRIJGH

HOOFDREDACTEUR

VORMGEVING

Marjanne Gielen, Sharon Schlenter, Rik Janssen, Danielle Bouman, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Lindsey Schlenter COVERFOTO

Marco Borggreve

STOPZETTEN ABONNEMENT

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2015 Vereniging Klassieke Zaken. Het volgende magazine verschijnt: 5 februari 2016

december 2015

VILLAZÓN ZINGT VOCALE JUWEELTJES

TAKE TWO MET PATKOP EDGAR MOREAU: JONG FENOMEEN

FOTO: JULIEN MIGNOT

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

25 39

FOTO: MARCO BORGGREVE

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 085 7600237 www.bcm.nl

FOTO: JOERI ROOIJ

LEDENADMINISTRATIE

FOTO: HARALD HOFFMANN/DG

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 45.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

EXCLUSIEVE AANBIEDING

JULIA LEZHNEVA & De jonge Händel

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

VAN DE REDACTIE FOTO: MAARTEN VAN HAAFF

EN VERDER

Een stukje geschiedenis

10 Meeslepend hoorcollege van BACH 11 Kerst volgens MONTEVERDI 33 BRAZILIAN ADVENTURES Missen met peper BOXAANBIEDING

99 PHILIPPE JAROUSSKY Händel op z’n best ARTIKELEN

JANINE JANSEN ’s Neerlands stervioliste

14 Integrale Sjostakovitsj van BRODSKY QUARTET 17 HARRIET KRIJGH speelt Rachmaninov 20 ALL OF BACH voor iedereen 25 KRAAYENHOF & MEIJER In Concert 29 RICERCAR pakt uit 30 PATRICIA KOPATCHINSKAJA Take two 36 MARIA JOÃO PIRES ‘Chopin is een dichter’ 39 ROLANDO VILLAZÓN avontuurlijker dan ooit 40 Bach à la EDWIN RUTTEN 42 EDGAR MOREAU zingt op zijn cello 45 ERIK BOSGRAAF terug naar de eenvoud 46 PAUL HAENEN Peter en deWolf in Hollywood 48 De bijzondere collectie van het NMF 51 PAUL DE LEEUW Er was eens... een kerstverhaal 52 Het liedoeuvre van KORNGOLD 54 HUIJNEN & GROTENHUIS Dance! RUBRIEKEN 4 COLOFON 5

VAN DE REDACTIE

13 BERICHTEN 34 AANBEVOLEN DOOR

Een stukje geschiedenis: vijfendertig jaar geleden, toen nog in het lp-tijdperk, richtten een paar enthousiaste eigenaars van platenzaken een vereniging op om de verkoop van klassiekemuziekopnames te bevorderen: de Nederlandse Klassieke Vakhandel. Een kleurenfolder werd het kenmerk van de Vereniging. Eind jaren negentig – de lp was al lang vervangen door de cd – streefde de vereniging naar vernieuwing. Er kwamen een nieuwe naam – Klassieke Zaken, en een nieuwe vormgeving voor het tweemaandelijkse magazine, en in 2000 werd de Klassieke Zaken Club gelanceerd.

Al 35 jaar een begrip

Inmiddels hebben we veel lief hebbers van klassieke muziek aan ons weten te binden. Sommigen zijn lid geworden van de Klassieke Zaken Club, anderen blijven trouwe bezoekers van de aangesloten winkels. Aan elk magazine worden acties gekoppeld die voordelen doorgeven aan onze trouwe achterban. Naast aangepaste prijzen bij het aanschaffen van cd’s kunnen onze clubleden ook rekenen op kortingen voor concerten, boeken en meer.

De vereniging heeft vele stormen doorstaan. De algemene muziekwinkel is een zeldzaamheid geworden, maar de speciaalzaak weet zich goed te handhaven, door naast een ruim assortiment klassieke muziek haar expertise te bieden aan de klant. Daarnaast hebben veel boekwinkels het literaire assortiment uitgebreid met klassieke muziek.

57 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 74 HANS HEGS COLUMN 76 KLASSIEKE KINDERZAKEN 79 AANGENAAM KLASSIEK 96 PUZZELS

Wij, de redactie, medewerkers en de aangesloten winkeliers, willen u graag de komende jaren blijven voorzien van achtergrondinformatie, acties en een mooi magazine. Op naar de vijftig jaar!

98 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN Op vertoon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

KLASSIEKEZAKEN.NL

Frederike Berntsen december 2015

JANINE lyriek

FOTO’S: HARALD HOFFMANN

december 2015

COVERINTERVIEW

JANSEN en hartstocht in double bill

Een opname van het Vioolconcert van Johannes Brahms door Janine Jansen: vele muziekliefhebbers zullen daar reikhalzend naar hebben uitgekeken. Nu is het zover, in een prachtige double bill met het Eerste vioolconcert van Béla Bartók. ’s Neerlands stervioliste aan het woord over haar nieuwste cd, de spanningen van het opnameproces en het volgen van haar gevoel.

“Het is een hele bevalling, zo’n opname, altijd eigenlijk. Het is een emotioneel gebeuren, want er zit gewoon zoveel hard werk in. Je wilt het beste geven, en het is voor jezelf nooit goed genoeg. Maar zodra ik een beetje het einde van het traject nader, neem ik er ook echt afstand van; dan hoef ik het zelf even niet meer te horen. Dat is ook prima.” Dat betekent niet dat Jansen de stukken niet speelt op het concertpodium. “Ik zit nu net in een soort Brahmsperiode, en heb het concert met drie of vier verschillende orkesten gespeeld de afgelopen maanden. En dat voelde eigenlijk ook heel fijn, om even zonder die druk van een opname gewoon te spelen, en het los te laten.” Ze is de eerste die op cd het monumentale Vioolconcert van Brahms koppelt aan het Eerste vioolconcert van Béla Bartók. “Nu ga je natuurlijk vragen waarom”, lacht ze. “Eigenlijk is het gewoon een sterk intuïtief gevoel dat ik ze goed bij elkaar vind passen. Er is natuurlijk de Hongaarse connectie: Bartók is Hongaars, en Brahms werkte intensief samen met violist Joseph Joachim, die Hongaarse wortels had. Die muzikale erfenis hoor je in de muziek.” Een andere gemene deler vormen lyriek en hartstocht. “Het vioolconcert van Bartók is echt een liefdesbrief aan de violiste Stefi Geyer, met wie hij toen madly in KLASSIEKEZAKEN.NL

love was. Je begint dat concert helemaal solo, met een thema dat voor Stefi staat; dat is zo’n flexibele lijn, je gaat door zoveel stemmingen in maar een paar maten. Dat thema staat in dezelfde toonsoort als het thema van het concert van Brahms, dat juist iets heel gedragens, iets volwassens en rustgevends heeft. Het contrast tussen die twee vind ik erg mooi, maar ook de verbindingen die er zijn.” Janine Jansen heeft bewust gewacht met het opnemen van Brahms’ vioolconcert, tot ze het stuk meer dan drie jaar geleden speelde met dirigent Antonio Pappano en het Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia. “Met Pappano is het heerlijk samenwerken. Hij is zo’n natuurlijk musicus, heel direct en gepassioneerd. Het voelt volkomen vanzelfsprekend om met hem te musiceren. Hij heeft altijd veel opera gedirigeerd, en het lijkt alsof er ook in orkestwerken heel erg vanuit een zangtraditie wordt gemusiceerd. Je merkt dat hij dat van zijn orkest vraagt, en krijgt. Dat sprak mij erg aan drie jaar geleden, het voelde zo goed. Toen ben ik echt gaan nadenken over een opname.” Zo’n goede band met orkest en dirigent is wat haar betreft niet noodzakelijk, maar helpt wel: “Het voelt meteen vertrouwd, je voelt in het oogcontact met de musici tijdens het spelen dat

je meteen een directe communicatie aan kunt gaan. Ook met het London Symphony Orchestra, waarmee we het Bartókconcert hebben opgenomen, daarmee speel ik zo’n beetje elk seizoen. Ik bewonder dat orkest enorm: de tomeloze inzet waarmee de musici spelen, en de snelheid: alles werkt daar gewoon meteen.” Met een stuk als het Vioolconcert van Brahms heeft Janine Jansen een lange geschiedenis: ze speelt het al sinds haar zestiende. “Je visie op zo’n stuk wisselt steeds, die evolueert. Elke keer als ik terugkom bij het Brahmsconcert begint een zoektocht, steeds opnieuw, en die wordt steeds lastiger. Je kijkt in de partituur, en aan alles wat je deed of altijd hebt gedaan, twijfel je weer. Ik zou je niet goed kunnen beschrijven wat ‘mijn’ Brahms is, zo van: zo zie ik mijn Brahms, daar ga ik voor. Het is bij mij vooral een intuïtief proces. Het gebeurt allemaal in je, het is heel lichamelijk.” Maar Jansen doet niet álles vanuit haar gevoel. “Dat klinkt een beetje ongericht. Natuurlijk ben je er ook met je hoofd bij. Het zoeken naar wat technisch werkt, hoe alles klinkt en wat je probeert uit te drukken; het vereist een enorme focus. Je moet wel de vorm van een stuk kunnen zien, en daar moet je het ook over kunnen hebben met de mensen met wie je musiceert,

“MET PAPPANO IS HET HEERLIJK SAMENWERKEN”

december 2015

COVERINTERVIEW maar binnen die kaders laat ik alles toch het liefst vrij. Vooral als je een stuk dan in z’n geheel speelt tijdens een concert, dan gebeurt alles gewoon heel intuïtief en spontaan, op dat moment. Daardoor is het altijd anders en flexibel. En zo moet het ook zijn.” Het opnemen voor cd is daarom nog wel eens een lastig proces. “Het zal voor altijd zo, op díé manier, op de cd staan. Je hebt in je hoofd een bepaalde voorstelling van hoe het zou móéten zijn; het is erg moeilijk om dat los te laten. Daarom moet alles gewoon kloppen. Door alle jaren heen dat ik nu opneem is dat iets wat ik voor mezelf geleerd heb, zeker omdat tegenwoordig zoveel concerten direct worden uitgezonden en gedeeld. Soms denk

ik wel eens: was er maar weer eens gewoon een concert waarbij alleen de mensen in de zaal het horen. Dat komt bijna niet meer voor; bijna elk concert wordt live gestreamd, live op de radio uitgezonden, opgenomen voor televisie. Je wordt je daar steeds bewuster van. Sowieso ben ik me veel bewuster van allerlei dingen in het leven. Het is misschien ook wel logisch dat zoiets gebeurt. Ik had eigenlijk nooit een pad voor mezelf uitgestippeld. Het was altijd zo dat het pad dat ik nam oké was, dat was gewoon hét pad. Nu is het meer: is dit wel het pad dat ik wil gaan? Wil ik al die zijpaden wel? Welke wel, en welke niet? Misschien dat ik daarom ook steeds meer ga nadenken over opnamen. Die moeten dan wel echt bijzonder zijn, en daar moet je dan ook echt de

tijd voor hebben, en nemen. Wat dat betreft streef ik steeds perfectie na; dat betekent voor mij niet dat alle nootjes precies onder elkaar staan, maar dat ik erin slaag iets over te brengen. Dan is het voor mij perfect: als het publiek voelt, wat ik voel.” BENJAMIN ROUS

JANINE JANSEN 8 DECEMBER 2015 8 MAART 2016 CONCERTGEBOUW AMSTERDAM CONCERTGEBOUW.NL 6 FEBRUARI DE OOSTERPOORT GRONINGEN DE-OOSTERPOORT.NL

JANINE JANSEN VERZORGT DE TITELMUZIEK VOOR PUBLIEKE WERKEN

VANAF 10 DECEMBER IN DE BIOSCOOP

BRAHMS, BARTÓK

VIOOLCONCERT OP. 77 VIOOLCONCERT NR. 1

Janine Jansen, Orchestra dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v.Antonio Pappano DECCA 002894 7892168 (2 CD’S + BONUS-CD)

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS

MEESLEPEND HOORCOLLEGE VAN BACH Je zult maar Bach heten tegenwoordig en ook nog een verre nazaat zijn van Johann Sebastian Bach. De Nederlander Govert Jan Bach is er een en gaat er niet prat op. Wel is hij op aanstekelijke wijze in het werk van Johann Sebastian gedoken. Dat deed hij eerder met een muzikaal geïllustreerd hoorcollege over de Matthäus-Passion en dat doet hij nu met het Weihnachtsoratorium en het Magnificat. Vier cd’s lang voert hij de luisteraar langs de betekenis en de achtergronden van deze muziek, compleet met meeslepende voorbeelden uit de rijke discografie rond dit zesdelige, over meerdere dagen verspreid uit te voeren werk. De vier cd’s met meesterverteller Govert Jan Bach laten zich niet echt uitspreiden over meerdere dagen. De aanstekelijke verteltrant, gecombineerd met de sterke muziekvoorbeelden dwingt tot achter elkaar door luisteren. Bovendien gaat alles gepaard met een prachtig uitgevoerd boekwerk vol achtergrondinformatie. Het Weihnachtsoratorium zal hierna nooit meer hetzelfde klinken.

niet clubleden

alleen clubleden

24,99*

22,49

4CD +BOEK

4CD + BOEK

GOVERT JAN BACH GEEFT OP DE VOLGENDE DATA PRESENTATIES OVER ZIJN BACH-HOORCOLLEGES: 5-11 APELDOORN NAWIJN & POLAK 11-11 AMERSFOORT ALGEMENE BOEKHANDEL

FOTO: UITGEVERIJ RUBINSTEIN

15-11 MAASTRICHT BOEKHANDEL DOMINICANEN

GOVERT JAN BACH OVER HET

WEIHNACHTSORATORIUM EN HET MAGNIFICAT VAN JOHANN SEBASTIAN BACH UITGEVERIJ RUBINSTEIN ISBN 9789047620235 / 156 744 VKZ

17-11 BILTHOVEN

BILTHOVENSE BOEKHANDEL

18-11 LAREN

JOHANNESKERK

27-11 HEERENVEEN

BINNERT OVERDIEP

28-11 GRONINGEN LIBRIJE MARTINIKERK 8-12 VELP

JANSEN & DE FEIJTER

VOOR INFO ZIE: RUBINSTEIN.NL/BACH

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 29 januari 2016.

december 2015

KLASSIEKE ZAKEN AANRADERS 22,99 niet clubleden

,99

12,50*

alleen clubleden

* 99 9,

FOTO’S: EDDY COPPENS

KERST VOLGENS MONTEVERDI Even een rondje terug in de tijd. Het begin van de zeventiende eeuw was misschien wel een van de turbulentste momenten in de muziekgeschiedenis. Terwijl de renaissance op zijn retour was, won de nieuwe barokke stijl langzaam terrein. De enorme meerstemmige bouwwerken maakten plaats voor meer homofoon gedachte werken. De Italiaan Claudio Monteverdi stond midden in deze ontwikkeling. Vaak vermengen de oude en de nieuwe tijd zich in zijn werk. Dat gebeurde in zijn beroemdste compositie voor de Vespers, Il vespro della Beata Virgine, maar ook in de zo’n tien jaar geleden door het Vlaamse Currende onder leiding van Eric van Nevel ‘geconstrueerde’ Vesperae in Nativitate Domine. Een ‘kerstvespers’ van Monteverdi, bestaande uit werken als Laudate pueri, Beatus vir en Laudate Dominum. Het had zo kunnen zijn in het midden van de zeventiende eeuw in de San Marco van Venetië. Het kan inmiddels in elk geval in de huiskamer, want deze meesterlijke opname is nu gewoon weer beschikbaar. En kerst volgens Monteverdi is nog steeds om stil van te worden. KLASSIEKEZAKEN.NL

CLAUDIO MONTEVERDI

VESPERAE IN NATIVITATE DOMINE

Currende o.l.v. Eric van Nevel

ETCETERA 871180 1015262 / 156 743 VKZ Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de c omplete lijst pagina 98. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 29 januari 2016. december 2015

BERICHTEN

SEONG-JIN CHO

WINTERAVONDEN AAN DE AMSTEL

WINNAAR CHOPIN CONCOURS

FOTO: EVERT ELZINGA

19 T/M 22 DECEMBER 2015 In december trakteert het kamermuziekfestival Winteravonden aan de Amstel muziekliefhebbers uit heel Nederland op het beste aan Russische kamermuziek, in de sfeervolle entourage van de Hermitage Amsterdam. In 2015 zou Svjatoslav Richter honderd jaar zijn geworden: de editie 2015 van Winteravonden staat stil bij deze legendarische meesterpianist. Celliste Natalia Gutman treedt aan – zij kende Richter persoonlijk en speelde geregeld met hem samen. Pianist Boris Berezovski is van de partij, en natuurlijk weer de jonge (8-13 jaar) en verbluffende virtuozen van het Vladimir Spivakov Fonds voor Getalenteerde Kinderen uit Moskou. Exclusief voor bezoekers van Winteravonden opent de Hermitage van 19 tot en met 22 december al om 19.00 uur zijn deuren, zodat u voorafgaand aan elke concertavond het museum zonder meerprijs kunt bezoeken. Info: winteravondenaandeamstel.nl

De in Seoel geboren vierentwintigjarige pianist Seong-Jin Cho heeft afgelopen oktober het zeventiende Internationale Chopin Piano Concours gewonnen. Deutsche Grammo phon heeft opnames gemaakt van zijn recitals in de voorronden – dit livealbum met highlights markeert het begin van een samenwerking tussen het label en het Fryderyk Chopin Instituut, opgezet om uitmuntende vertolkers van Chopins muziek onder de aandacht van een zo breed mogelijk publiek te brengen. Seong-Jin Cho won eerder, in 2008, het Internationale Chopin Piano Concours voor Jonge Pianisten, en in 2011 sleepte hij de derde prijs in de wacht op het Internationale Tsjaikovski Concours in Moskou.

ek uzi M e k a iek uziek zie e per k ass Mu l lak M K e euw z • O olk • zie k i e • ADVERTENTIE u n• e akv d N i e k a z s u M F k • e s a / R i k O e a z op •J k• vla urele era uw Mu ziek • zie k • olk en • P Raak Op t l Nie u F u • u / • ude m e M pera azz • Pop vlakk turele ek • C ereld Muzie •J uw k l uzi Cu • W sieke iek • Nie zz • O /Folk akken le Raa ldm ziek l k• s z p e v e Ja e r i r o k ek u e Kla e Mu uz ltu aa M •P • uzi W u R m e d k n • M C d k e u l e e l i k • e e e k i e O uz er ak zie uw era ltur uziek Nu lass e M k• kvl Mu Nederland • Win heel Nie • Op Cu zie d viaude •K m e k olk • u • k d e k l i zz ek p/F sie digitale re • O we M uz zie era a s e o u J p k a M P kabel l uzi lak • u O • • W ieke • K ude M Muzie akv Nie azz • olk kken k a ek s F i • e s / R i z O e z la u op •J k vla urele era uw Mu ziek • •K zie olk en • P Raak Op lt Nie F de ek u • i / • u z p Cu eldmu ziek k z e M u l a O z k o r • e e a a • P r u e r J k w • k kvl Op zie ultu We eke M k ieu zie lk • kken Raa mu iek • i •C Mu ra • N Jazz • p/Fo s ie e d a l l l k s z e v e z la o e ere akoncertzend Mu uzi er ltur ac Mu k • K k• •P W l e u Op R m e o d n • C d k l /F ke zie Ou uwe rele iek k• ere ssie Pop kvlak Mu iek • ultu muzie k • W e Muz • Kla e Nie a C z d a u u • k R k ld ie a• e O k M e i z e r i e e l s r • u z i e e azz s e We ke M • Kla lak uw Mu uziek Op lk • J n tur ldmuz e • • i e akv d z N ie o e k a z ek s u M F re k i • e s a / R i z e k O e a J a 807• l CAIWAY: u uz W op vla urele uw kanaal k• per e M ek • K de M olk en • P Raak O zie Nie F824 u • i ult iek / • u KPN & XS4ALL: kanaal z s p k z e M s u ra •C el la az • O uwe Po kvlak M r e J k u p • k e e t • i e d O &•ZIGGO: 819 Cul ie lk uz • uzi kenkanaal NUPC Raa Ou /Fo le1819*) ldm ziek lak (of k• azz p e M era • e v e J e r i r o k w u z • u e P a u t p u l a M k ‘Hartverwarmender dan dit zijn kerstconcerten zelden’, schreef e • • W l i m Cu N • O p/Fo* afhankelijk e R type•ontvanger eld ziek • ssieke uziek ken van elhet r r k k e o azz a u e l NRC Handelsblad over de vorige succesvolle samenwerking tust i J a P M l l v k W z • Mu website Cu kabelfrequenties: zie de n• •K mu eonze aak analoge k• voor zie u u • e k d e R k l i k a e O k M e n i z sen Kinderkoor en het Amsterdam Bak e ss ere uzi perhet Nieuw Amsterdams rele vla k• Mu we uzi kke Kla laonder • Oroque ieu e M Muzie aak Cultu eldm ek • W sieke lkOrchestra • v leiding van Ton Koopman. Dit jaar, op d z N o k k z u F • e • a zi er p/ las Raa • O euwe pera uzi o22 •J ek P k e • W ke Mu k • K M k l en 23 december, trakteren koor en orkest jonge en oudere l e i uzi • i k e e o O z N e z • Pop/F akken lturopnieuw uzi ssie Muzie • Oud e Mu era • z u a k l a M oren op een serie sfeervolle kerstspelen. De familiel C e J w v e • k •K uzi ieu z • Op olk • k• ude zie en aak e ek u k N M R O i i k F z voorstelling is gebaseerd op de arrangementen die Ton Koopz • M le la a Jaz Pop/ Mu ziek • uwe mu ssieke akv ulture d per olk • l a e • u i e O R a man maakte van kerstliederen als Nu syt wellecome en Wij komen n M C er Kl /F • Nconcertzender.nl z• kke lturele iek • k • uziekvan het Oosten. Dieuwertje Blok vertelt het verhaal. • Wen kabel late Jaz Popnaar era muziek v e z om luisteren op internet i k p u • • k u z O lk u aa M zie • C eldm en z /Fo en le R Mu ude M uwe akk iek er JazInfo: lmuziekgebouw.nl e W akk e Pop aakvl ulture dmuz k • i e • O v i k N l l k k R C aa k• Fo lass zie ere a• ele k• op/ rele R • K Muzie Oper • W ke Mu zie ltur P u k u k • e C m • zie uwe ltu uzi ssie reld KLASSIEKEZAKEN.NL ken Cu Mu december 2015 13 k e Kla i a e We ieke M l N ud kv ss a O a a l K le R

De Concert zender

KERSTSPELEN IN HET MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ 22 & 23 DECEMBER

ultu

Hoogtepunt aan ’t IJ

BRODSKY QUARTET

In zijn Londense studio, met uitzicht op de fameuze Royal Albert Hall, reageert violist Daniel Rowland prettig verrast als ik hem vertel dat de Sjostakovitsj-cyclus van ‘zijn’ Brodsky Quartet een hoofdattractie is van ‘10 jaar Muziekgebouw’. “Tien jaar alweer? Het lijkt nog zo nieuw... het is een geweldig gebouw, een van de heerlijkste plekken om te spelen, ik zie er erg naar uit!” Daniel Rowland groeide op in Twente. Spelen in Nederland is voor hem een thuiswedstrijd. Zo werd in januari 2015 het Leidse publiek in de fraaie Aalmarktzaal

december 2015

FOTO: ERIC RICHMOND

Tien jaar bestaat het Muziekgebouw aan ’t IJ. Dit centrum van eigentijdse muziek heeft zijn onmisbaarheid allang bewezen. Een van de absolute hoogtepunten van het jubileumseizoen wordt zeker de ‘integrale Sjostakovitsj’ van het Brodsky Quartet in het eerste weekend van maart 2016.

PODIUM

SPEELT SJOSTAKOVITSJ of omdat die niet meer geldig zou zijn, integendeel! Maar juist omdat de confrontatie van doorknede vertolkers met een nieuwe primarius heel verrijkend kan zijn. Je voegt iets toe aan de interpretatie, en dat het live is brengt een andere spanning met zich mee. En óók wilden we de hele reeks nog eens doen omdat er geen componist is met wie w ij ons zó verbonden voelen als met Sjostakovitsj. Hij is een deel van onze ziel.”

ondergedompeld in een onvergetelijk Sjostakovitsj-weekend door het Brodsky Quartet – het programma van vijftien kwartetten dat aan ’t IJ te horen zal zijn. “Een bijzondere ervaring met een geweldige sfeer,” blikt Rowland terug, “dat hopen we in Amsterdam ook te beleven.”

GERARD SCHELTENS

BRODSKY QUARTET 4, 5 EN 6 MAART 2016 MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ AMSTERDAM MUZIEKGEBOUW.NL

FOTO: G. SCHIRMER

De Brodsky’s hebben een speciale band met de muziek van Dmitri Sjostakovitsj. Al sinds de oprichting in 1972 is het doorleefde werk van de grote Rus een topper in hun gevarieerde repertoire. Rowland was er toen nog niet bij, hij werd primarius in 2007. “Mijn eerste Sjostakovitsj-cyclus was in 2008-2009 in Bologna, gelukkig uitgesmeerd over vijf maanden, zodat ik me deze veeleisende muziek eigen kon maken. Er was een fantastisch contact met de weduwe Irina Sjostakovitsj, die allerlei sluiers voor ons oplichtte. Zo verwijzen de vele ritmische motiefjes naar de klop-op-de-deur van de KGB, maar ze wees ons ook op de religieuze connotatie (‘God zij geprezen’) en het eerbewijs voor Beethoven (openingsmotief Vijfde symfonie). Met zulke verwijzingen, rechtstreeks van de componist, kreeg de muziek meer betekenis voor ons.”

EXCLUSIEF VOOR LEZERS VAN KLASSIEKE ZAKEN: MET 25% KORTING NAAR SJOSTAKOVITSJ SPECIAL IN 2016

verschillende eilandjes gespeeld hebben”, vertelt Rowland. “Maar...het uitzicht over het IJ kan daar best tegenop...”

“SJOSTAKOVITSJ IS EEN DEEL VAN ONZE ZIEL”

Niet alleen concertgangers zullen in Amsterdam de oren openzetten voor Sjostakovitsj, want de microfoons luisteren mee. Platenlabel Chandos gaat de cyclus live vastleggen. Dat wordt de tweede integrale Sjostakovitsj-opname van de Brodsky’s, want in 1999 maakten ze, toen met primarius Michael Thomas, voor Teldec een schitterende registratie van deze bewogen en bevlogen muziek.

Hun integrale reeks was te horen op allerlei plekken in de wereld, Scandinavië, Australië, Mexico. “Een van de leukste ervaringen was in het Noorse Bodø, waar we op vijf

Als je de oude opname (nu op het label Warner) beluistert, heeft die nog niets van zijn betekenis verloren. Waarom een nieuwe? Rowland: “Niet om die andere over te doen

KLASSIEKEZAKEN.NL

IN VIJF CONCERTEN ALLE STRIJKKWARTETTEN VAN SJOSTAKOVITSJ DOOR HET BRODSKY QUARTET VR 4 MRT / 20.15 UUR: STRIJKKWARTETTEN NRS 1, 2 & 3 ZA 5 MRT / 15.00 UUR: STRIJKKWARTETTEN NRS 4, 5 & 6 20.15 UUR: NRS. 7,8 & 9 ZO 6 MRT / 15.00 UUR: STRIJKKWARTETTEN NRS 11, 12, 13 & 14 20.15 UUR: NRS. 10 & 15 KORTINGSKAARTEN À € 27,PER CONCERT, INCLUSIEF PAUZEDRANKJE, VIA MUZIEKGEBOUW.NL/SJOSTAKOVITSJ O.V.V. ACTIECODE KLASSIEKE ZAKEN* OF VIA DE KASSA VAN HET MUZIEKGEBOUW AAN ‘T IJ: 020 – 788 2000 * Actie niet geldig i.c.m. met andere kortingen of a anbiedingen

december 2015

www.outhere-music.com

LPH 019

Alpha 215

A 391

Alpha 224

Alpha 211

Alpha 219

Nieuwe Highlights ...

info: stefan.nies@outhere-music.com

INTERVIEW

“Muziek moet mensen raken” HARRIET KRIJGH TIMMERT FLINK AAN DE WEG. DE JONGE NEDERLANDSE CELLISTE BRENGT HAAR VIJFDE CD UIT EN TREEDT ALS RIJZENDE STER OP IN DIVERSE GROTE EUROPESE ZALEN. EEN GESPREK OVER RACHMANINOV, WENEN EN HAAR EIGEN DRIJFVEREN: “MUZIEK

FOTO’S: MARCO BORGGREVE

MOET MENSEN RAKEN.”

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

INTERVIEW Met vijf cd’s in drie jaar behoort Harriet Krijgh (24) tot het selecte gezelschap van topmusici die minstens één keer per jaar met een nieuwe opname komen. Ze duikt telkens weer met veel plezier de studio in. “De cd-opname is jaarlijks mijn belangrijkste les geworden”, zegt ze per telefoon vanuit haar woonplaats Wenen. “Ik leer er heel veel van. Mijn cd-label Capriccio laat me vrij in wat ik opneem en met wie: ik kies telkens voor wat op dat moment het juiste voelt.”

december 2015

De juiste componist dit jaar was Rachmaninov, wiens uitbundige Cellosonate en fijngevoelige Élégie het hart vormen van Krijghs nieuwe cd. Twee arrangementen van vocale stukken completeren het programma. “Rachmaninov blinkt uit in expressieve, zangerige melodieën die recht uit het hart komen”, aldus de celliste. “Zijn muziek is mij heel dierbaar.” Net als op haar lovend ontvangen Brahms-cd uit 2013 musiceert Harriet Krijgh met de Russische pianiste Magda Amara. De jongedames kwamen elkaar in Wenen tegen en speelden eerst op kleine schaal samen voordat ze besloten een vast duo te gaan vormen. Krijgh is vol lof over haar muzikale partner. “Met Magda voelde het meteen goed. Ze heeft een open houding en ik ervaar vrijheid en ruimte als ik met haar musiceer. Het is een heel natuurlijk proces.” Toen Krijgh vorig jaar door de Musikverein en het Weense Konzerthaus werd voorgedragen voor de Europese concertserie Rising Stars, besloot ze onmiddellijk Amara mee te vragen. Ze geven dit seizoen recitals in toonaangevende zalen. Het is niet verwonderlijk dat de stormachtige muzikale ontwikkeling van Harriet Krijgh grotendeels aan Nederland voorbij is gegaan. Op haar veertiende vertrok ze naar Wenen om bij Lilia Schulz-Bayrova te studeren. Ze k reeg ook les van Lilia’s vader, de Bulgaarse cellist Jontscho Bay rov, en bek roonde haar muziekstudie een halfjaar geleden met een mastertitel bij de prestigieuze Kronberg Academy vlakbij Frankfurt. Maar waar hoort ze eigenlijk thuis? “In Wenen ligt een groot deel van mijn hart. Ik woon er bijna elf jaar, heb er een warm muzikaal nest gevonden en veel moois kunnen opbouwen. Maar er komt een tijd waarop ik elders ga wonen, misschien in Nederland. Ik voel me nog heel Nederlands.” “Ik heb veel geluk gehad om bij Lilia Schulz-Bayrova te mogen studeren. Zij was zeven jaar lang mijn docent en is nu mijn coach en vertrouwenspersoon. Naast de

fantastische techniek die ze mij kon leren, heeft ze mij geholpen om me muzikaal uit te drukken. Het allerbelangrijkste is daarbij dat ik met de muziek de mensen wil raken. Tijdens liveconcerten kunnen spontaan heel mooie momenten ontstaan.” De laatste jaren heeft Harriet Krijgh haar concertpraktijk stapsgewijs kunnen opbouwen, dankzij optredens in kleinere steden en met bescheiden orkesten. Maar de tijd waarin ze in de luwte kon opereren, is definitief voorbij. Haar concertagenda voor dit seizoen is moordend, ze reist door heel Europa en voert met grote orkesten de meest veeleisende stukken uit: het Celloconcert van Elgar bijvoorbeeld, eerst met de Academy of St Martin in the Fields en later met de philharmonie zuidnederland, of nog het Eerste Celloconcert van Saint-Saëns in Nederland, Duitsland en Zwitserland. Komende zomer maakt ze haar debuut bij het Lucerne Festival. Zelf blijft ze er nuchter onder: “Ik probeer vooral fit en gezond te blijven. Met al dat reizen is het niet altijd makkelijk. Ik ga altijd veel naar buiten, dat helpt. E n bij het plannen van concerten streef ik naar een goede ba la ns tussen kamermuziek en optredens met orkest. In de toekomst hoop ik ook masterclasses te kunnen verzorgen.” Een jaarlijks hoogtepunt is het kamermuziekfestival ‘Harriet&Friends’ dat ze sinds 2011 aan het begin van de zomer in Burg Feistritz organiseert, halverwege tussen Wenen en Graz. Daar kan ze naar hartenlust nieuwe programma’s ontwikkelen met gelijkgestemde musici. Opgetogen: “We hebben een heel leuk publiek en mooie zalen, zoals een oude paardenrijschool waar 450 mensen in kunnen, een kleinere ridderzaal en een nog kleinere kapel die zich perfect leent voor de so-

“IN WENEN LIGT EEN GROOT DEEL VAN MIJN HART”

KLASSIEKEZAKEN.NL

lowerken van Bach. Sinds vorig jaar musiceren wij ook in de mooie dorpskerk.” “Ik verheug me al op de editie 2016. De pianisten Arthur en Lucas Jussen zullen van de partij zijn, net als klarinettist Daniel Ottensamer van de Wiener Philharmoniker. En er komen steeds meer muziekliefhebbers uit Nederland.” MICHEL KHALIFA

HARRIET KRIJGH 14 JANUARI DORPSKERK, LEUSDEN 17 JANUARI PHILHARMONIE, HAARLEM HARRIETKRIJGH.COM

SERGEJ RACHMANINOV

SONATA FOR CELLO AND PIANO E.A.

Harriet Krijgh, Magda Amara CAPRICCIO 845221 052588

december 2015

ALL OF BACH In 2021 bestaat de Nederlandse Bach vereniging honderd jaar. Dat jubileum werpt zijn schaduw vooruit: sinds september 2014 zet de Bachvereniging iedere week een werk van Bach online. De speciaal voor de website allofbach.com gemaakte opnamen gaan vergezeld van uitgebreide achtergrondinformatie. In 2021 moet het gehele oeuvre van Bach op de site staan.

FOTO’S: ONNO VAN AMEIJDE

Allof bach.com wordt mede ondersteund door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Hoe gaat zoiets in zijn werk? Ellen Overweel, adviseur muziekbestedingen bij het Prins Bernhard Cultuurfonds, verklaart nader: “Een paar jaar geleden kwam de Bachvereniging bij ons met een eerste aanvraag voor allofbach.com. We twijfelden in eerste instantie of wat ze wilden haalbaar was: een gratis, reclamevrije website met álle werken van Bach; dat zou toch nooit lukken? Maar al heel snel verdween die twijfel en werden we steeds enthousiaster. Dus hebben we die eerste aanvraag gehonoreerd en gezegd dat ze te zijner tijd mochten te-

20 december 2015

SPECIAL

met een paar muisklikken

rugkomen voor een tweede aanvraag. Vooral de brede aanpak sprak ons aan: niet alleen de muziek, maar ook alle mogelijke achtergronden en mooie opnamelocaties die voor ieder stuk zorgvuldig worden uitgekozen. De musici die het betreffende werk spelen, worden ook uitgebreid geïnterviewd en vertellen op een voor iedereen begrijpelijke manier over hun relatie tot de muziek van Bach. Iedereen heeft er wat aan, of je nu wel of geen Bachkenner bent. De tweede aanvraag hebben we ook gehonoreerd en we verwachten binnenkort wel een derde.”

zo’n belangrijk instituut als de Bachvereniging is een bijzondere mijlpaal in het Nederlandse muziekleven. Dit is ook echt een nieuwe manier om klassieke muziek op zo’n grote schaal te presenteren, ook dat vinden wij een pluspunt.”

ALL OF BACH VOOR IEDEREEN

“Groot verschil met de projecten die we meestal ondersteunen is dat allofbach.com nog lang niet klaar is, ze staan eigenlijk pas aan het begin! Dat de website gekoppeld werd aan het jubileum vonden wij ook heel interessant, het honderdjarig bestaan van KLASSIEKEZAKEN.NL

Of je nu in Japan zit of in Australië, met een paar simpele muisklikken heb je gratis de beschikking over alle muziek van Bach, zonder daarbij lastiggevallen te worden met reclame. Overweel: “Ja, dat is natuurlijk best een risico. Als je een cd maakt of een voorstelling uitbrengt, kun je van tevoren inschatten hoeveel er verkocht gaan worden of hoeveel mensen erop af zullen komen. Maar als je aan zo’n site begint, weet je niet of die gaat aanslaan, en je moet in de loop der jaren veel investeren; niet alleen in de opnamen van de muziek zelf, maar ook in het technisch onderhoud.

Technologie verandert voortdurend en je wilt natuurlijk niet dat je straks met een verouderde website zit die niet meer goed toegankelijk is. Dat vraagt voortdurende ondersteuning. Maar de site loopt nu al behoorlijk goed en de plannen van de Bachvereniging zijn niet alleen ambitieus, maar ook heel doordacht. Het is natuurlijk niet vanzelfsprekend dat we iedere volgende aanvraag ook honoreren - dat is altijd een afweging die je per keer maakt - maar dit initiatief past wel heel goed bij wat het Prins Bernhard Cultuurfonds graag wil en, dankzij private middelen, kan ondersteunen.” MARCEL BIJLO

VOOR INFO ZIE: ALLOFBACH.COM CULTUURFONDS.NL BACHVERENIGING.NL

december 2015

Liefhebber van Het toonaangevende magazine vol met recensies, interviews, aanbiedingen en klassieke muziektips!

klassieke muziek?

12 x

voor maar

€ 27,

Word dan nu clublid en krijg een cadeau 99* t.w.v. €14,

*2 cd-box incl. de cd © Beckand (t.w.v. € 9,99 ) + een speciale cadeaukaart t.w.v. € 5,-

Meld je direct aan via klassiekezaken.nl/club of bel 085 7600 237

VERGEET NIET

AANGENAAM VEEL MUZIEK TE KOPEN MET UW

CADEAUKAART!

2015 NOG VERKRIJGBAAR Bij aanschaf van Aangenaam Klassiek of Aangenaam Klassiek for Kids heeft u de Aangenaam Klassiek cadeaukaart ter waarde van € 5,00 ontvangen. Het tegoed op deze cadeaukaart kunt u besteden bij de acceptatiepunten van de Nationale EntertainmentCard (ook online via de webwinkel www.klassiekezaken.nl). Het tegoed is geldig t/m 31 januari 2016.

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT

2CD 9 9

€ 9,

2CD

€ 9,99

MET GRATIS

AANGENAAM

KLASSIEK

GESCHENK * : - CD ©BECKAND - CADEAUKAART T.W.V. € 5,* BIJ AANSCHAF VAN AANGENAAM KLASSIEK 2015 EN AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2015

WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

FOTO’S: JOERI ROOIJ

INTERVIEW

KLASSIEKEZAKEN.NL

In Concert

december 2015 25

De koning van de bandoneon, Carel Kraayenhof, en de koningin van de harp, Lavinia Meijer, ontmoetten elkaar backstage. Anderhalf jaar geleden besloten ze samen muziek te gaan maken. Het resultaat is een prachtige live-cd, In Concert, met kleurrijke muziek voor harp en bandoneon.

26 december 2015

INTERVIEW

Het is een waar genoegen om naar het enthousiaste duo te luisteren. Hun pretentieloze virtuositeit staat in dienst van levendige dialogen, hun dynamische muziek geeft energie en plezier. Niet in de laatste plaats omdat ze er zelf zo van genieten.

Op zondagochtend vroeg spelen Lavinia Meijer en Carel Kraayenhof vier nummers van hun nieuwe cd in de Spiegelzaal in het Amsterdamse Concertgebouw. Presentator Hans van den Boom vraagt hoe ze erbij kwamen samen te gaan musiceren. “We vonden elkaar altijd al leuk”, zegt Kraayenhof. “We wilden allebei graag uitproberen hoe de harp en de bandoneon met elkaar zouden kleuren”, zegt Lavinia. Het duo gaat van start en de lol spat er al bij de eerste noten vanaf. Kraayenhof laat zijn bandoneon zingen, zuchten en huilen, terwijl Lavinia bijna dansend achter haar harp zit en zich naar de bandoneon voegt als een gitaar of piano, die de zangstem ondersteunt. Maar ze doet méér: ze swingt en danst, ze weet in korte harpintermezzo’s zelf haar harp te laten zingen, ze verleidt en inspireert in de mooiste klankkleuren en akkoorden, waarop de bandoneon nóg expressiever gaat klinken.

Het repertoire van dit gouden duo bestaat uit transcripties van werken voor bandoneon en piano of gitaar, waaraan beide musici hard gewerkt hebben. Lavinia Meijer heeft zelfs een eigen nummer gesch re ven: Hello Stranger. K raayenhof: “Het menselijke element van de muziek dreigt steeds meer op de achtergrond te raken. Maar dat is juist het allerbelangrijkste van muziek maken voor mij. Daarom hou ik ook zo van de tango, Cubaanse muziek en f lamenco. Daar draait alles nog om de liefde, het verdriet en de melancholie. Ook achter alle muziek die Lavinia en ik nu spelen, zit een verhaal. In Argentinië hebben ze het over ‘los bassos’ van de bandoneon, de vele stemmen van het instrument dat kan huilen, zuchten en schreeuwen. Diep ademend in zijn slaap, verwoordt het instrument het verdriet van iedereen. Het is een kameraad in goede en slechte tijden. Als ik met mijn bandoneonkoffertje in Buenos Aires rondloop, krijg ik vaak een gratis taxirit aangeboden.”

Volgens Nietzsche is muziek pas echte muziek als je voeten erop willen dansen. Lavinia Meijer moet lachen om die uitspraak, want een harp heeft maar liefst zeven pedalen met drie standen en die moeten met de voeten worden bediend: “In de eerste twintig seconden van Playing Love vinden al veertig pedaalwisselingen plaats! Als harpiste speel ik meestal alleen. Veel van mijn repertoire is nu eenmaal voor soloharp geschreven. Ik ervaar dat als een one woman show, waarbij ik de mensen probeer te laten horen en zien hoe mooi de har p is. Door met Carel te spelen kan ik heel andere kanten van mezelf ontdekken. We kunnen ons helemaal uitleven in improviseren, transcriberen en componeren. Het is fantastisch om samen muziek te maken!”

“WE VONDEN ELKAAR ALTIJD AL LEUK”

WENNEKE SAVENIJE

LAVINIA MEIJER & CAREL KRAAYENHOF 22 DECEMBER GROTE KERK, NAARDEN 27 DECEMBER SCHOUWBURG, CUIJK LAVINIAMEIJER.COM CARELKRAAYENHOF.COM

DIVERSE COMPONISTEN IN CONCERT

Lavinia Meijer, Carel Kraayenhof

SONY 888751 644427

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

Een nieuw deel in de prestigieuze collectie van de Ricercar muziekgidsen in boekvorm! THE TIME OF MONTEVERDI 8 CDS + BOEK

Ook beschikbaar:

www.outhere-music.com

info: stefan.nies@outhere-music.com

SPECIAL

RICERCAR GROOTS EN AMBITIEUS RICERCAR IS AL SINDS 1980 EEN FIJNPROEVERSLABEL VOOR OUDE MUZIEK. NET ALS ANDERE KLEINE L ABELS IS MEN OOK BIJ RICERCAR STEEDS OP ZOEK NAAR NIEUWE MANIEREN OM MUZIEK TE PRESENTEREN. EN DAT KUN JE, OOK ALS RELATIEF KLEIN CD-LABEL, GROOTS EN AMBITIEUS AANPAKKEN.

MUZIKALE ONTDEKKINGSREIS

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015 29

FOTO: PHILIP VAN OOTEGEM

Groots en ambitieus: dat bewijst Ricercar sinds 2009 met een serie thematische compilaties van muziek uit een bepaalde periode of van een bepaalde herkomst. Die worden dan niet gepresenteerd in eenvoudige cd-boxjes maar in een luxe uitklapbare insteekcassette met naast de acht cd’s ook een zeer omvangrijk boek over het onderwerp van de uitgave. Op die manier kun je je als muziekliefhebber heel grondig verdiepen in een specifiek onderwerp, daarbij gesteund door de best mogelijke uitvoeringen op de cd’s en wetenschappelijk verantwoorde informatie in de boeken. Deze prachtige dikke cassettes zijn ook nog eens een sieraad in de boekenkast, in een gewoon cd-kastje passen ze natuurlijk niet. Het zijn ideale cadeaus voor de nu weer op handen zijnde feestdagen. Er waren er al zes: twee met overzichten over historische muziekinstrumenten uit verschillende periodes, een met Vlaamse polyfonie, en verder muziek uit de middeleeuwen, de Europese renaissance en de reformatie. De zevende uitgave, gewijd aan muziek uit de tijd van Monteverdi, is net verschenen. Daarop maken we een historische reis vanaf de eerste sporen van de barokstijl, eind zestiende eeuw, tot ongeveer 1670 toen de barok een nieuwe fase inging. Wat er in die eeuw op muzikaal gebied in Italië allemaal gebeurde – en

dat was veel! – komt aan de orde op acht cd’s. De eerste vier geven een overzicht van de ontwikkelingen in de wereldlijke vocale muziek, madrigaal en opera, cd 5 en 6 behandelen de kerkmuziek en cd 7 en 8 de instrumentale muziek. We beginnen dus bij de Medici’s in Florence, waar Emilio de’Cavalieri de eerste voorzichtige stappen zette richting een nieuwe manier van componeren en waar Giulio Caccini met Euridice Scherzi Musicali een van de allervroegste opera’s componeerde. Uiteraard zijn er delen te horen uit Monteverdi’s L’Orfeo, de die bij lang niet iedereen bekend zijn, maar oudste opera die nu nog vaak wordt uitge- hun muziek is van grote klasse. Net als de vovoerd. Ook Monteverdi’s opvolger als kapel- rige cd-boeken van Ricercar biedt ook dit meester in Venetië, Francesco Cavalli, is ruim zevende een fascinerende muzikale ontdekvertegenwoordigd en Girolamo Frescobaldi, kingsreis die, in woord en muziek, zorgt voor Girolamo Kapsber- uren lees- en luisterplezier. ger en Dario Castello, allen vernieuwers van MARCEL BIJLO de instrumentale muziek, ontbreken evenmin. We horen veel prachtige opnamen uit de Ricercar-catalogus, maar ook uit de catalogi van Alpha, Glossa, Harmonia Mundi en Zig-Zag Territoires. Men is, net als op de vorige uitgaven in deze serie, bepaald niet eenkennig geweest bij het samenstellen van de cd’s; we horen een grote variëteit in uitvoeringen. Ensembles als Scherzi Musicali, Cappella Mediterranea, La Fenice, Doulce Mémoire, Concerto Italiano en La Venexiana staan garant voor sprankeDIVERSE COMPONISTEN lende uitvoeringen van natuurlijk veel werk THE TIME OF MONTEVERDI Diverse uitvoerenden van Monteverdi zelf maar ook van nauwelijks RICERCAR 540043 9001077 bekende componisten. Stefano Landi, Ales(8 CD’S + BOEK) sandro Grandi en Biagio Marini zijn namen

GESIGNALEERD

PATRICIA Muziek begint bij de dialoog ‘Wat mijn concept is? Geen concept hebben’, zegt ze over haar nieuwe cd. Ze heeft alles zelf bedacht, samengesteld, geproduceerd en gespeeld, maar bij de opnamen liet violiste Patricia Kopatchinskaja ook veel van het toeval afhangen. Gewoon maar zien hoe het loopt, weinig voorbereiding, de dingen laten gebeuren, zelfs improvisatie een plek gunnen.

In het booklet van Patricia Kopatchinskaja’s nieuwe cd – Take two, haar eerste op het label Alpha – hebben de 24 tracks bijna allemaal een motto ontleend aan John Cage. ‘Beschouw alles wat je doet als een experiment.’ ‘Wat de consistentie van gedachten aangaat, verkies ik de inconsistentie.’ En: ‘Een voltooid werk is precies wat de term zegt, het vraagt om wederopstanding.’ Deze filosofische overpeinzingen nam ze ter harte. Ga zo ver mogelijk terug tot de bron vanwaaruit je dingen onderneemt. Organiseer niet alles stuk, geef het de frisheid van het verrassende en het onverwachte.

30 december 2015

FOTO’S: MARCO BORGGREVE

Kopatchinskaja doopte haar bij uitstek nonconformistische productie uitdagend ‘Duetten uit duizend jaar muziekgeschiedenis voor jonge mensen van 0 tot 100.’ Guillaume de Machaut komt voorbij, Orlando Gibbons en Heinrich Biber. Via Bach, Milhaud en Falla gaat het naar Vivier, Holliger en – natuurlijk – haar idool Cage. Allemaal duo’s, de violiste zelf, spelend met een van haar vrienden. Die nemen soms eigenaardige klankbronnen ter hand. Zoals een toy piano, een turntable of een darbuka. ‘Voor mij begint muziek daar waar er sprake is van een dia-

KOPATCHINSKAJA loog,’ zegt Kopatchinskaja, ‘en dus speel ik één op één met vrienden. Natuurlijk stond kwaliteit voorop, maar het samen plezier hebben was minstens zo belangrijk.’ Dat plezier spat van de cd af. Soms krijg je het gevoel dat het allemaal maar gekkigheid is. Bij het speelgoedpianootje bijvoorbeeld waarmee Anthony Romaniuk haar begeleidt in een Allegretto van Martinu moet je glimlachen. En in Overclockers van Jorge Sanchez-Chiong, waarin de componist zelf zeer virtuoos de turntable bespeelt (een platenspeler annex mengtafel), wordt de opwinding aan het eind zo groot dat je vreest dat de boel ontspoort. Al even uitgelaten zijn

‘WAT MIJN CONCEPT IS? GEEN CONCEPT HEBBEN’ vocale exclamaties hier en daar, exotisch slagwerk, gestampvoet, soms gewoon tussendoor zelfs gegrinnik. ‘Dat intrigeert me,’ zegt Kopatchinskaja, ‘dat niet naar perfectie wordt gestreefd maar naar het leven zelf, en dan maar zien wat het eindresultaat is.’ Tegenover het speelse en toevallige staat de tot in de puntjes verzorgde uitgave zelf. De cd wordt geleverd in een prachtig boekje waarin elk stuk uitvoerig wordt toegelicht, met alle inspiratiebronnen die tot deze keuze hebben geleid. Het fotomateriaal is misschien wat al te overdadig en wanneer Kopatchinskaja haar zoontje met diens kindertekeningen erbij haalt, wordt het wat klef – enige kritische feedback was welkom geweest. KLASSIEKEZAKEN.NL

Maar uiteindelijk gaat het om haar spel, en dat is in één woord fenomenaal. Luister naar de Chaconne van Bach en je weet genoeg. De Volkskrant noemde haar niet lang geleden een vulkaan: ‘als hete lava stromen de tonen uit haar instrument.’ Patricia Kopatchinskaja heeft een wat lastig uit te spreken naam, daarom wordt ze ook wel Patkop genoemd. Nog een eigenaardigheid: ze speelt blootvoets, de Sandy Shaw van de klassieke muziek.

DIVERSE COMPONISTEN TAKE TWO

Patricia Kopatchinskja e.a. ALPHA 376001 4192111

JOS VAN DER ZANDEN december 2015

KLASSIEKE ZAKEN AANRADER

FOTO: ANDREW FOX

BRAZILIAN ÂADVENTURES MISSEN MET PEPER Het is de laatste jaren wel vaker langsgekomen: barokke en klassieke muziek uit Latijns-Amerikaanse landen waarbij de westerse muzikale normen, waarden en regels de Zuid-Amerikaanse spirit ontmoeten. Logisch, de westerse missionarissen zwermden met de ontdekkingsreizigers uit over de hele wereld om zieltjes te winnen. Dat ging doorgaans het eenvoudigst met muziek. En gelukkig voor ons mengde die westerse muziek zich met inlandse gebruiken en klanken. Wie bij de late westerse religieuze barok- en klassieke muziek verveeld met de vingers op tafel trommelt, vindt op Brazilian Adventures de zo gewenste peper. Ex Cathedra speelt en zingt onder leiding van Jeffrey Skidmore laatzeventiende-eeuwse tot vroegnegentiende-eeuwse religieuze muziek uit BraziliĂŤ, en een waarschuwing is op zijn plaats. Luister alleen al naar het begin van Missa Pastoril para a noite de natal: alsof Mozart de salsa danst in de vers beschilderde Sixtijnse Kapel. Muziek die even wonderschoon als aanstekelijk is.

21,99 niet clubleden

16,99*

21,99

alleen clubleden

DIVERSE COMPONISTEN

13,99 KLASSIEKEZAKEN.NL

BRAZILIAN ADVENTURES

Ex Cathedra o.l.v. Jeffrey Skidmore

HYPERION 003457 1281148 / 156 742 VKZ *Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 98 *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 29 januari 2016 .

december 2015

Aanbevolen door uw

BROEKMANS & VAN POPPEL Met meer dan 12000 verschillende titels op voorraad is Broekmans & Van Poppel hét adres voor uw klassieke muziek op cd, sacd, dvd en blu-ray. Op de eerste verdieping vindt u een ruime sortering in alle stijlgenres: van gregoriaans tot hedendaagse klassieke muziek. Op onze bladmuziekafdeling vind u een royale keus aan partituren en vakliteratuur, zowel nieuw als tweedehands. De winkel ligt in het Amsterdamse museumkwartier, vlak naast het Concertgebouw. Vanaf het Centraal Station neemt u de trams 5, 16 of 24 en vanaf station Amsterdam Zuid tram 5; halte Museumplein. Bestellen kunt u via e-mail: cdafdeling@broekmans.com en via onze website: broekmans.com

Van Baerlestraat 92, Amsterdam Tel. 020 679 6575 broekmans.com

HAHN, DUPARC, CHAUSSON Néère

Véronique Gens, Susan Manoff Alpha 376001 4192159

De diepgaande poëzie van dichters als Leconte De Lisle, Gautier en Baudelaire vormde een bron van inspiratie voor componisten tijdens de belle époque, eind negentiende eeuw. Zo ook voor Reynaldo Hahn, Ernest Chausson en Henri Duparc op deze nieuwe cd. De Franse ‘mélodie’ heeft weinig verfraaiing nodig, en Véronique Gens en Susan Manoff voelen dat uitstekend aan. Met haar punctuele poëtische dictie weet Gens de nauwgezette relatie tussen tekst en compositie binnen de Franse liedkunst zeer fraai te verklanken. De nasaliteit die inherent is aan de Franse taal klinkt bij de geboren Française natuurlijk en vrij. Pianiste Manoff kent de marge van de maat maar al te goed en voegt zich daarbinnen stijlvol naar Gens.

Noëlle Roos (verkoper)

MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE In 1940 is de pianowinkel Van Buytene in Delft gestart. In 1975 heeft Cor van Buytene het bedrijf van zijn vader overgenomen, waarna het pand is verbouwd en gerestaureerd. Nog altijd staat de piano centraal in het bedrijf; de hoofdactiviteit is het onderhouden en verhuren van piano’s en vleugels. Veelzijdigheid is Cor op het lijf geschreven, hij is een van de weinige Nederlandse gecertifieerde pianostemmers. Bassnaren worden door hemzelf zelf gesponnen. Naast een breed gesorteerde muziekafdeling is er ook een ruim assortiment bladmuziek. Ank van Buytene is al die jaren het vaste aanspreekpunt in de winkel.

Binnenwatersloot 16, Delft Tel: 015 212 3853 cdklassiek.nl

34 december 2015

JEAN SIBELIUS

Symphonies 1-7

Berliner Philharmoniker o.l.v. Simon Rattle BPHR 426030 6180714

Jean Sibelius is volgens Simon Rattle een van de origineelste componisten uit de periode 1890-1930. In zijn zeven symfonieën zijn muzikale schoonheden kort en bondig verwerkt. Intieme warmte en sobere Scandinavische folklore nemen de luisteraar mee op een spannende muzikale ontdekkingsreis. Ter gelegenheid van Sibelius’ 150e geboortedag presenteren de Berliner Philharmoniker onder leiding van Simon Rattle deze bijzondere luxe-editie. De prachtig vormgegeven box bevat vier cd’s en twee blu-rays, omlijst met fraai fotowerk plus een interview met Rattle, waarin hij een toelichting geeft op de zeven symfonieën. Een jubileumeditie in een jubileumjaar!

Ank en Cor van Buytene (verkopers)

SPECIALIST BOEKHANDEL BINNERT OVERDIEP Een winkel voor liefhebbers! Sinds 1889 is ons familiebedrijf gevestigd in een monumentaal pand in het gezellige centrum van Heerenveen. Op ruim zevenhonderd vierkante meter vindt u een uitgebreid assortiment boeken, tijdschriften, klassiekemuziek- en pop-cd’s, vinyl, dvd’s, spellen, wenskaarten, cadeau- en kantoorartikelen. Sinds enkele jaren zijn we aangesloten bij Klassieke Zaken; graag willen wij onze liefde voor klassieke muziek met u delen door een zorgvuldig samengesteld assortiment aan te bieden in een fijne sfeer. Daarnaast hebben we natuurlijk een vlotte bestelfaciliteit met een handige thuisbezorgservice door heel Nederland. Graag tot ziens of tot horens in Heerenveen!

Dracht 60, Heerenveen Tel. 051 362 2533 libris.nl/binnertoverdiep

HENRY PURCELL O solitude

Andreas Scholl, Accademia Bizantina o.l.v. Stefano Montanari Decca 002894 7822622

‘O solitude’ is in 2010 verschenen en kreeg toen terecht veel lof toegeworpen in de vakmedia. Ik draai deze cd regelmatig thuis en in de auto en hij verveelt me geen moment: wat een prachtige barokke liederen, spatzuiver gezongen door contratenor Andreas Scholl, smaakvol begeleid door Accademia Bizantina. Natuurlijk biedt ‘O solitude’ een aantal prachtige droevige liederen zoals ‘When I’m laid in earth’ en ‘What power art thou?’ (The cold song), maar u geniet ook van het aanstekelijke ‘Here the deities approve’. U kent misschien de ervaring dat je plotseling en onverhoeds wordt getroffen door de bijna onaardse, niet te vermijden schoonheid van een bepaald schilderij, een muziekstuk of een ander werk van kunst. Deze cd is zo’n kunstwerk!

Eduard Kuijt (directeur en liefhebber)

POORTMUSIC Sinds jaar en dag vindt u bij Poortmusic een grote sortering cd’s en dvd’s in klassiek, pop en andere repertoiresegmenten. Op onze klassiekemuziekafdeling kunt u in een ongedwongen sfeer onder het genot van een kopje koffie uw favoriete muziek uitzoeken en beluisteren. Poortmusic verkoopt hifi-apparatuur van de betere merken; in een speciale luisterruimte kunt u luidsprekers, cd-, dvd-, en blu-rayspelers en versterkers met elkaar vergelijken. Tevens beschikken wij over een geoutilleerde werkplaats waar problemen met alle merken hifi-apparatuur vakkundig worden opgelost. Ook voor het reviseren of afregelen van uw platenspeler bent u bij Poortmusic aan het juiste adres. Indien u geen tijd heeft om onze winkel te bezoeken, dan kunt u altijd terecht in onze webwinkel.

Voorstreek 6, Leeuwarden Tel 058 212 3905 poortmusic.nl KLASSIEKEZAKEN.NL

STEVE DOBROGOSZ Requiem/Te Deum

St. Jacobs Chamber Choir, Royal Stockholm Opera Orchestra o.l.v. Gary Graden Nosag 733056 0041933

Onbekend maakt onbemind, dat geldt voor veel componisten uit de 20ste eeuw. Wanneer je de muziekliefhebber vraagt naar zijn favoriete requiem dan betreft dat meestal Fauré, Mozart, Verdi en Brahms, maar zelden gaat het om een componist uit de 20ste eeuw. Steve Dobrogosz (1956) is een Amerikaans componist, songwriter en pianist. Een van zijn mooiste werken is het Requiem voor koor, strijkers en blazers. Dobrogosz’ Requiem opent met een prachtige hobosolo. De uitvoering van het St. Jacobs Chamber Choir, begeleid door koor en orkest onder de bezielende leiding van Gary Graden, voelt als een warme douche. De sopraan Hannah Holgersson zorgt met haar unieke stemgeluid voor de kers op de taart. De cd wordt aangevuld met het prachtige Te Deum voor koor en strijkers. Sophie Kooistra (verkoper)

december 2015 35

Pires & Pinnock in Op 18 januari verwelkomen we Maria João Pires in het Amsterdamse Concertgebouw, met een van haar lievelingswerken: Chopins Tweede pianoconcert. Pires betreedt het podium samen met Die Deutsche Kammerphilharmonie Bremen onder leiding van Trevor Pinnock. Een dag later doen ze het Muziekgebouw in Eindhoven aan. Ze doet het nog - we mogen van geluk spreken. Ze is al eens gestopt. Geen zin meer in al dat gedoe. Maar het lukte niet, ze miste het musiceren en trad weer op. Maria João Pires gaf niet alleen concerten, ook recitals, waar ze eigenlijk een diepe afkeer van heeft. Daarna volgde een periode van financiële

tegenslagen. Ideële projecten in Portugal die mislukten. Materiële dingen houden haar in het algemeen niet zo bezig, maar dit vroeg om een herstel. Dus maar weer de wijde wereld in. Toen hartproblemen - de schrik zat erin vanwege haar zes kinderen. Het stabliliseer-

FOTO: SIMON VAN BOXTEL

36 december 2015

PODIUM

de, maar nog steeds hoor je haar wel eens zeggen: ‘Toch hoop ik binnenkort te kunnen stoppen.’ Binnenkort? Is ze medio januari voor het laatst in Nederland? Je weet het maar nooit, Maria João Pires is 71. Ze speelt Chopin 2, een van haar lievelingsconcerten. ‘Chopin is een dichter’, vindt ze. ‘Het is absoluut geen uiterlijk vertoon bij hem, het gaat de diepte in. Maar hij is ook de man van dat vreselijke pianorecital. Daar heb ik mijn leven lang al problemen mee. Ik ben geen pianoleeuwin. Kijk, ik heb kleine handen. Dat levert technische problemen op - niet veel, maar toch. Altijd weer moet ik me eruit zien te redden.’ Die technische problemen komen voort uit Chopins voornaamste wapenfeit: zijn fenomenale talent voor ornamentiek, waarbij melodische gegevens worden omgetoverd tot zinnenprikkelend pianistisch vuurwerk vol dartele trillers en adembenemende versieringsformules. Wat wij zijn Tweede pianoconcert in f-klein (opus 21) noemen was feitelijk het eerste. Zijn genie manifesteert zich in bijna elke maat. Met allerlei vernieuwende harmonische escapades zet hij zijn eigen handtekening. Steeds weer zijn er akkoorden die wrijven, om een oplossing vragen en daardoor op het gemoed van de luisteraar werken. Een volstrekt persoonlijk muzikaal idioom, terwijl hij nog maar negentien was. ‘Verinnerlijkte klanken’, zegt Pires.

opgedane kennis van het eigen ensemble bij Pinnock was dat The English Concert over te dragen op traditionelere orkesten, om daar een evenwicht te creëren tussen conventie en period performance. Zo stond hij al voor de Berliner Philharmoniker en het Gewandhausorchester, om maar wat te noemen, en de Deutsche Kammerphilharmonie is voor hem niet meer nieuw. Bovendien, Chopin schreef zijn concert in 1830 - weliswaar in een romantische stijl maar toch aanleunend tegen de klassieken. Wat dat aangaat is Wagners Sieg fr ied-Idyll, de opening van de concerten in Nederland, spannender. Bij dit verjaardagscadeautje van Wagner voor zijn Cosima kan een dirigent immers ‘uitpakken’. Wat niet wegneemt dat vooral Mozarts Jupiter-symfonie hem op het lijf geschreven is. De cd die hij er met zijn eigen orkest mee maakte (op Archiv), is een klassieker. Wat een invulling weet hij daar te geven aan de complexe meerstemmigheid in de finale. De meesterhand komt vooral tot uiting op detailniveau: subtiele accenten, ritmische fluctuaties, oplichtende contrapuntstemmen, zich emaniciperende blazerslijnen. Dit ciseleerwerk is overal dienstbaar aan de vorm, nooit is er puristisch geneuzel. Pinnock weet als geen ander wat transparantie is en hoe hij die kan verwezenlijken. Gevraagd naar de belangrijkste oorzaak van zijn succes is hij verrassend relativerend. ‘We hadden geluk dat de boom van de authentieke beweging samenviel met een hoogtepunt in de platen- en cd-verkoop. Er werd heel veel gedaan, geschreven, geproduceerd, nieuw repertoire opgedoken. We gingen mee met een stroom en droegen ons steentje bij, natuurlijk, maar ook de omstandigheden hielpen ons aan bekendheid. Daarnaast hadden we het geluk dat mensen met gewicht onze vernieuwingen zagen zitten, dat scheelde een boel werk aan promotie en gelobby.’

‘VERINNERLIJKTE KLANKEN’

Straks op de bok Trevor Pinnock. Bij een Mozartconcert doet de combinatie Pinnock-Pires niet vreemd aan, maar bij Chopin wrijf je je even in de ogen. We kennen de Brit immers als klavecinist en pionier van de historische uitvoeringspraktijk. Als dirigent is hij toch iemand van de barok en de Weense klassieken? Verleden tijd. Het vergaat hem als grootheden als Norrington, Brüggen of Gardiner. Het gaat op zeker moment kriebelen om de KLASSIEKEZAKEN.NL

FOTO: PEER-LINDGREEN

dichterlijke Chopin

Sinds 2003 is hij volbloed dirigent, nog niet eens zo erg lang. Bij The English Concert dirigeerde hij eerst vanaf het clavecimbel of een barokorgel. Dat veranderde naarmate grotere werken bij de kop werden genomen. Er ging een wereld voor hem open, niet alleen wat betreft repertoire, ook wat betreft de vele contacten met solisten. Hij geniet er nog steeds elke dag van. Zo komen dus twee kanjers die hun sporen hebben verdiend naar Nederland, om met een orkest te musiceren dat als een komeet omhoog schiet in het Europese muziekleven. Een kleine sensatie zal het zijn wanneer ze op 18 januari in het Amsterdamse Concertgebouw hun opwachting maken. Een dag later spelen ze in het Muziekgebouw in Eindhoven. JOS VAN DER ZANDEN

MARIA JOÃO PIRES & TREVOR PINNOCK 18 JANUARI CONCERTGEBOUW AMSTERDAM CONCERTGEBOUW.NL 19 JANUARI MUZIEKGEBOUW EINDHOVEN MUZIEKGEBOUWEINDHOVEN.NL

december 2015

SPECIAL

ROLANDO VILLAZÓN

zingt kleine belcantojuwelen

Na zijn internationale doorbraak in 2004 was Rolando Villazón al snel een van de meest gevraagde zangers ter wereld, met een repertoire dat vooral uit de grote romantische hoofdrollen bestond. Overbelasting en een in zijn linker stemband ingekapselde cyste deden vrezen voor zijn carrière, maar Villazón kwam terug, en avontuurlijker dan ooit. Uitstapjes naar het barokrepertoire, een langlopend opnameproject met dirigent Yannick Nézet-Séguin waarin Villazón de belangrijkste tenorrollen op zich neemt in alle volwassen opera’s van Mozart, en nu een cd met minder bekende vocale juweeltjes van de vier bekendste negentiende-eeuwse Italiaanse componisten: Bellini, Donizetti, Rossini en Verdi. Naast hun operacomposities schreven deze componisten talloze liederen. Vaak deden zij dat gewoon als makkelijke bron van inkomsten, maar ook gebruikten zij het genre als proeftuin voor hun composities voor het theater. In de regel hadden de werken alleen pianobegeleiding, want bedoeld voor de huiskamer of de salon, maar Rolando Villazón zag er veel meer in. Na orkestrale bewerkingen van Luciano Berio van liederen van Verdi te hebben gehoord, bedacht hij dat veel van deze l i e d e r e n g e wo o n schreeuwden om orkestarrangementen, en aldus geschiedde. De op verzoek van Villazón gemaakte orkestraties zijn in de stijl van de eerste helft van de negentiende eeuw, zonder te claimen dat dit precies de manier is waarop de componisten

FOTO: HARALD HOFFMAN/DG

DE TENOR MET DE STEM WAAR ALTIJD DE ZON IN LIJKT TE SCHIJNEN, KEERT TERUG NAAR MUZIEK UIT DE ROMANTISCHE PERIODE. NA EEN JAAR VOLLEDIG AAN MOZART TE HEBBEN GEWIJD, HEEFT ROLANDO VILLAZÓN NU LIEDEREN OPGENOMEN VAN BELLINI, VERDI, DONIZETTI EN ROSSINI. NIET IN DE STANDAARDVERSIE VOOR STEM EN PIANO, MAAR GEORKESTREERDE ARRANGEMENTEN.

het zelf zouden hebben gedaan. Aangezien de operateske stijl sowieso nooit echt ver weg is in de liederen, klinken de bewerkingen eigenlijk heel natuurlijk. Zo zou Bellini’s Torna, vezzosa Fillide, het meest ambitieuze lied op de cd, als volwaardige scène in een opera niet misstaan. Verdi’s genie komt duidelijk naar voren in een lied als Il mistero, waarin de vergelijking tussen het rustige meeroppervlak en de woelige stroming daaronder de geestesgesteldheid van de verteller prachtig illustreert. De suggestieve lijn en melodie schilderen dat muzikaal prachtig. Donizetti’s schrijnende La mère et l’enfant, geheel in mineur getoonzet, is een minidrama op zich. Aan het andere uiterste bevindt zich Rossini’s bekende La danza, een zeldzaam aanstekelijk

stuk muziek in tarantellaritme. Het wordt hier met een natuurlijke panache gebracht: Villazón de performer in optima forma. Als toetje maakt in Rossini’s luchtige Tirana pour deux voix niemand minder dan Cecilia Bartoli haar opwachting als duetpartner. Villazón beschrijft de vier componisten als volgt: Bellini is etherisch, Verdi is de humanist van de vier, Donizetti heeft een meer rustiek karakter, en Rossini is uitbundig. In de gekozen, prettig afwisselende selectie liederen komen die verschillende karakters goed naar voren. De tenor is in zijn gebruikelijk genereuze vocale vorm: minder dan 100% inzet hoef je van hem überhaupt niet te verwachten. Voor Villazón is het overduidelijk een ongelooflijk plezier om de liederen te zingen; volgens hem geeft de muziek je het gevoel dat je eindeloos door zou kunnen zingen. Het luisterproces, kunnen we vaststellen, is al net zo onweerstaanbaar. BENJAMIN ROUS

EEN STEM WAARIN DE ZON SCHIJNT

KLASSIEKEZAKEN.NL

DIVERSE COMPONISTEN

TREASURES OF BEL CANTO

RolandoVillazón, Cecilia Bartoli Orchestra del Maggio Musicale Fiorentino o.l.v. Marco Armiliato DG 002894 7949596

december 2015

INTERVIEW

BACH À LA Het Weihnachtsoratorium for Kids “OOIT ONTDEKTE IK DE SCHOONHEID VAN EEN MOZARTSYMFONIE OMDAT IEMAND MIJN NIEUWSGIERIGHEID WEKTE. NU IS HET MIJN BEURT OM ANDEREN KLASSIEKE MUZIEK TE LATEN ONTDEKKEN”, ZEGT EDWIN RUTTEN OVER ZIJN VERSIE VAN BACHS WEIHNACHTSORATORIUM ‘VOOR KINDEREN EN ANDERE VOLWASSENEN’. DE CD IS HET PROMOTIEALBUM VAN AANGENAAM KLASSIEK 2015.

Het Weihnachtsoratorium à la Edwin Rutten (presentator Muziekwijzer Radio 4 en Jazz in the morning Radio 6) is laagdrempelig, maar ook serieus. Rutten gaat niet op de knieën voor jonge luisteraars, maar doet evenmin aan persoonsverheerlijking. “In al die jaren dat ik nu producties maak voor kinderen heb ik één ding geleerd: je moet kinderen op een gewone manier toespreken. Dat k leuter tje luister toontje werkt niet.”

Het Weihnachtsoratorium à la ‘ome Willem’ is teruggebracht tot een cd van 65 minuten. We horen het kerstverhaal, opnieuw verteld door Edwin Rutten, afgewisseld met muziekfragmenten uitgevoerd door Philippe Herreweghe en zijn Collegium Vocale Gent. Het kerstverhaal werd met een paar slinkse omwegen door de zes cantates heen geweven. Rutten: “Het is eigenlijk een soort kerstverhaal plus geworden. Je hebt Maria en Jozef,

40 december 2015

FOTO: RENE SCHONENBERG

LAAGDREMPELIG, MAAR OOK SERIEUS

drie koningen, ezel, ster en engelen, maar dankzij de cantateteksten kon ik ook ingaan op aspecten als de besnijdenis van de pielemoos of Herodes en de k i nder moord.” Herodes wordt in het oratorium genoemd, maar de kindermoord zelf heeft Bach niet op muziek gezet. Rutten: “De

EDWIN RUTTEN nig veranderd in de wereld met al die wreedheden, vluchtelingen en dictators.”

kindermoord gaf mij de gelegenheid om lekker dramatisch uit te pakken na al die jubeltonen.” ‘Wreedheid is van alle tijden’, zegt hij ironisch op de cd. ‘Zou een man als Herodes vandaag de dag voor het tribunaal verschijnen of zou hij de dans ontspringen?’ Rutten: “Ik vond dat dat wel moest kunnen. Er lijkt immers zo wei-

Op de tweede cd vertelt Rutten over de verschillen in uitvoeringspraktijk en laat hij enkele passages in hun geheel horen. Al met al is het een beluisterenswaardige introductie op Bachs meesterwerk. “Ik hoop dat kinderen en volwassenen gaan luisteren en docenten het gebruiken in de klas, want het is zo belangrijk dat kinderen op jonge leeftijd kennismaken met klassieke muziek.” Toch kun je je afvragen of de woordkeuze van Rutten wel aanslaat bij de jonge generatie van nu. Zo heeft hij het over een ‘bucolisch’ feest, en het woordje kribbe is recent uit de moderne Bijbelvertaling geschrapt. “Die woorden horen bij de Nederlandse taal. Het is zonde als ze verloren gaan! Je hoeft ze niet meteen te begrijpen, het gaat ook om sfeer en intonatie. Daarom zit er een woordenlijstje bij de cd’s.” Vorig jaar maakte Edwin Rutten de Mattheus voor kids en ook de Ring van Wagner (goed voor een gouden plaat) moest eraan geloven. Volgend jaar gaat hij met de Mattheus het podium op en verschijnt zijn

Young Persons Guide to the Big Band. Wat er nog op het verlanglijstje staat? “Alle andere opera’s van Wagner. Ik zou dolgraag de Meistersinger en Parsifal eens onder handen nemen.” OSWIN SCHNEEWEISZ

VOOR INFO ZIE: EDWINRUTTEN.NL

J.S. BACH

HET WEIHNACHTSORATORIUM

Verhaal en verteller: Edwin Rutten CollegiumVocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe STEP 2015 012 (2 CD’S)

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

EDGAR MOREAU zingt op zijn cello Opeens was daar een paar jaar geleden Edgar Moreau, een jonge Franse cellist die speelt alsof hij al decennialang met de cello verweven is. Na een cd met werken voor cello en piano, pakt Moreau nu een aantal achttiende-eeuwse concerten aan en mengt hij jeugdige overmoed met oude wijsheid.

De internationale cellowereld heeft met Edgar Moreau een jong fenomeen omarmd, dat volgens Diapason op waardevolle wijze de Franse cellotraditie voortzet. Hij is net 21 jaar oud, maar heeft al een aardige carrière achter de rug. Zo won hij in 2009 de Young Soloist Prize bij de Rostropovitsj Cello Competitie in Parijs en werd hij een paar jaar geleden tweede bij de zwaar bezette Tsjaikovski Competitie in Rusland. ‘Dat veranderde mijn leven’ zei hij kort daarna nuchter. ‘Voordat ik aan de competitie deelnam was ik een cellostudent aan het conservatorium van Parijs, erna was ik student en solist.’

FOTO’S: JULIEN MIGNOT

Inderdaad werd de charismatische jonge Fransman direct geboekt door vele grote orkesten en had hij dirigenten van naam en faam voor het uitkiezen. ‘Ik houd ervan nieuwe landen en nieuwe culturen te ontdekken en ik geniet van de verschillende orkesten en dirigenten, maar het is soms wel veel om de ene dag in Noorwegen en de volgende dag in Rusland te moeten spelen.’ Zijn grootste uitdaging had hij naar eigen zeggen met het Mariinski Orkest onder leiding van Valery Gergiev. ‘Ik moest in Toulouse Sjostakovitsj’ Tweede celloconcert spelen, zonder dat ik een repetitie met Gergiev samen had gehad. Bovendien was het de eerste keer dat ik dat concert voor publiek speelde. Gelukkig werd het een fantastische ervaring.’

GESIGNALEERD

De jeugdige onbevangenheid waarmee Moreau zich presenteert, klinkt ook door in zijn spel op cd. Ogenschijnlijk neemt hij geen grote risico’s met zijn discografie tot op heden, maar het elan dat er uit spreekt vertelt een ander verhaal. Zijn eerste cd, Play, stond zoals hij het zelf noemde vol ‘muzikale suikertaartjes’: toegiften als Rostropovitsj’ Humoresque en vergelijkbare werken van Chopin, Paga ni ni, Schuber t, Dvorák, Massenet en anderen. Ook zijn jongste loot aan de cd-stam lijkt vei l i g , met ba rokke en klassieke celloconcerten van Vivaldi, Platti, Boccherin i, G ra z ia n i (een plaat prem ière) en Haydn. Op Giovincello - een speelse titel die lijkt te verwijzen naar de cello, maar niet meer is dan een Italiaanse koosnaam voor ‘jongeman’ - maakt hij er met Il Pomo d’Oro onder leiding van Riccardo

M inasi echter een feestje van dat de schijnbare lichtheid van deze werken verre overstijgt. Moreau durft te spelen, zoveel is duidelijk na de eerste noten van Haydns Celloconcert in C. Brutaal zet hij de lijnen uit, neemt hij het orkest op sleeptouw en probeert hij het jeugdige karakter dat de cello als solo-instrument in de achttiende eeuw nog bezat op alle manieren tot uiting te brengen. Ondertussen zingt zijn cello vooral in de langzame delen als een oude ziel die met wijsheid terugblikt op een vrolijke jeugd en die zo ook de concerten van Vivaldi, Platti en Boccherini een meerwaarde geeft die verleidt tot herhaaldelijk luisteren. Moreau vertelde ooit dat hij als vierjarige jongen voor de cello viel omdat hij het instrument zo menselijk vond zin-

gen terwijl hij toevallig een les meemaakte van een jong meisje. Die fascinatie is nog steeds te horen in zijn spel. Moreau speelt geen cello, Moreau zingt zijn instrument. PAUL JANSSEN

EDGAR MOREAU 17 EN 19 DECEMBER 2015 19 FEBRUARI EN 15 APRIL 2016 CONCERTGEBOUW AMSTERDAM CONCERTGEBOUW.NL

JEUGDIGE ONBEVANGENHEID

KLASSIEKEZAKEN.NL

DIVERSE COMPONISTEN GIOVINCELLO

Edgar Moreau Il Pomo d’Oro o.l.v. Riccardo Minasi

ERATO 082564 6052660

december 2015 43

Nieuwe releases op Brilliant Classics

94730

95247

95217

Riley â&#x20AC;&#x2DC;in Câ&#x20AC;&#x2122;

Walther

Telemann

Piano & Keyboards

De Blokfluitsonates

Complete Organ Music

Jeroen van Veen

Erik Bosgraaf Francesco Corti

Simone Stella

Nieuwe releases op Membran en Profil

PH14043

PH15035

MB600260

Bruckner

J.S. Bach

Symphony in D minor 1869

The French Suites

Gerd Schaller

Ekaterina Derzhavina

Yehudi Menuhin

Anniversary Collection 30CD Special Edition

www.brilliantclassics.com

INTERVIEW

ERIK BOSGRAAF TERUG NAAR DE EENVOUD

Op zijn nieuwe album presenteert blokfluitist Erik Bosgraaf samen met klavecinist Francesco Corti alle negen blokfluitsonates van Telemann. Muziek die al snel op de lessenaar staat bij menig beginnend blokfluitist. “Een eenvoudige melodie mooi spelen, is niet makkelijk.” FOTO: MARCO BORGGREVE

“Iedereen die een beetje blokfluit kan spelen, heeft ooit wel een sonate of sonatine van Telemann gespeeld. Toen ik de muziek uit mijn bibliotheek haalde, vond ik aantekeningen in de partituur die ik op mijn twaalfde had gemaakt. Geschreven in zo’n typisch kinderhandschrift. Dat verklaart meteen het sentiment dat ik heb met deze muziek: het zijn jeugdherinneringen”, vertelt Erik Bosgraaf. Op zijn voorlaatste album staat een eigen bewerking van Boulez’ Dialogue de l’ombre double. Een complexe compositie waarin Bosgraaf werkt met live-elektronica. Zijn repertoire bestaat onder meer uit de evergreens van de barok tot aan nieuwe werken, speciaal voor hem geschreven. Bosgraaf treedt over de hele wereld op met orkesten en zijn eigen ensemble Cordevento. Hoe is het om weer een album te maken met alleen een klavecimbelbegeleiding? “Ik vergelijk muziek vaak met eten, je kunt met weinig middelen iets lekkers maken, mits je het goed doet. Kijk maar naar de Spaanse keuken, waarin ze van drie ingrediënten, aardappel, ei en wat olijfolie, heerlijke tortilla’s maken. Zo KLASSIEKEZAKEN.NL

werkt het bij de muziek van Telemann ook, met zijn eenvoudige melodieën moet je het doen. Dat lijkt misschien simpel, maar dat is het niet. Je bent juist erg kwetsbaar wat betreft timing, stemming en samenspel. Virtuositeit maakt indruk, maar melodische, langzame melodieën raken het publiek uiteindelijk meer. Bovendien bestaat er g e en m a k kel ijke of moeilijke muziek, het is juist een uitdaging om vier versnellingen terug te schakelen naar de basis.”

gehad. Dat kan ook niet anders als je de muziekscholen afbreekt door zoveel te bezuinigingen op cultuur.” Bosgraaf voelt zich dan ook verantwoordelijk om jongeren met muziek in aanraking te laten komen en maakte onder meer een uitzending voor Het Klokhuis. Dat de blokfluit meerdere gezichten kent, laat Bosgraaf horen op de d r ie albu ms die h ij maakte met de rockband Echos Minor. Ook improviseert hij geregeld samen met jazzsaxofonist Yuri Honing en cellist Ernst Reijseger. Daarnaast heeft hij alweer een nieuw album in de planning met alle concerti van Telemann. “Ik ben razend druk, maar er valt dan ook zoveel moois te halen uit dit instrument.”

MET WEINIG MIDDELEN IETS LEKKERS MAKEN

Francesco Corti en Erik Bosgraaf namen in 2008 de blokf luitsonates van Händel op. Het duo kent elkaar uit de tijd dat ze samen studeerden aan het Amsterdamse Conservatorium, waar Bosgraaf nu zelf hoofdvakdocent is. “Francesco is een soort muzikale broer; we hoeven bijna niet te repeteren en hebben aan een half woord genoeg om elkaar muzikaal te begrijpen.” Zijn studenten in Amsterdam krijgen les in een bloksysteem waarbij ze verplicht ook de lessen van medestudenten moeten volgen. Daarnaast verzorgt de blokfluitist masterclasses als gastprofessor aan de wereldberoemde Muziekacademie in Krakau. Op de vraag of de blokfluit populair is, antwoordt hij: “Zeker, maar niet in Nederland, want ik heb alleen maar buitenlandse studenten en heb nog nooit een Nederlandse student

INGE JONGERMAN

GEORG PHILIPP TELEMANN THE RECORDER SONATAS

Erik Bosgraaf, Francesco Corti

BRILLIANT CLASSICS 502842 1952475

december 2015 45

PETER EN DE WOLF PETER EN DE WOLF IN HOLLYWOOD IS EEN SOORT PROKOFJEV PLUS. AAN HET BEKENDE VERHAAL GAAT EEN MODERN SPROOKJE VOORAF OVER EEN WEES DIE BIJ ZIJN HIPPE GROOTVADER IN AMERIKA TERECHTKOMT, EEN SWINGEND OPSTAPJE VOOR DE INTERNETGENERATIE. VOOR DE NEDERLANDSE VERSIE TRAD PAUL HAENEN ALS VERTELLER IN DE VOETSPOREN VAN DE ROCKLEGENDE ALICE COOPER, DIE DE OORSPRONKELIJKE ENGELSE VERSIE VOOR ZIJN REKENING NAM. Paul Haenen

ILLUSTRATIES: GIANTS ARE SMALL

‘’s Avonds laat kwam Peter uit het verre Rusland aan op het vliegveld van Los Angeles. Het was de eerste keer dat hij van huis was. Hij ging bij zijn grootvader wonen, die lang geleden naar Amerika was verhuisd.’ Terwijl de eerste noten van het Voorspel uit Wagners Lohengrin klinken, gespeeld door het Nationaal Jeugdorkest van Duitsland, is de toon gezet. Peters opa blijkt een oude hippie die als tuinman werkte voor een ooit beroemde filmster. Flarden uit Peter en de Wolf van Prokofjev komen langs, maar het

46 december 2015

inleidende verhaal bevat een veelheid aan flarden van bekende klassieke muziek. Uiteindelijk gaat het allemaal om een uit de dierentuin ontsnapte wolf. “Een ontzettend mooi project”, zegt Paul Haenen direct. “Ik heb twee jaar geleden met het VU-Orkest al eens live een uitvoering van Peter en de Wolf mogen doen, en ik vind het geweldig dat kinderen na twintig minuten nog steeds vol spanning luisteren. Het is eigenlijk uniek dat kinderen daarvan houden; in feite is Peter en de Wolf een voorbereiding op de opera.” Haenen roemt aan deze uitgave van Peter en de Wolf het feit dat kinderen weer op een andere manier meegesleept worden. De pre-

quel die het Amerikaanse productiebedrijf Giants are Small bedacht om Peter en de Wolf naar deze tijd te trekken, komt direct binnen en gaat uiteindelijk naadloos over in de traditionele versie. “Bovendien komt er een app beschikbaar die de karakters, de beelden en de muziek nog levendiger maakt, dat geeft een extra dimensie. Toen we veertig jaar geleden met Sesamstraat begonnen, kwamen er opeens poppen die echt leuk waren, dit past meer in het straatje van de huidige jeugd.” Al blijft ook Sesamstraat, waarin Haenen van het begin af aan de karakteristieke stem van Bert vertolkt, nog altijd een succes. “Misschien is dat wel de reden dat men mij als verteller gevraagd heeft”, zegt Haenen bescheiden. “Vele generaties kennen mijn stem als Bert, als Margreet Dolman of als Dominee Gremdaat. Mensen kennen mij zelfs beter in de vorm van deze karakters dan onder mijn eigen naam en vragen mij vaak wanneer ik nu mijn normale stem opzet, terwijl in alle stemmen facetten van mij zitten. Ik ben altijd heel dicht bij mijzelf gebleven. Maar het is uiteraard niet de bedoeling dat men nu gaat denken dat Bert Peter en de Wolf vertelt.” Hij kan erom lachen en hij is heel blij met het resultaat. “Het is heel liefdevol gedaan. Het gaat meer om de muziek en het woord dan om de effecten. Hooguit zet ik als het verhaal daarom vraagt even een andere stem

“EEN ONTZETTEND MOOI PROJECT”

INTERVIEW

IN HOLLYWOOD

PROKOFJEV PLUS

op. Dat heb ik van mijn vader geleerd. Hij kon heel goed vertellen en in de loop van het verhaal gebruikte hij verschillende stemmen. Dat vond ik prachtig. En dat gevoel heb ik bij Peter en de Wolf nu ook. Het gaat om de muziek en het verhaal, dat geeft spanning genoeg.”

FOTO: BUNDESJUGENDORCHESTER

Bovendien is het nog altijd het ultieme doel om mensen van alle leeftijden een poort te geven naar de klassieke muziek. “Ik kwam met klassieke muziek in aanraking door de radio-uitzendingen van het Concertgebouworkest waar mijn vader op zondagmiddag naar luisterde. We mochten nauwelijks ademhalen. Elk geluid was irritant, vond mijn vader. En als er ook maar één instrument naar zijn idee niet zuiver was, riep hij heel hard: ‘Vals!’ Nee, het was niet de meest soepele manier om met klassieke muziek kennis te maken. Ik was meer van Ella Fitzgerald en andere jazzvocalisten. Pas toen ik The Swingle Singers met hun versie van werken van Bach hoorde, kwam de belangstelling.” En die was groot genoeg om door het virus bevangen te raken. “Klassieke muziek is een manier om je geestelijk te verschonen

in dit hectische leven, maar misschien klink ik nu wel heel dolmanniaans. Toch gaat het mij echt aan het hart dat muziek geen standaardvak is op school. Men zou op scholen veel vaker aandacht moeten besteden aan zaken als ontspannen, terugtrekken, tot jezelf komen. Alles is altijd

gericht op prestatie, op cijfers en competitie. Ik vond het vroeger vreselijk op school. Klassieke muziek kan je echt meeslepen en Peter en de Wolf is en blijft een fantastisch begin om er kennis mee te maken.” PAUL JANSSEN

DIVERSE COMPONISTEN

PETER EN DE WOLF IN HOLLYWOOD

Verteld door Paul Haenen Nationaal Jeugdorkest van Duitsland o.l.v.Alexander Shelley DG 002894 795558

Nationaal Jeugdorkest van Duitsland KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

NATIONAAL MUZIEK Op een steenworp afstand van de Amsterdamse Oude Kerk zitten ze. Maar om instrumenten te zien hoef je daar niet heen. “Het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds is geen museum”, zegt collectiebeheerder Frits Schutte. “Onze instrumentenkamer meet pakweg vier bij vijf meter.”

Het Nat ionaa l Mu z iek i nst r u menten Fonds is geen museum, maar een organisatie die instrumenten in bruikleen geeft aan musici die zich de aanschaf niet kunnen veroorloven. Waar komen die instrumenten zoal vandaan? “Dankzij particulieren en particuliere fondsen hebben wij een verzameling instr umenten”, zeg t collectiebeheerder Frits Schutte. “We ontvangen schenkingen en bruiklenen in natura, maar ook in geld. Sommige particulieren hebben een instrument dat hen dierbaar is en zeggen: we willen het niet verkopen want dan komt het in de handel en dan gaan anderen er

Joachim Eijlander

48 december 2015

door anderen op wordt gespeeld. De collectie groeit tegenwoordig mondjesmaat. Vroeger ging dat sneller, nu kunnen en moeten we selectief zijn. We zijn in 1988 begonnen en hebben er nu zo’n vierhonderd. Veel strijkinstrumenten, maar toch ook zo’n vijfenveertig vleugels en acht har pen, naast andere i nst r u mentgroepen. We bezitten ook vier fortepiano’s. Eentje uit c i rca 1795, hele maal gerestaureerd door Jan Willem Steffelaar, een fantastisch instrument. De schenker wilde er wacht, ik pak het citaat erbij - ‘een waardige muzikale toekomst voor garanderen’. Wel, dat is gelukt. Het staat nu op het Conser vatorium van Amsterdam - een uitzondering hoor, want bijna altijd gaat het bij ons om individuele musici. Het conservatorium heeft een opleiding waarin iedere periode in de ontwikkeling van het toetsinstrument een rol speelt. Deze

“ZELF OP ZOEK GAAN, HOORT ER SOMS OOK BIJ”

“Een instrument wordt nooit verkocht, ook niet als musici het eenmaal kunnen betalen. Het blijft bij ons in de collectie. Dat wil de schenker ook, dat er steeds

FOTO’S: CATHY LEVESQUE

Kittel-stok van

nog tig keer aan verdienen. Mensen weten ons inmiddels heel goed te vinden en dat geeft soms verrassende contacten. Er was bijvoorbeeld een mevrouw die op sterven lag, ze verbleef al in een hospice. Haar viool, een Landolfi, kende ze al vanaf haar peutertijd, toen ze met haar moeder in een inter ner ingsk a mp zat. Soms mocht haar moeder daar spelen en zo werd die viool voor hen een ongelooflijke steun en toeverlaat. Die mevrouw deed daarom in haar laatste levensdagen haar best om het instrument een mooie bestemming te geven. Wij waren zo’n geruststelling voor haar, zei ze. Op diezelfde viool speelt nu Amarins Wierdsma.”

SPECIAL

INSTRUMENTEN FONDS biedt instrumenten een waardige toekomst fortepiano vult een hiaat. Een mooie plek, vindt ook de schenker.”

“We doen ook aankopen, wanneer we zien dat we een musicus anders voor jaren op de wachtlijst moeten zetten. Dat was het

FOTO’S: CATHY LEVESQUE

“Bijzonder zijn t wee zeldzame str ijk stokken van de bouwer Nikolai Kittel. Met een ervan speelt Joachim Eijlander, die een Chiochi-cello van ons in bruikleen heeft. Joachim had wat moeite met bepaalde as pecten van de cello en dacht in eerste in stantie dat het aan het instrument lag. Toen hij de Kittel-stok uitprobeerde, belde hij na een paar dagen op om te z eggen dat ineens alle problemen waren verdwenen!”

Landolfi-viool van Amarins Wierdsma

FOTO: NATIONAAL MUZIEKINSTRUMENTEN FONDS

geval bij Frederieke Saeijs. We zijn samen naar een handelaar in München gevlogen om violen te bekijken en te bespelen. Het klikte meteen bij de Pietro Guarneri en die hebben we toen aangekocht. Kijk, zelf op zoek gaan, hoort er soms ook bij. Ver der hebben we ook veel opdrachten ge plaatst, doorgaans bij Nederlandse in strumentenbouwers.” “Maar meestal gaat het dus om schenkin gen, met soms een extra bepaling. Bij voorbeeld: hier mogen alleen darmsna ren op. Zulke dingen. Iedereen die in het Nederlandse muziekleven actief is, kan bij ons terecht. En als studenten uitwaai eren naar het buitenland, is dat geen en kel probleem.” Fortepiano gerestaureerd door Jan Willem Steffelaar KLASSIEKEZAKEN.NL

FREDERIEKE SAEIJS PRESENTEERT HAAR NIEUWE CD OP 25 NOVEMBER OM 20.15 UUR IN DE WAALSE KERK, AMSTERDAM KAARTEN: € 15,- INCLUSIEF GESIGNEERDE CD RESERVEREN VIA: RESERVERING@ MUZIEKINSTRUMENTENFONDS.NL

EUGÈNE YSAŸE

SIX SONATAS FOR SOLO VIOLIN, OP. 27

Frederieke Saeijs

LINN 069106 2053624 (SACD) JOS VAN DER ZANDEN december 2015

SPECIAL

ER WAS EENS…

EEN KERSTVERHAAL

‘Het wordt winter en het sneeuwt en de zon is met de noorderzon vertrokken’, zingt Paul de Leeuw in het door orkest begeleide openingslied van zijn kerst- cd voor Deutsche Grammophon. En dan begint De Leeuw, gezellig en sardonisch als altijd, te vertellen. ‘Er was eens… Zo beginnen de meeste sprookjes. Maar dit verhaal is geen sprookje. Het is een verhaal over de liefde.’ Op de klanken van Mascagni’s Intermezzo sinfonico en het Andante uit Mozarts Pianoconcert nr. 21 stelt De Leeuw de (jonge) luisteraars vragen: ‘Waar ben jij precies geboren en hoe laat?’ Vader zal het antwoord wel niet meer weten, grapt De L eeuw. ‘ Vraag het maar aan je moeder, wa nt die heef t het meeste werk gedaan.’ Na het klinken van Mozarts Adagio vervolgt hij: ‘Zo, nu weet iedereen het wel. Maar weinigen van jullie zullen kunnen zeggen: “Ik ben geboren in een stal.”’ De zoete muziek van Tsjaikovski’s Dans van de suikerfee ondersteunt De Leeuws versie van de grote liefde tussen Maria en Jozef, die nog

FOTO: WILLIAM RUTTEN

ZIJN STEM IS BIJNA EVEN VERTROUWD ALS ZIJN GEZICHT. PAUL DE LEEUW STAAT VOOR HUMOR EN EEN BEETJE VENIJN. DUS WAT IS ER LEUKER DAN MET KERST SAMEN BIJ DE OPEN HAARD TE LUISTEREN NAAR ZIJN ORIGINELE KERSTVERHAAL OP MUZIEK VOOR ALLE LEEFTIJDEN…

niet aan trouwen toe zijn. De tijd om kinderen te krijgen is nog niet rijp. Want Jozef, die heel veel van Maria houdt (muziek: Maria uit Bernsteins West Side Story) is nog bezig ‘aan de weg te timmeren met zijn kleine timmermansbedrijfje’. Maar ze zijn al wel aan het oefenen voor kinderen krijgen en Maria wil later dolgraag mama worden, desnoods – als ze zelf geen kinderen kan krijgen – van alle kinderen zonder vader of moeder. ‘Tegenwoordig noem je dat adoptie, maar daar had God toen nog geen woord voor geschapen’, aldus De Leeuw. En dan gebeurt er net na de koffie een wonder:

EEN VERHAAL OVER DE LIEFDE

de engel Gabriël komt bij Maria op bezoek en zegt, met de stem van een dubieuze man: ‘Jou maak ik zwanger en jij zult heel gelukkig worden met het ventje. Maar Jozef is niet de vader. Dat is God.’ Onnodig te zeggen dat Maria dit even op zich in moet laten werken. Maar de engel zegt: ‘Maak je geen zorgen. Jozef wéét niet dat God de vader is. Hoewel je niet mag liegen, vindt God dat deze keer niet erg.’ En Maria droomt verzaligd weg op de hemelse klanken van de Dans van de zalige geesten uit Orfeus en Euridice van Gluck. Zo gaat het verder. Op de ezel naar Bethlehem, de geboorte van Jezus in de stal (Jozef: ‘Dag lieve zoon, ik ben je vader.’ De Leeuw: ‘Maar wij weten wel beter!’), het vuurwerk dat God in de hemel afsteekt voor zijn zoon, de ster van Bethlehem, de herders en de drie wijzen uit het Oosten, alles passeert op mooie en toepasselijke muziek de revue, eindigend in De Leeuws komische en geruststellende verklaring voor onze vraatzucht met kerst. WENNEKE SAVENIJE

DIVERSE COMPONISTEN

ER WAS EENS... EEN KERSTVERHAAL

Verteller: Paul de Leeuw Diverse uitvoerenden DG 002894 824107

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015

DE SUBTIELE VRIJHEID Erich Wolfgang Korngold: hij was een wonderkind, bewerker van operettes, schrijver van opera’s en kamermuziek en zo ongeveer de uitvinder van de symfonische Hollywood-filmpartituur. Door deze combinatie van talenten zijn Gustav Mahler en Bette Davis maar één handdruk van elkaar verwijderd. Zijn liedoeuvre omspant zijn hele leven. Pianiste Reinild Mees nam het compleet op voor het label Capriccio: “Je moet nostalgisch zijn en geen haast hebben.”

“De muziek van voor de Tweede Wereldoorlog was lange tijd helemaal uit en werd beschouwd als kitsch: de componisten die niet met atonaliteit hebben geflirt, die waren gewoon passé,” zegt Reinild Mees, “maar sinds het millennium is er gelukkig weer aandacht voor de Jugendstil-tijd.” De vermaarde liedbegeleidster en oprichtster van Stichting 20ste-eeuwse Lied heeft alle liederen van Erich Wolfgang Korngold (1897-1957) opgenomen, met bariton Konrad Jarnot, een liederenspecialist met wie ze vaker heeft samengewerkt, en sopraan Adrianne Pieczonka (“Een eerlijke zangeres en een heel warm mens.”). “Als je het complete werk doet,” vertelt de pianiste, “heb je heel erg het gevoel dat je in de huid van de componist kruipt: je zit zo dicht op zijn ziel omdat je veel kanten van hem leert kennen. Van zijn prilste jeugdstukje tot zijn allerlaatste frustratie: het Sonett für Wien waarin je hem hoort

december 2015

denken over zijn vergane glorie en dat het allemaal voorbij is. Je merkt in zijn vroegste liederen dat Korngold veel potentie heeft: ze zijn zo modern dat hij voor hetzelfde geld een Schönberg, een Alban Berg of een Webern had kunnen worden, maar hij heeft gekozen voor een hoogst gevoelig, sentimentrijk idioom.”

Reinild Mees zet ten onrechte vergeten componisten graag in de aandacht, maar haar eerste criterium is altijd: het moet eersteklas muziek zijn. “In het complete werk zitten ook wel wat mindere stukken, maar je krijgt een overzicht van wat Korngold allemaal heeft gedaan. Hij kán dus bijvoorbeeld wel flirten met atonaliteit: de

INTERVIEW

VAN

FOTO: JANICA DRAAISMA

FOTO: BO HUANG

FOTO: HOLGER JACOBY

KORNGOLD

Konrad Jarnot

Adrianne Pieczonka

Drei Gesänge op de eerste cd gaan helemaal uit hun voegen en zijn fantastisch, zeer ex pressionistisch. En ik v ind de L ieder des Abschieds het absolute summum.” Je moet a ls u itvoerende wel durven z welgen i n gevoel: “Dat is het moeilijke bij Korngold: je kunt het heel gek u nsteld doen en dat wilden wij niet. Soms zit er impressionisme in de pianomuziek. Je moet je echt in die wereld verdiepen en je laten gaan. Als je de liederen speelt en zingt zoals de mens nu is en met de kennis van de moderne muziek, dan benader je Korngold niet

Reinild Mees

goed genoeg. Het is een gevoelswereld waar melancholie en ingehouden romantiek in zitten. Het mag ook weer niet te overdreven of dik aangezet: het moet een heel subtiele vrijheid zijn.” Te r w ijl R e i n i ld Me e s va n h a r te hoopt dat andere uitvoerenden het werk va n Kor ngold zullen oppikken, heeft ze een luistertip voor het publiek: “Ik hoop dat het mensen iets geeft van rust. Het is onthaasten. Ga op de chaise longue zitten. Het leven is niet alleen ‘Ik moet mijn 150 e-mails nog de deur uit krijgen’. Dat is de functie van de revival van de Jugendstil:

het is het blijven hangen in een moment, een dromerig moment.” HEIN VAN EEKERT

“BLIJVEN HANGEN IN EEN DROMERIG MOMENT”

KLASSIEKEZAKEN.NL

ERICH WOLFGANG KORNGOLD COMPLETE SONGS

Konrad Jarnot,Adrianne Pieczonka, Reinild Mees CAPRICCIO 845221 052526

december 2015 53

Cécile Huijnen & Marieke Grotenhuis

FOTO: GEORG THUM

ACCORDEON EN VIOOL: BEKENDE MUZIEK VAN BARTÓK, DVORÁK EN BRAHMS, NIET ZOMAAR IN EEN ANDER JASJE, MAAR MET EEN HEEL NIEUWE GLOED, IN EEN DOORDACHT PROGRAMMA... DAT IS DE NIEUWE CD DANCE! VAN CÉCILE HUIJNEN EN MARIEKE GROTENHUIS. JE DENKT METEEN: ZO HOORT ‘T EN NIET ANDERS...

INTERVIEW

Dance! Marieke Grotenhuis, ’s lands grootste ambassadeur van de accordeon, kent álle mogelijkheden van het instrument dat het imago van de aloude trekzak allang ontstegen is. Er is weinig oorspronkelijke muziek voor geschreven, maar daarom niet getreurd: sinds 2013 vormt ze een flitsend duo met de bevlogen violiste Cécile Huijnen en maken ze hun eigen bewerkingen. “Er was meteen een klik,” zeggen ze, “we wilden allebei hetzelfde.” Het eerste resultaat van hun samenwerking is een van de leukste cd’s die ik onlangs hoorde. Het plezier spat ervan af. De nadruk ligt op Oost-Europa. Bartóks bekende Roemeense dansen krijgen in deze uitvoering een geweldige schwung, maar dat staat een melancholieke twist niet in de weg. En als daarna Dvoráks Slavische dans nr. 1 op je af komt, schieten de tranen bijna in je ogen - droevig maar nooit sentimenteel. Cécile en Marieke kozen een heel doordacht programma, bijna steeds met een ‘volks’ idioom waarin de accordeon naadloos past. Nu eens dansant, dan weer schwärmerisch, en altijd fabelachtig gespeeld. De combina-

tie met de viool zorgt voor steeds weer andere, bijzondere klankkleuren. In de weinig bekende Hongaarse stukken van Kodály kun je horen hoe diepgang klinkt - en Brahms is altijd onverwoestbaar. De Joodse muziek van Ernst Blochs Abodah sluit er perfect op aan, net als de onweerstaanbare Ástor Piazzolla uit een heel ander continent. Als de briljante uitsmijter geklonken heeft - het wervelende Souvenir van Ladislav Kupkovic - zit er maar één ding op: meteen opnieuw draaien! “We maken de bewerkingen zelf. Vaak zijn die stukken voor piano en viool geschreven, maar met een accordeon kun je de melodielijnen veel meer laten doorlopen”, vertelt Marieke. “Maar het blijft niet bij simpelweg herschrijven. We voegen akkoorden toe, bewerken ook de vioolpartijen, soms geven we de partijen over van het ene i n s t r u m e nt n a a r het andere. Het wordt allemaal wat dikker, lekker vet, maar zonder te schmieren! Altijd met respect voor het oorspronkelijke notenbeeld.” En in hun recitals blijft het niet bij spel alleen. “We vertellen graag over onze muziek, onze werkwijze, onze voorkeuren,” zegt Cécile, “we houden van contact met het publiek.” En ook op de cd is dat te merken, want de lijnen naar de luisteraar staan

“ER WAS METEEN EEN KLIK”

hóórbaar open. Het komt direct bij je binnen. Cécile: “Met deze samenwerking heb ik ook als violist mijn persoonlijke grenzen verlegd. Het voegt iets toe aan je instrument en het geeft de vrijheid om je eigen idioom te vinden.” Wat ligt er nog meer in het verschiet? “Anke Brouwer en Jannum Kruidhof (The Wedding Vibe) hebben prachtige muziek voor ons geschreven,” vertelt Marieke, “en verder lijkt het ons opwindend om nieuwe klankcombinaties te gaan uitproberen bij de barokmuziek.” En... (in koor): “We beleven er ontzettend veel plezier aan. Het allerbelangrijkste is de lol!” GERARD SCHELTENS

CÉCILE HUIJNEN & MARIEKE GROTENHUIS M.M.V. HET GELDERS ORKEST O.L.V. CHRISTIAN VÁSQUEZ 8, 9 EN 10 JANUARI 2016 APELDOORN, NIJMEGEN, ARNHEM HETGELDERSORKEST.NL

DIVERSE COMPONISTEN DANCE!

Cécile Huijnen, Marieke Grotenhuis

CHALLENGE 060891 7268324

KLASSIEKEZAKEN.NL

december 2015 55

CDBESPREKINGEN orkest

orkest

SERGEJ RACHMANINOV

JEAN SIBELIUS

Orchestre de Paris o.l.v. Paavo Järvi

Lahti Symphony Orchestra o.l.v. Okko Kamu

ERATO 082564 6195794 (2 CD’S) / € 22,99

BIS 731859 9920764 (3 SACD’S) / € 35,99

Volgend jaar zal Paavo Järvi het Orchestre de Paris verlaten om chef-dirigent te worden van het NHK-symfonieorkest in Tokio. Hij zal dan zes tropenjaren achter zich laten in de turbulente Franse hoofdstad. Op deze cd’s zijn opnamen verzameld die nog zijn gemaakt in de akoestisch problematische Salle Pleyel, voor de verhuizing naar de nieuwe Philharmonie. Järvi is door en door vertrouwd met Rachmaninovs symfonische muziek, die hij ook met andere orkesten heeft opgenomen. Het grootste deel van de cd’s is gevuld met de laatste twee grote orkestwerken. De Derde symfonie (1938) en de Symfonische dansen (1940) krijgen spannende uitvoeringen, waarbij de Parijzenaars als vanzelf het oer-Russische karakter van de muziek treffen. Bijna een halve eeuw eerder, nog in de negentiende eeuw gecomponeerd zijn het Capriccio op zigeunerthema’s en het symfonisch gedicht De rots, zelden opgenomen curiositeiten die duidelijk maken dat Rachmaninov in de loop van zijn carrière geen opzienbarende ontwikkeling heeft doorgemaakt. Ook in deze jeugdwerken kan een luisteraar genieten van de expressieve lyriek, de melodische vondsten en de fijne kleuren in het orkestpalet. Als toegift fungeert een prachtige bewerking van de beroemde Vocalise opus 34, nr. 14.

Zijn ze bij BIS gek geworden? Met twee formidabele Sibeliuscycli in de catalogus (Järvi met het Gotenburgs en Vänskä met het Lahti Symphony Orchestra) en een derde in de maak (Vänskä met het Minnesota Orchestra – de twee reeds verschenen delen alom bejubeld), verschijnt er in dit Sibeliusjaar tussen neus en lippen door een complete set van Okko Kamu met het Lahti Symphony Orchestra. Terwijl veel maatschappijen hun heil zoeken in sexy cross-overconcepten en rare hypes, zijn er blijkbaar nog idealisten als BIS-baas Von Bahr die uitbrengen wat ze waardevol vinden. Eerlijk is eerlijk, de genummerde symfonieën van Sibelius passen op drie schijfjes, maar toch… Dankbaarheid is gepast, want Kamu, die in 1970 als 23-jarige zijn eerste Sibeliussymfonie opnam, heeft een fenomenale cyclus afgeleverd. Van de tsjaikovskiaans-bruckneriaanse Eerste tot de eigenzinnige late symfonieën bewijzen orkest en dirigent hun expertise in en gevoel voor dit immer fascinerende corpus. Kamu ontsluit de rijkdom van Sibelius’ klankwereld, die spectralisten als Grisey en Saariaho zo heeft beïnvloed, tot op bijna microscopisch niveau, maar weet tevens de grote climaxen in bijvoorbeeld 2 en 5 organisch maar met maximaal momentum vorm te geven, alsof hij enkel de natuurkrachten in de muziek vrij spel geeft. BIS’ sacd-opname is, zoals gebruikelijk, subliem.

De rijkdom van Sibelius’ klankwereld

EDDIE VETTER

JAN KUNST

Symphonie no. 3 e.a.

The Symphonies

Oer-Russisch

orkest

orkest/concert

IGOR STRAVINSKY

DIVERSE COMPONISTEN

MusicAeterna o.l.v.Teodor Currentzis

Anima Eterna Brugge o.l.v. Jos van Immerseel

SONY 888750 614124 / € 23,99

ALPHA 376001 4192258 (5 CD’S) / € 35,99

Geboren en opgegroeid in Griekenland, maar al jaren werkzaam in Rusland. Teodor Currentzis koos Perm, een stad aan de voet van de Oeral, als de plaats waar hij zich kan afschermen van alle glamour om zich volledig te concentreren op de muziek. Zijn uitvoering van Le sacre du printemps toont het resultaat. Zonder twijfel zijn hoogst persoonlijke interpretatie. Natuurlijk, het stuk blijft vol oer-Russische elementen, volkse melodieën en ritmes en meer nog de geest, de sfeer van Rusland. Stravinsky’s meesterwerk klinkt als altijd fel en teder, springlevend en dodelijk spontaan. Maar Currentzis en zijn MusicAeterna doen meer. Of de Sacre ooit bedoeld was als provocatie is niet meer te achterhalen. Die tijd is hoe dan ook voorbij. ‘Met het voortschrijden van de tijd,’ zegt Currentzis, ‘zal de wereld Stravinsky’s ritueel steeds minder begrijpen. Wat betekent een sacrale dans voor de bourgeoisie van de eenentwintigste eeuw? Wij kunnen doodsangst niet meer verzoenen met dans. We zullen moeten ontsnappen aan het vergankelijke en de eeuwigheid binnen moeten gaan.’ Geen geringe ambitie. Currentzis vertrouwt op zijn vermogen alle soorten volksmuziek tot leven te kunnen brengen, zelfs ‘in de verstikkende concertzalen van de conservatoria’. Zijn muziek klinkt overtuigend.

In het boekje bij dit vijf-cd-boxje vol welbekende Franse muziek wordt aandacht besteed aan de bronnen van Jos van Immerseel. Welke uitgave gebruikt hij voor Berlioz’ Fantastique, waarom speelt hij Debussy’s Images in een eigenwijze volgorde met Ibéria als laatste? Het is typerend voor de zorgvuldigheid van Van Immerseel en zijn Anima Eterna. Bijna 30 jaar geleden begonnen als barokorkest met de toenmalige opvattingen van ‘authenticiteit’ hebben ze hun exploratie van het repertoire met zorg uitgebreid. Maar zo archeologisch is het klinkende resultaat natuurlijk niet, want deze mensen maken levende muziek. Het opvallendst aan de opnamen van dit orkest is de klankkleur. Voor de bekende Franse werken uit de 19e en 20e eeuw - onder meer Debussy’s beroemde Prélude en La mer, en Ravels Ma mère l’oye en diens orkestratie van Moessorgski’s Schilderijententoonstelling - betekent dat een klank die romiger is dan we gewend zijn. De behaaglijk welluidende houtblazers vallen in een zacht bedje van strijkers. Speel de pianoconcerten van Ravel en Poulenc op een Érard uit 1905 en het resultaat wordt anders. Geen verlies aan helderheid, want er wordt scherp en alert gemusiceerd. Wel ‘anders’ dus, en erg mooi.

BAREND LINDERS

GERARD SCHELTENS

Le sacre du printemps

Currentzis: overtuigend

KLASSIEKEZAKEN.NL

Symphonie Fantastique e.a.

Levende muziek door Van Immerseel & co

december 2015

CDBESPREKINGEN concert

concert

DMITRI SJOSTAKOVITSJ

DIVERSE COMPONISTEN

Gautier Capuçon Mariinsky Orchestra o.l.v.Valery Gergiev

Andrius Puskunigis, St. Christopher Chamber Orchestra o.l.v. Donatas Katkus

ERATO 082564 6069736 / € 22,99

BRILLIANT CLASSICS 502842 1952185 / € 7,99

Beide concerten werden (in 1959 en 1966) gecomponeerd voor Mstislav Rostropovitsj, die ook iets te zeggen kreeg over het definitieve resultaat. Natuurlijk gaf hij technische adviezen, maar toch geldt Sjostakovitsj’ Eerste als een van de moeilijkste celloconcerten die er zijn. De schijnvrolijkheid van het eerste deel, met het DSCH-thema in een quasi-opgewekt dansritme, is typisch voor Sjostakovitsj. Dit energieke concert is wijd en zijd populair en het wordt veel vaker gespeeld dan het tweede, maar dat sla ik nog hoger aan. De naar binnen gekeerde, zoekende en tastende sfeer van dat indrukwekkende concert kerft in de ziel. Je kunt het aan Valery Gergiev en zijn Petersburgse orkest overlaten om die sfeer tot klinken te brengen. Ze werkten eerder samen met Gautier Capuçon voor een Tsjaikovski- en Prokofjev-cd en deze live-uitvoeringen van Sjostakovitsj sluiten daar naadloos op aan. Dat Capuçon een begenadigd kamermuziekspeler is, kun je goed merken aan zijn prachtig ingetogen spel in het tweede concert. Maar ook de virtuoze en extraverte kanten van concert nummer 1 zijn bij hem in de beste handen. Capuçon en Gergiev - voor deze muziek een gouden combinatie.

Na de populariteit van de hobo in de barokperiode - denk aan Albinoni, Bach, Händel, Telemann, Vivaldi - lijkt de oogst aan klassieke hoboconcerten bijzonder schraal. De klarinet verdrong de hobo in de tweede helft van de achttiende eeuw nagenoeg van het concertpodium. Klassieke hoboconcerten? Na Mozart volgen er nog enkele semigrootheden als Hummel en Rosetti, maar het gros is gecomponeerd door zogenaamde Kleinmeister. We noemen een gezapige brave borst als Ditters von Dittersdorf, wiens concert voor oboe d’amore tot op heden een overweldigend gebrek aan indruk op mij had weten te maken. Met niet al te hooggespannen verwachtingen stopte ik deze cd van Andrius Puskunigis in mijn speler - en was verrukt. Ondersteund door het eveneens Litouwse St. Christopher Chamber Orchestra (op moderne instrumenten), blaast Puskunigis de concerten van Ferlendis, Hofmann en Dittersdorf vrij letterlijk nieuw leven in, met vlotte tempi, heldere articulatie, speelse timing en smaakvolle cadenzen. Gezapig? Luister naar Puskunigis’ geraffineerde rubato in het aanstekelijke Rondo uit Ferlendis’ Concert nr. 1 en geef u gewonnen. Dat uiteindelijk het vierde concert de meeste indruk maakt, verwondert niet: het is dat van Mozart. Maar deze sprankelende uitvoeringen bewijzen dat de overige componisten prima in diens schaduw kunnen staan.

GERARD SCHELTENS

JAN KUNST

The Cello Concertos

Classical Oboe Concertos

Gouden combinatie

vocaal

Geef u gewonnen

vocaal

DIVERSE COMPONISTEN

Nostalgias

Wunderlich:The Christmas Album

Agnès Jaoui y el quintet oficial

Fritz Wunderlich, Hermann Prey e.a.

ERATO 082564 6075751 / € 22,99

DG 002894 7950554 / € 12,99

Is uw Frans niet goed? Dan heeft u niets aan het cd-boekje. Is uw Frans goed? Dan kunt u het interview met Agnès Jaoui lezen. Voor de rest bent u net zo ver als de niet-Franssprekende melomaan, want het boekje bevat geen info, noch over de zangeres, noch over de auteurs van de liedjes; en de liedteksten zijn niet vertaald. Jammer. Agnès Jaoui is een gelauwerde dichteres, schrijfster en regisseuse. Zij componeert ook. En zij zingt. En dat alles op het hoogst mogelijke niveau. Zij is in Frankrijk geboren, maar met haar Joods-Tunesische roots en haar grote liefde voor Argentinië staat zij garant voor kolkende passie, vermengd met zuchtende verlangens. Met Si yo pudiera word je meteen meegezogen in de wereld van de grote gebaren, waarin zelfs het overbekende Alfonsina y el mar van Ariel Ramirez een nieuwe betekenis krijgt. Behalve Frans, Spaans en Ladino zingt Jaoui ook Ivriet, en het satirische Yeladim Ze simcha interpreteert zij nog leuker dan Dana International. Het zeer weemoedige Como la cigarra van María Elena Walsh doet mij sterk denken aan Het dorp van Wim Sonneveld (oké, La Montagne van Jean Ferrat). Of er inderdaad een verband is? Wie het weet, mag het zeggen. Prachtige cd.

Als operasterren kerstplaten gaan opnemen, zit er vaak een zeer zoetige bijsmaak aan het resultaat. Om een uitspraak van Dame Edna Everage aan te halen: “Je ziel krijgt direct suikerziekte.” Arrangementen zijn vreselijk, of er wordt een gemaakte popstijl geprobeerd die gewoonweg niet accordeert met wat de luisteraar van de zanger gewend is. Hermann Prey en Fritz Wunderlich die kerstliederen zingen zijn echter gewoon Hermann Prey en Fritz Wunderlich die kerstliederen zingen, en dat werkt. Wunderlich en Prey gingen de studio in tijdens het laatste jaar van Wunderlichs leven. Het was de late lente van 1966. De plaat werd, zo vertelt Wunderlichs dochter Barbara, in het gezin Wunderlich altijd met Kerstmis opgezet, ook al was de vader er niet meer bij. De kerstliederen zijn nu heruitgebracht op cd, vermengd met delen uit Karl Richters opname van Bachs Weihnachtsoratorium, waarin Wunderlich te horen is met Gundula Janowitz, Christa Ludwig en Franz Crass. Het resultaat is een plaat die je in de donkere dagen zonder aarzeling in de speler kunt duwen: Stille nacht en In dulce jubilo als duetten tussen twee zangers die zo op elkaar waren ingespeeld, dat de ene stem lijkt door te gaan waar de andere ophoudt. Niet zoetig: prachtig.

BASIA JAWORSKI

HEIN VAN EEKERT

Kolkende passie

58 december 2015

Niet zoet: prachtig

CDBESPREKINGEN vocaal

vocaal

HAHN, DUPARC, CHAUSSON Néère

E.W. KORNGOLD Complete songs

Véronique Gens, Susan Manoff

Konrad Jarnot, Adrianne Pieczonka, Reinild Mees

ALPHA 376001 4192159 / € 22,99

CAPRICCIO 084522 1052526 (2 CD’S) / € 20,99

Op haar nieuwe cd verlaat Véronique Gens het toneel van tragische operaheldinnen. Ze zoekt de intimiteit op van de ‘mélodie’, het Franse liedgenre dat zijn bloeitijd heeft beleefd in de tweede helft van de negentiende eeuw. Gedichten van Gautier, Baudelaire en Verlaine klinken van zichzelf al als muziek in de oren, maar in deze zettingen krijgt hun poëzie echt vleugels. Duparc reikt het hoogst, onder meer met zijn vroege Chanson triste en zijn fantastische L’invitation au voyage, maar ook de ‘mélodies’ van Chausson zijn niet te versmaden en het neobarokke À Chloris van Reynaldo Hahn is onweerstaanbaar. De stem van de 49-jarige sopraan is in de loop van de tijd voller geworden, rijker geschakeerd in het timbre, ook wat meer gevoileerd, zodat zij de melancholieke ondertoon van veel liederen het nodige reliëf kan geven. Met haar voortreffelijke dictie is zij een ideale vertolkster van dit repertoire. Susan Manoff begeleidt haar zorgvuldig, maar in de opname treedt deze pianiste iets te veel op de voorgrond. Am I too loud? is de titel van de memoires van de befaamde begeleider Gerald Moore. De producer zou ze eens moeten lezen.

Erich Wolfgang Korngold is misschien het bekendst van zijn filmcomposities en zijn grootschalige, rijk geparfumeerde orkesten operawerken, maar in het intiemere liedrepertoire was hij niet minder overtuigend. Dat bewijst deze cd-set met zijn complete output in het genre, waaronder meerdere wereldpremières. Er zijn weinig componisten die zo goed kunnen zwelgen en smachten als Korngold. Luister maar eens naar de hunkerende vocale lijnen van Marietta’s Lied, de liedversie van misschien wel de bekendste aria uit Korngolds opera Die tote Stadt, of het melancholische Come Away, Death, op een tekst van Shakespeare. Dat de componist aan de andere kant ook heel goed kon schrijven met een lichte toets bewijst een lied als Die Gansleber im Hause Duschnitz. Bariton Konrad Jarnot is een zanger met een ideale liedstem: nergens geforceerd, warm en expressief, en met een exemplarische dictie. Zowel in de Duitse als de Engelse liederen klinkt zijn voordracht volkomen natuurlijk. Adrianne Pieczonka heeft een wat rijkere, meer traditioneel operateske toon, maar is niet minder gevoelig voor de verschillende stemmingen van Korngolds muziek. Pianiste Reinild Mees, tevens initiatiefneemster van het opnameproject, is een ervaren en voortreffelijke liedbegeleidster; ondersteunend en stuwend, maar nooit overheersend.

EDDIE VETTER

BENJAMIN ROUS

Onweerstaanbaar

vocaal

Zwelgen en smachten met Korngold

vocaal dvd

Celebrating Frank Sinatra

SCHUMANN, BERG

Dorothea Röschmann, Mitsuko Uchida

Seth MacFarlane, Claire Martin, Jamie Parker The John Wilson Orchestra o.l.v. John Wilson

DECCA 002894 7884392 / € 22,99

WARNER CLASSICS 082564 6028443 DVD / € 23,99

In november 2014 kwam het eerste soloalbum uit van sopraan Dorothea Röschmann met de titel Portraits; het bevatte liederen over spraakmakende vrouwen als Maria Stuart en Mignon. Binnen een jaar brengt Decca een tweede live-cd van haar op de markt, met begeleiding door niemand minder dan klavierlegende Mitsuko Uchida. Ooit begonnen in het oudemuziekcircuit is Röschmann via alle grote Mozartvrouwen thans uitgegroeid tot een van de veelzijdigste zangeressen van dit moment, die zeker niet terugdeinst voor de grote Wagner- en Straussrollen. De concertregistratie vanuit de Londense Wigmore Hall met bekende Schumann- en Bergcycli is een verrijking naast de reeds bestaande opnamen van dit oeuvre: de interpretatie is bovengemiddeld dramatisch. Röschmann houdt haar tempi relatief laag en met haar donkergekleurde timbre krijgt ieder lied een introspectieve lading die te allen tijde oprecht is maar zonder te vervallen in pathetische gekunsteldheid. De subtiele begeleiding van Uchida completeert dit. Door de zorgvuldig geplaatste dissonante akkoorden en chromatische melodielijnen worden deze intenties geoptimaliseerd. Meesterlijk! De dames zijn dus volledig aan elkaar gewaagd en dat doet verlangen naar een vervolg. Over spraakmakende vrouwen gesproken…

Op 12 december 2015 is het precies honderd jaar geleden dat een van de grootste zangers van de twintigste eeuw werd geboren: Frank Sinatra. Hij maakte niet alleen grote indruk met zijn karakteristieke stemgeluid en timing, hij was er ook verantwoordelijk voor dat niet de bandleider, maar de zanger centraal kwam te staan op de bühne. Hoewel er verder zeker in de klassieke hoek weinig aandacht wordt besteedt aan de honderdste verjaardag van deze topadvocaat van ‘The American Songbook’, nam het briljante Engelse John Wilson Orchestra deze zomer al zijn verantwoordelijkheid door tijdens de BBC Proms het programma Celebrating Frank Sinatra te brengen. Het programma rond The Voice werd niet alleen op de Engelse tv uitgezonden, maar is gelukkig ook op dvd uitgebracht. In Engeland grote sterren als Seth MacFarlane, Claire Martin en Jamie Parker zijn natuurlijk geen Sinatra, maar ze zingen vele bekende Sinatrasongs uitstekend, en de sfeer in de Royal Albert Hall is prachtig vastgelegd. Maar ondanks Sinatra is de ster van deze dvd het in 1994 opgerichte orkest dat uitblinkt in ‘authentieke uitvoeringen’ van vroegtwintigste-eeuws film-, song- en musicalrepertoire. Luisteren naar de Three Preludes van Gershwin is al voldoende om levenslang fan te worden.

FRANS JANSEN

PAUL JANSSEN

Liederkreis, Frauenliebe und Leben Sieben frühe Lieder

Over spraakmakende vrouwen gesproken...

KLASSIEKEZAKEN.NL

Honderdste verjaardag van TheVoice

december 2015

advertentie

koor

JOHN TAVERNER Missa Corona spinea The Tallis Scholars o.l.v. Peter Phillips GIMELL 075513 8104624 / € 20,99

Het oeuvre van John Taverner (circa 1490-1545) is niet groot: zo’n acht missen en een twintigtal motetten. Toch is deze man, die enige tijd organist en koordirigent was in Oxford onder kardinaal Wolsey, de grote naam als het gaat om de Engelse meerstemmigheid van de renaissance. Die faam dankt Taverner voornamelijk aan de virtuoze meerstemmigheid in de Missa Gloria tibi Trinitas. Veel onbekender, maar zo mogelijk nog indrukwekkender, is zijn Missa Corona spinea, een ongebruikelijke mis, opgedragen aan de doornenkroon van Christus. Dit werk is waarschijnlijk geschreven voor een bezoek van Hendrik VIII en Catharina van Aragon aan het door Wolsey voorgezeten College van kardinalen in maart 1527. Het doet er niet zoveel toe. Veel belangrijker is dat de fameuze Tallis Scholars boven zichzelf uitstijgen in deze exemplarische opname. Dat heeft vooral te maken met het belangrijkste wapenfeit van deze mis: de intense en doorlopend vrij hoge sopraanpartijen - Wolsey moet hebben kunnen beschikken over briljante jongenssopranen - die hier door Janet Coxwell en Amy Haworth van de Tallis Scholars superieur worden uitgevoerd. Er geldt slechts één advies: sluit de ogen, laat u meevoeren door de golvende stemmen en waan u voor de duur van de mis in hemels hogere sferen.

The Tallis Scholars stijgen boven zichzelf uit

VURIG, INTIEM EN GROOTS: GRAND TANGO!

PAUL JANSSEN

oratorium

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL Messiah

Julia Doyle, Lawrence Zazzo e.a. B’Rock, Chor des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Peter Dijkstra

CC72695 | 1 SACD

BR KLASSIK 403571 9005103 (2 CD’S) / € 30,99

ÁSTOR PIAZZOLLA Grand Tango!

Isabelle van Keulen Ensemble

WWW.CHALLENGERECORDS.COM

Met de feestdagen in aantocht proberen labels zich te profileren met kerst-cd’s. BR Klassik pakt stevig uit met een dubbel-cd met Händels Messiah. Het door Peter Dijkstra geleide koor van de Beierse Omroep en het nonconformistische Belgische orkest B’Rock maken hun reputatie ook ditmaal weer volledig waar. De koren zijn van een overweldigende schoonheid - zelden hoor je bijvoorbeeld zo’n fraaie And he shall purify me. Dijkstra laat de stemmen versmelten alsof het Palestrina is. Hij is zuinig met dynamische schakeringen en toch is elke partij gemakkelijk te volgen. Ook het solistencorps mag er zijn, met een loepzuivere intonatie en glasheldere vocalen van countertenor Lawrence Zazzo. Het orkest vervult veelal de rol van begeleider, maar kan zomaar ineens snerpende hoge strijkers en rauwe, brutale, bijkans ongecontroleerde stoten en zuchten van lage strijkers laten horen - dat is waar B’Rock bekend om staat. De jubelzang en de juichende exclamaties zijn een genot. En dan te bedenken dat ruim tweeëneenhalve eeuw geleden bij de première stevige kritiek klonk: schande dat een componist zo respectloos omging met het woord van God! De arme Händel hield er een zenuwinzinking aan over. Pas na zijn dood volgde de triomftocht van de Messiah.

Een genot

JOS VAN DER ZANDEN

60 december 2015 NAI [15-915] adv KlassiekeZaken Isabelle vKeulen CC 72695++++ .indd 1

19-10-15 12:49

CDBESPREKINGEN oratorium

ensemble

JOSEPH HAYDN Die Schöpfung

Christina Landshamer e.a. Orchestre des Champs-Elysées, CollegiumVocale Gent o.l.v. Philippe Herreweghe

BARTÓK, LIGETI Diverse werken

Ensemble Intercontemporain o.l.v. Matthias Pintscher

PHI 540043 9000186 (2 CD’S) / € 30,99

ALPHA 376001 4192173 (2 CD’S) / € 30,99

Vorig jaar mochten we het broertje van deze uitgave al begroeten, de Jahreszeiten. Nu de Schöpfung, en net als toen maakt Herreweghe er een echt feest van. Al is de Schöpfung wat minder profaan omdat Rafaël, Uriël, Gabriël en het koor vooral de Schepper bejubelen. Maar al het moois op aarde, alles wat groeit, rondkruipt, zwemt en vliegt, weet Haydn met zoveel bravoure te verklanken dat de muziek een bijna-zoekplaatje wordt. Heerlijk zoals Herreweghe met zijn transparante orkest de vissen laat rondzwemmen (in de bassen, auf dem Meeresgrund), hoe speels hij vogels met hun gezang laat reageren op Gabriëls lofzang op de liefde; hoe hij vallende sneeuwvlokjes nabootst, wind, onweer, regen. Al die kwinkslagen klinken zo vlot en luchtig dat je een glimlach niet kunt onderdrukken. De tempi zijn lekker pittig, ook daar waar de koorpartijen aandachtvragend zijn. De solisten vormen een perfect team, al zou Rudolf Rosen (Rafaël) een tikje vibrato mogen missen, omdat zijn hoge expressiegraad associaties met de opera oproept en de tekst hier om wat meer afstandelijkheid vraagt. Al met al een dubbel-cd om door een ringetje te halen - eentje die hoge ogen gaat gooien en de vergelijking met de allerbeste Schöpfungen op cd kan doorstaan.

Als György Ligeti in september 1945 de Franz Liszt-Muziekacademie binnenstapt, is de jonge componist vastbesloten zijn grote voorbeeld Béla Bartók te ontmoeten. Een halfstok gehesen vlag leert echter dat de meester kort tevoren in New York is overleden. De ironische anekdote staat te lezen in de liner notes van de gloednieuwe Alpha Classics-release. Op de dubbel-cd brengen dirigent Matthias Pintscher en Ensemble Intercontemporain een eerbetoon aan beide Hongaarse grootmeesters. Ligeti’s drie soloconcerto’s bieden een mooie dwarsdoorsnede van diens compositorische ontwikkeling. In het Celloconcert weerklinkt nog de micropolyfonie van Atmosphères, al zijn de massale klankwolken hier uitgedund tot ragfijne timbrenevels. Cellist Pierre Strauch laat horen hoe je een tergend langzaam aanzwellende ‘e’ bloedstollend spannend maakt. Het Vioolconcert getuigt van een heroriëntatie op de melodische lijn (hoor maar hoe soliste Jeanne-Marie Conquer haar instrument hartstochtelijk laat zingen in de Aria). In een vlijmscherpe vertolking van het Pianoconcert vinden Hidéki Nagano en het ensemble elkaar in een precisiemechaniek van dolgedraaide ritmes. Het tweede deel is een duistere Nachtmusik van bartókkiaanse allure. Luister Bartóks Sonate voor twee piano’s en percussie er maar op na. Slagwerkers Gilles Durot en Samuel Favre laten hun pauken er luguber huilen en kermen.

JOS VAN DER ZANDEN

JOEP CHRISTENHUSZ

Philippe Herreweghe maakt er een feest van

kamermuziek

Hongaarse grootmeesters

kamermuziek

DIVERSE COMPONISTEN

JOHANNES BRAHMS

My Armenia

Frei Aber Einsam The opus 51 String Quartets

Sergey & Lusine Khachatryan

Cuarteto Quiroga

NAÏVE 0822186 054147 / € 22,99

COBRA 871389 7903782 / € 20,99

‘Gewijd aan de honderdste herdenking van de Armeense genocide’ luidt de ondertitel van deze cd, waarop broer en zus Sergey (viool) en Lusine (piano) Khachatryan een overzicht bieden van muziek uit hun vaderland. Een belangrijke plaats is ingeruimd voor Komitas Vardapet, de priester, zanger en etnomusicoloog die zelf de genocide ternauwernood overleefde en als indirect slachtoffer in 1935 in een Parijse psychiatrische instelling zou overlijden, en die wordt beschouwd als de grondlegger van de Armeense school van componeren. Vooral zijn arrangementen van twee volksliederen, De Kraanvogel en De Abrikozenboom, zijn wonderschoon en krijgen uitvoeringen vol pathos en poëzie. Naast onbekendere componisten als Bagdasaryan en Mirzoyan, bevat het programma de tegen Schönberg aanschurkende Six Pictures voor piano van Arno Babadjanian en enkele stukken van verreweg de bekendste naam in dit gezelschap: Aram Khachaturian, wiens door Heifetz gearrangeerde grootste hit, de Sabeldans, hier een messcherpe uitvoering krijgt. Mijn enige kanttekeningen bij deze uitgave betreffen het boekje. Een ongenummerde tracklisting, inconsequente transliteratie van de Armeense namen en een ernstig tekortschietende Engelse vertaling van het essay: zowel het bijzondere repertoire en de voortreffelijke artiesten als de luisteraar verdienen beter.

Liefst twintig jaar lang ondernam Johannes Brahms (1833-1897) pogingen om een strijkkwartet te componeren. Maar zijn immense ontzag voor Beethoven, die met zijn geniale strijkkwartetten de top van de Olympus had bereikt, zat hem in de weg. En dat zeker in tijden waarin de ‘conservatieve’ Brahms zich omringd zag door de ‘modernen’, onder wie Wagner en Liszt, die niet zoveel ophadden met de puurste en verfijndste vorm van absolute instrumentale muziek: het strijkkwartet. Brahms, die trouw bleef aan de klassieke vorm, legde een lange eenzame weg af voordat hij in 1873 naar buiten trad met zijn strijkkwartetten opus 51 nrs. 1 & 2. Op een schitterende manier vermengde hij in deze werken de klassieke vorm met elementen uit de Hongaarse volksmuziek en het romantische idioom. Het Spaanse Cuarteto Quiroga, dat sinds 2013 de eer geniet om als strijkkwartet in residence van het Koninklijk Paleis in Madrid te mogen spelen op het door Stradivarius gebouwde strijkkwartet uit de collectie, geeft de kwartetten van Brahms godenvleugels. Met een gouden samenklank, een zorgvuldig uitgebalanceerde stemvoering, bezielde fraseringen en majestueuze spanningsbogen brengt Cuarteto Quiroga beide hoogtepunten uit het kamermuziekoeuvre van Brahms tot leven.

JAN KUNST

WENNEKE SAVENIJE

Voortreffelijke artiesten

KLASSIEKEZAKEN.NL

Hoogtepunten

december 2015

CDBESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

BERG, SCHÖNBERG WEBERN

CHAMINADE, CHAUSSON

Belcea Kwartet

The Atlantic Trio

ALPHA 376001 4192098 / 22,99

QUINTONE 978907 8740445 / € 22,99

Arnold Schönberg werd zijn tweede vader, maar ook onder deze vleugels moest de 22-jarige Anton Webern bij ‘af’ beginnen. Dat deed hij met zijn Langsamer Satz, in de stijl van de laatromantiek. Met twee gloedvolle, lyrische thema’s verwijst hij naar liefdesperikelen - kan het romantischer? Het Belcea Kwartet kiest echter voor no-nonsense, zonder overdrijving dat zou bij Webern misplaatst zijn - en weet de muziek boven de kwalificatie van vingeroefening uit te tillen. Voor Schönbergs Verklärte Nacht versterken altviolist Nicolas Bone en cellist Antonio Meneses het ensemble. Ook hier de drempel van oud en nieuw - dat de première ooit met scheldpartijen en handgemeen eindigde kun je je bijna niet voorstellen. Wat weet Belcea een spanning in deze vijf overpeinzingen te leggen, wat een beklemming klinkt er door. In Weberns Fünf Sätze zijn we de drempel gepasseerd - stilistisch een waterscheiding - elk van deze bagatellen lijkt een open zenuw te beroeren. Alban Berg ten slotte is vertegenwoordigd met zijn ‘klein monumentje voor een grote liefde’ - alweer gaat een amoureus avontuur schuil achter de muziek: initialen van de geliefde klinken en verwijzingen naar Tristan. Een prachtig document van de Tweede Weense school, met liefde geproduceerd.

Het Nederlandse Atlantic Trio, bestaande uit Janneke van Prooijen (viool), Ansfried Plat (cello) en Bas Verheijden (piano), belicht graag ten onrechte veronachtzaamde juwelen uit het kamermuziekrepertoire. Met de pianotrio’s van Chaminade en Chausson die op deze cd staan hebben zij in ieder geval twee werken te pakken die het predicaat ‘juweel’ zonder meer verdienen. Cécile Chaminade – van wie Ambroise Thomas zei: ‘Dit is geen vrouwelijke componist, maar een componist die toevallig vrouw is’ – koppelt in haar tweede pianotrio drama en kracht in de buitenste delen aan een smeltende, zangerige lyriek in het langzame middendeel. Het pianotrio van Chausson is een overrompelend werk van grote en nadrukkelijke emoties. De instrumentale partijen zijn uitdagend en inventief, met rijke texturen, dynamische contrasten en een overwegend donkere klankkleur. Het geheel werd door Chausson in een krachtige overkoepelende structuur gegoten door de herhaling van thema’s in de verschillende delen van het werk. Beide trio’s kunnen zich moeiteloos meten met bekendere kamermuziekwerken uit dezelfde periode, en verdienen zeker een centralere plek in het repertoire. De toewijding van het Atlantic Trio is hoorbaar in elke maat: met warme toon en hecht samenspel krijgen deze twee prachtige en ontroerende werken hier exemplarische uitvoeringen.

JOS VAN DER ZANDEN

BENJAMIN ROUS

Chamber Music

Le salon de Chausson

Belcea kiest voor no-nonsense

advertentie

Exemplarische uitvoeringen

kamermuziek

MENDELSSOHN, JANÁCEK, SCHUMANN Sonatas forViolin and Piano

Simone Lamsma, Robert Kulek CHALLENGE CLASSICS 060891 7267723 (SACD) / € 14,99

De Nederlandse violiste Simone Lamsma maakte al eerder voor Naxos opnamen van vioolconcerten van Louis Spohr en werken voor viool en piano van Edward Elgar, maar de cd die er nu ligt mag met recht beschouwd worden als het officiële cd-debuut van een begenadigd soliste. Want dat is ze inmiddels wel. Ze begon als protegee van Jaap van Zweden, maar ze heeft de afgelopen jaren zijn gelijk bewezen door ook volledig op eigen benen te staan en haar reputatie waar te maken. De onderhavige cd onderschrijft dat alleen maar. Het repertoire, de sonates voor viool en piano van Mendelssohn en Janácek en de Tweede sonate van Schumann, zit immers vol valkuilen. Romantisch schmieren loert doorlopend om de hoek bij deze zeer persoonlijke meesterwerken. Lamsma en haar in Nederland wonende Lets-Amerikaanse pianist Robert Kulek bewijzen in eendrachtige samenwerking hun meesterschap door de werken het volle pond te geven, het overzicht te houden en nergens sentimenteel te worden. Ondertussen grijpt de violiste de luisteraar met haar vol zingende Mlynarski-Stradivarius bij de strot om tot de laatste noot niet meer los te laten. Vooral de gepassioneerde registratie van Janáceks sonate heeft grootse internationale allure. Deze cd maakt deel uit van de campagne Aangenaam Klassiek.

Grootse internationale allure

PAUL JANSSEN

CDBESPREKINGEN instrumentaal

instrumentaal

TERRY RILEY

EUGÈNE YSAŸE

Jeroen vanVeen

Frederieke Saeijs

BRILLIANT CLASSICS 502842 1952178 / € 7,99

LINN 069106 2053624 (SACD) / € 24,99

Met zijn compositie In C gooide componist Terry Riley in 1964 geen steen, maar een rotsblok in de vijver van de hedendaagse muziek. In C is dan ook terecht weleens de oerknal van de minimal music genoemd. Rileys manier van improviseren met ‘modale’ figuren was richtinggevend voor navolgers als Steve Reich en Philip Glass. Pianist Jeroen van Veen maakte in 2006 al eens een opname van dit werk dat geschikt is voor alle mogelijke combinaties van instrumenten. Nu doet hij het nog eens dunnetjes over met een bezetting van onder meer twee vleugels, drie keyboards, een klavichord en vier synthesizers. Met dat instrumentarium creëert hij op geniale wijze een muzikaal landschap dat fonkelt, gloeit en continu van kleur en vorm verschiet. Ritmische en melodische motiefjes komen op en verdwijnen, verbleken, verkleuren en gaan interacties aan met andere motiefjes. Wat vervolgens ontstaat is een gelaagd muzikaal universum waar je als luisteraar ademloos naar blijft luisteren. Terry Rileys In C is een monument uit het verleden, maar Jeroen van Veen laat horen dat het een halve eeuw na de première nog steeds muzikaal bestaansrecht heeft.

Het zijn vooral vrouwelijke Nederlandse violisten die tegenwoordig furore maken. Emmy Verhey is helaas gestopt, maar iedereen kent de namen: de een nóg succesvoller dan de ander. Frederieke Saeijs hoort thuis in het rijtje topviolistes. Zij beschouwt haar vertolking van de zes solosonates van Eugène Ysaÿe (1858-1931) als richtinggevend voor haar kunstenaarschap. Wie de cd beluistert, zal dat beamen. De Belg, een van de grootste violisten ooit, was een componist met talent. Ysaÿe droeg elke sonate op aan een beroemde tijdgenoot (Szigeti, Thibaud, Enesco, Kreisler, Crickboom, Quiroga) en probeerde al componerend ook diens karakter te vatten. Het werd een gevarieerde portrettengalerij. Deze sonates vormen zijn bekendste werk; zes uitdagingen, niet alleen technisch, maar ook omdat ze in diepgang de Sonates en Partita’s van Bach naar de kroon proberen te steken. Als violist moet je ‘eraan toe zijn’, boven de techniek staan met vanzelfsprekende virtuositeit, maar deze muziek gaat dieper. Frederieke Saeijs maakt haar ambitie helemaal waar. In haar schijnbaar moeiteloze handen krijgt deze muziek vleugels, de intensiteit en expressiviteit kennen geen grenzen. Je zou willen dat Ysaÿe het niet bij zes sonates had gelaten.

OSWIN SCHNEEWEISZ

GERARD SCHELTENS

Riley ‘in C’

Six sonatas for solo violin, op. 27

Fonkelend muzikaal landschap

piano

Expressie zonder grenzen

piano

LUDWIG VAN BEETHOVEN

FRÉDÉRIC CHOPIN

Boris Giltburg

Dong Hyek Lim

NAXOS 074731 3340071 / € 7,99

WARNER CLASSICS 082564 6068883 / € 22,99

De opening van de Pathétique klinkt aanmerkelijk voorzichtiger dan je het gewend bent. Ingehouden, de sforzati tamelijk bedaard, de massieve akkoorden gecontroleerd, de voorhoudingen mild. Maar als het Allegro inzet, schiet de muziek ineens in een agressieve versnelling. Het tekent de benadering van Boris Giltburg, die Beethovens notenbeeld een nieuwe invulling geeft en op zijn tijd weet te verrassen. Neem de finale van de Waldstein: het lijkt wel of het langzame deel, dat juist is afgesloten, in dit Rondo (Allegretto moderato) gewoon doorgaat, zo verstild en geheimzinnig laat Giltburg de melodie over de begeleiding zweven. De inzet van de sonate opus 111 is ook anders dan anders. Meestal worden de sforzati van de oude Beethoven diabolisch uitvergroot en laten de woeste c-kleinakkoorden de vleugel trillen. Giltburg kiest echter voor het beheerste en laat zich niet verleiden tot al te veel expressie. Die bewaart hij tot de finale, wanneer die wonderlijk hoge en zachte filigraannootjes klinken die waarschijnlijk nooit tot Beethovens eigen gehoorcentrum zijn doorgedrongen. Hier speelt hij zijn troeven uit. Geen wonder dat Naxos vorig jaar besloot om met de in 1984 geboren Rus een langdurig opnameproject te starten. Daar gaan we meer van horen.

Bij de Koningin Elisabethwedstrijd van 2003 genereerde de toen 19-jarige Dong Hyek Lim veel publiciteit voor zichzelf door de derde prijs te weigeren. Hij was het niet eens met de jury. Gelukkig kan de Zuid-Koreaanse pianist sindsdien veel andere wapenfeiten laten zien. Als protegé van Martha Argerich mocht hij ooit debuteren met een Chopin-cd die toonde dat hij – meer dan zijn mededebutanten – al direct de voortvarende durf en het superieure overzicht had om onbeschroomd prachtige muziek te maken. Sindsdien is hij alleen maar gegroeid, en deze nieuwe Chopin-cd is een feest. Hij heeft de Poolse componist in het hart gesloten en vindt trefzeker zijn weg. Aarzelingen kent hij niet, voor een meer bezonken, tastende, onderzoekende benadering moet je bij andere pianisten zijn. Dat lijkt misschien wat minder spannend, maar daartegenover staat een drive die je meesleept en direct overtuigt. In de Preludes, de hoofdmoot van de cd, voelt hij feilloos de 24 verschillende stemmingen aan. Ze worden omringd door overrompelende Variations Brillantes, waarin Lim zijn niet geringe technische vaardigheden toont, en door een prachtige Berceuse en Barcarolle. Die komen er, ja, wel degelijk ‘zoekend’ uit.

JOS VAN DER ZANDEN

GERARD SCHELTENS

Pianosonatas

Verstild en geheimzinnig

KLASSIEKEZAKEN.NL

24 Preludes, Barcarolle e.a.

Dong Hyek Lim: trefzeker

december 2015 63

Passie voor klassiek Luister is hét toonaangevende klassieke N R 710 ,

muziektijdschrift en S I N D S 1952 |

N O V E M B E R 2015

verschijnt acht keer per jaar. Boordevol pagina’s vol interviews, recensies, beschouwingen

Camerata Trajectina

viert 40-jarig bestaan met Dowland in Holland

en portretten van

David Porcelijn

componisten en

Op de bres voor Nederlandse muziek

uitvoerenden!

Schilderij Bach eindelijk thuis

in Bach-Archief Leipzig

KleuterSinfonietta

Elke uitgave met een

Magische muziekvoorstellingen

Simone Lamsma

‘Er is niets mooiers dan muziek delen’

prachtige GRATIS compilatie cd.

€ 7.95

Luister g n a v t n o n e Word nu lid r slechts o o v g n la r a een half ja

€ 25,-

Tel: 085 7600237 E-mail: abonnement@bcm.nl

www.luister.nl

CDBESPREKINGEN piano

piano

FRÉDÉRIC CHOPIN

CHOPIN,TSJAIKOVSKI

Alessandro Deljavan

Lang Lang

BRILLIANT CLASSICS 502842 1952079 / € 7,99

SONY 888751 17612 (2 CD’S + DVD) / € 19,99

De ijzersterke opname die Maurizio Pollini in 1972 maakte van de Etudes van Chopin voor Deutsche Grammophon zit nog altijd als een onovertroffen oerversie van deze muziek in mijn achterhoofd. Elke nieuwe opname ervan moet de vergelijking met die van Pollini kunnen doorstaan. En de bijzonder geslaagde registratie van de Chopinetudes door de Perzisch-Italiaanse pianist Alessandro Deljavan komt hier glansrijk uit naar voren. Waar Pollini schitterde in felle tempi en de mannelijke poëzie van een bijna ongenaakbare muzikale architectuur, benadert Deljavan de etudes met meer vrouwelijke elegantie en empathie. Door zijn wat rustigere tempokeuze en flexibele rubato geeft Deljavan de luisteraar alle ruimte om bij de sensitiviteit en de tot in de kleinste details voorkomende nuances van deze etudes weg te dromen. In de snelle lichtvoetigheid van de Etude opus 10 nr. 4 in cis-klein galoppeert hij er dan weer als een Arabische volbloedhengst vandoor. Deljavan weet in elke etude te fascineren door zijn originele articulatie, dynamiek, timing en klankkleur. Zijn Perzische bloed fluistert hem de fijnzinnigste decoraties in, terwijl zijn Italiaanse bloed zorgt voor passie en dynamiek. De Chopinetudes van Deljavan klinken als een p oëtische raamvertelling, waarin de liefde voor details en een rijke verbeeldingskracht hand in hand gaan.

Lang Lang is een fenomenaal pianist. Bij het spelen spat nog altijd de energie van deze al niet meer zo jonge hond (1982) af. Naar Lang kijken is een ervaring op zichzelf. Op zijn Parijse cd wil hij bewijzen dat Chopins Scherzi net zo geladen zijn als veel pianowerken van Liszt. Of hij Chopin daarmee recht doet, moet worden betwijfeld. De hoekdelen van de vier Scherzi staan nu stijf van de spanning. Elk detail dat kan worden belicht, wordt uitvergroot. Doodvermoeiend! Het opgefokte haastwerk leidt hier en daar zelfs tot brutaliteit en grofheid. Deze aanpak is desintegrerend, het evenwicht is zoek. Als de pianist wil aantonen dat een scherzo niet gebaat is bij evenwicht, is hem dat gelukt. De middendelen worden met deze aanpak natuurlijk nog zoeter dan ze al zijn. Mijn favoriet is cd 2: Tsjaikovski’s Seizoenen (opus 37a, 1876). Alsof er een heel andere pianist speelt: een coherent betoog en liefdevolle, geduldige interpretaties van de kwetsbare sfeerschilderingen van de twaalf maanden. Slechts weinig pianisten hebben deze onthaaste cyclus op hun repertoire. Ook in deze tedere, fijn pianistisch geschreven miniaturen kan Lang schitteren en...knetteren. Deze cd maakt deel uit van de campagne Aangenaam Klassiek.

WENNEKE SAVENIJE

JURJEN VIS

Complete Etudes

Lang Lang in Paris

Poëtische raamvertelling

piano

Geduldige Tsjaikovski

piano

HÄNDEL, HAYDN, MOZART

FRÉDÉRIC CHOPIN

Piano Sonatas & Suites

Preludes

Evgeni Koroliov

Yundi

PROFIL HÄNSSLER 088148 8150216

DG 002894 8119103 / € 22,99

(4 CD’S) / € 35,99

Yundi Li... Li Yundi... Yundi Lee... tegenwoordig is het simpelweg Yundi. In eigen land is hij waanzinnig populair, met de status van een rockstar. En terecht. Als eerste achttienjarige, als eerste Chinees en als eerste na een periode van vijftien jaar won hij in 2000 het prestigieuze Chopinconcours in Warschau, waarvan hij tegenwoordig jurylid is. Chopin was altijd al zijn core business, maar hij was verstandig genoeg om zich niet te laten vastleggen op één componist. Nu keert hij toch terug naar de grote Pool. Hij koos de 24 beroemde Preludes opus 28, de meest gevarieerde expositie annex exploratie van alle denkbare stemmingen, emoties en technieken die je je kunt voorstellen. Ze beslaan de hele kwintencirkel. Voor elke pianist vormen deze stukken een showcase en een uitdaging. Yundi beschouwt ze als een eenheid en laat een spanningsboog lopen waarvan ook de twee extra preludes een natuurlijk onderdeel zijn. Prachtig hoe hij de onderzoekende sfeer, alsof de muziek ter plekke tot stand komt, combineert met de grote lijn waarmee hij een verhaal vertelt. Yundi weet van deze muziek, zo vaak gespeeld, steeds weer wat nieuws te maken.

De naam van de Rus Evgeni Koroliov zal niet op ieders lippen liggen als het gaat om de grote pianisten van deze tijd. Toch is deze oude rot voor velen de ultieme Bachvertolker. Hij maakte furore met opnamen en concerten van het Wohltemperierte Klavier, maar ook Bachs tijdgenoot Händel en de Weense klassieken heeft hij helemaal in de vingers. Hij nam al eerder enkele suites van Händel, twee cd’s met de nog altijd onderschatte sonates van Haydn en een cd met enkele sonates van Mozart op. Wie de goede geest heeft gehad om deze vier cd’s in één box te proppen kan niet luid genoeg geprezen worden. Want niet alleen Koroliovs exquise spel komt zo weer onder de aandacht, ook de historische lijn van Händel via Haydn naar Mozart is prachtig in klank te volgen. Koroliov gaat daarbij eigenwijs zijn eigen gang en speelt alles met een licht romantische inslag alsof er nooit een historische uitvoeringspraktijk bestaan heeft. Het voordeel van die benadering is dat de pianist vooral de onderliggende emotie in de suites en sonates blootlegt. Bovendien weet hij Haydns muzikale humor uitmuntend te vangen. Een cd-box die niet alleen garant staat voor een beknopt historisch klankcollege, maar ook voor vele avonden intens luisterplezier.

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

Yundi & Chopin

KLASSIEKEZAKEN.NL

Exquise spel

december 2015 65

CDBESPREKINGEN piano

orgel

SKRJABIN, RACHMANINOV 24 Préludes op. 11, Sonata no. 1 op. 28

J.G. WALTHER

Complete Organ Music Simone Stella

Peter Orth

BRILLIANT CLASSICS 502842 1947303

CHALLENGE CLASSICS 060891 7268423 / € 23,99

(12 CD’S) / € 44,99

De 24 Preludes opus 11 van Skrjabin, gecomponeerd in de jaren 18881896, werden gemodelleerd naar de 24 Preludes opus 28 van Chopin. Ze werden geschreven in Moskou, Kiev, Dresden, Heidelberg, Witznau, Parijs en de Prelude nr. 5 in e-klein ontstond in 1896 in Amsterdam. Ze behoren tot de eerste werken van Skrjabin die in 1897 in Leipzig in druk verschenen. Vrijer en romantischer van vorm en mystieker van inhoud, wijzen de Preludes al vooruit naar de extatische ‘toongedichten’ van de latere Skrjabin, die sterk onder invloed stond van componisten als Liszt en Wagner. Maar zijn liefde voor Chopin komt nog sterk tot uiting in de poëtische kleinschaligheid van zijn Preludes. De Amerikaanse pianist Peter Orth, die als jongetje van zes wist dat hij pianist wilde worden nadat hij een recital van Arthur Rubinstein had gehoord, speelt de Preludes van Skrjabin met de juiste balans tussen vorm en inhoud, een expressief en zangerig toucher, soepele spanningsbogen en organische fraseringen. Al even aangenaam voor het oor en goed getroffen van sfeer en karakter is Orths lezing van Rachmaninovs Eerste sonate, die hij onnadrukkelijk virtuoos en vloeiend over het voetlicht brengt.

Johann Gottfried Walther (1684-1748) heeft een beetje pech gehad. Deze verre neef en bijna leeftijdgenoot van Johann Sebastian Bach viste overal net naast het net en bleef zo in de schaduw van zijn grote familielid staan. Terwijl hij toch een uitmuntend componist, organist en muziektheoreticus was. In die laatste hoedanigheid schreef hij bijvoorbeeld het Musicalisches Lexicon, in 1732 de eerste Duitstalige muziekencyclopedie. Walther werd in 1707 organist van de St. Petrus en St. Pauluskerk in Weimar en daar bleef het bij. Aldaar gaf hij les aan een van de jonge prinsen van Saksen-Weimar en schreef hij een mooi oeuvre aan vrije werken en koraalzettingen voor orgel bijeen. Goede werken die Bach misschien tot inspiratie hebben gediend, maar die de latere Thomascantor al snel oversteeg. Wel was Walther een groot voorbeeld voor Bach in zijn enerverende transcripties van concerto’s van Italiaanse meesters als Albinoni, Torelli en Vivaldi. De Italiaanse organist Simone Stella brak al in 2013 een lans voor deze ‘schaduw van Bach’ door min of meer in eigen beheer alle orgelwerken en -transcripties van Walther op te nemen. Deze belangwekkende twaalf-cd-set geeft Walther zijn klinkende plek in de historie terug en is nu voor een zacht prijsje ook in Nederland beschikbaar.

WENNEKE SAVENIJE

PAUL JANSSEN

Zangerig toucher

verzamelbox

Belangwekkend

verzamelbox

DIVERSE COMPONISTEN Anniversary Collection

W.A. MOZART

The Mozart Recordings

Yehudi Menuhin

Orchestra of the Eighteenth Century o.l.v. Frans Brüggen

MEMBRAN 405379 6002600 (30 CD’S) / € 69,99

GLOSSA 842456 2211216 (8 CD’S) / € 52,99

‘Om grote muziek te kunnen spelen, moet je je ogen gericht houden op een verre ster’, aldus Sir Yehudi Menuhin (1916-1999), de meest bezielde onder de Grote Violisten. Menuhin keek verder in het heelal dan alle andere musici en had als wonderkind al het intense vioolgeluid van een oude ziel. Nooit zal ik vergeten hoe de 71-jarige Menuhin in 1987 in Florence de Sonates en Partita’s voor viool solo van Bach speelde. Het moet een van zijn allerlaatste concerten als violist zijn geweest. Menuhin stond tenger en broos voor een decor van Griekse zuilen en begon de avond met een bibberstok, waarvan hij na zijn veertigste wel vaker last had. Na een tijdje herstelde hij zich en speelde hij alsnog de sterren uit de hemel. Het was een heroïsch optreden van de menselijkste en veelzijdigste violist van allemaal, die in de vijftiger en zestiger jaren zijn mooiste opnames maakte. De verjaardagsbox van Menuhin omvat dertig kopieën van originele lp’s met concerten en kamermuziek. Bach, Sibelius, Elgar, Paganini, Chausson, Vieuxtemps, Brahms, Beethoven, Mendelssohn, Bruch, Mozart en anderen passeren de revue. De oudste opname stamt uit 1931; en op de laatste opnames, uit 1994, is Menuhin als dirigent te beluisteren. Dit verzamelalbum is een absolute must have.

Voorzichtig, enigszins afstandelijk wordt de partituur gevolgd. Zonder overdreven persoonlijke invulling, maar o zo nauwgezet en o zo subtiel. Een spel met de materie, met klank - daarna pas invulling en expressie. De meesterhand van Brüggen komt vooral tot uiting in het detailwerk: kleine agogische accenten, bescheiden ritenuto’s, een speels oplichten van contrapuntstemmen, blazerslijntjes die zich losmaken uit de tutti. Allemaal Mozart hier, bekend werk dus - maar het is net alsof je al die stukken voor het eerst hoort. We zaten erop te wachten natuurlijk, op dit monument. Frans Brüggen is niet meer onder ons, maar zijn erfenis leeft en er zal vast nog decennia lang op worden teruggeblikt. Met dit doosje van acht cd’s heb je ineens al die fantastische Glossa-Grand Tourproducties in handen waar de meesterdirigent met zijn Orchestra of the Eighteenth Century zo koortsachtig aan werkte. Dat deed hij zowat zijn halve leven, en steeds dichter naderde hij zijn doel om ongeveer honderd jaar concertrepertoire te ontdoen van een verstikkende romantische deken en overdreven mooimakerij. Luister naar de finale van de Jupiter en je bent meteen overtuigd. Wie is in staat om waardig in zijn voetsporen te treden?

WENNEKE SAVENIJE

JOS VAN DER ZANDEN

Het intense vioolgeluid van een oude ziel

66 december 2015

De meesterhand van Brüggen

CDBESPREKINGEN renaissance

renaissance

DIVERSE COMPONISTEN

DIVERSE COMPONISTEN Dowland in Holland

AWondrous Mystery Renaissance music for Christmas

Camerata Trajectina

Stile Antico

GLOBE 608910 526025 / € 23,99

HARMONIA MUNDI 093046 757564 (SACD) / € 22,99

Onze Gouden Eeuw mag wereldvermaarde schilders hebben voortgebracht, andere kunstzinnige disciplines waren minder vruchtbaar dan in ons omringende landen. Het calvinisme en het ontbreken van een echte hofcultuur hadden bijvoorbeeld tot gevolg dat wie wilde zingen of dansen al snel zijn toevlucht moest nemen tot wijsjes uit Italië, Frankrijk en Engeland. Camerata Trajectina presenteert een programma van Nederlandse liederen op muziek van Engelse componisten. De teksten zijn van twee vroegzeventiende-eeuwse dichters die met elkaar gemeen hebben dat ze enige tijd in Harlingen woonachtig zijn geweest. Daar houden de overeenkomsten ook op: de uit Engelse ouders geboren Jan Jansz. Starter, uit wiens bundels ’t Friesche Lusthof en Boertigheden grofweg de helft van de liederen op deze cd is geput, bezong de geneugten der liefde, van ‘maeghdekens’ en ‘kusjes’ tot onversneden ‘Bommelalire’. Zijn tegenpool, predikant Dirck Raphaelsz. Camphuysen, waarschuwde in zijn Stichtelycke Rymen juist tegen de verzoekingen van de christenziel. Niet verwonderlijk dat Camphuysen een voorkeur had voor de stemmige muziek van Dowland, terwijl Starter zijn soepeler vallende teksten op darteler deuntjes dichtte. In de stoutere teksten zou wat meer innuendo op zijn plaats zijn geweest, verder zijn de uitvoeringen van de een- tot vierstemmige liederen en de instrumentale bijdragen voorbeeldig.

Het jonge Engelse vocale ensemble Stile Antico maakte al eerder een cd met kerstrepertoire uit Engeland. Deze nieuwe, gewijd aan muziek van het Europese vasteland, heeft als hoofdwerk de Missa Pastores quidnam vidistis van Jacobus Clemens non Papa. Dat hij zich zo noemde, eigenlijk heette hij gewoon Clemens, was gewoon een geintje. Hij schijnt nogal een bon vivant geweest te zijn, dus verwarring met de paus kon met een gerust hart worden uitgesloten. Zijn mis is gebaseerd op een motet dat hij eerder schreef en beide werken krijgen hier een stralende uitvoering, net als de andere werken op deze cd die soms verrassend bekend klinken. Het bekende kerstlied Es ist ein Ros entsprungen van Michael Praetorius ontbreekt niet, hoe kerst wil je het hebben? Stile Antico, een ensemble zonder dirigent waarbinnen alle leden evenveel te vertellen hebben, weet door de programmering van deze cd met bekende en onbekende werken waarschijnlijk ook een publiek aan te spreken dat nog niet echt doorgedrongen is in de muziek uit de renaissance, maar dat gewoon een mooie kerst-cd wil hebben. Dan is dit echt wel een heel goede keus, misschien wel de mooiste kerst-cd van dit jaar.

JAN KUNST

MARCEL BIJLO

Voorbeeldig

renaissance

Stralende uitvoering

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH

ORLANDO DI LASSO

Magnificat

Biographie MusicaleVol. 5 Vox Luminis o.l.v. Lionel Meunier

Julia Doyle, Joanne Lunn e.a. Dunedin Consort o.l.v. John Butt

MUSIQUE EN WALLONIE 542500 8315799 / € 22,99

LINN 069106 2046923 (SACD) / € 24,99

Het kleine label Musique en Wallonie completeert met dit vijde deel de muzikale biografie van Orlando Lassus, een van de grootste componisten van de zestiende eeuw. Op de eerste vier delen werd zijn carrière chronologisch belicht en op dit laatste deel, Lassus l’Européen, staat zijn veelzijdigheid centraal. We horen grote motetten, Franse chansons, Italiaanse madrigalen en Duitse liedjes. Lassus componeerde in al deze genres even gemakkelijk en zijn muziek was dan ook in heel Europa geliefd. In zijn vroege jaren verbleef hij in Napels, waar hij zich moeiteloos aanpaste aan de daar geldende smaak: de driestemmige villanella met scabreuze tekst. Maar in zijn lange periode aan het hof van Albrecht V in München componeerde Lassus imposante motetten. Het spectrum op deze cd gaat dus van O Lucia miau miau tot en met Domine quid multiplicati sunt. De delen van deze cd-reeks, steeds met een mooi gebonden boekje, zijn allemaal verzorgd door verschillende ensembles en op dit laatste deel is het de beurt aan het fenomenale Vox Luminis. Het Belgische ensemble treedt aan met zeventien zangers die we steeds in wisselende combinaties horen en in de veelstemmige motetten, tot twaalfstemmig aan toe, allemaal tegelijk. Dit is een grandioze afsluiting van deze opmerkelijke serie.

Leipzig, 25 december 1723. Bach is een half jaar cantor van de Thomaskirche en beleeft zijn eerste muzikale hoogtepunt op eerste kerstdag. En hij pakt gelijk flink uit. Naast de reeds zeven jaar oude cantate Christen, ätzet diesen Tag presenteert hij een gloednieuwe zetting van de aloude Magnificat-tekst, traditiegetrouw bestemd voor de vesperdienst, waaraan hij vier korte stukken toevoegt ter onderstreping van het kerstkarakter. John Butt en zijn Dunedin Consort hebben geprobeerd deze bijzondere kerkdienst grotendeels te reconstrueren. Aangevuld met onder meer koraalpreludes uit het Orgelbüchlein en Lutherse gemeentezang waant men zich even terug in de achttiende eeuw. Hoewel Butt een kleine koor- en orkestbezetting aanhoudt, is het een verademing dat hij niet meteen ook de tempi in de hoogste versnelling zet. Daarmee blijft de verstaanbaarheid van het gezongen woord overal intact en wordt theatrale virtuositeit structureel vermeden, precies zoals Bach het wilde en geheel conform de Lutherse beginselen omtrent liturgische muziek. Alleen al om deze reden is deze reconstructie geslaagd en kan zij fungeren als alternatief voor wie dit jaar niet met kerst naar de kerk wil, maar toch iets wil meepikken van dit oerchristelijke feest.

MARCEL BIJLO

FRANS JANSEN

Muzikale biografie

KLASSIEKEZAKEN.NL

Voor even terug in de achttiende eeuw

december 2015

CDBESPREKINGEN barok

barok

DIVERSE COMPONISTEN

JEAN BARRIÈRE

Vivica Genaux, Sonia Prina e.a. Armonia Atenea o.l.v. George Petrou

Bruno Cocset, Guido Balestracci, Les Basses Réunies

Baroque Divas

Sonates pour le violoncelle avec la basse continue, vol. 2

DECCA 002894 7880998 / € 22,99

ALPHA 376001 4192203 / € 22,99

Vroegtijdige verzadiging van de luisteraar is een risico van elk barokrecital door een enkele zanger. Een effectieve manier om dat te vermijden is om recitals op te nemen met meerdere solisten, met onderscheidende timbres. Voor deze cd is dat glansrijk gelukt: hier zingen vier regerende en mooi contrasterende barokdiva’s in de lagere stemregionen: Vivica Genaux met haar karakteristieke, aangenaam rokerige geluid, de wat meer geconcentreerde, soepele stem van Mary-Ellen Nesi, het warme, ronde timbre van Romina Basso, en de karakteristieke, wat androgyne alt van Sonia Prina. De aria’s op de cd laten mooi de ontwikkeling in de achttiende eeuw zien van elegante, pure vocale lijnen naar opzichtig vocaal vertoon en een terugkeer, later in de eeuw, naar simpeler expressieve middelen. Een mooie mengeling van prachtig gedragen melodieën en halsbrekende coloraturen dus, voorbeeldig gezongen door Genaux, Nesi, Basso en Prina, die hun status als diva’s meer dan waar maken. En over verzadiging gesproken: is het nodig om opnieuw de kwaliteit van George Petrou en zijn Armonia Atenea te onderstrepen? Ja, dat is het: de souplesse en dramatische flair waarmee zij spelen zijn een aanwinst voor elke cd waarop zij hun opwachting maken.

Veertien jaar na het veelgeprezen eerste deel is nu eindelijk een vervolg verschenen met sonates en andere werken van Jean Barrière (1707-1747). Deze Fransman moet een uitmuntend cellist zijn geweest getuige de vele technische moeilijkheden in zijn composities, van griezelige dubbelgrepen in de langzame delen tot pijlsnelle loopjes in de allegro’s. Het is goed te horen dat hij een paar jaar in Italië heeft gestudeerd en daar de laatste mode heeft opgepikt om zijn Franse toontaal te verrijken tot een overrompelende kosmopolitische muziek. Flitsende gigues en gracieuze instrumentale aria’s wisselen af met stemmige adagio’s in de zes boeken met sonates en andere composities die van hem zijn overgeleverd. Hoewel op de cd lage tonen overheersen, vormen de werken toch een aangenaam en afwisselend geheel. Bruno Cocset is de buitengewoon virtuoze solist in vier cellosonates. In twee andere, waarin de solopartij voor de hoger gestemde ‘pardessus de viole’ is bestemd, neemt de gambist Guido Balestracci met verve zijn plaats in. Twee klavecimbelstukken, gespeeld door Bertrand Cuiller, completeren het programma, dat nu al doet uitzien naar het derde deel in de serie.

BENJAMIN ROUS

EDDIE VETTER

Vier regerende barokdiva’s

barok

Overrompelende kosmopolitische muziek

barok

FRANCESCO CAVALLI Heroines of theVenetian Baroque

Mariana Flores, Anna Reinhold, Cappella Mediterranea o.l.v. Leonardo García Alarcón

CHARLES AVISON

RICERCAR 540043 9003590

Concerto Köln

(2 CD’S + BOEK) / € 41,99

BERLIN CLASSICS 088547 0007021 / € 14,99

Francesco Cavalli was Claudio Monteverdi’s opvolger als kapelmeester van de San Marco in Venetië, maar zijn belang ontleent hij vooral aan zijn opera’s. Van Monteverdi hebben we slechts drie opera’s, van Cavalli maar liefst zevenentwintig. De laatste jaren groeit de belangstelling voor Cavalli’s opera’s, maar ze zijn nog lang niet allemaal opgenomen. Leonardo García Alarcón maakte een prachtige selectie op twee cd’s van scènes uit alle opera’s van Cavalli. Dat is echt een noviteit. Van andere componisten, Händel en Vivaldi voorop, zijn er al heel wat cd’s met losse operafragmenten, maar zij schreven netjes afgeronde aria’s die makkelijk achter elkaar te programmeren zijn. Cavalli deed dat nog niet, bij hem is de overgang tussen recitatief en aria soms erg klein en dat maakt het programmeren van een cd met fragmenten uit zijn opera’s erg lastig, en natuurlijk commercieel wat minder aantrekkelijk. Maar García Alarcón is er wonderwel in geslaagd, met twee fantastische zangeressen en een op het puntje van de stoel spelend ensemble. De cd’s gaan bovendien vergezeld van een omvangrijk gebonden boek met alle denkbare achtergrondinformatie. Dit is dus een heel bijzondere uitgave met zowel een grote muzikale als documentaire waarde.

Afgelopen jaar verscheen een prachtige dubbel-cd met sonates van Domenico Scarlatti (1685-1757) van de pianiste Claire Huangai. Scarlatti’s 550 sonates staan alle los van elkaar; het is aan de uitvoerder ze zinvol te groeperen. Huangai stelde drie barokke, zevendelige suites samen en vijf vroegklassieke sonates. Huangai is niet de eerste die tot zo’n ingreep besloot. Al in 1744 publiceerde Charles Avison (1709-1770), een leerling van Geminiani, twaalf concerti grossi - vierdelig - naar sonates van Scarlatti. Voor Avison was Scarlatti de ideale componist, beter dan Vivaldi en Händel en andere anno 2015 nog altijd beroemde tijdgenoten. Bij Scarlatti gingen volgens hem expressie, harmonie en melodie volmaakt samen. Elk vierdelig concerto heeft een eigen toonsoort. Uit de selectie van zes concerti door Concerto Köln konden zes delen niet worden herleid tot een pianowerk van Scarlatti. Verloren? Mogelijk. Misschien zijn het composities van de bescheiden Avison in de stijl van de aanbeden meester. Wonderlijk om bekende klavecimbel- of pianowerken in een nieuwe outfit te horen. Alsof het nooit anders was geweest! De vertolking is levendig en fris, maar elke tederheid ontbreekt. Vooral de lage strijkers zijn meer dan stevig. In de totaalklank is die ene fagot weldadig. Deze cd maakt deel uit van de campagne Aangenaam Klassiek.

MARCEL BIJLO

JURJEN VIS

Concerti grossi after Scarlatti

Een noviteit

KLASSIEKEZAKEN.NL

Scarlatti in een nieuwe outfit

december 2015 69

CDBESPREKINGEN barok

barok

HEINRICH IGNAZ FRANZ BIBER Baroque splendor: Missa Salisburgensis e.a.

VIVALDI, CHÉDEVILLE

Complete Recorder Sonatas from Il Pastor Fido

Hespèrion XXI, Le Concert des Nations, La Capella Reial de Catalunya o.l.v. Jordi Savall

Collegium pro Musica o.l.v. Stefano Bagliano

ALIA VOX 843540 8099127 (SACD) / € 22,99

BRILLIANT CLASSICS 502842 1950778 / € 7,99

Als een koordirigent in de negentiende eeuw niet alert was geweest, had een groenteman in Salzburg zijn fruit verpakt in het handschrift van de Missa Salisburgensis en was deze cd niet verschenen. De 54-stemmige mis wordt tegenwoordig toegeschreven aan de vioolvirtuoos Biber, die in 1682 werkzaam was als tweede kapelmeester in de dom van Salzburg. De kathedraal leent zich met zijn balkons aan weerszijden bij uitstek voor meerkorige muziek, zoals die al in de zestiende eeuw tot bloei was gekomen in de San Marco van Venetië. Jordi Savall weet de met elkaar wedijverende vocale en instrumentale koren goed bijeen te houden in dit toppunt van kolossale barok. Door de lange nagalmtijd is het soms alsof de muziek niet 54- maar 108-stemmig is opgezet, ondanks de bescheiden bezetting. De cd bevat verder het al even grootscheepse meerkorige motet Plaudite tympana. In de instrumentale Battalia worden de geluiden van een spannende veldslag geïmiteerd. De Sonata sancti Polycarpi, waarin acht trompettisten elkaar de toupetjes van de hoofden lijken te blazen, vormt een ware uitdaging voor de gemiddelde luidsprekerbox. Zoals de cd-titel al belooft: barok uit lang vervlogen tijden schittert als vanouds.

Het is pas sinds 1990 dat we weten dat deze sonates niet, zoals ze ooit gepubliceerd waren, het opus 13 van Antonio Vivaldi vormen. Ze werden in Vivaldistijl gecomponeerd door Nicolas Chédeville, een beroemde Parijse fluitist en componist. Hij maakte bewerkingen van veel Vivaldiconcerten, waaronder De vier jaargetijden, dus hij was zeer goed vertrouwd met Vivaldi’s stijl. Dat niet zijn naam maar die van Vivaldi uiteindelijk op de editie terechtkwam, kan worden toegeschreven aan een zekere Madame Bovin die de uitgave verzorgde en er waarschijnlijk om commerciële redenen de naam Vivaldi aan verbond. De zes sonates zijn welbekend en alle enigszins gevorderde blokfluitisten spelen ze nog steeds, jammer dus dat ze toch niet echt van Vivaldi zijn! Stefano Bagliano maakt er een aantrekkelijk geheel van. Naast de cello horen we een basblokfluit als continuo-instrument. Dat is een originele keuze, want dit instrument was in Italië allang niet meer gangbaar, maar in Frankrijk nog wel. Het werd af en toe nog gebruikt in opera’s als er sprake was van herdersscènes, het past dus ook goed bij deze eenvoudige sonates. Mooie cd.

Toppunt van kolossale barok

EDDIE VETTER

Vertrouwd met Vivaldi’s stijl

MARCEL BIJLO

barok

MARIN MARAIS

GEORG PHILIPP TELEMANN

Dialogues

The Recorder Sonatas

Mieneke van derVelden, Wieland Kuijken, Fred Jacobs

Erik Bosgraaf, Francesco Corti

RAMÉE 425012 8514071 / € 22,99

BRILLIANT CLASSICS 502842 1952475 / € 7,99

Wat Paganini is voor de viool en Chopin voor de piano is Marin Marais voor de viola da gamba. Hij was een meesterlijk gambist, hofmusicus van Lodewijk XIV, en hij componeerde stapels muziek voor zijn instrument. De vijf omvangrijke boeken met Pièces de viole, zoals Marais ze noemde, behoren tot het allermooiste wat er voor de gamba gecomponeerd is. Gambiste Mieneke van der Velden heeft al diverse prachtige Marais-cd’s gemaakt, en deze nieuwe is heel speciaal. Hierop horen we muziek voor twee gamba’s, waarbij Van der Velden samenspeelt met gambapionier Wieland Kuijken, haar oud-leraar. Kuijken is nog altijd zeer actief en laat zich graag inspireren door zijn vroegere leerlingen. Daarbij horen we dan ook nog luitist Fred Jacobs die een schitterende Franse theorbe bespeelt, een instrument dat naadloos aansluit bij de twee gamba’s. Vooral indrukwekkend is de Tombeau de M. Meliton waarmee de cd eindigt. Dit is een muzikaal grafschrift, een populair genre in de Franse barok. Dat we niet meer weten wie M. Meliton was, waarschijnlijk een bekende figuur aan het hof, doet niets af aan de schoonheid van deze muziek. Zo’n prachtig muzikaal eerbewijs zouden we toch allemaal wel willen?

In het rijtje pleitbezorgers van de blokfluit neemt Erik Bosgraaf al jaren een vooraanstaande plek in. Net als Frans Brüggen in de jaren zestig geeft hij het instrument nieuw elan en maakt hij korte metten met het slechte imago. Wat dat betreft is zijn nieuwste cd met blokfluitsonates van Telemann geen uitzondering. Hoe wuft, verleidelijk en virtuoos kan een blokfluit klinken? Bosgraaf laat het horen, onder andere in het slotdeel van de Sonate in C TW V 41:C2. Bosgraaf registreerde, samen met klavecinist Francesco Corti, de zeven Sonates voor blokfluit en twee Sonatines. Het zijn stuk voor stuk beluisterenswaardige werken met melodieën als suikergoed voor de oren. Eigenlijk zou er een waarschuwing op de cover moeten staan: Telemanns muziek is verslavend. Dat is het geval wanneer ze zo virtuoos en fris wordt gespeeld als op deze cd. Deze sonates zijn van een licht soortelijk gewicht en Telemann lijkt zowel naar de Italiaanse als naar de Franse (galante) stijlvormen te lonken. Bosgraaf voelt die dualiteit perfect aan. Luister maar naar het subliem gespeelde en rijk geornamenteerde Affetuoso uit de Sonate in d TVW 41:d4. Fascinerend!

Het allermooiste, ooit voor gamba gecomponeerd

MARCEL BIJLO

december 2015

Fascinerend!

OSWIN SCHNEEWEISZ

CDBESPREKINGEN barok

barok

JOHANN SEBASTIAN BACH

HEINRICH IGNAZ FRANZ BIBER

Ekaterina Derzhavina

Rachel Podger

PROFIL HÄNSSLER 088148 8140439

CHANNEL CLASSICS 072338 5373155

(2 CD’S) / € 35,99

(2 SACD’S) / € 17,99

Zelf noemde Bach zijn Franzözischen Suiten ‘Suites voor het klavecimbel’. De lichte textuur, korte omvang, regelmatige vormgeving en galante stijl van deze suites doen vermoeden dat Bach ze vooral geschreven heeft als lesmateriaal. ‘Goede leraren hebben altijd dansstukken in verschillende stijlen aan hun leerlingen aanbevolen…De verschillende ritmes, de verschillende maatsoorten die duidelijk moeten worden uitgedrukt, de karakteristieke ritmes van elke dans, de zwaarte of lichtheid van de uitvoering en de verscheidenheid in stijl en expressie geven de leerlingen oefenstof voor de moeilijkste aspecten en maken hen vertrouwd met kenmerkende, expressieve en gevarieerde uitvoeringen’, schreef Johann Philipp Kirnberger, een van Bachs bekendste leerlingen. Dansen vragen zijns inziens om karakter en expressie, ze helpen om een volledige kennis en beheersing van beweging en ritme te verwerven. ‘Alleen wie er voldoende ervaring mee heeft, kan ze spelen in het juiste cantabile’, aldus Kirnberger. De Russische pianiste Ekaterina Derzhavina speelt Bachs Suiten in alle opzichten als een voorbeeldige leerling. Haar elegante spel klinkt evenwichtig en uitgebalanceerd maar, mogelijk door de opnametechniek, soms wat gepolijst. De allemandes, courantes, sarabandes en gigues overtuigen in hun gevarieerde ritmische veerkracht en expressieve zangerigheid.

De Rozenkranssonates van Biber (1676) kunnen best gespeeld worden tijdens het bidden van de rozenkrans. Totaaltheater! De cyclus bestaat uit vijftien meerdelige sonates en elke sonate illustreert één geheim uit het leven van Maria en Jezus. De rozenkrans bestaat uit vijftig Weesgegroeten en vijf Onzevaders en wordt gewoonlijk driemaal rondgebeden. De violist kan tijdens elke tien Weesgegroetjes zijn stemming zo bijstellen dat hij onmiddellijk na het Onzevader een nieuw geheim kan typeren. Scordatura: voortdurend wordt de stemming gewijzigd. Alle vijftien sonates hebben een andere stemming. Rachel Podger zet duidelijk een nieuwe standaard. Niet te versmaden is de grote diversiteit in de begeleiding: theorbe, luit, klavecimbel, orgel, cello en gamba. Wees niet bang dat je je zult vervelen! De violiste is in de vijf blije en vijf glorievolle geheimen beter op dreef dan in de - middelste - vijf droeve geheimen. Die hadden wat donkerder, zwaarder en langzamer gemogen. Jezus’ Kruisgang en Kruisiging zijn nu te frivool. Misschien een kwestie van theologische interpretatie, maar het contrast had sterker gemogen. Bij Jezus’ Verrijzenis en Hemelvaart en Maria’s Tenhemelopneming en Kroning is het geluk niet aan te slepen. Zo verfijnd, galant en blij als je nooit eerder hebt gehoord. Geweldig! Deze cd maakt deel uit van de campagne Aangenaam Klassiek.

WENNEKE SAVENIJE

JURJEN VIS

The French Suites

Rosary Sonatas

Evenwichtige Bach

barok

Verfijnd en galant

hedendaags dvd

ARVO PÄRT

Adam’s Passion,The Lost Paradise

JOHANN SEBASTIAN BACH The Cello Suites According to Anna Magdalena

Tallinn Chamber Orchestra, Estonian Chamber Choir o.l.v.Tonu Kaljuste / Regie: Robert Wilson

Matt Haimovitz

ACCENTUS 4260234831016 (DVD PASSION) / € 39,99

PENTATONE 082794 9055560 (2 CD’S) / € 34,99

ACCENTUS 4260234831023 (DVD PARADISE) / € 39,99

Mstislav Rostropovitsj nam de beroemde cellosuites van Johann Sebastian Bach pas op toen hij 68 jaar was. En nog twijfelde hij over zijn interpretatie toen de cd’s verschenen. Pieter Wispelwey registreerde deze Olympus van het cellorepertoire al drie keer en ook Matt Haimovitz komt nu terug op zijn opname uit 2000. Toen speelde hij op een moderne cello. Nu heeft hij de barokcello en de violoncello piccolo ter hand genomen en baseert hij zich louter op de oudste en dichtst bij Bach staande bron: het handschrift van Anna Magdalena Bach. En de verschillen met zijn eerste opnamen zijn aanzienlijk. Ook in het hele veld van vele opnamen van de cellosuites is dit toch weer een belangwekkende aanvulling. Haimovitz speelt over het algemeen sneller, dansanter (de zes suites passen nu op twee cd’s) en verdeelt ook de gesuggereerde meerstemmigheid anders. Het resultaat is dat de suites, terwijl Haimovitz meer authenticiteit zoekt, juist moderner zijn gaan klinken. Want niet alleen zijn de lyriek en de harmoniek veel intenser, ook ritmisch valt er veel te beleven. Het levert een dubbel-cd op die niet alleen veel nieuws te ontdekken biedt, maar die Bach bij vlagen ook neerzet als de ware peetvader van de rock-’n-roll.

Arvo Pärt viert dit jaar zijn tachtigste verjaardag. Tel daarbij dat de Amerikaanse theaterregisseur Robert Wilson al een tijdje warm liep voor diens sacraal angehauchte muziek en je snapt waarom de Tallinnse onderzeeërloods Noblessner Foundry afgelopen mei het decor vormde voor een groots geënsceneerd Pärtconcert. Op het programma een combinatie van neospirituele oldies (Tabula Rasa en Miserere) met Pärts recentere zondeval-oratorium Adam’s Lament en het gloednieuwe Sequentia. Het Leipzigse label Accentus Music brengt de première uit op de fraai uitgevoerde dvd Adam’s Passion. Mooi gedaan: de ingetogen ritmiek van de beeldmontage, die met subtiele schakels tussen verschillende camerastandpunten en dito zoom- en spanningeffecten de uitgelezen evenknie vormt van Wilsons podiumregie. Die kenmerkt zich als vanouds door een toverachtig gebruik van kleur en licht, en een ultralangzame bewegingstaal waarin de tijd lijkt te stollen. Dat lijkt ook in Pärts muziek; met immer trage tempi, loom resonerende klokklanken en verwijzingen naar oude polyfonie en gebedszang de ideale soundtrack bij het Hogere. Een pluim voor dirigent Tonu Kaljuste en het Estonian Philharmonic Chamber Choir die Pärts koorpartijen een ongekend reliëf geven. De los te verkrijgen docu-dvd The Lost Paradise is een prachtige making of.

PAUL JANSSEN

JOEP CHRISTENHUSZ

Moderne suites

KLASSIEKEZAKEN.NL

Toverachtig

december 2015

CDBESPREKINGEN opera

opera

RICHARD WAGNER

W.A. MOZART

MichaelVolle, ChristianVan Horn, Benjamin Bruns, Burkhard Ulrich e.a. Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Simon Rattle

Robin Johannsen, Mari Eriksmoen e.a. Akademie für Alte Musik Berlin o.l.v. René Jacobs

BR KLASSIK 403571 9001334 (2 CD’S) / € 30,99

(2 CD’S) / € 31,99

Aan opnamen van Wagners complete Ring (laat staan van afzonderlijke delen) geen gebrek, maar blijkbaar is de behoefte onuitputtelijk. Rattle is geen beginneling wat Wagner betreft: tussen 2006 en 2010 dirigeerde hij de complete cyclus zowel in Aix-en-Provence als in Bayreuth. In april 2015 dirigeerde hij in München een concertante uitvoering van Das Rheingold, en die is nu op het eigen label van het Symphonieorchester des Bayerischen Rundfunks uitgekomen. De uitvoering wordt gedragen door de twee basbaritons Michael Volle en Tomasz Konieczny. Vooral de laatste weet mij bijzonder te imponeren. Zijn geluid is groot, en de manier waarop hij slinkse sluwheid in zijn stem weet te leggen, doet mij kirren van plezier. Volles stem heeft, ondanks een flinke portie aangename lyriek, ook iets dwingends; echt een oppergod naar wie geluisterd moet worden. Met Janina Baechle heeft hij een sparringpartner van formaat: haar Erda is misschien niet echt mooi, maar ook zij dwingt tot luisteren. Rattle houdt het orkest licht en sprankelend, daar houd ik van. Het is alleen jammer dat de opname zelf onevenwichtig is. De eerste cd houdt abrupt op bij het geklaag van Mime. Was het niet mogelijk om de hele derde scène naar de tweede cd te verplaatsen?

Ruim een jaar geleden heeft René Jacobs in de ZaterdagMatinee furore gemaakt met een concertante uitvoering van Mozarts Die Entführung aus dem Serail. Nu is een studio-opname met dezelfde bezetting verschenen die zelfs de saaiste huiskamer in een opwindend theater kan veranderen. Meteen al in de ouverture stormt de Akademie für Alte Musik Berlin (in topvorm!) gewapend met janitsarenmuziek de ruimte binnen alsof de Turken weer op het punt staan Wenen te belegeren, zoals een eeuw voor het ontstaan van dit singspiel. Meestal staan de gesproken dialogen een onbekommerd luistergenot in de weg, maar hier zijn ze juist tot een attractie verheven. Jacobs verstrengelt ze op ingenieuze wijze met de zangnummers. Het doet allemaal zeer heet van de naald aan, urgent en meeslepend. De bas Dimitry Ivashchenko excelleert als de sadistische harembewaker Osmin. Ook Maximilian Schmitt (Belmonte) en Mari Eriksmoen (Blonde) laten weinig wensen onvervuld. Alleen de schril snerpende Robin Johannsen kan zich niet meten met illustere voorgangers in de rol van Konstanze. Voor René Jacobs is het alweer het achtste album in de reeks Mozartopera’s. Het is zeker niet het minste.

BASIA JAWORSKI

EDDIE VETTER

Das Rheingold

Die Entführung aus dem Serail

Licht en sprankelend

opera-aria’s

HARMONIA MUNDI 314902 0221426

Urgent en meeslepend

jazz/klassiek/overig

DIVERSE COMPONISTEN Arie Napoletane

Max Emanuel Cencic Il Pomo d’Oro o.l.v. Maxim Emelyanychev

DIVERSE COMPONISTEN Tim Kliphuis Sextet

The Hilversum Sessions

DECCA 002894 7884224 / € 22,99

BALTIC 088099 2142304 / € 20,99

Het interessante aan de opera Polifemo van Nicola Porpora is dat hij de mythes van Acis en Galathea en die van Odysseus met elkaar vermengt: Philippe Jaroussky maakte Acis’ aria Alto Giove beroemd, terwijl Max Emanuel Cencic hier Odysseus’ triomferende Quel vasto, quel fiero een plaatpremière bezorgt. Orkest Il Pomo d’Oro zet deze aria onder leiding van Maxim Emelyanychev nogal scherp en bonkig neer, waardoor de muziek uit zijn voegen lijkt te barsten. Het ensemble komt tot kalmte voor de introvertere aria’s op dit nieuwe album van de populaire countertenor, waarop hij werk van Vinci, Leo en Pergolesi brengt dat allemaal geschreven is voor het Napolitaanse operacircuit van de baroktijd. Als we een toegevoegd klavecimbelconcert van Auletta niet meerekenen, zijn er nog acht plaatpremières te horen. De sterkste, sprekendste stukken zijn van de hand van Alessandro Scarlatti, ook al werd diens latere stijl in het zich steeds ontwikkelende Napels als ietwat ouderwets ervaren. Het begeleidende boekje wijst ons op de hoorbare karakteristieken van elk van de componisten en geeft aan welk personage de aria zingt. Cencic vertolkt alles met kracht en gevoel; men zou hem hoogstens kunnen verwijten dat hij tijdens de langzame nummers wat al te dol lijkt op zijn eigen stemgeluid. Geef hem eens ongelijk.

Grenzen tussen genres vervagen steeds meer. Een groeiend aantal musici lijkt zich te scharen achter de woorden van Duke Ellington die zei dat er maar twee soorten muziek zijn: goede en slechte. De Nederlandse violist Tim Kliphuis beweegt zich al jaren even vloeiend als zorgvuldig tussen uiteenlopende stijlen en brengt onder meer jazz, klassiek en verschillende soorten volksmuziek op een vanzelfsprekende manier samen. Op zijn nieuwste cd heeft hij zijn vaste trio, bestaande uit viool, contrabas en gitaar, uitgebreid met drie strijkers. Een extra viool, een cello en een altviool vergroten de klankkleur en flexibiliteit van de groep aanzienlijk. Meer nog dan de technische vaardigheid van de muzikanten trekt het programma op deze cd de aandacht. Kliphuis maakte een verrassende maar passende selectie uit twintigste-eeuwse muziek, en zo staat Ellington ineens naast Richard Strauss en William Duckworth naast John McLaughlin. Prachtig is het binnenrijm dat Kliphuis in deze composities gevonden heeft. Een werk van Aaron Copland wordt vermengd met een traditionele volksmelodie en zo ontstaat, zonder respectloos te zijn, heel fraai iets nieuws.

HEIN VAN EEKERT

MISCHA ANDRIESSEN

Barokke plaatpremières

december 2015

Tim Kliphuis Sextet, prachtig binnenrijm

COLUMN HANS HEG

VÉÉL SIBELIUS

december 2015

Kirsten Flagstad

FOTO: COURTESY OF THE CONCERTGEBOUW ORCHESTRA

Eduard van Beinum

de Vijfde symfonie, die ook mee ging naar Scandinavië, heeft opgenomen. De stokoude Sibelius was tot zijn spijt niet meer in staat de concerten van het Concertgebouworkest bij te wonen. Hij had wel naar de radio geluisterd. “Uw schitterende uitvoerin-

FOTO: DECCA

Op zoek naar Engels muzieknieuws belandde ik op de site van The Telegraph. En trof daar het volgende lijstje aan: ‘The 168 best classical music recordings’. Heel willekeurig van samenstelling, met rake aanbevelingen pal naast rare selecties. De ‘beste’ opname van de Matthäus-Passion? Die van Willem Mengelberg uit 1939! Live uit het Concertgebouw. Omdat het zo’n interessant voorbeeld zou zijn hoe vreemd er indertijd met Bach werd omgesprongen. Ja, zo weet ik er nog een paar. Ook Sibelius passeert de revue. Op nummer 22 komt zijn vioolconcert aan de orde. Met name de bejubelde BIS-cd met de jonge Leonidas Kavakos, die daarmee in één klap beroemd werd. Met dank aan het orkest van Lahti en de Finse dirigent Osmo Vänskä, die 25 jaar geleden minstens zo veel aandacht trok. Het unieke van deze uitgave is dat de oerversie en de definitieve voor het eerst samen op één cd zijn vereeuwigd. Mijn verbazing sloeg nogmaals toe bij nummer 90: ‘Sibelius – Complete Symphonies’. Niet Bernstein, Beecham, Davis of Maazel noch Vänskä of Rattle – om er een paar te noemen – is de uitverkorene. Nee: Sir Anthony Collins. Sir Who? De Engelse altviolist, componist en dirigent die in 1963 in Los Angeles overleed, waar hij vanaf 1936 voor de RKO Studio’s werkte en drie Oscarnominaties kreeg. Geen kleine jongen dus. Voor Decca reden om na de oorlog met hem in zee te gaan. “The result was a Sibelius cycle that is yet to be bettered”, meldt The Telegraph. Collins was behalve een vakman ook een bevlogen dirigent. Hij wist het typische en onmiskenbare idioom van Sibelius (mengeling van onvervalste laatromantiek, onpeilbare melancholie én modernisme), perfect te

peilen en ook op het London Symphony Orchestra over te dragen. Alleen kon de opnametechniek in het begin van de jaren vijftig nog niet het auditieve aureool realiseren dat latere Sibelius-cd’s zo aantrekkelijk maakt. Zo biedt Decca in zijn box met heruitgaven, elf cd’s onder de noemer Great Performances, meer verrassingen. Eduard van Beinum en het Concertgebouworkest zijn present met vier stukken: En Saga en Tapiola. Opgenomen in 1952. De befaamde producer John Culshaw kwam ervoor naar Amsterdam. Finlandia plus de Valse triste werden overigens vijf jaar later door Philips beter vastgelegd. Vlak voordat men op tournee ging naar Stockholm en Helsinki. Vooral Finlandia en de Valse triste (volgens mij de beste plaatversie uit het begin van het stereotijdperk), komen briljant uit de verf. Van Beinum blijkt een gepassioneerde Sibeliusdirigent. Zonde dat Philips toen niet meteen

UIT OUDE DOOS gen van mijn muziek en uw voortreffelijke meesterschap hebben mij getroffen”, meldde hij via een telegram. Ander hoogtepunt uit deze box: de veertien liederen (waaronder ware juwelen) die de legendarische Noorse sopraan Kirsten Flagstad in 1958 in Londen opnam. Ze was toen al in de zestig en zou een paar jaar daarna overlijden, maar wat we te horen krijgen getuigt nog onverminderd van een wagneriaanse allure. Een ontroerend document. Flagstads Zweedse collega Birgit Nilsson, ook zo’n vocale rots, restte een jaar of vijf daarna in Wenen niets anders dan het spoor van Flagstad te volgen in een set van zeven, deels dezelfde liederen. Zo zijn er meer doublures te vinden bij Decca. Bijvoorbeeld van het vioolconcert. De oudste versie is met de ‘Dutch virtuoso’ Jan Damen,

Jascha Heifetz

Jean Sibelius

KLASSIEKEZAKEN.NL

tot aan zijn dood in 1957 concertmeester van het Concertgebouworkest. Verrassend is ook die van de Paganinispecialist Ruggiero Ricci. Maar historisch en interpretatief de boeiendste is zonder meer de eigenzinnige van Jascha Hei fet z met het L ondon Philharmonic onder Sir Thomas Beecham uit 1935. Maar ja, die zit in dat andere boxje van Warner Classics (7 cd’s) met ‘Historical Recordings and Rarities’. Opnamen uit het 78-toerentijdperk. Goed opgeknapt. Hoewel het prehistorische klankbeeld natuurlijk niet valt weg te poetsen. Wat er allemaal langskomt bij Warner geeft een prachtig beeld van het Sibeliuslandschap van weleer. We horen hoe hij zelf zijn Andante festivo dirigeert – niks bijzonders. Het grote werk daarentegen wordt meesterlijk aangepakt door Beecham. Wat een persoonlijkheid! Gezaghebbend en authentiek is ook de Finse dirigent Robert Kajanus. De negen jaar oudere componist en vriend van Sibelius, die hem als zijn ‘zaak waa r nemer’ op het podiu m be schouwde. Historischer kan het bijna niet. De zogenaamde rariteiten bij Warner vormen bovendien een rijke bron van (serieus) vermaak. Sibelius’ enige strijkkwartet (Voces intimae) klinkt bij het Budapest String Quartet veel sprankelender dan bij het nogal tamme Griller Quartet (Decca). De destijds vermaarde violist Emil Telmányi komt langs. En ook de eerste zwarte zangeres die de grote podia haalde, Marian Anderson, is van de partij. In de vijf liederen die ze in 1936 met piano liet vastleggen, overtuigt ze me net iets minder dan Flagstad en Nilsson op Decca. Bij Warner kwam ik nog één kleine verrassing tegen: de Romance opus 24 nr. 9. Ge-

speeld door een Australische pianiste die vooral in Engeland grote faam verwierf en regelmatig was te horen in de Proms. Onder meer met voor Londen nieuwe pianoconcerten van Sjostakovitsj en Khatsjatoerian. Die fascinerend gespeelde Romance duu r t nog geen vier minuten, maar laat horen dat Eileen Joyce aanzienlijk meer in huis had dan een goed gevulde garderobe. Ze wisselde immers graag per componist van avondjurk!

HET SIBELIUSLANDSCHAP VAN WELEER

JEAN SIBELIUS GREAT PERFORMANCES

Diverse uitvoerenden DECCA 002894 7885894 (11 CD’S)

JEAN SIBELIUS HISTORICAL RECORDINGS AND RARITIES 1928-1945

Diverse uitvoerenden WARNER 082564 6053179 (7 CD’S)

december 2015

KLASSIEKE Ki nderZ AKEN

...VOOR KINDEREN EN ANDERE VOLWASSENEN

FEEST! CADEAUTJES!

Lang zullen ze leven, nog langer zullen ze leven! Klassieke Zaken is jarig, vijfendertig jaar geworden. Dat is dus een feestje van, voor en door de mensen die het magazine lezen en die het maken. “Sinterklaas is jarig! Ik zet ’m…” Nee, ho, de tweede regel is: “Ik zet mijn schoe-hoen vast klaar.” “Er is een kindeke geboren op aard.” Ben jij een ándere jarige in december? De 6de mailer die in december jarig is, krijgt van mij een jaar een abonnement op Klassieke Zaken. Ik betaal het zelf, vraag maar aan de notaris. Voor mij is het altijd tijd voor een feestje of een cadeautje. Bij familieconcerten, waar ik verhalen vertel bij orkesten, zei ik een keer in juni dat ik Sinterklaas gesproken had. “De Sint zei: jullie mogen allemaal deze week je schoen zetten en ja, vaders en moeders, je hoort het goed, hè.” Het orkest lachtte. Wedden dat ze wat in hun schoen kregen? Als jij wilt dat het op een koude herfstdag in november Moederdag is dan is het Moederdag. Dan zet je een kopje thee om 7 uur, een kruimelige croissant in bed, en zing je: “Dag lieve mamma, jij bent voor mij een held Een kopje thee voor jou en voor mij meer za-ak-geld” (improviseer dit liedje). Welke tips heb ik voor schoen, zak of kerstboom?

december 2015

Twee opera-dvd’s: Een opera is een gezongen toneelstuk. Als je deze dvd’s gezien hebt, vind je opera misschien anders dan je altijd dacht. Pinokkio Componist is Jonathan Dove. Lekkere veelkleurige muziek. Regie: Martin Duncan. Ik zag deze Pinokkio voor het eerst op de televisie bij Brava. Het is werkelijk een lust voor oog en oor. Er zijn geen Nederlandse ondertitels, dus je hoeft alleen maar te kijken en te luisteren. Enfin, je kent het verhaal. Je mond staat 2½ uur open. Een wonder hoe de makers het bedenken, de techniek, de trucs, de decors, het licht, de kostuums. Fantasieknopje op je hoofd tolt in de rondte. Feest, feest, feest! Hans en Grietje Componist: Engelbert Humperdinck. Regie: Richard Jones. Dit is een andere Hans en Grietje dan jullie kennen. Gaat over een hardwerkende vader en moeder. Ze verdienen nauwelijks geld. Er is niets te eten. De kinderen stoeien, en gooien een kan met melk om. Moeder komt thuis, is boos*, stuurt de kinderen weg om bramen te plukken, ze verdwalen en komen in het snoephuis

JONATHAN DOVE THE ADVENTURES OF PINOCCHIO Victoria Simmonds, Jonathan Summers e.a. The Orchestra and Chorus of Opera North o.l.v. David Parry OPUS ARTE 080947 8010050

hoofd. Er zit een woordenlijst bij voor moeilijke of leuke oude woorden. En natuurlijk de Notenkraker quiz.

ENGELBERT HUMPERDINCK HANSEL AND GRETEL Christine Schäfer, Alice Coote e.a. The Metropolitan Opera Orchestra and Chorus o.l.v. Vladimir Jurowski WARNER 509992 0630898

Live te zien Een operaregisseur of een choreograaf (degene die de danspassen bedenkt) kunnen zelf bepalen hoe de voorstelling eruitziet, licht, decor, projectie, kleren of in welke tijd het speelt. Daarom ben ik altijd benieuwd wat ervan gebakken wordt. De muziek en de tekst (het libretto) blijven wel hetzelfde. De opera Hans en Grietje (boven de 10 jaar) en het ballet Notenkraker en Muizenkoning (alle leeftijden) zijn beide te zien en te horen in de feestelijke decembermaand bij De Nationale Opera in Amsterdam. Gaan! Zie: operaballet.nl Mijn wens voor jullie? “4 je 4dagen”. Nou dág!

terecht. Je weet niet wat je ziet bij het bakken van taarten om Hansje vet te mesten. De chocola en slagroom zitten tot op het plafond. En de heks die eruitziet als een dik geestig oud wijf (maar is een man) met gerimpelde armen gemaakt van rubber, wordt gebakken tot een groot bruin brood. En tot slot komen alle kinderen die door de heks opgegeten zijn, weer voor de dag. Poeh! Je ziet ook wat de toneelmeesters achter en opzij van het toneel doen, het takelen van decors, sjouwen met lampen. Feest, feest, feest! Een cd: De Notenkraker Kerstfeest. Ik heb het verhaal geschreven bij de balletmuziek van Tsjaikovski. Muziek als bubbelende kinderchampagne bij de kerstboom, uitgevoerd door de Berliner Philharmoniker met Sir Simon Rattle. De Notenkraker en tinnen speelgoedsoldaatjes worden levend en vechten met de Muizenkoning. Bij de Suikerfee slaap je op een bed van spekkies en ga je in een bad met hopjesvla. Dankzij je fantasieknopje zie je alles op het tv-schermpje aan de binnenkant van je voorKLASSIEKEZAKEN.NL

Edwin Rutten edwinrutten@edwinrutten.nl Elke mailer ontvangt per mail de Klassieke Kinderzaken

konde

*PPS. “NO USE CRYING OVER SPILT MILK”, DAT WIL ZEGGEN: MELK DIE GEMORST IS, KUN JE NIET MEER IN DE KAN STOPPEN. DUS: NIET MEER ZEUREN IN 2016. PS. IK GOOI EEN MELKKANNETJE OM VOOR DE AANLOOPPOES DIE JULLIE HET BESTE WENST EN IN JANUARI EEN SPECIALE BOODSCHAP HEEFT VOOR 2016. PPS. LUISTER EENS NAAR DE SYRISCHE COMPONIST EN KLARINETTIST KINAN AZMEH.

PJOTR ILJITSJ TSJAIKOVSKI DE NOTENKRAKER Verhaal en verteller: Edwin Rutten Berliner Philharmoniker o.l.v. Simon Rattle WARNER 509990 9204621

december 2015

NIEUW OP SONY CLASSICAL

Tijl Beckand > AMBASSADEUR AANGENAAM KLASSIEK 2015

2015

t r e e t n e s e r P Edwin Rutten > VERHAAL EN VERTELLER AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2015

Nieuwe toptitels > DÉ KLASSIEKE MUZIEKRELEASES VAN DIT NAJAAR

Veel voordeel op > CD’S VAN KLASSIEKE WERELDSTERREN

Aangenaam Klassiek Geschenk > GRATIS UNIEKE CD-OPNAME ©BECKAND > CADEAUKAART TER WAARDE VAN € 5,00

NU VERKRIJGBAAR BIJ UW ENTERTAINMENTWINKEL, CD-SPECIAALZAAK, BOEKHANDEL OF WARENHUIS OF ONLINE VIA WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

Maak kennis met de nieuwste klassieke releases van 2015!

Daarom vind ik het van groot belang dat wij albums blijven beluisteren, waarop musici zich op het toppen van hun kunnen laten vastleggen. Zo kunnen de verhalen van de muziek verteld blijven worden en kan al dat moois dat geschreven is ons blijven inspireren, ontroeren en troosten. Want muziek klinkt pas echt wanneer er naar geluisterd wordt.”

2015

“Het goed kunnen spelen van muziek vraagt vele offers van de muzikant. Het gaat om zoveel meer dan noten lezen en met je vingers of mond het instrument beroeren. Vaak gaat het juist om wat er níet staat geschreven. Juist die interpretatie maakt muzikanten zo uniek. Ze vangen iets voor ons, de luisteraar, dat ongrijpbaar lijkt.

Presenteert

Tijl Beckand Ambassadeur Aangenaam Klassiek 20 jaar Aangenaam Klassiek Dit jaar viert de campagne Aangenaam Klassiek haar 20-jarige bestaan. De afgelopen twee decennia heeft Aangenaam Klassiek u op ontdekkingsreis gestuurd door het klassieke muzieklandschap. Ook dit najaar kunt u kennis maken met de nieuwste klassieke muziekreleases via de bekende cd-box. Bent u benieuwd wat het najaar voor u muzikaal in petto heeft? Bent u geïnteresseerd in klassieke muziek, maar ziet u door de bomen het bos niet meer? Dan is de Aangenaam Klassiek 2015 cd-box de ideale manier om te luisteren naar uitvoeringen van de klassieke wereldsterren van dit moment. Het is een mooie introductie naar de beschikbare cd’s van deze klassieke musici. In deze cd-box vindt u een aantrekkelijke selectie aan klassieke albums, die momenteel verkrijgbaar zijn bij uw entertainmentwinkel, cd-speciaalzaak, boekhandel en warenhuis. In het cd boekje, die in de cd-box zit, worden alle cd’s besproken en wordt er achtergrondinformatie gegeven. De meeste besprekingen gaan over nieuwe releases, maar ook geven wij aandacht aan tien pareltjes uit de catalogi van de platenmaatschappijen. De besproken albums kunt u tijdelijk voor een zeer voordelige adviesprijs aanschaffen, ook online. Alle aanbiedingen gelden tot en met 31 januari 2016. Aangenaam Klassiek Geschenk Uw winkelier biedt u bij aanschaf van Aangenaam Klassiek 2015 en Aangenaam Klassiek for Kids 2015 gratis het Aangenaam Klassiek Geschenk 2015 aan. Een exclusief geschenk, samengesteld door onze ambassadeur Tijl Beckand: een cd met een selectie van werken die zijn gecomponeerd door zijn overgrootvader Charles Beckand en diens zoon Adolphe Joseph. Deze werken zijn nog niet eerder op cd verschenen. Wij wensen u veel luisterplezier toe!

2CD

€ 9,99

S GRATI * consumentenadviesprijs

Wilt u deze muziek ook spelen? Dat kan! Ga naar www.tijlbeckand.nl Aangenaam Klassiek cadeaukaart Namens de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor muziek, dvd’s, games en tickets, bieden wij u tevens een speciale Aangenaam Klassiek-cadeaukaart aan ter waarde van € 5,00. Deze cadeaukaart zit verpakt in het Aangenaam Klassiek Geschenk. U hoeft deze kaart niet te activeren, deze is al voorzien van € 5,00 tegoed en is gereed voor gebruik. U kunt het tegoed op de kaart besteden bij de acceptatiepunten van de Nationale EntertainmentCard. Let op: het tegoed op de kaart is geldig t/m 31 januari 2016. Daarna is de cadeaukaart niet meer geldig. Kijk voor acceptatiepunten op www.nationale-entertainmentcard.nl.

80 december 2015

LUDOVICO EINAUDI De Italiaanse componist en pianist Ludovico Einaudi was sinds zijn grote doorbraak met de solo-cd ‘Le Onde’ uit 1996 of geliefd of verguisd. Een tussenweg bestond niet. Tot in 2013 zijn album ‘In a Time Lapse’ verscheen. Classic FM prees de “dromerige pianowerken en de beweeglijke orkestrale soundscapes” en The Independent noemde hem de “ware erfgenaam van enerzijds Satie en anderzijds Philip Glass en Steve Reich”. Ook deze opvolger zal een breed publiek aanspreken.

EXC VERK LUSIEF RIJG TIJDE BAAR N DE A ANGE S KLAS NAAM SIEK CAM PAGN E

Releasedatum: 16 oktober 2015

LUDOVICO EINAUDI Elements

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19 Universal Music - Decca - 00289 4811970

(consumentenadviesprijs)

JANINE JANSEN

F USIE R EXCL A A B RIJG K R E V NS TIJDE NAAM E ANG DE A SIEK KLAS GNE PA CAM

Eigenlijk is de naam Janine Jansen voldoende aanbeveling om een cd onverwijld aan te schaffen. Want als Janine Jansen zich ergens aan verbindt, stort ze zich er met hart en ziel in en biedt zij uitvoeringen die alleen al qua emotionele lading goed zijn voor een tien. Dus als zij het ‘Vioolconcert’ van Brahms en het ‘Eerste Vioolconcert’ van Bartók speelt, worden dat modeluitvoeringen, zeker als Antonio Pappano de dirigent is. De bonus cd met het ‘Beste van Janine Jansen’ benadrukt alleen maar dat alles wat deze violiste doet uitzonderlijk is. Releasedatum: 6 november 2015

JANINE JANSEN Brahms Vioolconcert & Bartók Vioolconcert 1 2CD

Deluxe editie inclusief bonus CD Universal Music - Decca - 00289 4789216

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

december 2015

LUCAS & ARTHUR JUSSEN Neville Marriner, de legendarische dirigent van de Academy of St. Martin in the Fields, is de negentig gepasseerd en ofﬁcieel teruggetreden als dirigent. Slechts als hij per sé met musici wil werken pakt hij de baton weer op. Die eer viel de pianobroers Lucas en Arthur Jussen onlangs te beurt. Marriner leidt de avontuurlijke broers sprankelend door Mozarts concerten voor twee piano’s en een bonus-cd legt nog even de vinger op het Jussen-geheim van quatremainsspel.

LUCAS & ARTHUR JUSSEN Mozart: Double Piano Concertos Deluxe editie inclusief bonus CD 2CD Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 4812132

EXC VERK LUSIEF RIJG TIJDE BAAR N DE A ANGE S KLAS NAAM SIEK CAM PAGN E

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

LANG LANG

F USIE R EXCL A A B RIJG K R E V NS TIJDE NAAM E ANG DE A SIEK KLAS GNE PA CAM

De Chinese pianist Lang Lang is en blijft een fenomeen. Uiteraard blijft zijn indrukwekkende pianospel gesteund door een techniek die “ongeëvenaard is onder de huidige pianisten”, aldus de Chicago Classical Review, de reden van de wereldwijde waardering. Hij bewijst dat op zijn jongste solo-cd met een mooie combinatie van werk van Tchaikovsky en de ‘vier Scherzo’s’ van Chopin, een opzwepende tour de force waar de pianist ook live zijn hand niet voor omdraait, getuige de beelden op de bonus-dvd. Releasedatum: 9 oktober 2015

LANG LANG Lang Lang in Paris 2CD +DVD

Deluxe editie inclusief bonus DVD Sony Music - Sony Classical - 88875117612

82 december 2015

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

IGOR LEVIT “De beste Russische pianist die u nog niet gehoord heeft”, zo introduceerde de Los Angeles Times de twintigplusser Igor Levit in de Verenigde Staten. En er zit wat in. De jonge Rus lijkt niet alleen qua uiterlijk op George Gershwin, “he’s got rhythm”, aldus diezelfde krant. En dat is precies wat deze mooie, slechts tijdelijk verkrijgbare box, met drie fameuze variatiecycli begerenswaardig maakt. Zowel Bach als Beethoven en de twintigste-eeuwer Rzewski krijgen door het overzicht van Levit een enorme voorwaartse drive, die uitnodigt tot ademloos luisteren.

IGOR LEVIT Bach, Beethoven, Rzewski Limited edition 3CD 3CD Sony Music - Sony Classical - 88875060962

EXC VERK LUSIEF RIJG TIJDE BAAR N DE A ANGE S KLAS NAAM SIEK CAM PAGN E

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 24

(consumentenadviesprijs)

CHRISTINA PLUHAR & L’ARPEGGIATA

F USIE R EXCL A A B RIJG K R E V NS TIJDE NAAM E ANG DE A SIEK KLAS GNE PA CAM

Claudio Monteverdi wordt meestal genoemd als de man die aan de basis stond van de barokke opera, maar het is de ruim een generatie jongere Francesco Cavalli die in de loop van de 17e eeuw zorgde voor de popularisering van het genre. Vooral tijdens het carnaval in Venetië waren de opera’s van Cavalli groot volksvermaak, vanwege de lyriek en de sensuele verleiding die hij er in bracht. L’Arpeggiata van Christina Pluhar laat met de Spaanse zangeres Nuria Rial deze tijd herleven in meeslepende aria’s en opzwepende dansen. Een prachtig uitgevoerde CD inclusief feestelijke DVD.

CHRISTINA PLUHAR & L’ARPEGGIATA Cavalli: L’Amore Innamorato + Bonus DVD L’Arpeggiata: 15 Years CD +DVD

Casebound deluxe editie: CD+DVD Warner Music - Erato - 08256 4616643 5

ZOLANG DE VOORRAAD STREKT!

TOPITEM! ,99

€ 19

(consumentenadviesprijs)

december 2015 83

NIEUWE RELEASES CONCERTO KÖLN Avison - Concerti Grossi After Scarlatti

YO YO MA & KATHRYN STOTT Songs From The Arc of Life

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Concerto Köln - ensemble Brilliant Classics - Berlin Classics - 0300702BC

Yo Yo Ma - cello, Kathryn Stott - piano Sony Music - Sony Music Entertainment - 88875103162

Heeft u zich ooit afgevraagd hoe de beroemde klaviersonates van Domenico Scarlatti zouden klinken als een heel barokorkest ze uitvoert? Of hoe de noten van Scarlatti opeens nog meer gaan leven als ze getransformeerd worden tot een onvervalst concerto grosso? Gelukkig bestaat het voorbeeld al sinds 1744. De Engelse barokcomponist Charles Avison bewerkte Scarlatti’s sonates tot concerten, voegde er wat van zichzelf aan toe en had een ware hit. Waarom? Luister naar Concerto Köln en raak verslingerd aan deze dansante melodieuze pracht.

Cellist Yo-Yo Ma en pianiste Kathryn Stott zijn niet alleen begenadigde musici in hun eigen discipline, ze zijn ook al dertig jaar goede vrienden en treden regelmatig samen op. Hun gezamenlijke muzikale passie is de basis van een unieke cd. Onder de titel ‘Songs From The Arc of Life’ bewandelen ze hun levensgeschiedenis van jeugd tot heden. Het begint bij het ‘Ave Maria’ van Bach/Gounod en danst via ‘Songs My Mother Taught Me’ van Dvorák en Brahms’ ‘Wiegenlied’ langs even pakkende werken van onder anderen Debussy, Fauré, Grieg en Schumann. Een intiem dubbelportret in muziek.

JORDI SAVALL & HESPERION XXI

NATALIE DESSAY & PHILIPPE CASSARD

The Traveller of Islam Part I: Du Maroc à l’Afghanistan, 1300-1336

Fiançailles Pour Rire Mélodies Françaises

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Hesperion XXI / Jordi Savall Harmonia mundi - Alia Vox - AVSA 9913

Natalie Dessay - sopraan, Philippe Cassard - piano, Laurent Naouri - bas-bariton, Quatuor Ebène - ensemble Warner Music - Erato - 08256 4611440 5

De muzikale reizen van gambist Jordi Savall behoeven geen introductie meer. Als een muzikale archeoloog legt hij diepgewortelde culturele sporen bloot en presenteert hij ondertussen oude tot zeer oude muziek als opwindend nieuw leven. Deze keer trekt hij in de voetsporen van de veertiende-eeuwse reiziger Ibn Battuta van Marokko naar Afganistan om de muzikale wortels van de Islam te doorgronden. Het levert verrassend actueel klinkende muziek op, vol sprookjesachtige betovering en onvergetelijke ontroering.

De Franse componist Francis Poulenc heeft niet alleen een devote kant, maar ook vrolijke, ondeugende, haast subversieve trekken. Die even maffe als lyrische Poulenc komt goed tot uiting in zijn ‘Fiançailles Pour Rire’, een liedcyclus die de Franse sopraan Natalie Dessay al jaren op haar repertoire heeft. En hoewel ze het operapodium inmiddels achter zich gelaten heeft, blijft ze een begenadigd zangeres en actrice. En dat betekent feest in deze cyclus en in de andere Franse liederen. Vooral de duo’s met haar echtgenoot, bas-bariton Laurent Naouri, zijn al een reden om deze cd direct aan te schaffen.

GRATIS

DANIIL TRIFONOV Rachmaninov Variations

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Daniil Trifonov - piano, The Philadelphia Orchestra / Yannick Nézet-Séguin Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 4794970 De jonge Russische pianist Daniil Trifonov heeft al een indrukwekkende prijzenkast en wordt door vele critici en collega’s de hemel in geprezen. “Wat zijn handen doen is technisch ongelooﬂijk”, zei pianiste Martha Argerich al eens. “Bovendien koppelt hij een natuurlijke zachtheid aan een demonisch element. Ik heb nog nooit zoiets gehoord”. Logisch dat iemand met zulke gaven zich ontfermt over Rachmaninovs duivelse ‘Paganinivariaties’. Met de nog even “Rotterdamse” Yannick Nézet-Séguin op de bok is het niets minder dan een overrompelende sensatie.

84 december 2015

MAAK KENNIS MET KLASSIEK RACHEL PODGER 2SA CD

ALISA WEILERSTEIN & INON BARNATAN

Heinrich Ignaz Franz von Biber: Rosary Sonatas

Chopin & Rachmaninov: Cello Sonatas

€ 17,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Rachel Podger - viool, Marcin Swiatkiewicz - harp en orgel, David Miller - luit, Jonathan Manson - cello New Arts International - Channel Classics Records - CCS SA 37315

Alisa Weilerstein - cello, Inon Barnatan - piano Universal Music - Decca - 00289 4788416

Heinrich Ignaz Franz von Biber was een soort Paganini van de zeventiende eeuw. Met zijn avontuurlijke vioolspel was hij zijn tijd ver vooruit. En zelfs nu nog is zijn onbegrensde virtuositeit verbazingwekkend. In de zestien ‘Rozenkranssonates voor Viool en Continuo’ en de indrukwekkende afsluitende ‘Passacaglia voor Viool Solo’ maakt hij gebruik van vele verschillende stemmingen en een veelheid aan technieken om een immer boeiend verhaal te vertellen. Een verhaal dat direct overkomt. Vooral als de koningin van de barokviool, Rachel Podger, het speelt.

Frédéric Chopin achtte delen van zijn ‘Cellosonate’ nagenoeg onspeelbaar. Dankzij het spel vol “beheersing en passie” van celliste Alisa Weilerstein en pianist Inon Barnatan kan dat nu “naar het rijk der fabelen”, aldus de New York Times. Het duo doet een van de weinige kamermuziekwerken van Chopin, waar een ander instrument dan de piano de hoofdrol opeist, gloeien en bloeien. Ook Rachmaninovs ‘Cellosonate’ is dankzij de lyrische macht van Weilerstein en de stuwende kracht van Barnatan een juweel, dat ook na veelvuldig luisteren nog verrast.

MASAAKI SUZUKI

YUJA WANG

Masaaki Suzuki plays Bach Organ Works on the Martinikerk Organ, Groningen

Ravel: Pianoconcerten & Fauré: Ballade

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Masaaki Suzuki - orgel New Arts International - BIS - BIS 2111

Yuja Wang - piano, Tonhalle-Orchester Zürich / Lionel Bringuier Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 4794954

Masaaki Suzuki is voor velen vooral de dirigent van het Bach Collegium Japan en de reeks eigenzinnige opnamen van de ‘Bachcantates’. Zijn wortels liggen echter bij het klavecimbel en het orgel. En als hij in die hoedanigheid de majestueuze orgelwerken van Bach aanpakt, gebeurt er iets bijzonders. Alsof de noten werkelijk vleugels krijgen. Een aangenaam detail voor orgelliefhebbers en chauvinisten: Suzuki koos het Schnitger-Hinszorgel van de Groningse Martinikerk als voertuig van zijn gedachten, een van de grootste en best bewaarde barokorgels ter wereld.

“Ze lijkt alles te hebben”, verzuchtte de New York Times al. En The Guardian loofde haar combinatie van “technische beheersing en emotionele reﬂectie”. En dat terwijl de Chinese pianiste Yuja Wang nog in de categorie “jonge pianisten” valt. Na de enerverende registratie van de ‘Pianoconcerten’ van Rachmaninov en Prokoﬁev, laat ze haar briljante sterrenstof nu stralen over de ‘Pianoconcerten’ van Ravel. Betoverend waar mogelijk en met dank aan het Tonhalle-Orchester Zürich meeslepend waar gewenst. Bovendien is Fauré’s ‘Ballade op. 19’ voor velen ongetwijfeld een welkome ontdekking.

SIMONE LAMSMA & ROBERT KULEK Sonatas for Violin and Piano TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

GRATIS

AANGENAAM KLASSIEK GESCHENK 2015 CADEAUKAART T.W.V. € 5,-

Simone Lamsma - viool, Robert Kulek - piano New Arts International - Challenge Classics - CC 72677

Jaap van Zweden noemde haar “een van de meest toonaangevende violisten ter wereld” en de Chicago Tribune sprak na haar debuut in Chicago van een “absolutely stunning performance”. Ruim tien jaar nadat ze het Nationaal Vioolconcours Oskar Back won, is Simone Lamsma een internationale grootheid. Met twee sonates van de vrienden Schumann en Mendelssohn en een schrijnende “oorlogssonate” uit 1914 van Janác ˇek laat de violiste, gesecondeerd door pianist Robert Kulek, horen waarom. Ze is nu eenmaal “een toonbeeld van muzikale eerlijkheid en superieure smaak”, aldus Het Parool.

december 2015 85

NIEUWE RELEASES JOS VAN IMMERSEEL & ANIMA ETERNA BRUGGE

ALEXANDER MELNIKOV Schumann: Piano Concerto

Janácˇ ek & Dvorˇák: Sinfonietta & Symfonie 9 “From The New World” TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Anima Eterna Brugge / Jos van Immerseel Outhere Distribution - Alpha - ALPHA 206

Alexander Melnikov - piano, Isabelle Faust - viool, Jean-Guihen Queyras - cello, Freiburger Barockorchester / Pablo Heras-Cassado harmonia mundi - harmonia mundi - HMC 902198

Het Anima Eterna van Jos van Immerseel is al lang niet meer dat groepje specialisten dat louter oude muziek zo getrouw mogelijk uitvoert. Met het klimmen der jaren is de muziekkeuze van Van Immerseel ook geklommen. En gelukkig maar, want het werk van onder andere Debussy en Ravel benadert hij op dezelfde zorgvuldige wijze als de oude muziek. Ook zijn reis naar het Bohemen rond het begin van de twintigste eeuw is wonderbaarlijk. Door de “fascinerende sonoriteiten” (Classical Net Review) klinken Janácˇeks ‘Sinfonietta’ en Dvorˇáks ‘Negende Symfonie’ als nieuw.

Het was een even ambitieus als waardevol idee. Tijdens een tournee met de ‘Pianotrio’s’ van Robert Schumann besloten pianist Alexander Melnikov, violiste Isabelle Faust en cellist Jean-Guihen Queyras drie soloconcerten van Schumann naast zijn drie trio’s te zetten. De cd met het ‘Vioolconcert’ was al een groot succes en ook deze tweede cd met het ‘Pianoconcert’ en het ‘Eerste Pianotrio’ is een juweel. Het concert lijkt intiemer dan ooit, het trio orkestraler. “Een intense, vervullende en gelukzalige reis”, aldus het trio. En zo is het.

AMANDINE BEYER & GLI INCOGNITI Vivaldi: Teatro Alla Moda TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

AMSTERDAM PIANO DUO Schumann: Piano Works for Four Hands

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Gli Incogniti - ensemble / Amandine Beyer harmonia mundi - harmonia mundi - HMC 902221

Amsterdam Piano Duo Econa Records - MDG - MDG 9041902-6

‘Il teatro alla moda’ was een satirisch pamﬂet dat de Venetiaanse componist en tijdgenoot van Vivaldi, Benedetto Marcello, in 1720 anoniem publiceerde. Hij trok van leer tegen de gekte van de opera, tegen de virtuositeit van de vocale en instrumentale solisten en tegen de “voorspelbaarheid” van vele componisten. Gli Incogniti, het in 2006 opgerichte ensemble van violiste Amadine Beyer, adopteert de titel van het pamﬂet om met Vivaldi’s dynamische vioolconcerten juist het tegendeel te bewijzen. Muziek die na zo’n driehonderd jaar nog altijd goed is voor een opwindende adrenaline-injectie.

Neem een Erard uit 1837, zet Wyneke Jordans en Leo van Doeselaar erachter en je waant je opeens in huize Schumann, waar de ‘Werken voor piano vierhandig’ van Robert destijds klonken onder de handen van bijvoorbeeld Clara Schumann en Johannes Brahms. Door het “vederlichte en transparante spel” (de Volkskrant) van het tweetal, weten de pianisten een “ﬁ jn gevoel van intimiteit op te roepen” (Telegraaf). En dat maakt deze mooi opgenomen Schumann-cd tot een manifest voor de allerbeste “huismuziek”.

MAAK OOK KENNIS MET AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2015

JONAS KAUFMANN Puccini: Nessun Dorma The Puccini Album TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Jonas Kaufmann - tenor, Orchestre e coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia / Antonio Pappano Sony Music - Sony Classical Benelux - 88875092492

MET GRATIS AANGENAAM KLASSIEK GESCHENK

86 december 2015

De ware fans hebben er lang op moeten wachten, maar het is zover. Na een Wagner album en een Verdi album waagt tenor Jonas Kaufmann zich nu eindelijk aan aria’s van de componist die hem misschien wel het beste ligt: Puccini. Tussen de grote tenoraria’s uit het oeuvre van Puccini is ‘Nessun Dorma’ natuurlijk de blikvanger. En met de Italiaanse dirigent Antonio Pappano op de bok weet Kaufmann het pleit volledig te winnen. Alsof de reïncarnatie van de beroemde Caruso eindelijk van zich laat horen.

MAAK KENNIS MET KLASSIEK ENSEMBLE HOUTHANDEL

KRYSTIAN ZIMERMAN

Into The Woods

Lutosławski: Piano Concerto, Symphony 2

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Ensemble Houthandel Bertus Distribution - Navis Classics - NC15006

Krystian Zimerman - piano, Berliner Philharmoniker / Sir Simon Rattle Universal Music - Deutsche Grammophon - 00289 4794518

In 2005 besloten vijf jonge blazers op het Koninklijk Conservatorium Antwerpen de krachten te bundelen. Nu tien jaar later is Ensemble Houthandel een blaaskwintet om rekening mee te houden. Met prikkelende muziekcombinaties en verrassende presentaties zet het gezelschap bekend en minder bekend repertoire in een nieuw daglicht. Op de nieuwe cd ‘Into The Woods’ brengen de musici onder anderen George Gershwin, Leonard Bernstein en Malcolm Arnold onder één swingende noemer. Blaasarrangementen en originele werken op het scherpst van de snede.

In 1988 schreef de Poolse componist Withold Lutosławski een ‘Pianoconcert’ voor zijn even virtuoze als eigenzinnige landgenoot Krystian Zimerman. Het concert werd een van de belangrijkste toevoegingen aan het twintigste-eeuwse pianorepertoire en houdt het midden tussen de wereld van Béla Bartók en die van Henryk Górecki. Met de Berliners van Sir Simon Rattle heeft Zimerman nu de deﬁnitieve opname geschapen. Ook de ‘Tweede Symfonie’ is een toverachtige wereld op zich, die dankzij Rattle steeds weer nieuwe avontuurlijk mooie ontdekkingen biedt.

DOROTHEA RÖSCHMANN

SIGVARDS KLAVA & LATVIAN RADIO CHOIR

Mahler: Symphony 4

Silvestrov: To Thee We Sing

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Dorothea Röschmann - sopraan, Koninklijk Concertgebouworkest / Mariss Jansons Outhere Distribution - RCOLIVE - RCO 15004

Latvian Radio Choir / Sigvards Klava Outhere Distribution - Ondine - ODE 1266-5

“Jansons verweeft het vulgaire met het verhevene”, zo kopte de Volkskrant na de laatste Kerstmatinee van het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van scheidend chef-dirigent Mariss Jansons. In februari van dit jaar werd deze historische gebeurtenis nog eens herhaald met sopraan Dorothea Röschmann. De live-opname van deze concerten zal al snel als een “monument” de geschiedenisboeken in gaan. Het einde van een glorieus tijdperk samengevat in een van de beste en meest bijzondere opnames van Mahlers lichtvoetigste symfonie.

De diepe sonoriteiten van de koren van de Russisch-Orthodoxe Kerk, de emotionele lading van een componist als Arvo Pärt en een muzikale inhoud die net zo gemakkelijk te vatten is als het werk van Philip Glass. De Oekraïense componist Valentin Silvestrov heeft het allemaal. Vooral de koorwerken van deze bijna tachtigjarige grootheid zijn monumenten van diep Oost-Europese mededeelzaamheid. Zeker als het onvolprezen Lets Radio Koor zich over dit werk ontfermt. Een absolute must voor liefhebbers van de betere koormuziek.

ARTEMIS QUARTET

HANA BLAŽÍKOVÁ

Brahms: String Quartets 1 & 3

El Sabio: Cantigas de Santa Maria

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 14,99

(consumentenadviesprijs)

Artemis Quartet Warner Music – Erato - 08256 4612663 7

Hana Blažíková - sopraan, harp, Barbora Kabátková - sopraan, harp, Margit Übellacker - dulce melos, Martin Novák - percussie Outhere Distribution - PHI - LPH 017

“Als Mozart behoorlijk moeite had met zijn zes Haydnkwartetten, mag ik toch wel mijn best doen om een of twee behoorlijke kwartetten te schrijven”, zo sprak Johannes Brahms nadat hij op veertigjarige leeftijd na vele “mislukte” pogingen zijn eerste twee strijkkwartetten publiceerde. Hij had zijn best gedaan om de erfenis van Beethoven te eren en er wat nieuws aan toe te voegen. Het Duitse Artemis Quartet, al ruim 25 jaar Beethovenspecialist, kan dat als geen ander duidelijk maken. Brahms zoals Brahms klinken moet.

De ‘Cantigas de Santa Maria’ vormen een unieke collectie middeleeuwse liederen, die geschreven zijn tijdens de regeerperiode van koning Alfonso X van Castilië (1252-1284). Deze Alfonso de Wijze had cultuur hoog in het vaandel en verzamelde de beste musici en componisten om zich heen. De aanstekelijke collectie liederen bevat vooral lofzangen op de maagd Maria, die uitblinken door een mix van gregoriaans, westerse en Arabische folklore. Met de harpspelende sopranen van het Tiburtina Ensemble, Hana Blažíková en Barbora Kabátková, is het een waar feest.

december 2015

KLASSIEKE JUWEELTJES ACADEMY OF ANCIENT MUSIC / RICHARD EGARR

VOX LUMINIS / LIONEL MEUNIER

The Birth of the Symphony Handel to Haydn

English Royal Funeral Music

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Academy of Ancient Music / Richard Egarr Outhere Distribution - AAM Records - AAM001

Vox Luminis - ensemble / Lionel Meunier Outhere Distribution - Ricercar - RIC 332

Alles is ooit een keer begonnen. Ook de symfonie en het symfonieorkest. Handel speelde een belangrijke rol en vooral het Mannheimse orkest van Stamitz en Richter zorgde internationaal voor opwinding. De Academy of Ancient Music brengt deze “ontdekking van een nieuw geluid” vol overtuiging voor het voetlicht en laat de symfonie werkelijk als jonge loot aan de stam tot leven komen. Destijds duizelingwekkende instrumentale effecten klinken onder leiding van Richard Egarr weer duizelingwekkend en zelfs in de onschuld van Mozarts ‘Eerste Symfonie’ huist de euforie van de nieuwe instrumentale muziek.

De teraardebestelling van een lid van een koninklijk huis is doorgaans een ware happening, omringd met even sombere als plechtstatige muziek. Waarschijnlijk is dat de schuld van de Engelsen, die daar meesters in waren. Al in de zeventiende eeuw zorgden grootheden als Thomas Morley en Henry Purcell voor indringende noten bij de begrafenis van Queen Mary en Elizabeth I. Het Belgische Vox Luminis zette deze muziek op een rij en “raakt het hart met kalme interpretatieve intelligentie en vocale schoonheid”, aldus Gramophone.

SOL GABETTA

THE CISTERCIAN MONKS OF STIFT HEILIGENKREUZ

Prayer

Chant Music For Paradise

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

The Cisterian Monks of Stift Heiligenkreuz Universal Music - Decca - 00289 4766774

Sol Gabetta - cello, Amsterdam Sinfonietta / Candida Thompson, Orchestre National de Lyon / Leonard Slatkin, Cello Ensemble Amsterdam Sinfonietta Sony Music - Sony Classical - 88875053142

Komt het door de ontkerkelijking van deze tijd of is het gewoon een feit dat gregoriaans gezang uit de kelen van toegewijde zangers altijd een snaar raakt? In 2009 brachten de monniken van het Oostenrijkse Stift Heiligenkreuz, een van de oudste cisterciënzerkloosters ter wereld, de cd ‘Chant’ uit met ontroerende gregoriaanse klanken. Prompt werden de monniken naast popsterren zoals Leona Lewis bij de Duitse ECHO Awards verkozen tot “Beste Nieuwkomer”. Wie deze reﬂectieve en meditatieve cd nog niet heeft, kan nu zelf constateren dat deze award geheel terecht was.

De Argentijnse celliste Sol Gabetta had lange tijd veel succes met haar toegift. ‘Prayer’ uit ‘From Jewish Life’ van Ernest Bloch bracht niet alleen het publiek op de banken, ook Gabetta’s interesse in meer Joods geïnspireerde muziek groeide. Het resultaat is een bijzondere collectie muziek van Bloch, Shostakovich en Casals, die misschien niet allerwegen bekend is, maar mede dankzij de overgave van Gabetta en bijdragen van onder anderen onze eigen Amsterdam Sinfonietta zeer vertrouwd klinkt. Om stil bij weg te dromen.

CECILIA BARTOLI Steffani: Stabat Mater 2CD

NIKOLAUS HARNONCOURT & CONCENTUS MUSICUS WIEN Mozart: The Last Symphonies

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Cecilia Bartoli - mezzosopraan, Nuria Rial - sopraan, Yetzabel Arias Fernandez - sopraan, Elena Carzaniga - alt, Daniel Behle - tenor, Franco Fagioli - countertenor, Julian Prégardien tenor, Salvo Vitale - bas, Coro della Radiotelevisione svizzera, I Barocchisti / Diego Fasolis

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Concentus Musicus Wien / Nikolaus Harnoncourt Sony Music - Sony Classical - 88843026352

Universal Music - Decca - 00289 4785336

In 2012 introduceerde mezzosopraan Cecilia Bartoli met de cd ‘Mission’ de vergeten Italiaanse barokcomponist Agostino Steffani. Alles wat Italiaanse barokmuziek tot Italiaanse muziek maakte had deze in 1728 overleden grootheid in zich. Met deze cd, gewijd aan zijn religieuze meesterwerk ‘Stabat Mater’, zette Bartoli de rehabilitatie van deze tijdgenoot van Vivaldi met succes voort. Niet alleen vond ze gevestigde en opkomende grootheden als Franco Fagioli en Julian Prégardien bereid mee te werken, ook en bovenal is het haar stem die elk werk tot een meesterwerk lijkt te maken. Een must!

88 december 2015

In 2014 baarde Nikolaus Harnoncourt opzien met een nieuwe opname van de laatste drie symfonieën van Mozart. Niet alleen omdat hij de werken voor het eerst opnam, met zijn in 1953 opgerichte Concentus Musicus Wien, maar ook omdat hij een nieuwe theorie in de praktijk bracht. Volgens Harnoncourt beschouwde Mozart de drie meesterwerken als een eenheid, als een groot instrumentaal oratorium. En zo voert de dirigent het ook uit. Verrassende overgangen, onthutsend goed werkende tempi en “never ever dull”, zoals The Guardian enthousiast opmerkte.

MAAK KENNIS MET KLASSIEK HARRIET KRIJGH CD +DVD

JORDI SAVALL & LE CONCERT DES NATIONS

Elegy

Le Concert Spirituel TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

Harriet Krijgh - cello, Deutsche Staatsphilharmonie Rheinland-Pfalz / Gustavo Gimeno Outhere Distribution - Capriccio - C 5222

Le Concert des Nations / Jordi Savall harmonia mundi - Alia Vox - AVSA 9877

Het heeft even geduurd, maar inmiddels wordt de Nederlandse Harriet Krijgh de “Janine Jansen van de cello” genoemd. Onze Oosterburen weten dit al lang. De 24-jarige celliste studeerde in Duitsland en Oostenrijk en geldt daar al als een fenomeen. Ook haar vorig jaar verschenen vierde cd met onder andere een meesterlijke uitvoering van Bruchs ‘Kol Nidrei’ is daar jubelend onthaald. Tijd voor een kennismaking. Niet alleen via de prachtige miniaturen op deze cd, maar ook via de bijgevoegde dvd met een ontwapenend portret van de celliste.

‘Le Concert Spirituel’ was een van de eerste series publieke concerten ooit. Vanaf 1725 tot het einde van de achttiende eeuw vulden deze concerten het amusementsgat tijdens “religieuze” vakanties als de opera gesloten was. Het betekende de grond waarop de instrumentale muziek tot bloei kon komen. Jordi Savall pakte dit thema met zijn Le Concert des Nations aan om een paar beroemde werken, die tijdens deze concerten klonken, bijeen te zetten. En hij doet het zo goed dat we ons voor de duur van de cd werkelijk in het Parijs van Lodewijk XV wanen.

MARCEL WORMS

KARL JENKINS

Danzas Caribeñas Classical Salon Music from Curaçao, Cuba and Venezuela

The Armed Man A Mass for Peace

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

Marcel Worms - piano Bertus Distribution - Zeﬁr Records - ZEF 9639

The London Philharmonic Orchestra e.a. / Karl Jenkins Warner Classics - Warner Classics - 07243 8110152 0

In zijn boek ‘Waarom elf Antillianen knielden voor het hart van Chopin’ beschrijft Jan Brokken de invloed die deze componist had en heeft op het werk van Caribische pianisten/componisten. Werken die klinken naar Chopin, maar dan met zon, zee en de vrolijk melancholische struikelritmes van het Caribische carnaval. Pianist Marcel Worms ontdekte dit “mer à boire” en maakte een aanstekelijke klinkende illustratie van het boek. Een eeuw Caribische walsen en andere dansen die het vakantiegevoel het hele jaar binnen handbereik brengen.

Oneerbiedig gezegd is ‘The Armed Man’ van Karl Jenkins een soort geschiedenis van de religieuze mis in een blender, maar feit is dat dit in 2000 geschreven werk - van de man die ooit toetsenist en saxofonist van de popformatie Soft Machine was - een wereldhit is en blijft. Bijna duizend geregistreerde live-uitvoeringen beleefde deze mix van gregoriaanse elementen, het middeleeuwse volkslied ‘L’Homme Armé’, islamitische oproep tot gebed en veel meer. Ook de opname die in 2001 verscheen onder leiding van de componist heeft nog niets aan kracht ingeboet. Vandaar.

EEN

AANGENAAM

www.nationale-entertainmentcard.nl

CADEAU!

Verkrijgbaar bij entertainmentwinkels, speciaalzaken, videotheken, warenhuizen, supermarkten, AKO, Primera, Libris / Blz. Boekhandels en The Readshop.

VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

december 2015

V E R H A A L E N V E RT E L L E R E DW I N R U T T E N O R K E ST C A M E R ATA A M ST E R DA M KO O R E N S O L I ST E N DIRIGENT J E RO E N W E I E R I N K Illustratie Milo Rottinghuis www.milo.nu

za 5 zo 6 vr 11

GRONINGEN AMSTELVEEN CUIJK

za 12

BARNEVELD

Schaffelaartheater

za zo wo vr za zo

TIEL ENSCHEDE HEERLEN EINDHOVEN ROTTERDAM SCHIEDAM

Schouwburg Agnietenhof

19 20 23 25 26 27

ma 28

NIJMEGEN

De Oosterpoort Schouwburg Amstelveen Schouwburg Cuijk

Muziekcentrum Enschede Theater Heerlen Parktheater Eindhoven

Wie kent de Mattheüs Passie niet? Edwin Rutten (de enige echte ome Willem, maar ook presentator bij Radio 4 en van het Weense Nieuwjaarsconcert) heeft trouw aan de muziek, trouw aan Bach en trouw aan het verhaal een versie van dit meesterwerk gemaakt - speciaal voor de komende generatie Bach liefhebbers! Op zijn bekende beeldende wijze vertelt hij in ruim een uur het verhaal aan de hand van originele muziekfragmenten.

Oude Luxor Theater Theater aan de Schie Concertgebouw de Vereeniging

Een geweldige kans om uw kinderen of kleinkinderen (8+) kennis te laten maken met uw passie: de Mattheüs.

2CD

€ 9,99

* * consumentenadviesprijs

2 CD’S AANGENAAM KLASSIEK FOR KIDS 2015 MET GRATIS AANGENAAM KLASSIEK GESCHENK

Een klassiek kerstverhaal Aangenaam Klassiek denkt ook aan kinderen met spannende, vrolijke en educatieve opnames op cd. En wie kan klassieke muziek beter vertalen in een verhaal dan Edwin Rutten? De afgelopen jaren hebben veel kinderen genoten van Edwin’s versie van Brittens ‘The Young Person’s Guide to the Orchestra, op rijm’, Saint-Saëns’ ‘Het Carnaval der Dieren’, Wagners ‘Der Ring des Nibelungen’ en de balletten ‘Assepoester & Het Zwanenmeer’. Dit jaar brengt Edwin het klassieke kerstverhaal tot leven… Het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach. Philippe Herreweghe dirigeert. Edwin Rutten vertelt…dat belooft een muzikaal kerstfeestje! Jozef, Maria, het kindeke, herderskoren, engelenkoren, drie koningen met cadeautjes. Welke cadeautjes? Hoe heten de drie koningen? En natuurlijk de huiveringwekkende Herodes. Het Weihnachtsoratorium duurt 2,5 uur, maar Edwin Rutten leidt je op 2 CD’s door de meesterlijke muziek en het kerstverhaal. Je maakt kennis met de sfeer van de muziek, de instrumenten, de stemmen van de verschillende zangers en de koren. Met een woordenlijstje, wetenswaardigheden en een quiz. Dit is een mooie opmaat om ooit het complete werk te horen en te zien. “Kerstmis is mijn lievelingsfeest. “Er is een kindeke…”. Johann Sebastian Bach heeft 6 cantates gecomponeerd voor 6 zon- en feestdagen rond kerst en oud en nieuw in 1734-1735, het Weihnachtsoratorium (WO). Ik heb het kerstverhaal in eigen woorden geschreven en verteld. Ik heb de vragen beantwoord die ik zelf heb over het WO, Bach en de bijbel. Op CD1 neem ik je bij de hand, door de cantates heen.. Op CD2 staan dingen waarvan ik denk dat het aardig is om te weten over Bach en het WO. Je hoort ook muziek van Schubert, Mozart en Wagner. Hè? Luister maar! Het is een beginnetje om jullie op het spoor te zetten. Nieuwsgierig te maken. Op je hoofd heb je een fantasieknopje, draai het maar om, krrrk, dan zie in je hoofd wat de muziek speelt en ik jullie vertel. Veel luisterplezier!” - Edwin Rutten

december 2015

KLASSIEK FOR KIDS

100 BEST CHILDREN’S CLASSICS Ofﬁcieel “for kids”, maar ofﬁcieus niet te versmaden voor elke volwassen muziekliefhebber. In de serie ‘100 Best…’ is ‘100 Best Children’s Classics’ een absolute topper. Niet alleen door de muziek die zes CD’s lang boeit, met bekende klassiekers als ‘Carnival des Animaux’ en meesterlijke korte, voornamelijk instrumentale “liedjes”, maar ook door de thematische samenstelling. De allerbeste manier om kids al van heel jongs af aan vertrouwd te maken met de weelde van de klassieke muziek.

100 BEST CHILDREN’S CLASSICS De Beste Klassieke Muziek voor Kinderen 6CD Warner Classics - 50999 6485002 3

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

€ 9,99

(consumentenadviesprijs)

ITZHAK PERLMAN Oskar Rieding, Friedrich Seitz en Giovanni Battista Viotti doen misschien niet meteen een lichtje branden bij de meeste muziekliefhebbers. Itzhak Perlman des te meer. Hij wordt dit jaar zeventig en er komen vele mooie CD’s aan. ‘Concertos From My Childhood’ is er een van. Vioolconcerten van bovengenoemde componisten, die iedere ambitieuze jonge violist wel een keer voor zijn neus krijgt. Perlman laat horen hoe het moet en maakt van deze minder bekende componisten warmbloedige huisvrienden.

ITZHAK PERLMAN Concertos From My Childhood

€ 9,99

2CD Warner Classics - 08256 4612964 5

92 december 2015

TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VOOR SLECHTS

(consumentenadviesprijs)

h c a B . S . J

2015

s t h c a n h i e t e H W m u i r o orat

2CD

€ 9,99

MET GRATIS AANGENAAM KLASSIEK GESCHENK * CONSUMENTENADVIESPRIJS

NU VERKRIJGBAAR BIJ UW ENTERTAINMENTWINKEL, CD-SPECIAALZAAK, BOEKHANDEL OF WARENHUIS OF ONLINE VIA WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL

bestel nu kaarten

Binnenkort in Het Concertgebouw

di 1 dec 20.15 uur Kleine Zaal

ma 11 en wo 13 jan 20.15 uur Kleine Zaal

wo 2 dec 20.15 uur Kleine Zaal

za 16 jan 20.15 uur Kleine Zaal

do 10 dec 20.15 uur Grote Zaal

ma 18 jan 20.15 uur Grote Zaal

di 5 jan 20.15 uur Kleine Zaal

vr 22 jan 20.15 uur Grote Zaal

Lisa Larsson met gevarieerd liedrecital

Concertgebouw Christmas Classics

Pumeza Matshikiza’s Schumann: teder en ontroerend

Renaud Capuçon en Nicholas Angelich: Beethoven

Maria João Pires en Trevor Pinnock: Chopin en Mozart

Hartmut Haenchen & Nederlands Kamerkoor: Big to Basics

vr 8 jan 20.15 uur Grote Zaal

Scandinavische avond: Nederlands Philharmonisch Orkest en Olli Mustonen

ALLES KLINKT MOOIER IN

Foto’s: Merlijn Doomernik, Tas Kyprianou, Simon Fowler/DECCA, Outi Montosen, Sissel Flo Nilsen, Ronald Knapp, Simon van Boxtel, Musacchio & Ianniello

Badke Kwartet in gesprek met Schubert

Grieg Trio: Schubert in goede en slechte tijden

7 18 Soldaatjes zijn ermee in hun element. (3)

15 B

PUZZEL

Zweedse puzzel

ZWEEDSE PUZZEL

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van oplossingsbalk. Breng de de letters uit de genummerde vakjes over

CRYPTOGRAM

19 GeenC tegenligger. (8) 8

9 1

10 3

naar de gelijkgenummerde NUT

JUFFROUW

GEWILD

GROF ZOUT

SNELLE GANG

MEXICAANSE MAÏSPANNENKOEK

D 13 B

PLAN

14 8

16 E

4 UITROEP

POLITIEKE PARTIJ

WOONBOOT

OPSMUK

17 11

DOT LEUS

PROEFOPNAME

18 14

ISLAMITISCHE BEDELMONNIK

RELIGIE

16 E

WEGNEMEN

MASSAMEDIUM

5 HOOFDSIERAAD

ONBESCHAAFD

DIERENOPVANG

BEDEKKING

STRIJDMACHT

HECHT BLOEIMAAND

OMGANGSVORMEN ERBINNEN

HORIZONTAAL

VERTICAAL

1 Wat gek dat de melk zuur is. (8)

1 Hagedis die op een vreemde

5 Zeedier met jongen. (3)

SLINGERPLANT

NAKOMELING TIJDMAAT

BEET

manier knock-out gaat. (5)

7 Ingreep die ons in de benen is gaan

2 Muziekstuk in het hotel. (5)

A zitten. B (12) C

3 Feestdag die net niet te laat komt. (7)

8 Hij verblijft tijdelijk in het theater. (4)

OMGEVING

10 Onderwijs voor een seinwachter. (8)

GROTE TROMPET

1 CARIBISCH EILAND

FRANSZWITSERS GEBERGTE

5 Ze blijven praten over populieren. (9)

13 Van kracht worden bij het

6 Bedelen om groentegeld in Japan. (7)

14 Op de camping staat die in de regel SNEL

in de wind. (8)

ZOEKTUIG

MUZIEKZENDER

6 RUW

LAND IN AFRIKA NEGATIE

8 SLAGINSTRUMENT

11 Opgehouden en hersteld. (7)

17 Niet direct sober en niet PAD

9 Naar voren geduwd, maar niet opgeschoten. (9)

15 Gruw jij van dit lekkers? (4)

3 ONAANGEPAST PERSOON (VOLKSTAAL)

VOGEL

vakman. (7)

11 Met kalmte toegestaan. (6) binnentreden. (6)

THEATERSTUK

4 Dat veld is de specialiteit van een

evenwichtig. (12)

V J T P O P U L A O EinFhunC 18 Soldaatjes zijn ermee A R K T O D E M O element. (3) G E L O O F E T I A 19 Geen tegenligger.P(8) L A T K S O L I M E I E R T E L G M I L I E U Q A R U J U R A R E E N D M T V R A T U N E S N E E G O

12 Nadruk waarmee men iemand D I R D A E F E K R A A P D E I N O H B A A P Z U W I E N G

bepraat om te doe-het-zelven. (7) 13 Agressor die bezet en bezat. (7) 15 De prehistorie was een periode voor een koude lekkernij. (5) 16 Die schiet in de lucht. (5)

harpenist 1

Onder de goede inzenders worden 5 exemplaren van het boek plus 3 cd’s Radio Kamer Filharmonie - afscheid van een springlevend orkest verloot. Met dank aan New Arts International.

96 december 2015

Onder de goede inzenders worden 5 Denksport puzzelpakketten t.w.v. € 10,–* verloot. *De prijs bestaat uit minimaal 3 verschillende Denksport puzzelboekjes met een minimale consumentenwaarde van € 10,–. De puzzelboekjes in het pakket kunnen afwijken van de afbeelding. De boekjes kunnen niet geruild worden en zijn niet inwisselbaar voor geld.

PUZZEL Jan Peter Raat

PUZZEL OPUS 35

Vijfendertig jaar Klassieke zaken, daarom een puzzel die draait rondom dit getal. Vijfendertig componisten en vijfendertig werken, die allemaal het opusnummer vijfendertig gemeen hebben. Maar werk en componist staan verkeerd. Plaats de juiste componist bij het werk. Omdat iedere componist gekoppeld is aan een letter of symbool, ontstaat er van 1 t/m 35 een zin, die onderaan ingevuld kan worden. Dit is de oplossing van de puzzel.

1 ) Eroicavariaties 2 ) 6 Symfonieën 3 ) A Hand of Bridge 4 ) 4 Noorse dansen 5 ) Vioolconcert in D (1878) 6 ) Holy Sonnets of John Donne 7 ) Sheherazade 8 ) 3 Preludes 9 ) Pianotrio in g 10) Songs without words 11) 8 Variaties over een origineel thema 12) 2 Liederen 13) Vioolsonate nr. 2 in g 14) Peteneras 15) Trois mélodies 16) Messensätze 17) Dumka in d 18) Madrigal

Dvorák (L) Saint-Saëns (:) Fauré (A) Sibelius (J) Rachmaninov (S) Barber (F) Brahms (S) Hindemith (Z) Elgar (E) Tsjaikovski (N) Dupré (T) Schönberg (A) Weber (E) Schumann (S) Granados (K) Sjostakovitsj (F) Britten (D) Mendelssohn (I)

19) The Bells 20) Paganinivariaties 21) 6 Preludes en Fuga’s 22) The Mighty Homeland 23) Vioolconcert in D (1896) 24) Andante en Rondo Ungarese 25) Die Serenaden 26) 6 Koorstukken 27) A la pradera 28) Pianosonate nr. 2 in bes 29) Deux poèmes du Gardener 30) Beethovenvariaties 31) Pianoconcert nr. 1 32) Caractarus 33) Vioolconcert in D (1947) 34) 12 Gedichte 35) Variaties op twee thema’s

`12

KLASSIEKEZAKEN.NL

7 3 1

6 van et diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant ij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer 3 9 Vul het diagram zo in dat in voorkomen. elke rij, elke kolom en elk 1 vierkant van 3 bij 3 vakjes alle 1 cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer voorkomen. 3

3 2

Sudoku

Onder de goede inzenders wordt 1 uniek exemplaar van het kookboek 4 Seizoenen koken verloot. Met dank aan Restaurant Gartine, Amsterdam.

OPLOSSING PUZZEL

Stuur uw oplossing van de puzzels met naam, Sudoku adres en/of e-mailgegevens voor 28 december 2015 naar: Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van Vereniging Klassieke Z aken, 3Postbus 226, 1200 AE Hilversum bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer of algemeen@klassiekezaken.nl voorkomen.

Sarasate (A) Busoni (K) Grieg (E) Prokofjev (I) Skrjabin (R) Beethoven(V) Chopin (E) Boccherini (IJ) Rimski-Korsakov (E) Hummel (T) Schubert (G) Nielsen (A) Lalo (R) Bruch (K) Kabalevski (E) Korngold (E) Milhaud (N)

5 9

2 6

1 9

4 8

Klassieke Zaken Magazine nr. 5-2015 Operalibretto

PRIJSWINNAARS NAAM PLAATS DHR. W.J. WITTEVEEN LEERSUM DHR./MW. M. ZIJLMANS AMERSFOORT DHR. D. ARCÉ-LÉVY AMSTERDAM MW. I.M.W. ALTENA HUIZEN MW. A. BLOEMEN HENGELO MW. P. VAN DER SAAG CORNWERD DHR. B.J. CLAPPERS ZEVENAAR MW. P. STRUIS VLAARDINGEN DHR. H. HAISMA LEEK DHR./MW. A. GLASTRA LAREN

De prijswinnaars ontvangen de cd: Händels Orlando (dubbel-cd). Met dank aan Universal Classics.

december 2015

KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR

EINDHOVEN

BOEKHANDEL FEIJN  Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

BULLIT KLASSIEK  Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

ALMELO

EMMEN PLANTAGE VERMEER

HILARIUS BROEKHUIS  Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl AMERSFOORT DE ALGEMENE BOEKHANDEL

MAASSLUIS MASTERSOUND 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT

BOEKHANDEL DOMINICANEN  Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl ENSCHEDE

MIDDELBURG DE DRUKKERIJ 

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

BOEKHANDEL BROEKHUIS  Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

AMSTERDAM BOUDISQUE MUZIEK EN FILM 

ERMELO RIEMER & WALINGA CD AFD. 

BROEKMANS & VAN POPPEL 

GOES BOEKHANDEL DE KOPEREN TUIN 

KROESE KLASSIEK 

GRONINGEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

BOEKHANDEL VAN DER MEER  Vuurtorenplein 10 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

CHARLES MUZIEK

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl CONCERTO 

Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu APELDOORN NAWIJN EN POLAK BOEKVERKOPERS 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl

ARNHEM BOEKHANDEL HIJMAN ONGERIJMD 

Grote Oord 15 / 026-4424938 www.hijmanongerijmd.nl/salon-classique

DE BILT BOUWMAN BOEKEN 

Hessenweg 168 / 030 2200112 www.libris.nl/bilthoven

BERGEN OP ZOOM QUIST BOEKHANDEL 

Fortuinstraat 22-24 / 0164-240232 www.quistboeken.nl

BREDA MUZIEKHANDEL SPRONK / DE VRIJE BOEKHANDEL 

Veemarktstraat 40/ 076-5215213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN MUSIC & MORE 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

DELFT MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG VELVET / PAAGMAN 

Frederik Hendriklaan 217 / 070-3383838 www.velvetmusic.nl

DORDRECHT DE MUZIEKDRAGERIJ 

Voorstraat 411 / 078-6163489 www.demuziekdragerij.com DRACHTEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl DRIEBERGEN CD ARTLINE V.O.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN

BOEKHANDEL ROELANTS  LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl HET CARILLON 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

PLATO GRONINGEN 

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HAARLEM BRUNO KLASSIEK 

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl HEERENVEEN BINNERT OVERDIEP 

Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl HENGELO BOEKHANDEL BROEKHUIS 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl ’S-HERTOGENBOSCH PIETER VAN OS CD 

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl KROMMENIE ERWIN VERMAST CD-DVD SHOP 

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl LAREN LARENSE BOEKHANDEL

Naarderstraat 9 / 035-5382312 www.larenseboekhandel.nl LEEUWARDEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl POORT 

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl LEIDEN PLATO LEIDEN 

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl VELVET MUSIC 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

NOORDWIJK

OOSTERBEEK PLANTAGE MEIJER & SIEGERS 

Utrechtseweg 208 / 026-3341047 www.plantagemeijerensiegers.nl

RODEN BOEKHANDEL DAAN NIJMAN 

Heerestraat 87 / 050-5012967 www.daannijman.nl

ROTTERDAM

DE DOELEN WINKEL  Schouwburgplein 50 / 010-2171775 www.dedoelen.nl SCHAGEN BOEKHANDEL PLUKKER

Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK

BOEKHANDEL VAN DER VELDE  Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl SOEST BOEKHANDEL VAN DE VEN

Soesterbergsestraat 54-C / 035-6012419 www.boekhandelvandeven.nl VELP BOEKHANDEL JANSEN & DE FEIJTER 

Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl VENLO SOUNDS RECORDSHOP BV 

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

WIJK BIJ DUURSTEDE

BOEKHANDEL PETTINGA  Markt 12 / 0343-577300 boekhandelpettinga@planet.nl ZUTPHEN MUSIC ALL IN 

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE

PLATO ZWOLLE  Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl WAANDERS IN DE BROEREN 

Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl

Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

98 december 2015

Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

EXCLUSIEVE BOXAANBIEDING

34,99

FOTO: MISCELLANEOUS

niet clubleden

34,99

29,99*

alleen clubleden

3CD

24,99

3CD

MEESLEPENDE KOMISCHE OPERA VAN HÄNDEL Toen countertenor Philippe Jaroussky en sopraan Karina Gauvin elkaar begin dit jaar vonden in de opname van Steffani’s herontdekte opera Niobe, sprak de Engelse Gramophone van een ‘historische gebeurtenis’. Nu is het duo herenigd voor Händels meeslepende komische opera Partenope. Gauvin zingt een innemende koningin Partenope, de grondlegger van Napels, en Jaroussky is prins Arsace, de man die net als de verlegen prins Armindo, gezongen door John Mark Ainsley, naar de hand van Partenope dingt. Alleen had prins Arsace ook nog wat met prinses Rosmira. Genoeg ingrediënten om van deze opera seria een van de lichtvoetigste en meest komische werken van Händel te maken, met korte aanstekelijke aria’s en meesterlijke duetten en kwartetten. Bovendien houdt Il Pomo d’Oro onder leiding van Riccardo Minasi er adembenemend de vaart in. En opeens wordt duidelijk waarom Londen in de jaren dertig van de achttiende eeuw als een blok viel voor deze opera. Händel op zijn best in de best mogelijke opname van dit moment. GEORG FRIEDRICH HÄNDEL PARTENOPE

Philippe Jaroussky is op 17 januari 2016 te horen in Partenope in Carré, Amsterdam. Voor info zie: carre.nl KLASSIEKEZAKEN.NL

Philippe Jaroussky, Karina Gauvin e.a. Il Pomo d’Oro o.l.v. Riccardo Minasi

ERATO 082564 6090075 (3 CD’S) / 156 741 VKZ *Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 98 *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 29 januari 2016.